Book Title: Agnabhakti
Author(s): Paras Jain
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009109/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti (sacitra) "AjJAnuM ArAdhana e ja dharma ane AjJAnuM ArAdhana e ja tapa" (AcArAMga sUtra) - zrImad rAjacaMdra (patrAMka 194) "bhakti, premarUpa vinA jJAna zUnya ja che." - zrImad rAjacaMdra (patrAMka 263) saMyojaka pArasabhAI jaina prakAzaka zrImad rAjacaMdra jJAna maMdira, beMglora
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ........ anukramaNikA kramAMka viSaya 1. prastAvanA ........ 2. dAtAonI yAdI ......... 3. "nityaniyamAdi pAThanuM mAhAbhya ......... ('maMgalAcaraNa", "jinezvaranI vANI', 'he prabhu, he prabhu zuM kahyuM?" yamaniyama", "kSamApanA" ane maMtrasmaraNa Adi nityaniyamanuM mAhAbhya) 4. "maMgalAcaraNa" (aho! zrI satparuSa ke vacanAmRta jagahitakara...) nuM vivecana...8 5. "jinezvaranI vANI" (anaMta anaMta bhAva bhedathI bharelI bhalI...) nuM vivecana....12 6. "bhaktinA vIsa doharA' ("he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM?') nuM mAhAtma ..............19 7. "bhaktinA vIsa doharA' ('he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM?") nuM vivecana....... 8. "yamaniyama kAvyanuM vivecana ... ........ 9. "kSamApanA" (he bhagavAna huM bahu bhUlI gayo)nA pAThanuM vivecana .. 10. "sahajAtmasvarUpa paramaguru maMtranuM adbhuta mAhAsya ... 11. "sAta vyasana', ane "sAta abhakSya'nA tyAgano upadeza................... ....391 12. pU.zrI brahmacArIjIe bhaktinA "vIsa doharA'nuM aneka prakAre kareluM vivecana...447 9 ) jI. 329 *...372 : prakAzaka : zrImad rAjacaMdra jJAna maMdira rAja kompalekSa, pAMcamA mALe, naM.7 ArakoTa, zrInivAsAcAra sTrITa, beMglora pa60053 prathamavRtti, prata 3000, isvI san 2011 vecANa kiMmata rUA. 10/ | (2)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamavRttinuM nivedana bhakti, premarUpa vinA jJAna zunya ja che." zrImad rAjacaMdra A graMthanuM nAma AjJAbhakti che. jagatamAM bhakti to ghaNA kare che, paNa sAcI bhakti kone kahevAya? to ke jJAnI puruSanI AjJAsahitanI bhakti hoya to te sAcI bhakti che. evI AjJA bhaktithI jIvanuM kalyANa thAya. "ANAe ghammo ANAe tavo' AjJAnuM ArAghana e ja gharma ane AjJAnuM ArAghana e ja tapa che. jJAnI puruSo ApaNane je karavAnuM kahe te ja karavAmAM ApaNuM kalyANa che. svacchede to jIve anaMtakALathI yamaniyama' padamAM kahyuM tema ghaNuMye karyuM che; paNa haju sudhI jIva janmamaraNathI mukta thayo nahIM. AnA viSe paramakRpALudeva patrAMka 200 mAM jaNAve che ke - anaMtakALa sathI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare to paNa pote potAthI jJAna pAme nahIM, paraMtu jJAnInI AjJAno ArAghaka aMtarmuhUrtamAM paNa kevaLajJAna pAme." evI AjJApUrvakanI bhakti paramakRpALudevanI anaMtakRpAthI ApaNane maLI che. te traNa pATha mALA Adino bhaktikrama jIvane samyagdarzananI prApti karAvaze, ema pa.pU.prabhuzrIjI jaNAve che - "vIsa duhA' bhaktinA che te maMtra samAna che. so vakhata, hajAra vakhata bolAya to paNa ochuM che. lAbhanA DhagalA che. "kSamApanAno pATha ATalAM sAghana apUrva che, camatkArika che! roja bhaNavAM jarUranAM che. jIvatA sughI ATalI bhakti roja karavI ja. "darajIno dIkaro jIve tyAM sudhI sIve.' e to khoTI vAta che; paNa tame jIvatAM sughI ATaluM to karajo ja. tethI samAdhimaraNa thaze, samakitano cAMllo thaze. vaghAre zuM kahyuM?" -upadezAmRta (pR.388). AjJAbhakti artha samajIne karavAmAM Ave to-baLavAna karmonI nirjarA thAya. e hetuthI traNa pATha, smaraNa maMtranI mALA, sAta vyasana, sAta abhakSyanA tyAga viSe A graMthamAM mukhyatve paramakRpALudeva, 5.pU.prabhuzrIjI tathA pU.zrI brahmacArIjInA vacano dvArA, e bhAvone ApaNe spaSTa samajI zakIe, evA zubha AzayathI AmAM vistAra karelo che. te ApaNane bhAvollAsa lAvavAmAM prabaLa sahAyakArI banaze evI AzA che. tathA moTebhAge dareka peregrApha upara tenA zIrSaka Apela che ane 150 draSTAMto tenA 175 rekhAcitro sAthe ApavAmAM AvyA che. jethI te viSayano bhAva saraLatAthI samajAya ane AtmAne vizeSa asarakAraka thAya e hetuthI A prayatna karela che. A graMthamAM saMkSepamAM Apela pustakanA nAmonA artha nIce pramANe samajavA va.kavacanAmRta, pR.=pRSTha, u.=upadezAmRta ane bo.1,2,3=boghAmRta bhAga-1, 2, 3 samajavA. boghAmRta bhAga-1nA peja naMbara saM.2017nI navI AvRtti pramANe che. A karela saMgraha sarva mumukSujanane kalyANarUpa thAo evI zubhecchA saha viramuM chuM. eja- pa.u.pa.pU.prabhuzrIjI nirvANa amRta mahotsava, tA. 12-5-2011 AtmArthI, pArasabhAI jaina, agAsa Azrama
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha prakAzanamAM bhAga lenAra dAtAonI yAdI "jene lobha ocho, tRSNA ochI, tenA bhAva paNa ochA. navuM meLavavAno lobha ocho karAya tathA ekaThuM kareluM dAna Adi sanmArge vaparAya te paNa lobha ghaTADavAno upAya che. saMtoSI nara sadA sukhI gaNAya che." -boghAmRta bhAga-3 (pR.467) muMbaI rakama nAma gAma | rakama nAma gAma | 25555 zrI pArasabhAI ema. jaina | |10000 zrI jIvIbena gopALabhAI paTela AstA tathA bhAvanAbena pI. jaina agAsa Azrama 10000 zrI saritAbena vIrajI kenIyA, 25000 zrI zAMtilAlajI hastImalajI ghIrajabhAI vIrajI kenIyA, haste tathA sUrajabena zAMtilAlajI hUMDiyA beMglora susmitAbena vIrajI kenIyA 25000 zrI ThAkorabhAI mAghavabhAI tathA 5000 zrI subodhaka pustakAlaya khaMbhAta zAMtAbena ThAkorabhAI paTela bAraDolI 5000 zrI saca, sevA, sohama parIkha keneDA 25000 zrI devajIbhAI zaMkarabhAI paTela | 5000 zrI jaya, taruNa, aMjali zAha keneDA haste azokabhAI devajIbhAI paTela laMDana 5000 zrI maMjubena anilabhAI bulkI surata 25000 zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira Indora 3000 zrI navalabena tArAcaMdabhAI gosara muMbaI 25000 zrI puSpAbena nAnubhAI paTela parivAra Azrama 2501 zrI naTubhAI makanajIbhAI bhakta 25000 zrI manubena kizorabhAI paTela amerIkA tathA zAradAbena naTubhAI bhakta vAva 25000 zrI kusumabena makanajIbhAI, putra | 2500 zrI yoginIbena kamalezabhAI parivAra laMDana vimalabhAI, kamalezabhAI paTela amerIkA 2500 zrI pinkIbena bhuvanabhAI nAgaDA muMbaI 25000 zrI nIlakumAra navinacaMdra cauhANa laMDana 2100 zrI lIlAbena mANekabhAI mahetA surata 21000 zrI ratanabena ema. paTela agAsa Azrama 2100 zrI pramilAbena kAMtibhAI mahetA hubalI 21000 zrI pArasabena subhASabhAI muthA nAgapura 2100 zrI premalatAbena navaratanabhAI mahetA surata 20000 zrI sva. lakSmIbena goviMdabhAI paTela | 2000 zrI mRdulAbena bipInabhAI zAha vaDodarA - haste savitAbena, sumatibena agAsa Azrama 2000 zrI prinsa javAharabhAI zAha muMbaI 15000 zrI sva. bAbubhAI bhudarajI parivAra muMbaI 1111 zrI abhayakumAra navaratanabhAI mahetA surata 11111 zrI saMtokacaMdajI hastImalajI parivAra Azrama 1111 zrI bhUlIbena zAMtibhAI paTela Azrama 11111 zrI maMjubena somAbhAI paTela AstA 1100 zrI amRtIbena pArasamalajI copaDA hubalI 11000 zrI puSpAbena saMpatarAjajI caugharI amadAvAda 1000 zrI preraNAkumArI navaratanabhAI mahetA surata 11000 zrI savitAbena rAvajIbhAI paTela Azrama 1000 zrI dilIbena bharatabhAI muMbaI 11000 zrI sohinIbena ghanazyAmabhAI paTela | 1000 zrI raMjanabena praviNabhAI muMbaI - haste savitAbena rAvajIbhAI paTela bhAdaraNa 1000 zrI tuSArabhAI dinezabhAI cheDA muMbaI 11000 eka mumukSubhAI muMbaI | 1000 zrI nirbhayakumAra harakhacaMdabhAI 11000 zrI sva. caMpAbena vinodabhAI haste | 1000 zrI palakakumArI harakhacaMdabhAI muMbaI cetanabhAI vinodabhAI zAha vidyAnagara 1000 zrI kAjalabena nayanabhAI muMbaI 11000 zrI rajanIkAMtabhAI maNibhAI paTela hubalI 1000 zrI vijayAbena punazIbhAI muMbaI 10000 zrI alpezabhAI gopALabhAI paTela | 500 zrI nayanAbena khaMDubhAI paTela bAraDolI haste bhUlIbena zAMtibhAI paTela AstA 500 zrI maMjubena dinezabhAI cheDA muMbaI muMbaI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityaniyamAdi pAThanuM mAhAbhya paramakRpALudevanA kahevAthI pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIe ApaNane roja nityaniyamAdi pATha karavA jaNAvyuM che. tenA mATe agAsa AzramamAM vahelI savAranA cAra vAgyAthI rAtanA sADAnava vAgyA sughI bhaktikramanI yojanA bahu dIrghadraSTithI pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIe karela che. temAM maMgalAcaraNa, jinezvaranI vANI, he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM, yamaniyama, kSamApanAno pATha to lagabhaga badhI bhaktionA kramamAM prathama bolAya che. ane prAtaHkALanI ane rAtrinI bhaktimAM sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranI mALA paNa gaNAya che. sAthe sAta vyasana ane sAta abhakSyano tyAga karavA jaNAvyuM che. ATalAM alpa AtmasAghanane pa.pU.prabhuzrIjI mumukSuonA AtmAne paramahitanuM kAraNa jANI paramakRpALudevanI AjJAthI emane yogya lAge temane avazya ApatA hatA. moTA bhAganA AzramamAM AvanArA mumukSuo A AjJAnuM ArAdhana kare che. koI A AtmasAdhanane AjJAbhakti kahe che, koI maMtra smaraNa kahe che athavA koI maMtra kahe che; paNa pU.zrI brahmacArIjIne kALI caudasanA ravivAre pa.pU.prabhuzrIjIe jyAre A maMtra Apyo tyAre potAnI 'tattvajJAna'mAM pote lakhe che- maMtra dIkSA'. A AjJAbhaktinuM ghaNuM ja mAhAsya che. samakitano cAMdalo karAve evuM emAM daivata raheluM che, ema pa.pU.prabhuzrIjIe kahyuM che. mATe A pustakamAM maMgalAcaraNa, jinezvaranI vANI, "he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM, nI prArthanA, yamaniyama", "kSamApanA" ane "sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtra ane sAta vyasana, sAta abhakSyanA tyAga viSe paramakRpALudeva, pa.pU.prabhuzrIjI ane pU.zrI brahmacArIjIe zuM zuM kahyuM che, te mukhyatve temanA ja zabdomAM mUkavAmAM Avela che. sAthe e vAta
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti saraLatAthI samajAya tenA mATe aneka draSTAMto ane tenA rekhAcitro ApavAmAM AvyA che. jethI A AjJAsahitanI bhakti karatAM tenA artha samajAvAthI bhAva = Ave ane karmonI baLavAna nirjarA thAya e A saMgrahano hetu che, je sarvane kalyANarUpa thAo. upadezAmRta' mAMthI - paramakRpALudevanI AjJA saMta pAsethI maLI che te TheTha kSAyika samakita pamADaze. "saMsAra Akho trivigha tApathI baLI rahyo che. temAMthI bacAvanAra eka samakita che. te karI levA jAgrata thavA A avasara Avyo che. tenI bhAvanA rAkhavI. saMta pAsethI, je kaMI samaja maLe te pakaDI te pramANe vartavA lakSa rAkhavo. vIsa duhA, kSamApanA-ATaluM paNa jo saMta pAsethI maLyuM hoya to TheTha kSAyika samati pamADaze; kAraNake AjJA che, te jevI tevI nathI. jIve pramAda choDI yogyatAnusAra je je AjJA maLI hoya te ArAghavA maMDI paDavuM; pachI tenuM phaLa thaze ja." (u.pR.369) paramakRpALudeve maMtranI AjJA bIjAne ApavA pa.pU.prabhuzrIjIne rajA ApI saMte batAveluM sAghana-maMtra, kSamApanAno pATha vagere ohomAM kADhI nAkhavuM nahIM. A to huM jANuM chuM, A to mane moDhe che', ema laukika bhAva na rAkhavo. emAM je mAhAbhya rahyuM che te kahI zakAya evuM nathI, jJAnI ja jANe che. saubhAgyabhAIe te sAghana mumukSune ApavA paramakRpALudeva pAsethI rajA mAgI tyAre te mauna rahyA. ame kahyuM tyAre amane te bIjAne ApavA rajA ApI. tethI ame to je koI jIvo amArI pAse Ave che tene e sAdhana tenA AtmAne anaMta hitanuM karanAra jANI ApIe chIe. mATe te alaukika bhAve ArAghavuM. vadhAre vakhata maLe to AlocanAno nityakrama rAkhavo. vacana upara jo zraddhA thaze to saMganuM phaLa avazya thaze." (u.pR.349) kRpALudevanI maMtranI AjJA, zrI ghArazIbhAInA AgrahathI prabhuzrIjIe ApI ghArazIbhAIno prasaMga - "zrI ghArazIbhAI karmagraMthanA abhyAsI hatA. te paNa ghaMghukAmAM zrI lallujI svAmInA darzana-samAgama arthe AvelA. temaNe eka divasa sthAnakane meDe padhAravA zrI lallujIne vinaMti karI. banne upara gayA ane bAraNA baMgha karI zrI ghArazIbhAIe vinayabhaktipUrvaka sASTAMga daMDavat karI zrI lallujI svAmIne vinaMtI karI ke, "saM. 1957mAM zrImajIno deha chUTatA pahelAM pAMca cha divasa agAu huM rAjakoTa darzana karavA gayelo. te vakhate teozrIe kaheluM ke zrI aMbAlAla, zrI saubhAgyabhAI ane Apane teozrInI hayAtImAM apUrva svarUpajJAna prApta thayuM che. te vakhate mane eka sAmAnya samAcArarUpa te zabdo lAgelA, paNa A traNa varSanA viraha pachI mane samajAyuM ke te zabdo mArA Atmahita mATe ja hatA.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityaniyamAdi pATha' nuM mAhAbhya te prabhunA viyoga pachI have Apa mAre avalaMbanarUpa cho. to teozrIe Apane jaNAvela AjJA kRpA karI mane pharamAvo. have mArI Akhara ummara gaNAya, ane huM khAlI hAthe maraNa pAmuM tenA jevuM bIjuM zuM zocanIya che? Aje avazya kRpA karo eTalI mArI vinaMtI che." ema bolI AMkhamAM AMsusahita zrI lallujInA caraNamAM temaNe mastaka mUkyuM. temane uThADIne ghIrajathI zrI lallujIe ema jaNAvyuM ke patromAM kRpALudeve je ArAghanA batAvI che, bogha Apyo che te ApanA lakSamAM che eTale te samajI gayA ke yogyatA lAvavA puruSArtha karavAno che. paNa ghIraja na rahevAthI vizeSa Agraha karI kaMI prasAdI ApavA vAraMvAra vinaMti karI. eTale zrI lallujIe je smaraNamaMtra kRpALudeve mumukSuone jaNAvavA temane AjJA karelI te temane jaNAvyo. jethI temano AbhAra mAnI tenuM pote ArAghana karavA lAgyA." (u.pR.(37)) traNa pATha, maMtra AdinI AjJA AtmAnA kalyANa mATe paramotkRSTa sAdhanA "tame ja mane tAranAra cho, tamArI gati te mArI gati ho, tame ja badhuM karazo, tame badhuM jANo cho' vagere ApaNe matikalpanA vaDe karelA nirNaya che. ane kalpanA vaDe kalyANa na hoya. mATe temane prabhuzrIjIne) ApaNe sAcA puruSa vizvAsa karavA yogya mAnyA che to temano batAvelo mArga je parama kRpALudevanI bhakti paramotkRSTa sAghana je "sahajAtmasvarUpa paramaguru"no maMtra tathA "vIsa doharA', "kSamApanAno pATha", "Atmasiddhi', "cha padano patra' Adi je je AjJArUpa gharma batAvyo che tenuM ArAghana jo karyA karIzuM te avazya kalyANa thaze." (u.pR.129) paramakRpALudevane ja jJAnI mAnI tenI ja bhakti karavI, e surakSita mArga "ApaNI kalpanAthI koIne jJAnI, ajJAnI kahevAmAM ghaNo doSa che. jJAnI hoya ane ajJAnI kahIe to mohanIya karma baMghAya ane ajJAnIne jJAnI kahIe topaNa mohanIya karmarUpa AcaraNa thAya. tethI sahIsalAmata rasto e ja che ke je puruSane (paramakRpALudevane) jJAnIrUpe bhajavAnI ApaNane zikhAmaNa temaNe ApI che tene ja jJAnI mAnI tenI ja bhakti karavI tathA bIjAnI bAbatamAM madhyasthatA rAkhavI. Avo saraLa niHzaMka mArga tajI ApaNI matikalpanAe vartavuM e nirbhaya mArga nathI. te lakSamAM levA vinaMti che." (u.pR.129) dararoja bhaktimAM maMDyA raho, huMpaNuM, mArApaNuM TaLI jaze dararoja niyamita bhakti karavI. vIsa duhA, kSamApanA, cha padano patra, Atmasiddhi, smaraNa, "AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re" dararoja pheravavuM. "anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che." teno artha vicAravo. camatkArika che! bhaktimAM maMDyA raho." (u.pR.370) 3
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe 1 "boghAmRta bhAga-1,2,3' mAMthI - padonA artha vicAravAM, to baMghavRttio rokavAmAM rasa Ave "avakAza hoya to jIve vIsa doharA, yamaniyama, kSamApanA, bAra bhAvanA ke cha pada game te vicAravAmAM rahevAnuM che. jIvane baMghavRttio rokavAmAM rasa Avato nathI." -bo.1 (pR.401) arthamAM upayoga rokavo. veTha na kADhavI. sadguru AjJA ArAghavI "vIza doharA, yamaniyama, kSamApanA, Atmasiddhi e to samajAya evI saraLa bhASAmAM che. kiMI na samajAya evuM nathI. "bhaktAmara' jevuM hoya to na samajAya. hAlatAM, cAlatAM, game tyAre paNa karI zakIe evuM che. paNa veTha kADhe to kaMI asara na thAya. sArA nimittanI jarUra che. sadgurunI AjJA ArAghavI. "mANe tho" AjJA e ja gharma che." -bo.1 (pR.120) abhaNa paNa zraddhAsahita, bhAvapUrvaka bole to jJAna pragaTa thaI jAya. pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIe Akhara vakhate vIsa doharA, yamaniyama, kSamApanA e traNa nityaniyama tarIke dararoja bhAvapUrvaka bolavA jaNAvyuM che. ATaluM jo vizvAsa rAkhI karavAmAM Ave to jJAna pragaTa thaI jAya tevuM che. kAMI zAstro jANanAra paMDitano mokSa thAya ane abhaNano na thAya tevuM nathI. zraddhApUrvaka AjJAnuM ArAghana karavAthI badhuM thAya che." -bo.1 (pR.10) sUtI vakhate traNa pATha bolI kRpALudevanuM zaraNa laI suvuM "sAMje sUtI vakhate roja vIsa doharA, yamaniyama, kSamApanA bolI kRpALudevanuM zaraNuM laI sUe to kaMI moDuM na thAya. e karavA jevuM che. bolatI vakhate ApaNane bhAva phUre evuM karavAnuM che. kRpALudeva hAjarAhajUra ja UbhA che evuM jANIne bhakti karavI. enuM ja zaraNa levuM." -bo.1 (pR.388) bhakti sAthe vAMcana rAkhavuM. vicAra mATe ghaNA vAMcananI jarUra che kaMIka bhakti karIe ane thoDuM vAMcavAnuM rAkhavuM. ethI saMskAra paDe. kaMIka vicAra thAya e mATe ghaNA vAMcananI jarUra che. mana mAMkaDA jevuM che. tene mRtarUpI jhADa upara caDhavA dyo; nahIM to kapaDAM phADe." -boghAmRta 1 jJAnInA vacano vicAravAmAM jeTalA khoTI thaIzuM teTaluM kalyANa thaze "pUjyazrI-smaraNanuM vadhAre jora rAkhavuM. smaraNa haratAM pharatAM paNa karavuM. vIza doharA Adi traNa pATha vAraMvAra bhAvapUrvaka bolavAnuM rAkhavuM. jIve ghaNuM karyuM che, paNa bhAva vinA badhuM lUkhuM thayuM che. satparuSano bahu upakAra che. AtmAne unnata banAve evAM jJAnI puruSonA vacano che. emAM jeTalA khoTI thaIzuM teTaluM kalyANa thaze." -bo.1 (pR.481)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityaniyamAdi pATha nuM mAhAtma jJAnInA vacano thappaDa jevA che, jIvane jagADe che, jAge to mokSa maLe bhaktimAM raMgAI gayo to AkhI jiMdagImAM jJAnInAM vacana ene sAMbhara sAMbhara thAya. AtmA UMghe che, tene jagADavAno che. e jAgyo nahIM, to zuM kAma Ave? pharyo nahIM, hato tevo ne tevo ja rahyo to pachI jJAnIe eTalI badhI mAthAkUTa karI te lekhe Ave nahIM. na samajAya to pUchavuM. "A zuM kahyuM? mane pharIthI kaho." ema garaja hoya te pUche. - eka chokaro hato. teNe sAMbhaLyuM ke Aje daza vAge rAtre varaghoDo nIkaLavAno che. teNe mAne kahyuM ke mane jagADaje. pachI varaghoDo Avyo tyAre mA tene jagADavA lAgI paNa jAge ja nahIM. pachI eka thappaDa mArI tyAre te jAgyo, ane varaghoDo joI bahu rAjI thayo. tema jJAnInAM koI vacano che te thappaDa jevAM che, jagADe che. jAge to mokSa sughInI vastu jovA maLe. jAge nahIM to varaghoDAnI peThe manuSyabhava jato rahe. o.2 (pR.201) alpa paNa jJAnInI AjJA mokSamArge caDhAve. AmAM ghaNI vAta samAya che "pa.u.5.pU.prabhuzrIjIe aMta vakhate jaNAvela ke koI gharmanI icchaka hoya to tene A traNa
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti da na pATha nityaniyamarUpe karavA jaNAvaje, "he prabhu, he prabhu, zuM kahyuM? dInAnAtha dayALa" e vIsa doharArUpa bhaktirahasya ane "yama niyama saMyama Apa kiyo" tathA "kSamApanA"no pATha paramakRpALudevanA citrapaTa pratye vinaya namaskAra karI he bhagavAna, ApanI AjJAthI saMte kahelI A traNa pAThanI nityaniyama viSenI AjJA pramANe roja huM bhakti karIza." evI bhAvanA karazojI. ane roja koI saMtanI AjJAe ATaluM huM karuM chuM e bhAva rAkhI divasamAM eka be traNa jeTalI vakhata bane teTalI vakhata bhakti karyA karavA bhalAmaNa chejI. vizeSa samAgame jaNAvavA yogya hovAthI kaMI lakhI jaNAvato nathIjI. AmAM ghaNI vAta samAya che. alpa paNa jJAnInI AjJA mokSamArge caDhAve chejI. jJAnI ane jJAnInI AjJAe vartatA jIvo mokSamArgamAM gaNAya chejI." -bo.3 (pR.150), nityaniyama prANanI peThe sAcavavA yogya, kadI na cukAya tenI kALajI rAkhavI "nityaniyama prANanI peThe sAcavavA yogya chejI. sapuruSanI rUbarUmAM je vacana ke Teka aMgIkAra karI hoya te na cukAya eTaluM mAhAbhya mumukSunA hRdayamAM rahevuM joIe. hAthInA dAMta bahAra nIkaLyA te nIkaLyA, pAchA pese nahIM tema sajjananuM vacana phare nahIM. durjananuM vacana * 16.1pa0) 11 ja che kAcabAnI Doka ghaDImAM bahAra ne ghaDImAM pAchI kheMce tenA jevuM, "abI bolyA abI phoka thaI jAya tevuM hoya che, mATe have kadI nityaniyama na cukAya tevI kALajI rAkhavA bhalAmaNa chejI." -bo.3 (pR.328)
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityaniyamAdi pATha' nuM mAhAbhya game tyAM jaIe paNa nityaniyama karavAnuM kadI cukavuM nahIM "vIsa doharA, kSamApanAno pATha, yamaniyama, maMtranI amuka niyama pramANe mALA gaNavI, AlocanA Adi je je nityaniyama karatA hoIe te niyama sthaLa badalAtAM ke navA asaMskArI jIvo sAthe vasavAnuM bane tyAM lokalAja Adi kAraNe paDI na mUkavo; paraMtu vizeSa baLa rAkhIne tathA te ja AghAre ApaNuM jIvana sudharavAnuM che ema mAnIne, gupta rIte paNa dararoja karyA vinA rahevuM nahIM ane loko 'bhaga' evAM upanAma pADe tethI DarIne ke zaramAIne, karatA hoIe te pratye abhAva na lAvavo; paraMtu vicAravuM ke te lokone sasturuSano yoga thayo nathI te temanA kamanasIba che ane gharmanI kALajI nathI rAkhatA tethI karma vighAryA kare che.....ApaNe ApaNA AtmAno uddhAra karavA satparuSanI bane teTalI AjJAnuM ArAdhana karatA rahevAnI jarUra chejI." -bo.3 (pR.349)
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti maMgalAcaraNa. (vivecana sahita) artha - maMgalAcaraNa eTale graMtha ke zubhakAryanA AraMbhamAM karAtI IzvaranI stuti. maMgala zabdanI saMdhi viccheda karIe to mama + gala. mama eTale pApa ane gala eTale gALe. ane bIjI rIte maMgala zabdanI saMdhi viccheda karIe to maMga + la, maMga eTale sukha ane la eTale lAve evuM maMgalAcaraNa. je pApane gALe ane sukhane lAve evuM AcaraNa arthAt vartana karavuM te maMgalAcaraNa. bhAvArtha - "vRtti bAhya bhAva tajI prabhu sanmukha bane te arthe maMgalAcaraNa, bhakti zarU karatAM karAya che." -nityaniyamAdi pATha (pR.11) "aho! zrI satpaSake vacanAmRta jagahitakara; mudrA aru satsamAgama suti cetanA jAgRtakara; giratI vRtti sthira rakhe darzana mAtrase nirdoSa hai, apUrva svabhAvane preraka sakala sadguNa koSa hai." 1 artha - aho! eTale Azcarya che ke zrI satparuSanA vacanAmRta AkhA jagatanA jIvonuM hita karavA samartha che. vaLI aho! temanI vItarAga pavitra mudrA ane aho! temano samAgama; je mohanidrAmAM anAdikALathI sutelI AtmacetanAne jagADanAra che. anAdikALanA abhyAsane laIne sadA pApamAM ke pramAdamAM paDatI amArI vRttine paNa je sthira rAkhI zake che. ane temanI vItarAga mudrAnA pavitra darzana mAtra nirdoSatA upajAvanAra che. vaLI temanI vItarAga mudrA, te temanA jevo ja mArA AtmAno paNa mULa svabhAva che te pragaTa karavA mATe preraNA ApanAra che. mATe satparuSanA vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama e traNeya vastu jagatamAM sArarUpa che ane e ja sakaLa sadgaNano koSa eTale bhaMDAra che. nityaniyamAdi pATha' mAMthI - bhAvArtha "aho! zabda AzcaryakArI bAbata batAvanAra che tethI bIjI vicAraNA tajI satparuSanAM bhakti karavA yogya vacanarUpa amRta tarapha bolanArano lakSa karAve che. bIjAM vacano karatAM sasturuSanAM vacano traNe kALanA traNe jagatanA jIvone AtmakalyANa tarapha preranAra che. mATe AzcaryakArI che. vaLI bIjI AzcaryakArI bAbato batAve che. puruSanI vItarAgatA sUcaka mukhamudrA tathA te
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgalAcaraNanuM vivecana mahAbhAgyazALI satparuSono durlabha satsamAgama paNa AzcaryakArI che. "mokSakI nizAnI, dekha le jinakI pratimA' ema zrIkabIra mahAtmAe ja vItarAga mukhamudrAthI mugdha banI prakAzya che. zrImad rAjacaMdra paNa kahyuM che - moTA puruSanA saMgamAM nivAsa che tene ame parama satsaMga kahIe chIe. kAraNa enA jevuM koI hitasvI sAghana A jagatamAM ame joyuM nathI, ane sAMbhaLyuM nathI. pratyakSa joge vagara samajAvyuM paNa svarUpasthiti thavI saMbhavita mAnIe chIe, ane tethI ema nizcaya thAya che ke te joganuM ane te pratyakSa ciMtananuM phaLa mokSa hoya che, kAraNa ke "mUrtimAna mokSa' te sasturuSa che." (va.pR.287) zrI sapuruSanAM vacanAmRta, mukhamudrA ane satsamAgama mohanidrAmAM paDelI sUtI cetanAne jAgrata karanAra che. pApa ke pramAda tarapha DhaLatI vRttine sadbhAvamAM te TakAvI rAkhanAra che. samya pratItirUpa mAtra darzanano lAbha thatAM ja cetanAne te nirdoSa banAve che ane apUrva svabhAva pragaTa karavA preryA kare che. tethI te sarva saguNanA bhaMDArarUpa che. vaLI vizeSa upakAro nIcenI kaDImAM batAvyA che." -nityaniyama pATha (pR.11) "svasvarUpakI pratIti, apramatta saMyama ghAraNe; pUraNapaNe vItarAga, nirvikalpatAne kAraNe; aMte ayogI svabhAva jo tAke pragaTa karatAra hai, anaMta avyAbAgha svarUpameM sthiti karAvanahAra hai." 2 artha - have puruSanA vacanAmRta, temanI vItarAga mudrA ane satsamAgama AtmAne prathama potAnA AtmasvarUpanI pratIti eTale zraddhA karAvanAra che. pachI AgaLa vadhArI AtmAno anubhava karAvI, jJAnasahita zrAvakanA vrata ApI, chachuM guNasthAnake jJAnasahita muni banAvI, pachI sAtame apramattasaMyata guNasthAne AtmadhyAnamAM sthiti karAvanAra che. tyAMthI AgaLa AtmAne vaghArI AThamA guNasthAnethI zreNI maMDAvIne pUraNapaNe kevaLajJAnamaya AtmAnI vItarAgadazA pragaTAvanArA che. e kevaLa jJAnamaya dazA ja nirvikalpatAnuM kAraNa che. e sarvajJa dazA Avye sarva saMkalpavikalparUpa baMghanano AtmAnA pradezomAMthI sarvathA nAza thAya che. aMtamAM ene mokSe jatAM pahelAM AtmAno ayogI svabhAva eTale manavacanakAyAnA yogathI rahita AtmAnI saMpUrNa zuddha dazA ke siddhadazAne paNa pragaTa karAvanAra eja che. ane e siddhadazA prApta thaye AtmA potAnA anaMta avyAbAdha eTale bAghA pIDArahita zuddha svarUpamAM sarvakALane mATe sthiti kare che arthAt mokSane pAme che. e sarva thavAnuM kAraNa satparuSanA vacanAmRta mudrA ane satsamAgama ja che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti nityaniyamAdi pATha' mAMthI - bhAvArtha - "zrI sapuruSanAM vacanAmRta, mudrA ane satsamAgamano nizcaya thaye svasvarUpanI zraddhA thAya che. apramatta saMyamanuM bhAna pragaTe che, pUrNa vItarAga nirvikalpa svabhAva pragaTavAnuM te kAraNa bane che; ane chelle ayogI svabhAva caudame guNasthAnake pragaTe che ane anaMta avyAbAgha svarUpamAM sthitirUpa mokSa thAya che, tenuM kAraNa paNa te vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama che." -ni.pA. (pR.12) "sahajAtma, sahajAnaMda, AnaMdaghana nAma apAra hai, satudeva, gharma svarUpa-darzaka suguru pArAvAra hai, gurubhaktise laho tIrthapatipada zAstrameM vistAra hai, trikALa jayavaMta varte zrI gururAjane namaskAra hai." 3 artha - "eka aMza zAtAthI karIne pUrNakAmatA sughInI sarva samAdhi, tenuM sanduruSa ja kAraNa che." (va.pra.269) kemake vacanAmRta konA? to ke satparuSanA. vItarAga mudrA konI? to ke satparuSanI. ane satsamAgama kono? to ke satyaruSano. mATe satyaruSanA eTale sadgurunA aneka guNasaMpanna nAmo upakAranA badalAmAM atre jaNAve che - 'sahajAtma eTale je sahajAtmasvarUpa che. "sahajAnaMda" eTale je sahaja AnaMdamAM lIna che. AnaMdaghana" eTale je AnaMdanA ghanarUpa che. evA jemanA guNasaMpanna apAra nAmo che. je sAcA deva arihaMta ane sAco gharma te AtmadharmanuM yathArtha svarUpa darzAvanArA che. evA sadganA guNo to pArAvAra che arthAt temanA guNono pAra Ave tema nathI. kahyuM che ke "sAta samaMda (samudra) kI masi (syAhI) karo, lekhanI (kalama) saba vanarAI (jaMgalo); gharatI (pRthvI) saba kAgaja karo, hari (prabhu) guNa likhyA na jAI." evA AtmajJAnI gurunI bhAvathI bhakti karavAthI tIrthapati kahetA tIrthaMkaranI padavIne paNa pAmI zakAya che; evuM zAstramAM vistArathI kathana che. mATe trikALa jayavaMta vartI eTale traNe kALamAM jenuM astitva sadA banyuM raho evA paramakRpALu gurudeva zrImad rAjacaMdra prabhune mArA koTizaH praNAma ho. nityaniyamAdi pATha' mAMthI - bhAvArtha -"zrI satparuSathI jIvane aciMtya lAbha prApta thAya che, tethI tenAM aneka guNasaMpanna nAmo gaNAve che; sahajAtma, eTale sahaja svarUpane rahevAnuM ghAma, sahajAnaMda eTale 10
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgalAcaraNa"nuM vivecana sahaja anaMta sukha jemAM rahe che te AtmA, AnaMdaghana eTale paramAnaMda pragaTe ke huM ko varase tevo bogha varasAvanAra, evAM apAra nAma sadgurunAM che. kAraNa ke sat . deva, sagharma ane sasvarUpane oLakhAvanAra sadguru che. temanA guNono pAra Ave tema nathI tethI te guNono sAgara che. tattvArthasUtramAM tIrthaMkara nAmakarmanAM kAraNo jaNAvyAM che temAM AcAryabhakti, gurubhakti gaNAvI che. ema aneka zAstromAM gurubhakti tIrthakara nAmakarma bAMdhavAnuM kAraNa kahela che. tethI paramaguru evA zrImad rAjacaMdra gurudeva trikALa jayavaMta vartA, temane agaNita namaskAra ho !" -ni.pATha (pR.12) "ema praNamI zrI gururAjake pada Apaparahita kAraNe; jayavaMta zrI jinarAja (gururAja) vANI karuM tAsa uccAraNa; bhavabhIta bhavika je bhaNe, bhAve, suNe, samaje, saddo, zrI ratnatrayanI aikyatA lahI, sahI so nija pada lahe. (sahI so parama pada lahe)." 4 artha - ema zrImad rAjacaMdra gurubhagavaMtanA caraNakamaLamAM praNAma karIne svaparahitane arthe jayavaMta eTale traNeya kALamAM jenI vANInuM, astitva baneluM ja che evA jinarAja ke gururAjanI vANInuM, bhaktipUrvaka uccAraNa karuM chuM. saMsAranA duHkhothI je bhaya pAmyA che te bhavya jIvo puruSanI vANIne bhAvapUrvaka bhaNe eTale vAMce, bhAve eTale tenI vAraMvAra bhAvanA kare, suNe eTale sAMbhaLe, samaje eTale te vANIno Azaya samaje ane sahe eTale bhagavAnanA kahelA te vacanonI zraddhA kare; te bhavyAtmA ratnatrayanI ektA eTale samyagdarzanajJAnacAritranI ekatAne pAmI, sahI eTale avazya potAnA nijapada eTale zuddha AtmasvarUpane pAmaze athavA nakkI te potAnA paramapadasvarUpa zAzvata sukhazAMtimaya evA mokSapadane pAmaze. nityaniyamAdi pATha' mAMthI - bhAvArtha -"svaparanA hitane arthe zrImad rAjacaMdra gurune namaskAra karI have te jayavaMta gururAjanI ke jinarAjanI vANIno uccAra karuM chuM, bhakti ke svAdhyAya Adi zarU karuM chuM. A duHkhanA dariyArUpa saMsArathI je bhavya jIva bhaya pAmyA che, te zrI satparuSanI vANI bhAvapUrvaka bhaNe, sAMbhaLe, samaje ane zraddhe to samyakadarzana, samyakajJAna ane samyAritranI ektA pAmI te Atmapada pAme; kharekhara te paramapada pAme tema che." -ni.pATha (pR.13) 11.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti jinezvaranI vANI (vivecana sahita) artha - jina eTale rAgadveSa, ajJAnane jeNe jItyA te jina samyakruSTi. te samyaphaSTimAM paNa sauthI moTA te dehaghArI paramAtmA bhagavAna jinezvara. temanI vANI eTale vacanAmRta athavA zabdabrahma. te viSe paramakRpALudeva jaNAve che ke - sapuruSanA ekeka vAkyamAM, ekeka zabdamAM, anaMta Agama rahyAM che." (pR.246) evI jinezvara bhagavAnanI vANI che. nityaniyamAdi pATha' mAMthI - bhAvArtha :-"zrI mokSamALAnA 107mAM pATharUpe A jinezvaranI vANI te maMgaLAcaraNa che. temAM bhagavAnanI vANInI apUrvatA zrImad rAjacaMdra pragaTa karI che." -ni.pATha (pR.14) teno bhAva "mokSamALA vivecana pATha-107" mAM pU.zrI brahmacArIjIe vistArathI samajAvela che te nIce pramANe che :"mokSamALA vivecana'mAMthI : tIrthakara bhagavAnanA cAra atizaya kahevAya che - (1) apAyaapagama eTale upadravano nAza, (2) jJAnAtizaya, (3) pUjA-atizaya ane (4) vacana-atizaya. kevalI karatAM tIrthakarane vacanAtizaya hoya che. tethI temanI vANI pAMtrIza guNayukta zAstramAM kahI che. te guNo A pramANe che - (1) sarva ThekANe samajAya tevI. (2) yojanapramANa saMbhaLAya tevI. (3) prauDha. bolanAra mahattvanI vAta kare che ema bhAse. (4) megha jevI gaMbhIra. (5) zabda vaDe spaSTa. cokhkhA akSara samajAya. (6) saMtoSakAraka. thoDuM chelle sAMbhaLe toya kRtajya mAne ke ATaluM sAMbhaLavAnuM to maLyuM. (7) dareka ema jANe ke mane ja kahe che evI. (8) puSTa arthavALI. nakAmuM na bole. bALakane kahe topaNa Azayayukta hoya ane vidvAna paNa AnaMda pAme. (9) pUrvApara virogharahita (10) mahApuruSane chAje evI. tIrthakara ja AvuM to bolI zake ema lAge. (11) saMdeha vagaranI. zuM kahyuM? Ama kahyuM ke Ama? evI zaMkA na thAya. (12) dUSaNarahita arthavALI. bhASA saMbaMdhI doSa, vyAkaraNa saMbaMdhI doSa ke grAmyatArUpa doSa na Ave. (13) kaThaNa viSayane sahelA karanArI. tattvanI vAta paNa sahelI lAge, "Atmasiddhi nI jema. (14) jyAM jevuM zobhe tevuM bolAya evI. rAjA bole te rAjA jevuM, dAsI bole te dAsI jevuM. (15) cha dravya, navatattvanA jJAnane puSTa kare tevI. (16) prayojana sahita. "samajyA?" zuM? pachI' evA nirarthaka zabdothI rahita. (17) padaracanA sahita. koI pada adhUruM nahIM, racanAmAM bhUla nahIM. 18) cha dravya ane nava tattvanI paTutA sahita. dareka vAtamAM e vaNAtA Ave. (19) madhura vANI. (20) pArako marma jaNAI na Ave evI 12
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinezvaranI vANI'nuM vivecana caturAIvALI. doSa batAve che jenAmAM hoya te ja jANe ke mane kahe che. bIjAne sAmAnya vAta kahe che ema lAge. kaSAyI mANasanI vANI hoya temAM to bIjAne ema thAya ke "Ane kahe che, Ane kahe che', ema pArako marma pragaTa kare. (21) gharma-artha pratibaddha. nAnI vAto hoya to paNa temAMthI AtmArthano sAra nIkaLe. (22) dIpa samAna prakAza sahita. dIvAthI jema padArtha jaNAya tema bhagavAnanI vANIthI lokAloka jaNAya. (23) paraniMdA ane potAnAM vakhANa vagaranI. mAnakaSAya ane krogha hoya to ja potAnA vakhANa vagaranI. mAnakaSAya ane krogha hoya to ja potAnAM vakhANa vagaranI. mAnakaSAya ane krogha hoya to ja potAnAM vakhANa ane paraniMdA thAya. niSkaSAyI vANI. (24) kartA, karma, kriyA vagerenA saMbaMdhavALI. (25) AzcaryakArI. apUrva vANI. AgaLa AvuM sAMbhaLyuM nathI ema lAge. (26) vaktA sarvaguNasaMpanna che, bahu jANe che ema lAge. thoDuM kahe paNa prabhAva paDe ke emanAmAM kaMI khAmI nathI. (27) dhairyavALI. kyAre mokSa thaze? ema adhIrAI na thAya. (28) vilaMbarahita. thoDuM bole, pachI na bole ema nahIM. ekaghAruM bole. (29) bhrAMtirahita. saMdeha utpanna na thAya. potAnI bhrAMti gaI che tethI sAMbhaLanArane paNa bhrAMti na thAya, zraddhA thAya. (30) sarva jIva potAnI bhASAmAM samaje evI. judI bhASAmAM bolanAranuM na samajAya, paraMtu bhagavAnanI bhASA sau potapotAnI bhASAmAM samaje ane saunA saMzaya chedAya. (31) ziSTabuddhi upajAve tevI. ziSTa eTale uttama puruSa jevI buddhi upajAve. (32) padanA arthane aneka rIte AropaNa karI bole tevI. eka zabdamAMthI aneka artha nIkaLe. (33) sAhasikapaNe bole evI. sAMbhaLIne zUravIrapaNuM Upaje. sAMbhaLIne dIkSA levAnA bhAva thAya. (34) punarukti doSa vagaranI. enI e vAta pharI kahe to kaMTALo Ave tethI pharI kahevuM paDe topaNa bIjI rIte kahe. (35) sAMbhaLanArane kheda na thAya evI. enA doSa kahe topaNa khoTuM na lAge, paNa ema lAge ke mArA bhalA mATe kahe che." -mokSamALA vivecana (pR.238) (manahara chaMda). "anaMta anaMta bhAva bhedathI bharelI bhalI, anaMta anaMta naya nikSepe vyAkhyAnI che; artha - bhagavAnanI vANI, anaMta anaMta bhAva ane bheda eTale prakArothI bharelI che. te vANI sarva jIvonuM bhaluM karanAra hovAthI bhalI che. vaLI anaMta anaMta naya, nikSepa sahita jenuM vyAkhyAna karavAmAM AveluM che. mATe anaMta padArthanA anaMta svarUpane anaMta prakAre kahenArI evI bhagavAnanI syAdvAdayukta vANI che. temAM jagatamAM rahelA sarva jIva ajIva padArthonuM yathArtha svarUpa tathA jJAnanA bhedo ane mokSaprAptinA jIvonI yogyatAnusAra puruSArtha karavAnA upAyo vagere sarvanuM varNana karavAmAM AveluM che. 1 3
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti 'nityaniyamAdi pATha' mAMthI : "nigodanA jIvane maraNakALe jJAna hoya che te ochAmAM ochuM jJAna che. teno vikAsa thatAM kevaLajJAna thatAM jJAnanI pUrNatA thAya che. tyAM sudhInA jJAnanA bhedo, jJAnathI jaNAtA padArthonA bhedo, vizvanuM varNana, samyakdarzanathI zarU karI kevaLajJAna thatAM sudhInA puruSArthabheda Adi aneka bhAvo bhinna bhinna bhUmikAnA jIvone upakArI thAya tema jinezvaranI vANImAM varNavela che. paraspara virodha na Ave tevI aneka apekSAo ke nayo sahita vastune samajAvavAnA prakArorUpa nikSepo sahita te vANI che." -nitya. pATha (pR.14) 'mokSamALA vivecana' mAMthI :- na "upara je pAMtrIza guNa jinezvaranI vANInA kahyA che te sAmAnya prakAra che. paraMtu ahIM to jinezvaranI vANIne anaMta anaMta bhAva ane bhedathI bharelI kahI che. bhAva eTale padArtha ane bheda eTale prakAra. anaMta padArthanA anaMta svarUpane anaMta prakAre kahenArI evI bhagavAnanI uttama vANI che. bhIlanuM dRSTAMta :- koI bhIlane traNa strIo hatI. temAMthI eke kahyuM 'pANI lAvo'; bIjIe kahyuM 'gAo' ane trIjIe kahyuM 'haraNane mAro.' bhIle 'saro nasthi' e eka ja vAkyathI te traNene javAba Apyo. tethI pahelI strI ema samajI ke ahIM 'sara' eTale sarovara nathI tethI pANI kyAMthI lAvuM? bIjI ema samajI ke 'svara' eTale sAro kaMTha nathI to kevI rIte gAuM ? ane trIjI ema samajI ke 'zara' eTale bANa nathI to haraNane kevI rIte mAruM? ema traNeyanuM eka ja vAkyathI samAdhAna thaI gayuM. evI ja rIte hemacaMdrAcArye kumArapALa caritra ane vyAkaraNa sAthe Ave evuM dviarthI pustaka lakheluM che. eka eka vAkyamAMthI so so artha nIkaLe evI paNa racanA hoya che. tema tIrthaMkaranI vANI anaMta bhAvabhedathI bharelI che ane bhalI eTale uttama hoya che. sAmAnyapaNe badhA samajI zake, thAka na lAge tevI hoya che. ane te vANI badhA rasavALI, bhUla vinAnI tema ja syAdvAdathI bharelI che. anaMta anaMta naya nikSepe vyAkhyAnI che te jinezvaranI vANI anaMta naya ane anaMta nikSepo vaDe padArthanA svarUpane kahenArI che. emAM badhA nayo tathA nikSepo AvIne hAjara thaI jAya. naya=padArthanA anaMta svarUpane judI judI apekSAe kahe te naya. naigama, saMgraha, vyavahAra, RjIsUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta e mukhya sAta nayo uparathI 700 naya kahyA che, paraMtu kahevAnI apekSA pramANe bheda paDe tethI asaMkhya anaMta bheda nayonA che. nikSepa=nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e mukhya cAra nikSepa vyavahAra calAvavA mATe jarUranA che. ahIM to anaMta naya ane anaMta nikSepo kahyA che. vANI vAcaka jasa taNI koI naye na adhUrI re.'' -mo.vi. (pR.241) mukhya sAta naya saMbaMdhIno vistAra saMkSepamAM A pramANe che : naya eTale zuM? to ke jagatamAM rahelI dareka vastumAM anaMta guNadharmo rahelA che, te eka sAthe 14
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinezvaranI vANI"nuM vivecana jaNAvI zakAya nahIM. te anaMta guNadharmomAMthI, vastunA eka guNadharmane mukhya 3 karIne tenA bIjA guNaghane gauNa karI, te eka eka guNagharmane judI judI apekSAthI jaNAvavo tenuM nAma naya che. jagatamAM A nayavAda ke apekSAvAda athavA anekAMtavAda vinA vyavahAra thaI zakato nathI. bhinna bhinna apekSAthI jotAM koIpaNa vAta satya jaNAya che. jemake eka ja vyakti koIno putra paNa che. pitA paNa che. bhAI paNa che. bhatrIja paNa che. bhANeja paNa che. kevI rIte? to ke potAnA pitAnI apekSAe te putra che ane te ja vyakti potAnA putranI apekSAe pote ja pitA che. te ja vyakti bhAInI apekSAe bhAI, kAkAnI apekSAe bhatrIjo, ane te ja vyakti mAmAnI apekSAe bhANeja paNa che. vyakti eka ja hovA chatAM te judI judI apekSAthI judA judA rUpe oLakhAya che. A vyakti koNa che? to ke putra, pitA, bhAI, bhatrIjo, bhANeja ema vyavahAramAM bolavAmAM AvatuM nathI. mATe vyavahAramAM paNa ApaNe bolIe chIe te nayapUrvaka ja bolIe chIe ke A apekSAthI A vyakti putra, pitA, bhAI, bhatrIja ke bhANeja che. e apekSAo athavA nayone batAvavA jaina siddhAMtamAM mukhya sAta naya prasiddha che. anaMta guNAtmaka vastunA gharmane saMpUrNa samajavA mATe A nayonI atyaMta AvazyaktA che. AtmAnA zuddha svabhAvane samajavA mATe paNa A syAdavAda ke anekAMtavAdanI ghaNI jarUra che. nayanA mukhya sAta bheda che te nIce pramANe - 1. naigamanaya - bhUtapUrva praghAnamaMtrIne vartamAnamAM pradhAnamaMtrI kahevo athavA bhUtakALamAM thaI gayelA bhagavAna mahAvIrano Aje nirvANa divasa che ema kahevuM te bhUtanaigamanayanI apekSAthI che. tathA bhaviSyamAM rAjA thavAno hoya te yuvarAjane rAjA kahevo, te bhaviSya naigamananI apekSAthI che. 2. saMgrahanaya - jemake sat e dravyanuM lakSaNa che. A vAkya sarva dravyone sat jaNAve che. athavA jIvanuM lakSaNa upayoga che. upayoga eTale jJAna upayoga, darzana upayoga. e vAkya sarva jIvonuM lakSaNa upayoga che ema siddha kare che. arthAt eka jAtinA ghaNA dravyone eka sAthe kahevA te saMgrahanayanI apekSAthI che. 3. vyavahAranaya - saMgrahanayamAM eka jAtinA ghaNA dravyone eka sAthe kahyAM. te padArthono bheda karatA javuM te vyavahAranaya che. jemake jagatamAM dravya cha che. temAM eka jIva dravya che. te jIva dravyanA pAchA be bheda che. te saMsArI ane siddha. saMsArI jIvanA pAchA be bheda che. te sthAvara ane trasakAya. temAM vaLI sthAvara jIvanA pAMca bheda che. te pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ityAdi. bhedanA bheda, samajavA mATe karavA te vyavahAranaya che. 4. Rju sUtranaya :- A naya vartamAnamAM je sthUla ke sUkSma paryAya hoya tene ja grahaNa kare che. jemake strI te strI, puruSa te puruSa, zvAna te zvAna, azva te azva, krogha paryAya sahita je hoya jovA che. 15
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe 1 tene krothI, dayAbhAva sahita hoya tene dayAvAna kahevo e RjusUtranayathI kathana che. / 5. zabdanaya :- koI mahApuruSa AvatA hoya temane mATe mAnArtha sUcaka e zabda kahe ke teo paghAryA. A vAkyamAM jo ke bahuvacanano prayoga ekavacanamAM karyo che. chatAM zabdanayanI apekSAe te barAbara che. athavA koI kathAnuM varNana karatA hoIe tyAre bhUtakALamAM banela hakIkatane vartamAnamAM kahevI. jemake laDAI cAlI rahI che, senA laDI rahI che, topono mAro cAlI rahyo che, lohInI ghArAo vahI rahI che, ema kahevA chatAM te zabdanayanI apekSAe yathArtha che. 6. samabhirUDhanaya :- eka vastunA aneka zabda nakkI karavA, pachI bhale ne zabdanA arthamAM bheda hoya. jemake strIne abaLA kahevI, athavA mRganayanI ke nArI Adi kahevuM, athavA indrane zakra, purandara athavA sahastrAkSI Adi kahevuM. zabdonA artha bhinna hovA chatAM paNa eka vyakti mATe teno prayoga karavo te samabhirUDhanayanI apekSAthI satya che. 7. evaMbhUtanaya :- je zabdano vAstavika artha je hoya, tevI kriyA karanArane ja te zabdathI bolAvavo te evaMbhUtanaya kahevAya che. jemake vaiduM karanArane ja vaidya kahevo, durbala strIne abaLA kahevI, pUjA karato hoya tene ja pUjArI kahevo, rAjya karato hoya, nyAya karato hoya tyAre ja rAjA kahevo, rasoI karato hoya tyAre ja rasoyo kahevo. ema potapotAnI kriyA karato hoya tyAre ja te pramANe kahevuM te evaMbhUtanayanuM kathana kahevAya che. vastunA vAstavika svarUpane samajavA mATe A sAteya nayonI ghaNI upayogitA che." -sahajasukhasAdhana (pR.478)nA AghAre have cAra nikSepa saMbaMdhI boghAmRta bhAga-1 mAM nIce pramANe jaNAve che : "mumukSu - nikSepa eTale zuM? pUjyazrI - nikSepa cAra prakAre che. te vastune oLakhavAnA kAmamAM Ave che. 1. nAmanikSepa - eTale nAmathI vastu oLakhAya che. jema RSabhadeva ema kahetA te rAjA hatA, pachIthI temaNe rAjyano tyAga karyo hato, te tIrthaMkara hatA. te nAma nikSepa che. badhu eka nAma kahetAM sAMbharI Ave. 2. sthApanA nikSepa - eTale je vastu hAjara na hoya paNa te sthApanAthI jaNAya. jema ke pratimA che te bhagavAnanI sthApanA che. 3. dravya nikSepa - je pUrve thaI gayuM che athavA bhaviSyamAM thavAnuM che, tene vartamAnamAM hoya ema kahevuM. jemake zeThanA chokarAne zeTha kahe. zeThano chokaro vartamAnamAM zeTha nathI paNa bhaviSyamAM thaze. tene laIne tene zeTha kahe che. bIjAM, koI rAjA hoya, pachIthI tene utArI nAkhyo hoya to paNa loko tene rAjA kahe che kAraNa te pahelAM hato. e dravya nikSepanA draSTAMto che. 4. bhAvanikSepa - vartamAnamAM jevuM hoya tevuM ja kahe. jemake koI rasoIyo hoya ane rasoI na karato hoya to tene rasoIyo na kahe, rasoI karato hoya tyAre ja rasoIyo kahe."-bo.bhA.1 (pR.195) 16
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinezvaranI vANI"nuM vivecana "sakaLa jagata hitakAriNI, hAriNI moha, tAriNI bhavAbdhi, mokSacAriNI pramANI che;" artha - vaLI bhagavAnanI vANI kevI che? to ke sakaLa jagatanA jIvonuM. hita karavAne je samartha che ane moharUpI madirAnA nazAne haranArI che, bhavAbdhi, bhava eTale saMsAra, abdhi eTale samudra. saMsArarUpI samudramAM DUbakA khAtA bhavya jIvone tAranArI che, mokSacAriNI eTale jIvone mokSanA mArgamAM calAvanArI che ane pramANI eTale pramANabhUta che arthAt draSTAMtasahita vAtane siddha karI batAvanArI che. nityaniyamAdi pATha mAMthI - bhAvArtha - "sarva jIvonA kalyANanuM kAraNa, mohane nirmULa karavAnuM kAraNa, bhavasAgara taravAnuM kAraNa tathA mokSa prApta karAvanArI bhagavAnanI amogha vANI che." -nitya pATha (pR.14) "mokSamALA vivecana'mAMthI - "sakala jagata hitakAriNI=bhagavAnanI vANI sarva saMsArI jIvonuM hita karanArI che. dayAnA 'upadezathI ekendriyAdi baghA jIvone sukhanuM kAraNa thAya evI che. hAriNI mohakate mohano nAza karanArI che. mukhya moha mithyAtva eTale viparIta mAnyatA athavA darzanamoha, te bhagavAnanI vANIthI dUra thAya, vaLI kaSAya jitAya tethI cAritramoha dUra thAya, e rIte tAriNI bhavAbdhi= saMsArasAgarathI tAranArI che. ane mokSacAriNI=mokSanA puruSArthamAM preranArI che. pramAdamAM paDelo hoya ane vANI sAMbhaLe to puruSArthamAM maMDI paDe ane alpa kALamAM mokSa prApta kare. e rIte mokSamAM laI janArI che. aMjanacora ATha divasamAM mokSa pAmI gayA. pramANI che=e jinezvaranI vANIne mahApuruSoe nizcaya mAnavA yogya, satya ane pramANabhUta mAnelI che." (pR.242) upamA ApyAnI jene tamA rAkhavI te vyartha, ApavAthI nija mati mapAI meM mAnI che;" artha :- je bhagavAnanI vANIthI sAta tattva ke puNya, pApa Adi nava padArtha, cha dravya ke cha pada Adi jaNAya che. tevI addabhuta mahAna bhagavAnanI vANIne jagatanA koI padArtha sAthe upamA ApIne sarakhAvavAnI tamannA rAkhavI te vyartha che. kAraNa ke te bhagavAnanI anaMta bhAvabhedathI bharelI vANIne bIjA sAthe upamA ApavAthI kevaLa potAnI mati eTale buddhinuM ja mApa nIkaLe, bhagavAnanI vANInuM nahIM, ema paramakRpALudevanuM mAnavuM che. nityaniyamAdipATha' mAMthI - - bhAvArtha - "tenA jevuM kalyANanuM sAghana zoghatAM bIjuM maLI zake tema nathI. tethI tene koInI sAthe sarakhAvI zakAya ke upamA apAya tema nathI. tethI upamA ApavAno prayatna karavo vyartha che. UtaratI upamA Ape to upamA ApanAranI buddhinI khAmI gaNAya che." -ni.pATha (pR.15)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti "mokSamALA vivecana'mAMthI - "upamA ApyAnI jene tamA rAkhavI te vyartha e vANI konA jevI che? enA mATe upamA jaDe ema nathI. enI sAthe sarakhAmaNI karavA yogya vastu jagatamAM che ja nahIM, tethI ene upamA ApavAnI tamA rAkhavI = darakAra rAkhavI ke bahAdurI karavI vyartha che. ApavAthI nija mati mapAI meM mAnI che=ene upamA ApavA koI prayatna kare to tenI potAnI buddhi mapAI jAya che arthAt tenI matinI alpatA ja pragaTa thAya che. tethI ahIM upamA ApI nathI." -mo.vivecana (pR.243) "aho! rAjacaMdra bAla khyAla nathI pAmatA e, jinezvara taNI vANI jANI teNe jANI che." artha :- bhagavAnanI adbhuta ane agAgha vANInuM svarUpa joIne paramakRpALudeva Azcaryasahita kahe che ke AvI syAdvAdayukta abhuta vANInuM svarUpa ajJAnI bAlajIvonA khyAlamAM AvI zake ema nathI. e jinezvara bhagavAnanI anaMta bhAva ane bhedathI bharelI vANIne to koI jJAnI puruSe ja jANI che, ane jANI che teNe ja mANI che ane teNe ja tenA bhArobhAra vakhANa karyA che. "mArA rAja prabhunI vANI re, koI saMta vIrale jANI re; vAlA jANI teNe mANI re, vAlA mANI teNe vakhANI re. mArA rAjaprabhunI vANI re." nityaniyamAdi pATha' mAMthI - bhAvArtha - "zrImad rAjacaMdra kahe che ke ajJAnI jIvone zrI jinezvaranI vANInuM mAhAbhya kalpanAmAM Ave tevuM nathI. paraMtu jenA ekeka zabdamAM anaMta zAstro samAI jAya tevI zrI jinezvaranI vANI jeNe jANI che, evA jJAnI puruSoe ja tenuM mAhAsya jANyuM che, ane gAyuM che." -nitya pATha (pR.15) "mokSamALA vivecana'mAMthI - aho! rAjacaMdra, bALa khyAla nathI pAmatA e=zrImad rAjacaMdra kahe che ke bALa eTale ajJAnI jIvo bhagavAnanI vANI kevI mahAna gaMbhIra che teno khyAla pAmI zaktA nathI arthAt tene samajI zakatA nathI. samyagdarzana thAya to ja enuM mAhAsya lAge. jinezvara taNI vANI jANI teNe jANI che=e jinezvara bhagavAnanI vANI jJAnIe jANI che. teNe ja yathArtha jANI che. te prakAre bIjAe jANI nathI." -mokSamALA vivecana (pR.243) 18
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta bhaktinA vIsa doharA'nuM mAhAbhya zrI sadgurubhaktirahasya. zrI sadguru bhagavaMta pratye bhakti pragaTa thavAnuM rahasya eTale marma-guNabheda, A vIsa doharAnI gAthAomAM batAvela che, evA bhaktinA A vIsa doharA che. jeno ApaNe roja AjJAbhaktirUpe pATha karIe chIe. tenuM mAhAtma jIvane samajAya ane sAcI bhakti pragaTa thAya tenA mATe paramakRpALudeve patrAMka 534mAM ane pa.u.pa.pU.prabhuzrIjI tathA pUjyazrI brahmacArIjIe je je upadezamAM A vIsa doharAnuM mAhAtma temanA hRdayamAM hatuM te judA judA prasaMge pragaTa karela che. te badhuM atre ekatrita karyuM che. je vAMcavAthI ApaNA hRdayamAM paNa kaMIka enuM rahasya samajAya ane he prabhunA A vIsa doharA bolatA enuM mAhAsya hRdayamAM pragaTa rahe evo A saMkalana karavAno hetu che. je sarvane lAbhakartA thAo evI prabhu pratye prArthanA. zrImad rAjacaMdra mAMthI - vIsa doharAnI vizeSa vicAraNA, vizeSa guNo pragaTa thavAnuM kAraNa ""he nAtha! have mArI koI gati (mAga) mane dekhAtI nathI. kemake sarvasva lUMTAyA jevo yoga meM kya che, ane sahaja aizvarya chatAM, prayatna karyo chate, te aizvaryathI viparIta evA ja mArga meM AcaryA che, te te yogathI mArI nivRtti kara, ane te nivRttino sarvottama saupAya evo je sadguru pratyeno zaraNabhAva te utpanna thAya, evI kRpA kara." evA bhAvanA vIza doharA ke jemAM prathama vAkya he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM? dInAnAtha dayALa' che, te doharA tamane smaraNamAM haze. te doharAnI vizeSa anuprekSA thAya tema karazo to vizeSa guNAvRttino hetu che." (patrAMka 534) boghAmRta bhAga-2' mAMthI - sadgurunuM zaraNa laI roja vIza doharAno bhAvathI vicAra karavo vIza doharAmAM kevA bhAva joIe? te kahe che. he bhagavAna! mArI koI gati dekhAtI nathI. badhuM lUMTAI jAya evuM karyuM che. A vAkya vAMcI prabhuzrIjIne AMsu AvI gayAM. puNyane lIdhe sAdhupaNuM maLyuM, jJAnI maLyA, teonI AjJA maLI, samAgama maLyo, paNa meM to avaLA ja mArga ArAdhyA che. he prabhu, anAdikALanA paribhramaNathI mArI nivRtti kara. je je sAghana meM karyA te baMghanarUpa pariNamyAM che. sarva ApadA Adi nAza karavAnuM mULa kAraNa sadguru pratye zaraNabhAva che. ema A jIve vicAravAnuM che. manuSyabhava maLyo che chatAM jIva karato nathI. AtmAmAM zakti 19
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti che chatAM avaLI ja vAparI che. he bhagavAna! meM to baMghana thAya evuM karyuM che, paNa have ethI chuTAya ema kara. vIza doharAmAM keTaluM badhuM kahI dIdhuM che! have bhagavAnane kSaNavAra paNa bhUluM nahIM. sadgurunuM zaraNa e ja sAcuM che, mukhya vastu che. zaraNA vagara chUTako nathI. "huM pAmara zuM karI zakuM ?" ema mAtra bole ja nahIM paNa e bhAva ene rahe. enA zaraNathI ja badhuM pAMzaruM thaze. sadguru ane saMtamAM kaMI bheda nathI. beya bhagavAna che. chelle e ja kahyuM che. "paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM e ja; sadguru saMta svarUpa tuja, e draDhatA karI de ja." kharA svarUpane huM pakaDI rAkhuM evI draDhatA mane Apa. sadgurunuM zaraNa e ja sAcuM zaraNa che. viza doharAno roja bhAvathI vicAra karavo. guNa pragaTe evuM che. A vIza doharAnI roja bhAvathI bhakti kare to AtmaguNa pragaTe ema che. bhAvo AvI khase nahIM te anuprekSA che. enI pAchaLa paDavuM che. emAM ja vRtti rahyA kare to zuM phaLa thAya te kahe che--mAna jAya to dInatA Ave, krogha jAya to kSamA Ave, ema doSo jAya tyAre guNAvRtti eTale AtmAnA guNo pragaTe. vAraMvAra vIza doharAmAM ja citta jAya, enI e bhAvanA rahe, e vinA citta bIje jAya nahIM evuM karavAnuM che. A patra vAMcI prabhuzrIjIne bahu lAgI AvyuM hatuM ke mAruM sAdhupaNuM japatapa badhuM nakAmuM gayuM. pachI rAtre UMgha na Ave. tyAre vIza doharAno svAdhyAya AkhI rAta karatA. ane AMkhamAMthI AMsa paDavA lAgatAM. ema A vIza doharAnI anuprekSA karavA yogya che." -bo.2 (pR.196) "upadezAmRta' mAMthI - baghA zAstrono sAra, A kALamAM kAma kADhI nAkhe evA maMtra samAna vIza duhA "sarva zAstrono sAra, tattvono sAra zodhIne kahI dIgho che. bahu durlabha, A kALamAM kAma kADhI nAkhe tevuM kRpALudeve ApyuM che. vizvAsa hoya to kahuM. vIsa duhA" bhaktinA che te maMtra samAna che. so vakhata, hajAra vakhata bolAya to paNa ochuM che. lAbhanA DhagalA che. "kSamApanAno pATha", "cha pada'no patra, yamaniyama", "Atmasiddhi' ATalAM sAina apUrva che, camatkArika che! roja bhaNavAM jarUranAM che. jIvatAM sudhI ATalI bhakti roja karavI ja. "darajIno dIkaro jIve tyAM sudhI sIve." e to khoTI vAta che; paNa tame jIvatAM sudhI ATaluM to karajo ja. tethI samAdhimaraNa thaze, samakitano cAMllo thaze. vaghAre zuM kahyuM?" (u.pR.388) vIsa dohA ciMtAmaNi. sarva avasthAmAM guNa kare; paNa bhAvapUrvaka bolavA "vIsa dohA ciMtAmaNi che. jema vahevAramAM parasAdI vaheMcavAmAM Ave che tema parasAdI che. 20
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaktinA vIsa doharA'nuM mAhAtmya ughADuM pADIne aMdara kahyuM che. koI evI davA hoya che ke mAMdo khAya topaNa guNa kare ane sAjo khAya topaNa guNa kare; tevI A udghAra thavA mATe davA che. davA mATe dUdha pANInI jarUra paDe che tema Ane mATe zuM jarUranuM che?.....bhAra daIne kahevAnuM ke 'bhAva' joIe. A khAsa lakSamAM rAkhajo. badhA sAmAyika kare che, paNa pUNiyA zrAvakanuM ja sAmAyika vakhaNAyuM. tema bhAva bhAvamAM phera che. 'sAdhune hamezAM samatA hoya'-AnuM nAma cAritra, samabhAva. sAghu badhe AtmA jue, siddha samAna jue. thaI rahyuM-ATaluM samajAya to thaI rahyuM! 'bhaktAmara' vagere stotra che. paNa vIsa dohA badhAno sAra che. koNe ApyA che ?'' vIsa dohA mahAmaMtra, eno bhedI maLe ane marma jANI jAya to mokSa thAya "vIsa dohA, kSamApanAno pATha e mahA maMtra che! tAlapuTa viSa utAre evo mahA maMtra che! jo eno bhedI maLe ane mAhita thAya to badhuM thAya. jIvane, zravaNa kare to vijJAnapaNuM Ave. tema zravaNa karavAthI khabara paDe. tethI karma mUkIne mokSa thAya.'' (u.pR.254) (u.pR.467) sApanuM jhera jema maMtrathI Utare, tema bhaktithI karmanuM jhera Utare "mumukSu-bhaktiye ghaNA kare che. to bhakti kaI karavI ? prabhuzrIhRdayamAM Teka rAkhavo. vIsa duhA bhaktinA ekAMtamAM besI AkhA divasamAM eka vAra paNa bolavA. A maMtra che, jApa che. sApanuM jhera jema maMtrathI Utare che tema A jIvane bhaktithI karmanuM jhera Utare che. "he prabhu, ! he prabhu! zuM kahuM, dInAnAtha dayALa" laghutva, garIbAI, guruvacana e kyAMthI hoya !'' (u.pR.400) baLavAna satpuruSanA saMge maLelo maMtra zraddhAthI bole to paNa kAma thAya "kaMI nahIM to 'vIsa doharA' caMDIpAThanI peThe roja bole to paNa kAma thaI jAya. saMga baLavAna che.'' (u.pR.474) 'vIsa dohA' mahAmaMtra che, amRta che; paNa vizvAsa Avavo joIe jema koI mahAmaMtra hoya tema 'vIsa dohA' jhera utAravA mahAmaMtra che. e amRta ane pratIti joIe.' (u.pR.473) 21 che. vizvAsa pratyakSa jJAnI kRpALudeva pratye jene zraddhA thaI tenuM kalyANa. DAhyA na thavuM "AtamajJAnI hoya te AtmA jaNAve. pakaDavA lAyaka che. eka vizvAsa, pratIti; avazya tyAM kalyANa. DAhyA na thavuM. vIsa bhaktinA duhA mahAmaMtra che, yamaniyama saMyama, kSamApanAno pAThatraNa vastu smaraNa karavA, dhyAna karavA, lakSa-khyAlamAM rAkhavA yogya che. AtmA jovo. AtmA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe 1 che. jema che tema jJAnIe jANyo che. jJAnIe joyo te AtmA. pratyakSa jJAnI kRpALudeve cAMda jene coDyo che tenuM Atmahita thavAnuM che." (u.pR.403) vIsa dohA' AtmArthe bolavA. AtmArtha sivAya amArI AjJA hoya nahIM "vIsa dohA te badhuM karAvaze. te maMtra che....he bhagavAna! huM AtmArthe karuM chuM,' evI bhAvanA karavI. ame to AtmakalyANa sivAya bIjAM kaMI sAdhana batAvatA nathI, amArI AjJA te sivAya bIjI hoya nahIM." (u.pR.470) boghAmRta bhAga-1-2-3' mAMthI - kRpALudevanI AjJAthI vIsa dohAnI vicAraNAthI prabhuzrIne AtmA pragaTa thayo kRpALudeve jyAre prabhuzrIjInI bhUla joyelI tyAre kahyuM ke "vIsa doharA'nuM bahumAnapaNuM karo to guNa pragaTaze. ATha ToTaka chaMda paNa tevA ja che. jo jIva vicAre to AtmA pragaTa thAya tevuM che. emane keTalI badhI kiMmata lAgI haze tyAre eTaluM badhuM "vIsa doharA'nuM mAhAsya kahe che. potAne ethI AtmA pragaTa thayo che, tethI kahe che." -bo.1 (pR.432) vIsa dohA bole tyAre jagatane bhUlI prabhu pratye kAlAvAlA thAya te bhakti che "vIsa doharA bolatI vakhate AtmabhAva rahe, bIjA bhAva chUTe, ane kRpALudeva hAjara che ema jANI kAlAvAlA thAya to te vyakti che. alpa paNa AjJA jIva jo ArAghana kare to pAra paDe." -bo.1 (pR.383) abhimAna ghaTADavA vIsa dohA bhAvapUrvaka bole to ghaNA pApa khasI jAya vIsa doharA roja bhaktipUrvaka bhaNe to keTalAMya pApa khasI jAya. huM moTo ema abhimAna thAya che, paNa A vIsa doharAmAM aghamAghama kahyo che tethI laghutA Ave che." -boghAmRta-1 vIsa dohA, yamaniyama vicAre to guNo pragaTI samakita thAya. vIsa doharA, yamaniyama vicAre to baghAya guNa prApta thaI samyatva pragaTe. A to sAMbhaLyuM che, huM zIkhyo chuM, ema sAmAnya karI nAkhyuM che. jAgyA tyArathI savAra. maMDI paDavuM. je dekhAya che te badhuM svapnA jevuM che. badhuM pharatuM che. AvuM ne AvuM rahevAnuM nathI. vicAra kare to jagatamAM kAMI vizvAsa karavA lAyaka nathI. lAga Avyo che mATe karI levuM." bo.1 (pR:212) vIsa dohA bhAvapUrvaka bolAya to doSo kSaya thaI AtmA nirmaLa thAya "vIsa doharA che te bhAvapUrvaka bolAya to baghA doSo kSaya thaI AtmA nirmaLa thaI jAya tema che. jJAnIpuruSanAM vacano moDhe bolI jaIe, paNa vicAra na Ave to zuM kAmanuM? jemake, "he bhagavAna! huM bahu bhUlI gayo." zuM bhUlI gayo? eno vicAra Ave to jJAnI puruSone AgaLa zuM
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaktinA vIsa doharA'nuM mAhAtmya jaNAvavuM che teno lakSa thAya. pachI tarata ja ema jaNAvyuM ke "meM tamArAM amUlya vacanane lakSamAM lIdhAM nahIM.'' -bo.1 (pR.34) "vIsa doharA bolatI vakhate mana bahAra pharatuM hoya to bolavuM baMdha karavuM. pharIthI mana sthira karIne bolavuM. gharma na kare ane dharma gaNAve to te daMbha che. sAcuM karavAnuM che. mana sthira karIne karavuM. jeTalo AtmA joDAya teTalo lAbha che. na bane to khoTAne to khoTuM mAnavuM. mAre sAcuM karavuM che ane sAcuM mAnavuM che ema rAkhavuM." -bo.1 (pR.224) vIsa doharA mana sthira karIne bolavA. jeTalo AtmA joDAya teTalo lAbha che vIsa doharA roja bolavA. AtmahitanuM kAma che. na AvaDe to sAMbhaLavA "vIsa doharA roja bolavA. jo potAne bolatAM na AvaDatuM hoya to bIjAnI pAse sAMbhaLavA. bIjAne saMbhaLAvavA kahevuM. jema ApaNe ghera kuTuMbIone vyavahAranuM kAma bhaLAvIe chIe tevI rIte e paNa eka AtmahitanuM kAma che.'' -bo.1 (pR.108) vIsa doharA bhUlA paDelA jIvane ThekANe lAve evA che 'vIsa doharA' apUrva vastu che. kRpALudeva pAse ja beThA che, evo bhAva rAkhIne bhakti karavI. baDabaDa ekaluM bolI javuM nathI. ApaNA mATe bhakti karIe chIe evo lakSa rAkhavo. kRpALudeve prabhuzrIjI upara eka patra (534) lakhyo che temAM vIsa doharAnuM mAhAtmya kahyuM che. bhUlA paDelA jIvane ThekANe lAve tevuM che. 'yamaniyama' paNa tevuM ja che. A kALamAM bhakti jevuM eke sAdhana nathI. badhuM emAM samAya che. ahaMkAra thAya nahIM evuM che.'' -bo.1 (pR.155) 66 vIsa doharA, satpuruSamAM paramezvarabuddhi karAve tethI jJAnInA vacano AtmAmAM coMTe "C "pUjyazrI--jIvane A saMsAramAM bhamavAnuM moTuM kAraNa abhimAna che. e abhimAna UtarI jAya evA 'vIsa doharA' che. anaMtAnubaMdhI mAnathI jIvane rakhaDavAnuM thAya che. abhimAna dUra thAya to vinaya guNa pragaTe. pachI satpuruSa oLakhAya. 'satpuruSamAM paramezvarabuddhi' ene jJAnIoe parama dharma kahyo che" (254) satpuruSamAM paramezvarabuddhi thAya to ene jJAnInA vacano coMTe. e mATe 'vIsa doharA' che. mAna jAya to vinaya guNa Ave. eTalo badho prabhAva 'vIsa doharA'mAM che. kaMIka garaja joIe, vijJAnapaNuM joIe.'' -bo.1 (pR.431) 23 vIsa doharAno bhAvapUrvaka AkhI rAta svAdhyAya, AMkhamAMthI AMsu paDe 'vAraMvAra vIsa doharAmAM ja citta jAya, enI e bhAvanA rahe, e vinA citta bIje jAya nahIM evuM karavAnuM che. A patra (534) vAMcI prabhuzrIjIne bahu lAgI AvyuM hatuM ke mAruM sAdhupaNu japatapa badhuM nakAmuM gayuM. pachI rAtre UMgha na Ave. tyAre vIsa doharAno svAdhyAya
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti AkhI rAta karatA, ane AMkhamAMthI AMsu paDavA lAgatAM. ema A vIsa doharAnI anuprekSA karavA yogya che." -bo.2 (pR.197) vIsa dohA roja lAkha vAra bolAya toya ochA che "roja lAkhavAra vIsa dohA bolAya toya ochA che, ema 5.u.pa.pU.prabhuzrIjIe eka vakhata kaheluM. prabhu prabhu laya lagADavAnI che." -bo.3 (pR.521) vIsa doharA prArthanA che. temAM dareka zabda maMtratulya che "he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM? dInAnAtha dayALa" e lITIthI zarU thatA vIsa doharA prArthanAnA che te mukhapATha karI roja bolavAno nityaniyama rAkhavA bhalAmaNa che. temAM dareka zabda maMtratulya che ema gaNI ahIM AvatAM pahelAM bane teTalA zIkhI levA bhalAmaNa chejI. je vAta ahIM AvyuM kahevI che temAMthI e paNa chejI. jeTalo goLa nAkhe tenA pramANamAM gaLyuM thAya che, tema jeTalo hRdayano bhAva A doharAmAM reDAze teTalo AtmA UMco Ave tevo emAM camatkAra che; te jema jema vizeSa tenuM ArAghana thaze tema tema samajAzejI. hAla to mukhapATha karI roja pheravatA rahevAno niyama rAkhazojI. A alpa paNa jJAnInI AjJA che te uThAvatA rahI AnaMdamAM rahetAM zIkho e bhalAmaNa saha patra pUrNa karuM chuMjI." -o.3 (pR.326) vIsa dohA bolatAM vicAra karavo, to manane kAma maLe ane bIje jatuM aTake vIsa doharA bolatAM mana bhaTakatuM hoya to chellI kaDIthI pahelI tarapha bolavA mAMDavA tathA dareka kaDImAM zI bhAvanA karavAnI che teno vicAra gAtAM gAtAM karavo to manane kAma maLaze eTale bIjA vicAromAM jatuM aTakaze." -bo.3 (pR.696) - vIsa doharAno saMkSipta bhAvArtha boghAmRta bhAga-2' mAMthI : AtmAnA guNo vaghAravA prabhAvanA che. he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM? he paramakRpALudeva! zuM kahyuM? kaMI kahevA jevuM nathI. he karuNAnA sAgara! anaMta doSanuM pAtra huM chuM ane Apa dInAnAtha eTale ApamAM je jIvonI arpaNatA che tenA Apa nAtha cho, svAmI cho. temanA dayALu deva cho. mArAmAM zuddha bhAva nathI. vaLI mArA bhAvo ApanAmAM ramaNa karatA nathI. parigraharahita, bojArahita laghutvabhAva nathI ne dAsatvabhAva paNa nathI. he paramasvarUpane prApta paramAtmA! Apane huM zuM kahyuM? vaLI Apa sahuruSa sadgurunI AjJAmAMthI kadI calAyamAna na thAuM evI acala AjJA mArA hRdayamAM ghAraNa karI nathI. tema ApazrIno pUrNa vizvAsa, nizcaya draDhapaNe nathI ane ApamAM ja mAro parama prema, bhakti joIe te nathI. jJAnInI AjJAnI eka lakSe ArAghanA nathI. 24
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaktinA vIsa doharA'nuM mAhAtmya jyAM tyAM 'huM ne mAruM' thaI rahyuM che. satsaMgano joga nathI. huM pAmara zuM karI zakuM evo viveka nathI. viveka eTale deha ane AtmA judA che ema vicAra nathI. che ema kahevAya che ke kalikALanuM varNana RSabhadeva bhagavAne karyuM, te vakhate ghaNA manuSyo, evA kALamAM janmavuM na paDe ema ghArI sAdhu thaI gayA. ane A jIva A kalikALane bhogave che chatAM kaMI lAgatuM nathI! maryAdA dharma nathI to have bhAvanA rAkhavAnI che. maryAdA eTale AjJA. AjJA ArAdhanarUpa dharma jIvane bacAvI zake. te mATe jhUravAnuM che. garaja hoya to thAya, nahIM to kaMI na thAya, rUDha thaI jAya. pachI kaMI bole toya vicAra nathI Avato. jJAnIpuruSoe baghuM mumukSuone mATe kahyuM che. e mumukSutA Ave tyAre mIThuM lAge. "zuddhabhAva mujamAM nathI." e zuddhabhAva karavA mATe badhuM kahyuM che. mumukSune ema thAya ke cAra gatinAM du:khathI kema chuTAya ? zuddhabhAva vinA chuTAya evuM nathI. have e zuddhabhAva to mArAmAM nathI, to kema chuTAya? ema vyAkuLatA thAya che. A kALanuM svarUpa mahApuruSoe aneka prakAre varNavyuM che. padmanaMdI munie lakhyuM che ke jyAM moTAM sarovara sukAI jAya, tyAM mastyAdi prANIone trAsano pAra na hoya tevo A kALa che. temAM vaLI moTI cAMcavALA bagalAo mAchalAMne pakaDavA ghyAna dharI UbhA hoya che, tema A kALamAM kuguruo bagalA jevA che. te bicArA jIvone khAI jAya che, lUMTI jAya che. he bhagavAna! mAruM zuM thaze? gharanuM kAmakAja to kALa jevuM lAge. chUTuM chUTuM ema thatuM hoya tene gharamAM rahevuM bhAlA jevuM lAge. jema pakSIne pAMjarAmAM rahevuM gamatuM nathI, sonAnuM pAMjaruM hoya toya duHkharUpa lAge che, tema ene gharamAM rahevuM paDe te duHkharUpa lAge. je kAma karavuM che tenI kALajI joIe. je karavAnuM che te badhuM bhUlI jAya che. koI vastu khovAI gaI hoya to te Akho divasa sAMbhare ane potAnuM svarUpa bhulAI gayuM che, te sAMbharatuMya nathI. ekalo paDe to bhagavAnano viyoga sAlavo joIe. jo bola bola kare to viyoga kema sAle ? jema bAIno ghaNI marI jAya tyAre bolavuM, jovuM badhuM baMdha karIne khUNAmAM besIne raDe che, evuM raDavAnuM che. jenAmAM bhakti nathI te abhakta che. tenA pratye udAsa rahevuM joIe. gharanuM kAma karatAM badhuM A bhaktinuM kAma bhUlI jAya che. A gharanuM kAma to mAruM che ema kALajI rAkhIne kare che. Akho ne Akho AtmA emAM coMTI jAya che. je saMyoga maLyo temAM 'huM' ema thaI gayuM. rUpa huM, puruSapaNAno saMyoga maLyo to puruSa huM, DhorapaNAno saMyoga maLyo to DhorarUpa huM chuM, ema thaI gayuM che. strIne puruSa kahe to khoTuM lAge. 25
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti ahaMbhAvamAM tallIna thaI gayo che. gharmanuM bhAna nathI. zuM kare! kaMIka jJAnIpuruSano yoga thAya, sAMbhaLe, pachI abhyAsa kare to thAya. te kahe ke AtmA strI nathI, puruSa nathI, ema sAMbhaLyuM to pachI abhyAsa thAya. A dehanA pu galano gharma chatAM huM goro, kALo ema thAya che. te ahaMbhAvathI huM rahita nathI. anya gharmathI rahita thato nathI. vakhate tyAgI de, paNa nirmaLapaNe nivRtti karato nathI. ghana vagere badhuM tyAgI sAdhu thayo hoya, paNa ghanAdinI icchA ene rahyA kare che. vAraMvAra prabhuzrIjI kahetA ke cokhkho thaIne Ava, cokhkho thaIne Ava. vAraMvAra vicArI jIvane pUchavuM ke evA evA doSo che to kema mokSe javAze? mumukSu thavuM hoya to ahaMbhAva karavAno nathI. cakravartI hoya ane dIkSA le, tenA karatAM dAsInA chokarAe pahelAM dIkSA lIdhI hoya ane cakravartI tene ahaMbhAvathI vaMdana na kare to tene rakhaDI maravAnuM che. ahaMbhAvanA kaNiyA paDyA che, te baghA vINI vINIne kADhavAnA che. potAnAmAM doSo che, pApa che te joto nathI, nahIM to zarama Ave. UMDI draSTi nathI. upara uparathI dekhe che. he bhagavAna! huM ApanI AgaLa zuM moDhuM batAvuM? kAMI sAghana meM karyuM nahIM ane mArAmAM ekeya sadgaNa paNa nathI, to zuM moDhuM batAvuM? sAghana nathI ane guNa paNa nathI. vakhate guNa hoya to sAghana thAya. guNa na hoya to bhagavAna zuM kare? paNa he bhagavAna, tuM to karuNAnI mUrti che. tArAmAM dayA, dayA sivAya bIjuM che ja nahIM. dInabaMdhu ane anAthonA nAtha cho tethI amAro hAtha jhAlaje. bAkI mArAmAM to eka paNa saguNa nathI. parama anAtha chuM, chatAM abhimAnathI bharelo chuM. tethI anaMtakALathI rakhaDyo chuM ane koI satparuSanA caraNa sevyAM nathI, AjJA uThAvI nathI. bhakti Ave to jJAna thAya. jIvane durlabha vastu maLI che paNa joIe evo lAbha laI zakato nathI. -bo.2 (pR.65) 26
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta bhaktinA vIsa doharAnuM vivecana (paramakRpALudeva, 5.pU.prabhuzrIjI ane pU.zrI brahmacArIjInA bodhavacano ane dRSTAMto sahita) zrI sadgurubhaktirahasya (vIsa doharA) "he prabhu! he prabhu! zuM kahuM, dInAnAtha dayALa; huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa." 1 artha : - "he prabhu bolatAM ja kRpALudeva bhaNI draSTi javI joIe. dIna ane anAtha maLIne dInAnAtha thayuM che. dIna ane anAtha upara dayA rAkhanAra he prabhu! tamane huM zuM kahuM? he bhagavAna! huM to anaMta doSanuM pAtra chuM." - pU.zrI bra.jIvanadarzana (pR.146) he prabhu! he prabhu! zuM kahuM prabhu eTale bhagavAna. bhagavAna. bhaga eTale aizvarya ane vAna eTale vALA. AtmAnA anaMta aizvaryavALA evA he prabhu! he paramakRpALu paramAtmA! huM pAmara jevo mUDha ajJAnI Apane vizeSa zuM kahyuM? Apa to badhuM jANo cho. he gururAja! tame jANo cho saghaLuM' chatAM mArA aMtara AtmAnI zAMtine mATe pApone halakA karavA ane bhaviSyamAM thanAra doSone TALavA, ApanI samakSa te te doSone jaNAvI, pazcAttApa karI mAruM hRdaya khAlI karuM chuM. dInAnAtha dayALa'... Apa to dIna ane anAthanA nAtha cho. amArA jevA pAmaro para paNa dayA karavAno jeno sahaja svabhAva che mATe ApanI samakSa ATaluM bolavAnI himmata thAya che. dInaH eTale garIba. anaMta catuSTayathI athavA ratnatrayathI huM rahita chuM mATe dIna chuM - garIba chuM. mArI baghI AtmasaMpattine huM khoI beTho chuM. anAtha : eTale saMsAranA trividha tApathI ke janma jarA maraNanA trAsathI bacAvanAra A jagatamAM mAro koI nAtha nathI; mATe huM anAtha chuM. anAthImuni, jema pahelA anAtha hatA paNa prabhunuM zaraNa levAthI sanAtha thayA; tema huM paNa anAtha chuM; paNa Apa dayALu cho tethI ApanA zaraNe Avyo chuM. kemake - "sarvajJano dharma suzarNa jANI, ArAdhya ArAdhya prabhAva ANI; anAtha ekAMta sanAtha thAze, enA vinA koI na bAMhya hAze." ananya zaraNanA ApanAra Apa paramakRpALudeva cho. ApanAmAM kevuM Atmaprabhutva pragaTeluM 27
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana hatuM te pa.pU.prabhuzrIjIe sAkSAt najare joyeluM. tenuM adbhuta mAhAsya lAgavAthI paramakRpALudeva upara lakhela eka patramAM temanA guNagAna kare che ane temanuM zaraNa icche che, te A pramANe che - pa.pUprabhuzrIjIno paramakRpALudeva pratye ananya zaraNabhAva "ananya zaraNanA ApanAra parama pavitra dInabaMdhu, garIbanavAja, azaraNanA zaraNa, bhAgyanA bherU, merUnI pere aDola, sUrajanI pere udyotanA karaNahAra, pANInI pere nirmaLa, ciMtAmaNi ratna samAna, pArasamaNi samAna, kalpavRkSa samAna, samudranI pere gaMbhIra, caMdramAnI pere zItaLatAnA karaNahAra, sapharI jahAja samAna, sapharI jahAja to ekavAra tAre, paNa he nAthe Apa to bhavobhavanA tAraNahAra cho. samatAnA sAgara, dayALu, dayAnA sAgara, karuNAnidhi, parama pavitra, kSamAvaMta, ghIrajavaMtA, lajjAvaMtA, satyasvarUpI mahAtmA rAjyacaMdra prabhuzrInI sevAmAM vinaMtI. he prabhu! have huM zuM karuM. hAya hAya! A saMsAra to baLI rahyo che. ane huM Apano sevaka saMsArarUpI lAyamAM dAkhuM . tene have he prabhu! tame jozone. he nAtha! hAtha jhAlI bahAra kADhone. tamArA dAsane tamArI pAse rAkho." kemake Apa to dInAnAtha dayALa cho. jyAre - huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa' he karuNALu evA paramakRpALu prabhu! anAdikALanA mithyAtvane laIne huM to ajJAnathI aMgha thayelo chuM, mATe huM anaMta doSanuM bhAjana chuM - pAtra chuM. kemake huMpaNuM ane mArApaNuM je doSanA mULa che, te to mArAmAM hADohADa bharelA che. jyAre Apa to dehAtIta-AtmasvarUpamAM sthita hovAthI anaMtaguNanA bhaMDAra cho ane svabhAve anaMta dayAnA sAgara cho. muja avaguNa gururAja guNa, mAnuM anaMta amApa; bALaka kara pahoLA karI, de dariyAnuM mApa." -pUjyazrI brahmacArIjI artha - mArAmAM anaMta avaguNa che ane gururAja ApamAM anaMta guNa che. jema bALaka hAtha pahoLA karI dariyAnuM mApa batAve ke dariyo ATalo moTo che; tema koIpaNa jIva ApanA guNonuM mApa kADhI zake nahIM. kemake ApanA guNo te amApa che, aparaMpAra che. "zrImad rAjacaMdrAmAMthI - doSo dUra karavAnA upAyo - potAnA alpadoSane viSe atyaMta kheda hovo joIe. sarvathI smaraNajoga vAta to ghaNI che, tathApi saMsAramAM sAva udAsInatA, paranA alpaguNamAM paNa prIti, potAnA alpadoSane viSe paNa atyaMta kleza, doSanA vilayamAM atyaMta vIryanuM pharavuM. e vAto satsaMgamAM akhaMDa eka zaraNAgatapaNe dhyAnamAM rAkhavA yogya che." (pR.376) 28
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa'...... doSane oLakhI doSa TALe nahIM to koI divase doSo ghaTe nahIM "jJAnIo doSa ghaTADavA mATe anubhavanAM vacano kahe che, mATe tevAM vacanonuM smaraNa karI jo te samajavAmAM Ave, zravaNa manana thAya, to saheje AtmA ujjavala thAya. tema karavAmAM kAMI bahu mahenata nathI. tevAM vacanono vicAra na kare, to koI divasa paNa doSa ghaTe nahIM." (va.pR.710) viSayakaSAyAdi doSa gayA vinA mokSe javAya nahIM viSayakaSAyAdi doSa gayA vinA sAmAnya AzayavALA dayA vagere Ave nahIM to pachI UMDA AzayavALAM dayA vagere kyAMthI Ave? viSayakaSAyasahita mokSe javAya nahIM. aMtaHkaraNanI zuddhi vinA AtmajJAna thAya nahIM. bhakti e sarva doSane kSaya karavAvALI che; mATe te sarvotkRSTa che." (va.pR.710) krodhAdi doSo mAre kADhavA ja che ema vicAre to te jarUra jAya "upAya karyA vinA kAMI darada maTatuM nathI. tema lobharUpI jIvane darada che teno upAya karyA vinA te na jAya. AvA doSa TALavA mATe jIva lagAra mAtra upAya karato nathI. jo upAya kare to te doSa hAla bhAgI jAya. kAraNa UbhuM karo to kArya thAya. kAraNa vinA kArya na thAya. sAcA upAya jIva zoghato nathI. jJAnI puruSanAM vacana sAMbhaLe to pratIti nathI. "mAre lobha mUkavo che" "krogha mAnAdi mUkavAM che' evI bIjabhUta lAgaNI thAya ne mUke, to doSa TaLI jaI anukrame "bIjajJAna' pragaTe." (va.pR.701) jIva jo vRDha nizcaya kare to krodhAdi mUkI zakAya, vRDhaprahArInuM draSTAMta - dRDhaprahArI eka brAhmaNano putra hato. te satavyasana bhogI hovAthI pitAe gharamAMthI bahAra kADhI mUkyo. tyAMthI jaI te coro sAthe bhaLyo. bIjAne mAravAmAM mahAparAkramI hovAthI coroe tene potAno uparI sthApyo ane tenuM nAma draDhaprahArI rAkhyuM. te eka divase eka brAhmaNanA gharamAM peTho. tyAM brAhmaNIe khIra banAvI hatI. tenA bALako te khIra khAvA mATe cAre bAju beThA hatA. draDhaprahArIne bhUkha lAgavAthI te khIrapAtra levA maMDyo tyAre brAhmaNI bolI-are mUrkhanA mahArAjA A khIrapAtrane kema aDake che? amAre pachI e kAma nahIM Ave; eTaluM paNa tuM jANato nathI. A vacanathI dRDhaprahArIne krodha vyApyo tethI eka mukko mArI brAhmaNIne mArI nAkhI. nAhato nAhato brAhmaNa bacAvavA Avyo to tene paNa mArI nAkhyo. gharamAMthI gAya paNa doDatI sAme thaI to tene paNa mukko mAryo jethI te marI gaI ane tenA peTamAMthI vAcharaDuM bahAra nIkaLI paDyuM. tene taraphaDatuM joIne, draDhaprahArI je asalamAM brAhmaNa putra hovAthI tene vicAra thayo ke arere! meM strIhatyA, brAhmaNahatyA, gohatyA, bALahatyA karI; have 29
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana e mahApApothI kyAre chUTIza? ema potAnA doSo jaNAyA tyAre tene kADhavAno bhAva thayo. have to AtmakalyANa karavuM e ja sArthaka che. ema dRDha nizcaya karI tyAM ja paMcamuSThi loca karyo ane te ja nagaranA eka daravAje doDha mahInA sudhI ghyAnamAM UbhA rahyA. lokoe tene bahu satAvyA. pachI bIje daravAje UbhA rahyA. pachI trIje, ane chelle cothe ema cAreya daravAje doDha doDha mahino UbhA rahI lokoe je je duHkha ApyuM te badhuM samatAe sahana karI cha mahinAmAM sarva karmone bALI bhasmIbhUta karI kevaLajJAna pragaTAvyuM. ema je doSone kADhavAno nizcaya kare to jarUra thaI zake tema che. ('bhAvanAbotha'nA AdhAre) mAna moTAIno doSa mUkyA vagara jJAnInA vacano AtmAmAM Utare nahIM "satpuruSonAM vacano AtmAmAM pariNAma pAmyuM, mithyAtva, avrata, pramAda, azubhayoga vagere badhA doSo anukrame moLA paDe. AtmajJAna vicAravAthI doSo nAza thAya che. satpuruSo pokArI pokArIne kahI gayA che, paNa jIvane lokamArgamAM paDI rahevuM che; ane lokottara kahevarAvavuM che; ne doSa kema jatA nathI ema mAtra kahyA karavuM che. lokano bhaya mUkI satpuruSonAM vacano AtmAmAM pariNamAve to sarva doSa jAya. jIve mArApaNuM lAvavuM nahIM. moTAI ne mahattA mUkyA vagara samyaktvano mArga AtmAmAM pariNAma pAmavo kaThaNa che.'' (va.pR.712) potAnA doSa jovA, paranA nahIM; to ja A saMsAramAM rahevuM yogya jagata AtmarUpa mAnavAmAM Ave; je thAya te yogya ja mAnavAmAM Ave; paranA doSa jovAmAM na Ave; potAnA guNanuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave to ja A saMsAramAM rahevuM yogya che; bIjI rIte nahIM.'' (va.pR.307) sarva doSone TALavAno upAya; doSane oLakhI doSane TALavA "A saghaLAno sahelo upAya Aje kahI dauM chuM ke doSane oLakhI doSane TALavA.' (va.pR.8) satpuruSano upadeza vicAre to jIvanA doSa avazya ghaTe na "satpuruSo upakAraarthe je upadeza kare che te zravaNa kare, ne vicAre to jIvanA doSo avazya ghaTe. pArasamaNino saMga thayo, ne loDhAnuM suvarNa na thayuM to kAM to pArasamaNi nahIM; ane kAM to kharuM loDhuM nahIM. tevI ja rIte je upadezathI suvarNamaya AtmA na thAya te upadeSTA kAM to satpuruSa nahIM, ane kAM to sAmo mANasa yogya jIva nahIM. yogya jIva ane kharA satpuruSa hoya to guNo pragaTyA vinA rahe nahIM.'' (va.pR.710) 'upadezamALAmAMthI - sthUlibhadra jevA pArasamaNie loDhA jevI kozAne paNa suvarNamaya banAvI sthUlibhadranA brahmacaryanI dRDhatAnuM dRSTAMta-"sthUlibhadra gurunI AjJA laI, namIne 30
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa'... comAsu karavA kozA vezyAne ghera gayA. temane AvatA joI kozA ati ati harSita thaI ane sAme AvIne pagamAM paDI. tenI AjJA laI sthUlibhadra tenI citrazALAmAM cAturmAsa rahyA. te hamezAM Sasano AhAra kare che, samaya paNa varSARtuno che, nivAsa citrazALAmAM che, prIti kozAnI che, ane paricaya bAra varSano che. vaLI netra ane mukhano vilAsa, hAvabhAva, gAna, tAna, mAna, vINAne mRdaMganA madhura zabdo sahita nATyavinoda vigere nAnA prakAranA viSayone sthUlibhadra AgaLa pragaTa karatI ane potAno hAvabhAva batAvatI kozA kahe che ke - "he svAmin ! A tyAga sAvavAno samaya nathI, mATe mArI sAthe yatheccha viSayasukha bhogavI teno svAda lyo. pharIthI A manuSyajanma pAmavo durlabha che ane A yauvana paNa durlabha che. pAchaLathI vRddhAvasthAmAM tapa karavuM ucita che." te sAMbhaLI yUlibhadra bolyA - "he bhadra! apavitra ane maLamUtranuM pAtra evA kAminInA zarIrano upabhoga karavAne koNa icche? AvA prakAranA upadezathI bujhIne kozA vezyA bolI H he svAmin! mAro have uddhAra karo. pachI dhUlibhadramuni pAse samyatva sahita bAravrata aMgIkAra karIne te kozA parama zrAvikA thaI." (pR.126) potAnA doSo joI sadA jAgRta rahevuM laukika AlaMbana na ja karavAM. jIva pote jAge to baghAM viparIta kAraNo maTI jAya. jema koI puruSa gharamAM nidrAvaza thavAthI tenA gharamAM kUtarAM, bilADAM vagere pesI javAthI nukasAna kare, ane pachI te puruSa jAgyA pachI nukasAna karanArAM evAM je kUtarAM Adi prANIo teno doSa kADhe; paNa potAno doSa kADhato nathI ke huM UMghI gayo to Ama thayuM; tema jIva potAnA doSo joto nathI. pote jAgRta raheto hoya, to baghAM viparIta kAraNo maTI jAya; mATe pote jAgRta rahevuM." (va.pR.710) jJAnIoe je vicArathI, upAyothI doSo ghaTADelA te karavA jIva ema kahe che ke mArA tRSNA, ahaMkAra, lobha Adi doSo jatA nathI; arthAt jIva potAno doSa kADhato nathI. ane doSono vAMka kADhe che. jema saryano tApa baha paDe che, ane tethI bahAra nIkaLatuM nathI; mATe sUryano doSa kADhe che; paNa chatrI ane pagarakhAM sUryanA tApathI rakSaNa arthe batAvyAM che teno upayoga karato nathI tema. jJAnI puruSoe laukika bhAva mUkI daI je vicArathI potAnA doSo ghaTADelA, nAza karelA te vicAro, ane te upAyo jJAnIo upakAra arthe kahe che. te zravaNa karI AtmAmAM pariNAma pAme tema puruSArtha karavo. kayA prakAre doSa ghaTe ? jIva laukika bhAva, kriyA karyA kare che, ne doSo kema ghaTatA nathI ema kahyA kare che! yogya jIva na hoya tene satparuSa upadeza ApatA nathI." (va.pR.710) "sapuruSa karatAM mumukSuno tyAga vairAgya vadhI javo joIe "satparuSa karatAM mumukSuno tyAga vairAgya vadhI javo joIe. mumukSuoe jAgRta jAgRta thaI 31
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "da na vairAgya vaghAravo joIe. sapuruSanuM eka paNa vacana sAMbhaLI potAne viSe doSo hovA mATe bahu ja kheda rAkhaze, ane doSa ghaTADaze tyAre ja guNa pragaTaze. * satsaMgasamAgamanI jarUra che. bAkI sapuruSa to jema eka vaTemArga bIjA vaTemArgune rasto batAvI cAlyo jAya che, tema batAvI cAlyA jAya che. gurupada gharAvavA ke ziSyo karavA mATe satparuSanI icchA nathI. satparuSa vagara eka paNa Agraha, kadAgraha maTato nathI. durAgraha maTyo tene AtmAnuM bhAna thAya che. puruSanA pratApe ja doSa ghaTe che. bhrAMti jAya to tarata samyakatva thAya." (2.5.711) bhagavAnano thoDo ja upadeza sAMbhaLI vicAryo to kalyANa thaI gayuM. tenuM draSTAMta nIce pramANe : pitAe kahyuM- mahAvIranA vacana kadI paNa sAMbhaLIza nahIM rohiNeya coranuM dRSTAMta - pitA lohakhure kahyuM he putra rohiNeya! prasenajita rAjAno pratApa deza videzamAM che chatAM te mArA nAmathI dhruje che. tenA buddhinighAna maMtrIoe aneka buddhio laDAvI paNa mane na pahoMcI zakyA. huM have thAkyo chuM. kAle maraNa AvI jaze, paNa ApaNAthI rAjarAjezvaro sarakhA kaMpe che tevI ghAka tuM ochI na thavA daIza; ane eka pratijJA tuM mArI AgaLa le. putra kahe - "kaI ('C- pratijJA?' to ke "mahAvIranI vANI tAre kadI sAMbhaLavI nahIM." "kema?" to ke bhUle cUke paNa jo temanI vANI saMbhaLAya to je zUravIratA, nirdayatA ane krUratAno ApaNAmAM je vega che te osarI jAya. putre pitAnI AjJA mAnya karI. tethI pitA lohakhura harSa pAmyo. Avo upadeza ApI lohakhura maraNa pAmyo." bhagavAna rAjagRhI nagarImAM padhAryA. devoe samavasaraNa racyuM. temAM besIne prabhue gharmadezanA ApavA mAMDI. pelo rohiNeya cora rAjagRhI nagarI tarapha jato hato. tyAM mArgamAM samavasaraNa AvyuM tethI core vicAryuM ke pitAnI 32
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa'..... AjJAno bhaMga thaze mATe kAna AgaLa hAtha rAkhI cAlatAM samavasaraNa pAse Avyo ke tenA pagamAM kAMTo vAgyo. kAMTo kADhavA mATe kAna uparathI hAtha laI kAMTo kADhavA mAMDyo ke te ja vakhate prabhunA mukhanI vANI tenA sAMbhaLavAmAM AvI gaI. "jemanA caraNa pRthvIne aDatA nathI, netra palakarahita hoya, puSpamALA kadI karamAtI nathI ane zarIra pasInAthI tathA dhULathI rahita hoya te devatA kahevAya che.'" ATalA vacana sAMbhaLavAthI 'meM ghaNuM sAMbhaLI lIdhuM, tethI mane dhikkAra che' ema vicArato utAvaLe pagamAMthI kAMTo kADhI ane pAcho kAna para hAtha mUkI tyAMthI potAne kAme gayo.'' 'sArI rIte racelA daMbhane brahmA paNa pAmI zakatA nathI' bIje divase pANImAM hAthI pese tema rohiNeya cora haMmezanI jema nagaramAM peTho ane tyAMthI nagara pharatA pharI vaLela sainyanI jALamAM te mAchalAnI jema sapaDAI gayo. tene bAMdhIne koTavALe rAjAnI pAse rajU karyo. rAjAe abhayakumArane soMpyo. abhayakumAre kahyuM - corInA muddA sAthe pakaDAya to ja teno nigraha vicArI zakAya. rAjAe rohiNeyane pUchyuM ke tuM kyAMno rahevAsI che ? tArI AjIvikA kevA prakAre cAle che? tuM A nagaramAM zA mATe Avyo hato ? tAruM nAma rohiNeya kahevAya che te kharuM che ? tyAre rohiNeya bolyo - "huM zAligrAmamAM rahenAro durgacaMDa nAme kaNabI chuM. rAtre devAlayamAM rahyo hato. rAtri ghaNI thaI tethI ghare javA nIkaLyo ke A rAkSasa jevA koTavALa ane sipAIoe mane pakaDyo ane mane bAMdhIne ahIM lAvyA che." rAjAe gupta rIte zAligrAmamAM tapAsa karAvI to lokoe paNa kahyuM ke durgacaMDa ahIM rahe che. paNa hamaNAM te bIje gAma gayela che ema lokoe kahyuM. rAjapuruSoe rAjAne tevA khabara ApyA. eTale abhayakumAra vicAramAM paDyo ke "aho! sArI rIte racelA daMbhanA aMtane brahmA paNa pAmI zakatA nathI.'' corane pakaDavA abhayakumAre devalokanI racanA karAvI pachI abhayakumAre devatAnA vimAna jevA ratnothI jaDita sAta mALanA eka mahelamAM gaMdharvo saMgIta sAthe mahotsava kare che te mahelamAM abhayakumAre te corane dArU pIvarAvIne behoza karI ane devaduSya vastro paherAvI tyAM zayyA para suvaDAvyo. jyAre nazo UtarI gayo tyAre abhayakumAranI AjJAthI naranArIonA samUhe 'jaya pAmo, jagatamAM tame AnaMda karo.' 'he bhadra! tame A moTA vimAnamAM devatA thayA cho to tame tamArA pUrvanA karelA sukRtya duSkRtyane yathArtha amane jaNAvo, pachI svargamAM bhoga bhogavo.' te sAMbhaLI rohiNeya vicAramAM paDyo ke, 'zuM A satya haze? athavA zuM mane mArI kabUlAta karAvI pakaDavA mATe abhayakumAre A prapaMca racela haze?" ema vicAratAM tene pagamAMthI kAMTo kADhatI vakhate sAMbhaLeluM vIraprabhunuM vacana yAda AvyuM, tethI pratihAra, gaMdharvo, apsarAo vagerenI tarapha joyuM to te badhAne pRthvI para sparza karatA, pasInAthI malina thayelA, karamAyelI puSpanI 33
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana mALAvALA ane netra paNa maTakuM mAratA dIThA. prabhunA vacanane AdhAre te badhuM kapaTa jANIne rohiNeya bolyo ke - "meM pUrvajanmamAM ghaNA supAtrane dAna ApyA che, jinacaitya karAvyA che, jinabiMba banAvyA che vagere sadgurunI sevA karI che. 0 i Us che / / naka / ART by _B/ alia A pramANe pUrvabhavamAM sukRtyo karelA che. tenA vinA AvA svargalokane koNa pAmI zake." bhagavAnanA upadezanA aMze mane phAMsIthI bacAvI lIgho. ATalA upAyothI paNa cora pakaDAya nahIM to nItinuM ullaMghana karavuM yogya nathI. eTale abhayakumAre corane choDI mUkyo. tyAMthI chUTI gayA pachI rohiNeya vicAryuM ke-mArA pitAnI AjJAne dhikkAra che ke jethI huM Aja dina sudhI bhagavaMtanA vacanAmRtathI vaMcita rahyo. jenA upadezanA eka aMze paNa mane jIvanadAna ApyuM che, nahIM to mane phAMsIe caDhavuM paData ema vicArI tarata ja bhagavAna pAse gayo. bhagavAnane vaMdana karI A pramANe vijJapti karI - he prabhu! ApanA vacanAmRtanuM je zraddhApUrvaka pAna kare che temane ghanya che. tamArA vacanoe mane Aje mRtyunA mukhamAMthI bacAvI lIdho. prabhue tenA para kRpA karIne nirvANapadane ApanArI evI gharmadezanA ApI. te sAMbhaLI pratibogha pAmI te rohiNeya bolyo - he svAmi! huM yatigharmane yogya chuM ke nahIM? prabhue kahyuM - tuM yogya che." 34
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa'... rohiNeya kahe-huM ja cora chuM. huM dIkSA laI janma saphaLa karIza pachI zreNika rAjA pAse rohiNeya cora AvIne kahevA lAgyo ke he rAja! tamArA nagarane lUMTanAro cora te huM ja chuM. bIjo cora zodhavAnI jarUra nathI. mArI sAthe koIne mokalo jethI lUMTelo badho ghanamAla ene batAvI dauM ane pachI huM dIkSA laI mArA janmane saphaLa karIza. , ' s ] >> e. UST - ' <
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana ( 3 huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa"... 'upadezAmRta' mAMthI - bahu samajavA jevA A vIsa duhA che' "A tattvajJAnamAMthI duhA vIsa che. te mukhapATha karavA ane roja bolavA. bolatAM evI bhAvanA karavI ke he prabhu! huM to anaMta doSano bharelo chuM - krodha, mAna, mAyA, lobha, viSaya, pramAda vagerethI huM to bharelo chuM. evI dInatvanI bhAvanA karavI. bahu samajavA jevA A vIsa duhA che. badhuM thaIne dazapaMdara miniTa bolatAM lAge." (u.pR.310) doSone kADhavAnI bhAvanA eja kharI mumukSatA che. "jema jema satsaMga ane salphAstrano paricaya vadhe tema tema potAnA doSa jovAmAM Ave. jyAre doSa jovAmAM Ave tyAre lAge ke mArAmAM ATalA badhA doSa bharelA che! tyAra pachI te doSone kADhavAnI bhAvanA jAge. doSone kADhavAnI bhAvanA e ja kharI mumukSatA che." (bo.1 pR.108) cAraNamuninA samAgama doSonuM thayeluM bhAna aMjanacoranuM dRSTAMta - "eka vezyA bAgamAM pharavA gaI. tyAM eNe rAjAnI rANInA gaLAmAM suMdara hAra joyo eTale ene manamAM thayuM ke Avo hAra jo mane paheravAne na maLe to mAruM $ 2 4 UMI[T ) jIvana nakAmuM che. jyAre aMjanacora te vezyAne ghera Avyo tyAre teNIe tene te rANIno hAra corI lAvavA kahyuM. aMjanacora potAnI AMkhamAM eka jAtanuM aMjana AMjato jethI tene koI joI zakatuM nahIM. aMjanacora te hAra corI laI jato hato tyAre te hAranA ratnano prakAza ghaNo hovAthI koTavALanA jovAmAM Avyo tethI te tenI pAchaLa paDyo. aMjane jANyuM ke koTavALa mArI pAchaLa paDyo che tethI galI gUMcImAM thaI smazAnamAM cAlyo gayo. tyAM smazAnamAM eka bAgano mALI AkAzagAminI vidyA sAdhya karavA Darano mAryo sIkA upara caDha Utara karato hato. tenI hiMmata na cAlavAthI teNe batAvela maMtra bolI aMjanacore bathI doraDIo ekasAthe kApI nAkhI jethI che. ke corI lAvavA Dr w 36
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa'.. vidyA siddha thaI. vidyAne, jyAM mULa maMtra ApanAra zeTha che tyAM laI javA kahyuM. zeTha zAzvatA sudarzanamerunA caityAlayamAM pUjA karatA hatA. tyAM vidyA tene laI gaI. zeTha = ' aMjanane cAraNamuni pAse laI gayA. cAraNamunino upadeza sAMbhaLI potAnA doSo kADhavAnI bhAvanA jAgI. tethI dIkSA laI saMyama ArAthI sAta divasamAM kevaLajJAna pAmI mokSa prApta karyo." doSa thayA hoya teno pazcAttApa kare to pharI na thAya huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa." doSa thayA hoya teno pazcAttApa kare to pharI na thAya. sadgano bogha hoya to savicAra Ave, nahIM to badhuM svacchede che. paMcakalyANaka bolIe tyAre vicAravuM ke bhagavAnanI bhakti thAya che ke bIjAM thAya che? bhakti vicAra sahita karavI. baDabaDa bolyA na javuM." (bo.1 pR.227) jema zrI ratnAkara sUrie pazcAttApa karI potAnA doSo joyA te svayaM lakhela "ratnAkara paccIsI'mAM jaNAve che : kaMcana ane kAMtAno moha doSo kADhavAmAM bAghaka "meM bhoga sArA ciMtavyA, paNa roga sama ciMtyA nahIM; Agamana ichyuM ghanataNuM, paNa maraNane prIyuM nahIM, 37
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana nahiM ciMtavyuM meM narka, kArAgraha samI che nArIo; mathubiMdunI AzA mahIM, bhaya mAtra huM bhUlI gayo." 20. artha -meM bhogone sukhadAyaka mAnyA paNa te rogane ApanAra che ema vicAra na karyo. meM ghanane bheguM karavA ghaNo prayatna karyo paNa maraNa AvI mane laI jaze ane A badhuM ahIM ja paDyuM raheze teno mane vicAra paNa na Avyo. mArAmAM mohano udaya hovAthI mArA mATe strI te narakarUpa kArAgRhamAM nAkhanArI che ema paNa meM kadI ciMtavyuM nahIM ane maghubiMdu samAna viSayasukha meLavavAnI AzAmAM enA phaLamAM cAragatimAM kevA duHkho bhogavavA paDaze teno bhaya mAtra huM bhUlI gayo ane mohamAM ja rAcI rahyo. he prabhu! e mArI keTalI gADha ajJAnatA che. moTAmAM moTo doSa tIvra mumukSatA ke mumukSatA ja nathI jIvanA doSo anaMta che. roja bolIe chIe "huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa." anaMta prakAranA doSomAM moTAmAM moTo doSa to tIvra mumukSatA nathI ke mumukSatA ja nathI e che. badhA jIvo gharma pALe che. jIva game te gharma pALato hoya ane mAne ke huM mumukSu chuM, paNa e mumukSatA nathI. manuSyamAtra game te gharmane mAne che. darekane gharma game che ane te pramANe karavAnI mAnyatA hoya che, paNa e mumukSutA jJAnI puruSoe svIkArI nathI. tenuM nAma mumukSutA nathI ema kRpALudeva kahe che." (bo.2 pR.60) paramakRpALudeve pa.pU.prabhuzrIjIne sAnathI bhUlonI smRti ApI teno upakAra eka patramAM pa.pU.prabhuzrIjI jaNAve che, te nIce pramANe - - pa.pU. prabhuzrIjInI jema puruSanA boghathI doSo khuMce to kAma thAya he prabhu mArI bhUla ghaNI te satparuSanI sAnathI becAra bhUlanI koI smRti ApI, te alpa buddhithI mArA jovAmAM AvI, tethI vAraMvAra avasare yAda Avo cho; ke he jIva - doSa to anaMta che, paNa ahaMkArathI te joyA nahIM. te mAMhe nAtha Apa to jANatA thakI je A kevo bALaka jevo bicAro ahaMkAramAM DolyAM kare che. to paNa mune kadI moMDhe kahyuM nahIM. ane doSane TALavAne tame zaraNa thayA. he nAtha ghanya che ApanI samatA, gaMbhIrapaNAne je mune kAMI kahyuM nahIM. ane meM te bhUla dekhI, vicAra thayo ke vAha mArA prabhunI ghIrajane ghanya che. he prabhu mAvitra, A kaleSita duSTa AtmAne dhikkAra che ke A duSamakALamAM sapuruSanI amRtavANI sAMbhaLatA haju chAtI bhedAtI nathI. jarA lAja nathI. kALano bharoso nathI. vaLI jIva to jANe ghaNA kALano Agraha karI rahyo che. he prabhu saMsArathI virakta thaI ApanI bhaktimAM ahorAtri rahevAya evuM zuM sAghana haze te kRpA karI jaNAvo." 38
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa'..... huM to doSa anaMtanuM bhAna chuM karuNALa'. A stavanamAM zrInayavijayajI, bhagavAna AgaLa jIvanA doSo jaNAve che - * "sAhiba sAMbhaLo re, saMbhava araja hamArI, bhavobhava huM bhamyo re, na lahI sevA tumArI; naraya nigodamAM re, tihAM huM bahu bhava bhamIyo, tuma vinA duHkha sahyAM re, ahoniza krodhe ghamaghamiyo. sA01 indriya vaza paDyo re, pAlyAM vrata navi saMse, trasa paNa navi gaNyA re, thAvara haNiyA huMze; vrata citta navi gharyA re, bIjuM sAcuM na bolyuM, pApanI goThaDI re, tihAM meM haIDaluM jaI kholyuM. sA2 corI meM karI re, cauviha adatta na TALyuM, zrI jina ANazuM re, meM navi saMjama pALyuM; madhukara taNI pare re, zuddha na AhAra gavekhyo, rasanA lAlace re, nIrasa pIMDa uvekhyo. sA.3 narabhava dohilo re, pAmI moha vaza paDiyo, parastrI dekhIne re, muja mana tihAM jaI aDiyo; kAma na ko saryA re, pApe piMDa meM bhariyo, zuddha buddha navi rahI re, teNe navi Atama tariyo. sA04 lakSmInI lAlace re meM bahu dInatA dAkhI, topaNa navi maLI re, maLI to navi rahI rAkhI; je jana abhiSe re, te to tehathI nAze, nRNa sama je gaNe re, tehanI nitya rahe pAse. sApa ghana ghana te narA re, ehano moha vichoDI, viSaya nivArIne re, jehane gharmamAM joDI; abhakSya te meM bhakhyAM re, rAtri bhojana kIghAM, vrata navi pALiyAM re, jehavAM mULathI lIdhAM. sA06 anaMta bhava huM bhamyo re, bhamatAM sAhiba maLiyo, tuma vinA koNa diye re, boNirayaNa muja baLiyo; saMbhava Apajo re, caraNakamaLa tuma sevA, naya ema vInave re, suNajo devAdhidevA. sA07nityakrama (pR.265) 39
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "zuddha bhAva mujamAM nathI, nathI sarva tuja rUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahuM paramasvarUpa?" 2 artha - "kRpALudeve kSAyika samati thayA pachI A prArthanA lakhI che. zuddha bhAva e bahu moTo guNa che. "vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva." anaMtakALathI jIva zubhAzubha bhAva karato Avyo che paNa zuddhabhAva Avyo nathI. evo zuddhabhAva AvavA mATe prabhu bhaNI draSTi karIne enuM svarUpa vicAravuM. laghutA eTale halakApaNuM - AraMbha parigrahano bhAra jenA upara nA hoya te. dInatA eTale "sapuruSamAM ja paramezvara buddhi ane jJAnIoe parama gharma kahyo che ane e buddhi parama dainyatva sUcave che." (254) evuM laghutva ane dInatva he prabhu mArAmAM nathI. to he bhagavAna! huM Apa paramasvarUpane zuM kahyuM?" - pU.zrI bra.jI.darzana (pR.146) "zuddha bhAva mujamAM nathI'... huM to anaMta doSanuM bhAjana chuM kemake moTe bhAge azubhamAM ja ramuM chuM. zubha bhAva paNa kyAreka ja Ave che. to zuddha bhAva to kyAMthI Ave? ane zuddha bhAva vinA mane sarva tuja svarUpe eTale sarvamAM AtmA jaNAto nathI. bhAva traNa prakAranA che. zubha, azubha ane zuddha bhAva. zubha, azubhabhAvathI jIva saMsAramAM zAtA, azAtA pAme che ane zuddha bhAvathI jIvano mokSa thAya che. evo zuddha bhAva te mArAmAM nathI. te zuddha bhAva lAvavA manane zAmAM rokavuM te prajJAvaboghanA 47mAM pAThamAM jaNAve che - "manane AghAre taravAnuM ke DUbavAnuM samajo re, tethI mananI zuddhi karavA satparuSane bhajo re. vaMduM pada guru rAjacaMdranA yoga avaMcakakArI re." (pra.pATha 47) artha - manane AghAre taravAnuM ke bUDavAnuM che. mana jo sapuruSanA AdhAre cAle to saMsAra samudrathI tarI zakAya che ane mana jo tethI viparIta cAle to saMsAra samudramAM buDADI de ema che. baMgha ane mokSanuM kAraNa manuSyonuM mana ja che. tethI mananI zuddhi karavA mATe satparuSanA vacanone sAcAbhAvathI bhajajo arthAt te pramANe ja vartana karavAnuM rAkhajo. to mana azubhabhAvane tajI zubhabhAvamAM rahetA rahetA zuddhabhAvane pAmaze. te zuddhabhAva jIvane kevaLajJAna pragaTAvI mokSe laI jaze. -prajJAvabogha vivecana bhA.1 (pR.535) zrImad rAjacaMdra' mAMthI : AtmAno zuddha svabhAva te so TacanA sonA mAphaka zuddha che "sukharUpa AtmAno gharma che ema pratIta thAya che. te sonA mAphaka zuddha che." (va.pR.766) 40
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'zuddhabhAva mujamAM nathI, nathI sarva tuja rUpa'..... AtmArthanA lakSe sadAcaraNa sevI zuddhabhAva prApta karavo 'prazna :- jIve kema vartavuM? samAghAna - satsaMgane yoge AtmAnuM zuddhapaNuM prApta thAya tema. paNa satsaMgano sadA yoga nathI maLato. jIve yogya thavA mATe hiMsA karavI nahIM; satya bolavuM, adatta levuM nahIM; brahmacarya pALavuM; parigrahanI maryAdA karavI; rAtribhojana karavuM nahIM e Adi sadAcaraNa zuddha aMtaHkaraNe karavAnuM jJAnIoe kahyuM che; te paNa jo AtmAne arthe lakSa rAkhI karavAmAM AvatA hoya to upakArI che, nahIM to puNyayoga prApta thAya. tethI manuSyapaNuM maLe, devatApaNuM maLe, rAjya maLe, eka bhavanuM sukha maLe, ne pAchuM cAra gatimAM rajhaLavuM thAya; mATe jJAnIoe tapa Adi je kriyA AtmAne upakAraarthe ahaMkArarahitapaNe karavA kahI che, te paramajJAnI pote paNa jagatanA u5kA2ne arthe nizcaya karI seve che.'' (va.pR.715) satpuruSanA samAgamathI ke boghathI AtmasvarUpa zuddha thAya "satpuruSa ane satzAstra e vyavahAra kAMI kalpita nathI. sadguru, satzAstrarUpI vyavahArathI svarUpa zuddha thAya, kevaLa varte, potAnuM svarUpa samaje te samakita. satpuruSanuM vacana sAMbhaLavuM durlabha che, zraddhavuM durlabha che, vicAravuM durlabha che, to anubhavavuM durlabha hoya temAM zI navAI ?'' (va.pR.714) 'boghAmRta bhAga-1'mAMthI : zuddhabhAvanA lakSe zubhamAM rahe te puNyAnubaMdhI puNya aMte mokSa Ape "pUjyazrI-- zuddhabhAva jo na raheto hoya to zuddhabhAva ja mAre karavA yogya che evo aMtaramAM lakSa rAkhIne zubhabhAvamAM pravarte to moDevahele zuddhabhAvanI prApti thAya. mumukSu-zuddhabhAvanI jIvane khabara nathI to lakSa kevI rIte rahe? pUjyazrI--jJAnI puruSanA avalaMbane zuddhabhAvano lakSa 2khAya che. jJAnIe kahyuM te sAcuM che, huM to kaMI jANato nathI, evo bhAva rAkhe to zuddhabhAvano lakSa rahe che. zuddhabhAvane arthe je zubhabhAva karavAmAM Ave che to puNyAnubaMdhI puNya eTale paraMparAe mokSanuM kAraNa thAya che; ane je zuddhabhAvanA lakSa vinAnI kriyA karavAmAM Ave che te zubhabhAva nathI paNa zubhakriyA che. tenuM phaLa saMsAra che.'" (bo.1 pR.126) zuddhabhAva pAmelA paramakRpALudevamAM citta rAkhavuM "zuddhabhAva na rahetA hoya tyAre zuddha bhAva pAmelA paramakRpALudevamAM citta rAkhavuM. marudevA keLanA jhADamAMthI manuSya thayA ane mokSe gayAM. AtmAnI anaMta zaktio che. A manuSyabhava mokSanI bArI samAna che. temAM pesI jAya to thAya, nahIM to pharI evI bArI maLavI muzkela che. vAsanAthI (azubhabhAvathI) AkhuM jagata bhareluM che. vAsanA e ja duHkha che, mATe ApaNe 41
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA"nuM vivecana E nI vAsanAthI bacavuM. manuSyabhava ciMtAmaNi samAna che. je icche te maLI zake. vAsanA bhUta jevI che. jema koIne bhUta vaLagyuM hoya tyAre gAMDo banI jAya che, tema vAsanAthI manuSya gAMDo banI jAya che." (bo.1 pR.125) nathI sarva tuja rUpa'... he prabhu! baghA jIvo mULa svarUpe, tArA jevA zuddha svarUpI hovA chatAM, "zuddhabhAva mujamAM nathI, mATe tema jovAtuM nathI. "amUlya tatvavicAra' nAmanA kAvyamAM paNa kRpALudeve jaNAvyuM che ke - "sarva AtmamAM samadraSTi dyo, A vacanane hRdaye lakho' pa.pU.prabhuzrIjI yogavAsiSTha' graMtha vAMcavAthI A jagata badhuM bhramarUpa che ema jotA. pachI paramakRpALudeva maLyA tyAre kahyuM ke muni bhrama nahIM paNa brahma juo-AtmA juo. pachI sarvamAM AtmA-prabhu jotAM thayA. tethI emanuM nAma paNa "prabhuzrIjI" paDI gayuM. zrI tulasIdAsajIe paNa eka gAthA lakhI che ke - "citrakUTake ghATa para, bhaI saMtanakI bhIra; tulasIdAsa caMdana ghase, tilaka kare raghuvIra." artha - citrakUTanA ghATa upara saMtajanonI bhIDa jAmI che. tulasIdAsajI caMdana ghasIne bhaktone tilaka karatI vakhate baghAmAM rAma jue che. baghAnA hRdayamAM rAma vaselA che. - jIra T 42
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI laghutA ke dInatA'..... Avo sAdharmika bhAva Ave to ApaNane paNa badhA mumukSuomAM mArA prabhuno vAsa che tethI te pUjya che ema jaNAya. paNa haju sudhI tevo bhAva Avyo nathI. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI : he paramAtmA sarvamAM tuM cho, badhA tArA jevA zuddha AtmA che "sarvabhUtane viSe dayA rAkhavI ane sarvane viSe tuM cho ema hovAthI dAsatvabhAva rAkhavo e 5rama dharma skhalita thaI gayo che. sarvarUpe tuM samAna ja rahyo che, mATe bhedabhAvano tyAga karavo e moTA puruSonuM aMtaraMga jJAna Aje kyAMya jovAmAM AvatuM nathI.'' (va.pR.244) sarvamAM zrIhari ja che ema nizcaya karavo "parama premasvarUpa AnaMdamUrti AnaMda ja jenuM svarUpa che evA zrImAna harinA caraNakamaLanI ananya bhakti amo icchIe chIe. vAraMvAra ane asaMkhya prakAre amoe vicAra karyo ke zI rIte ame samAdhirUpa hoIe ? to te vicArano chevaTe nirNaya thayo ke sarvarUpe eka zrI hari ja che ema tAre nizcaya karavo ja.'' (va.pR.237) 'nathI laghutA ke dInatA'..... he prabhu! mArAmAM laghutA ke dInatA nathI. huM to badhAthI nAno chuM evuM namrapaNuM mArAmAM nathI. pa.pU.prabhuzrIjI kahetA - 'laghutA mere mana mAnI, e to gurugama jJAna nizAnI' -zrI cidAnaMdajI = laghutA e to mArA manane bahu gamelI che. kemake e to gurugama pAmavAnI nizAnI che. laghutA eTale vinaya hoya to ja guru jJAna Ape che. 'laghutAmAM prabhutA vase, prabhutAthI prabhu dUra.' laghutA hoya to ja AtmAnI prabhutA-siddhi prApta thAya. prabhutA eTale huM moTo chuM ema mAne to tenAthI prabhu dUra rahe. vinaya vagara vidyAgrahaNa thAya nahIM. 'zrImad rAjacaMdra' mAMthI : satpuruSano dAsa banI temanI AjJAmAM rahe to te paNa tevo ja thAya "AtmA vinayI thaI, saraLa ane laghutvabhAva pAmI sadaiva satpuruSanA caraNakamaLa prati rahyo, to je mahAtmAone namaskAra karyo che te mahAtmAonI je jAtinI riddhi che, te jAtinI riddhi saMprApya karI zakAya.' (va.pR.183) 43 paramakRpALudeva sarvanA ziSya thavA icche mATe sAcA sadguru "AkhA jagatanA ziSya thavArUpa dRSTi jeNe vedI nathI te sadguru thavAne yogya nathI.'' te (va.pR.158)
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "jagamAM sarvanA ziSya thavA sadguru icchatA, rAjacaMdra prabhu evA, temane praNamuM sadA." -pU.zrI brahmacArIjI (zrI popaTabhAI manajIbhAI desAI vavANiyAvALAnA prasaMgamAMthI) AkhA jagatanA ziSya thavArUpa jenI draSTi che evA paramakRpALudevA rAmadAsajIno prasaMga - "eka vakhata rAmadAsajI nAmanA jogI gAmamAM vavANiyAmAM) akhADAmAM UtaryA hatA, teoe vAta sAMbhaLI haze ke A gAmamAM rAyacaMdabhAI' nAmanA mahAtmA che ane ghaNA ja camatkArika che. tethI mArI dukAna para AvyA ane pUchyuM ke atre "rAyacaMdabhAI nAmanA puruSa che ke? mAre maLavAnI icchA che. meM kIdhuM ke cAlo. te jogIne huM sAhebajI pAse laI gayo. sAhebajI pote gAdI para birAjyA hatA. te parathI turata UbhA thaI vinayapUrvaka hAthajoDI namaskAra karI te jogIne gAdI para besADyA ane pote eka paDakhA para beThA. te jogIe sAhebajIne kahyuM ke mAre keTalAka prazno pUchavA icchA che. ApakuM saba loka mahAtmA tarIke mAne che. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "kAMI nahIM, pharamAvo. mArI yogyatA pramANe khulAsA karIza." pachI te jogIe sAhebajIne amuka darzanavAle jIvane karmano kartA kahate hai aura veda darzanavAle A pramANe kahate hai, vagere prazno pUchyA hatA. sAhebajIe sarva hakIkata sAMbhaLI jaNAvyuM ke "have bIjuM kAMIpaNa pUchavA bAkI rahyuM che? hoya to jaNAvo." tyAre te jogIe jaNAvyuM ke bIjuM nathI. pachI sAhebajIe temanA prathama praznano evo khulAso karyo hato ke jethI temano tamAma mada gaLI gayo. e pramANe anukrame sarve praznono khulAso karyo. jethI teo ghaNo ja AnaMda pAmyA ane jogIjI turata ja gAdI parathI UbhA thaI sAhebajInA sanmukhe AvIne beThA ane sAhebajIne jaNAvyuM ke huM to ApakA dAsa chuM. Apake sanmukha besavA lAyaka che. mArI ghaNI ja bhUla thaI che, mArAthI ApazrIkI AzAtanA thaI che jethI huM kSamA mAMgu chuM. ema kahI ekadama sAhebajInA sanmukhe UbhA rahI vAraMvAra sASTAMga namaskAra karavA lAgyA. tyAre sAhebajIe tema karatAM aTakavA jaNAvyuM, paraMtu jogIjI ghaNA ja utsAhamAM aTakyA nahIM. lagabhaga traNa kalAka beThA hatA. bAda pharIthI AvyA hatA tyAre eka kalAka sudhI beThA hatA." | (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo pR.14) kRpALudeva kahe jJAnI hAjara nahIM to mumukSuno satsaMga paNa mahA bhAgyarUpa "tamo sarva mumukSujana pratye namrapaNe yathAyogya prApta thAya. niraMtara jJAnI puruSanI sevAnA icchAvAna evA ame chIe, tathApi A duSama kALane viSe to tenI prApti parama duSama dekhIe chIe, ane tethI jJAnI puruSanA Azrayane viSe sthira buddhi che jenI evA mumukSujanane viSe satsaMgapUrvaka bhaktibhAve rahevAnI prApti te mahA bhAgyarUpa jANIe chIe." (va.pR.362) 44
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI laghutA ke dInatA'... kRpALudevanI keTalI adbhuta laghutA "amane pratyeka mumukSuonuM dAsatva priya che." (va.pR.259) mumukSajIvane parizrama devo e jarUra aparAgha che koIpaNa jIvane kaMI paNa parizrama devo, e aparAgha che ane temAM mumukSajIvane tenA artha sivAya parizrama devo e jarUra aparAgha che, evo amArA cittano svabhAva rahe che. tathApi parizramano hetu evA kAmano prasaMga tamane kvacit jaNAvavAnuM thAya che, je viSenA prasaMgamAM amArA pratye tamane niHzaMkatA che, tathApi tamane tene prasaMge kvacit parizramanuM kAraNa thAya e amArA cittamAM sahana thatuM nathI; topaNa pravartIe chIe. te aparAgha kSamA yogya che; ane evI amArI koI pravRtti pratye kvacit paNa asneha na thAya teTalo lakSa paNa rAkhavo ghaTe che." (va.pR.389) mumukSu jIvane parizrama ApatAM cittavRtti saMkoca pAme che "Aje A patra lakhavAno hetu thAya che te amane cittamAM vizeSa kheda rahe che, te che. khedanuM kAraNa A vyavahArarUpa prArabdha varte che, te koI rIte che, ke jene lIdhe mumukSu jIva pratye kvacit tevo parizrama ApavAno prasaMga thAya che. ane tevo parizrama ApatAM amArI cittavRtti saMkoca pAmatI pAmatI prArabdha udaye varte che. tathApi te viSeno saMskArita kheda ghaNo vakhata spharitapaNuM pAmyA kare che. (va.pR.389) pa.u.pa.pU.prabhuzrIjInI yogyatA joI temane karela adbhuta namaskAra "paramakRpALu munivaryanA caraNakamaLamAM paramabhaktithI savinaya namaskAra prApta thAya." (va.pR.634) AtmadazAnuM smaraNa thayuM mATe badalAmAM namaskAra "he zrI sobhAga! tArA satsamAgamanA anugrahathI AtmadazAnuM smaraNa thayuM te arthe tane namaskAra ho." (va.pR.824) paramAtmA paramakRpALadeva ane bhaktimAna bhakta zrI sobhAgabhAI "ApanI sarvottama prajJAne namaskAra karIe chIe. kaLikALamAM paramAtmAe koI bhaktimAna puruSo upara prasanna thavuM hoya, to temAMnA Apa eka cho. amane tamAro moTo otha A kALamAM maLyo ane tethI ja jivAya che." (va.pR.270) jJAnI gurunI game tevI AjJA upAsavArUpa laghutA joIe cakravartI rAjAo jevA paNa nagna thaI cAlyA gayA che! cakravartI rAjA hoya, teNe rAjyano tyAga karI dIkSA lIdhI hoya, ane tenI koI bhUla hoya, ane te cakravartI rAjyapaNAnA vakhatanA 45
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana samayanI dAsIno chokaro te bhUla bhAMgI zake tema hoya to tenI pAse jaI tenuM kahevuM grahaNa karavAnI AjJA karI che. jo tene dAsInA chokarA pAse jatAM ema rahe ke, "mArAthI dAsInA chokarA pAse kema javAya?" to tene rakhaDI maravAnuM che." (va.pR.702) " guI: pUnA sthAne guLAzuM, 1 2 hiMga 1 2 vaya: " vyaktimAM pUjAnuM sthAna guNa che. uMmara ke liMga nathI. game te uMmarano ke puruSa ke strIliMga ghAraka hoya paNa guNo hoya to pUjanIya che; anyathA nahIM. 'nathI laghutA ke dInatA'..... upadezAmRta' mAMthI - 'laghutAmAM prabhutA vase, prabhutAthI prabhu dUra' nathI laghutA ke dInatA, zuM kahyuM paramasvarUpa?" sauthI zreSTha laghutA che. zravaNa karavuM jJAnInAM vacananuM. tethI A jIvane agAgha napho Ave che. mAyAnA svarUpamAM saMsAramAM hajAro rUpiyAno napho thAya che, tethI A adhika che." (u.pR. 192) mAna kaSAye bhUMDuM karyuM have ene mUkI pANIthI pAtaLo thaI jA "laghutA Ave to pachI kevuM kAma thAya? A to mAnamAM ne manamAM rahyo, ke Ane kaMI AvaDatuM nathI, A kaMI jANato nathI; lAvone huM vAta karuM. bhUMDuM karI nAkhyuM che. satsaMganI to balihArI che! A avasara Avyo che, cetavA jevuM che. kUMcI nathI to tALAM zI rIte UghaDe? te AvavuM joIe. tema guru vinA jJAna nathI ane thAya nahIM. bIje jAo, bhale! bhaTako--tethI to tALAM bhaTakAya paNa UghaDe nahIM. te guru pAsethI maLaze. have kyAre levAze? "aghamAghama aghiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAghana karaze zuM? prabhu, prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sagurupAya; dIThA nahi nija doSa to, tariye koNa upAya?" mATe laghutA joIe. A jIvane anaMta kALacakrathI mAna mukAyuM nathI; te have mUkI de ane pANIthI pAtaLo thaI jA. ahaMkArathI karIza to te lekhAmAM nahIM Ave. huM sAmAyika karI Avyo, huM apAsare gayo-Ama karyuM, tema karyuM. ane tyAMthI navaro paDyo eTale pachI badhuM bIje na karavAnuM kare! "navaro beTho nakhoda vALe." nakhoda vaLyuM che aNasamajaNathI." (u.pR.201) huM to sauthI nAno chuM e sAco bhAva TakI rahe to kharo bhagavAnano bhaktA saMta ekanAthanuM dRSTAMta - "mahArASTramAM saMta ekanAtha thaI gayA. temane gusso Ave tenA mATe eka mANase upAya karyo. 46
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI laghutA ke dInatA".. saMta ekanAtha roja maMdire bhagavAnanI pUjA karavA jatA. jyAre te pUjAmAM fe 5 tallIna banI gayA, tyAre pelo mANasa AvIne ekadama temanA khabhA upara caDhI beTho! paNa ekanAtha to jarAya gusse na thayA; ane madhura svare bolyA : "Ava, * bhAI, Ava mane maLavA to ghaNA loko Ave che, paNa tArA jeTalo prema to koIe batAvyo nathI. tuM bhale Avyo. pelo mANasa to bicAro zaramano mAryo aDagho thaI gayo ane hAtha joDI temanI pAra, PER pAse mAphI mAMgavA lAgyo." (saMtonI jIvanaprasAdI'mAMthI) AvI laghutA joIe. pANIthI pAtaLo thavAnuM jaNAve che. paNa haju sudhI A upadeza A mUDha jIvanA hRdayamAM Utarato nathI. mAnano zatru vinaya, te verIne paNa vaza kare "baghAno sAra vinaya. vano verIne paNa vaza kare. dIkaro thaIne khavAya; bApa thaIne na khavAya. vanAnI ane laghutAnI vAta kare AtmArthI; pahelAM vinayane gharamAM lAvaze to kAma thaze. moTA karoDapatimAM paNa vano hoya to tenA dAsa chIe. 'laghutA to mere mana mAnI" (cidAnaMdajI). mAna na hoya to ahIM ja mokSa che. te mukANuM to kAma thayuM. 47
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana samAdhistha bAhubalajIne temanI baheno-brAhmI-suMdarI--e jaMgalamAM jaIne kahyuM : "vIrA, gajathakI heThA Utaro." tyAM bAhubalajI vicAramAM paDI gayA ane ne jAgyA ke kharI vAta che, ahaMkArarUpI gaja upara huM beTho chuM. nAnA bhAIne huM namavA have to jAuM ema vicArIne UThyA ke tarata kevaLajJAna thayuM. ATalA ja mAnanA ahaMkArathI kevaLajJAna aTakyuM hatuM. A jIvanuM mAna-ahaMkAre bhUMDuM karyuM che te mULe ja chUTako che." (u.pR.206) sarvazAstrano sAra, mokSano mArga, samakitanuM kAraNa te vinaya "sarva zAstrono sAra ane mokSa pAmavAno mArga ke samakitanuM kAraNa e vinaya che. vinayathI pAtratA yogyatA Ave che. gharmanuM mULa vinaya che. sevAnI bhAvanA rAkhavI, laghutA rAkhavI, guruthI ati dUra nahIM tema ati pAse nahIM tema besavuM, nIce Asane besavuM, AjJA sivAya zarIre paNa aDavuM nahIM. e badhA vinayanA rastA che. prAyazcitta vaDe doSonI zuddhi karavI. RddhigArava, rasagArava ane zAtAgArava tajavAM." (u.pR.295) guruno atyaMta vinaya karI guNa ja joyA to kevaLajJAna pAmyA vinayavAna ziSyanuM dRSyata - eka gAmamAM eka jJAnI muni ghaNA ziSyo sAthe paghAryA hatA. te munino svabhAva krothI hato; te pote paNa jANatA hatA. tethI kroghanuM nimitta na bane mATe baghAthI dUra eka jhADa nIce jaI beThA. bIjA ziSyo paNa potapotAnAM Asana pasaMda karI divasa koI koI kAryamAM gALatA hatA. te vakhate sAMjanA hAthe mIMDhaLa bAMdhelo eka yuvAna paraNIne mitro sAthe muninAM darzanArthe Avyo. tenA mitro mazkarA hatA. temaNe eka sAdhu pAse jaI kahyuM, "mahArAja, Ane sAdhu karo." ekavAra-be vAra kahyuM te sAghu na bolyA. chatAM temaNe kahevuM jArI rAkhyuM. eTale sAdhue kahyuM, amArA karatAM moTA pelA sAghu che temanI pAse jAo. bIjA sAthe pAse jaI temaNe jaNAvyuM to temaNe vaLI bIjAne batAvyA. ema karatAM chevaTe teo moTA muni mahArAja-gurunI pAse gayA. ane darzana karI temaNe pelI vAta vAraMvAra kahyA karI. guru thoDI vAra to sAMkhI rahyA paNa pharI pharI khUba Agraha karavAthI te krodhe bharAyA. eTale temaNe pelA navIna paraNelAne pakaDI vALa upADI nAkhI muni banAvyo. te samajI gayo ane mahArAje moTI kRpA karI ema gaNI kaMI bolyo nahIM. paNa bIjA to tenAM mAbApane kahevA ghera doDI gayA. tethI teNe gurujIne jaNAvyuM ke have jo ApaNe ahIM rahIzuM to Apane pariSaha paDaze. mATe atyAre ahIMthI vihAra karavo ThIka che. temaNe kahyuM, rAta paDI jaze ane atyAre kyAM jaIzuM? ziSya kahe, ApanAthI vRddhAvasthAne laIne na calAya to huM Apane khabhe besADI laIza. Ama nakkI thavAthI badhA parvata tarapha cAlI nIkaLyA. gurunI AMkhe ochuM sUjhatuM tethI temaNe kahyuM, bhAI, have dekhAtuM nathI eTale teNe temane khabhe laI lIdhA. parvata upara caDhavAnuM ane khADA, patharA vagerene lIdhe paga khase ke helakAro Ave tethI gurujI to tene upara beThA beThA loca karelA mAthAmAM mAravA lAgyA. paNa te ziSyanA manamAM 48
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI laghutA ke dInatA......... 0 4 ) atijJAna upanyuM ? teNI kahyuM, opana , , gurunA doSa na vasyA. UlaTuM tene ema lAgyuM ke huM kevo abhAgiyo ke mAre lIdhe temane vihAra karavo paDyo ane Ama vRddhAvasthAmAM temane aDacaNa paDe che. guru to tenA upara krogha kare, ke dekhAtuM nathI? kema Ama cAle che? vagere kahe tyAre khADAne lIdhe paga khasI jAya che ke evuM - kahI potAno doSa kADhe, paNa gurujI ( ja che upara aNarAga na thayo. pachI vaghAre. sAcavavA vAMko vaLI nIce hAthathI tapAsato upara ghIme ghIme caDhavA lAgyo. te evAmAM ziSyane e pariSaha sahana karatAM kevaLajJAna thayuM. gurune manamAM thayuM, have kema kaMI khADA patharAthI hellA AvatA nathI? tethI pUchyuM, kema alyA, have kaMI bhUla thatI nathI? jJAna UpasyuM ke zuM? teNe kahyuM, ApanA pasAye. gurue pUchyuM, matijJAna UpajyuM? teNe kahyuM, ApanA pasAthe. pharI pUchyuM, zrutajJAna UpajyuM? teNe te ja uttara Apyo. pharI pUchyuM, avadhijJAna Upajyu ? to kahe, ApanA pasAthe. pharI pUchyuM, mana:paryaya UpajayuM? ke A teNe kahyuM, ApanA pasAye. gurune to Azcarya vadhyuM, pharI pUchyuM, kevaLajJAna UpasyuM ke zuM? teNe kahyuM ApanA prasAde. eTale to khabhA uparathI guru UtarI paDyA ane tene page paDI kSamA mAgavA lAgyA ke he bhagavAna! meM Apane ghaNuM duHkha dIdhuM ane potAnI niMdA karavA lAgyA tyAM to gurujIne paNa kevaLajJAna pragaTyuM." (u.pR.305) mAro AtmA siddha samAna che, tene yAda karI namaskAra karavA "prabhuzrI-namaskAra kone karo cho? (1) mumukSu-AtmAne namaskAra karavAnA che. (2) mumukSu-meM AtmA jANyo nathI, sapuruSe jANyo che mATe temano vinaya karavA namaskAra karavA. prabhuzrI--vinaya to avazya karavAno che. e dvArA ja gharmanI prApti che. mATe sarvano vinaya karavo. te arthe namaskAra karAya che. paraMtu temAM samajavAnuM e ke mAro AtmA siddha samAna che tene teNI te ja uttara Apyo. pharI pUchyuM che '' 49
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana yAda karIne, AgaLa karIne namaskAra karavA. pachI game tene namIe paraMtu upayoga potAnA zuddha AtmAne yAda karavA tarapha Apavo. AtmA vaDe AtmAne namaskAra karavA. prathama potAnA AtmAne yAda karI pachI namavuM. e siddhasvarUpa mAro AtmA tene meM jANyo nathI paraMtu jJAnIoe kahyuM che te mATe mAnya che, ema smaraNa avazya karavuM. namaskAravidhi potAnA AtmasvarUpane yAda karavA nimitte che." (u.pR.439) nathI laghutA ke dInatA'. prathama laghutA Ave to AtmaprabhutA pragaTe laghutAthI prabhutA Ave che. prabhuzrIjI kahetA ke amAruM nAma laghu pADyuM te sAruM che. baghAthI nAnA thaIne beThA chIe." (bo.1 pR.675) "baghAno yathAyogya vinaya karavo' pUjyazrI- vinaya e gharmanuM mULa che. baghAno yathAyogya vinaya karavo. vinaya eka vazIkaraNa maMtra che." (bo.1 pR.73) kRpALudevane mAne tenA ame dAsanA paNa dAsa chIe. "prabhuzrIjI kahetA ke ame to kRpALudevane mAnatA hoya tenA dAsanA dAsa chIe." (bo.2 pR.62) namyo te paramezvarane gamyo. "(4) vinaya e zobhA che. namrabhAva e moTuM AbhUSaNa che. be pakSamAMthI eka pakSa namatuM Ape to jhaTa pAra Ave. namyo te prabhune gamyo." (bo.2 pR.11) laghu ane namra banavAno dRSTAMtathI upadeza cInanA eka mahAtmAnuM dRSTAMta -"cIna dezanA eka mahAtmAne tenA ziSya pUchyuM : gurujI Apa namratA viSe mane kaMIka kaho!" _ zrI namratA eTale zuM? javAbamAM mahAtmAe potAnuM moM ughADI jIbha batAvIne bolyA - "hajI mArI A jIbha mArA moMmA sAbUta che?" ziSya kahyuM : hAjI che. guru kahe - to pachI mArA baghAM dAMta paNa sAjA che? ziSya kahyuM - nAjI, ApanA moMmA ekeya dAMta rahyo nathI. eTale mahAtmA bolyA - beTA, jIbha narama che mATe te hajI TakI rahI te ja sArA che? zape ka nAja, ApanA mobA 50
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI laghutA ke dInatA, zuM kahyuM paramasvarUpa?... che, jyAre dAMta potAnA kaThaNapaNAne lIdhe ekabIjAne athaDAIne nAza pAmyA 3 che. mATe namra thavuM, paNa kaThaNa na thavuM, samajAyuM? ziSya huMkAramAM mAthuM dhuNAvyuM ke A hAjI samajAyuM." (saMtonI jIvanaprasAdImAMthI) laghutA ke namratA jIvanamAM Ave to te vyakti baghAne priya lAge che. paNa vANImAM ke vartanamAM kaThoratA hoya to te koIne gamato nathI. mATe sadaiva laghu ane namra thavuM. paNa he prabhu! mArAmAM hajI sudhI tevI laghutA ke dInatA arthAt namratA AvI nathI. "kharI rIte laghutA Ave tyAMthI ja gharma pragaTe' mAnAdika zatru mahA, nijachaMde na marAya, jAtAM sadgazaraNamAM alpa prayAse jAya." jJAnIpuruSa oLakhAya to ema thAya ke emanAmAM mAna nathI. tethI dainyatva Ave, mAna na thAya. sapuruSamAM ja paramezvarabuddhi ane huM adhamAdhama chuM evI bhAvanA parama dainyapaNuM hoya tene thAya che. e parama dainyapaNuM aTakyuM che, TatuM nathI, tyAM sudhI yogyatA AvatI nathI. kharI rIte laghutA Ave tyAMthI ja gharma pragaTe che. puruSanuM mAhAsya samajAya tyAre ja laghutA Ave che. "vAso 6 thAya che, tethI mAna rahetuM nathI. pachI samajAya ke 'soDaEUR." " (bo.2 pR.62) kyAM siddha bhagavAna ane kyAM huM anaMtadoSanuM pAtra "siddha sAthe sarakhAvatAM anaMta doSanuM bhAjana che. ema vAraMvAra vicArI laghutA ghAraNa karavI. zuM karavAthI mArA AtmAnuM kalyANa thAya? teno vicAra karavo. puNyane laIne kaMI maLyuM hoya ane abhimAna thatuM hoya to jhaTa te abhimAna kADhI nAkhavuM, jema kAMTo kADhI nAkhe tema." (bo.2 pR.7) huM moTo chuM, huM DAhyo chuM ema karI koI mokSe gayA nathI "mAna jAya to vinaya Ave. vinaya guNa Ave to badhuM prApta thAya che. mAnathI phUlI gayo che. huM ja moTo ne bAkI badhA nAnA ema mAne che. vinaya Ave to bIjAnA guNo dekhAya. moTAmAM moTo doSa mAna. huM jANuM chuM, huM DAhyo chuM ema mAne tethI aTakI paDe che. huM DAhyo chuM ema karI koI mokSe gayA nathI. je laghu eTale nAno thAya te ja mokSanI bArImAM pesI zake. potAnI pAmaratA samaje to sadgurunA guNonuM mAhAsya samajAya ane temanA pratye ullAsabhAva bhakti pragaTe tyAre jJAna thAya." (bo.3) 5.u.pa.pU.prabhuzrIjI paramakRpALudeva karatAM 14 varSa uMmaramAM moTA che ane sAdhupuruSa che chatAM potAnA guru pratye kevI laghutA che teno purAvo temanA patra dvArA jANavA maLe che : zrI sUryapura nivAsI alpajJa pAmara bALakanA punaH punaH namaskAra svIkArazojI. ApanI pavitra sevAmAMthI eka premarasa sahita amRtadhArAvALuM vacanAmRtonuM bhareluM eka kArDa ApanA dIna kiMkara ziSyane maLyuM jethI A atRpti AtamA tenuM pAna karavAthI ati AnaMda sAthe darzananA 51
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana lAbha jevA saMtoSane pAmyo che. he nAtha evI ja kRpAthI vaLI A dAsI kiMkara upara patra lakhavA kRpA karazo." AvI laghutA ke dInatA Avaze tyAre AtmAnuM kalyANa thaze. "zuM kahyuM paramasvarUpa?' he paramasvarUpa eTale utkRSTa sahajAtmasvarUpane pAmelA paramakRpALu paramAtmA! huM Apane vizeSa zuM kahyuM? Apa to mArA baghA doSo jANo cho. chatAM mArA doSono pazcAttApa karavA mATe ane AtmAnA mULabhuta guNo pragaTAvavA mATe ApanI samakSa huM bhaktipUrvaka prArthanA karuM chuM te saphaLa thAo, saphaLa thAo. "nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM; Apa taNo vizvAsa dRDha, ne paramAdara nAhIM." 3 artha - "upara kaheluM paramasvarUpa zAthI samajAya? to kahe, sadgurunI AjJAthI. evA sadgurunI AjJA meM mArA hRdayamAM acaLapaNe ghAraNa karI nahIM. sadgurunI AjJA rAgadveSa na karavA te che. AvI AjJA ghAraNa kyAre thAya? to ke prabhu pratye Adara ne vizvAsabhAva Ave tyAre. evo Apa prabhu pratye Adara ane vizvAsabhAva paNa mArAmAM nathI." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.146) nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM." "thampo Apa tavo ' AjJAnuM ArAghana e ja gharma ane AjJAnuM ArAghana e ja tapa." -AcArAMga sUtra "jiNANAya kuNaMtANaM savvaMpi mokkhakAraNaM sundaraMpi sabuddhije savvaM bhavaNibaMdhaNaM" bhAvArtha - jinezvaranI AjJAnusAra je je karavAmAM Ave che te sarve mokSanA kAraNarUpa che. te sivAya anya suMdara dekhAtuM chatAM paNa potAnI buddhie svamati kalpanAe je karavAmAM Ave che te sarva saMsAra vadhAranAra che. -zrI sadguru prasAda (pR.1) dAna tapa zIlavrata nAtha ApyA vinA, thaI bAghaka kare bhava upAdhi." zrImad rAjacaMdra graMthamAMthI - AtmArthIe saMpUrNapaNe jJAnInI AjJAmAM rahevuM "sadgurunI AjJA vinA AtmArthI jIvanA zvAsocchavAsa sivAya bIjuM na cAle evI jinanI AjJA che." (va.pR.688) pa2
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM. jJAnInI eka AjJA ArAghatAM anekavigha kalyANa.' "jJAnIne oLakho; oLakhIne eonI AjJA ArAdho. jJAnInI eka AjJA ArAdhatAM anekavidha kalyANa thAya che." (va.pra.969) | (zrI motIlAla bhAvasAra naDiyAdanA prasaMgamAMthI) ame sapuruSa chIe tema tamoe zAthI jANyuM? zrI motIbhAIno prasaMga - eka divasa pharavA jatAM mane sAthe AvavAnI AjJA thaI. raste cAlatAM sAhebajIe mane jaNAvyuM ke "tamo amArI pAchaLa zA mATe pharo cho?" meM kIdhuM ke kalyANanI icchAe. tyAre sAhebajIe jaNAvyuM ke "tame kema jANyuM ke amo tamAruM kalyANa karIzuM?" meM kIdhuM ke mane anubhava thayo che ke Apa satparuSa cho. jethI mAruM kalyANa thaze E * ema mane cokkasa khAtarI che. sAhebajIe jaNAvyuM ke "amo satpaSa chIe tema tamoe zAthI jANyuM?" meM kIdhuM ke teno anubhava mane sArI rIte thayo che tethI jANuM chuM. sAhebajIe jaNAvyuM ke "zA anubhavathI jANo cho?" meM kIdhuM ApazrInI dareka kriyA jamatI vakhate, pANI pItAM, hAlatAM-cAlatAM, besatA-UThatAM viraktapaNe thAya che tevuM mArA samajavAmAM cokkasa rIte AvyuM che; tethI oLakhANa thayuM che. 53
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana sAhebajIe jaNAvyuM ke "bIjo tema karaze to?" tyAre meM kahyuM ke bIjAthI ja tema kRtrima thaI zake nahIM. sAhebajIe pharIthI jaNAvyuM ke "evI tamone kyAMthI khAtarI thaI ke tamo sanduruSane barobara oLakho cho?" tyAre meM jaNAvyuM ke sAhebajI, ApazrInA samAgamamAM AvIne mArA manane evI icchA ke lAlaca nathI thaI ke huM khAvApIvAnA sukhanI sAmagrI ke paisA vagere meLavI saMsAra-vyavahAramAM sukhI thAuM, to pachI ApazrInI pUMThe amo cAlatA hoIzuM te zAne mATe? tethI mane cokkasa khAtarI thaI che ke ApazrI sapuruSa cho ane ApazrInA Azraye AvavAthI jarUra kalyANa thaze ja, evuM mAruM dRDhapaNe mAnavuM che." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.290) jJAnI puruSe batAvelI AjJA ArAghI to kalyANa cilAtIputranuM dRSTAMta - "cilAtIputra hAthamAM zeThaputrInuM mastaka laIne rudhirathI vyAsa zarIravALo chatAM utAvaLathI mArga kApato hato, tevAmAM teNe kAyotsarge rahelA evA eka zAMta mudrAvaMta munine dIThA; munine joIne te bolyo "he munizvara! jaldI gharma kaho, nahIM to huM A strInA mastakanI peThe tamAruM mastaka paNa chedI nAkhIza." 0 11 12( C BF/ ra If115 = . 4 54
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'...... | munie joyuM ke, pAtra anukULa che, tethI te "upazama -viveka-saMvara' e / 5 pramANe e traNa padanuM uccAraNa karIne AkAzamArge cAlyA gayA. A cora cilAtIputre vicAryuM "A munie AkAzagAminI vidyAnuM uccAraNa karyuM ke kaMI maMtrAkSara kahyA? ke gharmamaMtra kahyo? ema ciMtavana karI muninI jagyAe Ubho rahI te upazama, viveka, saMvara e traNa padanuM dhyAna gharavA lAgyo. , zagAminI vidyAnuM ! ! INdhAma, I Www* Roser/ | , 5 - 1 / / A || sowe, upazama eTale krothanI upazAMti, kroghano tyAga. vaLI viveka eTale karavA yogya karyo hoya teno aMgIkAra ane na karavA yogya hoya teno parityAga karavo e viveka. evA vivekane aMgIkAra karyo. pAMcaindriyamAM jatI vRttine rokavI, enuM nAma saMvara. e artha samajIne teNe saMvara paNa Adaryo. Ama te cora traNa zabdanuM dhyAna gharato tyAM kAyotsarga rahyo. zarIra tenuM rudhirathI kharaDAyeluM hatuM, tethI kIDIoe AvIne tenuM sarva zarIra cAlaNI jevuM karI mUkyuM. te sarva vedanA teNe samabhAve sahana karIne aDhI divasamAM te svargagatine pAmyo." -bharatezvara bAhubalI vRtti bhASAMtara (pR.118) jJAnI puruSanI AjJA ArAdhe to lAbha ja thAya. e vepAra lAbhano ja che. kevaLajJAna sughI jJAnInI AjJAnuM ArAghana parama hitakArI "kSINamoha paryata jJAnInI AjJAnuM avalaMbana parama hitakArI che." (va.pR. 638) 55
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana mokSa thavA mATe AtmA jene pragaTa che evA jJAnInI AjJA ArAghavI "jyAM sudhI pratyakSa jJAnInI icchAe, eTale AjJAe nahIM vartAya, tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI saMbhavatI nathI. jJAnInI AjJAnuM ArAghana te karI zake ke je ekaniSThAe, tana, mana, ghananI Asaktino tyAga karI tenI bhaktimAM joDAya..... anaMta kALa sudhI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare to paNa pote potAthI jJAna pAme nahIM, paraMtu jJAnInI AjJAno ArAghaka aMtarmuhUrtamAM paNa kevaLajJAna pAme. zAstramAM kahelI AjJAo parokSa che ane te jIvane adhikArI thavA mATe kahI che; mokSa thavA mATe jJAnInI pratyakSa AjJA ArAghavI joIe." (va.5.262) anaMtakALathI jIva rakhaDe che. chatAM teno mokSa thayo nahIM. jyAre jJAnIe eka aMtarmuhUrtamAM muktapaNuM batAvyuM che. jIva jJAnInI AjJA pramANe zAMtapaNAmAM vicare to aMtarmuhUrtamAM mukta thAya che." (va.pR.766) niHzaMkatAthI jJAnInI AjJA ArAdhe tenI sarva vAsanA kSaya thAya. "koI paNa prakAre sadguruno zogha karavo; zogha karIne tenA pratye tana, mana, vacana ane AtmAthI arpaNabuddhi karavI; tenI ja AjJAnuM sarva prakAre niHzaMtAthI ArAdhana karavuM; ane to ja sarva mAyika vAsanAno abhAva thaze ema samajavuM." (va.pR.246) zIlopadezamALA' mAMthI - prANa jatAM paNa AjJAno bhaMga karuM nahIM he bhagavAna! teM je je AjJA karI hoya te huM na toDuM, vaMkacUlanI jema. vaMkacUle potAnA prANa jatA karyA paNa jJAnI puruSe je AjJA ApI hatI teno bhaMga karyo nahIM. vaMkacUlanuM dRSTAMta - "vaMkacUla rAjAnA kuMvara hato. paNa vyasanomAM paDavAthI rAjAe kuMvarane dezanikAla Apyo. kAraNa ke 'vairI, vyAdhi, agni, vAda ane vyasana e vRddhi pAme to mahA anarthanA karanAra thAya che. te potAnI patnI ane bahenane sAthe laI nIkaLI paDyo. jaMgalamAM bhIlono rAjA thayo. tyAM munio vihAra karatA karatA AvI caDhyA. munioe kuMvarane kahyuM - varSARtu najIka AvI gaI che tethI ame vihAra karI zakIe ema nathI. mATe amane rahevA mATe sthAna Apo. tyAre vaMkacUle kahyuM-rahevA mATe sthAna ApuM paNa tamAre ahIM upadeza Apavo nahIM. munie A vAta kabula karI. comAsuM puru thaye munio vihAra karI jatA hatA tyAre vaMkacUla paNa vaLAvavA Avyo. te vakhate munie kahyuM - tuM kaMI niyama le. teNe kahyuM zuM niyama levo? munie kahyuM A cAra niyama le. eka to ajANyuM phaLa khAvuM nahIM. bIjuM koIne ghA kare to sAta DagalAM pAchAM vaLIne ghA karavo. trIja rAjAnI rANInuM sevana na karavuM ane cothuM kAgaDAnA mAMsano tyAga karavo. prANa jAya to paNa A niyama toDIza nahIM. te cAreya niyama kuMvare aMgIkAra karyA. 56
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'..... eka divasa vaMkacUla ghaNA bhIlo sAthe jaMgalamAM Avyo. tyAM eka jhADa upara suMdara phaLo joI toDI lAvI vaMkacUla AgaLa mUkyA. tyAre teNe kahyuM zenA phaLa che? bhIloe kahyuM : amane khabara nathI. tyAre vaMkacUle ajANyA phaLa khAvAnI nA pADI. paNa bIjA baghAe khAdhA tethI baghA marI gayA. jaba sw t * C : ma jika CO vaMkacUla ghare AvI jotAM potAnI bahena puruSanA kapaDAM paherI potAnI strI sAthe sUtelI joI, koI parapuruSa che ema jANI tene mAravAno vicAra karyo. te vakhate gurunI AjJA yAda AvI. te gurunI AjJA pramANe sAta DagalAM pAchA haThI ghA karatAM talavAra divAle athaDAI ane bahena jAgI gaI ane bolI koNa? - bhAI tame? Ama niyamanA kAraNe A bIjAM anartha thatAM aTakyuM. tethI gurunA vacana upara vizeSa zraddhA AvI. 57
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana S conce dini RDAnA kaWS GeejhAtre AlIII:10 eka vakhata rAjAnA mahelamAM corI karavA jatAM bArImAM jevo hAtha nAkhyo ke rANInA hAthane ja lAgyo. rANI tenA upara mohita thaI gaI ane potAnI sAthe durvyavahAra karavA jaNAvyuM. vaMkacULe kahyuM tame koNa ' | 7. cho? rANIe kahyuM - huM * rAjAnI rANI chuM. tyAre teNe 1/ kahyuM - tame to mArI mAtA samAna cho. vaMkacUla nahIM mAnavAthI rANIe bUmAbUma karI tene pakaDAvyo. - rAjA rAtrinI badhI hakIkta jANato hato. chatAM sabhAmadhye vaMkacUlane kahyuM : ' tuM mArI rANIne laI jA. - tyAre teNe kahyuM e to mArI ? mAtA samAna che. huM laI 78 jaIza nahIM. rAjAe phAMsInI sajA ApI to paNa Daryo nahIM. maMtrI phAMsI upara caDhAvavA laI gayo. rAjAe aMdarathI phAMsI nahIM ApavAnI bhalAmaNa karI hatI. AvI vaMkacUlanI dRDhatA joI rAjAe tene yuvarAjapada : :). " ApyuM. pachI caMdrayazAsUri paghAryA tyAre temano upadeza sAMbhaLI zrAvakanA vrata aMgIkAra karyA. aMta samaye laDAImAM ghaNA ghA vAgyA. tenI rUjha mATe bIjA auSagha kAragata na lAgavAthI kAgaDAnA mAMsanI vaidhe bhalAmaNa karI. tyAre vaMkacUla kahe-mAruM mRtyu bhale thAya. huM guru AjJAno bhaMga kadI karIza nahIM. pachI byuda - Mii 58
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhI.......... samAdhipUrvaka deha tyAgI bAramA devalokamAM bAvIsa sAgaropamanA AyuSyavALo deva thayo. tyAMthI cyavI anukrame siddhipadane pAmaze." Ama mRtyune svIkAruM paNa guru AjJAno bhaMga kadI karuM nahIM." jJAnI puruSanI AjJAnuM ArAghana e siddhapadano sarvazreSTha upAya je je sAdhana A jIve pUrva kALe karyA che, te te sAdhana jJAnI puruSanI AjJAthI thayAM jaNAtAM nathI, e vAta aMdezArahita lAge che. jo ema thayuM hota to jIvane saMsAraparibhramaNa hoya nahIM. jJAnI puruSanI AjJA che te, bhavamAM javAne ADA pratibaMgha jevI che, kAraNa jene AtmArtha sivAya bIjo koI artha nathI, ane AtmArtha paNa sAthI prArabdhavazAt jeno deha che, evA jJAnIpuruSanI AjJA te phakta AtmArthamAM ja sAmA jIvane prere che; ane A jIve to pUrva kALe kaMI AtmArtha jANyo nathI; UlaTo AtmArtha vismaraNapaNe cAlyo Avyo che. te potAnI kalpanA karI sAghana kare tethI AtmArtha na thAya, ane UlaTuM AtmArtha sAthuM chuM evuM duSTa abhimAna utpanna thAya, ke je jIvane saMsArano mukhya hetu che. je vAta svapna paNa AvatI nathI, te jIva mAtra amastI kalpanAthI sAkSAtkAra jevI gaNe to tethI kalyANa na thaI zake. tema A jIva pUrva kALathI aMgha cAlyo AvatAM chatAM potAnI kalpanAe AtmArtha mAne to temAM saphaLapaNuM na hoya e sAva samajI zakAya evo prakAra che. eTale ema to jaNAya che ke, jIvanA pUrvakALanAM badhAM mAThAM sAghana, kalpita sAdhana maTavA apUrvajJAna sivAya bIjo koI upAya nathI. ane te apUrva vicAra vinA utpanna thavA saMbhava nathI; ane te apUrva vicAra, apUrva puruSanA ArAghana vinA bIjA kayA prakAre jIvane prApta thAya e vicAratAM ema ja siddhAMta thAya che ke, jJAnI puruSanI AjJAnuM ArAghana e siddhapadano sarvazreSTha upAya che; ane e vAta jyAre jIvathI manAya che, tyArathI ja bIjA doSanuM upazamavuM, nivartavuM zarU thAya che." (va.pR.411) eka varasAdathI ghaNI vanaspati Uge tema eka AjJAthI aneka guNa pragaTe jJAnanI pratyeka AjJA kalyANakArI che. mATe temAM nyUnAthika ke moTA nAnAnI kalpanA karavI nahIM. temaja te vAtano Agraha karI jhaghaDo karavo nahIM. jJAnI kahe te ja kalyANano hetu che ema samajAya to svaccheda maTe. A ja yathArtha jJAnI che mATe te kahe te ja pramANe karavuM. bIjA koI vikalpa karavA nahIM. jagatamAM bhrAMti rAkhavI nahIM, emAM kAMI ja nathI. A vAta jJAnI puruSo ghaNA ja anubhavathI vANI dvArA kahe che. jIve vicAravuM ke "mArI buddhi jADI che, mArAthI samajAtuM nathI. jJAnI kahe che te vAkya sAcAM che, yathArtha che." ema samaje to saheje doSa ghaTe. jema eka varasAdathI ghaNI vanaspati UgI nIkaLe che, tema jJAnInI eka paNa AjJA ArAghatAM ghaNA guNo pragaTe che." (va.pR.996) 59
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana svaccheda TALavo hoya to jJAnInI AjJA ArAghavI jIvane be moTA baMdhana che : eka svacchaMda ane bIjuM pratibaMgha. svaccheda TALavAnI icchA jenI che, teNe jJAnInI AjJA ArAghavI joIe; ane pratibaMdha TALavAnI icchA jenI che, teNe sarvasaMgathI tyAgI thavuM joIe. Ama na thAya to baMghanano nAza thato nathI, svachaMda jeno chedAyo che tene je pratibaMgha che, te avasara prApta thaye nAza pAme che. ATalI zikSA smaraNa karavArUpa che." (va.pR.291) ekalAM pustakathI jJAna nahIM paNa guruthI jJAna thAya, "upadezajJAna anAdithI cAlyuM Ave che. ekalAM pustakathI jJAna thAya nahIM. pustakathI jJAna thatuM hoya to pustakano mokSa thAya! sadgurunI AjJA pramANe cAlavuM, emAM bhUlI javAya to pustaka avalaMbanabhUta che. caitanyapaNuM gokhe to caitanyapaNuM prApta thAya, caitanyapaNuM anubhavagocara thAya. sadgurunuM vacana zravaNa kare, manana kare ne AtmAmAM pariNamAve to kalyANa thAya." (va.pR.714) sadgurunI AjJA ArAghe tene haju paNa zAMtino mArga prApta thAya. "duSamakALanuM prabaLa rAjya varte che, topaNa aDaga nizcayathI, sapuruSanI AjJAmAM vRttinuM anusaMdhAna karI je puruSo aguvIryathI samyakajJAna, darzana, cAritrane upAsavA icche che, tene parama zAMtino mArga hajI paNa prApta thavA yogya che." (va.pR.620) - sadgurunI AjJA ArAdhe to baghI vAsanAno nAza thAya "sadgurunI AjJAmAM baghAM sAghano samAI gayAM. je jIvo taravAnA kAmI hoya che tenI baghI vAsanAno nAza thAya che. jema koI so pacAsa gAu vegaLo hoya, to becAra divase paNa ghara bhego thAya, paNa lAkho gAu vegaLo hoya te ekadama ghara bhego kyAMthI thAya? tema A jIva kalyANamArgathI thoDo vegaLo hoya, to to koIka divasa kalyANa pAme, paNa jyAM sAva UMdhe raste hoya tyAM kyAMthI pAra pAme ?'' (va.pR.719) ajJAnIthI nahIM, paNa jJAnInI AjJAthI kAma, krodhAdi ghaTe ajJAnI pote daridrI che. jJAnInI AjJAthI kAmakrodhAdi ghaTe che. jJAnI tenA vaidya che. jJAnInA hAthe cAritra Ave to mokSa thAya. jJAnI je je vrata Ape te te TheTha laI jaI pAra utAranArA che. samakita AvyA pachI AtmA samAdhi pAmaze, kemake sAco thayo che." (va.pR.699) jJAnInI AjJA pramANe je kriyA kare to apramatta upayoga thAya. jJAnInI AjJArUpa je je kriyA che te te kriyAmAM tathArUpapaNe pravartAya to te apramatta upayoga thavAnuM mukhya sAdhana che." (va.pR.102) 60
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM..... sadgarunI AjJAe varte to pApathI viramI saMsArasamudra tarI jAya "sadguru upadiSTa yathokta saMyamane pALatAM eTale sadgurunI AjJAe re vartatAM pApathakI viramavuM thAya che, ane abhedya evA saMsArasamudranuM taravuM thAya che." (va.pR.749) AjJAmAM ja ekatAna thayA vinA mokSamArganI prApti bahu ja asulabha "AjJAmAM ja ekatAna thayA vinA paramArthanA mArganI prApti bahu ja asulabha che. ekatAna thavuM paNa bahu ja asulabha che. ene mATe tame zuM upAya karazo? athavA ghAryo che? adhika zuM? atyAre ATaluMya ghaNuM che." (va.pR.230) sAcA puruSa to te ke jene deha parathI mamatva gayuM che, jJAna prApta thayuM che jIva khoTA saMgathI ane asadgathI anAdikALathI rakhaDyo che; mATe sAcA puruSane oLakhavA. sAcA puruSa kevA che? sAcA puruSa to te ke jene deha parathI mamatva gayuM che; jJAna prApta thayuM che. AvA jJAnI puruSanI AjJAe varte to potAnA doSa ghaTe; ane kaSAyAdi moLA paDe; pariNAme samyakta thAya." (va.pR.727) jJAnInI AjJA pramANe pAMca samitipUrvaka vartavuM jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka cAlavuM paDe to cAlavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka bolavuM paDe to bolavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka AhArAdi grahaNa karavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka vastrAdinuM levuM mUkavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka dIrghazaMkAdi zarIramaLano tyAga karavA yogya tyAga karavo. e prakAre pravRttirUpa pAMca samiti kahI che." (va.pR.596) jJAnI puruSanI AjJA upAsavAthI jIvanuM zIdhra kalyANa "ghaNAM zAstro ane vAkyonA abhyAsa karatAM paNa jo jJAnI puruSonI ekeka AjJA jIva upAse to ghaNAM zAstrathI thatuM phaLa sahajamAM prApta thAya." (va.pR.637) zAstra ghaNAM mati thoDalI, manamohana mere; ziSTa kahe te pramANa; re manamohana mere." -nityakrama (pR.53) artha : jagatamAM zAstro ghaNA che ane jIvanI buddhi thoDI ja che. mATe manane moha pamADanArA evAM prabhu je kahe tene ja pramANabhUta mAnavuM. to jIvanuM zivabhUtimuninI jema zIdhra kalyANa thAya. jJAnI puruSanI eka AjJA paNa dRDhatAthI pALatA jIvano mokSa zivabhUtimuninuM dRSTAMta - "zivabhUti nAmano koI nikaTabhavI parama vairAgyavAna jIva guru pAse dIkSA pAmI mahAna tapazcaryA karavA lAgyo. paraMtu guru pAse zAstra bhaNavA jeTalo ke 61
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana bhaNe to ghAraNA karavA jeTalo jJAnAvaraNIyano kSayopazama tene nahoto. tethI gurue tene "mA ruSa" mA tuSa" eTalA zabdo ja bhaNAvyA. A zabdo te gokhavA lAgyo. gokhatAM gokhatAM te paNa zuddha na rahyA paNa "mASa tuSa" eTaluM ja yAda rahyuM. te gokhavA lAgyo. koIvAra eka strIne sUpaDA vaDe aDadane upasatAM joI tene pUchyuM ke tuM zuM kare che ? bAIe kahyuM, "mASa tuSa bhinna karuM chuM." eTale aDada ane choDA jAdA karuM chuM. A sAMbhaLI tenA cittamAM ema artha phUryo ke mASa eTale aDada ane tuSa eTale choDAM jema bhinna che, tema sArarUpa AtmA ane asAra evuM zarIra banne bhinna bhinna che. evA bhAva sahita "mASa tuSa bhinna' gokhatAM tene AtmAno anubhava thavA lAgyo ane te AtmabhAvanAnI ekAgratAmAM, AtmAmAM tallIna thaI jatAM, ghAtI karmano nAza karI kevaLajJAnane pAmyo." (aSTaprAbhRta pR.89) ema jJAnI puruSanI ekeka AjJA jIva ArAdhe to ghaNA zAstrathI thatuM phaLa sahajamAM prApta thAya. jJAnInI AjJA pramANe bALobhoLo jIva strInA prasaMgamAM na ja jAya jJAnInI AjJAe vartatA evA bhadrika mumukSu jIvane "brahmacarya pALavuM eTale strIAdikanA prasaMgamAM na javuM' evI AjJA gurae karI hoya to te vacana para draDha vizvAsa karIne te te sthAnake na jAya; tyAre jene mAtra AdhyAtmika zAstrAdika vAMcI mumukSatA thaI hoya, tene ema ahaMkAra rahyA kare ke, "emAM te zuM jItavuM che?" AvI ghelachAnA kAraNathI te tevA strIAdikanA prasaMgamAM jAya. kadAca te prasaMgathI eka vAra, be vAra bace, paNa pachI te padArtha pratye draSTi detAM "A ThIka che' ema karatAM karatAM tene temAM AnaMda thAya, ane tethI strIo seve. jJAnInI AjJA pramANe bALobhoLo jIva to varte, eTale te bIjA vikalpo nahIM karatAM tevAM prasaMgamAM na ja jAya. A prakAre je jIvane "A sthAnake javuM yogya nathI" evAM je jJAnInA vacano teno draDha vizvAsa che te brahmacaryavratamAM rahI zake che, arthAt te A akAryamAM pravRtta na thAya. tyAre jJAnInA AjJAMkita nathI evA mAtra AdhyAtmika zAstro vAMcI thayelA mumukSuo ahaMkAramAM pharyA kare, ane mAyA kare ke emAM zuM jItavuM che? AvI mAnyatAne laIne A jIva paDI jAya che, ane AgaLa vadhI zake nahIM." (va.pR.685) tapazcaryA svacchedathI na karavI paNa AjJAthI karavI je je vakhate tapazcaryA karavI te te vakhate svacchedathI na karavI; ahaMkArathI na karavI; lokone lIdhe na karavI; jIve je kAMI karavuM te svacchede na karavuM. 'huM DAhyo chuM" evuM mAna rAkhavuM te kayA bhavane mATe? "huM DAhyo nathI" evuM samajyA te mokSe gayA che. mukhyamAM mukhya vipna svaccheda che. jeno durAgraha chedAyo te lokone paNa priya thAya che; durAgraha mUkyo hoya to bIjAne paNa priya thAya che; mATe kadAgraha mukAyAthI baghAM phaLa thavA saMbhave che." (va.pR.994) 62
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'...... jJAnInI AjJAthI jIva game te kare to paNa te mokSamArgamAM che "jinapUjA, sAmAyika, pratikramaNa Adi kevA anukrame karavAM te kahetAM eka pachI eka prazna UThe; ane teno keme pAra Ave tema nathI. paNa jo jJAnInI AjJAthI te jIva game tema (jJAnIe batAvyA pramANe) varte topaNa te mokSanA mArgamAM che.'' (va.pR.771) jJAnI, mokSano zAMta mArga batAve tethI kaMI pApa thAya nahIM "amArI AjJAe vartatAM jo pApa lAge to te ame amAre zire oDhI laIe chIe; kAraNake jema rastA upara kAMTA paDyA hoya te koIne vAgaze ema jANI mArge cAlatAM tyAMthI upADI laI koIne jyAM na lAge tevI bIjI ekAMta jagyAe koI mUke to kAMI teNe rAjyano guno karyo kahevAya nahIM; tema rAjA teno daMDa kare nahIM; tema mokSano zAMta mArga batAvatAM pApa kema saMbhave ? jJAnInI AjJAe cAlatAM jJAnIgurue kriyAAzrayI yogyatAnusAra koIne kAMI batAvyuM hoya ane koIne kAMI batAvyuM hoya tethI mokSa(zAMti)no mArga aTakato nathI." (va.pR.771) 'nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'... bogha sAMbhaLI, zraddhI te pramANe vartavAno bhAva thAya te AjJA "AjJA eTale zuM? satpuruSa upara evI zraddhA ke te kahe che te sAcuM che, tenA upara prema thAya, tenA vacananuM zravaNa thAya; te sAMbhaLIne sAcuM mAne, te pramANe vartavAno bhAva thAya; e pramANe bhAvanuM palaTavuM te AjJA che.'' (u.pR.338) jJAnInI AjJAthI pAMca daza miniTa paNa AtmAne mATe gALavI "AjJAthI je je sAdhana maLyAM che te mokSa ApanAra thaze. sAmAyika laukika rIte bhalene hajAro karo; paNa jJAnInI AjJAthI to pAMca-daza miniTa paNa AtmAne mATe gaLAya te dIvo karaze." (u.pR.360) (bra.zrI maganabhAI lakSmIdAsa paTela, suNAvanA prasaMgamAMthI) AjJA caDhe ke sevA caDhe zrI bhAIlAlabhAIno prasaMga - "rAtre badhA prabhuzrIjInA paga-hAtha dAbe tyAre bhAIlAla-bhAI pAse beThelA hoya te paNa sevA karavA jAya tyAre nA pADe. bhAIlAlabhAIthI rahevAya nahIM. eTale pharI pharIne jAya, paNa nA pADI de. pachIthI ekavAra rUmamAM badhA beThA hatA tyAre prabhuzrIjIe badhAne prazna karyo ke sevA caDhe ke AjJA caDhe' tyAre sevA karavAvALAe kahyuM ke sevA. paNa prabhuzrIjIe jaNAvyuM ke 'AjJA caDhe'. AjJAmAM sevA AvI jAya che.'' -zrI. la. jIvana darzana (pR.136) 63
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana gurudeva sahajAtmasvarUpa rAjacaMdrajI kRpALudeva che, temanI AjJA "AjJAe gharma- kRpALudevanI AjJA. paramakRpALudevanuM zaraNuM che. te mAnya = che. sau saMpe maLIne rahejo. matamatAMtara, bhedabheda, pakSapAta nathI. vAta che mAnyAnI. kRpALudeve mane kahyuM che e vagara vAta nathI. gurudeva sahajAtmasvarUpa rAjacaMdrajI kRpALudeva che. AtmA che, jema che tema che. AtmA kone kahIe? jJAnIe AtmA joyo che. emaNe jene jaNAvyo che te mAnya karavo, e vagara nahIM." (u.pR.404) mahAtmAnuM draSTAMta - "eka mahAtmA hatA. tenI pAse koI bhojana laIne Avyo. tyAre mahAtmA kahe ke kUtarAne nAkhI de. tyAre te kahe ke Apa prathama Arogo. tethI mahAtmAe kahyuM ke cAlyo jA, tAruM kAma nathI. ema je AjJA-ArAghanane badale potAnuM DahApaNa kare te kAma na Ave." (u.pR.435) gautamasvAmIe mahAvIra prabhune, tema prabhuzrIjIe kRpALudevane guru manAvyA zrI gautamasvAmInuM draSTAMta - "gautamasvAmIe paMdaraso tApasIne jJAna pamADyuM tyAre gautamasvAmIne guru mAnavA lAgyA. paNa gautamasvAmI temane mahAvIra prabhu pAse laI gayA ane temane ja mAnavA kahyuM. ema je satparuSa upakArI che temanA kahevAno Azaya samajavo ane AjJA ArAghavI; kAraNa ke A jIvanI samajaNa alpa che. tethI potAnI mati-kalpanA na doDAvatAM sapuruSa je sAcA che ane jemanA para zraddhA che te kahe tema mAnavuM ane kahe tema karavuM." (u.pR.435) jJAnInI AjJA ArAdhatA jIvano tatkALa mokSa zreNika rAjA zikAre gayA hatA. tyAM munino samAgama thavAthI jJAna pAmyA. gajasukumArane eka hajAra bhava jeTalAM karma hatAM. te bhagavAna neminAthanA samAgame maLelI AjJA ArAghatAM nirjarA thaI nAza pAmyAM ane tatkALa mokSe gayA. tethI mArga prApta thavAmAM to jIvanI yogyatA, puruSArtha mukhya che. te hoya to pUrva puNyanA udaye jJAnI to jJAna ApavA taiyAra che. tArI vAre vAra! paraMtu pAtratA, bhAjana vagara zuM Ape? potAnuM AgaLanuM grahaNa kareluM, mAneluM je mithyAtva che te mUkI de ane huM kaMI ja jANato nathI ema samaje to bogha yathArtha pariName; paNa malina vAsaNamAM viparIta pariName." (u.pR.435) kRpALudeve amane AjJA karelI ke bAhya dekhAya tyAM paNa AtmA ja jovo "AtmA to sarva pAse che; paraMtu te bahAra joI rahyo che. huM vANiyo, brAhmaNa, strI vagere chuM ane ghara vagere dekhAya che te mAruM che ema mAnI pariNamI rahyo che. jyAre aMtarAtmA thAya tyAre bAhya vastuothI potAne bhinna mAne tathA dekhe. kRpALudeve amane kaheluM ke bAhya dekhAya che 64
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'.... tyAM paNa AtmA ja jovo. eTale ghara, zarIra, AkAza vagere je jovAya che te AtmAnA jJAna guNe karIne jovAya che.jo AtmA na hoya to hAtha nIcethI UMco na thaI zake. badhI sattA che te AtmAnI ja che. AtmA to che ja, paraMtu je nAzavaMta che temAM huMpaNuM, mArApaNuM kare che te mUkI devuM. ane mAruM svarUpa jJAnIe joyuM tevuM che ema zraddhA karavI.'' (u.pR.435) paramakRpALudeve je AjJA nAnI moTI karI, te ja upAsavA yogya "amane je je AjJA te paramakRpALudeve karI che te AjJA mAre paNa ho! e bhAvanA paNa rAkhavI yogya chejI. paramakRpALudeve jIvAtmAnI karmaprakRti kuzaLa vaidanI pere dekhI jene je AjJA nAnI moTI karI che to teNe te ja AjJA tanamanathI uThAvavI kartavya chejI. AgaLa upara A bhavamAM agara parabhavamAM moTI AjJA tene avazya tevA jJAnIthI athavA te ja jJAnIthI maLI AvazejI.'' (u.pR.50) 'nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'... 'boghAmRta bhAga-1,2,3' mAMthI' : maMtranI AjJA maLI, teno jApa karavAthI karma jAya "jene jJAnIpuruSano yoga thayo che tene phikara nathI. jJAnI jANe che te mAre jANavuM che, evI bhAvanA rAkhavI. prabhuzrIjIne maMtra maLyo tyAre tenI rAtadivasa dhUna lagAvI. pachI kRpALudevane pUchyuM ke kema kaMI dekhAtuM nathI ? kRpALudeve kahyuM ke karyA javuM ane dekhavA karavAnI icchA paNa na karavI. jJAnIe AtmA jANyo che te mAre jANavo che ane AjJA maLI teno puruSArtha karavo. maMtra maLyo che teno jApa karavo. ethI karma jAya che.'' (bo.1 pR.492) AjJAnI apUrvatA lAge to jIvane samyagdarzana thAya "nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM.'' "AjJA eTalI badhI acaLa karI mUkavI ke enA vinA game ja nahIM, paNa jIvane apUrvatA nathI lAgatI. apUrvatA lAge to samyagdarzana thAya. roja khAya che, pIe che toya jANe koI divasa khAdhuM ja nathI ema thAya che. jyAM sudhI bhAna hoya, zvAsocchvAsa cAlatA hoya tyAM sudhI smaraNa mUkavuM nahIM. e thAya kyAre ? apUrvatA lAge tyAre. (bo.1 pR.678) dareka kAma karatAM saMbhAravuM ke AmAM jJAnInI AjJA che? "pUjyazrI--je thoDIka paNa AjJA maLI hoya tene dareka kAma karatAM saMbhAre ke huM e kAma karuM chuM emAM jJAnInI AjJA che ke nahIM? ane AjJAne ArAdhavAno bahu prayatna kare. te mATe bhakti e sarvotkRSTa sAdhana che. "bALAC dhamo bALAC tavo' svacchaMdane rokavo e moTuM tapa che." (bo.1 pR.132) 65
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana jemane AtmA prApta che evA pratyakSa satparuSa kRpALudevanI AjJA "kalyANa zAthI thAya? pratyakSa satpaSanI AjJAthI. emAM ruci thaze tyAre ne kalyANa thaze. ene garaja, ruci jAge to kalyANa thAya. mArga judo che. kRpALudeva AtmajJAnI puruSa che. emanI AjJAthI AtmajJAna thAya evuM che. koI sAcI vastunuM avalaMbana maLe to kAma thAya....mahApuruSanuM eka vacana laIne ghasI nAkhyuM to kAma thayuM. have sAcuM ja karavuM che. navarA paDIe ke smaraNa, vAcana, vicAra karavAnuM rAkhavuM." (bo.1 pR.527) jJAnInI AjJAthI maMtra maLyo, temAM rahevAya teTaluM AtmAmAM ja rahevAya pUjyazrI- "jema svacchaMda rokAze tema AgaLa vaghAze. badhI vastuo choDI eka para AvavuM. baghA vikalpo choDI 'huM kaMI jANato nathI", evuM karavuM. jJAnI jANe che. enI AjJA maLI to bIjA vikalpo na karavA. "kALA thI mAI tavo" (AcArAMga). sAcI vastu maLI to bIjA vikalpo na karavA. "maMtra' che te AtmA ja maLyo che, ema mAnavuM. bIjA vikalpo na karavA. jeTaluM maMtramAM rahevAya teTaluM AtmAmAM ja rahevAya che. jaDa, cetana ene jJAnI jANe che. jyAre AvaraNa khasaze tyAre samajAze. DAhyA thavuM nathI. vaghAre DAhyo vaghAre kharaDAya. maMtra maLyo che te AkhA jIvananuM bhAtuM che. maMtra maLyo che tethI have deha chUTI jAya toya kaMI vAMdho nathI." (bo.1 pR.452) pahelAnA vakhatamAM prANa jAya to paNa AjJA na toDe evA jIvo hatA. "sahajAnaMdasvAmI thayA te vakhatanA jIvone viSe AjJAnI vRtti hatI. prANa jAya to paNa AjJAne gauNa na kare evA jIvo hatA. paramArthanI icchA jIvone ochI thatI jAya che. pahelAMnA samayamAM cakravartI jevAne rAjya choDavAnuM kahetA to choDI detA. tethI upadeza paNa evo karatA. jJAnI puruSa jIvanI vRtti joIne upadeza kare che. pahelAM to baghA gharma sAMbhaLavA AvatA tyAre AcArya prathama to sAdhupaNAnI vAta karatA ke chUTavuM hoya to A munipaNuM che. ema savesaMgaparityAganI vAta kare. pahelAM jo zrAvakapaNAnI vAta kare to gRhasthagharmano vrato laI jIva saMtoSa mAne. tethI AcAryane zikSA thatI (prAyazcitta levuM paDatuM). jo sAmA jIvane munipaNuM pALavAnI zakti na hoya to zrAvakapaNAnuM varNana kare. pahelAM to baghAMnA AyuSya lAMbA hatAM ane jIvone garaja paNa hatI. keTalAMya zAstro moDhe karatA. baghAMya zAstro moDhe rAkhatA. paNa jema jema kALa paDato Avyo tema tema bhulAtuM gayuM. tethI pachI zAstro lakhAyAM." (bo.2 pR.102) sAghana karatAM AtmAne bhUlI gayo to e sAghana ramakaDAM jevA jJAnInI AjJAe mokSa che. prabhuzrIjI kahetA ke ame khIlI khIlI karavAnuM kahyuM hoya te mumukSu kare to paNa eno mokSa thAya. mAhAbhya to jJAnInI AjJAnuM che. sAcA puruSanI AjJAno 66
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'..... ArAdhaka hoya to be ghaDImAM ya kevaLajJAna thAya. koI sAdhanano ApaNe niSedha nathI. sAdhana karavAM, paNa AtmAne bhUlI gayo to e sAghana ramakaDAM jevAM che." (bo.2 pR.145) jJAnInI AjJAmAM ekatAna thavAnuM che, te gharmadhyAna che "jJAnInI AjJAthI kalyANa che. mane paramArthaprApti thaI che ema mAnatA ho to tapAsavuM ke mArI vRtti paramAtmAmAM ekatAna che ke nahIM? jJAnInI AjJAmAM ekatAna thavAnuM che. "prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sadguru pAya.' evI laya lAge tyAre jJAnInI AjJA visarAya nahIM. evuM thayuM hoya to paramAtmAmAM ekatAna che ema jANavuM. jJAnInI AjJAmAM ekatAnatA che, te dharmadhyAna che." (bo.2 pR.29) jeNe AtmA jANyo che evA kRpALudevanI AjJA ArAghavI "jJAnInI AjJA sivAya kalyANa thAya evu nathI. jagatamAM to jJAnInI AjJA kyAMya hoya nahIM. A kALamAM evo yoga thayo che, paNa durlabha che. aneka navalakathAo, chApAMo vagere nIkaLe che. satzAstra to mahAbhAgye ja prApta thAya evuM thayuM che. asadguru ene avaLe raste laI jAya. jeNe AtmA jANyo che evA kRpALudeva sivAya kyAMya citta rAkhavuM nathI, rAkhe to AvaraNa thAya. A jJAnI, A jJAnI ema na karavuM. je vacanothI jIva jAgato thAya, te vacanothI paNa jIvane jAgRti thatI nathI! mohamAM ne mohamAM phare che. jJAnIe AtmA jANyo che, enI AjJA ArAdhavI.'' (bo.2 pR.127) paramakRpALudeve AtmasvarUpa pragaTa karI anubhavyuM mATe pratyakSa jJAnI '(1) prazna--"mokSa thavA mATe pratyakSa jJAnInI AjJA ArAdhavI joIe." (200) pratyakSa jJAnInI AjJA kone kahevI? ane amAre viSe te zI rIte saMbhave ? uttara--jeNe AtmasvarUpa pragaTa karI anubhavyuM che te pratyakSa jJAnI che. paramakRpALudeve pragaTa AtmasvarUpa anubhavyuM che, AtmasvarUpa thayA che, pote dehadhArI che ke kema te temane mAMDa mAMDa vicAra kare tyAre yAda AvatuM; tevA pratyakSa jJAnInI AjJA pa.pU.prabhuzrIjIne prApta thaI; temaNe potAne je AjJAthI lAbha thayo te A kALamAM anya yogya jIvone prApta thAya te arthe temanI pAse AvyA temane te (pratyakSa puruSanI) AjJA jaNAvI ane pote na hoya tyAre yogya jIvone jaNAvavA aMta vakhate mane AjJA karI. te pratyakSa jJAnInI AjJA tamane prApta thaI che, to zraddhApUrvaka ArAdhavA, apramattapaNe ArAdhavA bhalAmaNa chejI.' (bo.3 pR.777) jJAnIpuruSanI AjJAnuM ArAghana karavuM e ja dharma " 'jJAnInI AjJAne vicAravI.' (460) e viSe pUchyuM, te viSe jaNAvavAnuM ke "bALAC dho" "AjJAnuM ArAdhana e ja dharma" ema zAstro pokArIne kahe che, to mane tevI AjJA 67
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana kyAre maLe? AjJA uThAvavAthI avazya kalyANa thAya tema che evuM hRdayamAM kyAre niraMtara rahyA kare? AjJA uThAvAtI nathI teTalo vakhata kalyANa thatuM nathI evI smRti rahevAthI paNa vairAgya udAsInatA anya kAyoMmAM rahevI ghaTe, te thAya che ke nahIM? zAne jJAnI puruSo AjJA kahe che? zA arthe kare che? AjJA prApta thatAM jIvane keTalo sapuruSano upakAra samajAvo joIe? tenI niSkAraNa kaNAne nityapratye niraMtara stavavAmAM paNa AtmasvabhAva pragaTe che, evA sarva satparuSa tenA caraNAraviMda sadAya hRdayane viSe sthApana raho!"" (bo.3 pR.310) 'nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'. jJAnI puruSanI AjJAnA traNa prakAra (1) jJAnIpuruSanA svamukhe je AjJA jIvane maLe che te eka prakAra che. (2) pratyakSa jJAnI puruSe jene AjJA karI hoya tenI mAraphata jIvane AjJA prApta thAya, ane (3) trIjo prakAra - pratyakSa jJAnI puruSa mAraphate prApta thayelI AjJA koI jIva ArAghato hoya tenI pAsethI tenuM mAhAtya samajI te AjJA-ArAdhakanI peThe je jIva, jJAnInI AjJA che ema jANI, hitakara mAnI ArAghe che. A traNe prakAra jJAnInI AjJA ArAghavA arthe che ane traNethI kalyANa thAya chejI. pahelA bhedanuM dRSTAMta-zrI gautamasvAmI bhagavAna mahAvIra pAsethI rUbarUmAM gharma pAmyA. bIjA bhedanuM draSTAMta-bhagavAna mahAvIranA nirvANane divase zrI gautamasvAmIne bhagavAne kahyuM ke amuka brAhmaNane tame A prakAre gharma saMbhaLAvajo. trIjA bhedanuM vaNAganaTavaranuM draSTAMta-lacchI ane mallI nAmanA kSatriyo (kaurava-pAMDavo jevA)nA yuddhamAM (mahAvIra svAmInA samayamAM) ceDA mahArAjAnA pakSamAM eka vaNAganaTavara nAmano zrAvaka rAjA bhaktivALo hato. tene moTA rAjA-ceDA mahArAjAno hukama thavAthI yuddhamAM UtaravAnuM hatuM. te be upavAsa karI eka divasa pAraNuM kare ane pharI be upavAsa kare evI tapasyA karato hato. pAraNAne divase hukama maLyo eTale teNe vicAryuM ke pAraNuM karIne pApa karavA javA karatAM trIjo upavAsa Aje karuM. e vicAra teNe guru AgaLa jaNAvyo, eTale gurue tene upavAsanI saMmati ApI ane jaNAvyuM ke yuddhamAM ema lAge ke have deha vizeSa Take tema nathI. tyAre sArathine kahIne ratha ekAMtamAM haMkAvI nIce UtarI jamIna upara svastha sUIne maMtranuM ArAghana-bhakti karavI. te vAta teno sArathi paNa sAMbhaLato hato. teNe paNa vicAryuM ke te rAjA kare ema mAre paNa Akhara vakhate karavuM. pachI yuddhamAM gayA. sAme laDavA AvelAe prathama ghA karavA kahyuM tyAre eNe nA pADI ke huM to mAtra bacAva karavAno chuM. tethI pelA mANase to zUravIrapaNuM batAvavA khAtara pAMca bANa rAjAne, pAMca sArathine ane pAMca pAMca bANa ghoDAone mAryA, paNa rAjA bacAva karI zakyo nahIM ane maraNa 68
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'..... pamADe tevAM te bANa jANI teNe sArathine ratha eka bAju nadI tarapha laI javA kahyuM. teNe te prakAre karyuM. tyAM jaIne UtarIne ghoDAnAM bANa kADhI nAkhyAM, to te / prANarahita thayAM. tevI ja potAnI dazA thaze ema jANI nadInI retImAM te rAjA che, sUI gayo. sArathie paNa te kare tema karavA mAMDyuM. pachI te rAjAe hAtha joDI prArthanA zarU karI. te dAsane prArthanA AvaDatI nahotI, paNa evA bhAva karyA ke he bhagavAna! huM kaMI jANato nathI, paNa A rAjA jJAnInuM kaheluM kaMI kare che ane tevuM ja mAre paNa karavuM che; paNa mane AvaDatuM nathI, paNa tene ho te mane ho. evI bhAvanA te karavA lAgyo. pachI teNe bANa potAnI chAtImAMthI kheMcI kADhyA tema te dAse paNa karyuM ane bannenA deha chUTI gayA. rAjA devalokamAM gayo ane dAsanuM puNya teTaluM nahotuM tethI videha kSetramAM manuSya thayo. tyAM tene jJAnI maLyA ane mokSamArga ArAghI te mukta thayo. hajI te rAjA to devalokamAM che. Ama bhAvanA karavAthI jIvanuM kalyANa thAya che, paNa jJAnIe jANyo che te AtmA che te arthe karavuM. 3OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH" (bo.3 pR.500) svacchede jIva pravarte che tethI sadgurunI AjJAmAM rahevuM agharuM paDe baLadane jema cIlo kApavo Akaro paDe che tema svacchede jIva pravartI rahyo che tene sadagurunI AjJArUpa nAtha agharI paDe che, paNa te vinA jIva anAtha ane azaraNa che; ane te anAthapaNuM TALavA anAthI muni sarakhA AtmajJAna pAmelA sadagurunuM zaraNuM ane bogha zreNika mahArAjA jevAne paNa grahaNa karavAM paDyAM hatAM ane tevA puruSanA yoge ja jIvane potAnI bhUla samajAya che. e anAdi bhUla TALavA mATe paramakRpALudeve dararoja smaraNa karavA yogya kSamApanAnA pAThanI AjJArUpa uttama sAghana ApyuM che. teno vicArapUrvaka roja pATha thAya to jIvane potAnA doSo dekhI te doSo TALavAnI bhAvanA karavAnuM te uttama nimitta che." (bo.3 pR.52) sapuruSanI AjJA vinAnI kriyA te gharmanuM kAraNa nathI' tat 3OM satra "parama upakArI aho! rAjacaMdra gurudeva, mokSa thatAM sudhI raho, Apa prabhunI seva. vi.zubhecchA saMpanna sAdhvIjIno patra maLyo. temAM tamArA samAgamathI temane samAdhimaraNanA sAghananI jijJAsA jAgI che ema jaNAve che. je jijJAsA jAgI che te vardhamAna thAya tevuM vAMcana, bhakti, satsamAgamanI temane jarUra chejI. bAramAM viharamAna bhagavAna caMdrAnananuM stavana zrI devacaMdrajInuM covIzImAM che te vAMravAra vAMcI temaNe abhyAsa karavA jevuM chejI. temAM jaNAvyuM che - ANA sAdhya vinA kriyA re, loke mAnyo re gharma, daMzaNa, nANa, cAritrano re, mULa na jANyo marma re. caMdrAnanaTa 69
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana gaccha kadAgraha sAcave re, mAne gharma prasiddha, AtamaguNa akaSAyatA re, gharma na jANe zuddha re. caMdrAnana tema puruSanI AjJA vinAnI kriyA te gharmanuM kAraNa nathI. "bApa thamyo kALA tavo"evo zrI AcArAMgamAM pATha che : jJAnInI AjJAnuM ArAghana e ja gharma ane AjJAnuM ArAdhana e ja tapa. to have gharma ke samAdhimaraNanI prAptinI jene bhAvanA che teNe parama kRpALudevanI AjJAnuM ArAghana kartavya che. paramapuruSa zrImad rAjacaMdra jJAnAvatAra bhagavaMte je AjJA karuNAnidhAna zrImad laghurAjasvAmIne jaNAvelI te ja AjJA te svAmIzrIjInA jaNAvavAthI temanA vizvAsapAtra brahmacArIe jaNAvavAthI tamane A jaNAvuM chuM Ama kahI, vIsa doharA, kSamApanAno pATha, yamaniyama ATaluM nityaniyamarUpe karavA jaNAvazo ane paramakRpALudevano citrapaTa tamAre tyAM hoya tene namaskAra karavA jaNAvI te mahApuruSane sadguru ghArI temanI AjJAe mAtra AtmArthe sarva sadAcAra vrata vagere karavA kahezo. temanI hAla atyaMta icchA hoya to "sahajAtmasvarUpa paramagurumaMtra paNa jaNAvazo ane temAM navakAra vagere aneka maMtrono samAveza thaI jAya che. maraNa vakhate e maMtramAM citta rAkhI kyAMya Asakti nahIM rAkho ane sadguru paramakRpALudeve jAmyo che, anubhavyo che, te AtmA mane prApta ho e ja bhAvanAthI maraNa karanArane samAdhimaraNa prApta thAya che ema zrI laghurAja svAmIe jaNAveluM tamane jaNAvyuM che. bIjethI mana uThAvI eka paramakRpALudevamAM citta rAkhazo to ekanI upAsanAmAM sarva jJAnI samAI jAya che. koInI virAdhanA thatI nathI. vItarAga dazAne prApta sarva pUjya che. e draDhatA rAkhI prema bhakti vardhamAna thAya tema kartavya chejI. para prema pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda su ura baseM, vaha kevalako bIja jJAnI kahe, nijako anubhava batalAya diye." lokaraMjanano mArga mUkI samAdhi-maraNanI taiyArI have karavI che e lakSa rAkhI, je je sadAcAra, vrata, kriyA, bhakti karazo te sadguru AjJAe upakArI mokSamArga sAghaka nIvaDazejI. OM zAMtiH zAMtiH zAMti." (bo.3 pR.515) nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM." prajJAvabogha vivecana bhAga-2' mAMthI - "AMkho mIMcI tvarita-gatithI jIva doDyo ja doDyo, kyAM jAvuM che? khabara nathI te; vegamAM jema ghoDo; duHkho bhAre catura-gatimAM bhogavyAM te vicArI, AjJA sAcA gurunI pakaDo, to maLI mokSa-bArI. 22 artha - jema ajJAnavaza AMkho mIMcIne tvarita-gatithI jaDa kriyA karIne ke zuSkajJAnI 70
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM'... banI doDyo ja jAya che. kyAM javuM che? enI khabara nathI; arthAt AtmArthano lakSa nathI. jema vegamAM ghoDo doDe tema doDyo ja jAya che. tenA phaLamAM cAre gatinA bhAre duHkho bhogavyAM. te vicArI have sAcAM sagurunI AjJAne pakaDI rAkhI tenI ja ArAghanA karo, to tamane mokSamAM praveza karavAnI bArI maLI gaI ema jANajo. -a.bhA.1 (pR.244) vaMduM sadguru rAja ati ullAsathI re, ati ullAsathI re, rahuM AjJAvaza roja, bacu bhava trAsathI re; bacu bhavatrAsathI re, artha - paramakRpALu zrImad rAjacaMdra prabhunA caraNakamaLamAM ati ullAsabhAve kahetA atyaMta premabhAve huM vaMdana karuM chuM. temanI AjJAne AdhIna pratidina jo huM rahuM to A saMsAranA janma, maraNa ke Adhi, vyAdhi, upAdhirUpa bhayaMkara trAsathI huM bacI jAuM. 1aaaa -pra.vi.bhA. 2 (pR.1) AjJA vinA bhava-hetu bane vratAdi mahA! re, bane vratAdi mahA! re, upakaraNono samUha meru sama jo ahA! re, meru sama jo ahA! re, "sau bhUta-bhava-puruSArtha thayo niSphaLa khare! re, thayo niSphaLa khare! re, to ya na cete kema? hajI cetana are! re, hajI cetana are! re. 24 artha - sapuruSanI AjJA ArAdhyA vinA ajJAnInA vrata, tapa, japa, saMyamAdi sarva saMsAranA kAraNa bane che. meru parvata samAna oghA mupatinA upakaraNo aneka bhavonA maLI ghAraNa karyA chatAM haju saMsAranA duHkhothI jIva chUTI zakyo nathI. sarva bhUtakALanA bhAvomAM karelA puruSArtha niSphaLa gayA che. toya hajI A cetana Avo avasara maLyA chatAM kema cetato nathI? e ja Azcarya che. rajA -pra.vi.bhA. 2 (pR.10) Dha nizcaya jo thAya te AjJA uThAvavA re, te AjJA uThAvavA re, vibhAvathI mukAI svabhAvamAM AvavA re; , svabhAvamAM AvavA re; to tenI bhakti yathArtha, te zAstra baghAM bhaNyo re, te zAstra baghAM bhaNyo re, tIrtha karyA teNe sarva puruSArtha ja te gaNyo re, puruSArtha ja te gaNyo re.15 artha :- jJAnI puruSanI AjJA uThAvavAno jo draDha nizcaya thAya arthAt vibhAvathI mukAIne svabhAvamAM AvavAno jo puruSArtha thAya to tenI bhakti yathArtha che. te badhA zAstra bhaNI gayo. teNe sarva tIrthanI yAtrA karI lIdhI. kemake badhuM karIne potAnA AtmasvabhAvamAM AvavuM che. tenA mATeno A bagho puruSArtha che." I1pa -..bhA.1 (pR.6) (zrI ghorIbhAI bApujIbhAInA prasaMgamAMthI) boghane vicAravA mATe judA judA besavAnI AjJA zrI ghorIbhAIno prasaMga :-"saMvat 195ranA paryuSaNamAM rALaja soLa divasa parama 71
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana kRpALudevanA darzanano lAbha lIdho hato. zrI mallinAtha prabhunuM stavana zrI AnaMdaghanajIkRta ghaNI vakhata kahevarAvatA hatA. tyAM eka vakhata AhAra levA AjJA karI hatI. ane tyAM samyadarzananI vyAkhyA karI tenuM adbhuta svarUpa samajAvyuM hatuM. hamezAM adbhuta bogha maLato hato. te vakhate vicAravA mATe judA judA besavA AjJA karatA. pachI pote paNa pUchatA ane jyAM bhUla paDatI te vakhate samajAvatA hatA." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.267) paramakRpALudeve "zrImad rAjacaMdra' graMtha vacanAmRtamAM Avela patromAM, mokSamALAmAM, Atmasiddhi, puSpamALAmAM ke sAtaso mahAnIti vageremAM aneka AjJAo ApI che; paNa meM gurudevanI te AjJAone ekAMtamAM besI vicArI nathI to te gurudevanI AjJAo mArA jIvanamAM kevI rIte acaLa thAya, sthira thAya! Apa taNo vizvAsa hRDha... "sau vyavahAra vizvAse cAle, paNa paramArthe pahelojI; bahu baLavALI zraddhA jenI, te puruSArthe ghelojI." artha - jagatamAM sau vyavahAra vizvAsathI cAle che. jema koIne paisA ghIrIe to vizvAsa che ke te pAchA Apaze. tema paramArthamAM to sauthI pahelo vizvAsa joIe. jJAnIpuraSa pratye vizvAsa hoya to ja temanI vAta mAnya thAya. jJAnI kahe tuM deha nahIM paNa AtmA chuM to te vAta mAnya thAya. ane jenI jJAnI pratye bahu baLavAna zraddhA hoya, to teno AtmA prApta karavAno puruSArtha paNa teTalo ja baLavAna hoya. jema mAtA pratye bALakane draDha vizvAsa che ke mA je kaMI kare te mArA hitane mATe ja hoya tema jJAnI puruSa pratye jene draDha vizvAsa hoya tene jJAnI je kahe te satya ja lAge ane te mArA kalyANa mATe ja che, ema tene lAgavAthI temanI AjJA mAnya thAya. paNa he prabhu! Apa pratye mane evo dRDha vizvAsa Avyo nathI. mane evo draDha vizvAsa Ave evI Apa kRpA karo jethI ApanI AjJA upAsIne A bhave mArA AtmAnuM kalyANa karuM. zrImad rAjacaMdra' mAMthI - jJAnI pratye zraddhA AvyuM tenI AjJA ArAdhe to baghA vikSepa maTe jo jJAnInI yathArtha pratIti AvI hoya, ane barAbara tapAsyuM che ke "A satparuSa che, AnI dazA kharekharI AtmadazA che. tema emanAthI kalyANa thaze ja, ane evA jJAnInA vacana pramANe pravarte to ghaNA ja doSa, vikSepa maTI jAya. jyAM jyAM juo tyAM tyAM ahaMkAra rahita varte ane tenuM badhuM pravartana savaLuM ja thAya. ema satsaMga, sapuruSano yoga anaMta guNano bhaMDAra che." (va.pR.996) 72
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa taNo vizvAsa hRDha'.... (zrI jhaverabhAI bhagavAnabhAI kAviThAnA prasaMgamAMthI ) paramakRpALudeva yathArtha mahAtmA che ema pratIti thaI zrI jhaverabhAIno prasaMga -"te vakhate amAre pU. ghorIbhAI bApujIbhAI, zrI bhAdaraNavALAnI upara AghAra, tethI teozrIne mANasa mokalI atre bolAvyA hatA. sAMje padhAryA hatA. te vakhate meM ghorIbhAI sAhebane kahyuM ke koI kevaLI bhagavAna jevA vacana che, tevA mahAtmA Avela che. to pU. ghorIbhAIe kahyuM ke huM joyA pachI hA kahIza. pachI pU. ghorIbhAIne teDIne vanakSetra gayo jyAM paramakRpALudeva birAjyA hatA, ane temaNe praznottara zAstrayukta karela tethI temanA manane saMtoSa thayo ane A yathArtha mahAtmA che tema temane pratIti thaI hatI." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.261) jJAnI pratye vRDha zraddhA thAya to sAcI bhakti pragaTe "jJAnI pratye barAbara pratIti thAya ne rAta divasa te apUrvajoga sAMbharyA kare to sAcI bhakti prApta thAya." (va.pR.709) jJAnInA vacana pratye zraddhA rAkhI niHzaMkapaNe cAlatAM mArga sulabha jJAnIno mArga sulabha che, paNa te pAmavo durlabha che; e mArga vikaTa nathI, sIgho che, paNa te pAmavo vikaTa che. prathama sAcA jJAnI joIe. te oLakhAvA joIe. tenI pratIti AvavI joIe. pachI tenA vacana para zraddhA rAkhI niHzaMkapaNe cAlatAM mArga sulabha che, paNa jJAnI maLavA ane oLakhAvA e vikaTa che, durlabha che. gIca jhADImAM bhUlA paDelA mANasane vanopakaMThe javAno mArga koI dekhADe ke "jA, nIce nIce cAlyo jA. rasto sulabha che, A rasto sulabha che." paNa e bhUlA paDelA mANasane javuM vikaTa che; e mArge jatAM pahoMcazuM ke nahIM e zaMkA naDe che. zaMkA karyA vinA jJAnIono mArga ArAdhe to te pAmavo sulabha che." (va.pR.968) jJAnInI AjJA bhaktipUrvaka uThAvavAmAM mahAna mahAna puNya joIe "tathArUpa (yathArtha) Asa (mokSamArga mATe jenA vizvAse pravartI zakAya evA) puruSano jIvane samAgama thavAmAM koI eka puNya hetu joIe che, tenuM oLakhANa thavAmAM mahat puNya joIe che, ane tenI AjJAbhaktie pravartavAmAM mahat mahat puNya joIe che; evAM jJAnInAM vacana che, te sAcAM che, ema pratyakSa anubhavAya evuM che." (va.pR.102) (zrI popaTalAla gulAbacaMdanA prasaMgamAMthI) jJAnInuM oLakhANa sulabha hota to mokSa paNa sulabha hota zrI motIbhAIno prasaMga -"tyAM sANaMdavALA eka bhAI ghaNA bhAge tenuM nAma motIbhAI hatuM. teo ANaMda paramakRpALudevanA darzana karavA AvyA hatA. te vakhate savAre
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana paramakRpALudeva bodha detA hatA. te mANasa cauda prazno pUchavA dhArIne utAro karIne lAvyA hatA. te praznono utAro teonI pAghaDImAM khoselo hato. te vakhate te ghaNIe prazno pUchyA nahotA ane paramakRpALudeva bogha detA hatA temAM teonA cauda praznono khulAso karyo hato jethI teonA mananuM sArI rIte samAdhAna thayuM hatuM. tethI te mANasa Ubho thaIne paramakRpALudeva pratye hAtha joDI bolyo ke Apa prabhu cho vagere ghaNI ja stavanA karI hatI. tyArabAda teo beThA hatA, paNa teonA manamAM ema AvyuM ke A puruSa gRhasthAvAsamAM che mATe namaskAra kema thAya? evuM enA manamAM AvatAM paramakRpALudeve teone kahyuM ke tamArA namaskAra amAre joItA nathI, tema teno kAMIpaNa paiso Upajato nathI, tema amAre kAMI pujAvuMmanAvuM nathI. tamArA namaskAra cauda rAjalokamAM verI nAkhavAnA che vagere ghaNo bodha karyo hato. te parathI te mANasane evo dRDha vicAra thayo ke A puruSa mahAtmA puruSa che e niHsaMzaya che, kAraNake mArA manamAM UgelA vicAro paNa jaNAvI dIdhA, temaja prazno pUchavAnI vAta paNa mArA manamAM ja hatI tenuM paNa samAghAna karyuM; te parathI evo dRDha vizvAsa thayo ke A puruSa avadhijJAnI puruSa che ema lAgyuM hatuM. A motIbhAIe zrI Atmasiddhi chapAvavA rUA. 300/arpaNa karyA hatA.'' zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.208) saMyamathI patita ThekANe Ave paNa zraddhAthI patita ThekANe na Ave 'cAritramohano laTakyo te ThekANe Ave che, paNa darzanamohano paDyo ThekANe Avato nathI. kAraNa, samajavA phera thavAthI karavA phera thAya che. vItarAgarUpa jJAnInAM vacanamAM anyathApaNuM hovAno saMbhava ja nathI. tenA avalaMbane rahI sIsuM reDyuM hoya evI rIte zraddhAne oghe paNa majabUta karavI. jyAre jyAre zaMkA thavAno prasaMga Ave tyAre jIve vicAravuM ke temAM potAnI bhUla ja thAya che. vItarAga puruSoe jJAna je matithI kahyuM che, te mati A jIvamAM che nahIM; ane A jIvanI ti to zAkamAM mIThuM ochuM paDyuM hoya to teTalAmAM ja rokAI jAya che. to pachI vItarAganA jJAnanI matino mukAbalo kyAMthI karI zake? tethI bAramA guNasthAnakanA aMta sudhI paNa jIve jJAnInuM avalaMbana levuM ema kahyuM che." (va.pR.674) sAcA sadguru pratye zraddhA e ja samakita "deva arihaMta, guru nigraMtha ane dharma kevaLIno prarUpelo, e traNenI zraddhAne jainamAM samyaktva kahyuM che. mAtra guru asat hovAthI deva ane dharmanuM bhAna nahotuM. sadguru maLavAthI te deva ane gharmanuM bhAna thayuM. tethI sadguru pratye AsthA e ja samyaktva. jeTalI jeTalI AsthA ane apUrvapaNuM teTaluM teTaluM samyaktvanuM nirmaLapaNuM samajavuM. AvuM sAcuM samyaktva pAmavAnI icchA, kAmanA sadAya rAkhavI. (va.pR.686) 74
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa taNo vizvAsa dRDha'.... (zrI gAMDAbhAI bhAIcaMda khaMbhAtanA prasaMgamAMthI) paramakRpALudeva pratye vRDha vizvAsa tethI temanI karelI AjJAthI paramasaMtoSa zrI gAMDAbhAIno prasaMga :-"tyArabAda saMvata 1954nI sAlamAM kRpAnAtha zrI vaso paghArelA. te samAcAra sAMbhaLI huM tyAM gayo hato. aMtarathI ema thAya ke temanI ahorAtra vANI sAMbhaLuM ane sevAmAM ja rahyuM. bogha sAMbhaLavAthI mAruM mana ghaNuM ja rAjI hatuM. tyAM meM kRpAnAthane pUchyuM ke mAre zuM karavuM? tyAre teozrIe AjJA karI ke "tAre mokSamALA, bhAvanAbogha vAMcavA. temAM kSamApanAno pATha vAraMvAra vicAravo, haMmezAM "bahu puNya kerA' no pATha vicAravo tathA paramaguru"e zabdanI pAMca mALAo gaNavI ane haMmezAM thoDo vakhata paNa niyamamAM besavuM." AvI AjJAthI mane parama saMtoSa thayo hato." zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.227) Apa taNo vizvAsa vRDha'... upadezAmRta' mAMthI : AtmAnA svarUpanI zraddhA thaI gaI to badhuM ja savaLuM "ATalA baghA beThA che, paNa koIe ekAMtamAM besIne nakkI karyuM che? zraddhA karI che? zraddhAvALo ghanavaMta che. tenuM kAma thaze. eka zraddhA dRDha karI hoya to badhuM savaLuM thaI jAya. AtmAnA svarUpanI zraddhA thaI gaI hoya to tenuM badhuM ja savaLuM thaI jAya che." (u.pR.397) (paMDita lAlananA prasaMgamAMthI -). kRpALudevamAM AvI vRDha zraddhA-vizvAsa hoya to avazya mokSa thAya, paMDita lAlanano prasaMga - "kRpALudeve je mArga kahyo che, temAM ApaNe aDaga zraddhA keLavIe. gurudevamAM jema jema zraddhA vadhatI jAya tema tema ApaNo uddhAra najIka che. te zraddhA kevI joIe? gautamasvAmIne mahAvIra pratye jevI zraddhA hatI, laghurAjasvAmIne kRpALudeva pratye jevI zraddhA hatI tevI zraddhA, tevo prema joIe. zrI gautamasvAmInuM dRSTAMta - eka vakhata gautamasvAmI, prabhu mahAvIrane pUche che : "prabhu! huM je je sAdhuone dIkSA ApuM chuM tene kevaLajJAna thaI jAya che, ane mane kema nathI thatuM?" bhagavAna javAba Ape che ke gautama, tane kevaLajJAna jarUra thAya, paNa mArA upara rahelo rAga tuM choDe tyAre. gautamasvAmI namratApUrvaka javAba Ape che ke prabhu! mAre evuM kevaLajJAna nathI joItuM. mAre mana to tame ja mokSa cho, ke jenA pratApe mane gharma sUjhayo. meM azvamegha yajJa karAvyA, AthI mArI gati to narakamAM ja hatI. temAMthI Ape mane ugAryo. eTaluM ja nahIM sAthe sAco gharma paNa batAvyo. Apano moha choDavAthI ja jo kevaLajJAna thatuM hoya to te mAre nathI joItuM. 75
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana gurudevamAM evI zraddhA e naukA samAna che. e naukAmAM (AtmasiddhinA / 142 dohArUpI naukAmAM) ApaNe beThA chIe. e kamAnarUpI gurudevamAM zraddhA rAkho, e jarUra ghArele sthaLe mokSa pahoMcADaze." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.118) sauthI pahelI zraddhA. e bahu moTI vAta che. mahAbhAgya haze tene te thaze "zraddhA. saddha parama urdI - bhagavAnanuM vacana che. keDa bAMdhIne taiyAra thaI jaI, nAcIkUdIne paNa eka zraddhA pakaDa karI do. pachI japa, tapa, tyAga, vairAgya badhuM thaze. sauthI pahelI zraddhA. e bahu moTI vAta che. mahAbhAgya haze tene te thaze." (u.pR.390) mukhyatve zIla pALI AtmAnI zraddhA dRDha karavI. sarvatra AtmA jovo mukhya vAta sat ane zIla pALI zraddhA draDha karavI. doraDuM hAtha Ave to kUvAmAMthI bahAra nIkaLAya. mATe zraddhArUpI doraDuM pakaDyuM te hAthamAMthI kSaNavAra paNa chUTavA na devuM - vismRti na karavI. zraddhA konI karavI? kyAM karavI? gharagharanAM samakita che ke nahIM. paNa kharA jJAnI batAve te ja pakaDa karI levI. to ja A trividha tApathI chuTAya. "saddha parama kurjahAM' "eka paLa paNa tamArAM kahelAM tattvanI zaMkA na thAya." e lakSamAM rAkhavuM. ane AjJAne vicArI ArAghavI, sarvatra AtmA jovo. sadvartana AcaravuM." (u.pR.425) sAcA jJAnInI zraddhA thAya teno mokSa thAya ja. paNa yogyatAnI kacAza che "mumukSu-zraddhA to atre che te baghAne che. prabhuzrI-baghAne zraddhA che to mokSa paNa baghAno che. zraddhA sAcI joIe. mumukSu-sAcI zraddhA kone kahevI? prabhuzrI-jevo jJAnIe AtmA jAmyo che tevo mAro AtmA che, te mATe mAnya che, ane huM to jJAnIno dAsa chuM, ema sAcA jJAnInI zraddhA thAya teno mokSa thAya ja. ghaNA jIvono uddhAra thaI jaze. haju eka paNa namaskAra karyo nathI. eka vAra paNa darzana karyA nathI. bogha sAMbhaLyA chatAM hajI sAMbhaLyo nathI. yogyatAnI kacAza che. yogyatA Adhye jJAnI bolAvIne ApI deze. AtmA to jJAnI ja Apaze. draSTi phare to bIjAM ja jaNAya; jagata AtmArUpa jovAmAM Ave. carmacakSue jaNAya che te paryAyavRSTi che. jJAnacakSu Atre AtmA jovAya." (u.pR.359) zAstra vAMcanathI zraddhAne poSaNa maLI AtmA oLakhavAnI tIvratA jAge che "sapuruSa upara zraddhA thAya, zAstranA vAMcanathI te zraddhAne poSa maLe ane AtmA oLakhavA jIvane tIvratA jAge tyAre puruSanA boghe evI zraddhA thAya ke A AtmAnuM svarUpa che. eTale jJAnIne AtmAnI zraddhA che tevI zraddhA thAya te samyakatva che." (u.pR.338) 76
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa taNo vizvAsa dRDha'.... (zrI ghorIbhAI bApujIbhAInA prasaMgamAMthI ) paramakRpALudevamAM zraddhA karI bogha anusAra puruSArtha kare to kevaLajJAna thAya zrI ghorIbhAIno prasaMga - "saM.1952nI sAlamAM zrI mokSamALA vAMcavAthI paramakapALadeva viSe bhAvanA janmI ane te puruSane maLavAnI jijJAsA UpajI. temaja pUjyazrI aMbAlAlabhAI pAse sArI peThe vAta sAMbhaLavAthI vizeSa pratIti thaI. temano bogha sAMbhaLatAM AtmAnA pradeza pradeza romeromamAM te prasarI jato. temano evo bodha maLela che ke jo kharekhara vicArI tevo puruSArtha karIe to kevaLajJAna Upaje!" -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.246) AtmAmAM Atmabuddhi te samyak zraddhA. paramAM sukhabuddhi te viparIta zraddhA "saddha parama kuhA' "zraddhA be prakAre che : eka samyagu zraddhA ane bIjI viparIta zraddhA. saMsAramAM sukha che evI mAnyatA, tathA deha, strI, putra, gRha, ghana, ghAnya, roga, zoka, kleza, krodha, mAna Adi paramAM huM ane mArApaNAnI zraddhA, mAnyatA e saMsAranI viparIta zraddhA che. te pharIne "che dehAdithI bhinna AtamA re, upayogI sadA avinAza" evI zraddhA thAya te parokSa zraddhA che. deha, strI, putra vagere mArAM nathI, roga Adi mane nathI; huM mAtra jJAtA-draSTA, jonAra-jANanAra, sarvathI bhinna, avinAzI, jJAnIe joyo, jANyo, anubhavyo tevo AtmA chuM - e parokSa zraddhA." (u.pR.347) samyakuzraddhAnA be bheda - pratyakSa zraddhA ane parokSa zraddhA pratyakSa zraddhAvALo jIva koI strI, puruSa ke padArtha bhALe tyAM prathama AtmA jue che; pachI para dravya jue che. jemake, zreNika te AtmA che tevo pahelo lakSa rAkhI, zreNika "rAjA', celaNA rANI', rAjagRhI nagarI" vagare varNana kare che. parokSavALo pahelAM drazya padArthane jue che. pachI vicAra karI, 'drazya ane AtmA judA che', ema bheda pADe che. pratyakSa AtmAno anubhava thAya tene pratyakSa zraddhA che. A bannenI zraddhA sabhyazraddhA che." (u.pR.347) kahevA mAtra parokSathI kAma thAya nahIM, vedanIya Adi prasaMge kasoTI thAya. parokSa zraddhAvALo dvAranI bahAra Ubho che; pratyakSa zraddhAvALo aMdara pravezyo che. parokSavALo pagaluM mUke to aMdara, pratyakSamAM praveze. parokSanA ghaNA bheda che. kahevAmAtra parokSathI kAma thAya nahIM. parokSa zraddhAvALAne roga, vedanIya Adi prasaMgomAMthI kasoTI thAya che. tene prasaMge parokSa zraddhA baLavAna rahe ane upayoga jAgRta rahe ke huM A vedanIya Adino mAtra jJAtA-draSTA 77
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana chuM, AkAza ane bhUmine jeTaluM cheTuM che teTaluM rogAdine ane mAre cheTuM che, te mArA AtmAthI bhinna che; evuM bhedajJAna tyAM baLavAna thAya tyAre parokSamAMthI pratyakSamAM Ave che." (u.pR.347) zraddhA e mahA baLavAna vastu che. te jene thaI tenA hajArobhava nAza pAmI jaze "Akho saMsAra trivigha tApathI baLI rahyo che. sarva jIvo janmamaraNAdi duHkhamaya paribhramaNamAM rakhaDI rahyA che. tyAM have zuM karavuM? temAMthI bacavA zuM karavuM? 1. mumukSu-satsaMga. 2. mumukSu-sapuruSanI bhakti. 3. mumukSu-sapuruSanA Azraye vAsanAno kSaya karavAno puruSArtha. 4. mumukSu-AtmAno nizcaya karI levo. 5. mumukSu-bAhya ane aMtara parigrahane tyAgI jJAnInA caraNamAM vAsa karavo. 6. mumukSusadgurue ApeluM smaraNa temAM AtmAne joDelo rAkhavo. prabhazrI-apekSAe Apa sarvenuM kahevuM yogya che. ane Apa sarva je pramANe bolyA cho te pramANe karazo to kalyANa thaze. paraMtu sarvathI moTI vAta eka ja che. te anaMtA jJAnIoe kahelI kahIzuM, te amane paNa saMmata che. "sA parama kuddA' sahuruSanI zraddhA e sarvathI moTAmAM moTI vAta eka ja che. jo te thaI gaI to japa, tapa, bhakti kaMI na thAya to paNa phikara nahIM. zraddhA e mahA baLavAna che. zraddhA che tyAM japa, tapa, bhakti Adi sarva che ja. mATe eka zraddhA A bhavamAM avicaLa karI levI. A eka pakaDa karI lezo to kAma thaI jaze. hajAro bhava nAza pAmI jaze. devagati thaze. anukrame mokSa thaze." (u.pR.373) yakSanI vAta jeNe dRDha vizvAsathI pakaDI rAkhI te bacI gayo jinarakSita ane jinapAlitanuM dRSTAMta - "eka ghanADhya zeThane jinarakSita ane jinapAlita ema be dIkarA hatA. te moTI uMmaranA thayA. tyAre vepAra karI svAvalaMbanathI ghana kamAI AtmasaMtoSa meLavavA icchA thatAM mAtApitAnA prema ane ghera rahevAnA Agrahane avagaNI haTha karI paradeza gayA. ghaNo mAla bharI, vahANa dUra dezamAM laI jaI vecI tyAMthI masAlA vagere uttama vastuo kharIdI. pAchA dezamAM AvA nIkaLyA. rastAmAM tophAnathI vahANa bhAMgI gayAM. paNa eka beTa upara banne AvI caDhyA. tyAM eka rayaNAdevI rahetI hatI. teNe bannene lalacAvI potAne sthAne rAkhyA. ghaNA vilAsamAM temane magna karI dIdhA. ghara paNa na sAMbhare tema temanA upara kRtrima prema darzAvI viSayasukhamAM lIna karI dIdhA. eka divasa indranI AjJA maLatAM tene samudra sApha karavA javAnuM kAma AvI paDyuM. eTale te banne bhAIone kahyuM ke khAsa kAma arthe mAre traNa divasa javAnuM che. paNa tamane ahIM kaMI aDacaNa paDavAnI nathI; jyAM beTamAM pharavuM hoya tyAM 78
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'Apa taNo vizvAsa dRDha'..... pharavuM, paNa eka uttara dizAmAM na javuM. ema kahI te kAme cAlI gaI. banne bhAIo badhe pharIne bAga Adi sthaLo joI rahyA eTale uttara tarapha javA niSedha karelo tethI ja khAsa jijJAsA thaI ke joIe to kharA tyAM zuM che. ema dhArI te dizAmAM cAlyA. tyAM hADakAM Adi durgaMdhI padArthonA DhagalA jaNAyA. dUra jatAM eka mANasane zULI upara caDhAvelo hato tethI bUmo pADato hato, tenI pAse te banne pahoMcI gayA, teno aMta najIka jaNAto hato. ke G te bannee pUchyuM, "ApanuM ame zuM hita karIe ?'' teNe kahyuM "bhAI, huM have maraNanI najIka chuM, tethI bacI zakuM tema nathI. paNa tamArI AvI ja dazA thanArI che. tamArI peThe meM bahu vilAsa e rayaNAdevI saMge bhogavyA, paNa tene dariyo sApha karavAno prasaMga Avyo tyAre tame tene maLI gayA eTale mArI A dazA teNe karI. hAla te nathI eTale ja tame A pradezamAM AvyA lAgo cho. bIjA koI maLatAM tame paNa zULInA bhogane prApta thazo." A sAMbhaLI bannee tene hAtha joDI vinaMti karI ke koI upAya amArA chuTakArAno hoya to kRpA karI jaNAvo. teNe kahyuM ke dariyA kinAre eka yakSa rahe che, te da22oja bapore pokAre che ke kone tAruM, kone pAra utAruM? te vakhate tenuM zaraNa grahaNa karI, "Apa game te kahezo te mAre mAnya che, paNa mane bacAvo ane amAre 79
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana deza pahoMcADo." Ama kahevAthI te macchanuM rUpa ghAraNa karI tamane pITha para besADaze ane sUcanA Apaze te pALazo to sAgara oLaMgI svadeza pahoMcazo. A upAya ajamAvavA te bIje divase gayA. yakSane vinaMtI karI tyAre teNe kahyuM ke tamane lalacAvavA rayaNAdevI Avaze paNa tenA sAmuM paNa jozo nahIM. je tenA pratye premavaMta banI lalacAze tenA manane jANI laI huM pITha uparathI uchALI tene dariyAmAM nAkhI daIza. bannee eka taravAnA lakSathI tenI zarata kabUla karI. tyAM to te maccha thaI kinAre Avyo eTale banne tenI pITha upara besI gayA ane sapATAbhera dariyo kApavA lAgyA. - trIje divase rayaNAdevI AvI tyAre temane ghera dIThA nahIM tethI jANI gaI ke temane koI bhedI maLyo che. tethI temanI zodhamAM te dariyAmAM cAlI ane AkAzamAM rahIne vilApa karatI bannene vInavavA lAgI. jinarakSita gaMbhIra ane samaju hato. te to tenA tarapha pITha daIne beTho, game tevA cALA ke vinavaNI kare tenI kALajI karI nahIM. maraNarUpa ja tenI kapaTajALa te lekhato. te to nahIM ja phasAya ema khAtarI thavAthI te have mAtra jinapAlitanuM nAma daI vAraMvAra kahevA lAgI : "meM tamane zuM duHkha dIdhuM che? mArA sAmuM jarA jovAthI mane AzvAsana maLaze. pUrvanI vAta saMbhArI kRpA karI mAro sneha yAda karo, AvA niSphara na thAo; abaLA upara dayA lAvo." evA vacanothI nAno jinapAlita lalacAyo, "bicArI ATaluM kalpAMta kare che to tenA sAmuM jovAmAM zo doSa che?" ema karI jyAM draSTi karI tyAM yakSe tene uchALI nAkhI dIgho ke tarata tenI nIce trizula mUkI devIe tenA trizUlathI kaTakekaTakA karI dariyAmAM nAkhI dIgho. paNa jinarakSita lalacAyo nahIM, te svadeza pahoMcI gayo. A uparathI bogha levAno ke jagatanI mAyA, pudu gala aneka rIte bhoLavI tenI prIti mAM A AtmAne phasAve che; paNa pote na ThagAtAM, * eka mAro AtmA - ja sAco che ema - jANI, tene ja - kharo mAnavo. E pha jI . 2. PI lh || '' 80
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ "Apa taNo vizvAsa dRDha'.... bAkI sarva mAyA che. dehAdi paravastumAM moha na karavo." (upadezAmRta pR.197) mArA gurue kahyuM te mane mAnya evI aDaga zraddhA rAkhavI "kaMI na samajAya to mArA gurue kahyuM te mATe mAnya che, ema upayoga rAkhavo. aMjana Adi cora mahApApanA karanArAono paNa te zraddhAthI uddhAra thayo hato; mATe vacana pratye aDaga pratIti rAkhavI." (u.pR.492) - parama puruSanI zraddhA AvI teno avazya mokSA raste caDavA mATe parama puruSanI zraddhAnI jarUra che. jene te AvI teno avazya mokSa thaze. ghaNA bhavya jIvonuM kalyANa thavAnuM che. emAM kaMI paisAnI ke padavInI jarUra nathI, mAtra zraddhA karavAnI jarUra che. je tema karaze te game tevo haze to paNa uttama pada pAmaze. meM nathI jANyo to meM mAnyA che te puruSe to AtmA jANyo che eTalI pratIti paNa bahu lAbhakArI che." (u.pR....) paramakRpALu sadguru zrImad rAjacaMdra prabhune ja mAruM sarvasva mAnuM "zraddhA evI draDha karavI ke have huM koI bIjAne na mAnuM. mAro AtmA je jJAnIe joyo che tevo ja che. meM joyo nathI; paNa jJAnIe joyo che. temanI AjJAe mane trikALa mAnya che. te jJAnI e parama kRpALu sadguru zrImad rAjacaMdra prabhu che; te mane sadA kALa mAnya ho. have te ja mAruM sarvasva mAnuM. temanA sivAya badhuM para mAnuM." (u.pR.445) (5.u.pa.pU.prabhuzrIjIe junAgaDhathI lakhelA patramAMthI ) eka paramakRpALudevanI akhaMDa zraddhAthI AtmAnuM sukha anubhave che "atre koI adbhuta vicAro ane Atmika sukha anubhavamAM Ave che te kahI zakAtuM nathI. anaMta zakti che, siddhio che, pUrvabhava paNa jaNAya che, AnaMda AnaMda varte che, eka ja zraddhAthI! kahyuM-lakhyuM jAtuM nathI. ApanA cittane zAMti thavAno hetu jANI jaNAvyuM che, koIne jaNAvavAnI jarUra nathI." (u.pR.16) AtmA jJAnIe jANyo te mAnya, evI zraddhA rAkhaze tenuM kalyANa "AtmA traNa lokamAM sAra vastu che. AtmA zA vaDe grahAya? upayoga vaDe grahAya. AtmA jJAnIe jANyo te mATe mAnya che. A zravaNa, bogha pratye avicala zraddhA raheze tenuM kalyANa che." (u.pR.492) sapuruSano bogha vAraMvAra sAMbhaLe to zraddhA, vizvAsano raMga caDhe "manuSyabhava pAmIne kartavya che raMga vizvAsano, pratItino, zraddhAno, AsthAno; temAM ja taNAo. koI kapaDAne raMgamAM boLe, be, cAra, pAMca, ATha vakhata boLe tyAre raMge raMga caDhato jAya che. eka vakhata boLavAthI raMga nathI caDhato, vaghAre boLAya to caDhe che. mATe vAta sAMbhaLo, 81
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana 'E pharI pharIne sAMbhaLo. kahevAnuM ke jene bahu zraddhA pratIti AvI che tenuM kAma thaze. saune vizvAsa, pratIti AvI che tenuM kAma thaze. saune vizvAsa, pratIti ane zraddhAnuM kAma che." (u.pR.196) jJAnI puruSanA vacanamAM vizvAsa rAkhavo e sukhadAyaka mArga che Izvara para vizvAsa rAkhavo e eka sukhadAyaka mArga che. jeno draDha vizvAsa hoya che, te duHkhI hoto nathI. athavA duHkhI hoya to duHkha vedato nathI. duHkha UlaTuM sukharUpa thaI paDe che." (va.pR.224) AvI spaSTa vAta hovA chatAM he prabhu! Apano mane draDha vizvAsa nathI. Apa taNo vizvAsa hRDha... (zrI mohanalAlajI mahArAjano prasaMga ) paramakRpALudevanA caraNasparzathI baghI zaMkAonuM samAghAnA zrI mohanalAlajI munino prasaMga - "muni mohanalAlajIne prazna UThyo ke paramakRpALudevanI parama nigraMthadazA mAnIe chIe ane AvI upAthimAM rahe che, teno uttara nahIM maLavAthI dehatyAga karavAnA vicAra sudhI muMjhavaNa thayelI te paramakRpALudevanA caraNasparza karatAM baghAM kalaMko samAI gayA. ane apUrva zAMti prasarI gaI. temaja dehathI jema vastra bhinna che tema AtmA ane dehanuM bhinnatva kRpALudeva viSe bhAsyuM.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ "Apa taNo vizvAsa draDha'...... evo pratyakSa sanduruSano atizaya che ke jenA darzana mAtrathI mithyAtvAdi fe | doSo nAza pAme che. pote paghAryA tevA ja mArA aMtaHkaraNamAM je zalya sAlatuM ) hatuM te viSe vagara pUchyuM aMtarajAmIe kRpA karI jaNAvyuM ke jIvoe jJAnIpuruSanI oLakhANa anAdikALathI bAhyavRSTie karela chejJAnInuM svarUpa je jJAnavRSTie samajavuM joIe te samajAvI zalya chedaka apUrva bogha karyo hato." -pU.zrI brahmacArIjInI DAyarI naM.11mAMthI (pR.45) DAhyA na thavuM. loko popaTane pAMjarAmAM pUre kemake DAhyo thavA jAya che ratna vANiyAnuM dRSTAMta - "eka vANiyo hato te paradezamAM bahu ghana kamAyo hato. pachI tene vatana (ghara) javuM hatuM. tyAM rastAmAM ThagAruM pATaNa Ave to ghana kema laI javuM e vicAravA lAgyo. pachI teNe badhuM ghana ApIne traNa ratno kharIdyAM. te laIne cAlyo. ThagAruM pATaNa AvyuM temAM baghA Thaga ne lUMTArA. temAM thaIne javAnuM hatuM tethI ratno jhADanI bakholamAM saMtADI bhikhArIno veSa laI gAmamAM thaI jA Ava kare ane moTethI bole ke ratnavANiyo jAya che, ratnavANiyo jAya che! Thagoe pakaDyo paNa ratna maLyAM nahIM. lokoe jANyuM ke A to gAMDo che. eka divasa te traNa ratna laIne javA lAgyo ane rojanI jema bolato gayo, paNa loko kahe, e to gAMDo che. ( IN UT 4 A & -hI 83
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana % {E 3 DAhyA na thavuM. jJAnIe kahyuM te lakSamAM rAkhavuM. eka maMtra maLyo to tenI pAchaLa paDavuM, gAMDA thaI javuM. AtmAnuM hita 4 karavuM che. loko kAgaDAne pAMjarAmAM nathI pUratA; popaTane pAMjarAmAM kema pUre che? DAhyo thavA jAya che - - tethI. DahApaNa dekhADavuM nathI, tema mAnavuM paNa nathI. jJAnIe kahyuM te eka sAcuM jJAnI jANe che. eNe je kahyuM tene AghAre AghAre kAma karyA karavuM. ATalo bhava tema karavuM." (jUnuM bo. 1 pR. 231) (zrI ghorIbhAI bApujIbhAInA prasaMgamAMthI) sAcI zraddhA jenA hRdayamAM vasI teno beDo pAra thAya "saddhA parama dulahA A AgamanuM vacana pa.u.pa.pU.prabhuzrIjI ghaNI vakhata boghamAM darzAvatA. eka vakhata paryuSaNa parvanA chellA divase baghI sabhA samakSa jaNAveluM ke eka vAkya pharI paryuSaNa upara baghA maLIe tyAM sudhI vAraMvAra vicAravA jaNAvuM chuM, kahIne uparanuM vAkya kahyuM hatuM. "zraddhA parama kuhA" sAcI zraddhA jenA hRdayamAM vasI teno beDo pAra thAya tema chejI. gharmano pAyo sabraddhA che. kaMI kriyA, tapa, upavAsa Adi na bane teno vAMdho nathI; paNa jo satuzraddhA hRdayamAM hoya to tene zuddhabhAvano pakSapAta che. tenA vakhANa zrI yazovijayajIe karyA che : zuddhabhAva ne sUnI kiriyA, bahumAM aMtara ketojI, jhaLahaLato sUraja ne khajUo, tAsa tejamAM tetojI." mAtra zuddhabhAvano pakSapAta jene che ane je zuddhabhAvanA lakSa vinAnI zUnya kriyA ghaNI kare che paNa pahelAne sUryanA teja jevuM vipula ane zAzvata phaLa maLe che ane bIjAne alpa ane kSaNika phaLa mAtra kriyAnuM maLe che te AgiyAnA ajavALA-jhabakArA jevuM che." -o.3 (pR.620) gurunA AtmAnI ceSTA viSe vRtti rahe to vRDha vizvAsa Ave eka ziSyanI gurupratyenI zraddhAnuM draSTAMta - "eka guruziSya vihAra karatAM vaDanI 84
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'Apa taNo vizvAsa vRDha'..... chAyAmAM visAmo levA beThA. ziSyane ThaMDA pavanathI UMgha AvI gaI. tevAmAM eka sApa doDato Avyo. tene rokIne gurue pUchyuM, zuM kAma Avyo che? V . teNe kahyuM ke tamArA ziSyanA gaLAnuM lohI pIvA pUrvanA verane laIne Avyo chuM. gurue tene thobhAvIne kahyuM, huM tane tenA gaLAmAMthI lohI kADhIne ApuM chuM. ema kahI gaLAnI cAmaDI capputhI kApavA lAgyA ke ziSya AMkha ughADI paNa gurune joyA eTale mIMcI dIdhI 85 ane mAnyuM ke guru karatA haze te sAruM ja karatA haze. pachI kAcalImAM lohI kADhI sApane pAyuM. te pIne cAlyo gayo. A ziSyanI peThe mahAtmAne potAnuM gaLuM kApatA potAnI najare pratyakSa dekhe topaNa guru je kare te mArA hitane arthe ja kare che. mAre temAMthI kaMIka zIkhavAnuM ja che. temanA AtmAnI ceSTAne viSe tenI vRtti rahe to apUrva guNa dRSTigocara thaI anya svacchaMda maTe ane saheje Atmabodha prApta thAya. paNa bhakti jAgI hoya to tema bane, mATe gurubhakti vadhAratA javuM e ApaNuM kartavya chejI.'' (bo.3 pR.359) 'Apa taNo vizvAsa dRDha'..... "deva guru dharmanI zuddhi kaho kima rahe, kima rahe zuddha zraddhA na ANo; zuddha zraddhAna viSNu sarva kiriyA kare, chAra para lIMpaNuM teha jANo. ghArapa
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana saMkSepArtha :- jyAM matAgraha, durAgraha ke haThAgraha hoya tyAM pakSapAta hoya che. ane pakSapAtInuM vacana satya hotuM nathI. tethI AvA pakSapAtIonA vacanathI sAcA deva, guru, dharmanI zuddhi eTale sAcuM oLakhANa kevI rIte thAya? ane sAcuM oLakhANa thayA vinA te pratye sAcI zraddhA paNa kema Ave? zuddha zraddhAna eTale vyavahAra samakita vagaranI sarva tapa saMyamanI kriyA to chAra eTale dhULa athavA rAkhoDI upara lIMpaNa karyA samAna jANavI. paNa sadeva-guru--dharmanI sAcI zraddhA-sahita, sadguru AjJAe, AtmArthanA lakSe, niSkAma bhAve karelI kriyA vaDe ja karmonI nirjarA thaI, zAzvata sukha zAMti svarUpa mokSanI prApti thAya che.'" pa|| -cai.vaMdana covIzI (arthasahita) bhAga-1 (pR172) prajJAvabodha vivecana bhAga-1-2' mAMthI : "tethI tajI sau kAja jJAnI jana zodhajo re, jJAnI jJAnI maLye vizvAsa acaLa ura ghArajo re; acaLa0 prANa thakI paNa priya gaNI satsaMgane re, gaNI yathAzakti puruSArtha karI rAkho raMgane re. karI artha :-- tethI bIjA sarva kAryone mUkI daI prathama jJAnIpuruSanI zodha karajo. jJAnIpuruSa maLI Ave ke tenA upara acaLa dRDha zraddhAne ghAraNa karajo. prANathI paNa priya satsaMgane gaNI, yathAzakti AtmajJAna prAptino puruSArtha karI AtmAne sAco raMga caDhAvajo. satsaMgamAM bhAlAnA varasAda varase to paNa choDazo nahIM. ane kusaMgamAM motIonI lahANI maLe to paNa jazo nahIM." ||8|| -pra.vi.bhAga-2 (pR.4) "karuM zraddhA sAcI, acaLa, maraNAMte TakI rahe, vaLI vANI-kArya upazama-amIno rasa vahe, lahuM aMte zAMti parama sukhadhAme pragaTa je, anaMtI AtmAnI akhUMTa vibhUti ekarUpa te. 12 artha :- ApaNA zuddha svarUpanI evI sAcI zraddhA karuM ke je acaLapaNe mane ma2NanI chellI ghaDI sudhI TakI rahe. vaLI mArA vANIkAryamAM kahetA vANI bolavAmAM paNa jANe kaSAyanI upazAMtatA thaI hoya evo amI eTale amRtamaya mIThI nirdoSa vANIno 2sa vahe. tenA phaLasvarUpa jIvananA aMta samaye huM evI parama AtmazAMtine pAmuM ke je 'svayaMjyoti sukhadhAma' svarUpa evA AtmAmAM sadA pragaTa che. AtmAmAM anaMta akhUTa guNonI vibhUti eTale vaibhava te ekarUpa thaIne sarvakALa svabhAvamAM rahelo che tene huM ApanI kRpAe have pragaTa karuM.'' / / 12 / / -pra.vi.bhAga.1 (pR.5) 86
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne paramAdara nAhIM'.... ne paramAdara nAhIM. sapuruSanI adbhuta dazA samajAya to parama AdarabhAva Ave "sapuruSanI yathArtha jJAnadazA, samyatvadazA, upazamadazA te to je yathArtha mumukSa jIva satparuSanA samAgamamAM Ave te jANe kemake pratyakSa te traNe dazAno lAbha zrI sabhUruSanA upadezathI keTalAka aMze thAya che. jemanA upadeze tevI dazAnA aMzo pragaTe temanI potAnI dizAmAM te guNa kevA utkRSTa rahyA hovA joIe te vicAravuM sugama che; ane ekAMta nayAtmaka jemano upadeza hoya tethI tevI eka paNa dazA prApta thavI saMbhavita nathI te paNa pratyakSa samajAze. sapuruSanI vANI sarva nayAtmaka varte che." (va.pR.647) pa.pU.prabhuzrIjIno prasaMga - paramakRpALudevanA vacano pratye parama AdarabhAva paramakRpALudevano patra maLyA pachI anukULa vakhata maLe tyAre jaMgalamAM svAdhyAya vagere arthe jAya tyAre prathama namaskAra Adi vinaya karI ullAsabhera patra ughADI motInA dANA jevA paramakRpALudevanA svahastAkSaro joI prabhuzrIjIne romAMca thaI Avato. ghIme ghIme amRtanA ghUMTaDA bhare tema bagho patra saharSa vAMcI, pharI vAMcatA. vaLI pharI pharI vAMcI vicAratA: saTuruSanA parama upakArane, tenI niSkAraNa karuNAne hadayamAM khaDI karI atyaMta bhaktibhAve te patranA Azayane hRdayamAM utAratA." (bo.3 (pR. 219) evo parama AdarabhAva pa.pU.prabhuzrIjIne paramakRpALudeva pratye hato. tyAre ja AvuM moTuM kAma AtmahitanuM karI zakyA che. (zrI jhaverabhAI bhagavAnabhAI kAviThAnA prasaMgamAMthI ) parama AdarabhAvathI paramakRpALudeva upara taDako AvavA dIdho nahIM zrI jhaverabhAIno prasaMga - | zrI vaDavA zrI parama kRpALudeva bhagavAna sAthe 1-2 divasa rahyA hatA. te vakhate zrI khaMbhAtathI hajAreka mANasa Avela hatuM ane 7 munio padhAryA hatA, ane zrI paramakRpALudeva upara taDako Avato hato tethI " pU.ratanabhAI ane pU.tribhovanabhAI sUraja ADA UbhA rahI zrI parama , kRpALudeva upara taDako AvavA dIdho nahIM.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana munizrI paghAryA te vakhate zrI paramakRpALudeva gAdI upara birAjela hatA te gAdI kADhI nAkhI pote jAjama upara birAjyA. te vakhate samovasaraNa jevI racanA amane AbehUba lAgI hatI." (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR. 262) (zrI somacaMda mahAsukharAma amadAvAdanA prasaMgamAMthI) parama AdarabhAvathI paramakRpALudevanA caraNa taLe kInakhAbanA rejA pAtharyA zrI somacaMdabhAIno prasaMga "saM.1957nA kArtika vada 3-4nA divase savAramAM AvatI gADImAM paramakRpALudeva padhAryA ane sTezanathI bArobAra AgAkhAnanA baMgale padhAryA. pU.zrI popaTalAlabhAIe zeTha pUMjAbhAI hIrAcaMdanI dukAnethI kInakhAbanA rejAnI gAMsaDI maMgAvI te tAkAnA rejA baMgalAnA jhAMpethI mAMDI pagathiyA tathA sIDI upara haoNla sudhI pAtharI dIdhAM. tenA upara zrI paramakRpALudeva caraNakamaLa mUkatAM mUkatAM upara pahoMcI birAjyA hatA." zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.318) sapuruSanI dazA samajAya to temanA pratye parama AdarabhAva Ave. pa.pU.prabhuzrIjI Ahora padhAryA tyAre ghara ghara darzana karavA mumukSuo bolAvI gayA, tyAre rastAmAM prabhuzrIjInA paga jamIna upara paDavA dIdhA nahIM. paNa AgaLa AgaLa cAdaro pAtharI pAtharIne laI gayA hatA. kAraNa pa.pU.prabhuzrIjI pratye Avo parama AdarabhAva mumukSuone hato. sapuruSanI adbhuta dazA samajAya to temanA pratye parama AdarabhAva Ave. paNa he prabhu! mArAmAM ApanA pratye joIe tevo paramaAdarabhAva Avyo nahIM. joga nathI satsaMgano, nathI sat sevA joga; kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga." 4 artha: "sadaguru pratye vizvAsa ane AdarabhAva AvavA mATe satsaMganI jarUra che. Avo satsaMgano yoga paNa mane nathI. ApanI sevAno paNa mane yoga nathI. sevAbhAva AvavA mATe, arpaNatAnI jarUra che. tevI arpaNatA paNa mArAmAM nathI. arpaNatA meLavavA mATe anuyogano Azraya levAno che. Avo Azrayano paNa mane yoga nathI. (prathamAnuyoga athavA gharmakathAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga ane dravyAnuyoga e cAra anuyoga kahevAya che.)" -pU.zrI.bra.jI. (pR.146) bhagavAna mahAvIrano bagho bogha A cAra anuyogamAM samAya che. prathamAnuyogamAM mahApuruSonA jIvanacaritronI kathAo Ave che. mana jo kaSAyavALu hoya tyAre e kathAnuyoga vicAravA yogya che. karaNAnuyogamAM karmagraMthanI vAto Ave che ane tenI prakRtionI gaNatarInI vAta Ave che. te, mana jyAre jaDa jevuM thayuM hoya tyAre vicAravA yogya che. caraNAnuyogamAM cAritra saMbaMdhI vAto Ave che. te, mana jyAre pramAdI thaI gaI gayuM hoya tyAre vicAravA yogya che. 88
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'..... dravyAnuyogamAM mULa AtmA - Adi dravyonI vAto Ave che. te, mana jyAre huM ne vairAgya upazamavALuM hoya tyAre vicAravA yogya che. yathA samaye te te graMtho vicAravAthI vizeSa lAbhanuM kAraNa thAya che. joga nathI satsaMgano'... zrImad rAjacaMdra'mAMthI : jyAM satsaMga nathI tyAM Atmaroga vadhe che' "satsaMga e sarva sukhanuM mULa che; satsaMga maLyo ke tenA prabhAva vaDe vAMchita siddhi thaI ja paDI che. game tevA pavitra thavAne mATe satsaMga zreSTha sAdhana che; satsaMganI eka ghaDI je lAbha de che te kusaMganA eka koTyAvaLi varSa paNa lAbha na daI zakatAM adhogatimaya mahA pApa karAve che. temaja AtmAne malina kare che. satsaMgano sAmAnya artha eTalo ke, uttamano sahavAsa. jyAM sArI havA nathI AvatI tyAM roganI vRddhi thAya che, tema jyAM satsaMga nathI tyAM Atmaroga vadhe che." (va.pR.75) uttamazAstramAM niraMtara ekAgra rahevuM te paNa satsaMga che' "AtmAne satya raMga caDhAve te satsaMga. mokSano mArga batAve te maitrI. uttama zAstramAM niraMtara ekAgra rahevuM te paNa satsaMga che; sapuruSono samAgama e paNa satsaMga che." (va.pR.75) aMtaramAM rahelA sarva vikArathI paNa virakta rahI ekAMtanuM sevana karo' tattvajJAnIoe mukhya bogha evo karyo che ke, sarva saMga parityAga karI, aMtaramAM rahelA sarva vikArathI paNa virakta rahI ekAMtanuM sevana karo. temAM satsaMganI stuti AvI jAya che. kevaLa ekAMta te to dhyAnamAM rahevuM ke yogAbhyAsamAM rahevuM te che, paraMtu samasvabhAvano samAgama, jemAMthI eka ja prakAranI vartanatAno pravAha nIkaLe che te, bhAve eka ja rUpa hovAthI ghaNAM mANaso chatAM ane parasparano sahavAsa chatAM te ekAMtarUpa ja che; ane tevI ekAMta mAtra saMtasamAgamamAM rahI che." (va.pR.75) jyAM mokSajanya kathana para puSkaLa vivecana thAya evo satsaMga te mahAdurlabha' satsaMgathI je sukha, AnaMda maLe che, te ati stutipAtra che. jyAM zAstronA suMdara prazno thAya, jyAM uttama jJAna, dhyAnanI sukathA thAya, jyAM puruSonAM caritra para vicAra baMghAya, jyAM tattvajJAnanA taraMganI laherIo chUTe, jyAM saraLa svabhAvathI siddhAMtavicAra carcAya, jyAM mokSajanya kathana para puSkaLa vivecana thAya evo satsaMga te mahAdurlabha che." (va.pR.75) aciMtya satsaMga maLe jIva na sudhare to te agiyAramuM Azcarya ja che aciMtya jenuM mAhAsya che evuM satsaMgarUpI kalpavRkSa prApta thaye jIva daridra rahe ema bane to
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana / \ A jagatane viSe te agiyAramuM Azcarya ja che." (va.pR.1pa2) svarUpazuddhi TakAvavA satsaMga sadeva sevavA yogya "ama jevA satsaMgane niraMtara bhaje che, to tamane kema abhaya hoya?" | (va.pR.348) jJAnI puruSa, mumukSu puruSa ke mArgAnusArI puruSano satsaMga sadaiva kartavya "sarva prakAranI upAdhi, Adhi, vyAdhithI muktapaNe vartatA hoIe topaNa satsaMgane viSe rahelI bhakti te amane maTavI durlabha jaNAya che. satsaMganuM sarvottama apUrvapaNuM ahorAtra ema amane vasyA kare che, tathApi udayajoga prArabdhathI tevo aMtarAya varte che. ghaNuM karI koI vAtano kheda "amArA AtmAne viSe utpanna thato nathI, tathApi satsaMganA aMtarAyano kheda ahorAtra ghaNuM karI varyA kare che." "sarva bhUmio, sarva mANaso, sarva kAmo, sarva vAtacItAdi prasaMgo ajANyA jevAM, sAva paranA, udAsIna jevAM, aramaNIya, amohakara ane rasarahita svabhAvikapaNe bhAse che." mAtra jJAnI puruSo, mumukSupuruSo, ke mArgAnusArIpuruSono satsaMga te jANIto, potAno, prItikara, suMdara, AkarSanAra ane rasasvarUpa bhAse che. ema hovAthI amAruM mana ghaNuM karI apratibaddhapaNuM bhajatuM bhajatuM tama jevA mArgecchAvAna puruSone viSe pratibaddhapaNuM pAme che." (va.pR.393) sarva vikArathI mukta manane paNa satsaMganuM baMghana jarUrI ame ke jenuM mana prAye krodhathI, mAnathI, mAyAthI, lobhathI, hAsyathI, ratithI, aratithI, bhayathI, zokathI, jugupsAthI ke zabdAdika viSayothI apratibaMgha jevuM che; kuTuMbathI, ghanathI, putrathI, vaibhavathI, strIthI ke dehathI mukta jevuM che; te manane paNa satsaMgane viSe baMghana rAkhavuM bahu bahu rahyA kare che." (va.pR.323) kaLiyuga che mATe apUrva evA satsaMgamAM ja niraMtara rahevuM jarUrI eka samaye paNa viraha nahIM, evI rIte satsaMgamAM ja rahevAnuM icchIe chIe. paNa te to hariicchAvaza che. kaLiyugamAM satsaMganI parama hAni thaI gaI che. adhaMkAra vyApta che. ane satsaMganuM je apUrvapaNuM tenuM jIvane yathArtha bhAna thatuM nathI." (va.pR.304) satsaMga ane satparuSa vinA koI kALe paNa kalyANa thAya nahIM satsaMga ne satyasAghana vinA koI kALe paNa kalyANa thAya nahIM. jo potAnI meLe kalyANa thatuM hoya to mATImAMthI ghaDo thavo saMbhave. lAkha varSa thAya topaNa ghaDo thAya nahIM, tema kalyANa thAya nahIM." (va.pR.703). 90
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'.... puruSArtha nahIM karo to. A yoga paNa niSphaLa jaze mATe puruSArtha karavo tIrthakarano yoga thayo haze ema zAstravacana che chatAM kalyANa thayuM nathI tenuM kAraNa puruSArtha-rahitapaNAnuM che. pUrve jJAnI maLyA hatA chatAM puruSArtha vinA jema te yoga niSphaLa gayA, tema A vakhate jJAnIno yoga maLyo che ne puruSArtha nahIM karo to A yoga paNa niSphaLa jaze. mATe puruSArtha karavo; ane to ja kalyANa thaze. upAdAnakAraNa - puruSArtha zreSTha che." (va.pR.703) sapuruSathI anaMta jIva tarI gayA ane satsaMga vinA AkhuM jagata DUbI gayuM ema nizcaya karavo ke satpaSanA kAraNa-nimitta-thI anaMta jIva tarI gayA che. kAraNa vinA koI jIva tare nahIM. azocyAkevalIne paNa AgaLa pAchaLa tevo yoga prApta thayo haze. satsaMga vinA AkhuM jagata DUbI gayuM che!' (va.pR.703) sAco meLo satsaMgano, evA meLAmAM vRttinI caMcaLatA ochI thAya laukika meLAmAM vRttine caMcaLa kare evA prasaMga vizeSa hoya. sAco meLo satsaMgano. evA meLAmAM vRttinI caMcaLatA ochI thAya, dUra thAya. mATe satsaMga meLAne jJAnIoe vakhANyo che, upadezyo che." (va.pR.971) sAco meLo satsaMgano kheDUta kuTuMbanuM dRSTAMta - "eka gAmamAM koI navuM kheDUta kuTuMba vasavATane IrAde haLaojAra, gharavakharI vagere laIne AvyuM. gAmane bhAgoLe taLAvanI pALe hArabaMgha takhtI o lakhelI joI. dareka upara maranAranuM nAma ane AyuSyanI avadhi noMdhelI. koI cha mAsa; bAra mAsa; varasa; be varasa; traNa cAra varasa thI vadhu koI nahIM! A gAmanA loko ATalA alpa AyuSI? 91
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana kuTuMbe vasavATano nirNaya tatkALa pheravyo ane gADA joDI pAchA javA nIkaLyA. gAmanA gharaDAoe A drazya joyuM ne pAchA vALavA mANasa doDAvyo. kuTuMbanA mukhIne pAcho vALI lAvyA ane pUchyuM ke : "kema pAchA vaLyA? amAro kaMI vAMkaguno ?" mahAjano, takhtIo joyA pachI mana na thayuM - mana na mAnyuM. je gAmamAM koI pAMca varSa paNa na jIve, tyAM chorUvAcharuM thatAM rahevuM kaI rIte? bhAI tame na samajyA. amAruM gAma to satsaMgI. bhagavAnanI bhakti karIe eTaluM ja amAruM jIvyu lekhe gaNAya, bIjuM nahIM. eTale saue roja roja prabhunAmanuM kIrtana karyuM hoya te ja ghaDI noMdhe ane mAre tyAre eTaluM ja jIvyo ema lakhAya. te A takhtIo upara lakhela che. A haiye besatuM hoya to tame nirAMte gADAM pAchA vALIne Avo. satsaMgI gAma jANI teo baghA pAchA AvyAM ne jAta mahenata karI jIvyA ane satsaMga bhakti karIne bhava taryA." (saMtonA jIvanamAMthI) "koI paNa prakAre satsaMgano bhoga bane to te karyA rahevuM' "koI paNa prakAre satsaMgano joga bane to te karyA rahevuM. e kartavya che, ane je prakAre jIvane mArApaNuM vizeSa thayA karatuM hoya athavA vadhyA karatuM hoya te prakArathI jema bane tema saMkocAtuM rahevuM, e satsaMgamAM paNa phaLa ApanAra bhAvanA che." (va.pR.323) satsaMganA abhAvamAM samabhAva athavA adveSabhAva rahe tema karavuM "mumukSujana satsaMgamAM hoya to niraMtara ullAsita pariNAmamAM rahI AtmasAghana alpakALamAM karI zake che, e vArtA yathArtha che; tema ja satsaMganA abhAvamAM samapariNati rahevI e vikaTa che; tathApi ema karavAmAM ja AtmasAghana rahyuM hovAthI game tevAM mAThAM nimittamAM paNa je prakAre samapariNati Ave te prakAre pravartavuM e ja yogya che. jJAnInA AzrayamAM niraMtara vAsa hoya to sahaja sAghana vaDe paNa samapariNAma prApta hoya che, emAM to nirvivAdatA che, paNa jyAre pUrvakarmanA nibaMghanathI anukULa nahIM evAM nimittamAM nivAsa prApta thayo che, tyAre game tema karIne paNa tenA pratye aveSapariNAma rahe ema pravartavuM e ja amArI vRtti che, ane e ja zikSA che." (va.pR.348) "jIvane satsaMga eja mokSanuM parama sAdhana che' "ghaNuM karIne jIva je paricayamAM rahe che, te paricayarUpa potAne mAne che. jeno pragaTa anubhava paNa thAya che ke anAryakuLamAM paricaya karI rahelo jIva anAryarUpe potAne draDha mAne che; ane Aryatvane viSe mati karato nathI. mATe moTA puruSoe ane tene laIne ame evo draDha nizcaya karyo che ke jIvane satsaMga e ja mokSanuM parama sAghana che." (va.pR.287) 92
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'..... satsaMga jevuM koI hitasvI sAdhanA A jagatamAM ame joyuM nathI, sAMbhaLyuM nathI "potAnI sanmArgane viSe yogyatA jevI che, tevI yogyatA gharAvanArA puruSono saMga te satsaMga kahyo che. moTA puruSanA saMgamAM nivAsa che, tene ame parama satsaMga kahIe chIe kAraNa enA jevuM koI hitasvI sAghana A jagatamAM ame joyuM nathI, ane sAMbhaLyuM nathI." (va.pR.287) satsaMgamAM jJAnInA vacanabaLa kAmanuM sAmarthya nAza karI zakAya "satsaMga che te kAma bALavAno upAya che. sarva jJAnI puruSe kAmanuM jItavuM te atyaMta duSkara kahyuM che, te sAva siddha che; ane jema jema jJAnInA vacananuM avagAhana thAya che, tema tema kaMIka kaMIka karI pAcho haThatAM anukrame jIvanuM vIrya baLavAna thaI kAmanuM sAmarthya jIvathI nAza karAya che; kAmanuM svarUpa ja jJAnIpuruSanA vacana sAMbhaLI jIve jANyuM nathI; ane jo jANyuM hota to tene viSe sAva nIrasatA thaI hota. e ja vinaMti." (va.pR.413) asaMga evuM AtmasvarUpa te satsaMgathI sulabhapaNe jaNAya. asaMga evuM AtmasvarUpa satsaMgane yoge sauthI sulabhapaNe jaNAvA yogya che, emAM saMzaya nathI. satsaMganuM mAhAsya sarva jJAnI puruSoe atizaya karI kahyuM che, te yathArtha che. emAM vicAravAnane koI rIte vikalpa thavA yogya nathI." (va.pR.491) (zrI vrajabhAI gaMgAdAsa paTela kAviThAnA prasaMgamAMthI) paramakRpALudevanA pratApe krogha prakRtimAM sAva palaTo. zrI vrajabhAIno prasaMga - "pahelAM mane eTalo badho krogha kaSAya vartato hato ke sahaja sahaja bAbatamAM paNa huM tapI jato; ane kroghAtura thaI darekanI sAthe takarAro karato. jethI te samayamAM lokomAM mArI evI chApa paDI gaI hatI ke A mANasane chaMcheDavA jevo nathI. te kAraNe saghaLA loko mArAthI dUra rahetA hatA. tyArapachI sAhebajInA samAgamamAM AvyA bAda temanI kRpAe te kaSAya saheje moLo paDyo ane evo saraLabhAva varte che ke koI mAruM game teTaluM vAMku bolato hoya to paNa teno kheda mane thato nathI. ane saghaLA sAthe nAnA bALakanI mAphaka laghutvabhAve vartavAnuM thAya che. saghaLA lokomAM mArI chApa sArI paDI che tethI kahe che ke vrajabhAI to taddana badalAI ja gayA. prathama koI mArI saMgata karatuM nahotuM, te hAlamAM saghaLA loko mArA para ghaNI ja cAhanA rAkhe che. A saghaLo pratApa sagurudeva paramakRpALu zrImad rAjacaMdra bhagavAnano ja che." (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo pR.259) kSaNavAranA sapuruSanA samAgamathI paNa tarI zakAya "kSaNamapi sajjanasaMgatirekA, bhavati bhavArNavataraNe naukA." 93
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA"nuM vivecana kSaNavArano paNa satparuSano samAgama te saMsArarUpa samudra taravAne naukArUpa thAya che. e vAkya mahAtmA zaMkarAcAryajInuM che; ane te yathArtha ja lAge che." (va.pR.224) kSaNavArano paNa puruSano samAgama adbhuta phaLa Ape nAradajInuM dRSTAMta - "eka vakhata nAradajIe bhagavAnane "satsaMganuM mAhAsya zuM?-- ema prazna karyo. nAradajIne bhagavAne kahyuM -amuka vaDa upara eka kAcIMDAnuM baccuM hAla jakhyuM che tene jaIne pUcho. bhagavAnanI AjJA thaI, tethI tyAM jaIne temaNe pUchyuM ke te taraphaDIne marI gayuM. eTale bhagavAna pAse AvI badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI. bhagavAne pharI bIjA jhADanA eka mALAmAM popaTa nuM bacyuM che tene pUchavA mokalyA; to tyAM paNa jaI satsaMganuM mAhAsya pUchyuM ke teNe dehano gajara, tyAga karyo. 94
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'..... pharI pazcAttApapUrvaka bhagavAnane nivedana karyuM ke he bhagavAna! mane pApa 'huM lAge tevI jagAe kema mokalo cho? bhagavAne samajAvIne pharI rAjAne tyAM kuMvara janmyo hato tene tyAM mokalyA. tyAM to jo bALaka marI jaze to jarUra pakaDIne te loko zikSA karaze evo bhaya lAgyo, paNa bhagavAnanI AjJA muzkelI bharelI paNa pALavI evo nizcaya karI tyAM jaI tarata janmelA bALakane magAvI nArada RSie pUchyuM ke satsaMganuM mAhAbhya zuM? bALake kahyuM : "tame hajI na samajyA? pahelAM kAcIMDAnA bhavamAM tame mane darzana o //// memang dIghAM tethI huM popaTa thayo ane tyAM pharI tamArAM darzana thatAM ahIM huM rAjaputra thayo. e badho satsaMgano pratApa che." (bo.3 pR.322) AtmAnA hitarUpa evA saMga vinA bIjA sarva saMga mUkI devA AtmahetubhUta evA saMga vinA sarva saMga mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che. kemake te vinA paramArtha Avirbhata thavo kaThaNa che, ane te kAraNe A vyavahAra, dravyasaMyamarUpa sAdhutva zrI jine upadezya che. e ja vinaMti. sahajAtmasvarUpa." (va.pR.488) 95
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana niraMtara satsaMganI icchA ane asatsaMgamAM udAsInatA rAkhavI. A jagatane viSe satsaMganI prApti caturthakALa jevA kALane viSe paNa prApta = thavI ghaNI durlabha che, to A duSamakALane viSe prAti parama durlabha hovI saMbhAvya che ema jANI, je je prakAre satsaMganA viyogamAM paNa AtmAmAM guNotpatti thAya che te prakAre pravartavAno puruSArtha vAraMvAra, vakhatovakhata ane prasaMge prasaMge kartavya che; ane niraMtara satsaMganI icchA, asatsaMgamAM udAsInatA rahevAmAM mukhya kAraNa tevo puruSArtha che, ema jANI je kaMI nivRttinAM kAraNo hoya, te te kAraNono vAraMvAra vicAra karavo yogya che." (va.pR.294) kuLaguru vairabhAva zIkhavADe to te kuguru prahalAdanuM dRSTAMta - "prahUlAdane tenA kuLaguru zukrAcArye pUchyuM, 'tArA bApane mAravA mATe te viSNu avatAra narasiMhane vinaMtI karI hatI?" prahalAde kahyuM: "nA, meM koIne mAravAno bhAva paNa karyo nathI." zukrAcArye kahyuM : "to tArA bApane mAranAra para tAre vera rAkhavuM joIe; -- - suputre to pitAnuM vera levuM joIe.' ema vAraMvAra kahevAthI viSNu sAthe yuddha karavA asurasainya sajja karI te medAnamAM Avyo. viSNune kuguru kevuM bharAve che te joIne, hasavuM AvyuM. paNa bhaktane samajAvavo e potAnuM kartavya samajI, eka vRddha brAhmaNano veza laI, prahUlAda pAse te AvyA ane pUchyuM, "mahArAja, A lazkara laI kyAM caDAI karI che?"
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'..... pralAde kahyuM : "mArA pitAnuM vera levA viSNu para caDAI karI che. te 6 kI brAhmaNe kahyuM : "mArA putrano paNa teNe vagha karyo che, mATe huM paNa tamArI sAthe te vera levA AvavA icchuM chuM. paNa te kyAM rahe che, te jANo cho?" prahalAda kahe, tenI khabara nathI." tyAre brAhmaNe kahyuM ke te baLavAna baha che ema sAMbhaLyuM che, to prathama tamArA baLanI mane khAtarI karI Apo to jaNAya ke tame tene jItazo. A mArI lAkaDI jamIna uparathI upADI gho joIe.' prahUlAde ghaNuM baLa karyuM paNa lAkaDI UpaDI nahIM. tethI teNe jANyuM ke A ja viSNu bhagavAna lAge che, tethI temane page paDI vinaMtI karI ke "mArI rakSA karo. he bhagavAna! huM to purohitathI bhoLavAI gayo hato. ge (jANe jA govAnA 5 (viiiI]\ ) G, S " viSNu kahe : "tuM to mane mAravA taiyAra thayo che. mATe tuM mArI rakSA kara ema vinodamAM samajAvI te aMtardhAna thaI gayA." (pravezikA pR.114) ApaNane sAcA AtmajJAnI guru maLyA che mATe avazya Atmahita karI levuM joIe.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana satsaMgathI AtmavicAra utpanna thaI aMte jIvano mokSa thAya "AraMbhaparigrahanuM alpatva karavAthI asahmasaMganuM baLa ghaTe che; satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; ane AtmajJAnathI nijasvabhAvarUpa, sarva kleza ane sarva duHkhathI rahita evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che." (va.pR.451), kaliyugamAM mahApuNya sapuruSano yoga ane satsaMga maLe "sapuruSano yoga tathA satsamAgama maLavo bahu kaThaNa che, emAM saMzaya nathI. grISma RtunA tApathI tapAyamAna thayelA prANIne zItaLa vRkSanI chAyAnI peThe mumukSu jIvane sapuruSano yoga tathA satsamAgama upakArI che. sarva zAstromAM tevo yoga maLavo durlabha kahyo che." (va.pR.613) satsaMganA virahamAM sapuruSanA vacana vicAravAnuM rAkhavuM yogya satsaMganuM sevana je niraMtarapaNe icche che, evA mumukSu jIvane jyAM sudhI te jogano viraha rahe tyAM sudhI dRDhabhAve te bhAvanA icchI pratyeka kArya karatAM vicArathI vartI, potAne viSe laghupaNuM mAnya karI, potAnA jovAmAM Ave te doSa pratye nivRtti icchI, saraLapaNe varyA karavuM; ane je kArya karI te bhAvanAnI unnatti thAya evI jJAnavArtA ke jJAnalekha ke graMthanuM kaMI kaMI vicAravuM rAkhavuM, te yogya che." (va.pR.329) bAhya upAdhi ochI karI satsaMga vizeSa karavo "satsaMga thAya tyAre mAyA vegaLI rahe che. ane satsaMgano yoga maTyo ke pAchI taiyAra ne taiyAra UbhI che. mATe bAdhaupAdhi ochI karavI. tethI satsaMga vizeSa thAya che. A kAraNathI bAhyatyAga zreSTha che. bAhyatyAgamAM jJAnIne duHkha nathI: ajJAnIne du:kha che. samAdhi karavA sAru sadAcaraNa sevavAnAM che. khoTA raMga te khoTA raMga che. sAco raMga sadA rahe che. jJAnIne maLyA pachI deha chUTI gayo, (deha ghAraNa karavAnuM na rahe, ema samajavuM. jJAnInAM vacano prathama kaDavAM lAge che, paNa pachI jaNAya che ke jJAnI puruSa saMsAranAM anaMta duHkho maTADe che. jema osaDa kaDavuM che, paNa ghaNA vakhatano roga maTADe che tema." (va.pR.706) dIrghakALa paryata satsamAgama upAsavAnI AvazyaktA "jijJAsAbaLa, vicArabaLa, vairAgyabaLa, dhyAnabaLa ane jJAnabaLa vardhamAna thavAne arthe AtmArthI jIvane tathArUpa jJAnI puruSano samAgama vizeSa karI upAsavA yogya che. temAM paNa vartamAnakALanA jIvone te baLanI draDha chApa paDI javAne arthe ghaNA aMtarAyo jovAmAM Ave che. jethI tathArUpa zuddha jijJAsAvRttie dIrghakALa paryata satsamAgama upAsavAnI AvazyakatA rahe che. satsamAgamanA abhAve vItarAgakRta, paramazAMtarasapratipAdaka vItarAgavacanonI anuprekSA vAraMvAra 98
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'... kartavya che. cittastharya mATe te parama auSagha che." (2.5.929) Atmahita mATe satsaMga jevuM baLavAna nimitta koI nathI Atmahita mATe satsaMga jevuM baLavAna bIjAM nimitta koI jaNAtuM nathI, chatAM te satsaMga paNa, je jIva laukikabhAvathI avakAza leto nathI tene, prAye niSphaLa jAya che, ane saheja satsaMga phaLavAna thayo hoya to paNa vizeSa vizeSa lokAveza raheto hoya to te phaLa nirmaLa thaI jatAM vAra lAgatI nathI; ane strI, putra, AraMbha, parigrahanA prasaMgamAMthI jo nijabuddhi choDavAno prayAsa karavAmAM na Ave to satsaMga phaLavAna thavAno saMbhava zI rIte bane ?" (va.pR.423) manuSya avatAra maLyo che ne sadAcAra nahIM seve, to pastAvAnuM thaze? "satsaMga hoya to ghaNA guNo saheje thAya. dayA, satya, acaurya, brahmacarya, parigrahamaryAdA Adi ahaMkArarahita karavAM. lokone batAvavA arthe kAMI paNa karavuM nahIM. manuSya avatAra maLyo che, ne sadAcAra nahIM seve, to pastAvAnuM thaze. manuSya avatAramAM sapuruSanuM vacana sAMbhaLavAno, vicAravAno yoga maLyo che." (va.pR.725). (zrI popaTabhAI mahokamacaMda amadAvAdanA prasaMgamAMthI) cothA ArAnA munio jevo satsaMga maLatA chatAM loko bhUle che zrI popaTabhAIno prasaMga - "ekavAra zaMkhapara zrI lallujI muni Adi pAse jatAM zrImade kahela-loko vANiyA nathI, bhUle che. cothA ArAnuM maLe che chatAM bhUle che. cothA ArAmAM paNa maLavo durlabha te maLatAM chatAM bhUle che!" (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo pR.312) satsaMganA viyogamAM AtmabaLa vadhArI sattAstrano paricaya rAkhavo. jIvane paramArtha pAmavAmAM apAra aMtarAya che, temAM paNa AvA kALane viSe to te aMtarAyonuM avarNanIya baLa hoya che. zubhecchAthI mAMDI kaivalya parvatanI bhUmikAe pahoMcatAM ThAma ThAma te aMtarAyo jovAmAM Ave che, ane jIvane vAraMvAra te aMtarAyo paramArtha pratyethI pADe che. jIvane mahat puNyanA udayathI jo satsamAgamano apUrva lAbha rahyA kare to te nirvighnapaNe kaivalya parvatanI bhUmikAe pahoMcI jAya che. satsamAgamanA viyogamAM jIve AtmabaLane vizeSa jAgratA rAkhI sanzAstra ane zubhecchA saMpanna puruSonA samAgamamAM rahevuM yogya che." (va.pR.612) AtmadazA vaghAravA sanzAstra ane sadAcAranI jAgRti sadeva rAkhavI "satsamAgama, salphAstra ane sadAcAramAM dRDha nivAsa e AtmadazA thavAnAM prabaLa avalaMbana che. satsamAgamano yoga durlabha che, topaNa mumukSue te yoganI tIvra jijJAsA rAkhavI ane prApti karavI yogya che. te yoganA abhAve to avazya karI sanzAstrarUpa vicAranA avalaMbane karI sadAcAranI jAgRti jIve rAkhavI ghaTe che." (2.5.911) 99
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana satsaMgathI jIvanamAM palaTo Ave to satsaMga saphaLa che satsaMga thayo che teno zo paramArtha? satsaMga thayo hoya te jIvanI kevI = dazA thavI joIe? te dhyAnamAM levuM. pAMca varasano satsaMga thayo che to te satsaMganuM phaLa jarUra thavuM joIe ane jIve te pramANe vartavuM joIe. e vartana jIve potAnA kalyANanA arthe ja karavuM paNa lokone dekhADavA arthe nahIM. jIvanA vartanathI lokomAM ema pratIta thAya ke jarUra Ane maLyA che te koI puruSa che. ane te satparuSanA samAgamanuM, satsaMganuM A phaLa che tethI jarUra te satsaMga che emAM saMdeha nahIM." (va.pR.687) mAtra AtmArthe sAghana kare tene satsaMga saphaLa thAya. jagatane batAvavA je kaMI karato nathI tene ja satsaMga phaLIbhUta thAya che. satsaMga ne sapuruSa vinA traNe kALane viSe kalyANa thAya ja nahIM." (va.pR.996) (zrI nagInadAsa gharamacaMda amadAvAdanA prasaMgamAMthI) jJAnI puruSanI sevA karanAra ghaNA maLaze paNa jJAnIpuruSa nahIM maLe zrI nagInadAsano prasaMga -"paramakRpALudeve jaNAvyuM ke ahIM sudhI AvIne pramAda thAya to pachI traNa gAu sughI jatAM-AvatAM rasto thAya te AMTo zuM karavA khAvo joIe? pachI ame kahyuM ke havethI jema AjJA haze tema karIzuM. pachI paramakRpALudeve eka pustaka vAMcavA ApyuM te amo baghA nIce besIne vAMcatA hatA. eka divase eka bhAIne pa.kR.deve jaNAvyuM ke jJAnI puruSanI sevA karanArA ghaNA maLaze, paNa tevI sevA karAvanAra puruSo nahIM maLe ema jaNAvyuM hatuM." (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo pR.331) avyAbAgha samAdhi mATe satsaMga saraLa upAya "jJAnIpuruSa ke jene ekAMte vicaratAM paNa pratibaMgha saMbhavato nathI, te paNa satsaMganI niraMtara icchA rAkhe che, kemake jIvane jo avyAbAgha samAdhinI icchA hoya to satsaMga jevo koI saraLa upAya nathI. Ama hovAthI dina dina pratye, prasaMge prasaMge, ghaNI vAra kSaNe kSaNe satsaMga ArAghavAnI ja icchA vardhamAna thayA kare che. e ja vinaMti." (va.pR.422) "satsaMgano leza aMza paNa nahIM maLavAthI bicAro A AtmA vivekaghelachA bhogave che." (va.pR.169) saMta samAgama ke AtmA jemAM varNavyo che evA zAstra pratye ruci kartavya satsaMga thavAno prasaMga icchIe chIe, paNa upAghiyogano je udaya te paNa vedavA vinA upAya nathI. citta ghaNI vAra tama pratye rahyA kare che. jagatamAM bIjA padArtho to amane kaMI rucinAM kAraNa rahyA nathI. je kaMI ruci rahI che te mAtra eka satyanuM dhyAna karanArA evA saMta pratye, jemAM AtmAne varNavyo che evAM salphAstra pratye, ane parecchAe paramArthanA nimitta-kAraNa evAM dAnAdi pratye rahI che. AtmA to kRtArtha samajAya che." (va.pR.325) 100
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano..... jemAM AtmA TharI rahe evA satsaMga pratye jIvanI ruci nathI e Azcarya che "javAhirI lokonuM ema mAnavuM che ke eka sAghAraNa sopArI jevuM sArA * raMganuM, pANInuM ane ghATanuM mANeka (pratyakSa) eba rahita hoya to tenI karoDo rUpiyA kiMmata gaNIe topaNa te ochuM che. jo vicAra karIe to mAtra temAM AMkhanuM TharavuM ane mananI icchA ne kalpita mAnyatA sivAya bIjuM kAMI nathI, tathApi eka AMkhanA TharavAnI emAM moTI khUbIne mATe ane durlabha prAtine kAraNe jIvo tenuM adbhuta mAhAsya kahe che; ane anAdi durlabha, jemAM AtmA TharI rahe che evuM je satsaMgarUpa sAghana tene viSe kaMI Agraha-ruci nathI, te Azcarya vicAravA yogya che." (va.pR.380) ghArmika kathA mukhya satsaMgamAM rahI; paNa jIvane mAhAbhya nathI "pustaka vAMcavAmAM jethI udAsInapaNuM, vairAgya ke cittanI svasthatA thatI hoya tevuM game te pustaka vAMcavuM. temAM yogyapaNuM prApta thAya tevuM pustaka vAMcavAno vizeSa paricaya rAkhavo. gharmakathA lakhavA viSe jaNAvyuM to te ghArmika kathA mukhya karIne to satsaMgane viSe ja rahI che. duSamakALapaNe vartatA A kALane viSe satsaMganuM mAhAsya paNa jIvanA khyAlamAM AvatuM nathI. kalyANanA mArganAM sAghana kayAM hoya te ghaNI ghaNI kriyAdi karanAra evA jIvane paNa khabara hoya ema jaNAtuM nathI." (va.pR.219) satsaMganA yoge sahajasvarUpabhUta evuM asaMgapaNuM utpanna thAya 6. sarva bhAvathI asaMgapaNuM thavuM te sarvathI duSkaramAM duSkara sAghana che; ane te nirAzrayapaNe siddha thavuM atyaMta duSkara che. ema vicArI zrI tIrthaMkare satsaMgane teno AdhAra kahyo che. ke je satsaMganA yoge sahajasvarUpabhUta evuM asaMgapaNuM jIvane utpanna thAya che." (va.pR.469) satsaMgane paramahitakArI jANI parama snehe upAsavA yogya 7. te satsaMga paNa jIvane ghaNI vAra prApta thayA chatAM phaLavAna thayo nathI ema zrI vItarAge kahyuM che, kemake te satsaMgane oLakhI, A jIve tene parama hitakArI jANyo nathI; parama snehe upAsyo nathI; ane prApta paNa aprApya phaLavAna thavA yogya saMjJAe visarjana karyo che, ema kahyuM che. A ame kahyuM te ja vAtanI vicAraNAthI amArA AtmAmAM AtmaguNa AvirbhAva pAmI sahajasamAdhiparyata prApta thayA evA satsaMgane huM atyaMta atyaMta bhaktie namaskAra karuM chuM." | (va.pR.469) bIjA sAghanane gauNa karI prathama satsaMga ja upAsanIya "8. avazya A jIve prathama sarva sAghanane gauNa jANI, nirvANano mukhya hetu satsaMga ja 101
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "da na sarvArpaNapaNe upAsavA yogya che, ke jethI sarva sAghana sulabha thAya che, evo amAro AtmasAkSAtkAra che." (va.pR.469) satsaMganA bAghaka kAraNone na choDe to satsaMga phaLavAna thAya nahIM "9. te satsaMga prApta thaye jo A jIvane kalyANa prApta na thAya to avazya A jIvano ja vAMka che; kemake te satsaMganA apUrva, alabhya, atyaMta durlabha evA yogamAM paNa teNe te satsaMganA yogane bAgha karanAra evA mAThAM kAraNono tyAga na karyo!" (va.pR.469) A bAghaka kAraNo satsaMga phaLavAna na thavA de "10. mithyAgraha, svacchaMdapaNuM, pramAda ane iMdriyaviSayathI upekSA na karI hoya to ja satsaMga phaLavAna thAya nahIM, athavA satsaMgamAM ekaniSThA, apUrvabhakti ANI na hoya to phaLavAna thAya nahIM. jo eka evI apUrvabhaktithI satsaMganI upAsanA karI hoya to alpa kALamAM mithyAgrahAdi nAza pAme, ane anukrame sarva doSathI jIva mukta thAya." (va.pR.469) satsaMgane arthe dehatyAga thAya to bhale thAya 11. satsaMganI oLakhANa thavI jIvane durlabha che. koI mahat puNyayoge te oLakhANa thaye nizcaya karI A ja satsaMga, sapuruSa che evo sAkSIbhAva utpanna thayo hoya te jIve to avazya karI pravRttine saMkocavI; potAnA doSa kSaNe kSaNe, kArya kAryo ane prasaMge prasaMge tIkSNa upayoga karI jovA, joIne te parikSaNa karavA; ane te satsaMgane arthe dehatyAga karavAno yoga thato hoya to te svIkAravo, paNa tethI koI padArthane viSe vizeSa bhaktisneha thavA devo yogya nathI. tema pramAde rasagAravAdi doSe te satsaMga prApta thaye puruSArtha gharma maMda rahe che, ane satsaMga phaLavAna thato nathI ema jANI puruSArtha vIrya gopavavuM ghaTe nahIM." (va.pR.470) abhayakumAranI buddhithI Avela jAgRti ArdrakumAranuM dRSTAMta - "hAlamAM eDana kahevAya che tyAM Adana nAmano rAjA hato. te vakhate magaghadezamAM zreNika rAjA hato. te baMne rAjAone potapotAne sthAne rahyA rahyA paraspara prItibhAva hato, tethI teo eka bIjAne sArI sArI vastuo maMtrI dvArA bheTa mokalatA hatA. Adana rAjAne AdrakumAra ane zreNikarAjAne abhayakumAra nAme putra hatA. pitAne laIne tenA putrone paNa pratibhAva thayo; tethI ekavAra AndrakumAre, potAnA pitAe zreNika rAjAne bheTa mokalI tyAre pote paNa abhayakumAra mATe keTalIka vastuo koTI mUlyavALA maNi ane vastro vagere bheTa tarIke mokalyAM. te vastuo maLyA pachI te lAvanArA pAchA javAnA hatA tyAre zreNika rAjAe Adana rAjA mATe bheTanI vastuo mokalI. te sAthe abhayakumAre paNa AdrakumAranuM bheTazuM joI vicAryuM ke pUrvabhavamAM AndrakumAre kaMI vratanI virAghanA karI haze tethI teno anAryadezamAM janma thayo che. paNa 102
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'..... nikaTabhavi jaNAya che mATe huM evI vastu mokaluM ke jethI ene jAtismaraNajJAna thAya. tethI eka peTImAM RSabhadeva prabhunI paMca ghAtunI mUrti pUjAnA upakaraNo sahita mUkIne mokalI. sevakone kahyuM ke-"A peTI ArdrakumArane hAthohAtha Apajo. ane te ekAMtamAM ekalA hoya tyAre ughADIne jue ema kahejo." sevakoe ema ja karyuM. ArdrakumAre ekAMtamAM peTI ughADI ane pratimAjI joIne bahu ja rAjI thayo. pachI "A AbhUSaNa kyAM paheravAnuM haze?" ema vicArI hAthe gaLe mAthe badhe lagADI joyuM, paNa ThIka lAgyuM nahi. pachI sAme mUkIne jovA lAgyo to bahu ThIka lAgyuM. te vakhate tenA manamAM vicAra thayo kemeM AvuM kAMIka joyuM che." uhApoha karatAM jAtismaraNajJAna thayuM. pUrvabhava dITho. T I[l E pUrvabhave cAritra virAgheluM tethI anAryadezamAM utpanna thayAnuM samajANuM, eTale pachI Arya dezamAM javAnI ane dIkSA levAnI tIvra icchA thaI. tenA pitA tene Arya dezamAM javA de tema na hovAthI chupI rIte nIkaLI gayo. AryabhUmi para AvI dIkSA lIdhI. abhayakumArane maLyo. paraspara bahu prema thayo. pachI ekavAra skUlanA thaI paNa pachI vizuddha cAritra pALI ugra tapa karI prAMte kevaLajJAna pAmIne pAMcaso muni sAthe mokSe gayA. A baghA satsaMgatinA phaLa che, tethI pitAnI khAsa pharaja che ke-putrane sArA saMskAra Ape, satsaMga karAve, sArA pustako vAMcavA mATe lAve jethI jIvanuM kalyANa thAya." 103
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana jJAnInA upadezane pratyakSa tulya jANI ArAdhavAthI samyaktva "12. satsaMganuM eTale satpuruSanuM oLakhANa thaye paNa te yoga niraMtara raheto na hoya to satsaMgathI prApta thayo che evo je upadeza te pratyakSa satpuruSa tulya jANI vicAravo tathA ArAghavo ke je ArAdhanAthI jIvane apUrva evuM samyaktva utpanna thAya che." (va.pR.470) satsaMgathI prApta bodhane anusare nahIM to kadI kalyANa thAya nahIM '13. jIve mukhyamAM mukhya ane avazyamAM avazya evo nizcaya rAkhavo, ke je kaMI mAre karavuM che, te AtmAne kalyANarUpa thAya te ja karavuM che, ane te ja arthe A traNa yoganI udayabaLe pravRtti thatI hoya to thavA detAM, paNa chevaTe te triyogathI rahita evI sthiti karavAne arthe te pravRttine saMkocatAM saMkocatAM kSaya thAya e ja upAya kartavya che. te upAya mithyAgrahano tyAga, svacchaMdapaNAno tyAga, pramAda ane iMdriya viSayano tyAga e mukhya che. te satsaMganA yogamAM avazya ArAdhana karyA ja rahevAM ane satsaMganA parokSapaNAmAM to avazya avazya ArAdhana karyAM ja karavAM; kemake satsaMgaprasaMgamAM to jIvanuM kaMIka nyUnapaNuM hoya to te nivAraNa thavAnuM satsaMga sAdhana che, paNa satsaMganA parokSapaNAmAM to eka potAnuM AtmabaLa ja sAdhana che. jo te AtmabaLa satsaMgathI prApta thayelA evA bodhane anusare nahIM, tene Acare nahIM, AcaravAmAM thatA pramAdane choDe nahIM, to koI divase paNa jIvanuM kalyANa thAya nahIM.'' (va.pR.470) 'joga nathI satsaMgano'.... puNya vinA satsaMga karavo sUjhe nahIM tema maLe paNa nahIM kaMdoInI chokarInuM dRSTAMta :--'1. dukALanA vakhatamAM keTalAka majUro TopalA ane kodALI, pAvaDA laIne majUrI karavA jatA hatA. temane joIne kaMdoInI chokarIe tenA pitAne pUchyuM ke A badhA kyAM jAya che? kaMdoIe kahyuM, majUrI karavA jAya che. teNe pUchyuM kema majUrI karavA jAya che ? 104
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'... kaMdoIe kahyuM, dukALamAM khAvAnuM maLe nahIM, mATe mahenata karIne peTa bharavAnuM kare 3 che. tyAre te chokarIe kahyuM ke "A khAjAMnI bhUkarI khAya nahIM?" kaMdoIe kahyuM, e to tane maLe, paNa emane kyAMthI maLe?" tema satsaMgano dukALa che. te zodhyo paNa maLavo muzkela che. paNa jene pUrvanA puNya vaDe satsaMga maLyo che tene ema thAya ke "baghA Avo satsaMga na kare?" paNa puNya vinA satsaMga karavo ya sUjhe ema nathI, tema maLavo paNa durlabha che." (u.pR.193) satsaMgathI AtmAnI zraddhA thAya che, bogha pariName che "satsaMganuM mAhAbhya athAga che. satsaMgamAM zuM che? AtmAnI zraddhA thAya che, pariNamana thAya che." (u.pR.474). satsaMganA yoge tiryaMca gatinA jIvo paNa devagatine pAmyA. kRpALudevanuM vacana che ke jIvane satsaMga e ja mokSanuM parama sAghana che. upadeza, satsaMga jevuM saMsArathI tarI javAne bIjAM koI sAdhana nathI. satsaMganA yoge tiryaMcagatinA jIvo paNa sapuruSanA boghe devagati pAmI, samakita pAmI mokSa prApta thayA che, tevI zAstramAM kathAo che. mATe jIvane satsaMga ja kartavya che. tethI samakita Ave che ane mokSa paNa thAya che." (u.pR.496) satsaMgamAM tanmayapaNuM Ave to kAma thaI jAya zeTha putra ghanAbhadranuM dRSTAMta "eka rAjA maraNa pAmyo. teno kumAra nAnI uMmarano hato. tene mArI nAkhI rAjya laI levAnI pitrAIoe jALa racI. praghAne rANIne A vAta jaNAvI. rANI kumArane laI nAsI chUTI. koI gAmamAM kheDUtane tyAM AvI rahI. tenuM kAma te karatI. kumAra kheDUtanA vAcharaDAM cAravA jaMgalamAM gayo. vAcharaDAM chUTAchavAyAM jaMgalamAM jatA rahyAM. kumAra temane khoLato khoLato eka guphA pAse AvI pahoMcyo. tyAM eka munine joyA. te muni ! keTalAka ziSyone bogha ApI rahyA hatA. te sAMbhaLavA kumAra beTho, bogha bahu mITho lAgyo. ' 105
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "A bahu sAruM kahe che, lAva huM ya ema karuM, ema ja mAre karavuM che." ema tenAM pariNAma uttama thayA. vAcharaDAM to baghAM pAchA vaLI gayA hatAM. te guphAmAMthI nIkaLI ghara tarapha Avato hato. bhAva pariNAma boghamAM hatAM, legyA uttama hatI. tyAM rastAmAM vAghe pakaDI mArI Sche ke IT 2 paga thI Saa re 0: AD, | $$ ' - 5 nAkhyo. uttama vezyAnA baLe marIne deva thayo. tyAMthI AyuSya pUrNa thaye ghanAbhadra nAmano suprasiddha zreSThIno kumAra thayo. te bhave cAritra pAmI mokSe gayo. eka ja satsaMga thayo hato. paraMtu bhAva, pariNAma te satsaMgamAM utkRSTa thavAthI kAma thaI gayuM. tema ahIM paNa sAMbhaLa sAMbhaLa karatAM bhAva pariNAma tadrupa thatAM kAma thaI jAya evo mahA durlabha satsaMga che. evAM bhAgya kyAMthI hoya ke jJAnInA vacana kAne paDe? "rAMkane hAtha ratana!" (u.pR.372) 106
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano'..... (51) bahu DahApaNa ane paMcAta mUkI daI jhaTa samAgamamAM AvavuM bathI vAtono ane duHkhano upAya eka sat samAgama che. mATe bahu ja DahApaNa ane paMcAta mUkI daI, hajAro rUpiyA maLatA hoya to paNa tene jhera jANI, e vAta choDI daIne samAgamamAM rahevuM, bIjo upAya nathI. samAgamathI zAMti thaze ane je lAbha thaze te to kahI zakAya nahIM. mATe bIjAM kAMI nahIM karatAM jhaTa samAgamamAM AvavuM. koI bIjI vAte kAMI paNa sAra nathI, mAtra agninI jhALamAM baLavA jevuM che; ane mohanIya karma mUMjhave che to teno upAya eka satsamAgama che, temAM AvavuM." (u.pR.93) vItarAganI sabhAmAM mohanIyakarma ne bahAra ja besavuM paDe tamArI vRtti, vartana tamane paNa gamatuM nathI ane kheda karAve che ane baLa cAlatuM nathI to te badhuM atre ThIka thaI raheze. vItarAganI sabhAmAM, samAgamamAM mohanIya karmane bahAra ja besavuM paDe che. jIvanI jo chUTavAnI icchA che ane sAcA vItarAga puruSa che to pachI mohanIya karma kAMI karI zakatuM nathI, mUMjhavaNa AvatI nathI-jatI rahe che ane zAMti thAya che. (u.pR.93) "joga nathI satsaMgano'.... boghAmRta bhAga-1-2-3 mAMthI - ekAMtamAM besI potAnA AtmAno vicAra karavo te paNa satsaMga mumukSu-satsaMga eTale zuM? pUjyazrI-AtmAne satya raMga caDhAve te satsaMga; ekAMtamAM besIne potAno vicAra karavo te satsaMga; uttamano sahavAsa te satsaMga; AtmAbhaNI vRtti rahevI te satsaMga." (bo.1 pR.125). marI jajo paNa satsaMga karajo jethI saMsAra asAra lAge jIvanamAM karavAyogya eka satsaMga che. tyAM sAMbhaLavAnuM maLe che. prabhuzrIjI kahetA ke marI jajo paNa satsaMga karajo. samyagdarzana ane ruce ane saMsAra asAra che; ema lAge." | (bo.1 pR.377) satsaMge samajaNa phare, te samajaNa ene duHkhathI choDAve "kRpALudevanA AkhA pustakanA pAne pAnA upara satsaMga, satsaMga che. ethI ja kalyANa che. satsaMge samajaNa phare ane te samajaNa ene choDAve che. kema chuTAya? kema baMghAya? e satsaMge jaNAya che. saMsAramAM Adhi, vyAdhi ane upAdhirUpa duHkha che." (bo.1 pR.407) pustaka vAMcatA kRpALudeva mane ja kahe che evo lakSa rAkhavo. pUjyazrI-"satsaMga na hoya tyAre bIjA samAgama karatAM pustakano samAgama karavo. kRpALudeva mane ja kahe che evo lakSa rAkhIne vAMcavuM. niraMtara satsaMganI bhAvanA rAkhavI. satsaMganI jarUra che. 107
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA"nuM vivecana / \ bIjA koInA saMgamAM paDavuM nahIM. satparuSa upara zraddhA ane niHspRhatA e benI jarUra che." (bo.1 pR. 155) saMsAranuM jhera caDhe ke jaldI satsaMgarUpI jaDIbuTTI sUMghavAnI jarUra sApa noLiyAnuM draSTAMta - "pa.pU.prabhuzrIjI draSTAMta ApatA ke noLiyAne sApa sAthe jAtivera hoya che. sApa dekhe ke doDIne pakaDe ane tene vIMkhI nAkhe. paNa sApa caMcaLa hovAthI tenA paMjAmAMthI sarI jaI tene karaDe ke turata tene nAkhI daI te jaDIbuTTI suMghI Ave ane pharI te sApane pakaDe che. pharI karaDe to pharI suMghI Ave. Ama karatAM karatAM noLiyo, jhera vagarano che chatAM jheravALA sApane mArI nAkhe che. tema saMsAra jherI nAga jevo che. mumukSu noLiyA jevA hovA joIe. tene saMsAranuM jhera jaNAya ke tarata buTTIrUpa satsaMga seve. vaLI prArabdhayoge saMsArapravRtti karatAM bhakti Adi gharmakAryomAM maMdatA dekhAya ke satsaMga sAthI baLavAna bane. Ama karatAM karatAM mumukSu mokSe jAya che, saMsArasAgara tarI jAya che; paNa puruSArtha cUkI jAya to jhera caDhI jAya ane saMsArane vaza thaI jAya; mATe satsaMganI vAraMvAra upAsanA kartavya che. tevo joga na bane tyAM sudhI tenI bhAvanA rAkhI tyAM je koI bhAIbahenono yoga hoya temanI sAthe ke ekalA paNa bhaktirUpa AdhAra baLapUrvaka ArAghavAyogya chey." (bo.3 pR.596) 108
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ "joga nathI satsaMgano.......... satsaMgathI sAcI vastuno vizvAsa Ave to kAma thaI jAya "pUjyazrI-satsaMgano yoga evo che ke jIvanA bhAva pharatAM vAra nathI ja lAgatI. thoDA vakhatamAM ghaNuM kAma thaI jAya. kamaThanI pAse pArzvanAtha gayA. tyAM sApa nIkaLyo. sApane bhagavAnanAM darzana thayAM, smaraNa maLyuM, tethI gharaNendra thayo. e baghAnuM kAraNa satsaMga thayuM. alpakALamAM ghaNuM kAma thaI jAya evo A satsaMga che. cittanI ekAgratA paNa satsaMgamAM thAya che. bhAva pheravavAno upAya satsaMga che. bharata cakravartI RSabhadeva bhagavAnane vaMdana karavA jatA hatA. tyAre teo je hAthI upara beThA hatA, tenA paga nIce je jIvo kacarAyA te bharata cakravartInA putro thayA ane mokSe gayA. marudevA mAtA paNa jhADamAMthI AvyAM ane mokSe gayAM. sAcI vastuno vizvAsa Ave to kAma thaI jAya. A kALamAM evA puruSa thayA che, paNa lokone vizvAsa nathI Avato. mokSanI vAtanAM gappA mAryAthI kaMI kAma thAya nahIM. e to jene anubhava che, te ja jANe che. anubhava vinA na jANI zakAya. "mAre zuM karavuM ke jethI sukha maLe?" evI mUMjhavaNa thAya, tyAre mArga maLe. jyAM sudhI bhagavAnanuM zAsana che tyAM sudhI koI ne koI mahApuruSa to hoya ja che. garaja jAgavI joIe." (bo.1 pR.177) AtmAnuM kAma thAya te satsaMga, bAkI badhA kusaMgA satsaMgane nAme jIva ThagAya che. jyAM AtmAnuM kAma thAya tyAM satsaMga che. jJAnInuM eka eka vacana kImatI che. e to AtmAno uddhAra karavA mATe ja kahe che. bahu hitakArI zikhAmaNa che. kALa evo che ke potAne kaMIka saMsArI vAsanA hoya te satparuSa sivAya bIjAne jaNAvavAnI jarUra nathI. kemake bIjAne jaNAve to vAsanAne poSe ane satparuSane jaNAve to, teo to kaDhAvI nakhAve. satsaMganA nAme paNa jIva ThagAya che. e to mumukSu che ne! ema karI jIva saMsArI icchAone poSe, saMsArI vAto kare, e kaMI satsaMga nathI. be cAra mumukSu oTalA upara besI saMsArI vAto kare to keTalAMya karma bAMdhe. vAto karatAM karatAM kyAMya caDhI jAya. e kaMI satsaMga nathI, kusaMga che. jIve bahu cetavA jevuM che." (jUnuM bo.1 pR.308) vacanarUpa bhAlA paDatA hoya to paNa satsaMga choDavo nahIM prabhuzrIjI kahetA ke bhAlAno varasAda varasato hoya toya satsaMga karavo ane motIno varasAda varasato hoya toya kusaMga na karavo." (bo.2 pR.311) (zrI hIrAlAla narottamadAsa amadAvAdanA prasaMgamAMthI) satsaMganuM sevana ati baLavAnapaNe karavuM jarUrI, tene kyAre paNa cUkavo nahIM zrI hIrAlAlabhAIno prasaMga - "amadAvAdathI jyAre relve Trena cAlu thaI tyArabAda paramakRpALudevanA mukhAraviMda mAMhethI apUrva upadezadhvani cAlatI hatI. te upadezamAM mukhyatve 109
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana bhalAmaNarUpe jaNAvatA hatA ke satsaMganuM sevana atibaLavAnapaNe karavuM yogya che. temAM kiMcitmAtra paNa pramAda kartavya nathI. A kSaNabhaMgura jIvanano kyAre paNa bharUso rAkhavo ucita nathI. A vikarALa kALa potAnuM moDhuM phADIne tatpara rahela che. lIgho ke leze ema thaI rahela che. tevA samaye satsaMganuM sevana atibaLavAnapaNe karavuM ucita che. pAMca miniTano satsaMga te paNa uttama phaLane ApanAra thaI paDe che. mATe game tevI prabaLa Apattio AvI paDe to paNa satsaMga kyAre paNa cUkavo nahIM.'' (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo pR.303) mahApuNyano yoga hoya tyAre satsaMgano yoga thAya che "dharma karavAnI icchA thAya tyAre koI jIvo dAna kare, zAstro vAMce vagere jevAM nimitta maLe te pramANe aneka prakAranAM sAghano kare che, paNa parama sAdhana satsaMga che. sarva sAdhanane gauNa karI satsaMga karavo. kyAre mane satsaMga thaze ? evI roja bhAvanA karavI. cothA kALamAM paNa satsaMganI prApti durlabha hatI. A kALamAM duHkhe karI dharma prApta thAya che. jJAnI puruSo ochA che. mahApuNyano yoga hoya tyAre satsaMgano yoga thAya che. cothA kALamAM munio ghaNA, paNa e to vanamAM ja vicaratA. koIka vakhate samAgama thato. A kALamAM to durlabha che. kALane poSAya ema nathI. mATe jema bane tema satsaMgamAM zuddhatA ArAghavI. nivRtti mukhya vastu che. satsaMga vinA dhyAna taraMgarUpa thaI paDe che. pahelAM satsaMge samajaNa kara, mithyA vAsanA dUra kara. huM jANato nathI, jJAnI jANe che. samajIne zamAvuM.' (bo.2 pR.124) jJAnIe kahyuM te samajavA mATe nIcenI vastuo jarUrI "satsaMgamAM ATalI vastu jarUranI che : (1) huM kaMI na jANuM. (2) sAmAnyapaNuM na karavuM. (3) vinayAdi guNayukta thavuM. (4) pAMca iMdriyonA viSayomAM ke lobhamAM na pravartavuM. e vAta zAstra vAMcatA ane AtmavicAra karatI vakhate paNa kalyANakArI che. jJAnIe kahyuM te samajavuM che, ema karI AtmavicAra karatA rahevuM. laukika vAta choDI alaukikamAM vRtti rahevA devI. pramAdathI eka samayamAM je karma baMdhAya che tethI AtmA kyAMya ghasaDAI jAya che.'' (bo.2 pR.103) phuguru, gharanA kAma, chApAM, krodhAdi kaSAya badho asatsaMga "mumukSu--asatsaMga eTale zuM? pUjyazrI--satsaMge je kaMI ruci thaI hoya tene palaTAvI nAkhe te asatsaMga che. kuguru, gharanAM kAma, chApAM e asatsaMga che. krodha, mAna Adi kaSAya asatsaMga che. je ApaNe karavuM che temAM vighna karanAra te badhA asatsaMga che. ethI bhaDakato rahe to na paDe. nahIM to asatsaMge jIvane samakita hoya teya jatuM rahe.' (bo.2 pR.89) satsaMga vagara sArA bhAva paNa palaTAtAM vAra na lAge "mumukSu-"asatsaMganuM vipariNAma vicAravuM" eTale zuM? 110
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ joga nathI satsaMgano, nathI sasevA joga'. pUjyazrI-asatsaMgathI zI zI hAni thAya che? teno vicAra karI ethI dUra fe rahevuM. kRpALudeva AtmAmAM rahe che, samAdhimAM rahe che. upAdhimAM samAdhi rahevI ? muzkela paDe ane satsaMga hoya to saheje samAdhi rahyA kare. AtmAne je jANato nathI, te bIjAne upadeza kare to potAne ya lAbha na thAya ane sAmAne paNa lAbha na thAya. ekaghArAM pariNAma rahetAM nathI. jyAre satsaMga na hoya tyAre vicAre ke mArAM pariNAma kevAM rahe che? tyAre asatsaMganuM svarUpa samajAya. sArA bhAva paNa palaTAtAM vAra na lAge. bhAvanA karavI ane yathAzakti satsaMgane ArAdhavo. potAnI zakti pramANe karyA karavuM. ekalI bhAvanA ja nahIM, aneka prakAre vicArIne jJAnInuM kaheluM sAcuM che e anubhavamAM ANavA jevuM che. e ja mAre karavuM che ema rAkhavuM." (bo.2 pR.89) jene saMsArathI chUTavuM hoya teNe satsaMgamAM rahevuM kRpALudeve pUrve ghaNo satsaMga karyo che tethI satsaMgane icche che. satsaMgathI bhAva caDhiyAtA thAya che. jene chUTavuM che teNe satsaMgamAM rahevuM. satsaMgathI jeTalo lAbha che teTalo bIjAthI na thAya. manuSyabhava kaDAkUTa mATe maLyo nathI. samAdhibhAva na javA devo. kRpALudevane aMtarathI satsaMga satsaMga raTaNa thayA kare che. moTo kalyANano nirNaya karavo hoya to satsaMga karavo. satsaMganuM kRpALudeve bahu vedana karyuM che, tethI mAhAsya lAge che. jene chUTavAnI bhAvanA che teno saMga te satsaMga che." (bo.2 pR.89) - satsaMganA traNa prakAra che te A pramANe "satsaMga traNa prakAre che. eka parama satsaMga, te jJAnIno saMga che. bIjo, potAnI samAna dazAvALA jIvono saMga. trIjo, potAthI nIcI dazAvALA hoya, bhavya hoya ane tene chUTavAnI icchA hoya to teya satsaMga che. te paNa karavA yogya che. satsaMga e jIvane jAgRtinuM kAraNa che." (bo.2 pR.81) satsaMga karavo paNa kusaMga to kadI paNa na karavo "baLavuM bhaluM agni viSe ke jhera pI maravuM bhaluM, ke DUbavuM dariye bhaluM vA siMhasaMge ekaluM vasavuM vane te to bhaluM; paNa sevavo kusaMga nI. saMkaTa naDe sau eka bhava, mithyAtva naDatuM bhava ghaNA." 15 artha - agnimAM baLavuM bhaluM ke jhera pI maravuM bhaluM, dariyAmAM DUbavuM bhaluM ke vanamAM siMha sAthe ekalA vasavuM te bhaluM paNa kusaMga sevavo sAro nahIM. kemake agni, jhera, jaLa ke siMhanA saMkaTa jIvane eka ja bhava mAre; paNa kusaMga to mithyA mAnyatAo karAvI jIvane bhavobhava saMsAramAM rajhaLAve che. moTAmAM moTo kusaMga te kuguruno che. 15mA -pra.vi.bhAga-1 (pR.77) 111
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA"nuM vivecana zubha puruSArthanuM phaLa zubha ja Avaze "bhAva phare satsaMga thaye; paNa tyAMya na boghanI soTI ya lAge, te oNva kema have sughare? nahi hita-ahita vicArathI jAge. karma mahA baLavAna chatAM puruSArtha sadAya vase oNva pAse; e ja upAya upAsI raho, zubha sAghananuM phaLa zubha ja thAze. 11 artha - satsaMga thavAthI jIvanA bhAva phare che, paNa jene satsaMgamAM paNa puruSanA boghanI soTI lAgatI nathI, te jIva have kema sughare? kemake satsaMgamAM AtmAnuM hita zAmAM che, ahita zAmAM che, evI vicAraNA thavA chatAM paNa jIva jAgato nathI. tenuM kAraNa karma mahA baLavAna che. to paNa jIvanI pAse sadAya puruSArtha vase che. e puruSArtha karmane haNavAno sAco upAya che. mATe puruSArthanI ja haMmezAM upAsanA karyA raho to zubha sAghana karavAnuM phaLa kAlAntare zubha ja Avaze. zrImada laghurAja svAmI kahe che ke paDyo rahe satsaMgamAM, sAMbhaLa sAMbhaLa kara to koI divasa kAma thaI jaze." ||11| -pra.vi.bhAga-1 (pR.124) nathI sasevA joga'.. sapuruSonI sevA karavAno paNa mane pratyakSa joga maLyo nathI khaMbhAtanA pU.zrI aMbAlAlabhAIne paramakRpALudevanI sevAno pratyakSa joga maLyo to zuM pariNAma AvyuM? AtmajJAna pAmyA. sAta divasano paramakRpALudevano bogha paNa akSare akSara lakhI lAve evI labdhi, sevAthI emane pragaTI hatI. pU. zrI brahmacArIjIe pa.pU.prabhuzrIjInI rAtadivasa sevA karI to AtmajJAna pAmyA. ane seMkaDo jIvone paramakRpALudevanuM zaraNa apAvanAra thayA. maNilAla boTAdavALAne dIkSA levAnA bhAva hovAthI gharamAMthI chAnAmAnA bhAgI jatA hatA. temane paramakRpALudevanA eka patrathI zAMti thaI gaI ke dIkSA letA pahelAM ghaNI ghaNI yogyatAnI jarUra che. te yogyatA Adhye dIkSA phaLIbhUta thAya che. temane eka vAra paramakRpALudevano pratyakSa joga maLatA sevAno paNa lAbha maLelo. te A pramANe :(zrI maNilAla rAyacaMda gAMdhI boTAdavALAnA prasaMgamAMthI) jevA bhAva tevA prabhu phaLe zrI maNilAlano prasaMga -"paramakRpALudeva sAthe thoDIvAra gharmacarcAnI vAto cAlI. pachI sAhebajI eka DholiyA upara sUtA. eTale cAra-pAMca mumukSuo sevA bhakti karavA paga cAMpavA beThA. temanI pAse meM najIka jaI ghImethI kahyuM ke sevA karavAno lAbha mane Apo. tyAre bIjA bhAIo kahe tame paDakhe beso. te uparathI manamAM bahu kheda thayo ke A sarve bhAIone to 112
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLa arpaNatA nathI'..... ghaNI vakhata lAbha maLe che, paNa mane koI vakhata darzana thayA ane A lAbha nahIM maLe! tema vicAra karatAM vadhAre dilagIra thaI gayo. pUjyazrIe kahyuM tame sau eka bAju beso. maNilAlanI icchA che to karavA do. eTale sau kore khasI gayA, ane bahu AnaMdathI yathAzakti sevA karI." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.371) (zrI somacaMda mahAsukharAma amadAvAdavALAnA prasaMgamAMthI) zrI somacaMdabhAIno prasaMga - "eka divasa vaDhavANa kempamAM bapore traNanA sumAre kRpALudevanA haoNlamAM gayo ane sevA-cAkarI karato hato. tevAmAM pote jaNAvyuM ke saMDAsa javuM che. jethI meM Taba vagere goThavI dIdhuM. pote beThA ane huM bAjumAM Ubho hato. saMDAsathI paravArI pote khurazImAM beThA. pachI te Taba meM lIdhuM. jhADo pAtaLo paNa temAMthI ghaNI ja sugaMdha AvatI hatI. mane bhrAMti thaI ke jarUra koI uMcA prakAranA attaranI bATalI paDI lAge che ane tethI ATalI baghI sugaMthI maheMke che. pAThavavAnI jagyAe meM Taba pAThavyuM to paNa tyAM cAre bAjuthI sArI evI sugaMdhI AvatI hatI. te vAta meM paramakRpALudevane karI tathA bhAIzrIne karI. paramakRpALudeve jaNAvyuM ke tema ja che." (zrImad rAjacaMdranA jIvana prasaMgomAMthI pR.318) prajJAvabogha'mAMthI - sukhI sAcA saMto eNvita ghana AzA tajIM tare, sahe kaSTo bhAre zarIrathI, ure bogha nItare; smRtithI saMtonI sakaLa duHkhanA kAraNa gaLe, sadA sevA cAhuM samIpa vasavA saMta pagale." -pU.zrI brahmacArIjI artha - "A jagatamAM eka mAtra sukhI sAcA saMtapuruSo che ke je jIvavAnI ke ghananI AzAne tajI daI saMsAra sAgara tarI jAya che. karmanA phaLamAM Avela bhAre kaSTo-upasargo pariSaho vagerene zarIrathI sahana kare che paNa temanA pavitra hRdayamAM boghanI ghArA sadA nItaratI rahe che. evA saMtapuruSonI smRtimAtrathI sakaLa duHkhanA kAraNo nAza pAme che. tevA saMtapuruSonI huM sadA sevA cAhuM chuM ane temanA caraNa samIpamAM vasavAnI kAmanA sadA hRdayamAM ghArI rAkhuM chuM ke jethI zIdhra mArA A saMsArano aMta Ave. evA satparuSanI sevAno joga icchuM chuM athavA jene yoga maLyo che te puruSo dvArA paramakRpALudevanA ke pa.pU.prabhuzrI vagerenA prasaMgonI vAto sAMbhaLavAmAM Ave to paNa jIvana ghanya mAnuM chuM." -a.bhA.1 (pR.3) kevaLa arpaNatA nathI'..... pU.zrI brahmacArIjIne pa.pU.prabhuzrIjInA satsaMgano joga thayo. tenA kAraNe temanA caraNakamaLamAM saMpUrNapaNe arpaNa thavAnI bhAvanA jAgI. tethI potAnA 4 varSanA putra babune, potAnA 113
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana bhAIne 22 pAnAno patra lakhI temane soMpI daI pote manavacanakAyAnA traNeya yogathI pa.pU. prabhuzrIjInI sevAmAM arpaNa thaI gayA. 'traNeya yoga ekatvathI varte AjJAdhAra' tenuM phaLa teo samyakdarzana pAmyA. bharata mahArAjA bhagavAna RSabhadevane arpaNa thayA, temanuM zaraNa svIkAryuM. ane temanI AjJAthI A rAjya RSabhadevanuM che ema mAnI rAjya karyuM; to teo paNa kevaLajJAnane pAmyA. zrI rAmanA bhAI bharate paNa zrI rAmanI caraNapAdukAne siMhAsana para mUkI A rAjya zrI rAmanuM che. huM to temano sevaka chuM ema temane arpaNa thaI rAjya saMbhALyuM. to uttamagatine pAmyA. evo sarvasva arpaNatAno bhAva he prabhu! mane kyAre Avaze? 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI : bhagavAnane sarva samarpaNa karyA vinA dehAbhimAna maTe nahIM "bhagavatane sarva samarpaNa karyA sivAya A kALamAM jIvanuM dehAbhimAna maTavuM saMbhavatuM nathI.'' (va.pR.309) paramakRpALudevanI AjJA bhaktimAM AkhI jiMdagI gaI to avazya mokSa "bIjuM kAMI zogha mA. mAtra eka satpuruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI varto jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje." (va.pR.194) tana, mana, dhanAdi jJAnIne arpaNa karavAthI mumukSutA nirmaLa hoya "tana, mana, dhanAdi je kaMI potApaNe vartatAM hoya che, te jJAnI pratye arpaNa karavAmAM Ave che; prAye jJAnI kaMI tene grahaNa karatA nathI, paNa temAMthI potApaNuM maTADavAnuM ja upadeze che; ane karavA yogya paNa tema ja che ke, AraMbha-parigrahane vAraMvAranA prasaMge vicArI vicArI potAnAM thatAM aTakAvavAM; tyAre mumukSutA nirmaLa hoya che.' (va.pR.318) dehAdimAM huM paNuM - mArApaNuM maTADavA arpaNatA karavI "arpaNatA je karavAnI che te ahaMbhAva, mamatvabhAva tathA dehAdi je para che, te maTADavA mATe karavI. kRpALudeve paNa lakhyuM che. arpaNabhAva karyA pachI mamatvabhAva na rahe. janake aSTAvakrane tana, mana, dhana badhuM soMpI dIdhuM, pachI aSTAvakre ene kahyuM ke tuM mArA A rAjyanuM kAma kara. janakarAjA 'A gurunuM rAjya che', huM to nokara chuM, ema gaNI rAjya karatA. dareka kAma karatI vakhate pahelAM e gurune saMbhAratA. A gurunuM kAma karuM chuM ema karI kAma karatA tethI ahaMbhAva mamatvabhAva thato nahoto. ahaMbhAva, mamatvabhAva javo bahu durlabha che. ApyA pachI ahaMbhAva kare ke mAruM zarIra sAruM, rUpALuM che, to cora kahevAya. arpaNa karyA pachI potAnuM kaMI na manAya. (bo.1 pR.589) 114
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI Azraya anuyoga'..... nathI Azraya anuyoga'... anuyogano mane Azraya nathI. anuyoga cAra che. (1) gharmakathAnuyoga (2) : caraNAnuyoga (3) karaNAnuyoga (4) dravyAnuyoga. cAra anuyogarUpa mahAnIdhi evA vItarAga pravacanane namaskAra "dravyAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga ane gharmakathAnuyoganA mahAnidhi evA vItarAga pravacanane namaskAra karuM chuM." (va.pR.580) dravyAnuyoga parama gaMbhIra, sUkSma ane bhagavAnanA boghanuM rahasya dravyAnuyoga parama gaMbhIra ane sUkSma che, nigraMthapravacananuM rahasya che, zukla dhyAnanuM ananya kAraNa che. zukla dhyAnathI kevaLajJAna samutpanna thAya che. mahAbhAgya vaDe te dravyAnuyoganI prApti thAya che. darzanamohano anubhAga ghaTavAthI athavA nAza pAmavAthI, viSaya pratye udAsInatAthI ane mahatparuSanA caraNakamaLanI upAsanAnA baLathI dravyAnuyoga pariName che." (va.pR.632) dravyAnuyoganuM phaLa saMyama ane e ja sarva duHkhathI mukta thavAno upAya he Arya! dravyAnuyoganuM phaLa sarva bhAvathI virAma pAmavArUpa saMyama che. te A puruSanAM vacana tArA aMtaHkaraNamAM tuM koI divasa zithila karIza nahIM. vaghAre zuM? samAdhinuM rahasya e ja che. sarva duHkhathI mukta thavAno ananya upAya e ja che." (va.pR.632) upadezaprAsAda bhASAMtara'nA AghAre - sarvazreSTha tattva vItarAga praNIta gharma pUSpacUlAnuM dRSTAMta - eka nagaramAM puSpaketu nAme rAjA hato. tenI rANI puSpavatIne putraputrI sAthe joDakuM jagyuM. temanAM nAma puSpacUla tathA puSpacUlA pADyA. banne vacce atyaMta prema hovAthI rAjAe yuktithI praghAna vagerenI sammati laIne bhAIbahenanA ja lagna karI dIghA. A badhuM joIne rAjAnI rANI puSpavatIne saMsAranuM svarUpa vicitra bhAsyuM ane vairAgya pAmI dIkSA laI lIdhI. aMte samAdhimaraNa karIne te devaloke gaI. tyAMthI potAnI putrI puSpacUlA je hamaNAM rANI che tene dIkSA apAvavA mATe svapnamAM bhayaMkara narakanuM vAstavika svarUpa dekhADyuM. te vAta teNIe puSpacUla rAjAne karI. tyAre rAjAe bauddhamata vagerenA sAdhuone bolAvI narakanuM svarUpa pUchyuM. tenA javAbamAM narakane garbhavAsanA kedakhAnA jevuM kahyuM. paNa rANIne te barAbara lAgyuM nahIM. tethI agnikAputra AcAryane bolAvIne pUchyuM. temaNe sAta narakonuM varNana karyuM. tyAre rANI bolI ke zuM Apane paNa mArA jevuM svapna AvyuM che? tyAre AcArya bhagavaMte kahyuM ke nA amane svapna AvyuM nathI paNa bhagavAnanA kahelA Agama vaDe te sarva jANIe chIe. Agama e tattvalocana che. tenA vaDe sarva jaNAya che. puSpacUlAne bIje divase devalokanuM svapna enI mAtAe dekhADyuM. te viSe paNa agnikAputra 115
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana AcAryane pUchyuM tyAre enuM paNa AbehUba varNana karavAthI rANIne e vAta besI gaI. pachI zuM karavAthI narake javAya? zuM karavAthI devaloke javAya? vagere rANInA pUchavAthI zrI gurue kahyuM ke viSayasevanAdikathI naraka javAya. zrAvakagharma CM2 'dI ( m) DOC (GD) I 0 0 0 B e e #I 09/ ki , tathA munigharma ArAghavAthI svarge ke mokSe javAya. e sAMbhaLI puSpacUlAe rAjAnI AjJA laI guru pAse dIkSA laI lIdhI. Ir Googy 116
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'huM pAmara zuM karI zakuM?".... aMte kevaLajJAna pAmI mokSa meLavyo. A badho prabhAva tattvajJAnano che. (6 kI tattvajJAnarUpa locana eTale AMkhathI traNe lokamAM zuM zuM che te sarva jANI zakAya che. mATe sarvajJa praNIta Agamane ane zrI guru upadiSTa tattvane locanadAyaka mAnuM. bhagavAnano kahelo dravyAnuyoga tattvajJAnano ja bogha kare che ane sarva duHkhathI mukta thavAno ananya upAya paNa e ja che. vyavahArika pravRtti ghaTADI sanzAstra arthe ghaNo avakAza meLavI zake "satparuSano yoga pAmavo to sarvakALamAM jIvane durlabha che, temAM paNa AvA duSamakALamAM to kvacit ja te yoga bane che. viralA ja satparuSa vicare che. te samAgamano lAbha apUrva che, ema jANIne jIve mokSamArganI pratIti karI, te mArganuM niraMtara ArAghana karavuM yogya che. te satsamAgamano yoga na hoya tyAre AraMbha parigraha pratyenI vRttine osarAvI sanzAstrano paricaya vizeSa karIne kartavya che. vyAvahArika kAryonI pravRtti karavI paDatI hoya to paNa temAMthI vRttine moLI pADavA je jIva icche che te jIva moLI pADI zake che; ane salphAstranA paricayane arthe ghaNo avakAza prApta karI zake che." (va.pR.607) huM pAmara zuM karI zakuM?' evo nathI viveka; caraNa zaraNa ghIraja nathI, maraNa sughInI cheka." 5 artha - "huM pAmara chuM, kazuM karI zakato nathI, evo viveka mArAmAM nathI. pAmara eTale huM kazuM jANato nathI, aghama chuM. evo viveka zAthI Ave? ApanA caraNakamaLanA AzrayanI ghIraja, maraNa sudhI hoya to viveka Ave. kSaNakSaNamAM vRttio palaTAya che, to pachI viveka kevI rIta Ave? maraNaparyata tArA zaraNamAM ja rahuM evo bhAva Ave tyAre vivekanI prApti thAya. evI ghIraja paNa mArAmAM nathI." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.146) pAmara zuM karI zakuM?' huM viSaya kaSAyane AdhIna chuM mATe pAmara chuM. karmAdhIna chuM, nimittAdhIna chuM evuM potAnuM pAmarapaNuM jIvane samajAya, evo viveka Ave to te pAmarapaNAne dUra karavA jJAnIpuruSanuM zaraNa zodhe ane maraNanI chellI ghaDI sudhI te zaraNa TakAvI rAkhI samAdhimaraNa kare. (zrI chaganabhAI nAnajIbhAI lIMbaDIvALAnA prasaMgamAMthI) anaMtavAra pAMca indriyonA viSayo bhogavyA mATe eMThavADArUpa zrI chaganabhAIno prasaMga - "eka rAtre bhikhArIo oraDAnI pAse beThA vAto karatA hatA ke bhAI, Aje je ThekANe huM mAMgavA gayelo temaNe sArI rIte eMTha vagereno bhUko mane Apyo. te meM pote khAgho ane vadhyo te mArA bhAIne paNa Apyo. ema banne saMtoSa pAmyAnI vAto 117
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana karatA hatA. tyAre kRpALudeve mane kahyuM ke chagana, sAMbhaLa A vAto kare che te. meM kahyuM ke hA bApajI, sAMbhaLuM chuM. bApajI kahe ke e vAtano paramArtha samajavAno che. Ano paramArtha Ama vicArI zakAya ke ApaNo A pAmara AtmA, jagatamAM pAMca indriyonA viSayanI bhUkhane laIne ghana mAla milakatarUpa AhAra maLatAM rAjI thaI parama saMtoSa mAne che. paNa jJAnIo tevA jIvone pAmara bhikhArIonI upamA Ape che ke anaMtakALathI bhogavelA evA eMThavADA jevA viSaya bhogone pAmI A pAmara jIva rAjI thAya che, paNa parama amRta svarUpa AtmAnanda ke je potAnI pAse ja che tene khoLato nathI, kAraNa tenuM ajJAna che. ane tenuM bhAna jJAnI puruSo ja karAvI zake che." (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgomAMthI pR.353) "huM pAmara zuM karI zakuM?".... karmane AdhIna jIva kartAbhAva kare e ahaMkAra che huM pAmara zuM karI zakuM? ahaMbhAva choDavAno che. A jIva "huM karuM chuM' ema ahaMbhAva kare che." (bo.2 pR.309) 118
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'huM pAmara zuM karI zakuM?". (pa.pU.prabhuzrIjIe paramakRpALudeva upara lakhela patramAMthI) he prabhu ApanI pAse rahevuM che paNa zuM karuM? sAmarthya nathI he prabhu icchA to jyAM prabhu vase te sthAnamAM rahevAnI thAya che. paNa zuM karuM? mArAmAM koI sAmarthya nathI. mATe tame sahAya karo to je je icchA che te pUrNa thAya. kharI prIti to jaLa pratye macchanI che tema he prabhu tamArAmAM prIti che te ja zreSTha che. ane (manavacanakAyAnA) joganI prIti che te to dAdura (deDako) jema kacarAmAM deha rAkhe tema che. vaLI jaLanI prIti to behane che. prIti prItimAM phera hoya che tema mAre to tamane prIti uparathI dekhADavAnI nathI. paNa tamArA premarasanA zaraNamAM paDavAnI che. bIjI kAMI jarUra nathI he prabhu." (zrI ThAkarazIbhAI laheracaMda zAha lImaDInA prasaMgamAMthI) huM pAmara zuM jANuM. huM to ApanA darzanArthe Avyo chuM zrI ThAkarazIbhAIno prasaMga -"jamIne uThyA pachI kRpAnAthanI sevAmAM huM beTho hato, te vakhate kRpAnAthe udAsInatAthI pUchyuM ke, tame zuM joIne ahIM doDyA AvyA cho? ahIM zuM tyAga bhALyo? zuM vairAgya bhALyo? meM kahyuM-mane pAmarane zuM mAluma paDe? huM to pUjyazrI saubhAgyabhAI tathA DuMgarabhAInA avalaMbane Apa sAhebane jJAnIpuruSa gaNI atre darzanArthe Avyo chuM. mArA to Apa paramakRpAnAtha sadguru cho. sAheba! mane ADo avaLo gUMcavazo nahIM. pachI kaMIka AtmajJAna saMbaMdhI pUchatAM kRpAnAthe kahyuM ke hAla tuM samajI zake tema nathI." -zrI.rA. pre. prasaMgomAMthI (pR.332) (zrI chaganabhAI nAnajIbhAInA prasaMgamAMthI) tame to jJAnI cho, ame to pAmara chIe. zrI chaganabhAIno prasaMga eka nAgalapara gAmanA salATa motIbhAI je vaDhavANa kempamAM AvIne rahyAM hatA temaNe kahyuM ke cAlo tamArI sAthe AvuM, mane rAyacaMdabhAI jJAnInA darzana karAvajo. tyAre meM | | | kIdhuM ke tamAre jyAre AvavuM ;]WL hoya tyAre Avajo, darzana , karAvIzuM. pachI e Ave eTale huM bApajI pAse teDI jato. paNa A motIbhAI bApajIne page lAge tyAre bApajI tene be hAtha UMcA karIne nA pADe. 119
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana tyAre A bhAI bolyA ke sAhebajI, huM to page lAguM paNa tame mane zI rIte nA pADo cho? bApajIe kahyuM ke huM mANasa ane tamo paNa mANasa cho tethI. tyAre motIbhAI bolyA ke nA sAheba, ema na karavuM. tame to jJAnI cho, ame to pAmara chIe. tyAre kRpALudeve kahyuM ke tamo zAthI kaho cho? tyAre teoe kahyuM ke e huM jANuM chuM ke tamo jJAnI cho mATe havethI sAhebajI ema na karazo." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgomAMthI (pR.347) (zrI vrajabhAI gaMgAdAsa paTela kAviThAnA prasaMgamAMthI) abugha ane azakta manuSyo paNa jJAnI puruSanA zaraNathI adbhuta phaLane pAmyA zrI vrajabhAIno prasaMga -"sAhebajI jyAre kAviThA padhAryA tyAre agAsa sTezana thaI padhAryA hatA. te vakhate sTezana para huM hAtha joDIne Ubho rahyo ane mArI AMkhamAMthI AMsu vahevA lAgyA. te vakhate meM sAhebajIne vinaMtIpUrvaka jaNAvyuM ke sAhebajI mArI zI vale thaze? tyAre sAhebajIe mArI sAmI najara karI kIdhuM ke tamAruM kAma nakkI thaze. eka zraddhA rAkhI smaraNa karajo. te sAMbhaLI meM daMDavat namaskAra karyA. te vakhate sAhebajIe mane jaNAvyuM ke tamoe daMDavat karyA tethI tamoe amane kAyA arpaNa karI. bhaNelA karatAM tamAruM kalyANa vaheluM thaze tyArabAda paramakRpALudeva eka mahino vaso rahI zrI uttarasaMDAnA sImADAmAM eka baMgalo hato tyAM birAjyA hatA. huM tyAM darzana karavA gayela. darzana karatI vakhate prabhune gaLagaLIne meM kahyuM ke prabhu, mane kaMI AvaDatuM nathI, bhaNela nathI to A jIvanI zI vale thaze? tyAre bhagavAne kahyuM ke A bhavamAM tamane vizeSa samajaNa nathI to tamo eka bhagavAnanuM lakSa rAkhajo ane zraddhA rAkhajo. ema kahI "paramaguru sarvajJadeva'no maMtra Apyo ane jaNAvyuM ke e ja smaraNa rAkhajo; bhaNelA karatAM tamAruM kalyANa vaheluM thaze. AvatA bhavamAM jJAna thaze ane trIje bhave mokSa thaze ema jaNAvyuM hatuM." (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo pR.257) (pa.u.pa.pU.prabhuzrIjInA prasaMgamAMthI) jJAnI puruSa AgaLa ajJAnI pAmara che. tenuM jora cAlI zake nahIM zrI harajIbhAIno prasaMga -"eka vakhata maMDALAmAM pU.harajIbhAI pU.prabhuzrIne guru karavA cAdara oDhADavAnA bhAvathI cAdara laIne gayA. pa.pU.prabhuzrIjIe pUchyuM zuM lAvyo che? zuM karavA? teNe kahyuM svAmInArAyaNamAM ame gurune cAdara oDhADIe chIe te Aje cAdara Apane oDhADavAno chuM. hA kaho ke nA kaho paNa oDhADIza. pachI te oDhADavA jAya tyAre pa.pU.prabhuzrIjI pATa uparathI UbhA thaI jAya. ema bahu vAra karyuM paNa lAga na khAzo. eka vakhata to jaladIthI oDhADavAno vicAra karI pAse gayA tyAM temaNe eka AMgaLI sAmI gharI tyAM to te pANI pANI jevA thaI gayA ane dhrujavA lAgyA. ghaNIvAra pachI pUchyuM, kema che? pachI tene lAgyuM ke mAruM kaMI 120
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ evo nathI viveka'..... jora cAle tevuM nathI. pachI pa.pU.prabhuzrIjIe cAdara laI khesanI peThe khabhe / 3 nAkhI ane prasAdIrUpe pAchI ApI sAcavI rAkhavA kahyuM. evo nathI viveka'.... zrImad rAjacaMdra mAMthI - AtmAne AtmA jANe ane dehane deha jANe te viveka laghu ziSyo-bhagavan! Apa amane sthaLe sthaLe kahetA Avo cho ke viveka e mahAna zreyaskara che. viveka e aMghArAmAM paDelA AtmAne oLakhavAno dAvo che. viveka vaDe karIne gharma Take che. viveka nathI tyAM gharma nathI to viveka eTale zuM? te amane kaho. guru--AyuSyamano! satyAsatyane tene svarUpe karIne samajavAM tenuM nAma viveka. (va.pR.95) mokSamALA vivecana'mAMthI - AtmAne oLakhavAno dIvo te viveka satyane satya ane asatyane asatyarUpe samaje tene jJAnIo viveka kahe che. vyavahAramAMAvakAra Ape vagere DahApaNathI varte tene "viveka' kahe. viveka e jJAnano bheda che. zreyaskara eTale hita karanAra. AtmAne oLakhavAno dIvo viveka che te jJAnaprakAza kahevAya che. je jJAnathI AtmAne oLakhe, AtmAne AtmA jANe ane dehane deha jANe te viveka che. dehane AtmA mAnavo te ajJAna, aMdhakAra athavA aviveka che. viveka vaDe gharma Take che eTale viveka prApta thAya to gharma jAya nahIM. satya eTale vastu jema che tema ane asatya eTale vastu hoya tethI viparIta." (pR.113) saMsAranA sukho bhogave tethI narake jAya. tene sArAM gaNe te aviveka "aviveka che tethI saMsAranA sukhomAM mohinI che. saMsArane amRta jevo gaNyo e aviveka che. saMsAra kaDavo che, kaDavA phaLane Ape che. saMsAranA sukho bhogave tethI narake jAya. tene sArAM gaNe te aviveka che. saMsAra jhera jevo lAge te vairAgya che. saMsAranA auSadharUpa te vairAgyane kaDavo gaNe te aviveka che. bhAvaamRtamAM AvavuM eTale jJAna darzanamAM AvavuM enuM nAma viveka che. viveka e kevI uttama vastu che! ajJAnanuM jJAna karI nAkhe evI AzcaryakArI vastu che. viveka gharmanuM mULa che. e hoya to pachI gharmavRkSa vadhe. viveka vinA jJAna jJAnarUpe na oLakhAya, zIla zIlarUpe na oLakhAya, gharma gharmarUpe na oLakhAya, tattva tattvarUpe na oLakhAya ane tapa taparUpe na oLakhAya." (pR.114) 121
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana fe - "zrImad rAjacaMdramAMthI - zuddha nirmaLa evo AtmA anya saMyogavaza potAnA svarUpane bhUlI gayo che pratyeke pratyeka padArthano atyaMta viveka karI A jIvane tenAthI vyAvRtta karavo ema nigraMtha kahe che. zuddha evA sphaTikane viSe anya raMganuM pratibhAsavuM thavAthI tenuM jema mULa svarUpa lakSagata thatuM nathI, tema zuddha nirmaLa evuM A cetana anya saMyoganA tAdAbhyavat adhyAse potAnA svarUpano lakSa pAmatuM nathI." (va.pR.789) moTA kahe tema karavuM, kare tema na karavuM "narasiMha mahetA gAI gayA che ke : mAruM gAyuM gAze te jhAjhA godA khAze; samajIne gAze te vahelo vaikuMTha jAze. tAtparya ke samajIne vivekapUrvaka karavAnuM che. potAnI dazA vinA, vinA viveke, samajyA vinA jIva anukaraNa karavA jAya to mAra khAI ja bese. mATe moTA kahe tema karavuM, kare tema na karavuM. A vacana sApekSa che." (va.pR.667) keTalAka mukha durAcAramAM, viSayamAM mAnavadeha gumAve e ja aviveka "koI paNa anya dehamAM pUrNa savivekano udaya thato nathI ane mokSanA rAjamArgamAM praveza thaI zakato nathI. ethI ApaNane maLelo e deha bahu durlabha mAnavadeha saphaLa karI levo avazyano che. keTalAka mukha durAcAramAM, ajJAnamAM, viSayamAM ane aneka prakAranA madamAM maLelo mAnavadeha vRthA gumAve che. amUlya kaustubha hArI bese che. e nAmanA mAnava gaNAya, bAkI to vAnararUpa ja che. motanI paLa nizcaya ApaNe jANI zakatA nathI, mATe jema bane tema gharmamAM tvarAthI sAvaghAna thavuM." (va.pR.10) evo nathI viveka'..... prajJAvabogha vivecana bhAga-2' mAMthI - "mUDha bALa, unmatta kahyA je lahe nahIM viveka aho! kanaka-thALamAM dhULa bharyA sama viSaya-vAsanA dekha aho! zrI rAja artha :- je hitAhitanA vivekane pAmatA nathI tene puruSoe mUDha, bALa eTale ajJAnI ane unmatta eTale gAMDA kahyAM che. kemake te kanaka eTale sonAnA thALamAM ghULa bharyA samAna A amUlya mAnavadehano samaya dhULa samAna viSaya vAsanAmAM gALe che. lo. 122
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNa zaraNa ghIraja nathI'..... kAca laI de ciMtAmaNi te, ghove amIthI pAya aho! gajavara-pIThe vahe iMghana, ghana kAje bhava jAya aho! zrI rAja ) artha - koI kAcanA TukaDAne laI ciMtAmaNi ratna ApI de, koI amRtathI paga ghove, koI rAjAnA paTahasti upara lAkaDA bhare, tema je AtmA ghana bheguM karavA mATe A amUlya mAnavadehano upayoga kare te paNa tevuM ja kare che. I/10nA sAcAM moTAM motI vere, toDI hAra le sUtra aho! kalpataru chedI are! vAve vaMtUrA, vicitra aho! zrI rAja artha - je hArane toDI sAcA moTA kiMmatI motIne verI nAkhI temAMthI sUtra eTale dorAne grahaNa kare athavA koI je mAge te maLe evA kalpavRkSane chedI nAkhI dhaMturAne vAve tevuM vicitra kArya viSaya kaSAyamAM paDelA ajJAnI jIvo A jagatamAM karI rahyAM che. 11 bhara dariye khIlA kAje hA! kANI karato nAva aho! bhasma kare uttama caMdana dahI, tevA bane banAva aho! zrI rAja, artha - koI dariyAnI vacce khIlo meLavavA mATe nAvane kANI karI de, koI uttama kiMmatI caMdanane bALI tenI bhasma banAve, te mUrkha ziromaNi gaNAya. tema mohathI unmatta thayelA jIvanA tevA ja banAvo che. I12aaaa - jo ghana, bhogo kAje narabhava gALo gharmarahita aho! zA mATe A janma gharyo che? kevo karo vyatIta aho! zrI rAja artha - jo ghana prApta karavA ke bhogo bhogavavA arthe A manuSyabhavane gharmarahita gALo cho to tame A janma zA mATe ghAraNa karyo che? ane tene kevA prakAre vyatIta karo cho teno jarA vicAra karo. 'nathI gharyo viSaya vaghAravA, nathI gharyo dehaparigraha ghAravA." zrImad rAjacaMdra I/13nA e vicAro Uge kyAre? satsaMgati jo thAya aho! bhava-bhaya jAge, guNo pragaTe, pApo dUra paLAya aho! zrI rAja artha - evA vicAro kyAre Uge? to ke jIvane satsaMga thAya to. satsaMga thAya to saMsAranI cAragatimAM duHkha jaNAya tethI bhaya lAge, guNo pragaTe ane pApa karavAthI jIva dUra rahe." 14 -pra.vi.bhAga-2 (pR.337) caraNa zaraNa ghIraja nathI'..... he prabhu! ApanA caraNakamaLanuM zaraNa eTale AjJAne maraNanI chellI ghaDI sudhI TakAvavAnI mArAmAM ghIraja nathI. ApanA caraNakamaLanuM zaraNa le to zuM phaLa Ave? to ke - 123
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ "je ati duSkara jaladhi samo saMsAra jo te gopada sama kIdho prabhu avalaMbane re lo." AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana artha H- e atyaMta du:khe karIne tarI zakAya evo je saMsAra samudra che te Apa prabhunA avalaMbane eTale ke zaraNa levAthI te gAyanI kharI jevo nAno banI jAya. kemake - "zaraNa kare baliyAtaNuM, mana mohana mere, yaza kahe tasa sukha thAya re, mana mohana mere" manane moha pamADanAra evA baLavAna jJAnIpuruSanuM je zaraNa aMgIkAra kare tene zrI yazovijayajI mahArAja kahe che ke te jIva A bhave athavA parabhave sAcA Atmika sukhano bhoktA thAya che. paNa he prabhu! ApanA caraNakamaLanA zaraNanI ghI2ja mane kyAre Avaze ke jethI ApanA AzrayapUrvaka A deha choDI mAruM samAdhimaraNa karuM. caraNa zaraNa dhIraja nathI'..... 'zrImad rAjacaMdra' mAMthI - mokSa karatAM satpuruSanA caraNa samIpano nivAsa amane priya "mokSathI amane saMtanI caraNa-samIpatA bahu vahAlI che; paNa te hiranI icchA AgaLa dIna chIe." (va.pR.299) pratyakSa AtmajJAnI puruSanA caraNa samIpamAM rahevAnI icchA vizeSa rAkhavI vAraMvAra bodha sAMbhaLavAnI icchA rAkhavA karatAM satpuruSanA caraNa samIpamAM rahevAnI icchA ane ciMtanA vizeSa rAkhavI. je bodha thayo che te smaraNamAM rAkhIne vicArAya to atyaMta kalyANakAraka che.'" (va.pR.687) game tevI ApattimAM paNa dhIrajane na choDe to yathArtha bodha pariName "dhIraja na rahe evA prakAranI tamArI sthiti che ema ame jANIe chIe, tema chatAM ghIrajamAM eka aMzanuM paNa nyUnapaNuM na thavA devuM te tamane kartavya che; ane e yathArtha bodha pAmavAno mukhya mArga che.'' (va.pR.331) pariSahone zAMtithI, ghIrajathI vede to zIghra kalyANa "tame sau dhIraja rAkhajo ane nirbhaya rahejo. sudRDha svabhAvathI AtmArthanuM prayatna karavuM. AtmakalyANa prApta thavAmAM ghaNuM karIne vAraMvAra prabaLa pariSaTho AvavAno svabhAva che, paNa jo te pariSaha zAMta cittathI vedavAmAM Ave che, to dIrgha kALe thaI zakavA yogya evuM kalyANa bahu alpa kALamAM sAdhya thAya che." (va.pR.283) 124
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNa zaraNa ghIraja nathI, maraNa sudhInI cheka'...... saMsAranI upAdhinA udayane ghIrajathI vedavo yogya saMsArI upAdhinuM jema thatuM hoya tema thavA devuM, kartavya e ja che, te abhiprAya e ja rahyA kare che. dhIrajathI udayane vedavo yogya che." (va.pR.325) caraNa zaraNa ghIraja nathI'... sapuruSanA caraNanuM zaraNa laI sadA samatA, kSamA, ghIraja rAkhavI. ghIraja kartavya che. udAra vRttino mANasa saMpatti ho ke vipatti ho paNa te samatAthI cAle che. te phatehathI harakhAI jato nathI ane hAra khAvAthI aphasosa karato nathI; bhaya AvI paDe to tenAthI bhAgato nathI, athavA bhaya na hoya to tene khoLavA jato nathI. bIjA tene harakata kare to tene daragujara kare che. te potA viSe ke bIjAo viSe vAto karyA karato nathI, kemake potAnAM vakhANa karavAnI ne bIjAno vAMka kADhavAnI tene darakAra nathI. te najIvI bAbato viSe barADA mArato nathI ane koI pAsethI madada meLavavA mATe te AjIjI karato nathI. dareka mANase Aphata ane aDacaNone mATe sadA tatpara ja rahevuM ghaTe che. nasIbamAM game te lakhyuM hoya-sukha ke duHkha tenI sAmA jovAno, thavAno eka ja upAya "samatA kSamA ghIraja che. kadI himmata hAravI nahIM. koI paNa prakAranI Aphato AvI paDe ke game tevo akasmAta banAva bane tethI koI paNa manuSya potAno abhyAsa choDavo nahIM. ane jeTaluM uccatama ane vistIrNa jJAna te saMpAdana kare te saghaLuM potAnA ja upayogamAM Ave che." (u.pR.66) paramakRpALudevanA caraNanuM zaraNa laI AtmapuruSArthamAM maMDyA rahevuM A kALamAM teTalI UMcI dazAvALo puruSa temanA jevo prApta thavo asaMbhava chejI. paramakRpALudeva A kALamAM apavAdarUpa che. hajAro varSe tevA puruSo dekhAva de che. ghaNAkharA mahAtmAo gaNAtAM paramakRpALudevanAM jJAna ane vItarAgapaNAnI sarakhAmaNImAM AvI zake tevA nathI. mATe "eka mata ApaDI ne Ubhe mArge tApaDInI vAta jevuM AMkho mIMcI tene zaraNe rahevAno puruSArtha kartavya cheja." (bo.3 pR.779) paramakRpALudevanA caraNanA zaraNanI ghIraja maraNanI chellI ghaDI sudhI rAkhavI "mokSamArganA ApaNe sarve musApharo paramakRpALudevanA zaraNarUpa gADImAM beThA chIe. ekabIjAnA vicAronI, muzkelIonI, duHkhanI vAto karI dila halakuM karI te mArgamAM tvarita gatie calAya te lakSa chey." (bo.3 pR.559) maraNa sudhInI cheka'... jeno janma thayo tenuM maraNa avazya thaze. kAraNa ke koIpaNa vastunI paryAya zAzvata nathI. "koI garbha viSe mare, mare janmatA koI, bALapaNamAM paNa mare, yuvAna maratA joI; 125
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana niyama nahIM varSo taNo, maraNa acAnaka thAya, eka niyama nakkI kharo, janme te marI jAya" maraNa AgaLa to indra paNa zaraNarahita. jene mRtyunI sAthe mitratA hoya, athavA je mRtyuthI bhAgI chUTI zake ema hoya, athavA huM nahIM ja maruM ema jene nizcaya hoya, te bhale sukhe sUe. " -zrI tIrthaMkara-chajIvanIkAya adhyayana (va.pR.504) sarvanuM maraNa nizcita che mATe samAdhimaraNanI taiyArI karavI "pUjyazrI- jIve bahu vicAravA jevuM che. janma ane lagnanA jema prasaMgo Ave che, tema maraNano prasaMga paNa avazya AvavAno che. mATe cetatA rahevuM. "ekavAra jo samAdhimaraNa thayuM to sarva kALanAM asamAdhimaraNa TaLaze." (25) ekavAra samAdhimaraNa kare to baghA bhavomAM samAdhimaraNa ja thAya. A samAdhimaraNanuM kAma ema ne ema thatuM nathI. pahelAM taiyArI karI rAkhI hoya to thAya. "huM nahIM karuM" ema cAlatuM nathI. maraNa AgaLa indra jevA paNa zaraNarahita che. mahAvIra bhagavAnane indra kahyuM ke he bhagavAna, ApanA nirvANa pachI bhasmagraha AvavAno che; mATe Apa thoDuMka AyuSya vaghAro. tyAre bhagavAne kahyuM ke AyuSya vadhAravA ke ghaTADavA koI samartha nathI." (bo.1 pR.178) deha ane AtmA judA che teno vicAra karIne bheda pADe to maratA AvaDe maratAM AvaDavuM joIe. maratAM AvaDe to pharI deha ghAraNa karavo na paDe. deha ane AtmA banneya spaSTa jAdAM dravya che, paNa jIve vicAra karIne bheda pADyo nathI. jo bheda pADyo hoya to AtmA nitya che', evuM draDha thaI jAya. deha anitya che, vizvAsa rAkhavA jevo nathI. mATInuM vAsaNa phuTatAM vAra na lAge. tema A deha che te mAtra saMyogarUpa che, paramANuono jaththo bhego thayo che. AtmA draSTA che. deha rUpI che ane AtmA arUpI che. jaDa ane cetana be vastu che. je jANe te cetana; je na jANe te acetana. jaDa pudgalamAM harSa-zoka, moha ityAdi karIne jIva potAne sukhI mAne che te bhUla che. e bhUla nIkaLe to pachI gabharAmaNa, mUMjhavaNa kaMI na thAya. jene moha ocho thayo che tene mUMjhavaNa na thAya. A deha mAro che ema thaI gayuM che. AkhI jiMdagI sudhI mAro deha, mAro deha' ema kare paNa potAno na thAya. "mAro deha, mAro deha' kare che e bhrAMti che." (bo.1 pR.178) "aciMtya tuja mAhAbhyano, nathI praphullita bhAva; aMza na eke snehano, na maLe parama prabhAva." 6. artha - "tArA mAhAbhyano mane praphullita bhAva nathI. evA praphullita bhAva mATe tArA pratye jevA snehanI jarUra che tevo sneha mArAmAM eka aMza mAtra paNa nathI. tArA upara sneha zI rIte thAya? to kahe : parama prabhAva hoya to. prabhAva eTale gautama svAmI jyAre mahAvIra svAmI 126
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ aciMtya tuja mAhAbhyano'..... ja 'mane nathI maLyo chee puruSano pAse AvyA hatA tyAre bahu ahaMkArathI bharelA ane jANe mahAvIra svAmIthI laDavA mATe ja AvyA hoya tevuM lAgatuM hatuM. paNa jyAre bhagavAna samIpe pahoMcyA tyAre sarva khoTA bhAva jatA rahyA; ane sAcA rastAne pakaDI lIdho. e puruSano prabhAva kahevAya che. Avo parama prabhAva paNa mane nathI maLyo ke jethI sadaguru pratye sneha utpanna thAya." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.146) aciMtya tuja mAhAbhyano'.... dravyathI pUjA re kAraNa bhAvanuM re, bhAva prazasta ne zuddha; parama iSTa vallabha tribhuvanaghaNI re, vAsupUjya svayaMbuddha. pUjanA to kIje re bAramA jinataNI re. 2 saMkSepArtha - bhagavAnanI jaLa caMdanAdikathI dravyo vaDe karAtI pUjA te zubhabhAvanuM kAraNa che. bhAvapUjAnA be prakAra che (1) prazasta bhAvapUjA ane (2) zuddha bhAvapUjA. guNI uparanA rAgane prazasta bhAvapUjA kahe che. traNa bhuvananA svAmI bhagavAna vAsupUjya mane parama iSTa che, vallabha che, te mane atyaMta priya lAge che. e prazasta rAgarUpa bhAvapUjA che tathA prabhunA zuddha svarUpane avalaMbIne potAnA svasvarUpamAM tanmaya thavuM te zuddha bhAvapUjA che. rA. atizaya mahimA re ati upagAratA re, nirmala prabhuguNa rAga; suramaNi suraghaTa surata tuccha te re, jinarAgI mahAbhAga. pU3 saMkSepArtha :- bhagavAnanA atizayono mahimA tathA anaMta duHkharUpa saMsArathI AtmagharmanI oLakhANa karAvI ugAranAra evA prabhunA upakArone saMbhAravAthI temanA pratye nirmaLa guNAnurAga pragaTe che. tyAre tenA AgaLa devatAI maNi ho ke devatAI kAmakuMbha ho athavA devatAI kalpavRkSa ho te sarva tuccha bhAse che. evo je jina vItarAgano rAgI eTale premI hoya tene mahAbhAgyazALI jANavo. e paNa prazasta bhAvapUjA che." -caM.co.(arthasahita) bhAga-1 (pR.148) "tAharuM dhyAna te samakitarUpa, tethI ja jJAnane cAritra te ja chejI; tehathI re jAye saghaLAM pApa, dhyAtA re dhyeya svarUpa hoye pojI. saMkSepArtha - tamAruM dhyAna te ja samakitasvarUpa che, te ja jJAna che ane cAritra paNa te ja che. tethI saghaLAM pApa dUra thAya che. ane pariNAme dhyAna karanAra paNa dhyeyasvarUpane pAme che, arthAt jenuM dhyAna kare tevo ja te pote banI jAya che." -ca.co.(arthasahita) bhAga-1 (pR.210) "aciMtya tuja mAhAbhyano'.... ciMtavanamAM paNa na AvI zake evuM hari eTale zuddhAtmAnuM svarUpa "adbhuta! adbhuta! adbhuta! parama aciMtya evuM he hari, tAruM svarUpa, teno pAmara prANI evo huM kema pAra pAmuM?" (va.pR.244) 127
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana paramAtmA te AnaMdanI ja mUrti che, sarvaguNano bhaMDAra "kevaLa te AnaMdanI ja mUrti che. sarva sattAnI bIjabhUta te zAzvata mUrtine pharI pharI ame jovA talasIe chIe." (va.pR.238) jJAnIone AtmAnA sukha AgaLa jagata tRNavat bhAse jJAnIo jagatane tRNavat gaNe che, e eonA jJAnano mahimA samajavo." (va.pR.969) (zrI malakacaMdabhAI morabIvALAnA prasaMgamAMthI) jANe sAkSAt bhagavAna ja hoya' zrI malakacaMdano prasaMga - "sAhebajInI mudrA taddana viSaya-kaSAya rahita ane zAMta hatI ane AkhA zarIramAM vItarAgatA prasarI rahI hatI. game te vakhate juo paNa mukhAraviMda anya pariNAmane bhajatuM nahIM. kema jANe sAkSAt bhagavAna ja hoya! temaja thatuM. vAta kare temAM pUrvApara virogha hoya nahIM. akhaMDa upayoga rAkhatA tathA vAtanI saMkalanA adbhuta lAgatI. jJAna amArAmAM pariNameluM che khAtAM, uThatAM, besatAM, taddana apramattadazA jovAmAM AvatI. eka vakhate bolyA ke, jJAna amArAmAM pariNameluM che. te mukhAraviMda jotAM khullI rIte jaNAtuM hatuM. - vANI taddana amRtamaya, sAmA mANasa upara asara thAya ja vANI taddana amRtamaya ane sAtizayavALI hatI. vacana evAM TaMkotkIrNa hatA ke sAmA mANasa upara asara thayA vinA rahe ja nahIM. ane ema ja icchA rahe ke teozrInA samIpamAM rahIe jethI haMmezAM navuM navuM sAMbhaLIe. sAhebajIne ghaNI labdhio pragaTI hatI." preraka prasaMgo pU.79) (zrI chaganabhAI nAnajIbhAInA prasaMgamAMthI) tamArA ghaca bhAgya ke AvA jJAnI puruSa tamAre ghera jabhyA zrI chaganabhAIno prasaMga - mAtuzrI tathA nAnA mAtuzrI (jhabakabA) tyAM paghAryA hatA. tyAM kRpAnAthe mane kahyuM ke e baghA rAtre bese che tyAM tuM nAthIbAne sAthe laIne jA tathA gharmadhyAna, stavana, pratIti vagerenI vAta karajo. pachI meM nAthIbenane kahyuM ke mAtuzrI tathA nAnA mAtuzrIne kRpALudeva sAthe sAMsArika sagapaNa nathI, paNa temane evI vAta karavI ke tamArA ghanya bhAgya che ke AvA jJAnI puruSa tamArA ghare avataryA. amo to e puruSane bhagavAna ja gaNIe chIe. tenA Azare kalyANa ja thAya; paNa tamone te viSe bhagavAna jevo rAga nathI. paNa A avasara jAya che. tamArA jevAnA gharamAM ciMtAmaNi ratnano joga che. tamo te vAta lakSamAM lo. e vicArI juo ke A kAkA lIMbaDInA tathA amo vIramagAmanA te AvA mahAtmAnA kAraNathI gharabAra sAmuM jotA nathI ane temanI samIpamAM temanI AjJA upADIe chIe. Ama kRpALudevanI jJAnI tarIkenI pratIti amone vizeSa thatI gaI che ema vAta karavI." (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo pR.350) 128
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aciMtya tuja mAhAbhyano'...... jJAnInA aciMtya mAhAbhyanuM jeTaluM oLakhANa teTaluM kalyANa "jJAnI puruSanuM agamya, agocara mAhAbhya che. tenuM jeTaluM oLakhANa thAya teTaluM mAhAsya lAge; ane te te pramANamAM tenuM kalyANa thAya." (va.pR.990) jIvanakaLA'mAMthI - kheDAthI devakaraNajI mahArAja prabhuzrIjIne lakhe che ke : eka divase AhAra karIne huM kRpAnAtha (zrImad UtarelA te mukAme gayo. te baMgalAne cAra mALa hatA. tenA trIjA mALe paramakRpALudeva birAjyA hatA. te vakhate temanI adbhuta dazA mArA jovAmAM AvyAthI meM jANyuM ke huM A avasare chato thaIza to te AnaMdamAM kaMI pheraphAra thaze, ema vicArI huM eka bhIMtanA paDade rahI sAMbhaLato hato. te kRpAnAtha pote potAne kahe che." paramakRpALudevanI adbhuta dazA "aDatAlIsanI sAlamAM rALaja birAjyA hatA. te mahAtmA zAMta ane zItala hatA. hAla sAlamAM vaso kSetre vartatA mahAtmA parama addabhuta yogIndra parama samAdhimAM rahetA hatA. ane A vanakSetre vartatA paramAtmA paNa adbhuta yogIndra parama zAMta birAje che. evuM pote potAnI nagna bhAvI aliMgI niHsaMga dazA varNavatA hatA." (pR.230) (zrI ratnakukSI mA devabAInA prasaMgamAMthI) paramakRpALudevanI alipta dazA zrI ratnakukSImAno prasaMga -"saMvat 1956nI sAlamAM paramakRpALudeva vaDhavANa kempamAM hatA tyAre mAtuzrIne pote kahyuM ke "saMsArI jIvo strI sAthe eka divasamAM jeTalo moha kare che teTalo AkhI umaramAM ame karyo nathI. ane mane (mAtuzrIne) kahyuM ke-ApanI AjJA hoya to huM AjathI sarva prakAre vratano niyama ghAraNa karuM." zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.2) (zrI jeThAlAla jamanAdAsa bhAvasAra, vasonA prasaMgamAMthI) sAhebajI lallujI mahArAjane page lAgavAnuM kahetA zrI jeThAbhAIno prasaMga - "zrI lallujI mahArAjane koI pahelA page lAgatA no'tA. tethI sAhebajI (paramakRpALudeva) baghAone mahArAjane page lAgavAnuM kahetA hatA. paNa A mahAtmAne joI badhAnI AMkha TharavAthI temane ja pahelAM page lAgatA hatA. paNa Avo bagho dekhAva joIne mane to ema cokkasa thayuM ke A sAhebajIne bilakula mAna ke pUjAvAnI apekSA nathI. karavA mAMDo to ja saphaLa thaze, kahevA mAtrathI saphaLatA nathI te TAImamAM eka mevADanA sAdhu bhaTTAraka AvyA hatA. temanI sAthe ghaNI ja gharma saMbaMdhInI carcA thaI hatI. paraMtu temAM sAhebajIno bogha sarvotkRSTa thayo hato ane te bhaTTAraka stavano 129
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana bolatA hatA. paNa temane pUjyazrI kahetA ke "tema karavA mAMDo to ja saphaLa thaze, paNa kahevArUpa bolavAthI kaMI saphaLa thaze nahIM.'' (zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.273) spRhArahita jJAnInA adbhuta upadezathI ghaNA jIvo bUjhe "sakAma bhaktithI jJAna thAya nahIM. niSkAma bhaktithI jJAna thAya. jJAnInA upadezane viSe adbhutapaNuM che, teo nicchiApaNe upadeza de che, spRhArahita hoya che. upadeza e jJAnanuM mAhAtmya che, mATe saheje mAhAtmyane laIne ghaNA jIvo bUjhe che.'' (va.pR.707) (zrI choTAlAla mANekacaMda khaMbhAtanA prasaMgamAMthI) pUchavA ghArIne AvelA sarvanuM upadezamAM ja samAdhAna zrI choTAlAlabhAIno prasaMga :-"saM.1949nA Aso mAsamAM paramakRpALudeva khaMbhAta padhAryA tyAre mArA makAnamAM 18 divasanI sthiratA karI hatI. sAhebajI te vakhate upadeza karatA te vakhate mAruM makAna zrotAjanothI bharAI jatuM. dareka haoNlamAM loko bharAI jatA jethI paga mUkavA jeTalI jagyA paNa rahetI nahotI. tethI ghaNA loko makAnanI bahAra nIce UbhA UbhA upadeza sAMbhaLatA hatA. pUchavA dhArIne AvelA sarvanuM samAdhAna upadezamAM ja thaI jatuM. jethI loko Azcarya sahita AnaMda pAmatA ane vicAratA ke jANe ApaNA mananA bhAvo teozrInA jANavAmAM AvI gayA na hoya !'' -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.198) aho! aho! aho! temanA pavitra guNo "aho! teozrInI saumyatA, paramArthapaNuM, aho! temanI vItarAgatA, aho! temanI mukhamudrA, aho! temanI kRpA e badhuM vacanamAM AvI zake nahIM paNa bahu ja smRtimAM Ave che. huM pAmara teozrI mATe vadhu zuM lakhuM ?'' -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.200) (zrI choTAlAla chaganalAla khaMbhAtanA prasaMgamAMthI) potAnA kuTuMba pratye paNa rAga dazA jovAmAM AvI nahIM paramakRpALudevanI dazA viSe nIce mujaba mArA jovAmAM Avela che : zrI choTAlAlabhAIno prasaMga H- saMvat 1949nI sAlamAM paramakRpALudeva potAnI dukAnamA besatA hatA, to paNa potAnI dazA vahevArika padArtha para nahIM rAkhatA jJAnInA mArga pratyenI vizeSa lAgaNI jovAmAM AvatI hatI; evI khAtarI amone thayela che. tyArabAda saMvat 1952mAM te ja rUpe dazA jovAmAM Avela. te vakhate temanA dharmapatnI tathA temanA be putro ane eka putrI muMbaI mukAme hovA chatAM paNa temanAmAM rAgadazA jovAmAM AvatI nahotI. phakta zAstra vAMcavuM agara koI mumukSu sAthe jJAnAdi saMbaMdhI vAtanA ghyAnamAM vizeSa kALa nirgamana thato hato. e amone khAtarIpUrvaka anubhava thayela che. temaja teozrI haratA pharatA hoya to paNa sacitta AnaMda evA evA zabdo potAnA mana sAthe uccAro karatAM jovAmAM AvatAM hatA.'' -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgomAMthI (pR.230) 130
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'aciMtya tuja mAhAtmyano'..... baMdha mokSanI yathArtha vyavasthA kahenAra zrI tIrthaMkaradeva baMdha, mokSanI yathArtha vyavasthA je darzanane viSe yathArthapaNe kahevAmAM AvI che, te darzana nikaTa muktapaNAnuM kAraNa che; ane e yathArtha vyavasthA kahevAne jogya jo koI ame vizeSapaNe mAnatA hoIe to te zrI tIrthaMkaradeva che.'' (va.pR.314) tIrthaMkaradevano aMtara Azaya A kSetre paramakRpALudevanA hRdayamAM "zrI tIrthaMkaradevano aMtara Azaya te prAye mukhyapaNe atyAre koIne viSe A kSetre hoya to te ame hoIzuM ema amane dRDha karIne bhAse che. kAraNa ke je amAruM anubhavajJAna tenuM phaLa vItarAgapaNuM che, ane vItarAganuM kaheluM je zrutajJAna te paNa te ja pariNAmanuM kAraNa lAge che; mATe ame tenA anuyAyI kharekharA chIe, sAcA chIe. vana ane ghara e banne koI prakAre amane samAna che, tathApi vanamAM pUrNa vItarAgabhAvane arthe rahevuM vadhAre rucikara lAge che; sukhanI icchA nathI paNa vItarAgapaNAnI icchA che.'' (va.pR.314) jJAnIpuruSa samudra jevA gaMbhIra hoya zrI mohanalAlajI mahArAjano prasaMga :-"eka divase paramakRpALudeva upAzrayamAM savAranA padhAryA te vakhate mAtra ame sAghuo hatA. ame meDA upara hovAthI paramakRpALudeva upara padhAryA, mauna rahI eka Asana upara birAjyA. A vakhate mohanalAlajI mahArAja temanI mukhamudrAnuM meSonmeSa dRSTithI joIne aMtardhyAna paramagurunuM karatA hatA. thoDA vakhata pachI paramakRpALudeva upadezamAM bolyA-jIvo jJAnIpuruSanI gaMbhIratA jANI zakatA nathI. jJAnIpuruSa samudra jevA gaMbhIra hoya. jIva jo te gaMbhIratA jANe to samakita kyAM dUra che? arthAt jJAnIpuruSanI gaMbhIratA jANatA ja jIvane samyajJAna prApta thAya che.'' ame nagna-asaMga evA AtmAne anubhavyo mATe ame digaMbara chIe eka digaMbara bhAIno prasaMga :- "eka divasa pote je makAnamAM UtaryA hatA te makAnamAM eka digaMbara bhAI je jijJAsu ane vairAgI hato te paramakRpALunA darzanArthe gayo. tene paramagurue pUchyuM tame koNa che? tyAre teNe kahyuM sAhebajI huM digaMbara chuM. tyAre pote kahyuM ke tame digaMbara nathI digaMbara to ame chIe. te stabdha thaI vicAramAM paDyA ke ApaNe zuM kahevuM? 131
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana pachI paramaguru (paramakRpALudeva) bolyA ke ame AtmA nagna-asaMga anubhavyo che eTale ame digaMbara chIe ane tame zveta vastra dhAraNa karyA che mATe zvetAMbara cho. vinodamAM AvI apUrva vAta samajAvI hatI.'' -pU.zrI brahmacArIjInI DAyarI naM.11 (pR.52,53) 'aciMtya tuja mAhAtmyano'..... satpuruSa ke smaraNanuM mAhAtmya lAgyuM hoya to te sAMbhare "pUjyazrI-jIvane je vastunuM mAhAtmya lAgyuM hoya tenA vicAro Ave. paisA kamAvAnuM jo mAhAtmya jAgyuM to tenA vikalpo Ave. niraMtara smaraNamAM citta rAkhe to saMkalpa-vikalpa ochA thAya.'' (bo.1 pR.108) satpuruSa pAse Rddhi-siddhi mATe AvavAthI saMsAra vRddhi "keTalAka loko sAhebajI pAsethI Rddhi-siddhio prApta thaze tevA hetuthI AvatA hatA. teo tarapha sAhebajI bilakula lakSa ApatA nahotA. eka vakhate sAhebajIe jaNAvyuM ke tamo amArI pAse je icchAe Avo cho tevI icchAe amArI pAsethI tamone paramArthalAbha nahIM thAya. tevI icchAo bhavavRddhinA hetu che, mATe tevI icchAe Avazo nahIM.'' -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.16) ghyAnamAM AtmAnaMda varte tyAre parapadArthano paricaya mRtyu samAna kAgaLonA namUnAno prasaMga :-"paramakRpALudeva eka vakhata jyAre ghyAnamAM lIna hatA tyAre eka bhAIe kAgaLonA namUnA teozrIne batAvatAM kharIdI mATe salAha mAgI. tyAre evo javAba maLyo ke prathama amAruM mastaka utArI lIdhuM hota to ThIka thAta. AvA prakAre ghyAnamAM AtmAnaMda varte che; tyAre parapadArthano paricaya mRtyu samAna lAge che. gRhastha vezamAM pravRttimAM rahI dharmasAdhana karavuM e ghaNuM duSkara che. teozrIne muMbaI smazAnatulya lAgatuM.'" (bo.1 pR.27) (paMDita zrI lAlananA prasaMgamAMthI) dhyAna nivRttie kRpALudevanI mukhamudrA AnaMdamAM vibhora paMDita lAlanano prasaMga H--'muMbaImAM vacalA bhoIvADAmAM caMdraprabhunuM maMdira hatuM, e ja maMdira Aje bhUlezvaranI najIkamAM AvI gayuM che. ahIMyA kRpALudevanI sAthe traNathI cAranI vacamAM zanivAre, ravivAre ane rajAne divase jato hato. tyAM kRpALudeva caMdraprabhunI pratimAnI sAme padmAsane besI dhyAnastha thatA hatA. temanI joDe besI huM bhAvapUjA karato. dhyAna nivRtti thatAM kRpALudevanI zAMta mukhamudrA jANe AnaMdamAM jhIlatI hoya ema dekhAtuM hatuM." zrImad rAjacaMdra pre2ka prasaMgo (pR.170) 132
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aciMtya tuja mAhAbhyano'..... (zrImad rAjacaMdra ane mahAtmA gAMdhIjInA prasaMgamAMthI) "zrImad vAyuvege mokSa tarapha ghasI rahyA hatA gAMdhIjIno prasaMga - "ApaNe saMsArI jIvo chIe, tyAre zrImad asaMsArI (saMsArathI virakta) hatA, ApaNane aneka yonimAM bhaTakavuM paDaze, tyAre zrImad kadAca eka bhava basa thAo, ApaNe mokSathI dUra bhAgatA hoIzuM, tyAre zrImad vAyuvege mokSa tarapha ghasI rahyA hatA." "zrImad rAjacaMdranI draSTie to mokSa meLavavo eTale sarvAze rAgadveSathI rahita thavuM." -zrI rA.preraka prasaMgo (pR.141) kAvyamAM jevo vairAgya tevo temanA jIvanamAM - apUrva avasara evo kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo; sarva saMbaMghanuM baMghana tIkSaNa chedIne, vicarazuM kava mahat puruSane paMtha jo... apUrva 1 sarvabhAvathI odAsInyavRtti karI, mAtra deha te saMyamahetu hoya jo; anya kAraNe anya kazuM kahyuM nahIM; dehe paNa kiMcit mUccha nava joya jo.. apUrva2 - zrImad rAjacaMdra "je vairAgya e kaDIomAM jhaLahaLI rahyo che, te meM temanA be varSanA gADha paricayamAM kSaNe kSaNe temanAmAM joyelo." temanI pratyeka kriyAmAM vairAgya to hoya ja "khAtAM, besatAM, sUtAM, pratyeka kriyA karatAM temanAmAM vairAgya to hoya ja. koI vakhata A jagatanA koIpaNa vaibhavane viSe temane moha thayo hoya ema nathI joyuM." zrI.rA.preraka prasaMgo (pR.137) khUna karanAra pratye paNa prema ane dayAgharmanuM phUMDA bharIne pAnA ghaNIvAra kahIne lakhI gayo chuM ke meM ghaNAnA jIvanamAMthI ghaNuM lIdhuM che, paNa sauthI vadhAre koInA jIvanamAMthI grahaNa karyuM hoya to te kavizrI zrImad rAjacaMdranA jIvanamAMthI che. dayA gharma paNa huM temanA jIvanamAMthI zIkhyo chuM. khUna karanAra upara paNa prema karavo e dayAgharma mane kavizrIe zIkhavyo che. e gharmanuM temanI pAsethI meM kUMDA bharIne pAna karyuM che." -zrI rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.140) e dayAgharma ahiMsA gharmano AghAra laI gAMghIjIe bhAratadezane aMgrejonI gulAmImAMthI AjhAda karyo. emAM gAMdhIjInuM AMtarika pIThabaLa te zrImad hatA. 133
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana meM kadI temane mohamayI sthitimAM joyA nathI "je manuSya lAkhonA sodAnI vAta karI laIne turata AtmajJAnanI gUDha vAto lakhavA besI jAya, tenI jAta vepArInI nahIM paNa zuddha jJAnInI che. temano AvI jAtano anubhava mane eka veLA nahIM paNa aneka veLA thayelo. meM temane kadI mUcchita sthitimAM (mohamayI sthitimAM) joyA nathI. mArA upara sauthI vaghAre chApa zrImadgI ghaNA ghaNA gharmAcAryonA prasaMgamAM huM tyAra pachI Avyo chuM. dareka gharmanA AcAryone maLavAno prayatna meM karyo che, paNa je chApa mArA upara rAyacaMdabhAIe (zrImade) pADI te bIjA koI nathI pADI zakyA. temanAM ghaNA vacano mane soMsarA UtarI jatA. temanI buddhine viSe mane mAna hatuM. temanI prAmANiktA vize teTaluM ja hatuM, ne tethI huM jANato hato ke teo mane icchApUrvaka ADe raste nahIM dore. potAnA manamAM haze evuM ja kaheze. AthI mArI AdhyAtmika bhIDamAM (ghArmika saMbaMghI mUMjhavaNamAM) huM temano Azraya leto. mArA jIvana para zrImadgo evo sthAyI prabhAva paDyo che ke huM enuM varNana karI zakato nathI." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.137) ema paramakRpALudeva koIne kavirUpe, koIne zatAvadhAnI rUpe, koIne vidvAna rUpe, koIne prAmANika jhaverIrUpe, koIne jJAnIrUpe bhAsyA jyAre pa.pU.prabhuzrIjIe to temane bhagavAnarUpe oLakhyA to temane teno lAbha thayo. temanAthI pote paNa bhagavAna svarUpa prApta karyuM. bhagavAnanA vacanonuM mAhAbhya paNa bhagavAna tulya ja "bhagavAna pAse jAya to bhagavAnano bogha sAMbhaLe. bhagavAna pratyakSa na hoya to emanA vacano pratyakSa bhagavAna ja che, ema vicArI svAdhyAya karavo." (bo.1 pR.265) sapuruSanA eka eka vacanamAM anaMta Agama rahelA che "jema koI kiMmatI bIja ilAyacI vagerenuM vAvyuM hoya to bahu lAbha thAya; tema puruSanuM vacana bahu kiMmatI che, te jo hRdayamAM utAryuM hoya to ghaNo lAbha thAya. satsaMgamAM bahu kamANI thAya che. satsaMgamAM je kaMI sAMbhaLyuM hoya, teno vicAra karavo." (jUnuM bo.1 pR.120) (zrI popaTabhAI manajIbhAI vavANiyAnA prasaMgamAMthI) amAre bhagavAna mahAvIrathI viruddha kaMI kahevuM nathI zrI popaTabhAIno prasaMga :-"keTalAka loko ajANapaNAmAM temaja sAhebajInA samAgamamAM nahIM AvelA hovAthI ema ghAratA hatA ke e to kaMI baghAthI judI ja vAta kare che. ekavAra te loko sAhebajI pAse AvyA hatA tyAre sAhebajIe teone vagara kIghe jaNAvyuM ke tamAruM amArA mATe je ghAravuM che, te bhUlabhareluM che. zrI mahAvIre je mArga darzAvela che e ja pramANe cAlavAnuM 134
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ aciMtya tuja mAhAbhyano'.... che. te sivAya bIjA koI prakAre mArga maLI zakavAno nathI. amAre kAMI zrI mahAvIre darzAvela mArgathI viruddha darzAvI anaMto saMsAra vaghAravo nathI. tenuM viruddhatAthI kahevAnuM koI prayojana nathI." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.16) aciMtya ciMtAmaNisvarUpa gharma jeNe batAvyo tenuM aciMtya mAhAbhya che "aciMtya tuja mAhAsyano, nathI praphullita bhAva; aMza na eke snehano, na maLe parama prabhAva." "A doharAno bhAvArtha tame pUkyo hato, teno paramArtha upara TAMkelA patramAM spaSTa samajAya che ke "jene bIjuM kaMI sAmarthya nathI evA abugha ane azakta manuSyo paNa te AzrayanA baLathI parama sukhahetu evA adbhuta phaLane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. mATe nizcaya ane Azraya ja kartavya che, adhIrajathI kheda kartavya nathI." (843) AvuM aciMtya ciMtAmaNisvarUpa gharmanuM svarUpa jeNe nirUpaNa karyuM che tenuM aciMtya mAhAsya che, paNa te pratye praphullita bhAva, parama ullAsa jIvane Avato nathI. e koI pUrvanA aMtarAya bhAse che. sAMsArika tuccha vastuo pratye sarva pradeza AtmA AkarSAI tanmaya banI jAya che, paNa teno eka aMza paNa paramapuruSanA parama upakAra pratye Takto nathI; tenI sAthe prIti baMghAtI nathI; tenI smRti vAraMvAra AvatI nathI, e jIvanuM nirbaLapaNuM pragaTa jaNAya che." (bo.3 pR.517) (zrI gAMDAbhAI bhAIjIbhAI khaMbhAtanA prasaMgamAMthI) zrI gAMDAbhAIno prasaMga -"eka divasa sAhebajI keTaleka dUra gAma bahAra padhAryA hatA. tyAM eka vRkSa nIce birAjamAna thayA hatA. sarve mumukSabhAIo sAhebajInA sanmukhe beThA hatA. sAhebajInA mukhAraviMda mAMhethI upadeza dhvani cAlatI hatI. tyAga vairAgya saMbaMdhamAM ghaNo ja anupama upadeza cAlato hato. te sAMbhaLI sarve mumukSubhAIonA netro mAMhethI coghArAe azru vahetA hatA." -zrI rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.222) 'nathI praphullita bhAva'.... "svAmI svayaMprabhane ho jAuM bhAmaNe, harakhe vAra hajAra; vastu gharma ho pUraNa jasu nIpano, bhAvakRpA kiratAra. svAmI caityavaMdana covIzI "he nAtha mokSanAyaka hAtha jhAlo, karmo kaThina cUranAra sahAya Alo, he vizva tattva samajI samajAvanArA, guNo thajo pragaTa vaMdanathI amArA." -prajJAvabogha zrImad rAjacaMdramAMthI : jJAnInA vacano aMtaramAM Utare to dina pratidina ullAsa pariNAma vadhe jIvane jJAnIpuruSa samIpe temanAM apUrva vacano sAMbhaLavAthI apUrva ullAsa pariNAma 135
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana Ave che, paNa pachI pramAdI thatAM apUrva ullAsa Avato nathI. jema agninI sagaDI pAse beThA hoIe tyAre TADha vAya nahIM, ane sagaDIthI vegaLA gayA eTale pachI TADha vAya; tema jJAnIpuruSasamIpa temanAM apUrva vacano sAMbhaLyAM tyAre pramAdAdi jAya, ane ullAsa pariNAma Ave, paNa pachI pramAdAdi utpanna thAya. jo pUrvanA saMskArathI te vacano aMtarpariNAma pAme to dinapratidina ullAsa pariNAma vaghatAM jAya; ane yathArtha rIte bhAna thAya." (va.pR.698) (zrI bhagubhAI goghAvIvAlAnA prasaMgamAMthI) paramakRpALudevano AkhI rAta upadeza zrI bhagubhAIno prasaMga -"pharIthI paramakRpALudevano samAgama zrI amadAvAdamAM haThIbhAI zeThanI vADIe thayo hato. tyAM teozrInA mukhe upadeza dhvani AkhI rAta cAlI hatI. sarvene ghaNo ja AnaMda thayo hato. sarvenA mana ghaNA ja ullAsita thayA hatA ane jANe teozrInI upadezadhvani sAMbhaLyA ja karIe ema sarvene thayuM hatuM. zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.387) (pU.zrI brahmacArIjInI DAyarI naM.11mAMthI) paramakRpALudevanA boghathI Avela apUrva AnaMda zrI vanamALIbhAIno prasaMga :-"goghAvonA vanamALIbhAI paramakRpALudevanA bogha zravaNathI evA harSamAM AvI gayA ane kahevA lAgyA ke bApajI (prabhuzrIjIne) have to huM ApanA caraNamAM rahIza. mane sAdhupaNuM Apo. temanI vRddhAvasthA hovAthI mohanalAlajI mahArAje kahyuM, ApanI vRddhAvasthA che to Apa sAdhupaNuM laIne zuM karazo? tyAre te bolyA ke tamane badhAne AhArapANI lAvI ApIza ane tamArI sarvenI sevA bhakti karIza. ema kahI rAtanA thayela paramakRpALudevanA boghanI AnaMdathI vAto karavA mAMDyA. ame paNa jANe pratyakSa bodha pAmyA hoya evo avarNanIya AnaMda thayo hato." (pR.51) (paramapUjya prabhuzrIjInA boghamAMthI) dehAtIta dazAmAM koI paNa mohano aMza nathI pa.pU.prabhuzrIjIno prasaMga -"prabhuzrIjI kahe-ame to baghAne chokarAnI mAphaka ramADIe chIe. amArA karama kharAM, paNa te khapAvavAnAM. paNa eTalI to khAtarI rAkhavI ke amArI ramata temAM koIpaNa mohano aMza nathI, dehAtIta dazAmAM thAya eTale amAre karma baMghAtAM nathI. ame je karIe te bogharUpe ane tenI keTalI avasthA-dazA che te pArakhI levAnI khAtara. jo koI emAMthI ghAre ke A to moha haze, to tenI aghamadazA thAya, narakamAM javAnuM thAya (gaLe phAMsa darda batAvyuM) te to marI gayo ja jANavo. ane jo potAnI sthitimAM rahe te AgaLa vadhe che." 136
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI praphullita bhAva'..... jJAnIpuruSanA vacanathI ullAsa thAya to jIva bhedajJAnane pAtra bane "jJAnInA vAkyanA zravaNathI ullAsita thato evo jIva, cetana, jaDane bhinnasvarUpa yathArthapaNe pratIta kare che, anubhave che, anukrame svarUpastha thAya che." (va.pR.642) (zrI gAMDAbhAI bhAIjIbhAInA prasaMgamAMthI) bhagavAne avatAra dhAraNa karyo paNa loko oLakhI zakatA nathI zrI gAMDAbhAIno prasaMga --"vaDavAmAM paramakRpALudevano upadeza sAMbhaLI ghera AvatA rastAmAM cAlatA meM saburabhAIne tathA amArA bairAone pUchyuM ke kema ? kevo AnaMda varatAya che? tyAre saburabhAIe jaNAvyuM ke A AnaMdanI to zI vAta karavI ? ghIno svAda kevo hoya che ema koI pUche to ApaNe kevA prakArano kahI zakIe? tene mATe to prakAra batAvI zakAto ja nathI. paraMtu ema ja kahI zakAya ke teno svAda te vAparavAthI anubhava thaI zake, vANI dvArAe teno prakAra batAvI zakAto nathI; tema A puruSanI vANI sAMbhaLI ghaNo ja AnaMda anubhavAya che. paraMtu te AnaMdano prakAra vANI dvArAe akathya che vagere utsAha jaNAvatA hatA. tyArabAda bairAoe jaNAvyuM ke A kaLiyuganA lokonuM kalyANa karavA mATe bhagavAne avatAra dhAraNa karyo che paNa loko bhagavAnane oLakhI zakatA nathI. jene oLakhANa thaze tene vaikuMThe laI jaze.' -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.219) svapara AtmAne zAMti thAya ema pravartavAmAM ullAsita vRtti rAkhajo "svAtmahitamAM pramAda na thAya ane pa2ne avikSepapaNe AstikyavRtti baMdhAya tevuM tenuM zravaNa thAya, kriyAnI vRddhi thAya, chatAM kalpita bheda vadhe nahIM ane svapara AtmAne zAMti thAya ema pravartavAmAM ullAsita vRtti rAkhajo, satzAstra pratye ruci vadhe tema karajo. A patra paramakRpALu zrI lallujImuninI sevAmAM prApta thAya. OM zAMtiH' (1.pR.653) 'nathI praphullita bhAva'..... jJAnInuM aciMtya mAhAtmya lAge to AtmA praphullita thAya "jJAnIpuruSanA mAhAtmyano jIvane jyAM sudhI lakSa na thAya tyAM sudhI AtmAmAM praphullitapaNuM AvatuM nathI.'' (bo.1 pR.33) (zrI jhaverabhAI bhagavAnabhAI kAviThAnA prasaMgamAMthI) darzanathI ullAsa pAmI AtmA uchaLI jato zrI jhaverabhAIno prasaMga - 'svAbhAvika zrI paramakRpALudevanA darzana thatAM je romAMcita ullAsa AnaMda Avato te anahada hato. AtmA UchaLI jato hato.'' 137
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana = kuLa (zrI jhaverabhAI zaMbhudAsa kAviThAnA prasaMgamAMthI) A to bhagavAna che, avatAra ghAraNa karyo che zrI jhaverabhAIno prasaMga - "paramakRpALudeva gAmathI thoDe dUra jaMgalamAM paghAratA tyAre mumukSabhAIo sAthe jatA hatA. tyAM paramakRpALudevano bogha sAMbhaLI amo sarve bhAIone ghaNo ja AnaMda thato. apUrva alaukika adbhuta upadeza cAlato hato. te raste thaIne ( 1 * 8 - ShjhaT 2wy5) = S keTalAMka loko Dhora carAvatAM jatAM tyAre paramakRpALudevano upadeza sAMbhaLI UbhA rahI jatA hatA. Dhoro keTaleka dUra cAlyA jatA paNa paramakRpALudevanI amRta sarakhI vANI sAMbhaLI teo AnaMda pAmI TharI jatA ane ghaNA vakhata sudhI rokAtA hatA. khUba utsAhapUrvaka paramakRpALudevane namaskAra karatA ane ekabIjAne vAto karatA ke A to bhagavAna che, avatAra ghAraNa karyo che." sauthI pahelo satsaMga ja kartavya che "satsaMgamAM ullAsabhAva rahe che ane thoDA vakhatamAM ghaNuM kAma thaI jAya che."(bo.2 pR.102) 138
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'aMza na eke snehano'..... roje krama cAlu rAkhe to samajAya ane ullAsabhAva Ave pa.u.pa.pU.prabhuzrIjI pote zrI AnaMdaghanajI, zrI devacaMdrajI AdinAM stavano roja savAre bhaktimAM gAtA. bIjA sAMbhaLanArane ke jhIlanArane kaMI samajAya nahIM, paNa roja eno e krama cAlu rahyo to Aje tenAM te stavano amRta jevAM lAge che. ane teozrIne kema temAM ullAsa Avato te samajAya che. tema abhyAsa cAlu rAkhazo to TIpe TIpe sarovara bharAya tema AgaLa upara lAbha samajAze.'' (bo.3 pR.695) prabhu pratye praphullita bhAva lAvI pratidina prabhunuM dhyAna dharajo "nitya navIna utsAhathI, gharajo prabhunuM dhyAna, smaraNa karajo prItathI, tajI deha-abhimAna." 'aMza na eke snehano'..... he prabhu! ApanA pratye mane snehano - premano eka aMza paNa pragaTyo nahIM. kemake premarUpI mUDI to meM jagatanA padArthomAM verI dIdhI che. mATe ApanA pratye mane kyAMthI prema pragaTe ! jyAre pU.zrI brahmacArIjI lakhe che ke - "nathI nAtha jagamAM sAra kAMI, sAra sadguru pyAra che." 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI : jIvane mahAtmA pratye moha ja na Avyo "kaNabI ane koLI jevI jJAtimAM paNa mArgane pAmelA thoDA varSamAM ghaNA puruSo thaI gayA che; te mahAtmAonI janamaMDaLane apizvAna hovAne lIdhe koIka ja tenAthI sArthaka sAdhI zakyuM che; jIvane mahAtmA pratye moha ja na Avyo, e kevI izvarI adbhuta niyati che! eo sarva kaMI chevaTanA jJAnane prApta thayA nahotA; paraMtu te maLavuM temane bahu samIpamAM hatuM. evA ghaNA puruSonAM pada vagere ahIM joyA. evA puruSo pratye romAMca bahu ulluse che; ane jANe niraMtara tenI caraNasevA ja karIe, e eka AkAMkSA rahe che. jJAnI karatAM evA mumukSu para atizaya ullAsa Ave che; tenuM kAraNa e ja ke teo jJAnInA caraNane niraMtara seve che; ane e ja emanuM dAsatva amAruM temanA pratye dAsatva thAya che, tenuM kAraNa che.'" (va.pR.257) jJAnIpuruSanuM sAcuM oLakhANa thAya to temanA pratye apUrva sneha Ave che "jenA vacanabaLe jIva nirvANamArgane pAme che, evI sajIvanamUrtino pUrvakALamAM jIvane joga ghaNI vAra thaI gayo che; paNa tenuM oLakhANa thayuM nathI; jIve oLakhANa karavA prayatna kvacit karyuM paNa haze; tathApi jIvane viSe grahI rAkhelI siddhiyogAdi, riddhiyogAdi ane bIjI tevI kAmanAothI potAnI dRSTi malina hatI; dRSTi jo malina hoya to tevI samUrti pratye paNa bAhya lakSa rahe che, jethI oLakhANa paDatuM nathI; ane jyAre oLakhANa paDe che, tyAre jIvane koI 139
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana apUrva sneha Ave che, te evo ke te mUrtinA viyoge ghaDI eka AyuSya bhogavavuM te paNa tene viTaMbanA lAge che, arthAt tenA viyoge te udAsInabhAve temAM ja rasa vRtti rAkhIne jIve che; bIjA padArthonA saMyoga ane mRtyu e banne ene samAna thaI gayAM hoya che. AvI dazA jyAre Ave che, tyAre jIvane mArga bahu nikaTa hoya che ema jANavuM. evI dazA AvavAmAM mAyAnI saMgati bahu viTaMbanAmaya che; paNa e ja dazA ANavI evo jeno nizcaya vRDha che tene ghaNuM karIne thoDA vakhatamAM te dazA prApta thAya che." (va.pR.268) jagata pratye moha hoya to puruSa pratye sneha kyAMthI Ave "jagata ane mokSano mArga e be eka nathI. jene jagatanI icchA, ruci, bhAvanA tene mokSane viSe anicchA, aruci, abhAvanA hoya ema jaNAya che." (va.pR.338) na maLe parama prabhAva'. | mumukSuone paramakRpALudevano parama prabhAva temanA samAgamamAM AvavAthI jovA maLyo tevo mane maLyo nathI. mane paNa ApanA samAgame ApanA parama prabhAvanA prasaMgo jovA maLe to mArA manamAM paNa ApanA pratye paramaprema AvI zake. paNa tevo yoga mane maLyo nathI. mATe ApanA pratye mArA hRdayamAM snehano eka aMza paNa pragaTyo nathI. (zrI popaTabhAI manajIbhAI vavANiyAnA prasaMgamAMthI) skUlamAM prathama divase copaDInuM vAMcana zrI popaTabhAIno prasaMga -"sAhebajI je skUlamAM bhaNavA mATe jatA hatA te skUlanA mAstara eka mumukSubhAIne maLyA hatA. teo sAhebajInA saMbaMdhamAM alaukika camatkArika bALapaNanI vAto jaNAvatA hatA. te hakIkata sAMbhaLavAmAM AvavAthI nIce pramANe jaNAvuM chuM - "sAhebajInI alaukika dazAno anubhava Aje mane smaraNa karAve che ke jyAre temane mArI klAsamAM bhaNavA mATe prathama besADyA tyAre meM temane ekaDe eka lakhIne zIkhavA mATe ApyA, pachI ekathI daza sudhI ane tyArabAda jema jema huM AgaLa batAvato gayo tema tema teo jaNAvatA ke A to mane AvaDe che. copaDImAMthI pATha vAMcavA mATe jaNAvyuM tyAre te pATha ekadama vAMcI saMbhaLAvyo. tyAra pachI bIjA AgaLa pAchaLanA keTalAka pado vaMcAvyA. copaDI mUkI dIghA bAda anukrame jeTalA pATha vAMcI gayA hatA te saghaLA pATha ekapaNa bhUla vinA mukhapAThe bolI saMbhaLAvyA hatA. A hakIkatathI mane camatkAra bhAsyo ke Aja rojathI bhaNavA mATe AvyA che ane A zuM? A chokarAne zuM bhaNAvuM? tamAro chokaro devapuruSa jaNAya che mArI eka bhUla thaI hatI. te bhUla sAhebajIe jaNAvI ke A ThekANe A pramANe hovuM joIe, ane temAM A pramANe kema kaho cho? tenI meM tapAsa karI to temanA kahevA pramANe mArI 140
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'na maLe parama prabhAva'..... bhUla nIkaLI. tethI mane camatkAra lAgyo ke A chokaro mahA uttama puruSa jaNAya che, tethI huM temanA pUjya pitAzrI ravajIbhAI pAse gayo ane saghaLI hakIkata vidita karI jaNAvyuM ke tamArA chokarAne huM zuM bhaNAvuM? je je kahuM chuM te saghaLuM kahe che ke mane AvaDe che, copaDInA pATha vaMcAvyA to te mukhapATha thaI gayA. mATe mane to ema ja khAtarI thaI che ke A chokaro devapuruSa hoya ema jaNAya che vagere jaNAvyuM hatuM.' zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.9) (zrI popaTabhAI manajIbhAI vavANiyAnA prasaMgamAMthI) bALavayamAM dharmasaMbaMdhI mArmika vyAkhyAna zrI popaTabhAIno prasaMga :-"eka vakhate maNIbhAI jazabhAI zrI vaDodarA sTeTanA sara nyAyAdhIza hatA te sAhebajI pAse AvyA hatA. kaccha deza tarapha padhAravA mATe ghaNA AgrahapUrvaka sAhebajIne vinaMtI karI, jethI sAhebajI kaccha tarapha temanI sAthe padhAryA hatA. tyAM sAhebajIe ghaNA loko madhye dharmasaMbaMdhI vyAkhyA karI bhASaNa ApyuM hatuM. jethI kacchanA loko ghaNA Azcaryacakita thaI gayA ane kahevA lAgyA ke A chokaro bALavayamAM kevuM adbhuta jJAna dharAve che to te AgaLa para mahApratApI temaja yazavAna nIvaDaze.'' -zrImad rAjacadra preraka prasaMgo (pR.11) paramakRpALudevanI jJAnazakti zrI vIrajI desAIno prasaMga :-vavANiyAmAM eka vIrajI desAI nAme vyakti hatAM. ekavAra paramakRpALudeva sAthe teo pharavA jatA hatA. tyAre zrImade pUchyuM : vI2jIkAkA! mArA kAkIne kaMI thAya to tame bIjIvAra paraNo kharA ? vIrajIbhAIe kAMI javAba Apyo nahIM. thoDA divasa thayA ane vIrajI desAInA patnI gujarI gayA. bIjIvAra pharI vIrajI desAI sAthe paramakRpALudevane pharavA javAno yoga banyo tyAre pharI te vAta upADI zrImade kahyuM : vI2jIkAkA! have pharI paraNazo ? tyAre teo bolyA nahIM paNa moDhuM malakyuM. tethI paramakRpALudeve jaNAvyuM ke cha mahinA sudhI paraNazo nahIM. cha mahinA thayA ke zrAvaNa vada 6nI rAtre upAzrayathI ghare AvatAM khALamAMthI sarpa nIkaLyo ane vIrajIbhAIne karaDyo. jhera utAravAnI ghaNI mahenata karI; te vakhate vIrajIbhAIe kahyuM : mAro covihAra bhaMgAvazo nahIM; mane kahenAre kahI dIdhuM che.'' zrImad rAjacaMdra jIvanadarzana (pR.60) (zrI motIlAla bhAvasAra naDiyAdanA prasaMgamAMthI) 141 paramakRpALudevanA vacana, atizayayoge dUrathI saMbhaLAtA hatA zrI motIlAlabhAIno prasaMga :-"sAhebajInuM zarIra bahu nAjuka hatuM paraMtu AtmabaLanuM sAmarthya atyaMta hatuM. huM naDiyAdathI sAhebajI pAse Avato tyAre lagabhaga pAMca khetaravA dUra houM tyAMthI paNa sAhebajInI gAthAono svara sAMbhaLI zakato hato. jyAre huM sAhebajInI pAse jaI
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana 9 kI pahoMce te vakhate paNa sAhebajI gAthAonI dhUna bolatA ja hoya, paNa te svara kiMI moTA ghAMTAthI ke vadhu avAjathI bolatA hoya tema jaNAtuM nahotuM. paNa sAhebajInA vacana atizaya yoge dUrathI paNa te cokkasa sAMbhaLI zakAtuM hatuM. sAhebajI je gAthAo bolatA hatA te gAthAo zrImAna AnaMdaghanajI mahArAja vagerenI hatI." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.288) "acaLarUpa Asakti nahi, nahIM virahano tApa; kathA alabha tuja premanI, nahi teno paritApa." 7 artha :-"tArA acaLarUpamAM mAruM mana lAgatuM nathI. tArA para mane Asakti nathI. mane sadgurunA viyogano paritApa thato nathI. ane teno kheda paNa thato nathI. tArA premanI mane kathA paNa labhya thatI nathI. ane pAcho teno kheda athavA paritApa paNa thato nathI." pU.zrI.bra.jI. (pR.147) pa.pU.prabhuzrIjIne virahathI thayelo kheda ane paritApa pa.pU.prabhuzrIjInA virahanuM draSTAMta -"eka vakhata prabhuzrIjInuM comAsuM khaMbhAtamAM hatuM. tyAre paramakRpALudeva khaMbhAtathI traNa gAu dUra rALaja gAmamAM birAjatA hatA. baghAM mumukSuo tyAM jaIne darzana karatA ane vakhANatA. prabhuzrIjIne paNa darzana karavAnI tIvra abhilASA utpanna thaI. paNa comAsAmAM to munione bahAra na javAya. ethI karIne teo manamAM bahu mUMjhAtA hatA. eka divase cAlatAM cAlatAM paramakRpALudeva je gAmamAM hatA te rALaja gAmanI bahAra talAvaDI pAse AvIne UbhA rahyAM. pachI koI sAthe kahevaDAvyuM ke aMbAlAlabhAIne kahejo ke pelA muni AvelA che. aMbAlAlabhAIne koIe kahyuM eTale gAma bahAra AvyA ane pUchyuM tame AjJA vagara kema AvI gayA? tyAre prabhuzrIjIe jaNAvyuM ke AjJA mATe ja ahIM Ubho chuM. pachIthI zrI aMbAlAlabhAIe paramakRpALudeva pAse jaIne badhI hakIkata kahI. paramakRpALudeve khabara mokalI ke "tamane amArA darzana karyA vinA jo zAMti thatI hoya to pAchA cAlyA jAo ane nA thatI hoya to huM tyAM AvuM." prabhuzrIjIe vicAryuM ke bhale darzana na thAya paNa mAre paramakRpALudevane ahIM AvavAnuM kaSTa to ApavuM nathI. ema vicArI pAchA cAlyA gayA. jatAM jatAM bahu kheda thayo ke mArA kevA aMtarAyakarmo che ke baghAne paramakRpALudevanA darzana thAya che ane mane nathI thatA. paramakRpALudeve badhuM jANI bIje divase zrI sobhAgabhAIne tyAM mokalyA. zrI sobhAgabhAIne joIne prabhuzrIjIne bahu harSa thayo. zrI sobhAgabhAIe kahyuM ke tamane bahu kheda thAya che eTale mane mokalyo che. have A maMtra "sahajAtmasvarUpa paramagurunuM smaraNa karajo. prabhuzrIjIne maMtra maLyA pachI zAMti thaI. Avo virahano kheda thAya tyAre sadgurunA acaLarUpamAM Asakti thAya." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.147) 142
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'acaLarUpa Asakti nahi, nahIM virahano tApa'..... 'acaLarUpa Asakti nahi'..... ApanA acaLa sahajAtmasvarUpanuM mane haMmezAM niraMtara dhyAna rahevuM joIe, paNa mane teno abhyAsa nathI. to tArA acaLa svarUpa pratye mane kevI rIte Asakti thAya. pU.zrI brahmacArIjI jaNAve che : "jene sadguru caraNasu rAga, tenA jANo moTAbhAga; jene sadguru caraNasu pyAra, teno jANo alpa saMsAra." 'zrImad rAjacaMdra' mAMthI - bhagavAnanA guNo pratye bhakti vinA jJAna zUnya che "tamane jevI jJAnanI jijJAsA che tevI bhaktinI nathI. bhakti, premarUpa vinA jJAna zUnya ja che; to pachI tene prApta karIne zuM karavuM che? je aTakyuM te yogyatAnI kacAzane lIdhe. ane jJAnI karatAM jJAnamAM vadhAre prema rAkho cho tene lIdhe. jJAnI pAse jJAna icchavuM te karatAM bodhasvarUpa samajI bhakti icchavI e parama phaLa che. vadhAre zuM kahIe ?'' (va.pR.295) satInuM mana patimAM, tema bhaktanuM mana bhagavAnamAM ramavuM joIe " mana mahilAnuM re vahAlA upare,bIjA kAma karaMta,' e padanA vistAravALA arthane AtmapariNAmarUpa karI, te premabhakti satpuruSane viSe atyaMtapaNe karavI yogya che, ema sarve tIrthaMkaroe kahyuM che, vartamAne kahe che ane bhaviSya paNa ema ja kahevAnA che.'" (va.pR.342) 'acaLarUpa Asakti nahi'..... 143 rAgInA saMgathI saMsAra ane nIrAgInA saMgathI mokSa zrI neminAtha bhagavAnanA stavanamAM zrI devacaMdrajI jaNAve che - "rAgI saMge re rAga dazA vadhe, thAye tiNe saMsArojI; nIrAgIthI re rAganuM joDavuM, lahIe bhavano pAro jI. nemi jiNesara nija kAraNa karyuM." artha :- saMsAramAM rahelA ajJAnI jIvo rAgadveSathI yukta che. evA jIvonA saMgathI rAgadazAnI ja vRddhi thAya che. ane tenuM phaLa paNa saMsAravRddhi Ave che. jyAre nirAgI evA vItarAga paramAtmA sAthe rAganuM joDANa karavuM arthAt premabhakti vadhAravI te saMsAra samudrathI pAra utAranAra sAco mArga che. kemake prabhu sAmo rAga karatA nathI, tethI anukrame ApaNo paNa rAga nAza pAme che.'' 4|| -caityavaMdana covIzI bhA.1 (arthasahita) (pR.297)
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana boghAmRta bhAga-2' mAMthI - . paramakRpALudevanA acaLa svarUpa pratye Asakti thAya to kalyANa badhethI e puruSa UkhaDI gayA che, kyAMya Asakta nathI. koI paNa padArthamAM coMTa emane nathI. udAsabhAva che. koI pratye rAgabhAva nathI evA vItarAga che. te namana karavA yogya che. vAraMvAra emAM ja citta jAya. jema jema saMbhAre tema tema vaghAre sAMbhare evA ullAsathI e puruSanuM dhyAna karavA yogya che. evA apUrva puruSanI zraddhA thAya to, e jevI tevI vastu nathI. temAM ja citta rAkhavuM. anaMta bhava bhamatAM evo puruSa koIka vakhata maLe. evA ApaNane kRpALudeva maLI AvyA, to emanAmAM citta rAkhavuM. prabhuzrIjIe ApaNane batAvyA, nahIM to samajAteya nahIM." (bo.2 pR.103) 'nahIM virahano tApa'... he prabhu ApanA zuddha sahajAtmasvarUpa pratye mane prema nathI. tethI mane ApanA virahano tApa paNa lAgato nathI. "zrImada rAjacaMdramAMthI - A kALamAM jJAnIpuruSanA darzana durlabha thaI paDyA che "duSamakALa che emAM saMzaya nathI. tathArUpa paramajJAnI AsapuruSano prAye viraha che." (va.pR.462) atizaya virahAgni bhagavAna pratye vedAya to svasvarUpanI prApti thAya "atizaya virahAgni hari pratyenI jalavAthI sAkSAt tenI prApti hoya che. tema ja saMtanA virahAnubhavanuM phaLa paNa te ja che." (va.pR.284) jJAnIpuruSanA virahamAM vizeSa sAvaghAna rahevuM jarUrI "jJAnIpuruSanA samAgamano aMtarAya raheto hoya, te te prasaMgamAM vAraMvAra te jJAnIpuruSanI dazA, ceSTA ane vacano nIrakhavA, saMbhAravA ane vicAravA yogya che. vaLI te samAgamanA aMtarAyamAM, pravRttinA prasaMgomAM, atyaMta sAvaghAnapaNuM rAkhavuM ghaTe che; kAraNa ke eka to samAgamanuM baLa nathI, ane bIjo anAdi abhyAsa che jeno, evI sahajAkAra pravRtti che; jethI jIva AvaraNaprApta hoya che. gharanuM, jJAtinuM, ke bIjAM tevAM kAmonuM kAraNa paDye udAsInabhAve pratibaMdharUpa jANI pravartana ghaTe che. te kAraNone mukhya karI koI pravartana karavuM ghaTatuM nathI; ane ema thayA vinA pravRttino avakAza prApta thAya nahIM." (va.pR.372) jJAnInA viraha pachI ghaNo kALa jAya eTale ajJAnanI pravRtti thAya "jJAnI puruSa samatAthI kalyANanuM ja svarUpa batAve che te upakArane arthe batAve che. jJAnI 144
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA alabha tuja premanI, nahi teno paritApa"... puruSo mArgamAM bhUlA paDelA jIvane sIdho rasto batAve che. jJAnIne mArge cAle che tenuM kalyANa thAya. jJAnInA viraha pachI ghaNo kALa jAya eTale aMdhakAra thaI javAthI ajJAnanI pravRtti thAya; ane jJAnI puruSonAM vacano na samajAya; tethI lokone avaLuM bhAse. na samajAya tethI loko gacchanA bheda pADe che. gacchanA bheda jJAnIoe pADyA nathI. ajJAnI mArgano lopa kare che. jJAnI thAya tyAre mArgano udyota kare che. ajJAnIo jJAnInI sAmA thAya che. mArgasanmukha thavuM joIe, kAraNake sAmA thavAthI UlaTuM mArganuM bhAna thatuM nathI." (va.pR.708) kathA alabha tuja premanI' tArA pratye bhaktonI kevI prIti hatI tenI kathA paNa mane sAMbhaLavA maLatI nathI. bhUtakALamAM aneka bhakto thaI gayA. temanI kathAo jIvanacaritro paNa mane sAMbhaLavA maLatA nathI, ke jethI mane paNa ApanA acaLa eTale sthira AtmasvarUpa pratye temanI jema AkarSaNa thAya ane aMtaramAM bhakti pragaTe. jemake - kalikALa sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya pratye zrI kumArapALa rAjAne kevI adbhuta gurubhakti pragaTI hatI ke jenA pratApe kharatADanA vRkSo paNa zrI tADanA thaI gayA. zrI kumArapALa rAjAnI zrI guru hemacaMdrAcArya pratyenI ananya bhakti zrI kumArapALa rAjAnuM draSTAMta - "gurue karelA sarva graMtho mAre avazya lakhAvavA. evo abhigraha laIne sAtaso lahiyAne lakhavA besADyA. eka vakhata prAtaHkALe gurune tathA dareka sAghune vidhipUrvaka vAMdIne rAjA lekhazALA jovA gayA. tyAM lahiyAone kAgaLanA pAnAmAM lakhatAM joIne rAjAe gurune tenuM kAraNa pUchyuM. tyAre gurue kahyuM ke he caulukya deva! hAla jJAnabhaMDAramAM tADapatronI ghaNI khoTa che, mATe kAgaLanA pAnAmAM graMtho lakhAya che." te sAMbhaLIne rAjA lajjita thayo ane manamAM vicAravA lAgyo ke "aho! navA graMtho racavAmAM gurunI akhaMDa zakti che, ane mArAmAM te graMtho lakhAvavAnI paNa zakti nathI, to pachI mAruM zrAvakapaNuM zuM?' ema vicArIne te Ubho thaIne bolyo-he gurudeva! mane upavAsanuM pratyAkhyAna Apo. te sAMbhaLI "Aje zeno upavAsa che?" ema gurue pUchyuM tyAre rAjAe kahyuM ke atyAra pachI jyAre tADapatra pUrAM thAya tyAre ja mAre bhojana karavuM." te sAMbhaLIne gurue kahyuM ke - zrI tADanAM vRkSo ahIMthI ghaNA dUra che, to te zI rIte jaladI maLI zakaze ? ema gurue tathA sAmaMto vigeree bahumAna sahita ghaNA vAryA, to paNa temaNe to upavAsa karyo. zrI saMghe temanI stuti karI ke - aho! zrI kumArapALa rAjAnI gurukRpAe jinAgamane viSe kevI bhakti che temaja aho! gurune viSe tenuM bahumAna paNa kevuM che? ane aho! tenuM sAhasa paNa kevuM niHsIma che." 145.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana pachI kumArapALa rAjA potAnA mahelanA upavanamAM jaIne tyAM rahelA kharatADa vRkSonI caMdana, kapUra vigerethI pUjA karIne jANe pote maMtrasiddha hoya tema bolyA ke - - "he kharatADanA vRkSo! jo mAruM mana potAnA AtmAnI jema jaina matamAM AdaravALuM hoya, to tame zrI tADanA vRkSo thaI jAo. ema kahIne rAjAe koIeka kharatADa vRkSanA DhaMgha pradeza upara potAnA suvarNano hAra mUkyo. pachI e pramANe karIne rAjA mahelamAM jaI gharma dhyAnamAM tatpara thaIne rahyo, eTale zAsana devatAe te kharatADanAM vRkSone zrItADanAM vRkSo banAvI dIdhAM. prAta:kALe upavananA rakSakoe AvIne rAjAne te vRttAMta nive dana karyuM. eTale rAjAe paNa teone InAma ApIne AnaMda pamADyA pachI zrI tADanA patro laIne guru pAse mUkI vaMdanA karI. gurue "A kyAMthI ?" ema pUchyuM, eTale rAjAe vinayathI sarva sabhAsadone camatkAra pamADanAra te vRttAMta nivedana karyuM. pachI hemacaMdrAcArya karNane amRta samAna te vRttAMta sAMbhaLIne rAjA ane sabhAsado sahita te upavanamAM gayA. tyAM rAjAnA kahevA pramANe pUrve nahIM sAMbhaLela tevuM najare joyuM. te vakhate brAhmaNo tathA devIboghI (baughAcArya) vigere nagaranA loko paNa kharatADanAM vRkSone zrItADanAM vRkSo thayelA joI vismaya tathA Azcarya pAmyA." -u.prA.bhA.bhAga-4 (pR.204) AvI gurubhakti amane paNa pragaTo evI prabhu pratye amArI prArthanA che. 146
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktimArga praveza nahi'..... nahIM teno paritApa".... evA sAcA bhaktonI bhakti ke kathA paNa mane sAMbhaLavA maLatI nathI ane teno paritApa eTale kheda paNa mArA manamAM thato nathI evo huM puNyahIna sthitimAM AvI paDyo che. mATe ApanI kRpA thAya to ja mAro uddhAra thAya. "nokSa mUruM gurukRpA." "bhakti mArga praveza nahi, nahIM bhajana dRDha bhAna; samaja nahIM nija gharmanI, nahi zubha deze sthAna." 8 artha -"bhakti mArgamAM niraMtara rahevA jevuM che. sarva je bhaktino mArga bhAkhyo che evA mArgamAM paNa mAro praveza nathI, evA bhAva kyAre thAya? to kahe : tArA bhajanamAM draDha bhAna thAya tyAre. evuM draDha bhAna paNa mane nathI. mAro gharma zuM che, tenI paNa mane samajaNa nathI. mAro gharma eTale jinezvara bhagavAne bhAkhyo che, te jainagharma athavA AtmAno gharma. evo gharma kyAMthI labhya thAya? zubhadezamAM sthAna hoya to. evuM zubhasthAna paNa mane prApta thayuM nathI."-pU.zrI bra.jI. (pR.147) bhaktimArga praveza nahi. bhakti e paramapremanuM bIjuM rUpa che. "bhakti paramaprema rUpA" bhagavAna pratye evA paramapremarUpa bhaktimAM haju mAro praveza thayo nathI. bhagavAnane pAmavAnA traNa mArga paramakRpALudeve patrAMka 693 mAM jaNAvyA che - jJAnamArga, kriyAmArga, bhaktimArga "jJAnamArga durArAdhya che; paramAvagADhadazA pAmyA pahelAM te mArge paDavAnAM ghaNAM sthAnaka che. saMdeha, vikalpa, svacchaMdatA, atipariNAmIpaNuM e Adi kAraNo vAraMvAra jIvane te mArge paDavAnA hetuo thAya che; athavA UrdhvabhUmikA prApta thavA detAM nathI. kriyAmArge asaabhimAna, vyavahAraAgraha, siddhimoha, pUjAsatkArAdi yoga, ane daihika kriyAmAM AtmaniSThAdi doSono saMbhava rahyo che. koIka mahAtmAne bAda karatAM ghaNA vicAravAna jIvoe bhaktimArgano te ja kAraNothI Azraya karyo che ane AjJAzritapaNuM athavA paramapuruSa sadgurune viSe sarvArpaNa svAdhInapaNuM zirasAvaMdya dIThuM che, ane tema ja varyA che, tathApi tevo yoga prApta thavo joIe; nahIM to ciMtAmaNi jevo jeno eka samaya che evo manuSyadeha UlaTo paribhramaNavRddhino hetu thAya." (va.pR.504) 1. jJAnamArga :- zAstro vAMcI mokSamArgane jANI ArAghavo te jJAnamArga. e mahA muzkelIthI ArAdhI zakAya evo mArga che. kevaLajJAna dazA pAmyA pahelAM te mArge paDavAnA ghaNA sthAnaka che. gurugama vagara A jJAnamArgathI mokSamArgamAM aneka zaMkAo utpanna thAya ke vikalpa 147
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana da na vadhe athavA zAstro jANyAthI potAnI marajI pramANe vartavAno svachaMda Ave ja athavA atipariNAmIpaNuM eTale je jJAna potAmAM pariNamyuM na hoya chatAM mAnI le ke e jJAna badhuM mArAmAM pariNamI gayuM, huM to jJAnInA kahevA pramANe ja varta chuM. ema pote mAnI levAthI vAraMvAra jIvane te sAcA mokSamArgathI paDavAnA kAraNo thAya che. athavA AtmAnI uccI bhUmikAne prApta thavA detA nathI. - 2. kriyAmArga - mokSa prApti arthe gharmanI kriyAo karavI te kriyAmArga che. te kriyAo viSe sarunA upadeza dvArA sAcI samajaNa meLavyA vagara potAnA svacchede mokSa meLavavA mATe gharmanI kriyAo-pUjA-vrata-tapa-japAdinA anuSThAna karavA te kriyAjaDapaNuM che. te ja gharmakriyAnA sAghano pUjA-vrata-tapa-japAdi anuSThAnanuM sAcuM svarUpa jJAnI puruSo dvArA prathama samajIne pachI karavA yogya che. nahIM to te ja kriyAothI jIvane asad abhimAna, je kriyAo karatA hoIe teno Agraha, athavA kriyAo karavAthI riddhisiddhi pragaTaze evo moha athavA tapasvIonI pUjA satkAra Adi bahumAnanI bhAvanA ane sarvathI vizeSa to gharmane nAme kriyAo dehanI thAya che ane tene AtmAnI kriyAo mAnI levI e Adino AmAM saMbhava rahyo che. 3. bhaktimArga :- mATe koIka AtmajJAnI mahAtmAne bAda karatAM eTale koI AtmajJAnI mahApuruSa jJAnamArgamAM pravRtti zake, te sivAya ghaNA vicAravAna jIvoe bhaktimArgano te ja kAraNothI Azraya lIdho che. ane sadagurunuM sarvArpaNapaNe zaraNa svIkArI temanI ja AjJAmAM varyA che. paNa jenuM zaraNa laIe te sAcA AtmajJAnI puruSa hovA joIe. nahIM to ajJAnInA zaraNathI, maLelo ratna-ciMtAmaNi jevo A durlabha manuSyadeha UlaTo cAragatimAM vizeSa paribhramaNa karAvanAro thaI jAya. A patrAMka 693 viSe pU.zrI brahmacArIjI jaNAve che ke "bhaktimAM svachaMda che nahIM. jJAnInI AjJAmAM ja enuM citta coMTI jAya che, tethI bIje bhaTake nahIM. bhakti e uttama vastu che, paNa niSkAma bhakti thavI joIe. dehAdhyAsa choDavA mATe A bhakti che. bhagavAnamAM cittane lIna karavuM e ahIM kahevuM che. jJAnamArga karatAM bhaktimArga sulabha che. jJAnamArgamAM alpa jJAna hoya to te aneka doSone utpanna kare che. alpajJAna jIvane unmatta karanAra che. ane bhaktimAM to huM kaMI ja jANato nathI' ema rahe. jJAnamArge ghaNA bhUla kare che. sadgurunA Azraya vinA potAnI buddhithI padArthano nirNaya karI bese to ghaNA doSo utpanna thavAno saMbhava che. A kALa evo che ke jiMdagI AkhI bhakti ja karavA yogya che." (jUnuM bo.1 pR.332) mATe pU.zrI brahmacArIjI "prajJAvabogha' graMthanA "sArvajanika zreya' nAmanA rUpamAM pAThamAM paNa bhaktimArganI bhalAmaNa karatA jaNAve che ke "hAMre A kaLikALe to bhakti-mArga ja zreSTha jo, sarva saMtanI zikhAmaNa A ure gharo re lo; 148
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktimArga praveza nahi'... u- hAMre sadAcaraNa paNa sevA karI vicAra jo, eka lakSathI akAma bhakti Adaro re lo. hAMre vhAlA artha - A bhayaMkara kaLiyugamAM eka bhaktimArga ja zreSTha che. sAcI samaja sAthe prabhu pratye bhakti hovI joIe, to ja te jJAna saphaLa che. paramapremarUpa bhakti vinAnuM jJAna zUnyavat che. A sarva saMtapuruSonI zikhAmaNa che. tene hRdayamAM kotarI rAkhavI. tathA potapotAnI bhUmikA anusAra vicAra karIne hamezAM sadAcaraNane ja sevavA. temaja mAtra eka AtmArthanA ja lakSapUrvaka niSkAmabhAve prabhu bhaktimAM tanmaya rahevuM. e AtmakalyANano sugama upAya che. jagatanA sarva jIvonuM hita paNa AmAM ja samAyeluM che." -prajJAvabodha vivecana bhAga-1 (pR.417) e bhaktimArganA bIjA nava prakAra "pravezikA' nAmanA graMthanA 17mA pAThamAM jaNAve che :" prabhaktinA koI prakAra haze ke nahIM? u-navadhA bhakti manAya che. prate nava prakAra kayA? "zravaU, vIratA, ciMtavana, vaMdana, sevana, dhyAna; dhutA, samatA, paLatA, navadhA, mavita pramAna." -zrI banArasIdAsa (1) zravaNa-gurudeva bhagavaMtanI kathA sAMbhaLavI te zravaNa bhakti che; temanA guNo sAMbhaLI temanuM mahAbhya hRdayamAM vasavAthI ApaNI vRtti tevA banavA prerAtI jAya che. (2) kIrtana-temanA guNagrAma karatAM temanA svarUpamAM mana joDAya che ane uttama bhAvanA poSAya che. zravaNa kIrtanano krama ghaNA ArAghe che paNa AgaLano krama ArAghanAra bahu virala jIvo hoya che. (3) ciMtavana-ciMtavana eTale manana karavuM; kathAdi sAMbhaLIne, stavana karIne, te uparathI ApaNA AtmavikAsano mArga vicAravo jarUrano che. (4) vaMdana-vaMdana eTale namaskAra Adi vinaya bhakti karavI, (5) sevana-sevana eTale guru Adi pUjya janonI sevAcAkarI, temanA vacanAmRtonuM, AjJAnuM auSaghanI samAna sevana karavuM ane AtmabhrAnti rUpa roga dUra karavo. (6) dhyAna-dhyAna eTale manovRtti jJAnI puruSanI AjJAmAM ekAgra karavI athavA gharmadhyAna AdivaDe gharmamUrti banavuM. (7) laghutA-laghutA eTale potAnAmAM guNonI vRddhi thayA chatAM chalakAI na javuM, bAhya padArthonuM. zAstrajJAna AdinuM mAhAsya na lakSamAM rAkhatAM, phaLa besatAM vRkSanI DALa name tevA namrabhAve vartavuM te. (8) samatA-"sarvAtmamAM sama draSTi dyo, A vacanane hRdaye lakho." sarva jIvane potAnA samAna mAnI rAgadveSa na thavA devA, te paramAtmadazA pAmavAno mArga che. (9) ekatA-ekatva bhAvanA, asaMga dazA; ISTadevamAM tallIna thaI javuM te. zrI suMdaradAsanuM premalakSaNA bhakti viSe nIcenuM kAvya vicAravA yogya che."-- 149
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana (indava chaMda) " prema lagyo paramezvara soM taba, bhUli gayo sigaro gharu bArA / jyoM unmatta phireM jitahIM tita, neka rahI na zarIra saMbhArA // svAsa usAsa UThe saba roma, calai dRga nIra akhaMDita dhArA / kuMvara jhona re navadhA vidhi, chAji paryo rasa pI matavArA / '' -pravezikA (pR.40) artha :-paramezvara sAthe premanI laganI lAge tyAre saghaLuM gharabAra vagere badhuM bhaktane bhUlAI jAya che. jema unmatta eTale gAMDo mANasa ahIMtahIM pharyA kare ane tene potAnA zarIranI leza saMbhALa levAnuM paNa sUjhatuM nathI. tema bhaktane paNa bhagavAnanA virahamAM ke bhaktinA vegamAM zvAsocchavAsa uThe ke badhA roma UbhA thaI jAya, ke AMkhomAMthI AMsunI dhArA akhaMDitapaNe vahyA kare to paNa tenI tene khabara paDatI nathI. suMdaradAsa kahe che ke A kalikALamAM A nava prakAranI bhakti karanAra paNa koNa haze? ke je A prabhunA premarasamAM unmatta banIne gAMDAnI jema jagatane ke za2I2ne bhUlI gayo hoya ? arthAt koI viralA ja haze, evI kALasthiti thaI gaI che. 'prajJAvabodha'mAMthI : bhakti viSenI bhalAmaNa "dekhAdekhI bhakti karatA, dhaMdhe vaLagI bhUlI jatA, kALa gALavA kIrtana karatA, koI rahasya na ura gharatA; gAna - tAna miSTAnna maLe che, ema gaNI ToLe maLatA, paNa AtmAnI unnati kAje bhakta-maMDaLe nA bhaLatA." 6 artha :--"koI eka bIjAne dekhI bhakti kare che. pachI dhaMdhe vaLagI badhuM bhUlI jaI mAyA prapaMca kare che. samaya pasAra karavA bhajana kIrtana kare che paNa bhakti karavAnuM prayojana zuM che teno koI hRdayamAM vicAra karatA nathI. paNa bhagavAnanI bhaktinA nAme gAyana karavAnuM maLe che ane tenI tAnamAM lIna thavAnuM bane che. vaLI bhaktinA phaLamAM tarata miSTAnna maLe che ema gaNI badhA ToLAmAM bhegA thAya che. paNa jyAMthI AtmAnI unnati thAya ane guNo pragaTe evA sAcA bhakta maMDaLamAM te bhaLatA nathI.'' / / 6 / / -pra.vi.bhAga-2 (pR.579) mATe zAstrano ke bhaktino marma samajavA zrI sadgurunI ananya preme bhakti karavI. "marma sadguru-ure je rahyo gupta te, jANavA bhakti karavI subhAve, rokI svacchaMda, AjJA ja uThAvatAM, sahaja nija bhAvano bogha Ave. Aja'12 artha :-'zAstromAM mArga kahyo che, paNa marma to satpuruSanA aMtarAtmAmAM rahyo che.' te gupta marmane jANavA mATe ananya preme zrI sadguru bhagavaMtanI bhakti karavI. potAnA svacchaMdane rokI 150
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktimArga praveza nahi'.... jJAnIpuruSanI AjJAne ja upAse to sahaja rIte potAnA AtmA saMbaMdhInuM jJAna pAmavAnI samaja Ave che. 12aa -pra.vi.bhAga-2 (pR.267) "prabhu bhakti rata citta rame jyAM, kevaLajJAna prakAze jI, koNa mUrkha iMdriyasukha icche, jethI nija sukha nAzajI. artha -prabhunA zuddha AtmasvarUpamAM bhakti pragaTIne jo citta temAM ja rame to kALe karIne tene kevaLajJAnanI prApti thAya. jema zrI neminAtha bhagavAna pratye rAjulano zuddha prema pragaTyo to te kevaLajJAnanuM kAraNa thayuM. athavA zrI gautama svAmIne bhagavAna mahAvIra pratye sAcI bhakti UpajI to te paNa kevaLajJAnane ApanAra siddha thaI. mATe evo koNa mUrkha hoya ke je indriyanA kSaNika sukhone icchI potAnA AtmAthI ja prApta thatA zAzvata sukhano nAza kare." I1kA -pra.vi-1 (pR.398) caityavaMdana covIzI bhAga-1,2' (artha sahita)mAMthI : zrI devacaMdrajI mahArAja paNa bhaktithI kevA kevA moTA lAbha thAya che te zrI ajitavIrya jinezvaranA stavanamAM jaNAve che - "prIti bhakti anuSThAnathI re ma0 vacana asaMgI seva re; bha0 kartA tanmayatA lahe re ma prabhu bhakti nityameva re. bha0 3 saMkSepArtha - prItirUpa bhakti anuSThAna vaDe asaMgI evA prabhunA vacana anusAra temanI sevA eTale AjJA uThAvatAM, kartA evo puruSa hamezAM prabhunI bhaktimAM jagatane bhUlI jaI prabhunA guNamAM tanmaya bane che. [3] jina bhaktirata cittane, ma. vedaka rasa guNa prema re; bhava sevaka jinapada pAmaze re, ma rasathita aya jema re. bha0 6 saMkSepArtha - zrI jinezvara prabhunI bhaktimAM jenuM citta rata che arthAt lIna che teno prabhu pratyeno premaguNa vedhaka rasa jevo che. jema vaghaka rasathI vethita thayeluM aya eTale loDhuM, sonuM banI jAya che, tema prabhubhaktimAM tanmaya evo sevaka paNa suvarNa samAna jinapadane pAme che. kA. nAtha bhaktirasa bhAvathI re, ma0 tRNa jANuM paradeva re; bha0 ciMtAmaNi suratathakI re ma athikI arihaMtaseva re. bha0 7 saMkSepArtha -zrI devacaMdrajI mahArAja kahe che ke mArA nAtha prabhunI bhaktirasamAM bhAvonI taraboLatA thatAM ane sarva para devo tRNa samAna bhAse che. temaja ciMtAmaNi ratna ke kalpavRkSa karatAM paNa mane to zrI arihaMta prabhunI sevA aghikI kahetAM vaghAre zreSTha jaNAya che; kAraNa ke e sevA zAzvata sukhazAMtisvarUpa evA mokSapadane ApanArI che. tevA 151
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana nirmaLa tattvaruci thaI re ma karajo jinapatibhakti re; bha0 devacaMdra pada pAmazo re, ma. parama mahodaya yukti re. bha0 9 saMkSepArtha -he bhavyAtmAo! jo tamane nirmaLa evI Atmatattva pAmavAnI ruci utpanna thaI hoya to zrI jinapati evA jinezvara prabhunI bhakti bhAvapUrvaka karajo. to tame paNa devomAM caMdramA samAna uttama zAzvata sukharUpa evA mokSapadane pAmazo. prabhunI bhakti sAcA bhAve karavI e ja parama mahodaya evA mokSapadane pAmavAnI sAcI yukti che arthAt e ja sAco upAya che." mA -caityavaMdanacovIzI (artha sahita) bhAga-2 (pR.210) zrI devacaMdrajI mahArAja zrI munisuvratanAtha jinezvaranA stavanamAM jaNAve che ke prabhu pratyeno prema ApaNane nIrAgI banAve to tenA pratyenI bhakti kone na game? sarva AtmArthIne to game ja. "dITho darizaNa zrI prabhujIno, sAce rAge manasuM bhIno; jasu rAge nIrAgI thAye, temanI bhakti kone na suhAye. 1 saMkSepArtha -gata covIzImAM thayelA bAramA tIrthaMkara prabhuzrI munisuvrata bhagavAne kevaLajJAna vaDe nava tattvonuM ke cha dravyonuM svarUpa jema che tema jANIne jainadarzanamAM pragaTa karyuM te jANavAthI tenA pratye ruci utpanna thaI ane AtmA Adi padArthonuM darzana thayuM arthAt zraddhA thaI. tethI vItarAga prabhunA guNomAM sAcA rAge mana bhInuM thayuM arthAt sAcA bhaktibhAve te guNo prApta karavAnI icchA utpanna thaI. jenA pratye rAga karavAthI pote paNa vItarAgapadane pAme evI prabhunI AjJAbhakti kone na game? arthAt vicAravAna puruSone to game ja. paNa prabhu AjJAthI je vimukha che, ajANa che, te to bicArA ajJAnIjIvo saMsAramAM ja rajhaLyA kare che. AvA temanI bhakti bhavabhaya bhAMje, nirguNa piNa guNazakti gAje; dAsabhAva prabhutAne Ape, aMtaraMga kaLiyaLa savi kApe. 5 saMkSepArtha -evA sAcA vItarAgI prabhunI bhakti kharekhara cAragatirUpa saMsAranA bhayane bhAMganAra che. anaMtadoSathI yukta prANI paNa prabhunI AjJA uThAvavAthI samyakajJAna, darzana, cAritrAdi guNone prApta karI jagatamAM paMkAya che. prabhu pratyeno dAsabhAva te AtmaprabhutAne ApanAra che ane aMtaramAM rahelA mithyAtva, kaSAyAdi kalimala eTale pApamaLane sarvathA naSTa karanAra che. mATe prabhubhakti ja sarvathA kartavya che." pAA -caityavaMdana covIzI (artha sahita) bhAga-2 (pR.150) "zrImad rAjacaMdramAMthI - sadagurunI bhakti mAtra ziSyanA kalyANa arthe je satparuSoe sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che, te bhakti mAtra ziSyanA kalyANane arthe kahI che." (va.pR.395) 152
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktimArga praveza nahi'..... bhakti karI bhagavAna pAse kaMI icchavuM nahIM "sakAmabhaktithI jJAna thAya nahIM, niSkAma bhaktithI jJAna thAya." (va.pR.707). prabhubhakti e mokSano ghuraMdhara mArga "prabhubhaktimAM jema bane tema tatpara rahevuM. mokSano e ghuraMdhara mArga mane lAgyo che. game to manathI paNa sthira thaIne besI prabhubhakti avazya karavI yogya che." (va.pR.335) A kALamAM jIvanaparyata bhakti praghAnadazA ArAghavI "bhaktipraghAna dazAe vartavAthI jIvanA svacchedAdi doSa sugamapaNe vilaya thAya che; evo praghAna Azaya jJAnI puruSono che. te bhaktine viSe niSkAma evI alpa paNa bhakti jo jIvane utpanna thaI hoya che to te ghaNA doSathI nivRtta karavAne yogya evI hoya che. alpa evuM jJAna, athavA jJAnapraghAnadazA te asugama evA mArga pratye, svacchedAdi doSa pratye, athavA padArtha saMbaMdhI bhrAMti pratye prApta kare che, ghaNuM karIne ema hoya che; temAM paNa A kALane viSe to ghaNA kALa sudhI jIvanaparyata paNa jIve bhaktipraghAna dazA ArAghavA yogya che; evo nizcaya jJAnIoe karyo jaNAya che. (amane ema lAge che, ane ema ja che.)" (va.pR.340). mahAtmA kabIrajI ane narasiMha mahetAnI bhakti sarvotkRSTa mahAtmA kabIrajI tathA narasiMha mahetAnI bhakti ananya, alaukika, adbhuta ane sarvotkRSTa hatI, tema chatAM te niHspRhA hatI. svapna paNa temaNe evI duHkhI sthiti chatAM AjIvikA artha, vyavahArArthe paramezvara pratye dInapaNuM karyuM nathI. tema karyA sivAya joke IzvarecchAthI vyavahAra cAlyo gayo che tathApi temanI dAriDyAvasthA haju sudhI jagata-vidita che; ane e ja emanuM sabaLa mAhAbhya che. paramAtmAe emanA "paracA" pUrA karyA che te e bhaktonI icchAthI uparavaTa thaIne. bhaktonI evI icchA na hoya, ane tevI icchA hoya to rahasyabhaktinI temane prApti paNa na hoya. Apa hajAro vAta lakho paNa jyAM sudhI nispRha nahIM ho, (nahIM thAo) tyAM sudhI viTaMbanA ja che." (va.pR.279) kharo bhakta sukhamAM ke duHkhamAM hoya paNa bhakti ja kare narasiMha mahetAnuM draSTAMta - "narasiMha mahetAne bhagavAna para apUrva vizvAsa hato. emanA paracA bhagavAnanA bhakta devoe pUryA hatA paNa emane aMtarathI bilakula e mATe icchA na hatI, ke yAcanA karI nathI. dAmAjI paMtanuM draSTAMta - dakSiNamAM evA eka dAmAjI paMta nAme saMta thaI gayA. teo rAjyamAM annabhaMDAra upara dekharekha rAkhatA. te vakhate rAjAo gaNotanA badalAmAM anAja ugharAvatA, te bharI rAkhatA. bahu moTA annabhaMDAra hatA. dAmAjI paMta saMta hatA ane bhagavAna para 153
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA"nuM vivecana fe 1 aDaga zraddhA hatI. eka vakhate rAjyamAM dukALa paDyo ane anAja vagara loko ja bhUkhe maravA lAgyA. emane thayuM ke A badhuM anAja ahIM paDyuM che ane loko ke bhUkhe mare che, te ThIka nathI. eTale emaNe baghAne emAMthI anAja ApavA mAMDyuM ane vicAryuM ke je thavAnuM haze te thaze. thoDA ja vakhatamAM anAjanA bhaMDAra khAlI thaI gayA. rAjAne khabara paDI eTale emane pakaDI magAvavA sipAIo mokalyA. sipAIo emane beDIo paherAvI lAvavA lAgyA. rastAmAM maMdira AvyuM eTale dAmAjIe kahyuM ke mane bhajana karI levA do. sipAIoe emane maMdiramAM bhajana karavA dIdhuM. S THAR haJfft A bAju eka mANasa rAjA pAse Avyo ane kahyuM ke dAmAjIe je anAja lokone ApI dIdhuM tenA je paisA thAya te huM ApI dauM chuM. rAjAne paisA maLI gayA eTale dAmAjIne choDI mUkavAnI AjJA karI. eTalAmAM dAmAjIne laIne sipAIo AvI pahoMcyA. rAjAe emane tyAM ja chUTA karyA ane pUchyuM, tamArA vatI paisA koNa ApI gayuM? dAmAjI ekadama kheda karI bolyA ke mAre mATe bhagavAnane tasdI levI paDI e ThIka na thayuM. tyArathI rAjA paNa bhagavAnano bhakta thayo. 154
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaktimArga praveza nahi'..... sukhI hoya toya bhakti karyA kare ane duHkhI hoya toya bhakti kare, paNa mAruM A duHkha jAo ema na kare. e sAcI bhakti che. narasiMha mahetA vagerene riddhisiddhi AtmAmAM pragaTI hatI, chatAM badhuM kAma ema ne ema karatA. bhaktimAM emane vadhAre AnaMda Avato hato. jyAM sudhI niHspRhatA na Ave tyAM sudhI AnaMda paNa na Ave. bhagavAnane tasdI ApavAnI bhaktane icchA hotI nathI. badhI bhaktimAM parAbhakti che temAM bhagavAna pratye kaMI na mAge evuM thAya che. thAya te badhuM joyA karavuM." (bo.2 pR.55) 'bhaktithI ahaMkAra maTe, svacchaMda TaLe ane sIdyA mArge cAlyuM javAya' "bhakti e sarvotkRSTa mArga che. bhaktithI ahaMkAra maTe, svacchaMda TaLe ane sIdhA mArge cAlyuM javAya; anya vikalpo maTe. Avo e bhaktimArga zreSTha che.'' (va.pR.687) satpuruSa pratye acaLa prema ane zraddhA e ja trikALamAM jJAnaprAptino mArga "bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnI puruSanAM caraNAraviMda, te pratye acaLa prema thayA vinA ane samyapratIti AvyA vinA satsvarUpanI prApti thatI nathI, ane AvyethI avazya te mumukSu jenAM caraNAraviMda teNe sevyAM che, tenI dazAne pAme che. A mArga sarva jJAnIoe sevyo che, seve che, ane sevaze. jJAnaprApti ethI amane thaI hatI, vartamAne e ja mArgathI thAya che ane anAgata kALe paNa jJAnaprAptino e ja mArga che. sarva zAstrono bodha lakSa 155
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana jovA jatAM e ja che. ane je koI paNa prANI chUTavA icche che teNe akhaMDa vRttithI e ja mArgane ArAghavo. e mArga ArAdhyA vinA jIve anAdi kALathI paribhramaNa karyuM che." (va.pR.259), jJAnaprAptino sugama upAya bhaktimArga, sarva azaraNane zaraNarUpa mahAtmA buddha (gautama) jarA, dAritrya, roga ane mRtyu e cArane eka AtmajJAna vinA anya sarva upAye ajita dekhI, jene viSe tenI utpattino hetu che, evA saMsArane choDIne cAlyA jatA havA. zrI RSabhAdi anaMta jJAnI puruSoe e ja upAya upAsyo che; ane sarva jIvone te upAya upadezyo che. te AtmajJAna durgamya prAye dekhIne niSkAraNa karuNAzIla evA te sapuruSoe bhaktimArga prakAzyo che, je sarva azaraNane nizcaLa zaraNarUpa che, ane sugama che." (va.pR.491) jJAnInI bhakti karyA vinA upadeza pariName nahIM, mATe bhakti avazya kartavya "jo ke jJAnI bhakti icchatA nathI, paraMtu mokSAbhilASIne te karyA vinA upadeza pariNamato nathI, ane manana tathA nididhyAsanAdino hetu thato nathI, mATe mumukSue jJAnInI bhakti avazya kartavya che ema satparuSoe kahyuM che." (va.pR.263) - sAcI bhakti hoya to dehadu:kha gaNe nahIM nAbhA bhagatanuM draSTAMta :- "nAbho bhagata hato. koIke corI karIne corIno mAla bhagatanA ghara AgaLa dATyo. tethI bhagata para corIno Aropa mukI koTavALa pakaDI gayo. kedamAM nAkhI, corI manAvavA mATe roja bahu mAra mAravA mAMDyo. paNa sAro jIva, bhagavAnano bhakta eTale zAMtithI sahana karyuM. 156
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktimArga praveza nahi'... goMsAIjIe AvIne kahyuM ke huM viSNubhakta chuM, corI koI bIjAe karI che [E 3 ema kahe." tyAre bhagate kahyuM ke "ema kahIne chUTavA karatAM A dehane mAra paDe te zuM khoTuM ? mAre tyAre huM to bhakti karuM chuM. bhagavAnanA nAme dehane daMDa thAya te sAruM. ene nAme badhuMya savaLuM. deha rAkhavAne mATe bhagavAnanuM nAma nahIM levuM. bhale dehane mAra paDe te sAruM-zuM karavo che dehane!" (va.pR.703) paramakRpALudevane paramapuruSanI bhakti vinA kaMI priya nathI eka purANapuruSa ane purANapuruSanI premasaMpatti vinA amane kaMI gamatuM nathI; amane koI padArthamAM ruci mAtra rahI nathI; kaMI prApta karavAnI icchA thatI nathI; vyavahAra kema cAle che enuM bhAna nathI; jagata zuM sthitimAM che tenI smRti rahetI nathI; koI zatru-mitramAM bhedabhAva rahyo nathI; koNa zatru che ane koNa mitra che, enI khabara rakhAtI nathI; ame dehadArI chIe ke kema te saMbhArIe chIe tyAre mAMDa jANI zakIe chIe; amAre zuM karavAnuM che te koIthI kaLAya tevuM nathI." (va.pR.290) ghaNuM manana karyA pachI vRDha nizcaya ke bhakti e ja sarvoparI mArga "ghaNA ghaNA prakArathI manana karatAM amAro draDha nizcaya che ke bhakti e sarvoparI mArga che. ane te sapuruSanA caraNa samIpa rahIne thAya to kSaNa vAramAM mokSa karI de tevo padArtha che." (va.pR.264) muktinuM kAraNa evI sAcI bhakti pragaTAvI ati durlabha bhagavat mukti ApavAmAM kRpaNa nathI, paNa bhakti ApavAmAM paNa che, ema lAge che." (va.pR.301) abhaNanuM jJAna paNa bhaktithI nirmaLa thAya, ane tethI mokSa thAya "pra-abhaNane bhaktithI ja mokSa maLe kharo ke? u--bhakti jJAnano hetu che. jJAna mokSano hetu che. akSarajJAna na hoya tene abhaNa kahyo hoya, to tene bhakti prApta thavI asaMbhavita che, evuM kaMI che nahIM. jIva mAtra jJAnasvabhAvI che. bhaktinA baLe jJAna nirmaLa thAya che. nirmaLa jJAna mokSano hetu thAya che." (va.pR.430) savAranA 4 thI 7 bhakti mATe yogya kALa ane maMtra raTaNa sarvakALa mATe yogya "gurugame karIne jyAM sudhI bhaktinuM parama svarUpa samajAyuM nathI, tema tenI prApti thaI nathI, tyAM sudhI bhaktimAM pravartatA akALa ane azuci doSa hoya. akALa ane azucino vistAra moTo che, to paNa TUMkAmAM lakhyuM che. (ekAMta) prabhAta, prathama prahara, e sevya bhaktine mATe yogya kALa che. svarUpaciMtanabhakti sarva kALe sevya che. 157
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana vyavasthita mana e sarva zucinuM kAraNa che. bAhya malAdikarahita tana ane ja zuddha, spaSTa vANI e zuci che." (va.pR.288) bhaktimArga praveza nahIM'... upadezAmRta mAMthI - smaraNa-bhakti premapUrvaka karI pazcAtApa kare to pApano nAza thAya mumukSu-pApa doSa to anaMtakALathI aneka prakAranA karyA che, te nAza karavAno mukhya upAya kayo? prabhuzrI-bhakti, smaraNa, pazcAtApanA bhAva kare to sarva pApanuM nivAraNa thAya. upavAsa Adi tapa to koIthI na paNa thAya. kadAca kaSTa Ape. paraMtu smaraNa-bhakti premapUrvaka kare ne bhagavAnanuM raTaNa kare, sadgurumaMtramAM rahe to koTi karmano kSaya thAya. evo e bhaktino mahimA che." (u.pR.443) brahAcaryAzramamAM rahI svarUpabhaktimAM lIna rahevuM "satu ane zIla e yogyatA lAvaze. ane chevaTamAM kahI dauM? A chellA be akSara bhavasAgaramAMthI bUDatAne tAranAra che. te zuM che? to bhakti, bhakti ane bhakti. svarUpabhaktimAM parAyaNa rahevuM." (u.pR.369) bhaktithI karmanuM jhera Utare che. kalikALamAM AvI bhakti kyAMthI hoya satsaMge samAgame vANI sAMbhaLavAmAM Ave che tethI hita thAya che. satsaMgamAM AvI kaMI laI javuM joIe. zuM? kartavya zuM che? bhakti. bhakti jevuM koI sAdhana nathI. e bahu moTI zreSTha vastu che. mumukSu-bhaktiye ghaNA kare che. to bhakti kaI karavI? prabhuzrI-hRdayamAM Teka rAkhavo. vIsa duhA bhaktinA ekAMtamAM besI AkhA divasamAM eka vAra paNa bolavA. A maMtra che, jApa che. sApanuM jhera jema maMtrathI Utare che tema A jIvane bhaktithI karmanuM jhera Utare che. "he! prabhu, he! prabhu, zuM kahyuM? dInAnAtha dayALa" laghutva, garIbAI, guruvacana e kyAMthI hoya!"" (u.pR.400) paramakRpALudevanI je bhakti kare che tenA ame dAsanA dAsa chIe. "gurubhaktimAM gurunA guNagrAmathI karmanI koDa khape chejI, te kartavya chejI. he prabhu! Apane eka bhalAmaNa che te prathama paNa kahela te have paNa dhyAnamAM lezojI. he prabhu! ame to A yathAtathya sadgurunA bhaktanA dAsanA dAsa chIe ane te sadguru yathAtathyanI bhakti je kare che tene namaskAra chejI. he prabhu! Apa sarvanA jANavAmAM che ke zrImad sadguru rAjacaMdra prabhuno A eka dIna ziSya chejI. to have te svarUpa yathAtathya kyAM che te vicArI bhakti kartavya cheja." (u.pR.26) 158
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktimArga praveza nahi'..... pApIne pApo yAda karI prabhu samakSa pazcAtApa karavAno adhikAra che "bhakti jIve kartavya che. sarva gharmamAM bhaktine pradhAnapada ApyuM che. vaiSNava , hoya, musalamAna hoya, khristI hoya koI bhaktimAM nathI mAnatA ema nathI. enAthI pApano nAza thAya che. pApI che tene Artabhakti karavAno adhikAra che. bAkI bhaktinA ghaNA prakAra che. bogha sAMbhaLavo, vAMcana, vicAraNA, sadgamAM prema, bhAva-evI bhakti uttama che." (u.pR.444) paramakRpALudevanI paramAtmA pratye akhaMDa ekatAra bhakti paramakRpALudeva paramAtmA pratye akhaMDa prema, ekatArapaNuM icchatA hatA. evI ektAra bhakti e ja mArga che. potAne AtmA jANavo che te mATe jeNe jAmyo che tenA smaraNapaNe ekatAra thavAnuM che. paramajJAnI kapALadeva eka gAthA kalAkanA kalAka suthI eka zUnathI bolatA. koI beThuM hoya tene sAMbhaLavuM hoya to sAMbhaLe. paNa bIjI vAta karatA nahIM. ema eka layathI svarUpanuM raTaNa karatA ke temanA bolavAnA paDachaMdA paDe." (u.pR.444) tamArI to yuvAvasthA che, to thAya teTalI bhakti, bhakti ne bhakti karI lo ame paNa evI ummara hatI tyAre AvezapUrvaka akhaMDa dhyAna ApatA ane apUrva bhakti thatI. vanamAM ekalA jaIne, citrapaTanI bhakti karatA. ema e bhaktinI laya hatI. have ghaDapaNane laIne namaskAra paNa thaI zakatA nathI. thAkI javAya che. tamArI to haju yuvAvasthA che, to thAya teTalI bhakti, bhaktine bhakti karI lo. ahIM to lUMTaMlUMTa karavAnI che! je bhAva kare tenA potAnA che. hamaNAM plega cAle che tethI mANaso maraNanA bhayane lIdhe gAma bahAra taMbu ThokIne rahyA che; paNa bhakti karatA nathI!" (u.pR.444) - sAco bhakta e ja ke je paramAtmAnI bhaktimAM jIvana gALe. "paramAtmA bhaktone mokSa ApavA karatAM bhakti ApavAmAM paNa che; ane bhaktane paramAtmAnI bhakti e ja tenuM jIvana che." (u.pR.9) mokSe javAno sIgho rasto te bhakti. Avo joga pharIthI nahIM maLe "prabhuzrI-bhakti zreSThamAM zreSTha che. mukAme javAno rasto che. bhaktibhAvathI kalyANa thAya che; paNa ghera beThA na thAya. A bhAva karo. pharIthI dAva nahIM Ave, mATe bhakti karavAnI che." (u.pR.209) jJAnInI bhakti bhAvathI AjJA sahita kare to jJAna ApoApa nirmaLa thAya "sarva zAstrano sAra koI jJAnI puruSanI zogha karI tenA vacanamAM vizvAsa rAkhI tenI AjJA uThAvavA puruSArtha karavo e ja che. jJAnI puruSa pAse jJAnanI yAcanA karatAM bhaktinI kAmanA rAkhavI e vizeSa hitakArI che ema jJAnI puruSonuM anubhava-kathana che, te vicArazo." (u.pR.119) 159
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana je bhakti, vAMcana, vicAraNA, smaraNa vizeSa kare tene vizeSa lAbhA "koI para rAga-dveSa na karavo. ema samabhAvathI vartAya to te vImo utAryo na kahevAya. vImo utAryo hoya to dara mAse ke varSe amuka rUpiyA bharavA paDe tema ahIM dararoja ke Akho vakhata jeTalI bhakti, vAMcana, vicAraNA, AtmAnI oLakhANa sad gurusAkSIe thAya teTaluM lekhe che. je jeTaluM vadhAre kare teTalo teno vImo moTo." (u.pR.445) bhaktimArga praveza nahIM'..... boghAmRta bhAga-1' mAMthI : saMsAra uparano premabhAva UThI sanduruSa upara thAya te bhakti "mumukSu--bhakti eTale zuM? pUjyazrI-saMsArathI vRtti UThIne sapuruSa upara thAya te bhakti che. prabhuzrIjInA boghamAM AvyuM hatuM ke "bhakti e bhAva che." saMsAra upara je premabhAva che te UThI sapuruSa upara tevo bhAva thAya te bhakti che." -bo.1 (pR.132) guru AtmajJAnI hoya to deva ane gharmanuM sAcuM svarUpa samajAya pUjyazrI- "AtmajJAna samadarzitA, vicare udaya-prayoga; apUrva vANI, paramazruta, sadguru lakSaNa yogya." "je sadguru che tenI bhakti koI puNyavAnane jAge che. jJAnInI AjJAe gharma thAya che. 'mAre gho'. AcAryanA guNo, bhakti karatAM hRdayamAM ghAraNa karavA. jeTaluM bahumAnapaNuM guNo pratye hoya, teTalI gurubhakti thAya. guru zabda sAMbhaLatA ja gurunAM baghA guNo sAMbhare te gurubhakti che. deva ane gharmano AghAra guru che. guru hoya to deva ane gharma samajAya, nahIM to na samajAya." (bo.1 pR.192) maMdira che te samavasaraNa che ane beThA te mArA pratyakSa bhagavAna che "mumukSu-"samAdhisopAna'mAM Ave che ke pratimAne vaMdana karavuM, namaskAra karavA, pUjA karavI vagere, te pratyakSa vinaya che, bhagavAna to pratyakSa nathI to pratyakSa vinaya kema kahevAya? pUjyazrI-bhAva pratyakSanA karavAnA che. bhagavAna tIrthakara jyAre vicaratA hatA, tyAre A jIva kyAMya ekendriyAdimAM bhaTakato haze ane have manuSyabhava maLyo che, paNa tevo yoga nathI. te mATe bhagavAnanA maMdiramAM jaIne bhAvanA karavI ke sAkSAta bhagavAna virAjyA che. A maMdira che te samavasaraNa che ema jANIne bhakti karavI. kaSAya ghaTADavAnA che." (bo.1 pR.195) sadeva, guru, gharma pratyeno rAga te prazasta rAga che "jJAnI pratye vizeSa bhAva, bhakti thAya te prazasta rAga che. deva, guru, gharma pratye rAga te 160
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaktimArga praveza nahi'..... prazasta rAga che. koI jIvo kuLadharmavaDe gurunI bhakti kare che. koI jIvo muninA zIla, tapa, dayA Adi dekhIne bhakti kare che. paNa muni 'samyagdarzanajJAnacAritrane ArAdhe che', evA bhAvathI bhakti kare te sAcI bhakti che.'' (bo.1 pR.286) AtmAne oLakhavAnuM ke bhaktinuM kAma ullAsapUrvaka karavuM "mahApuruSoe A jagatanI badhI vastuo tapAsI sArarUpa eka AtmA kADhyo. "AtmAthI sau hIna." AtmAthI koI caDhiyAtI vastu nathI. traNa jagatanA sArarUpa AtmA che tene oLakhavo. bIjAM kAma to karavAM paDe tema karavAM, paNa dharmanuM kAma to ullAsapUrvaka karavAnuM che. bhaktimAM ullAsa na rahe to abahumAna doSa thAya.'' (bo.1 pR.405) mAre bhagavAnanI bhakti ja karavI che. tenuM phaLa AtmAnI nirmaLatA AnaMdazrAvakanuM dRSTAMta - 'AnaMdazrAvakane mahAvIra maLyA. temaNe vicAryuM ke mArI pAse ATalAM badhAM gADAM, gAyo vagere che ane emanI pAse kaMI nathI, topaNa e vadhAre sukhI che. temaNe mahAvIra bhagavAnane pUchyuM ke he bhagavAna! mAre sukhI thavuM che, eno upAya batAvo. bhagavAne kahyuM ke upAdhi vadhArIza nahIM. JM. 161
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana temaNe te divasathI ochuM karavA mAMDyuM. ema karatAM karatAM temane ema thayuM ke mAre to have bhagavAnanI bhakti ja karavI che. ema vicArI te tapa vagere karavA lAgyA ane badho vakhata bhaktimAM ja gALavA lAgyA. bhagavAne gautamasvAmIne kahyuM ke AnaMda zrAvaka mAMdA che. gautamasvAmI AnaMdazrAvakane ghera gayA. temaNe gautamasvAmIne pAse AvavA kahyuM. teo pAse gayA tyAre caraNasparza karyA pachI AnaMdazrAvake kahyuM ke mane to pahelo devaloka dekhAya che. ka SEN gar (ws | gautamasvAmIne thayuM ke gRhasthane ATalI nirmaLatA thAya nahIM, eTale svAbhAvika kahyuM ke gRhasthane eTaluM hoya nahIM ane gurunI AgaLa jUThuM bolAya nahIM, mATe mAphI mAgo. gautamasvAmI guru eTale AnaMdazrAvaka kaMI bolyA nahIM, paNa eTaluM pUchyuM ke sAcAnI mAphI ke jUThAnI ? gautamasvAmIe kahyuM ke jUThAnI. tyAre AnaMdazrAvake kahyuM ke to huM mAphI mAgavA yogya nathI. pachI gautamasvAmI zaMkAsahita bhagavAna pAse gayA ane pUchyuM, tyAre bhagavAne kahyuM ke hA, kharuM che. AnaMdane paheluM svarga dekhAya che. 162
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaktimArga praveza nahi'..... teM ene zaMkAmAM nAkhyo che mATe tAre mAphI mAgavI joIe. tyAre tarata gautamasvAmI jaIne zrAvaka pAse mAphI mAgI AvyA.'' (bo.1 pR.280) je rAgadveSa ghaTADe ane maTADe te bhagavAna jevo thAya "kRpALudeva kahe che ke rAgadveSathI rahita thavuM e ja dharma che. dharma gharma kare ane rAgadveSa kare to dharma kyAMthI thAya? mokSe javuM hoya to rAgadveSane ochA karavA paDe. bhagavAna pratye rAga karavAno che. e ekapakSI rAga hovAthI mokSe laI jAya che. bhagavAna pratye rAga thavA mATe saMsAra pratyethI rAgabhAva ochA karavAno che. koIthI verabhAva rAkhavo nahIM. maitrIbhAva rAkhIne vartavuM. je rAgadveSa ochA kare che te bhagavAnanI pAse jAya che.'' (bo.1 pR.81) ApaNe jenI bhakti karIe te vItarAga hovA joIe "guNavAnanI bhakti kare to guNa prApta thAya ane vyasanInI bhakti kare to vyasana prApta thAya. pahelAmAM pahelo lakSa e rAkhavo ke jenI ApaNe bhakti karIe chIe te vItarAga che ke nahIM? kRpALudeve e ja lakhyuM che ke jenI pAsethI dharma mAgavo, pAmyAnI pUrNa cokasI karavI.' (466) jo ajJAnInI bhakti kare to AkhI jiMdagI enI nakAmI jAya. jagatamAM dekhAdekhI bhakti thAya che. sAcA sadguru maLyA hoya ane sAcI bhakti prApta thaI hoya to te pANImAM kamaLa rahe tema rahe che, vaibhava ene bAdhA karato nathI. bharata mahArAjane jyAM dekho tyAM bhagavAna ja jANe dekhAtA, evI bhakti emane hatI. jevI sRSTi tevI sRSTi thAya che.'" (bo.1 pR.675) 163
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana mahApuruSonA vacanamAM vRtti joDI rAkhavI te paNa bhakti che "bhakti e bahu sAruM nimitta che. emAM paDavAnuM hoya nahIM, ahaMbhAva thAya nahIM. mumukSu-bhakti eTale zuM? pUjyazrI-mahApuruSonAM vacanomAM vRtti rAkhavI, svarUpamAM sthita thayA che evA puruSomAM joDAvuM te bhakti. jema jema jJAnIpuruSanI oLakhANa paDe tema tema bhakti thAya. mahApuruSo pratye je Asakti che te saMsArane nAza karavAnuM kAraNa che." (bo.1 pR.141) potAno svachaMda rokIne bhakti vagere kare to saphaLa thAya bhakti sarvotkRSTa sAdhana che. ghaNAM zAstro bhaNe, samaje ane temAMthI sAra kADhe evI jIvanI zakti nathI. kRpALudeve lakhyuM che : jina pravacana durgamyatA, thAke ati matimAna; avalaMbana zrI sadguru, sugama ane sukhakhANa." (954) pote bhakti vagere karato hoya ane svacchaMda na hoya to saphaLa thAya." (bo.1 pR.108) yogyatA lAvI samajIne bhakti kare to bhoga jhera jevA lAge "bhakti karavAthI, guNaciMtanathI ene bhoga che te jhera jevA lAge che. jema vItarAgane bhoga nathI gamatA tema ene paNa thaI jAya. vItarAga je saMsArathI vimukha thayA che temanI bhakti kare to ene paNa evuM thAya, paNa samajIne kare to. bhagavAnamAM anaMta vItarAgatA che. jIva jeTalI yogyatA laIne jAya teTalI vItarAgatA enAmAM Ave. prabhuzrIjI kahetA ke "yogyatA lAvo, yogyatA lAvo.' e pAtratAnI khAmI che, te lAvavAnI che." (bo.1 pR.675) sAcA bhaktibhAve prabhune phUla caDhAve to pApa paNa prazasta thAya prazna- "baMghanA hetu je che pApasthAna jo, te tuja bhakta pAmyA puSTa prazastatA re lo." (devacaMdrajI kRta gatacovIzI-16) eTale zuM? pUjyazrI-bhagavAnanI bhakti jenA hRdayamAM che tene pApa paNa puNyarUpa thAya che, eTale prazastatAne pAme che. jema koI zikArI pUche che ke A bAju thaIne haraNa gayAM che te kaI bAju gayAM? to pelo puruSa UlaTI bAju batAvIne kahe ke A bAju gayAM che. ema na gayAM hoya chatAM kahe. jUThuM bolIe to pApa che chatAM eno lakSa ahiMsAno che tethI jUThuM nathI. lakSa bIjo che tethI pApa paNa puNyarUpa thAya che. tema bhagavAna pratye prema che tene pApa paNa savaLuM thAya. koI phUla toDato hoya paNa ene bhakti karavI che tethI pApa paNa prazasta thAya che." (bo.1 pR.402) 164
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktimArga praveza nahi, nahIM bhajana dRDha bhAna'...... fe 1 jema ApaNuM citta vizeSa sthira rahe tema bhakti karavI "mumukSa-bhakti karavI tyAre maunapaNe karavI ke moTethI bolIne karavI? pUjyazrI--ApaNuM citta jo vikSepavALuM hoya to moTethI bolavuM. jenuM citta thoDuMka bIjuM sAMbhaLatAM tyAM jatuM rahe evuM vikSepavALuM hoya, teNe moTethI bhakti karavI, jethI tenuM citta bahAra na jAya. jema ApaNe smaraNa bolIe chIe tyAre eka jaNa AgaLa bole ane pachI badhAya bole che. ema bolavAthI citta sthira rahe che. jo ApaNuM citta vikSeparahita hoya to bhakti maunapaNe karavI. athavA hoTha pharakAvyA vinA kAyotsargarUpe kare to moTethI bole tenA karatAM daza gaNo lAbha thAya. paNa-"jyAM jyAM je je yogya che. tahAM samajavuM teha." syAdvAda mArga che. mATe samajIne potAnI bhUmikA tapAsIne karavuM. citta vikSepavALuM hoya ane kAyotsargamAM Ubho rahI bhakti kare to prasannacaMdra rAjarSinI jema laDAI karavA lAge. mATe samajIne karavuM." (bo.1 pR.144) bhaktimArga praveza nahi, nahIM bhajana vRDha bhAna'. boghAmRta bhAga-1,2'mAMthI - jJAnInA vacanomAM lIna thAya to AnaMda Ave. prathama game nahIM to paNa karavuM "jeTalI satpaSamAM lInatA thAya teTalo AnaMda anubhavAya che. A jIvane je vastu game, tenA vicAra kare. bhakti vagere gharmakriyA karato hoya tyAre kaDavAza lAge to bhale lAge, paNa mAre to e ja karavuM che ane enAthI ja mAruM hita thaze; ema mAne to ghIme ghIme abhyAsa paDe tyAre temAM AnaMda AvavA lAge. puruSArthanI jarUra che." (bo.1 pR.109) - bhakti ane satsaMga karavAthI zuddha AtmasvarUpa pragaTe bhakti ane satsaMga karavAnAM che. bhaktimAM je lInatA che te kharo satsaMga che. bhagavAnanA guNomAM vRtti rAkhavI to vadhAre lAbha thaze. jJAnInuM svarUpa jANe to enuM potAnuM kharuM svarUpa pragaTe. bIjuM ene pachI game nahIM. bhaktinA satsaMgathI atyaMta zuddha AtmasvarUpa pragaTe che. evuM A bhaktinA satsaMganuM phaLa che." (bo.2 pR.98) jJAnI sahajAtmasvarUpa che. te svarUpane je bhaje te tevo thAya vizuddha AtmasvarUpa pragaTa thavAnuM kAraNa sadguru che. sadguru pratye ApaNane zuddha bhakti joIe. paisA maLe, moTA thaIe, evI icchA na karavI. "kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahi mana roga" ema zuddha bhaktinuM svarUpa vicAravuM. jJAnInA svarUpane oLakhIne je bhakti kare che, tene AtmasvarUpa pragaTa thAya che, emAM koI zaMkA nathI." (bo.2 pR.98). jJAnInA vacanomAM prema Ave, temAM kALa jAya teTaluM jIvana saphaLa jJAnIpuruSe je kaMI kahyuM hoya temAM prema Ave, temAM ne temAM ja rahyA kare, ethI ja mAruM 165
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana kalyANa che, emAM jeTalo kALa jAya teTaluM mAruM jIvana saphaLa che, ema apUrvatA lAge to svacchaMda rokAya. jJAnIe je kahyuM hoya temAM acaLapaNuM karavuM. acaLa che eTale bIje khase nahIM, evI bhakti karavAnI che. maMtranuM smaraNa bhalAya nahIM evuM karavAnuM che. game tyAM bajAramAM hoIe ke gharamAM, paNa e ja sAMbharyA kare evuM thAya tyAre bhakti karI kahevAya. jJAnIe kahelAM vacano sivAya, AkhuM jagata sonAnuM thAya to paNa mAre tRNavat che, evI bhAvanA karavI. premane saMsAra parathI uThADI jJAnIe kahyuM temAM joDavo. mana bIje coMTyuM che. te badhethI uThADe to bhakti thAya." (bo.2 pR.99) samyakravRSTi paNa azubha bhAvamAM na javA mATe bhakti kare "pUjya prabhuzrIjI AgaLa stavana bolAtuM hatuM te baMgha rakhAvI prazna pUchyo ke samyagdaSTi jIva bhakti zA mATe kare che? javAbamAM pachI teoe kahyuM ke eka mANasane phAMsInI sajA thaI hoya paraMtu jo eka hajAra rUpiyA daMDa bhare to phAMsI mApha thAya, ema kahevAmAM Ave to hajAra rUpiyA khuzI thato thato bhare che. jo ke hajAranuM nukasAna to che, chatAM phAMsInI sajA mApha thaI tethI daMDa bharIne khuzI thayo. tema samyagruSTine zuddha dhyeya hoya che paraMtu temAM na TakI zake tethI zubhamAM rahe che. paraMtu te bhakti vagere sAghana karato hovAthI azubhamAM jato nathI." (bo.2 pR.303) bhakti karavAthI AtmA UjaLo thAya, karma nirjare, bhakti e ja puruSArtha che bhaktithI jJAna thAya che ema kahyuM paNa bhakti eTale zuM? te kahe che. jJAnInAM vacano che, tene bolavAM te bhakti che. "Atama bhAvanA bhAvamAM jIva lahe kevaLajJAna re" ema bolatAM bolatAM koIne thAya ke AthI kevaLajJAna thAya che! bhaktino bIjo artha bhAva che. bhakti karavAthI AtmA UjaLo thAya che, karma nijare che. jJAnIpuruSanAM vacano sAMbhaLI jAgI javuM joIe. jJAnI kone kahe che? kaMI bhIMtane kahe? A deha to bhIMta jevo che. jJAnI maphata Ape to paNa le koNa ? UMghato hoya te kevI rIte le? bhakti e ja puruSArtha che. "jo iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha; bhavasthiti Adi nAma laI, chedo nahi AtmArtha." sAco puruSArtha bhakti che. jJAnInAM vacano samajI eNe kaheluM mAnya karavuM. upavAsa kare, badhuM kare paNa baghAnuM mULa vizvAsa che. vizvAse vahANa cAle che. eTalo puruSArtha karyo kahevAya. bhakti e puruSArtha che ema kahyuM." (bo.2 pR.201) bhakti karI janmamaraNa ochA na karyA to te manuSya nathI paNa maDaduM ja che "bhakti e AtmA che ema kahe che. je bhakti nathI karato te manuSya nathI. janmamaraNa ochAM thAya evuM na karyuM to maDaduM ja che. AtmArUpa thavuM e ja bhakti che. jagatamAM bhakti bhakti bahu kahe che, paNa ajJAnInI ArAdhanA kare to te ajJAnabhakti che. koI mAtAnI, koI koInI bhakti kare 166
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaja nahIM nija gharmanI, nahi zubha deze sthAna.... e baghI ajJAnabhakti ja che. e zuM Ape? kUvAmAM pANI hoya to bahAra Ave. jJAnInI bhakti te ja kharI bhakti che. jeNe AtmA jANyo che, tenI bhakti sAcI che." (bo.2 pR.201) nahIM bhajana dRDha bhAna'... bhakitamArgamAM praveza karavA mATe prabhunA bhajana gAvA ke temanA guNagrAma karavA ke temanA guNonuM ciMtavana karavuM joIe tenuM paNa mane draDhapaNe bhAna AvyuM nahIM athavA temanI kathA sAMbhaLavAno bhAva paNa mane thayo nahIM. to bhaktimArgamAM mAro praveza kevI rIte thAya? "samaja nahIM nija gharmanI'... nija gharma eTale zuM? to ke AtmAno gharma. tenI paNa mane samaja nathI. gItAmAM kahyuM che "svadharme marAM zreya: paratha bhAva:" svadharma eTale AtmagharmamAM rahIne maravuM sAru, paNa paradharma eTale AtmA sivAya parabhAvo badhA bhayarUpa che. mATe paramakRpALudeve paNa kahyuM-'AtmavicAra kartavyarUpa gharma bhajavo yogya che." paNa he prabhu! mane nija eTale potAnA AtmAno gharma eTale svabhAva, te kharekhara zuM che? tenI paNa mane khabara nathI. zrImad rAjacaMdrAmAMthI - AtmAmAM Atmabuddhi kare to paribhramaNa TaLe, paramAM mArApaNuM kare to te vadhe sarva jIva AtmApaNe samasvabhAvI che. bIjA padArthamAM jIva jo nijabuddhi kare to paribhramaNa dazA pAme che; ane nijane viSe nijabuddhi thAya to paribhramaNadazA TaLe che. jenA cittamAM evo mArga vicAravo avazyano che, teNe, te jJAna jenA AtmAmAM prakAza pAmyuM che, tenI dAsAnudAsapaNe ananya bhakti karavI, e parama zreya che; ane te dAsAnudAsa bhaktimAnanI bhakti prApta thaye jemAM kaMI viSamatA AvatI nathI, te jJAnIne ghanya che. teTalI sarvAzadazA jyAM sudhI pragaTI na hoya tyAM sudhI AtmAne koI gurupaNe ArAghe tyAM prathama te gurupaNuM choDI te ziSya viSe potAnuM dAsAnudAsapaNuM karavuM ghaTe che." (va.pR.436) jainadharmano Azaya AtmA potAno sArabhUta zAzvata svabhAva pAme e ja che "jainadharmano Azaya, digaMbara tema ja zvetAMbara AcAryono Azaya, ne dvAdazAMgIno Azaya mAtra AtmAno sanAtana gharma pamADavAno che, ane te ja sArarUpa che. A vAtamAM koI prakAre jJAnIono vikalpa nathI. te ja traNe kALanA jJAnIonuM kahevuM che, hatuM ane thaze; paNa te nathI samajAtuM e ja moTI AMTI che. bAhya viSayothI mukta thaI jema jema teno vicAra karavAmAM Ave tema tema AtmA avirodhI thato jAya; nirmaLa thAya." (va.pR.765). 167
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana da na "nahi zubha deze sthAna.... boghAmRta bhAga-1' mAMthI - satsaMga jevuM jIvane kalyANa mATe bIjuM ekke sAghana nathI paramakRpALudeve jaNAvyuM che ke "tevuM sthAna kyAM che ke jyAM jaIne rahIe? arthAt evA saMto kyAM che, ke jyAM jaIne e dazAmAM besI tenuM poSaNa pAmIe? tyAre have kema karavuM?" (128) ApaNe tevI muMjhavaNa rahI nathI. pU.prabhuzrIjIe A Azrama sthApyo che ke jyAM rahIne satsaMga karI zakAya ane potAnA AtmAne nirmaLa karI zakAya. satsaMga jevuM jIvane ekreya baLavAna sAghana nathI. satsaMgane mATe prabhuzrI kahetA ke te to mAnA thAna (stana) jevo che. bALakane dUghapAka hajama thAya nahIM, paraMtu mAnuM dhAvaNa-dUgha ghaNuM mAphaka Ave; te pIne bALaka Uchare che, tema jIvane satsaMga kAraNarUpa che. pU. prabhuzrI kahetA ke satparuSanAM darzana mATe tathA bogha sAMbhaLavA je vakhate vicAra karIne DagaluM bharyuM ke Dagale Dagale yajJanuM phaLa thAya che." (bo.1 pR.5). jyAM bhakti satsaMga hoya tevA sthAnamAM AvavAnuM thAya to jIvanuM mahAbhAgya che "koI tIrthasthAnamAM AvavAnuM thAya te jIvanuM mahAbhAgya che. jyAM bhakti thatI hoya, satsaMga hoya tevA sthAnomAM koI divase na sAMbhaLyuM hoya te sAMbhaLavA maLe che. A dehamAM AtmA che tene laIne mANasa rUpALo dekhAya che. badhI zobhA AtmAnI che. jema jhADamAMthI jIva nIkaLI jAya tyAre jhADanI kaMI zobhA rahe nahIM. tema A dehamAMthI AtmA nIkaLI jAya, to zarIra maDaduM, gaMdhAvA lAge. jagatamAM je kaMI ramaNIyatA che te AtmAnI che. (438) AtmA arUpI padArtha che. tene jANavAno che." (bo.1 pR.498). sapuruSo vicarelA hoya te sthAna ghaNA kALa sughI jIvane pavitra kare jevuM kSetra tevA bhAva paNa thAya che. zravaNa potAnA aMgha mAtApitAne laIne pANIpatanA medAnamAMthI pasAra thatA hatA tyAre viparIta bhAvo AvyA. manamAM vicAra karyo ke AvA bhAvo zA kAraNe AvyA haze? teno vicAra karatAM jaNAyuM ke yuddhanuM medAna hovAthI tevA bhAvo AvyA. tema satparuSo jyAM vicarelA hoya tyAM ghaNA lAMbA kALa sudhI vAtAvaraNa jIvane pavitra kare tevuM hoya che." (bo.1 pR.27) "nahi zubhadeze sthAna.... upadezAmRta' mAMthI - A Azrama, brahmacaryavrata pALI AtmAnI zogha karavA mATe che A Azrama kevuM che! ahIM to mAtra eka AtmAnI vAta che. potAnA AtmAne oLakho. ene ja deva mAno. huM kahuM te manAze? AtmA te ja siddha che, te ja deva che, tene ja pUjavAno che." (u.pR.432) 168
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALadoSa kaLithI thayo'.... A AzramamAM mahAna adbhuta jJAnI zrImad rAjacaMdranI ANa varte che ' A AzramamAM kRpALudeva zrImad rAjacaMdranI ANa varte che. te mahAna A adbhuta jJAnI che. A puNyabhUminuM mAhAtma juduM ja che. ahIM rahenArA jIvo paNa puNyazALI che. paNa te uparathI dekhAya tema nathI; kAraNa ke ghana, paiso nathI ke lAkha be lAkha dekhAya. ahIM to AtmAnA bhAva che. AtmAnA bhAva che te ja UMcAmAM UMcI dazA pamADe tema che." (u.pR.433) A Azrama eka gharmadhyAna mATe ja che, anya pravRttino ahIM niSegha che "zrI AzramamAM cAturmAsa rahevA vicAra rAkho to vizeSa lAbhanuM kAraNa samajAya chejI. AzramanuM sthaLa jyAM parama upakArI prabhuzrIjIe cauda comAsAM karyAM che, jyAM aneka mumukSujIvo potAno svArtha thoDA vakhata mATe ke lAMbA vakhata mATe tajI eka gharmadhyAna arthe ja rahe che. tevA vAtAvaraNamAM amuka vakhata avakAza laIne rahevAya to Akho divasa nivRttiyoge nirupAthipaNe gharmadhyAnamAM jAya tevo saMbhava cheche." (bo.3.5.463) zrImad rAjacaMdra Azrama, agAsano bhaktikrama "ahIM roja savAramAM vahelA cAra vAge ghaMTa vAge che tyAre badhA, sabhAmaMDapamAM bhakti thAya che tyAM bese che. sADA sAta vAge bhakti pUrI thAya tyAre badhe darzana karIne ghera jAya. cApANI, nAhavuM vagere karIne pAchA sADA nava vAge ghaMTa vAge tyAre sabhAmAM ekaThA thAya te vakhate bhakti thAya, vaMcAya, carcAya. sADA agiyAra vAge baghA UThe ane khAIpIne pAchA aDhI vAge ghaMTa vAge tyAre ekaThA thAya, te vakhate bhakti kare. vaMcAya te sAMbhaLe. sADA cAra vAge bhakti UThyA pachI badhA ghera cA-pANI, khAvAnuM vagere karavuM hoya te kare ane khAIne sADA cha vAge ghaMTa vAge tyAre badhA ekaThA thAya, devavaMdana kare. pachI jene pharavA javuM hoya te pharavA jAya. sADA sAta vAge ghaMTa vAge tyAre ekaThA thAya. bhakti thAya te sAMbhaLe, bole, vaMcAya te sAMbhaLe. ema karI dasa vAge ghare jAya. ema Akho divasa mAthAkUTa kare to tenuM phaLa na thAya? bIjAM kAmo karIe tenuM phaLa thAya che, to enuM kema na thAya? prabhuzrIjIe yojanA karI che, te evI che ke jIvanuM mana bIje saMsAramAM na jAya. baghAya saMkalpa vikalpo rokAI jAya evI A yojanA che. manane kaMIka khorAka joIe che, nahIM to bIje jAya tyAM mAra khAya che." (bo.1 pR.572) kALadoSa kaLithI thayo, nahi maryAdA gharma, toya nahIM vyAkuLatA, juo prabhu muja karma." 9 artha -"kALa bahu kharAba ane duSama che. evA kALamAM mane sadhdharmanI prApti thaI nathI; ane thaI che to gharmanI maryAdA pALato nathI, ema chatAM paNa manamAM kazI vyAkuLatA thatI nathI. he prabhu! mArA karmo to juo! kevAM ahitakArI che. manamAM vyAkuLatA thAya to gharma bhaNI zraddhA utpanna thAya." -pU.zrI bra.jIvana darzana (pR.147) 169
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana kALadoSa kaLithI thayo'..... kaLi eTale pApa. jIvonA pApI vartanane laIne kALane paNa doSa lAgyo. * "hIna puNya jIvoe A bharatakSetra gherI lIdhuM che." mATe paramakRpALudeve patrAMka 254mAM jaNAvyuM che : kaliyuga che mATe kSaNavAra paNa vastu vicAra vinA na rahevuM.' prajJAvabogha vivecana bhAga-1-2'mAMthI : satyamati kahe : ghaMghA sama sI gharma thayA kaLi-bhAve re, mAruM te sAruM' sau mAne, samyak jJAna abhAve re; zrImad artha -satyamati kahe : A kaLikALamAM to kaLi eTale pApa bhAvanAthI sau gharma ghaMghA samAna banI gayA che. sarve "mAruM te sAruM ema mAne che. samyakajJAnanA abhAve ame kahIe chIe te sAco mArga che ema sau mAnI beThA che. lA. potAno koI ziSya kare jo saMta-samAgama bIje re, to kugurune tAva caDhe che; sAcI-khoTI cIje re-zrImad " artha -potAno koI ziSya bIjA saMtano samAgama kare to kugurane tAva caDhe che. te ziSyanuM sAcuM khoTu kahIne paNa bIjA saMtanA samAgamathI tene dUra kare che. "jIvane sanmuruSano yoga maLavo durlabha che. apAramArthika gurune jo potAno ziSya bIjA gharmamA jAya to tAva caDhe che. pAramArthika gurune "A mAro ziSya che" evo bhAva hoto nathI. koI kuguru Azrita jIva boghazravaNa arthe sadguru pAse eka vakhata gayo hoya, ane pachI te tenA kuguru pAse jAya, to te kuguru te jIvane aneka vicitra vikalpo besADI de che, ke jethI te jIva pharI sadguru pAse jAya nahIM. te jIvane bicArAne to satasat vANInI parIkSA nathI eTale bhoLavAI jAya che, ane sAcA mArgethI paDI jAya che." (va.pR.685) 10NI -pra.vi.bhA.1 (pR.108) "kaLikALe to koIka ja sAcA sAdhu bhALa; nirdaya zudra jano pIDe, Take keTalo kALa? 19 artha A kaLikALamAM to koIka ja sAcA sAghu dekhAya che. pa.pU.prabhuzrIjI tathA pU.zrI devakaraNajI mahArAja viSe paramakRpALudeve jaNAveluM ke A cothA ArAnI vAnagI che. A pApanA yugamAM nirdaya ane zudra eTale halakI vRttinA loko AvA mahAtmAone paNa pIDA Ape, to te keTalo kALa temanI sAme TakI zake? jemake pa.pU.prabhuzrIjI, lokonI kanaDagatane laIne junAgaDha jevA ekAMta sthAnomAM rahevA lAgyA. temaja pU.zrI AnaMdaghanajI mahArAje paNa lokonA ayukta dabANane laIne jana sahavAsa choDI vanavAsa svIkAryo. athavA zrI yazovijayajI mahArAjanuM paNa udayAthIna vartana thavAthI bAhya kriyAno Agraha mUkI vizeSa svarUpadhyAnamAM sthira 170
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALadoSa kaLithI thayo'... rahevA lAgyA. tethI loko temane oLakhI zakyA nahIM. evuM bhayaMkara kaLikALanuM raka svarUpa che. 19aaaa jema sukAtA sara viSe mAchalIo gabharAya, pheravatA baka caMcu bahu; kyAM nAsI saMtAya? 20. artha :-jema sara eTale taLAva sukAtA mAchalIo bicArI gabharAvA lAge che. kemake tyAM baka eTale bagalAo lAMbI cAMca pheravatA ghaNA UbhA hoya che. tyAMthI bicArI mAchalIo ka nAsIne kyAM saMtAya? tema A kaLiyugamAM mokSamArganA jijJAsu jIvone kugururUpI bagalAo potAnA matarUpI cAMcamAM pakaDI le to te bicArA chUTIne kone zaraNe jAya? e joIne mahApuruSone bahu dayA Ave che." 20nA (pra.vi.bhA.1 pR.434) kALadoSa kaLithI thayo'..... zrImad rAjacaMdramAMthI - A kALamAM pAMca indriyonA viSayo meLavavAnI jIvone atyaMta AkuLatA "zabdAdi pAMca viSayanI prAptinI icchAe karI jenAM citta atyaMta vyAkuLapaNe varte che evA jIvonuM jyAM vizeSapaNe dekhAvuM che, evo je kALa A "dusama kaLiyuga'nAmano kALa che." (va.pR.336) A kALamAM jIvone Arata eTale AtmAnI garaja nAza pAmavA jevuM thayuM che "he hari, A kaLikALamAM tAre viSe akhaMDa premanI kSaNa paNa javI durlabha che, evI nivRtti 171
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana bhUlI gayA che. pravRttimAM pravRtta thaI nivRttinuM bhAna paNa rahyuM nathI. nAnA prakAranA sukhAbhAsane viSe prayatna thaI rahyo che. Arata paNa nAza pAmyA jevuM thaI gayuM che." (va.pR.243) kaLiyugamAM ghana ane strIno moha jJAnI pratye paramaprema na AvavA de tevo. kaLiyugamAM apAra kaSTa karIne sapuruSanuM oLakhANa paDe che. chatAM vaLI kaMcana ane kAMtAno moha temAM parama prema AvavA na de tema che. oLakhANa paDyuM aDagapaNe na rahI zake evI jIvanI vRtti che, ane A kaLiyuga che; temAM je nathI mujhAtA tene namaskAra." (va.pR.299) A kALamAM satsaMga prApta thAya to mahAbhAgyano udaya samajavo jene viSe paramArtha gharmanI prAptinAM kAraNo prApta thavAM atyaMta duSama thAya te kALane tIrthaMkaradeve duSama kahyo che, ane A kALane viSe te vAta spaSTa dekhAya che. sugamamAM sugama evo kalyANano upAya te, jIvane prApta thavo A kALane viSe atyaMta duSkara che. mumukSupaNuM, saraLapaNuM, nivRtti, satsaMga Adi sAghano A kALane viSe parama durlabha jANI pUrvanA puruSoe A kALane huMDAavasarpiNI kALa kahyo che, ane te vAta paNa spaSTa che. prathamanAM traNa sAghanono saMyoga to kvacit paNa prApta thavo bIjA amuka kALamAM sugama hato; paraMtu satsaMga to sarva kALamAM durlabha ja dekhAya che, to pachI A kALane viSe satsaMga sulabha kyAMthI hoya? prathamanA traNa sAghana koI rIte A kALamAM jIva pAme topaNa ghanya che." (va.pR.365), A kALamAM AtmalakSI puruSane bacavA yogya upAya mAtra niraMtara satsaMga "AnaMdaghanajInA kALa karatAM vartamAnakALa vizeSa duSamapariNAmI varte che; temAM jo koI AtmapratyayI puruSane bacavA yogya upAya hoya to te ekamAtra niraMtara avicchinna ghArAe satsaMganuM upAsavuM e ja jaNAya che." (pR.375) mahAadhaMkAravALA A kALamAM paramakRpALudevano janma ApaNA uddhAra mATe "Apa hRdayanA je je udugAra darzAvo cho; te te vAMcI ApanI yogyatA mATe prasanna thavAya che, parama prasannatA thAya che, ane pharI pharI satyuganuM smaraNa thAya che. Apa paNa jANo cho ke A kALamAM manuSyonAM mana mAyika saMpattinI icchAvALAM thaI gayAM che. koIka virala manuSya nirvANamArganI draDha icchAvALuM rahyuM saMbhave che, athavA koIkane ja te icchA puruSanAM caraNasevana vaDe prApta thAya tevuM che. mahAMghakAravALA A kALamAM ApaNo janma e kaMIka kAraNa yukta haze ja, e niHzaMka che; paNa zuM karavuM, te saMpUrNa to te sujhADe tyAre bane tevuM che." (va.pR.255) gharmabhAvanA kSINa thatI hovAthI anukrame gharmamArga nAza pAmaze "zAstrone viSe A kALane anukrame kSINapaNA yogya kahyo che; ane te prakAre anukrame thayA 172
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'kALadoSa kaLithI thayo'..... kare che. e kSINapaNuM mukhya karIne paramArtha saMbaMdhInuM kahyuM che. je kALamAM atyaMta durlabhapaNe paramArthanI prApti thAya te kALa duSama kahevA yogya che; joke sarva kALane viSe paramArthaprApti jenAthI thAya che, evA puruSono joga durlabha ja che, tathApi AvA kALane viSe to atyaMta durlabha hoya che. jIvonI paramArthavRtti kSINapariNAmane pAmatI jatI hovAthI te pratye jJAnIpuruSonA upadezanuM baLa ochuM thAya che, ane tethI paraMparAe te upadeza paNa kSINapaNAne pAme che, eTale paramArtha mArga anukrame vyavaccheda thavA joga kALa Ave che." (va.pR.346) satpuruSarahita bhUmi thaI nathI paNa kALa vadhAre viSama che, bahu viSama che "A kALane viSe ane temAM paNa hamaNAM lagabhaganA seMkaDAthI manuSyanI paramArthavRtti bahu kSINapaNAne pAmI che, ane e vAta pratyakSa che. sahajAnaMdasvAmInA vakhata sudhI manuSyomAM je saraLavRtti hatI, te ane AjanI saraLavRtti emAM moTo taphAvata thaI gayo che. tyAM sudhI manuSyonI vRttine viSe kaMI kaMI AjJAtipaNuM, paramArthanI icchA, ane te saMbaMghI nizcayamAM dRDhatA e jevAM hatAM tevAM Aje nathI; tethI to Aje ghaNuM kSINapaNuM thayuM che, joke hajI A kALamAM paramArthavRtti kevaLa vyavacchedaprApta thaI nathI, tema satpuruSarahita bhUmi thaI nathI, topaNa kALa te karatAM vadhAre viSama che, bahu viSama che, ema jANIe chIe.'' (va.pR.346) kaLiyugamAM satsaMganI hAni ane tenA mAhAtmyanuM paNa bhAna nahIM "kaLiyugamAM satsaMganI parama hAni thaI gaI che. aMdhakAra vyAsa che. ane satsaMganuM je apUrvapaNuM tenuM jIvane yathArtha bhAna thatuM nathI.'' (va.pR.304) bhagavAne jinAgamamAM A kALane duSama nAma ApyuM te satya che "jinAgamamAM A kALane 'duSama' evI saMjJA kahI che, te pratyakSa dekhAya che; kema ke 'duSama' zabdano artha 'duHkhe karIne prApta thavA yogya evo' thAya che. te duHkhe karIne prApta thavA yogya to evo eka 5ramArthamArga mukhyapaNe kahI zakAya; ane tevI sthiti pratyakSa jovAmAM Ave che. jo ke 5ramArthamArganuM durlabhapaNuM to sarva kALane viSe che, paNa AvA kALane viSe to vizeSa karIne kALa paNa durlabhapaNAnA kAraNarUpa che.'' (va.pR.359) kRpALudevamAM vItarAgatA vizeSa hovAthI niraMtara satsaMganI bhAvanA "kALa viSama AvI gayo che. satsaMgano joga nathI, ane vItarAgatA vizeSa che, eTale kyAMya sAtuM nathI, arthAt mana vizrAMti pAmatuM nathI. aneka prakAranI viTaMbanA to amane nathI, tathApi niraMtara satsaMga nahIM e moTI viTaMbanA che. lokasaMga rucato nathI.'' (va.pR.306) 173 kaLiyugamAM satpuruSano bodha e ja eka paramazAMtinuM kAraNa "moTerA puruSoe A kALane kaThaNa kALa kahyo che, tenuM mukhya kAraNa to e che ke 'satsaMga'no
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana joga thavo jIvane bahu kaThaNa che; ane ema hovAthI kALane paNa kaThaNa kahyo che. mAyAmaya agnithI cauda rAjaloka prajvalita che. te mAyAmAM jIvanI buddhi rAcI A rahI che, ane tethI jIva paNa te trivighatApa-agnithI baLyA kare che; tene parama kAruNyamartino bodha e ja parama zItaLa jaLa che. tathApi jIvane cAre bAjuthI apUrNa pUNyane lIdhe tenI prApti hovI durlabha thaI paDI che. paNa e ja vastunI ciMtanA rAkhavI. "sane viSe prIti, sa"rUpa saMtane viSe parama bhakti, tenA mArganI jijJAsA, e ja niraMtara saMbhAravA yogya che. te smaraNa rahevAmAM upayogI evAM vairAgyAdika caritravALAM pustako ane vairAgI, saraLa cittavALAM manuSyano saMga ane potAnI cittazuddhi e sArAM kAraNo che. e ja meLavavA raTaNa rAkhavuM kalyANakAraka che. atra samAdhi che." (va.pR.282) kALadoSa kaLithI thayo'.... upadezAmRta' mAMthI : A kaLiyugamAM paNa jJAnInI AjJA ArAdhe to mokSa thAya. "kaLiyuga, kaLikALa! tAlakUTa viSa, viSa ne viSa A saMsAra chejI. temAM ciMtAmaNi samAna manuSyabhava, anaMtA janmamaraNa karatAM A bhava maLyo che. temAM saddagurunI oLakhANa thaye, tenI AjJA ArAdhya mukta thavAya chejI. jIva badhuMya karI cUkyo chejI. zuM nathI karyuM te vicAro." (u.pR.31) AvA kaThaNa kALamAM paNa jIva ghAre to Atmagharma prApta karI zake kALa kaThaNa che, duSama ke kaLikALa kahevAyo che. chatAM karmano tIvra udaya ekasarakho hovA saMbhava nathI. gharmano avakAza, jIva ghAre to, A kALamAM paNa prApta karI zake tevuM bhagavaMte kaheluM che." (u.pU.120) boghAmRta bhAga-1-2'mAMthI - jIvonA pApanA kAraNe kALane paNa kalaMka lAgyo ""kALa doSa kaLithI thayo eTaluM bolyA ke vicAra Ave ke kRpALudeve kaLikALanuM svarUpa kevuM kahyuM che! sadguruno yoga maLe nahIM, satsaMga maLe nahIM evo A kaLikALa che." (bo.1 pR.686) kaLiyuga che mATe maMtramAM ke AtmavicAramAM sadA rahevuM " "kaLiyuga che mATe kSaNavAra paNa vastuvicAra vinA na rahevuM." (254) eTale zuM? bIjA vicAra Ave te paDI mUkI AtmavicAramAM rahevuM. kyAre maraNa thaze tenI khabara nathI. kaLiyugamAM nIce raste javAnA ghaNA prasaMgo hoya che. ethI bacavA jJAnI puruSe je maMtra Apyo hoya temAM citta rAkhavuM. zarIra che te badho kacaro che. temAM AtmA e eka suMdara vastu che. dhyAna 174
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nahi maryAdA gharma'..... karavAthI AtmA nirmaLa thAya che. sadvicAra karavAthI AtmadhyAna thAya che. ane AtmadhyAna thAya to nirmaLatA thAya. haratAM pharatAM 'sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtramAM citta rAkhavuM. paramagurue e svarUpa pragaTa karyuM che. badhAM karma kSaya kare evI A vastu che. bIjI vastuo dekhAya, saMbhaLAya, tenA vicAra Ave te badhuM karma baMdhAya. samaye samaye karma baMdhAya che, mATe puruSArtha paNa samaye samaye karavAno che.'' "sahajAtmasvarUpa paramaguru' e maMtranuM smaraNa pravAha rIte cAlu rAkhavuM. vAMcavuM, vicAravuM, pheravavuM. jIvane anAdikALathI bhUlAvo che. deha che e ja mAruM svarUpa che ema jIva mAne che. AtmabhAvanA vagara kSaNa paNa rahevA jevuM nathI." (bo.1 pR.490) vartamAna A kALamAM, mokSamArga bahu lopa "dukALano avasara hoya tyAre loko game tevuM lUkhuMsUkuM bhojana maLe tethI calAve che, bhojana maLavuM muzkela paDe che. evo A kALamAM paramArtharUpI dukALa paDyo che. tethI paramArtha prApta thavo durlabha che. bIjI vastuo paheravA-oDhavAnuM to sAruM thayuM che, paNa A kALamAM paramArtha pAmavo durlabha che. AkAzamAM UDatA vimAno Adi ghaNuMya thayuM che paNa paramArtha A kALamAM duHkhe karI pamAya che. pahelAMnA zrAvako evA hatA ke sAdhu bhUlo paDyo hoya to tene paNa sudhAratA.'' (bo.2 pR.107) 'nahi maryAdA dharma'..... muni dharmanI maryAdA ke gRhasthagharmanI maryAdA ke brahmacArI ke mumukSu ke AtmArthInI je je maryAdAo bhagavaMte yojI che te dharmamaryAdAo mArAmAM nathI. temaja vyavahAramAM vRddha maryAdA ke parigrahanI maryAdA paNa meM karI nathI. 'zrImad rAjacaMdra'mAMthI : A kALamAM vRddhamaryAdA ke vratAdinI gharmamaryAdA pratye AdarabhAva nathI 'vRddhamaryAdA rahI nathI. dharmamaryAdAno tiraskAra thayA kare che. satsaMga zuM? ane e ja eka kartavyarUpa che ema samajavuM kevaLa durghaTa thaI paDyuM che. satsaMganI prAptimAM paNa jIvane tenuM oLakhANa thavuM mahAvikaTa thaI paDyuM che. mAyAnI pravRttino prasaMga pharI pharI jIvo karyA kare che. eka vakhate je vacanonI prApti thatAM jIva baMdhanamukta hoya ane tArA svarUpane pAme, tevAM vacano ghaNA vakhata kahevAyAnuM paNa kAMI ja phaLa thatuM nathI. evI jIvomAM ajogyatA AvI gaI che. niSkapaTapaNuM hAnine pAmyuM che. zAstrane viSe saMdeha utpanna karavo e eka jJAna jIve mAnyuM che. parigrahanI prApti arthe tArA bhaktane paNa chetaravAnuM kartavya pAparUpa tene lAgatuM nathI. parigraha pedA karanAra evA sagAsaMbaMdhImAM evo prema karyo che ke tevo tArA pratye athavA tArA bhakta pratye karyo hoya to jIva tane pAme.'' (va.pR.244) 175
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana 'boghAmRta bhAga-1' mAMthI : A kALamAM AtmajJAna meLavavA jIvone vyAkuLatA thatI nathI "nahIM maryAdA gharma gharma maryAdA, vRddha maryAdA e baghI maryAdA rahI nathI. toya mane vyAkuLatA nathI. bIjAne mATe vyAkuLatA karuM chuM paNa AtmAne mATe to kaMI vyAkuLatA thatI nathI. he bhagavAna! juo mArA kevA karmo che! ema dareka pada ke patra game te bolatAM vicAra karavo to mana bIje na jAya." (bo.1 pR.686) A kALa duSamakALa hovAthI gharmamaryAdAno lopa thAya che chatAM sarva jIvo potapotAne gharma karanArA mAne che. tenA upara eka draSTAMta che - kaLiyugamAM baghA potAne gharmAtmA mAne kALo taMbu ane sapheda taMbunuM dRSTAMta - zreNika rAjAnA samayamAM sabhAmAM vAtacItanA prasaMge lokoe kahyuM ke have gharma karanArA A kALamAM rahyAM nathI tyAre abhayakumAre jaNAvyuM ke jagatamAM "gharmAtmA' ghaNA che tenI parIkSA karI juo. parIkSA karavA mATe be taMbu bAMdhyA. eka sapheda ane bIjo kALo. pachI abhayakumAre ghoSaNA karI ke Aje sarva lokoe gAma bahAra javuM. ane gharmI hoya teoe sapheda taMbumAM besavuM ane jeo pApI hoya teoe kALA taMbumAM besavuM. eka sivAya baghA loko sapheda taMbumAM AvIne beThA. te joI zreNika rAjAe pUchyuM ke tame baghA sapheda taMbumAM kema beThA cho? te sarva bolyA ke he mahArAja! ame sarva potapotAnA kuLakramathI AvatA gharmanuM AcaraNa karanArA hovAthI gharmI chIe, tethI A taMbumAM AvyA chIe. A sAMbhaLI hiMsA, jUTha, corI, parastrIgamana ane jugAra vagere sAta vyasananA sevanAra doSonI khANarUpa, gharma maryAdAnuM ullaMghana karanArA loko potAne gharmAtmA mAne che. aho kevo duSama kALa varte che. pachI kALA taMbumAM beThelo eka ja vyakti hato. tene rAjAe tyAM besavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre kahyuM ke he svAmI! ame pahelA sugharmAsvAmI pAse mAMsa ane madirAnA tyAgano niyama lIgho hato. teno mArAthI bhaMga thayo che, mATe huM mahApApI chuM. "vratalopI kemake 176
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ toya nahIM vyAkuLatA, juo prabhu muja karma mahApApI' vratano lopa karanAra mahApApI kahevAya che. tethI huM A taMbumAM AvIne fe 1 beTho chuM. AvuM vartamAna kALanuM svarUpa hovA chatAM paNa he prabhu! mane koI hRdayamAM vyAkuLatA thatI nathI. manuSyabhavathI mokSa thaI zake, tene khAvApIvA ke mojazokhamAM vApare che nakAmI jarUriyAta bahu vadhI gaI che. puNiyo zrAvaka be AnAmAM calAvato ane phulothI bhagavAnanI pUjA bhakti karato. ene bhagavAne vakhANyo. zreNikane kahyuM ke tuM enI eka paNa sAmAyika kharIde to narake na jAya. jIvane manuSyabhava durlabha samajAyo nathI. eka mANasanI pAse eka amRtano pyAlo hato, temAMthI eka TIpuM paNa marelA manuSyanA moDhAmAM nAkhe to marelo jIvato thAya. tene paga dhovA mATe vAparI nAkhyuM. tema A manuSyabhavathI maravAnuM chUTI mokSa thAya evuM che, tene A jIva khAvApIvAmAM, mojazokhamAM, kamAvAmAM, evI najIvI vastuomAM vApare che." (bo.1 pR.479) jeTalA paisA vadhe teTaluM pApa vadhe che. te upAdhithI chUTavA na de pUjyazrI-parigraha jeTalo che, teTaluM pApa che. jeTalA paisA vadhe teTaluM pApa vadhe che. chUTavAnI bhAvanA chatAM e ene khALI rAkhe che." (bo.1 pR.476) toya nahIM vyAkuLatA'.... paMcamakALanuM varNana bhagavAna RSabhadeve potAnA samayamAM karyuM. te sAMbhaLIne keTalAya mumukSuoe kheda pAmI dIkSA laI lIdhI. te ja kALamAM huM hovA chatAM mane vyAkuLatA thatI nathI. ke maryAdA gharma paLAto nathI tenI paNa mane vyAkuLatA eTale kheda thato nathI. V 177
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "da na juo prabhu muja karma te mATe he prabhu! mArA karma to juo, huM kevo bhAre karmI chuM ke mane mArA ne vartanathI koI vyAkuLatA paNa thatI nathI, ke huM ApanI bodhelI gharmamaryAdAmAM nahIM rahyo to mArA zA havAla thaze, huM kaI gatimAM jaIne paDIza, tyAM mArI koNa rakSA karaze evo vicAra paNa mane Avato nathI. Apa jevA jJAnI puruSano joga je mahA durlabha che te A manuSyabhavamAM maLyA chatAM paNa have jo puruSArtha karavAnI bhAvanA na thaI to mArA jevo abhAgIyo koNa? athavA mArA ane pazu avatAramAM zo pharaka rahyo? kAMI ja nahIM. A viSe pU.zrI brahmacArIjI jaNAve che - prajJAvabogha vivecana bhAga-1' mAMthI - "cAre gati duHkhathI bharI, karmataNo bahu bhAra, prabhujI; mAnavadeha viSe bane sapuruSArtha prakAra, prabhujI." rAja artha -have svadeza javA mATe paramakRpALudeve zo upadeza Apyo che te jaNAve che - he bhavyo! narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati ane devagati e cAreya gati bahu duHkhathI bharelI che. tamArA AtmA upara jJAnAvaraNIyAdi ATheya karmano ghaNo bhAra hovAthI A cAreya gatimAM te karmanA phaLamAM jIvane ghaNA ja duHkha bhogavavA paDe che. eka manuSya deha ja evo che ke jemAM svadeza eTale mokSe javAno saMpUrNa puruSArtha banI zakavA yogya che." "zAtA vedanIya azAtAvedanIya vedatAM zubhAzubha karmanA phaLa bhogavavA A saMsAravanamAM jIva cAra gatimAM bhamyA kare che. e cAra gati khacIta jANavI joIe. 1. narakagati - mahAraMbha, madirApAna, mAMsabhakSaNa ityAdika tIvra hiMsAnA karanAra jIvo aghora narakamAM paDe che. tyAM leza paNa zAtA, vizrAma ke sukha nathI. mahA aMghakAra vyApta che. aMgachedana sahana karavuM paDe che, agnimAM baLavuM paDe che ane charapalAnI ghAra jevuM jaLa pIvuM paDe che. anaMta duHkhathI karIne jyAM prANIbhUte sAMkaDa, azAtA ane vivilATa sahana karavAM paDe che, je duHkhane kevaLajJAnIo paNa kahI zakatA nathI. ahoho!! te duHkha anaMtI vAra A AtmAe bhogavyAM che. 2. tiryaMcagati - chala, jUTha, prapaMca ityAdika karIne jIva siMha, vAgha, hAthI, mRga, gAya, bheMsa, baLada ityAdika zarIra ghAraNa kare che. te tiryaMcagatimAM bhUkha, tarasa, tApa, vaghabaMdhana, tADana, bhAravahana karavA ityAdikanAM duHkhane sahana kare che. 3. manuSyagati - khAdya, akhAdya viSe vivekarahita che; lajjAhIna, mAtA-putrI sAthe kAmagamana karavAmAM jene pApApApanuM bhAna nathI; niraMtara mAMsabhakSaNa, corI, parastrIgamana vagere mahApAtaka karyA kare che; e to jANe anArya dezanAM anArya manuSya che. AryadezamAM paNa kSatriya, brAhmaNa, vaizya pramukha matihIna, daridrI, ajJAna ane rogathI pIDita manuSyo che. mAna-apamAna 178
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevAne pratikULa je.... ityAdika aneka prakAranAM duHkha teo bhogavI rahyAM che. 4. devagati - paraspara vera, jhera, kleza, zoka, matsara, kAma, mada, sughA nagara ityAdikathI devatAo paNa AyuSya vyatIta karI rahyAM che; e devagati. ema cAra gati sAmAnyarUpe kahI. A cAre gatimAM manuSyagati sauthI zreSTha ane durlabha che. AtmAnuM paramahita mokSa e gatithI pamAya che." (va.pR.70). manuSyabhava durlabha che-bhale rogI, garIba, azakta, gharaDo game tevo hoya paNa manuSyabhava ane temAM sAcA anubhavI puruSano koI saMtanI kRpAthI maLelI maMtrano lAbha te apUrva che. to sahajAtmasvarUpa paramaguru"no jApa ane te ja bhAvanA rAkhavI uttama che." (u.pR.118) . "evo yoga lahyA chatAM, lAgyo na bogha lagAra, prabhujI; jAgyo na jo mohanIMdathI, Dhora samo avatAra, prabhujI. rAja artha - AvA AryakSetramAM uttamakuLa, jAti, nirogI kAyA, sapuruSanA yogasahita devadarlabha mAnavajanma pAmIne svaghAmarUpa mokSane mATe satparuSanA boghanI lagAra mAtra paNa asara na thaI to A dehamAM sthita AtmAne anaMtavAra dhikkAra che. cakravartInI samasta saMpatti karatAM paNa jeno eka samayamAtra paNa vizeSa mUlyavAna che evo A manuSyadeha ane paramArthane anukULa evA yoga saMprApta chatAM jo janmamaraNathI rahita evA paramapadanuM dhyAna rahyuM nahIM to A manuSyatvane aghiSThita evA AtmAne anaMtavAra dhikkAra ho!" (va.pR.952) AvA uttamayogamAM paNa A jIva mohanidrAmAMthI jAgRta na thayo to DhoranA avatAra ane A manuSya avatAramAM koI pharaka nathI, arthAt te nara nathI paNa vAnara ja che." vidyA vinA pazufma: samAnA' AtmavidyAthI rahita nara pazu samAna che." " jA. -prajJAvabogha vivecana bhAga-1 (pR.524) "sevAne pratikULa che, te baMghana nathI tyAga; dehendriya mAne nahIM, kare bAhya para rAga." 10 artha - "je sevAne pratikULa che evA baMdhananA kAraNono paNa mane tyAga nathI. sevAbhAva karatA hoya to indriyone vaza karavI joIe. paNa A indriyo to mAnatI ja nathI, ane bAhya padArtho upara rAga kare che. to sevAbhAva kyAMthI thAya? sevAbhAvathI kalyANa thAya evuM che. kemake para prema pravAha baDhe prabhu seM, saba Agama bheda su ura base, vaha kevala ko bIja jJAnI kahe." evo prema prabhu pratye thAya to AtmAnuM kalyANa thAya." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.147) sevAne pratikULa je.... sevA eTale AjJA. tArI AjJA uThAvavAmAM viddhakAraka evA kAraNono meM tyAga karyo nahIM. pramAda e paNa AtmakalyANa karavAmAM mahA vijJakAraNa che e viSe paramakRpALudeva bahu 179
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana fe 1 bhArapUrvaka eka prasaMgamAM jaNAve che : (zrI motIlAla bhAvasAra naDiyAdavALAnA prasaMgamAMthI) sevAne pratikULa evA pramAdane tajavAno mahAna upadeza zrI motIlAlabhAIno prasaMga :-"sAhebajInA samAgama lAbhe te vakhatanI mArI AtmadazA ghaNI ja vairAgyavALI thaI hatI; prathama pramAda ghaNo ja vartato hato. te dUra karAvyo hato. mane sAhebajInA samAgamathI nirbhayapaNuM eTalA sudhI rahetuM hatuM ke sAhebajInA Azraye emanI chatrachAyA nIce A kSaNika jIvanano tyAga thAya to keTaluM kalyANa thAya evA vicArothI ghaNo ja AnaMda vartAyA karato hato." (zrI rA.preraka prasaMgo pR.286) ame vIraprabhunA chellA ziSya, alpa pramAdathI bhavabhramaNa "eka divasa raste cAlatA cAlatA sAhebajIe bogha devo zarU karyo hato. temAMno smRtimAM rahela boghano TUMkAmAM bhAvArtha atre jaNAvuM chuM - sAhebajI kahe : "tame pramAdamAM zuM paDyA rahyA cho? vartamAnamAM mArga evo kAMTAthI bharyo che ke te kAMTA khaseDatAM amane je zrama veThavo paDyo che te amAro AtmA jANe che. jo vartamAnamAM jJAnI hota to ame temanI pUMThe pUMThe cAlyA jAta, paNa tamane pratyakSa jJAnIno yoga che chatAM evA yogathI jAgrata thatA nathI. pramAda dUra karo, jAgrata thAo. ame jyAre vIraprabhunA chellA ziSya hatA te vakhatamAM laghuzaMkA jeTalo pramAda karavAthI amAre ATalA bhava karavA paDyA. paNa jIvone atyaMta pramAda chatAM bilakula kALajI nathI. jIvone pratyakSa jJAnI puruSonuM oLakhANa thavuM ghaNuM ja durlabha che." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.287) sevAne pratikULa je'...... zrImad rAjacaMdrAmAMthI - kalyANane viSe pratibaMgharUpa je je kAraNo che, te jIve vAraMvAra vicAravA ghaTe che; te te kAraNone vAraMvAra vicArI maTADavAM ghaTe che; ane e mArgane anusaryA vinA kalyANanI prApti ghaTatI nathI. maLa, vikSepa ane ajJAna e anAdinA jIvanA traNa doSa che. jJAnI puruSonAM vacananI prApti thaye, teno yathAyogya vicAra thavAthI, ajJAnanI nivRtti hoya che. te ajJAnanI saMtati baLavAna hovAthI teno rogha thavAne arthe, ane jJAnIpuruSanAM vacanono yathAyogya vicAra thavAne arthe maLa ane vikSepa maTADavAM ghaTe che. saraLapaNuM, kSamA, potAnA doSanuM jovuM, alpAraMbha, alpaparigraha e Adi maLa maTavAnAM sAdhana che. jJAnI puruSanI atyaMta bhakti te vikSepa maTavAnuM sAghana che." (va.pR.372) kaMcana, kAMtAnA baMghana toDuM to prabhusevAmAM mana joDuM yAjJavalkakyanuM dRSTAMta :- "yAjJavakya nAme brAhmaNa hato. te janakarAjAnA darabAramAM 180
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevAne pratikULa je'.... jato. eka vakhata rAjAe tene pUchyuM, tyAganuM svarUpa kevuM che? brAhmaNe kahyuM, kAle kahIzuM. pachI te ghera gayo. tene maitreyI ane kAryAyinI nAme be strIo hatI. temane ghana vaheMcavA lAgyo ane kahyuM ke tame artha arthe vaheMcI lo, huM to tyAga lau chuM. tyAre maitreyIe kahyuM, ghanathI mokSa maLaze? te vicAravAnI hatI tethI kahe, mokSa maLato hoya to Apo. pachI teNe paNa tyAga lIgho ane kAryA vo ra0 thI ) 3 yinIne ghana ApyuM. pachI bIje divase karo yAjJavakya janakarAjA nA darabAra mAM gayo. ' rAjAe jANI lIdhuM ke A tyAganuM svarUpa che. Na vagara kahyuM jANI lIdhuM." (bo.1 pR.293) ema kaMcana ane kAMtA pratyeno moha maTADI huM baMghanathI nivRtta thAu to ApanI sevA uThAvI zakuM. paNa he prabhu! evI mArAmAM zakti nathI. prajJAvabogha vivecana bhAga-1' mAMthI - "kanaka - kAminI - sUtrathI baMghAyA traNa loka; te toDI viralA bane svAdhIna, sukhI, azoka. 2 artha -kanaka eTale sonArUpa parigraha tathA kAminI eTale strI tenA pratyenA moharUpI sUtra eTale tAMtaNAthI urdhvaagho ane madhya e traNeya lokanA jIvo baMghAyelA che, arthAt strI ane tene laIne ghanamAM thatI Asakti vaDe sarva saMsArI jIvo Adhi, vyAdhi, upAdhirUpa trivigha tApamAM sadA baLyA kare che." eka kanaka aru kAminI, do moTI taravAra; UThyo tho jina bhajana kuM, bicameM liyo mAra." -AlocanAdi pada saMgraha lokhaMDanI beDIo toDavI sahelI paNa rAganA kAcA tAMtaNA toDavA durlabha AdrakumAranuM dRSTAMta - "ArdrakumAra munine bhogAvalI karmAnusAra dIkSA lIdhA pachI saMsAra mAMDavo paDyo. putra thoDoka moTo thayo ke pharIthI ghara choDI dIkSA levA mATe taiyAra thayA, 181
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana tyAre putre kAcA tAMtaNAthI ArdrakumAranA page bAra AMTA mArI dIdhA. te joI putra mATe pharIthI bAra varSa saMsAramAM rokAvuM paDyuM. tyAra bAda pharI dIkSA laI eka vAra tApasanA Azrama AgaLa thaIne jatAM hAthIne temanA prabhAve darzana karavAnA bhAva dhavAthI tenI beDI tUTI gaI. tethI koIe munine kahyuM ke ApanA prabhAve hAthI I 000 nI beDIo tUTI gaI tyAre temaNe javAbamAM kahyuM ke lokhaMDanI beDIo toDavI sahelI che paNa rAganA kAcA tAMtaNA toDavA durlabha che. rA huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha strI putrAdi koIpaNa mArA nathI, evI Atma zokarahita banI jAya evA jIvo A vizvamAM koI viralA ja che. rA bhAvanA sAcA bhAvathI bhAvIne kanaka kAminInA baMdhana toDI AtmAmAM ja rahela svAdhIna sukhane pAmavA 182
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevAne pratikULa je'..... paDI mumukSunA page beDI be baLavAna, AraMbha-parigraha-janaka kanaka-kAminI mAna. 3 artha -jene saMsAranA janmajarAmaraNAdi duHkhothI chUTavAnI icchA che evA mumukSunA pagamAM paNa karmane AdhIna be baLavAna beDIo paDela che. te AraMbha ane parigrahane janma ApanAra eka kanaka eTale sonAdi-parigraha pratyeno rAga che ane bIjo strIAdi pratyeno mohabhAva che. A saghaLA saMsAranI, ramaNI nAyakarUpa; e tyAgI, tyAguM baghuM, kevaLa zokasvarUpa." (va.pR.82) pra.vi.bhA.1 (pR.312 sevAne pratikULa evA vyavasAyane jema bane tema saMkSepa karatAM javuM "je vyavasAye karI jIvane bhAvanidrAnuM ghaTavuM na thAya te vyavasAya koI prArabdhayoga karavo paDato hoya to te pharI pharI pAchA haThIne, "moTuM bhayaMkara hiMsAvALuM duSTa kAma ja A karyA karuM chuM' evuM pharI pharI vicArIne ane "jIvamAM DhIlApaNAthI ja ghaNuM karI mane A pratibaMdha che" ema pharI pharI nizcaya karIne jeTalo bane teTalo vyavasAya saMkSepa karatA jaI pravartavuM thAya, to boghanuM phaLavuM thavuM saMbhave che." (va.pR.398) parigrahanA pratibaMdhane tyAgI upadeza karuM to phaLe. eka tapasvInuM dRSTAMta - "eka vAra eka mANase eka tapasvIne kahyuM : "sAheba, mane tyAga bhAvanA viSe upadeza Apo." e sAMbhaLI tapasvI tarata ja bahAra cAlyA gayA. AjubAju beThelA lokone A joI khUba navAI lAgI. pelo mANasa paNa bhoMTho paDIne tyAMthI jato rahyo. 183
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana thoDIvAra pachI tapasvI pAchA AvyA. eTale eka jaNe temane pUchyuM : 'eka bhAI tyAgabhAvanA viSe upadeza sAMbhaLavA ApanI pAse AvyA, tyAre Apa kazo upadeza ApyA vinA bahAra kema cAlyA gayA? e bicArAne keTaluM khoTuM lAgyuM haze ?' tyAre tapasvI bolyA : "bhAIo te vakhate mArI pAse covIsa ratIbhAra jeTalI cAMdI hatI. eTalo saMgraha mArI pAse hoya ane tyAga viSe koIne upadeza ApavA besuM, e mane bahu zaramabhareluM lAgyuM eTale huM bahAra jaIne mArI pAse rahelA e cAMdInuM dAna karI Avyo. have huM khuzIthI tyAgabhAvanA viSe kahI zakuM ema chuM. -saMtonI jIvana prasAdImAMthI te baMdhana nathI tyAga'..... te baMdhana mukhyatve cAra prakAranA che H- (1) lokasaMbaMdhI baMdhana (2) svajana kuTuMbarUpa baMdhana (3) dehAbhimAnarUpa baMdhana ane (4) saMkalpa vikalparUpa baMdhana. teno meM tyAga karavA puruSArtha karyo nahIM. 184
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ te baMghana nathI tyAga'.. zrImad rAjacaMdra' mAMthI : svaccheda ane cAra pratibaMgha, prabhunI sevAmAM bAdhaka "sarva sthaLe e ja moTA puruSono kahevAno lakSa che, e lakSa jIvane samajAyo nathI. tenA kAraNamAM sarvathI praghAna evuM kAraNa svaccheda che ane jeNe svacchaMdane maMda karyo che, evA puruSane pratibaddhatA (lokasaMbaMghI baMghana, svajanakuTuMba baMghana, dehAbhimAnarUpa baMghana, saMkalpavikalparUpa baMghana) e baMghana TaLavAno sarvottama upAya je kaMI che te A uparathI tame vicAro. ane e vicAratAM amane je kaMI yogya lAge te pUchajo. ane e mArge jo kaMI yogyatA lAvazo to upazama game tyAMthI paNa maLaze. upazama maLe ane jenI AjJAnuM ArAghana karIe evA puruSano khoja rAkhajo. (va.pR.290) prajJAvabogha vivecana bhAga-1" mAMthI - "lokasvajana-nana-kalpanA baMdhanarUpa saMbaMgha prabhujI; satraddhA draDha AdarI, TALuM baghA pratibaMgha, prabhujI. rAja have svaghAmarUpa mokSaprAptimAM bAghaka evA je cAra prakAranA baMdhana che tene TALavA jaNAve cheH artha - lokasaMbaMdhI baMghana, svajana kuTuMbarUpa baMghana, dehAbhimAnarUpa baMdhana ane saMkalpavikalparUpa baMghana. A cAreya baMghana sAthe mAre saMbaMdha rahelo che. paNa satparuSa upara draDha satraddhA karIne temanI AjJA pramANe vartI A baghA pratibaMdhane have dUra karuM. jIvane be moTA baMghana che : eka svacchaMda ane bIjuM pratibaMdha. svaccheda TALavAnI icchA jenI che teNe jJAnInI AjJA ArAghavI joIe; ane pratibaMgha TALavAnI IcchA jenI che, teNe sarvasaMgathI tyAgI thavuM joIe. Ama na thAya to baMghanano nAza thato nathI. svacchaMda jeno chedAyo che tene je pratibaMdha che, te avasara prApta thaye nAza pAme che. ATalI zikSA smaraNa karavArUpa che." (va.pR.291) 10NA -prajJAvabogha vivecana bhA.1 (pR.527) jyAM sudhI rAga baMghana che, tyAM sudhI upAdhi che. alpakALamAM upAdhi rahita thavA icchanAre AtmapariNatine kayA vicAramAM ANavI ghaTe che ke jethI te upAdhirahita thaI zake? e prazna ame lakhyuM hatuM. tenA uttaramAM tame lakhyuM ke "jyAM sughI rAgabaMghana che tyAM sudhI upAdhirahita thavAtuM nathI, ane te baMghana AtmapariNatithI ochuM paDI jAya tevI pariNati rahe to alpakALamAM upAdhirahita thavAya.' e pramANe uttara lakhyo te yathArtha che." (va.pR.464) jeno pratibaMgha kare tenA vicAra Ave guru ziSyanuM dRSTAMta - "eka guru hatA. temanI pAsethI cha mahinAmAM ziSyo jJAna 185
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana pAmatA evo emano prabhAva hato. eka ziSyane dIkSA lIghAM cha mahinAthI upara ghaNA divaso thaI gayA, paNa ene jJAna thAya nahIM. gurune vicAra thayo ke baghAya cha cha mahinAmAM taiyAra thAya che ane Ane to keTalAya divasa thaI gayA chatAM upadezanI kaMI asara thatI nathI. upadeza to bahu sAro karIe chIe. pachI e ziSyane gurue potAnI pAse bolAvyo ane pUchyuM ke tane Akho divasa zAnA vicAra Ave che ? tAruM citta kyAM rahe che? ziSya kahyuM ke ra choDI Avyo hato te vakhate eka mArI nAnI pADI hatI. te pADInA vicAro mane Ave che, ke pADI kevI thaI haze? sukAI gaI haze ke jADI thaI gaI haze? zuM khAtI haze? koI cAropANI ApatuM haze ke nahIM? evA vicAromAM mAruM mana rahe che. evI kalpanA jIvane draDha thaI jAya te pratibaMgha che. jevo pratibaMgha tevo ja bhava levo paDe che. gurue kahyuM ke jA, A sAme oraDI che temAM besI tuM pADInA ja vicAra karyA kara. - THE pachI ziSya tyAM jaIne beTho ane vAraMvAra pADInA vicAra karyA kare ke pADI bahu moTI thaI gaI haze, dUdha ApatI haze, moTAM zIMgaDAM phUTyAM haze. ema vAraMvAra enA e vicAra karyA kare. pachI gurue bolAvyo ke bahAra Ava. teNe kahyuM "kevI rIte bahAra AvuM? bAraNAmAM zIMgaDA bharAI jAya che!" ene ema ja thaI gayuM ke huM pADI ja chuM. mAre zIMgaDA phUTyAM che. pachI mAMDa mAMDa bahAra Avyo. tyAre gurue kahyuM teM jema A pADInA vicAro karyA to pADIrUpa thayo ne? tema A tenA vicAra karavAthI zarIrarUpa thaI gayo che, paNa AtmAnA vicAra zarIra paNa pADI jevuM che. tenA vicAra karavAthI zarI221 10 186
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehendriya mAne nahIM'. karIza to AtmArUpa thaIza. pachI e to samaju hato tethI samajI gayo. (bo.2 pR.290) dehendriya mAne nahIM. he nAtha! A deha ane indriyo pratyeno rAga mane viSayakaSAyamAM dorI jAya che. te manane pAchuM vAravA chatAM paNa te pAchuM pharatuM nathI. paNa indriyonI AsaktivaDe vagara vicAryuM meM zuM zuM karyuM. te zrI ratnAkarasUri "ratnAkara paccIzImAM jaNAve che - "meM bhoga sArA ciMtavyA, paNa roga sama ciMtyA nahIM, Agamana ichyuM ghanataNuM, paNa maraNane prInyuM nahIM; nahIM ciMtanuM meM narka kArAgraha samI che nArIo, maghubiMdunI AzA mahI, bhaya mAtra huM bhUlI gayo." artha :- indriyonI AsaktithI meM pAMca indriyonA bhogone sArA gaNyA; paNa te rogone utpanna karanArA che evo vicAra paNa mane Avyo nahIM. bahu ghana mane maLe evI icchA karI paNa maraNa AvavAnuM che ane A badhuM bheguM kareluM ahIM ja paDyuM raheze tenI paNa meM pRchanA eTale manamAM UMDo vicAra karIne nakkI karyuM nahIM. A nArIo eTale strIo pratye mane rAga-moha hovAthI te moha mane kArAgraha eTale jela samAna narakamAM ghakelI jaze eno paNa mane vicAra Avyo nahIM. ane vaLI viSayasukharUpa maghanA TIpAMmAM Asakta banIne Alokabhaya, paralokabhaya, maraNabhaya, Adi baghA bhayane ja bhUlI gayo. he nAtha! have mAruM zuM thaze? Apa sivAya mane buddhi ApanAra A jagatamAM koI nathI. eka tAruM ja zaraNa satya che. indriyadvArathI cUkI paDyo huM viSayo viSe; bhogo pAmI na meM pUrve-jAyuM rUpa yathArtha je." -samAdhizataka cha bArIovALA eka makAnamAM UbhA rahI Akho divasa eka mUkI bIjI, bIjI mUkI trIjI, ema bArIomAMthI bahAra ja joyA kare to aMdara zuM che te dekhAya nahIM. tema pAMca indriyo ane manathI AtmA bAhya viSayamAM ja rata rahe che tyAM aMdara zuM che te zI rIte jaNAya? Ubho che aMdara paNa draSTi che bahAra. te draSTi aMdara karavI. AtmA jovo. to potAnI vibhUti sarva jaNAya." (u.pR.362) "prajJAvabogha vivecana bhAga-1,2' mAMthI - indriyo viSayo cahe re, kheMce avirata-paMtha; saMyamarUpa lagAmathI re, vAre te nigraMtha. samatAsvAmI te re je ramatA samabhAve. 187
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana artha - pAMce indriyo potapotAnA viSayone icche che. AMkha rUpane, kAna / saMgItane, nAka sugaMghane ane mukha svAdane tathA zarIra komaLa sparzane icche che. che te indriyo jIvane asaMyamanA mArgamAM kheMcI jAya che. jyAre saMyamarUpa lagAmathI A indriyorUpI ghoDAone je vaza kare te ja sAcA nigraMtha che." 3 (pra.vi.bhAga-2 pR.55) "viSaya viSe vRtti phare e ja asaMyama jANa, bAhya tyAga paNa naTa-dazA, zuM sAthe kalyANa? 21 artha :- have trIjI sukhazayyA saMyama che. tenA viSe samajAve che : pAMca indriyonA zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza viSayomAM jIvanI vRtti pharyA kare e ja asaMyama che ema tuM jANa. mananA evA asaMyama pariNAma hovA chatAM bAhya padArthono tyAga karI jagatane sAdhu kahevarAvavuM te nATaka karanAra naTanI sthiti jevuM che. jema naTa rAjA bane paNa te rUpa nathI tema 'veSa gharyA jo siddha thAya to bhAMDa bhavaiyA mokSe jAya" athavA "upara veSa accho banyo, mAMhe moha bharapUrajI." evA jIvo AtmAnuM kalyANa zuM sAdhI zake ?" upara taje ne aMtara bhaje, ema navi sare arthajI; vaNasyo re varNAzrama thakI, aMte karaze anarthajI, tyAganA Take re vairAgya vinA" -niSkulAnaMda 21aaaa (pra.vi.bhAga-1 pR.129) "maLyuM baMghananuM phaLa deha A, dehamAM iMdriya-grAma re, te rUpa, rasAdi viSayo grahe, thAya navA baMgha Ama re. zrI rAja." artha - pUrve ATha karmo bAMdhyA tenA phaLasvarUpe A dehanI prApti thaI. te dehamAM pAMca indriyoe potAnuM gAma vasAvyuM. te indriyo potAnA rUpa, rasa, gaMgha ane sparza ane zabdarUpa viSayone grahaNa kare che. tethI pharI navA karmanA baMgha thayA kare che. paNa A baMgha-paraMparA jANavI, cAlI rahI ghaTamALa re, viSayonI Asakti vaDe nabhe gRhastha - jaMjALa re. zrI rAja, artha - anAdikALanI A baMdha paraMparA jANavI. bhAvakarmathI dravyakarma ane dravyakarmathI nokarmarUpa dehAdine ghAraNa karyA karuM chuM. A ghaTamALa eTale kUvAnA ghaDAnI mALa samAna ke ghAMcInA baLadanI jema huM A saMsAramAM ja tyAMnI tyAM anAdithI bhamyA karuM chuM. pAMca indriyonA viSayonI AsaktinA kAraNe A trividha tApAgnimaya gRhasthanI jaMjALa nabhI rahI che. viSayonI AsaktinA kAraNe karoLiyAnI jALa samAna kuTuMbAdine pAtharI temAM phasAIne huM duHkhI thayA karuM chuM." IkA (pra.vi.bhAga-2 pR.324) "he! mana-bALaka, nArI-rUpa-kUpa pAse ramavA nA jA re, moha-salile DUbI maraze, evI doDa bhUlI jA re. paro. 188
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehendriya mAne nahIM'... artha - he! manarUpI bALaka tuM nArInA rUparUpI kUvA pAse ramavA jaIza nahIM. nahIM to moharUpI salila eTale pANImAM tuM DUbI marIza. mATe e taraphanI doDa have bhUlI jA. /pa3nA jIvAjIva-vicAre ramaje, indriya-ramata visArI re, saMyama-bAge vrata-vRkSomAM, dhyAna-ramata bahu sArI re. paro artha :- he jIva! A indriyonI ramata have bhUlI jaI jIva ane ajIva tattvanA vicAramAM ramaje. saMyamarUpI bAga ane vratarUpI vRkSomAM AtmadhyAna karavArUpa ramata bahu sArI che." 54 (pra. vi.bhAga-2 pR.529), idriya-gaNa gaNa rAkSaso, kaSAya zastra vicAra; grahI vittarUpa mAMsa te bane niraMkuza ghAra. 26 artha - pAMca indriyonA samUhane tuM rAkSasa samAna gaNa tathA krodha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAyane te rAkSasanA zastra samAna jANa. te ghanarUpI mAMsane pAmI indriyorUpI rAkSasa niraMkuza banI jaI paravastumAM jIvane rAga karAvI saMsAra samudramAM ghakelI de che. "yauvanam, dhanasaMpatti, adhikAram, avivekItA; okkekam api anarthAya, kima yatra catuSTayam." artha - yauvana, ghanasaMpatti, sattA ane mohanA gAMDapaNarUpa avivekItA. AmAnuM eka paNa hoya to anarthakAraka che. to pachI jyAM cAreya hoya tenuM to kahevuM ja zuM? arthAt anarthano tyAM pAra nathI." A2kA (pra.vi. bhAga-1 pR.318) parAdhIna indriyasukho, kSaNika ne duHkhamULa, prabhujI; jIvana jhabakArA samuM mokSayatna anukULa, prabhujI. rAjacaMdra prabhune namuM." artha - A pAMceya indriyanA sukho parAdhIna che, kSaNika che ane duHkhanA mULa che. 'saparaM bAdhAsahIyaM vichinnaM baMdhakAraNaM viSamaM / gaM ndriyehIM cha te sIvavuM duHzvameva tahIM !' artha - indriyasukha parAdhIna, bAghAthI yukta, vinAzakArI, karmabaMdhanuM kAraNa ane viSamabhAvane karAve evuM che. jethI indriyothI prApta thatuM sukha te kharekhara duHkhanuM ja bIjuM rUpa che. ApaNuM A jIvana paNa vijaLInA jhabakArA jevuM kSaNika che. mATe A jIvanamAM svadezarUpa mokSa meLavavAno yatna karavo e ja AtmAne anukULa arthAt kalyANakArI che." "vIjaLI jhabakArA jevAM, motI parovI levAM, pharI pharI nahIM maLe evAM satsaMga kIjIye; hAMre mAre sajanI TANuM AvyuM che bhavajaLa taravAnuM." -AlocanAdi padasaMgraha /18 (pra.vi. bhAga-1 pR.529) 189
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "viSaya-kaSAye ati mUDha je satya zAMti zuM jANe? vIra prabhu kveH "mohanagaramAM ThagAya te zuM mANe? dejo sevAzrI gururAja jethI narabhava lAge lekhe. artha - viSayakaSAyamAM ati Asakta banelA saMsArI mUDha jIvo te AtmAmAMthI pragaTatAM satya zAMtinA sukhane kyAMthI jANI zake. vIra paramAtmA kahe che ke je jIvo saMsAranI moha mAyAmAM ThagAya, te jIvo AtmAnA paramAnaMdane kyAMthI mANI zake arthAt anubhavI zake. 4LA pANI bharelI rahe na cALaNI, anitya tevA bhogo, janma-maraNanI reMTamALa tarjI sAthe vIra suyogo. dejo, artha - jema cALaNImAM bhareluM pANI rahI zake nahIM; tema anitya evA indriyonA bhogo zAzvata rahI zake nahIM. mATe anAdikALanA reMTamALa samAna janmamaraNanA duHkhone dUra karavA, vIra puruSo vartamAnamAM maLelA sadguru, satsaMga vagerenA uttama suyogone potAnA vIratvathI pUrepUro lAbha levA prayatna kare che, te ja A maLela durlabha mAnavadehane saphaLa karI jANe che." 48. -pra.vi.bhAga-2 (pR.163) dehendriya mAne nahIM "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - ati priya deha, indriya paNa rogathI duHkha Ape to ghanathI zuM sukha maLe? sarva karatAM jemAM adhika sneha rahyA kare che evI A kAyA te roga, jarAdithI svAtmAne ja duHkharUpa thaI paDe che; to pachI tethI dUra evAM ghanAdithI jIvane tathArUpa (yathAyogya) sukhavRtti thAya ema mAnatAM vicAravAnanI buddhi jarUra kSobha pAmavI joIe; ane koI bIjA vicAramAM javI joIe; evo jJAnI puruSoe nirNaya karyo che, te yathAtathya che." (va.pR.463) (zrI jeThAlAla bhAvasAra vasovALAnA prasaMgamAMthI) AtmAne zarIrathI judo jANI, ghIme ghIme dehabhAva ghaTADI, karma maTADI zakAya zrI jeThAlAlabhAIno prasaMga - lakhanAra : pharInA prasaMge amIna choTAbhAI caturabhAInA baMgale kRpALuzrInA samAgamamAM huM gayo hato. te vakhate meM prazna karyo hato ke A jIva karma sahita hovAthI tene deha te ja huM evo abhyAsa thaI gayo. to tene karmathI judo karavAno rasto puruSArthathI thaI zake, paNa dehane ekadama jhaTakethI pADI nAkhyo hoya to jaldIthI teno pAra Ave ke nahIM? pUjyazrI H A dehane ekadama pADavAthI AtmAnI ghAta thAya che, matalaba ke manuSyabhave karIne anaMtA karmo kSaya thAya. samajIne karavAne badale ekadama kaMTALIne deha pADI nAkhavAno nathI. tema thAya to mahAnIca gatine pAtra thAya che. manuSyabhava to bahu ja puNyano thoka bhego thavAthI prApta 190
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehendriya mAne nahIM'. thAya che. mATe karmanI nirjarI, ghIme ghIme dehane damavAthI ane indriyone niyamamAM lAvavAthI thAya che. zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.276) indriya viSayo bhogavI chUTavAnI icchA rAkhavAthI te vadhe paNa ghaTe nahIM. "viSayAdi icchita padArtha bhogavI tethI nivRtta thavAnI icchA rAkhavI ane te krame pravartavAthI AgaLa para te viSayamUccha utpanna thavI na saMbhave ema thavuM kaThaNa che, kemake jJAnadazA vinA viSayanuM nirmaLapaNuM thavuM saMbhavatuM nathI. mAtra udaya viSayo bhogavyAthI nAza thAya, paNa jo jJAnadazA na hoya to utsuka pariNAma, viSaya ArAghatAM utpanna thayA vinA na rahe; ane tethI viSaya parAjita thavAne badale vizeSa vardhamAna thAya." (va.pR.461) viSayo bhogavavAthI tRSNA vaghe paNa ghaTe nahIM maghubiMdunuM draSTAMta - "koI puruSa sArthathI bhUlo paDI moTA araNyamAM peTho. tyAM jANe sAkSAt yamarAja hoya tevA koI hastIe tene avalokana karyo. te unmatta hAthI te puruSanI sAme doDyo. tenA bhayathI daDAnI jema uchaLato ne paDato te puruSa nATho. thoDe jatAM AgaLa eka kUvo jovAmAM Avyo. tethI teNe vicAryuM ke, "A hAthI jarUra mArA prANa leze, tethI A kUvAmAM pRpApAta karavo sAro." AvuM ghArI te kUvAmAM paDyo. te kUvAnA kAMThA upara eka vaDanuM vRkSa UgyuM hatuM. tenI vaDavAIo kUvAmAM laTakI rahI hatI, tethI paDato evo te puruSa te vaDanI vaDavAI sAthe vacamAM laTakI rahyo. teNe nIce draSTi nAkhIne joyuM to kUvAnI aMdara jANe bIjo kUvo hoya tevo eka ajagara mukha phADIne jovAmAM Avyo. vaLI te kUvAnA cAre khUNAmAM ghamaNanI jema phUMphADA mAratA cAra sarpo jovAmAM AvyA. upara najara karatAM teNe AlaMbana karelA vaDanI zAkhAne chedavAne mATe kALA ane ghoLo evA be uMdara potAnA karavatanA jevA dAMtathI prayatna karatA najare paDyA. temaja unmatta gajendra paNa tene mAravAne mATe vaDanI zAkhAne suMDhavaDe vAraMvAra halAvavA lAgyo. tethI te vRkSanI zAkhA upara rahelA eka maghapUDAmAMthI uDIne keTalIka makSikAo pelA puruSane daMza karavA lAgI. A pramANenI pIDAthI duHkhI thatA te puruSe kUvAmAMthI nIkaLavAne mATe UMcu mukha karyuM. tevAmAM pelA maghapUDAmAMthI maghanA biMdu TapakavA lAgyA. te pelA puruSanA lalATa upara paDIne mukhamAM AvyA, teno svAda pAmIne te sukha mAnavA lAgyo. te vakhate koI vidyAghara tene ApattimAMthI mukta karavAne mATe vimAna sahita tyAM AvI kRpAthI bolyo ke, "he manuSya! cAla, A vimAnamAM besIne sukhI thA." teNe kahyuM ke, "he deva! kSaNavAra rAha juo, eTalAmAM huM A mathanA biMdu cATI lauM." pachI vidyAghare pharIvAra pUchyuM, tathApi teNe tevoja javAba Apyo. chevaTe vidyAghara kaMTALI potAne sthAnake cAlyo gayo. uparanA draSTAMta viSe evo upanaya che ke, je unmatta hAthI te mRtyu samajavuM. te sarva jIvonI 191
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana pachavADe bhamyA kare che. ane je kUvo kahyo te saMsAra jANavo, te gamanAgamanarUpa jaLathI bharelo che. je ajagara te bhayaMkara narakabhUmi samajavI. cAra khUNe je cAra ke sarpo hatA, te krodhAdi cAra kaSAyo jANavA athavA cAra gati jANavI. je vaDavRkSa te manuSyanuM AyuSya samajavuM. je kALo ane ghoLo be uMdara kahyA te manuSyanA AyuSyane chedana karanArA zuklapakSa ane kRSNapakSa samajavA. je mAkhIo te putra, putrI vara, atisAra, vAyu vigere vyAdhio samajavA. ane je maghubiMdu te viSayarAga samajavo, ke je mAtra kSaNavAra sukhAbhAsa karAvanAra che. jethI kAmarAga zamato nathI paNa vizeSa vardhamAna thAya che. mATe viSayAdi padArthane vaza na thatAM tene jitavAthI ja zAzvata evuM AtmAnuM mokSasukha meLavI zakAya che." (u.prA.bhA.bhAga-ranA AghAre) indriyanA viSayo tuccha lAge to lubdhatA na thAya "pra--pAMca indriyo zI rIte vaza thAya? u-vastuo upara tucchabhAva lAvavAthI. jema phUla sukAvAthI tenI sugaMdhI thoDI vAra rahI nAza pAme che ramAI jAya che, tethI kAMI saMtoSa thato nathI, tema tucchabhAva AvavAthI iMdriyonA viSayomAM lubdhatA thatI nathI. pAMca iMdriyomAM jillA iMdriya vaza karavAthI bAkInI cAra iMdriyo saheje vaza thAya che." (va.pR.988) zarIrane puSTa karavAnA bhAvathI, AhAra kare to mAMsa khAvA barAbara A vakhate amane (prabhuzrIjI Adi munione) indriya nigraha saMbaMghI amApa bogha parama kRpALudeve karyo hato. ane kahevAmAM AvyuM hatuM ke je AhAra mAMsane vaghAre che tevo zarIrane puSTa karanAro AhAra te mAMsa khAvA barAbara che. A boghanI khumArI dIrghakALa sughI rahI hatI." (pU.zrI brahmacArIjInI DAyarI naM.11 (pR.59) anAdino pAMca indriyonA viSayono moha aTakAvavo jarUrI "jethI kharekhara pApa lAge che te rokavAnuM potAnA hAthamAM che, potAthI bane tevuM che te roto nathI; ne bIjI tithi AdinI ne pApanI bhaLatI phikara karye jAya che. anAdithI zabda, rUpa, rasa, gaMgha ne sparzano moha rahyo che. te moha aTakAvavAno che. moTuM pApa ajJAnanuM che." (va.pR.707) indriyone viSayomAM chUTI mUkavAno moha aTakAvavo subhadranuM dRSTAMta - "zrI rAjagRha nagaramAM koI zeThano putra subhadra nAme hato. te janmathI ja daridrIpaNuM pAmelo hovAthI niraMtara bhikSAvRttithI udara nirvAha karato hato. ekadA te nagaramAM zrI mahAvIrasvAmI guNazIla vanamAM samavasaryA. te paramAtmAne vAMcavA mATe rAjA tathA sarva pIrajano jatA hatA. te joIne te subhadra paNa sarva jananI sAthe prabhu pAse gayo. traNa bhuvanane 192
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehendriya mAne nahIM' tAravAmAM samartha ane jene koInI upamA na ApI zakAya evI zrI jinezvaranI 'da na vANI sAMbhaLIne Azcarya pAmelA subhadra vicAra karyo ke "aho! Aja meM nisIma ) guNanA nidhi samAna karmakalaMkarahita evA prabhune joyA. Aje mAro janma saphaLa * thayo." pachI samagra jagatanA jIvono uddhAra karanAra ane bodhibIjane ApanAra evA zrI prabhue te subhadrane uddezIne iMdriyo saMbaMghI vyAkhyAna zarU karyuM. te A pramANe avare u aNAtthaparaMparAo pAvaMti pAvakammavasA / saMsArasAgaragayA, gomAU agasia kummuvva // 2 // bhAvArtha-"rAgadveSathI rahita thaIne indriyanA viSayone rokanArA prANIo mRdaMga drahanA sukhane pAmanArA kAcabAnI jema nivRtti sukhane pAme che ane bIjA saMsArasAgaramAM paDelA prANIo pApakarmanA vazathI ziyALe grasita karelA kAcabAnI jema anartha paraMparAne pAme che." te A pramANe indriyone vazamAM rAkhanAra sukhI thAya ane chUTI mUkanAra mAryo jAya, be kAcabAnuM draSTAMta - vArANasI purIne viSe gaMgAnadIne kAMThe mRdaMga nAmanA taLAvamAM guptadriya ane agasendriya nAmanA be kAcabAo rahetA hatA. te banne sthalacArI kIDAonuM mAMsa khAvAmAM prItivALA hatA. tethI ekadA teo drahanI bahAra nIkaLyA hatA, tevAmAM be ziyALIyAe temane joyA. te kAcabAo paNa ziyALane joIne bhaya pAmyA, tethI temaNe potAnA cAre paga tathA grIvAne saMkocIne potAnI DhAlamAM gopavI dIghA, ane kAMI paNa ceSTA karyA vinA jANe marI gayelA hoya tema paDyA rahyA. banne ziyALa pAse AvIne te kAcabAone vAraMvAra uMcA upADIne pachADyA, gulAMTo khavarAvI tathA ghaNA pAdaprahAra karyA, paraMtu te kAcabAne kAMI paNa IjA thaI nahIM. pachI thAkI gayelA te banne ziyALa thoDe dUra jaIne saMtAI rahyA eTale pelA agasendriya kAcabAe = 380 4816 capaLatAne lIdhe eka pachI eka ema cAre paga tathA grIvAne bahAra kADhI. te joI banne ziyALe tatkALa doDI AvIne tenI Doka pakaDIne mArI nAkhyo. bIjo guNendriya kAcabo -- 193
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana to acapaLa hovAthI cirakALa sudhI temano tema paDyo rahyo. pachI ghaNIvAra sudhI rokAIne thAkI gayelA te ziyALa jyAre tyAMthI jatA rahyA, tyAre te kAcabo cotarapha joto joto kUdIne jaldIthI drahamAM jato rahyo, tethI te sukhI thayo. ema pAMca aMgone gopavanAra kAcabAnI jema pAMce iMdriyone gopavanAra prANI sukhI thAya che ane indriyone chUTI mUkanAra prANI bIjA kAcabAnI jema mAryo jAya che. tethI jema bane tema zabda, rUpa, rasa, gaMgha ane sparza e pAMca indriyonA viSayomAM thatA mohane aTakAvavAmAM ja jIvanuM kalyANa che." (u.mA.bhASAMtara bhAga-5 pR.95) dehendriya mAne nahIM'. boghAmRta bhAga-1,2,3' mAMthI - indriya jaya thAya to jJAnInuM kaheluM samajAya "satsaMgamAM vighna karanAra pAMca indriyonA viSayo che. pUrve ghaNIvAra satsaMga maLyA chatAM, pAMca indriyanA viSayomAM vRtti rahevAthI niSphaLa thayA che. pAMca indriyonA viSayomAMthI pAcho khase to jJAnInuM kaheluM samajAya. e paheluM pagathiyuM che." (bo.1 pR.181) mana upara cokI rAkhe to indriyo ane mana vaza thAya traNa dukAnanuM draSTAMta - "mana vacana ne kAyA e traNe yogathI sapuruSanI AjJAmAM vartavuM joIe. jema eka zeThane traNa dukAna che. (1) kApaDanI (2) sonA cAMdInI ane (3) jhaverAtanI. jo kApaDa nI dukAnamAM khoTa Ave to sonA - cAMdI nI dukAnamAM napho Ave tenAthI pUrI ( zakAya ane sonA cAMdInI dukAnamAM khoTa Ave to jhaverAtanI dukAnanA naphAmAMthI pUrI zakAya. paNa jhaverAta nI dukAna mAM khoTa jAya to sonA - cAMdInI dukAnamAMthI pUrI zakAya nahIM ane sonA , 194
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehendriya mAne nahIM'. cAMdInI dukAnamAM nukasAna Ave to kApaDanA vepArathI pUrI zakAya nahIM. tevI rIte zarIrathI koIne hAni karI hoya tenI asara sArAM vacanathI TALI ) zakAya. vacana kharAba bolAI gayuM hoya to pazcAtApa vagerenA bhAva karavAthI ja tenI asara na rahe, paraMtu mananA bhAva aMdaramAM khoTA thatA hoya tenI asara vacanathI-moDhe sAruM bolavAthI TaLe nahIM, tema vacana khoTuM bolAyuM hoya pachI zarIrathI kAma karI Ape vagere mahenata kare paNa tethI kaMI vaLe nahIM. A rIte prathama mana eTale bhAva sudhAravAnI jarUra che. tethI mananI vRttio sapuruSanI AjJAmAM joDelI rAkhe. samakitIne vRttirUpI dorI tenA hAthamAM hoya che, bIjAmAM mana jatuM rokIne smaraNamAM, dhyAnamAM, svAdhyAyamAM pravartAve. vacanane paNa svAdhyAyamAM, smaraNamAM, vinayayukta bolavAmAM AjJApUrvaka pravartAve dehane paNa sadgurunI bhakti, sevA, AsananI sthiratA vageremAM AtmArthe ja pravartAve." -nityaniyamAdi pATha (pR.146) ema indriyo ane mana vaza thAya to jJAnInuM kaheluM samajAya. pAMca indriyo te janmamaraNa karAvanArAM karmabaMgha pADavAmAM AgevAna "ApaNe pAMca indriyonA viSayomAM ja hajI DUbI rahyA chIe ane je iMdriyone jItIne AtmAno bojo halako karavo che te iMdriyonA to ApaNe gulAma jevA banI gayA chIe. kharI rIte e pAMca iMdriyo te janmamaraNa karAvanArAM karmabaMgha pADavAmAM AgevAna che tethI mahApuruSoe temane viSaghara sApanI upamA ApI che. gharamAM sApa hoya tyAM sudhI gharaghaNI nizciMte UMghato nathI, tene maraNano Dara rahyA kare che; to A to pAMce sApane soDamAM rAkhIne ApaNe sukhI thavA icchIe chIe te kema bane? jyAM sudhI iMdriyo vaza na thAya tyAM sudhI sukhe sUvA yogya nathI. temAM prathama jIbha jItavA yogya che." (bo.3 pR.44) (zrI zaMkarabhAI ajubhAI kAviThAnA prasaMgamAMthI) pAMca indriyo, cAra kaSAya ane mithyAtvarUpI dvAro baMgha kare to AtmA prApta thAya zrI zaMkarabhAIno prasaMga :- "eka vakhate mahIjI bhaMgIyAe sAhebajIne pUchyuM hatuM ke mahArAja, daza indriyo zI rIte vaza thaI zake? (vedAMtanA zAstromAM daza indriyo kahI che te rItie daze indriyo vaza karavA saMbaMdhI mahIjI bhaMgIyAe sAhebajI pratye prazna pUchela che.) tyAre sAhebajIe te bhaMgIyAne jaNAvyuM ke eka zeTha hatA. temanI pAse pArasamaNi hato. te pArasamaNinuM rakSaNa karavAthaeN zeTha potAnI pAse ja rAkhatA hatA. eka divasane viSe zeTha taLAve nhAvA gayA hatA tyAre potAnI pAse rAkhelo pArasamaNi teNe AMTImAM khosI rAkhyo. pachI zeTha nAhI rahyA bAda dhotIyuM badalI bahAra AvyA. have pArasamaNi AMTImAM khosI rAkhelo te vismaraNa thaI javAthI ghotIyuM badalatI vakhate nIkaLI paDyo ane taLAvamAM paDI gayo. bahAra AvyA bAda te pArasamaNinI smRti AvI. have te pArasamaNinI zI rIte zogha 195
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana 6 kuta karavI teno vicAra karavA lAgyA. vicAra karatAM evo vicAra thayo ke taLAvamAMthI saghaLuM pANI khAlI karI nAkhavuM ane khAlI thayethI te pArasamaNinI zodha thaI * zakaze. tevA vicArathI khAlI karAvavAthe majUrone kAme vaLagADyA. lagabhaga aDagho bhAga khAlI thaI gayo ane comAsAno vakhata Avyo ane varasAdathI pAchuM taLAva bharAI gayuM. comAsuM vItyA bAda khAlI karAvavAnuM kAma pharI zarU karyuM. keTaloka bhAga khAlI thaI gayo ane vaLI comAsAno vakhata AvI pahoMcyo. jethI comAsAnA varasAdathI taLAva bharAI gayuM. A pramANe dareka vakhate tamAma zrama niSphaLa nIvaDato hato. eka divasane viSe eka DAhyo puruSa te taLAvanA rastA para thaI pasAra thato hato. te vakhate taLAvanuM pANI khAlI karavAnuM kAma cAlatuM hatuM. te jovA arthe te puruSa sahaja thobhyo. te puruSane vicAra thayo ke pANI khAlI karavAnuM zuM prayojana haze? A vicArathI te puruSe taLAvamAM kAma karanAra mANasone sahaja pUchyuM ke bhAI, A taLAvanuM pANI khAlI karavA mAMDyuM che te zuM kAraNathI? tyAre teoe jaNAvyuM ke amArA zeThano pArasamaNi A taLAvamAM khovAyo che, tenI zogha karavAthuM khAlI karavAmAM Ave che. ghaNA varSothI khAlI karavAno prayAsa cAle che, paNa keTaloka bhAga khAlI thayo hoya che ne vaLI comAsAnA varasAdathI taLAva pAchuM bharAI jAya che. jethI atyAra sudhInI tamAma zrama niSphaLa nIvaDyo che. tyAre te puruSe jaNAvyuM ke tamo A pramANe kAma karyA karazo to te haju paNa niSphaLa ja nIvaDaze. tyAre teoe pUchyuM ke kema? tyAre te puruSe jaNAvyuM ke A taLAvamAM pANI AvavAnA daza dvAra che, te dvArA prathama baMgha karavA ke jethI A taLAvamAM navuM pANI praveza karI zake nahIM. 196
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare bAhya para rAga'..... (bhaMgIyAe daza indriyo vaza karavAno prazna pUchela che jethI daza indriyorUpI 3 taLAvanA daza dvAro prathama baMdha karavA sAhebajIe jaNAvyuM.) ane tyArabAda taLAvamAM raheluM pANI khAlI karavAnuM kAma yojavAmAM Ave to te kArya thoDA ja vakhatamAM saphaLa nIvaDI zake. A pramANenI te puruSe yogya salAha ApI jethI te puruSanA kahevA pramANe kAma zarU karyuM. thoDA ja vakhatamAM te taLAva taddana khAlI thaI gayuM ane temAMthI zogha karIne pArasamaNi meLavI lIdho. A pramANenuM draSTAMta ApI daza indriyo zI rIte vaza thaI zake teno A draSTAMta pramANe vistArathI khulAso karyo hato." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.253) tema karma AvavAnA daza dvAra te pAMca indriyo, cAra kaSAya ane mithyAtvane je roke te potAnA zarIrarUpI taLAvamAMthI pArasamaNi jevo AtmA avazya prApta kare. anaMtakALathI jIva pAMca indriyonA viSayono bhikhArI anaMtakALathI jIva bhikhArInI peThe pharyA kare che. mane jovA, cAkhavA, dekhavAnuM maLe ema bhikhArInI peThe phare che. jemanAthI anAdikALanuM jIvanuM bhikhArIpaNuM jatuM rahe to e ja ApaNA taraNatAraNa che. icchA e ja bhIkha che. je mAge te bhikhArI che. lAkha rUpiyA hoya ane be lAkha karavA hoya to e bhikhArIpaNuM ja che." - bo.2 (pR.91). jenAthI anAdinuM bhikhArIpaNuM maTI jAya te taraNatAraNa che. jenI icchAo chUTI gaI che tenAthI ja icchA chUTe che." -bo.2 (pR.91) paramakRpALudevanI badhI icchAo chUTI gayelI hovAthI munione upadezamAM jaNAve che - paramakRpALudeve munione kahyuM ke he munio A dehane tamAro mAnazo nahIM "apUrva kRpA karI kahyuM ke he munio A dehane tamAro mAnazo nahIM. jema paMthI cAlatAM koI vRkSa taLe bese pachI te sthaLane tyajIne cAlyo jAya tema A deha mUkIne cAlyA javAnuM che. A prakAre draSTAMta daI dehAdhyAsathI mukta karAvavA vizeSa bogha karyo hato. teno saMkSepa hRdayamAM evo rahyo ke A dehane have ApaNo potAno mAnavo nahIM. paramagurue karelI e AjJA ApaNA hRdayamAM sthira raho." - pU.zrI brahmacArIjInI DAyarI naM.11 (pR.54) kare bAhya para rAga'... A indriyo bAhya jagatanA mohaka padArthomAM, ghanakuTuMbAdimAM rAga karAvI jIvane baMghana karAve che. chatAM jIvane kAMI bhAna AvatuM nathI. "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - AkhuM jagata bAhya padArtho para rAga karavAmAM tallIna "samasta vizva ghaNuM karIne parakathA tathA paravRttimAM vahyuM jAya che, temAM rahI sthiratA kyAMthI prApta thAya? AvA amUlya manuSyapaNAno eka samaya paNa paravRttie javA devA yogya nathI, ane kiMI paNa tema thayA kare che teno upAya kaMI vizeSe karI gaoSavA yogya che." (va.pR.484) 197
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana saMbhavanAtha prabhuno upadeza sAMbhaLI bAhya kuTuMbAdi paranA rAgane tyajyo subhAnukumAranuM dRSTAMta - "A bharatakSetrane viSe magadha dezamAM suvaprA nAme purI che, temAM aridamana nAme rAjA hato. tene ghAriNI nAme paTTarANI hatI. tene devasamAna kAMtivALo subhAnu nAme kumAra thayo hato. te kumAra yuvAvasthA pAmyo tyAre tene tenA pitAe rUpa, lAvaNya ane kaLAvALI ekaso kanyAo paraNAvI. te strIonI sAthe viSayasukha bhogavato subhAnukumAra sukhe sukhe divaso nirgamana karato hato. ekadA zrI saMbhavanAtha svAmI te nagarInA udyAnamAM samavasaryA. te vRttAMta vanapALe AvIne subhAnukumArane kahyo ke 'aneka kevaLI, aneka vipulamati, aneka Rjumati aneka avadhijJAnI, aneka pUrvaghara, aneka AcArya, aneka upAghyAya, aneka tapasvI, aneka navadIkSita munio tathA aneka devadevIothI parivarelA sarvajJa, sarvadarzI ane AkAzamAM jemanI AgaLa dharmacakra cAle che evA zrI saMbhavanAtha svAmI ApaNA udyAnamAM samavasaryA che.' te sAMbhaLI subhAnukumAra potAnI soe strIo sahita moTI samRddhithI vAMdavA nIkaLyo; ane samavasaraNamAM rahelA prabhune vaMdanA karIne vinayapUrvaka yogyasthAne beTho. te vakhate svAmIe dezanAno AraMbha karyo ke - "sarva dharmane viSe mukhya hetu parabhAvano tyAga karavo teja che.'' ityAdi aneka yuktivALA upadezane sAMbhaLIne cAritramohanIya karmanA kSayopazamavaDe 198
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare bAhya para rAga'...... sarvavirati grahaNa karavAnI jenI buddhi thaI che evo subhAnukumAra prabhunA 9 kI caraNakamaLamAM vaMdanA karIne bolyo ke "zaraNarahita prANIone zaraNa ApavAmAM , sArthavAha samAna, ane bhavasamudrathI tAranAra evA he prabhu! he svAmI! mane sarvavirati sAmAyikano upadeza karo ke jethI viSaya kaSAyAdikano tyAga vRddhi pAme." te sAMbhaLIne bhagavAne tene sAmAyika cAritra ApyuM. teNe mahAvrata grahaNa pUrvaka sAdhupaNuM aMgIkAra karyuM. //// teja vakhate tenuM AyuSya pUrNa thavAthI te kumAra mRtyu pAmIne svarge gayo. tevAmAM te kumArano pitA parivAra sahita prabhane vAMdavA Avyo. tyAM potAnA putrane marelo joIne tene ati kheda thayo. tenI mAtA paNa putraviyogathI vilApa karatI rudana karavA lAgI. te vakhate subhAnukumArano jIva tatkALa devapaNuM pAmIne prabhunI pAse Avyo. tyAM potAnA mAtApitAne vilApa karatA joIne te deve temane kahyuM ke 'tamane evuM zuM duHkha paDyuM che ke parama sukhadAyaka evA zrI jinezvaranA caraNakamaLane pAmIne paNa tame rudana karo cho?" te sAMbhaLIne rAjA tathA rANI bolyA ke "amAro atyaMta priya putra mRtyu pAmyo, teno amAre viyoga thayo, te duHkha amArAthI sahana thatuM nathI." deva bolyo ke "he rAjA! te putranuM zarIra tamane priya che ke teno jIva priya che? jo teno jIva priya hoya to te huM chuM. mATe mArA upara prIti karo, ane jo tenuM zarIra priya hoya to A tenA paDelA zarIra upara prIti karo. he mAtA! tame kema vAraMvAra 199
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana [6 vilApa karo cho? tamAro putra kaye ThekANe-zarIramAM ke jIvamAM kyAM rahelo che? tenuM zarIra ane jIva e banne tamArI pAse ja che, mATe rudana karavuM yukta nathI." te sAMbhaLIne rAjA bolyo ke "tAre viSe athavA A pahelA zarIrane viSe eke upara amane prIti thatI nathI." deva bolyo ke "tyAre to svArtha ja sarva prANIne iSTa che, ane paramArtha koIne iSTa nathI evuM thayuM. dAna a ll - . che (IUI nAkhI *ts A jagatanA sarva padArtha anitya che, asatya evo sarva saMbaMgha avAstavika che. temAM tame kema moha pAmo cho? sarva laukika saMbaMgha bhrAMtirUpa ja che, sAco nathI. he mAtApitA! viratirahita saMsArI prANIono saMbaMdha anAdi kALathI hoya che; paNa te adhRva che, mATe have zAzvata rahenArA ane zuddha evA zIla, zama, damAdi baMghuono saMbaMgha karavA yogya che. mAro ne tamAro saMbaMdha paNa anAdi che; paraMtu te anitya hovAthI have huM nitya evA amadamAdi baMdhuo sAthe saMbaMdha joDavA icchuM chuM-teno Azraya karuM chuM. eka samatA rUpI kAMtAne ja huM aMgIkAra karuM chuM, ane samAna kriyAvALI jJAtine huM AdaruM . bIjA sarva bAhya vargano - bAhya kuTuMbano tyAga karIne huM gharmasaMnyAsI thayo che. udayika saMpadAono tyAga karavAthI ja kSayopathamika svasaMpadA prApta thAya 200
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare bAhya para rAga'..... che, ane tyAra pachI kSAyika bhAvanI ratnatrayarUpa saMpadA prApta thAya che." ityAdi devanA karelA upadezathI rAjA potAnA samagra kuTuMba sahita pratibogha pAmyo; eTale temaNe zrImAnuM saMbhavanAtha svAmI pAse dIkSA grahaNa karI ane mahAnaMdapadanI sAinAmAM pravaryA. anukrame mahAnaMdapada prApta karyuM." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5 (pR.103) 'kare bAhya para rAga'... boghAmRta bhAga-1'mAMthI - puNyathI paisA maLe paNa ghana vadhe tema pApa ja vadhe che "puNyane laIne paisA maLI Ave, paNa ene sArA mAnavA nathI. pApane pApa ja jANavuM che. aDhAra pApasthAnakamAM parigrahane pApa kahyuM che. mAnyatA sAcI na thAya tyAM sudhI mokSa thAya nahIM. ghana vadhe tema pApa ja vadhe che, ema jANavuM. lakSmI baghI kSaNika che. "lakSmI ane adhikAra vaghatAM zuM vadhyuM te to kaho!" ahIMthI AyuSya pUrNa thAya tyAre zuM sAthe Ave? pApa Ave." -bo.1 (pR.590) paisA parathI ruci ghaTe to puruSonAM vacano vAMcavAno vakhata maLe "mATe kRpALudevanuM zaraNuM levuM.... paisA parathI ruci ochI thAya to sallAstramAM ruci thAya. sapuruSonAM vacano vAMcavA, vicAravAM, zraddhavAM. zraddhavAmAM kaMI paisA besatA nathI. game tevI kamANI thatI hoya paNa ApaNe je vAMcavAno niyama rAkhyo hoya te na choDavo. puNyanA udayane lIdhe badhuM dekhAya che. pApa Ave tyAre badhuM pakaDI rAkhe toya na rahe, jatuM rahe. karma che ema bole che paNa tevI zraddhA jIvane nathI. huM karuM chuM ema thAya che. ghanane sAruM mAne che. tethI enAM vakhANa kare che. bIjAne lUMTI lAvI ekaThuM karyuM hoya te badhuM jatuM rahevAnuM che. cakravartIone tyAM paNa rahyuM nathI. thoDA vakhatamAM badhuM jatuM rahevAnuM che. bhavaroga vadhe evuM kare che. anIti vagere karI pApa vaghAre che. anIti karI paisA ekaThA kare che tethI pApa karI narakamAM jAya che. e UlaTo rasto che, duHkhI thavAno rasto che, sIgho rasto nathI." - bo.1 (pR.590) "tuja viyoga phurato nathI, vacana nayana yama nAhIM; nahi udAsa anabhaktathI, tema gRhAdika mAMhiM." 11 artha - "tArA para prema Avyo hoya to virahano paritApa thAya ane viyoga sure. paNa Avo kheda mane thato nathI. athavA tAro viyoga paNa manamAM skurato nathI. vacanano ane nayanano saMyama paNa gharyo nathI. anabhakta eTale je bhakta na hoya evAthI udAsabhAva temaja gRhAdika kAryomAM paNa udAsa bhAva thato nathI." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.147) 201
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA"nuM vivecana "tuja viyoga skurato nathI"...... he prabhu! mAro prema deha ane indriyo pratye hovAthI mane ApanA guNo pratye prema Avyo nahIM ane tethI Apano viyoga paNa mane skurAyamAna thato nathI. pU.zrI aMbAlAlabhAInA hRdayamAM paramakRpALudevanA viyogathI pragaTela asahya virahavedanA "vizALa araNyane viSe ati suMdara ane zAMti ApanAruM evuM eka ja vRkSa hoya, te vRkSamAM niHzaMkatAthI, zAMtapaNe, komaLapaNe sukhAnaMdamAM pakSIgaNa malakatAM hoya, te vRkSa ekAeka dAvAgnithI prajavalita thayuM hoya te vakhate te vRkSathI AnaMda pAmanArAM evAM pakSIone keTaluM duHkha prApta thAya? ke jene kSaNa eka paNa zAMti na hoya! ahAhA! te vakhatanA duHkhanuM moTA kavIzvaro paNa varNana karavAne asamartha che; tevuM ja apAra duHkha aghora aTavIne viSe A pAmara jIvone ApI he prabhu! tame kyAM gayA? he bhAratabhUmi! zuM AvA, deha chatAM videhapaNe vicaratA prabhuno bhAra tArAthI vahana na thayo? jo tema ja hoya to A pAmarano ja bhAra tAre haLavo karavo hato; ke nAhaka teM tArI pRthvI upara bojArUpa karI rAkhyA..... he prabhu! tamArA vinA ame konI pAse phariyAda karIzuM? tame ja jyAre nirdayatA vAparI tyAM have bIjo dayALu thAya ja koNa? he prabhu! tamArI parama kRpA, anaMta dayA, karuNAmaya hRdaya, komaLa vANI, cittaharaNazakti, vairAgyanI tIvratA, bobIjanuM apUrvapaNuM, samyajJAna, samyagdarzana ane samyagracAritranuM saMpUrNa ujamALapaNuM, paramArthalIlA, apAra zAMti, niSkAraNa karuNA, niHsvArthI bogha, satsaMganI apUrvatA, e Adi uttamottama guNonuM huM zuM smaraNa karuM? vidvAna kavio ane rAjeMdra devo ApanAM guNa stavana karavAne asamartha che to A kalamamAM alpa paNa samarthatA kyAMthI Ave? ApanA paramotkRSTa guNonuM smaraNa thavAthI mArA zuddha aMtaHkaraNathI trikaraNayoge huM ApanA pavitra caraNAraviMdamAM abhivaMdana karuM chuM. ApanuM yogabaLa Ape prakAzita karelA vacano ane ApeluM boghabIja mAruM rakSaNa karo e ja sadaiva icchuM chuM. Ape sadevane mATe viyoganI A smaraNamALA ApI te have huM vismRta nahIM karuM. kheda, kheda ane kheda; e vinA bIjuM kaMI sUjhatuM nathI. rAtri-divasa raDI raDIne kADhuM chuM; kAMI sujha paDatI nathI." (jI.pR.270) tuja viyoga skurato nathI'... "zrImad rAjacaMdra mAMthI - vItarAgatA vizeSa hovAthI bhakti satsaMgano viraha vizeSa vedAya che "virahanI vedanA amane vadhAre rahe che, kAraNa ke vItarAgatA vizeSa che; anya saMgamAM bahu udAsInatA che. paNa hariicchAne anusarI prasaMgopAtta virahamAM rahevuM paDe che; je icchA sukhadAyaka 202
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tuja viyoga skurato nathI, vacana nayana yama nAhIM'..... mAnIe chIe, ema nathI. bhakti ane satsaMgamAM viraha rAkhavAnI icchA (EN) sukhadAyaka mAnavAmAM amAro vicAra nathI raheto." (va.pR.305) paramakRpALudevanA dehAMtano pa.pU.prabhuzrIjIne ghaNo ja AghAta lAgyo "zrImadbhA dehAMtanA samAcAra kAviThA AvyA te vakhate zrI lallujI mahArAja vagere kAviThAmAM hatA. Agale divase temane upavAsa hato ane ekAMta jaMgalamAM temane rahevAno abhyAsa hato. te pAraNA vakhate gAmamAM AvyA tyAre mumukSuo aMdara aMdara vAto karatA hatA; te viSe temaNe tapAsa karatAM zrImadbhA dehAMtanA samAcAra maLyA ke turata pAchA jaMgalamAM cAlI nIkaLyA ane AhArapANI kaMI paNa vAparyA vinA ekAMta jaMgalamAM ja te viyoganI veLA vitAvI. temane ghaNo ja AghAta lAgyo hato..... jene AtmadAnano lAbha maLyo che tene te upakAra samajAyAthI sadguruno viyoga asahya thaI paDe che." (jI.pR.29,270) "atizaya virahAgni hari pratyenI jalavAthI sAkSAt tenI prApti hoya che. temaja saMtanA virahAnubhavanuM phaLa paNa te ja che." zrImad rAjacaMdra (va.pR.284) pa.pU.prabhuzrIjInA dehAMtano pU.zrI brahmacArIjIne ghaNo viraha sAlyo pa.pU.prabhuzrIjInA dehatyAgano pU.zrI brahmacArIjIne paNa ghaNA mahinA sughI viraha sAlyo hato. tenA viSe eka kAvyamAM teozrI lakhe che : "jyAM jyAM najara mArI Thare yAdI bharI tyAM ApanI; ApanI prabhu ApanI upakArI prabhujI ApanI, jyAM jyAM najara mArI Thare yAdI bharI tyAM ApanI." vacana nayana yama nAhIM. vacana ane nayana eTale AMkhano meM saMyama karyo nahIM. vacana eTale vANIne savaLI karIne, tArA guNagAnamAM ke maMtra smaraNamAM ke maunavrata ghAraNa karavAmAM rokI nahIM. ane nayanane tArA darzana karavAmAM ke sanzAstra vAMcanamAM rokIne savaLA karyA nahIM. "prajJAvabogha vivecana bhAga-1mAMthI - bhagavAnanA guNagrAmathI jIbha pavitra sapuruSonA guNagrAme je rasanA pAvana karatA re, te jana kuvidyA-rasa tajIne sahaje bhavajaLa taratA re. vaMduM artha - have vacanayogane prazasta karavA viSeno upAya jaNAve che - sapuruSonA guNagrAma karIne je potAnI racanA eTale jIbhane pAvana kare che, te bhavyAtmA kuvidyA eTale mithyAtvanA rasane mukI daI sahaje saMsArarUpI samudrane tarI jAya che. -a.bhA.1(pR.537) 203
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana pUjavAyogya, stuti karavAyogya, namaskAra karavAyogya koNa che? te kahe ja che. je vastu ApaNe joIe che te vastu jenAmAM hoya tene namaskAra karavAnA hoya che. bhagavAna evA che. kIrtana karavAyogya che. vAto karavI toya emanA guNonI karavI, e guNagrAma che." -o.2 (pR.103) ra1 - satya pramANika vacana vade je satkRtane AdhAre re, vizva taNA vyApAra viSe nahi vyartha vacana uccAre re. vaMduM artha - je satazrata eTale sanzAstramAM jaNAvyA pramANe karuNAmaya satya prAmANika vacana bole che, te vizvamAM aneka prakAranI vyApAra ke vyavahAra AdinI kriyA karatAM paNa aprayojanabhUta evA vyartha vacanane uccAratA nathI." -pra.vi.bhAga-1 (pR.537) pUjyazrI-satya bolavAnI Teva pADavI. satya bolavuM hoya teNe kAma sivAya bola bola karavuM nahIM, mauna sevavuM. jeNe satya bolavuM hoya teNe (cAreya prakAranI) vikathAno tyAga karavo athavA tevI vAtomAM anumodana ApavuM nahIM. tema karavAthI jUThuM bolavAno prasaMga Ave che." -bo.1 (pR.13) I/22aa. "bhaluM thayuM meM prabhuguNa gAyA vArasanAno phala lIgho re; devacaMdra kahe mahArA manano, sakala manoratha sIdho re. bhavika jana harakhore, nIrakhI zAMti niNaMda. bhavika08 saMkSepArtha - he prabhu! bhaluM thayuM ke Aje meM ApanA guNonuM kIrtana karyuM. tethI huM A rasanA eTale jIbha maLyAnuM phaLa pAmyo, arthAt jIbha paNa Aje ApanA guNagAna karIne kRtArtha thaI. zrI devacaMdrajI mahArAja kahe che ke Aje mArA mananA sakala kahetA sarva manoratho siddha thayA." //8ii -caityavaMdana covIzI (artha sahita) bhAga-1 (pR.208) bhagavAnanA darzana karavAthI netra pavitra thAya "je prasanna prabhu mukha grahe, tehija nayana praghAna, ji. jinacaraNe je nAmIe, mastaka teha pramANa. ji. zrI saMkSepArtha :- je prasanna citte prabhunI vItarAga mukhamudrAnA darzana kare che te ja nayana pradAna eTale zreSTha che ghanya che, tathA evA jinezvaranA caraNa-kamaLamAM jenuM mastaka name che te ja mastaka pramANabhUta che arthAt sArthaka che. kAraNa ke tenI AjJA mastake ghAraNa karanAra jIva ja mokSano adhikArI thAya che." rA -caityavaMdana covIzI (artha sahita) bhAga-2 (pR.102) prajJAvabodha vivecana bhAga-1" mAMthI - jevA bhAva tevA prabhu phaLa "jevA guNa prabhunA kahyA, tevI ja jinamudrA ya; sthira svarUpa, rAgAdi viNa, dhyAnamUrti dekhAya. 14 204
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'vacana nayana yama nAhIM'..... artha :-- zAstromAM prabhunA jevA guNa kahyA che tevAM ja jinamudrAmAM jaNAya che. bhagavAna rAgadveSathI rahita hovAthI svasvarUpamAM sthita che. tevI ja bhagavAnanI mUrti paNa dhyAnAvasthAmAM svasvarUpamAM sthita jaNAya che. / 14 / kRtrima, kArIgara-racita, jinavarabiMba gaNAya; to paNa tenA darzane prabhu-bhAve ura jAya. 15 artha :- jinezvara bhagavAnanI pratimA te kRtrima, kArIgara dvArA banAvela hovA chatAM paNa tenA darzana karavAthI prabhunA zuddha bhAvomAM ApaNuM mana jAya che. ||1pappA e upara dRSTAMta che; suNa, bhUpati guNavAna; vezyA-zaba smazAnamAM, tyAM muni, vyasanI, zvAna. 16 = artha :- enA upara eka dRSTAMta che ke he guNavAna evA rAjA ! tuM sAMbhaLa. smazAnamAM eka vezyAnuM maDaduM paDeluM hatuM. tyAM muni, vyasanI ane zvAna eTale kUtarAnuM AvavuM thayuM. // 16 // zaba khAvA kUtaro cahe, vyasanImana lobhAya jIvatI gaNikA hoya to vAMchita bhoga pamAya. 17 artha :- te maDadAne kUtaro khAvA icche che, vyasanInuM mana te vezyAmAM Asakta thAya che ke jo A gaNikA eTale vezyA jIvatI hota to huM enA vaDe icchita bhoga pAmI zakata. / / 17 / / 205
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana muni maDaduM dekhI kahe H 'narabhava durlabha toya, gaNikAe tapa nA karyuM; bhUlazo have na koya.' artha :- jyAre muni bhagavaMte vezyAnA maDadAne joIne kahyuM ke devadurlabha evo manuSya deha pAmIne paNa A vezyAe icchAnirodharUpa tapa karyuM nahIM, arthAt tattva samajI icchAone ghaTADI nahIM. tethI he bhavyo! evI bhUla tame karazo nahIM, arthAt Avo manuSyabhava pAmIne icchAone ghaTADajo. / / 18 / / Ama acetana aMgathI trividha bhAva-phaLa thAya, vyasanI na2 narake gayo, bhUkha-dukha zvAna kamAya. 19 artha :- Ama acetana eTale jaDa evA vezyAnA zarIra vaDe traNa prakAre jIvonA bhAva thayA, ane tenuM phaLa paNa teo potAnA bhAva pramANe pAmyA. vyasanI manuSya tene bhogavavAnA bhAvavaDe marIne narake gayo. ane kUtarAne vezyAnuM maDaduM joI bhUkhanuM duHkha UbhuM thayuM. 19 sAdhu svarga viSe gayA, lahI bhAva-phaLa jema; tema acetana biMba paNa phaLa de, bhAve tema. 20 artha - tathA sAmuni mahArAja uttama bhAvavaDe svarganA bhogI thayA. jema A muni, vyasanI ane kUtaro, jaDa evA zabavaDe bhAva pramANe judA judA phaLanA bhoktA thayA, tema acetana evI pratimA paNa jIvone potAnA bhAva pramANe phaLa ApanAra siddha thAya che.'' / / 20 / / -pra.vi. bhAga-1 (pR.210) 'vacana nayana yama nAhIM'..... 'zrImad rAjacaMdra' mAMthI : bolavAnuM ochuM kare to karma ochA bAMdhe "samajIne alpabhASI thanArane pazcAttApa karavAno thoDo ja avasara saMbhave che.'' (va.pR.201) mauna rahevAmAM kalyANa paNa bolavuM paDe to prayojana pUratuM ja bolavuM "vANInuM saMyamana zreyarUpa che, tathApi vyavahArano saMbaMdha evA prakArano varte che ke, kevaLa tevuM saMyamana rAjye prasaMgamAM AvatA jIvone klezano hetu thAya; mATe bahu karI saprayojana sivAyamAM saMyamana rAkhavuM thAya, to tenuM pariNAma koI prakAre zreyarUpa thavuM saMbhave che.'' (va.pR.389) mahAvIra prabhue sADA bAra varSa mauna rahI mohanIyane kADhI nAkhyuM "ghaNuM karIne prayojana vinA bolavuM ja nahIM tenuM nAma munipaNuM. rAgadveSa ne ajJAna vinA yathAsthita vastunuM svarUpa kahetAM bolatAM chatAM paNa munipaNuM maunapaNuM jANavuM. pUrva tIrthaMkarAdi mahAtmAoe Ama ja vicAra karI maunapaNuM dhAraNa kareluM; ane sADAbAra varSa lagabhaga maunapaNuM 206
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana nayana yama nAhIM. ghAraNa karanAra bhagavAna vIraprabhue AvA utkRSTa vicAre karI AtmAmAMthI pheravI pheravIne mohanIyakarmano saMbaMgha kADhI nAkhI kevaLajJAnadarzana pragaTa karyuM hatuM." (pR.676) vacana nayana yama nAhIM'. boghAmRta bhAga-1' mAMthI - "karma bAMdhavAnA mukhya kAraNa vacana ane nayana' "mumukSu-"vacana nayana yama nAhIM." eno zo artha haze? pUjyazrI-karma bAMdhavAmAM mukhya kAraNa vacana ane nayana che. koIthI vera bAMdhe to vacanathI ja bAMdhe che. koIne kharAba vacana kahe to karma bAMdhe. AMkhathI dekhIne rAga-dveSa kare tethI karmabaMdha thAya che. teno he bhagavAna! mArAthI saMyama thaI zakato nathI. (bo.1 pR.148) vaghAre bola bola kare to jJAna upara AvaraNa Ave eka bhAI-vANInuM saMyamana zreyarUpa che." (479) eTale zuM? pUjyazrI-mana, vacana, kAyA e karma bAMghavAmAM mukhya kAraNa che. temAM vacana che te vizeSa karma bAMghavAnuM kAraNa che. vacanane dUrathI sAMbhaLIne paNa jIva karma bAMdhe che. vacanano saMyama rAkhavA jevo che. jarUra paDe teTaluM ja bolavuM. ghaNA lokone Teva hoya che ke nakAmuM bolyA kare, jemAM kaMI mAla na hoya tevuM prayojana vinA bolyA kare. vacanavargaNA che te jJAnane AvaraNa karanAra che mATe jarUra pUratuM bolavuM. huM kaMI jANato nathI, mAre samajavAnuM che ema rAkhavuM. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke bolavA mATe jIbha to eka ja ApI che, paNa sAMbhaLavA mATe kAna be ApyA che. bolavA karatAM vadhAre sAMbhaLavuM. mane samaye samaye anaMta karma baMghAya che evo bhaya lAgyA vinA e na thAya." -jUnuM bo.1(pR.67) bolavuM ochuM sAMbhaLavuM vadhAre vaDhakaNIrANInuM dRSTAMta - eka zaheramAM rAjAnI rANI vaDhakaNI hatI. game tenI sAthe vaDhavADa kare tyAre ja ene zAMti vaLe. gAmanA loko kaMTALI gayA. tethI rAjAne phariyAda karI. tyAre rAjAe kahyuM ke gAmamAMthI darekanA gharamAMthI pratidina eka jaNa AvI rANI sAthe vaDhavADa karavI. ema vAro bAMdhyo. vArA pramANe eka DozIno vAro Avyo. tene tyAM chokarAnI vahu tarata paraNIne AvI hatI. teNe DozIne kahyuM ke, mAjI! tamArA badale mane jAvA dyo. sAsue nA pADI ke tuM to nAnI che, tAruM kAma nahIM. chatAM Agraha karavAthI sAsue javAnI rajA ApI. te gaI tyAre sAthe eka zera caNA letI gaI ane thoDI moDI gaI. tethI rANI vaghAre krodhe bharANI ane vahune game tema bolavA lAgI. paNa te vahu to bolI ja nahIM. rANI jyAre khUba bolI cUpa rahI 207
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana ke vahue moDhAmAM caNAno eka phAko mArI rANIne aMgUTho batAvyo. tethI rANI pharI vadhAre bolavA lAgI. paNa vahu to bolyA vagara mAtra caNA khAtI jAya ane rANIne aMgUTho batAvatI jAya. ema sAMja sudhI karatAM rANI bolIbolIne thAkIne lotha jevI thaIne paDI. pachI rANIne vicAra Avyo ke e kaMI nahIM bolavAthI kevI sukhe UJI - sukhe caNA khAtI rahI ane huM ja du:khI thaI. have vaDhavADa karavI ja nathI, ema nizcaya karIne rAjAne jaNAvyuM, tethI rAjA paNa AnaMda pAmyo. ema phleza samaye mauna rahevAthI beyane zAMtinuM kAraNa thAya che. vadhAre na bolatAM jeTaluM bane teTaluM smaraNa karavuM' "jene huM kaMI jANato nathI, mAre DahApaNa nathI karavuM, mArI meLe DahApaNa karavA jauM to avaLuM thaze, ema lAgyuM hoya tene samajAya. jJAnIpuruSonAM vacanomAM jeTalo kALa jAya teTalo lAbha che. moTA bhAgyavALAne jJAnInAM vacana upara vizvAsa hoya che. DahApaNa karavAvALo pote paribhramaNa kare ane bIjAne paNa karAve; mATe DAhyA na thavuM. huM jANato nathI ema rAkhavuM ane vadhAre na bolatAM jeTaluM bane teTaluM smaraNa karavuM. siddhabhagavAna badhuMya jANe che chatAM nathI bolatA. je samaje te bole nahIM. samajIne zamAI javuM.'' -jUnuM bo.1 (pR.68) 208
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacana nayana yama nAhI'.... E 3 ) bhagavAnanA vacanathI viparIta bolavAthI anaMtasaMsAra vadhyo rajjA sAthvInuM dRSTAMta - "ekadA rajjA AryAnA zarIramAM pUrvakarmanA A anubhAvathI kuSTa vyAdhi utpanna thayo, te joIne bIjI sAdhvIoe tene pUchyuM ke * "he duSkara saMyama pALanArI! A tane zuM thayuM ?" te sAMbhaLI pApakarmathI gherAyelI rajA bolI ke "A prAsuka jaLa pIvAthI mAruM zarIra naSTa thayuM." te sAMbhaLIne "ApaNe paNa A prAsuka jaLa varajIe"ema sarva sAdhvIonAM hRdayamAM vicAra thaI gayo, temAMnA eka sAdhvIe vicAryuM ke "jo kadApI mAruM zarIra hamaNAMja A mahA vyAdhithI nAza pAme, to paNa huM to prAsuka jaLa tajIza nahIM. ukALeluM jaLa vAparavAno anAdi anaMta gharma kRpALu jinezvaroe kahelo che te mithyA nathI. AnuM zarIra to pUrve upArjana karelA karmathI vinaSTa thayuM che. aho! te nahIM vicAratAM A rajjA anaMta tIrthakaronI AjJAno lopa karanAruM ane mahA ghora duHkha ApanAruM kevuM duSTa vacana bolI?" ityAdi zubha dhyAna karatAM vizeSa zuddhinA vazathI te sAdhvIne kevaLajJAna utpanna thayuM. tarataja devoe kevaLIno mahimA karyo. pachI gharmadezanAne aMte rajjAe kevaLIne praNAma karIne pUchyuM ke "he bhagavan! kayA karmathI huM kuSTAdika vyAdhinuM pAtra thaI? kevaLIe kahyuM ke "sAMbhaLa, tane raktapittano doSa chatAM teM snigdha AhAra kaMTha sughI khAdho. te AhAra karoLiyAnI lALathI mizra thayelo hato. vaLI teM Aje eka zrAvakanA chokarAnA mukha upara vaLagelI nAkanI lIMTa mohanA vazathI sacita jaLathI ghoI hatI. te zAsanadevIthI sahana thayuM nahIM, tethI tArI jema bIjAo paNa tevuM akArya na kare tevA hetuthI zAsanadevIe tane te karmanuM phaLa tatkALa batAvyuM, temAM prAsuka jaLano doSa kiMcit paNa nathI." alle ore by 209
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana te sAMbhaLIne rajjAe pUchyuM ke "he bhagavan! jo huM yathAvidhi tenuM prAyazcita lauM, to mAruM zarIra sAruM thAya ke nahIM?'" kevaLIe kahyuM ke "jo koI prAyazcitta Ape to sAruM thAya.' rajjA bolI ke "tameja Apo. tamArA jevo bIjo koNa mahAtmA che?"' kevaLIe kahyuM ke "tuM bAhya roganI zAMti mATe icchA kare che, paNa tArA AtmAnA bhAvaroga vRddhi pAmyA che, te zI rIte jaze ? topaNa huM to tane prAyazcitta ApuM. paraMtu tevuM koI prAyazcitta nathI ke jethI tArI zuddhi thAya. kemake teM pUrve sarva sAdhvIone kahyuM che ke 'prAsuka jaLa pIvAthI mAruM zarIra bagaDyuM.' AvuM mahApApI vAkya bolIne teM sarva sAdhvIonA manane kSobha pamADyo che, tevA vacanathI teM moTuM pApa upArjana karyuM che, tethI tAre kuSTa, bhagaMdara, jalodara, vAyu, gulma, zvAsanirodha, arza, gaMDamAla vigere aneka vyAdhivALA dehavaDe anaMtA bhavomAM dIrghakALa sudhI dAridra, duHkha, durbhAgya, apayaza, saMtApa ane udveganuM bhAjana thavAnuM che.'' A pramANe kevaLInuM vacana sAMbhaLIne bIjI sarve sAdhvIoe mithyA duSkRta ApIne potAnuM pApa tajI dIdhuM. mATe he gautama! jeo bhASAsamitivaDe zuddha evuM vAkya bole che te kevaLajJAna pAme che, ane je bhASAmiti jALavyA sivAya jema tema bolI jAya che te AcArathI bhraSTa thayelI rajjA AryAnI jema kugatiomAM aneka prakAranAM duHkhasamUhane pAme che.'' -u.pra.bhA.bhAga-4 (pR.411) vinA vicAre bolavAnuM phaLa bhayaMkara paNa Ave mAtA putranuM dRSTAMta - mAtA bahArathI AvI tyAre putra roSamAM kahyuM ke tuM kyAM gaI hatI ? koIe phAMsIe caDhAvI hatI? te ATalI moDI Ave che. mane bhUkha lAgI che tenuM bhAna nathI. tyAre mAtAe paNa gussAmAM AvI kahyuM ke tArA hAtha kapAI gayA hatA? A upara ja sikAmAM paDayuM hatuM, te laIne khAI zakato nathI. AvuM bolavAthI te chokarAne AgalA bhavamAM phAMsIe caDhavuM paDyuM ane mAtAnA hAtha kapAyA. mATe kadI paNa AvA dveSanA vacana bolavA nahIM ke jethI vera vadhe. athavA koIne gadheDo kahevAthI gadheDAno avatAra ApaNane levo paDe. athavA bIjAne ApaNA pratye rAga thAya, moha thAya, prema Ave ke prIti vadhe evA vacana bolavAthI paNa bhava vadhe che. enI sAthe janma laI saMsAranA duHkho bhogavavA paDe che. 'vacana nayana yama nAhIM' nayana eTale AMkha paNa bAhya vastuo pratye rAgadveSa karAvI jIvane ghaNA karma baMdhAve che. 'nahIM udAsa anabhaktathI'..... anabhakta eTale je bhagavAnanA bhakta nathI, mAtra saMsAramAM ja rAcI mAcIne rahelA che te pratye mane udAsabhAva eTale upekSAbhAva thayo nahIM ke e mane kusaMganuM kAraNa che. ema jANI meM teno tyAga paNa karyo nahIM. 210
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahi udAsa anubhaktathI, tema gRhAdika mAMhI.... "je tArA bhakta nathI teo AsaktipUrvaka saMsAranI khaTapaTamAM lAgI rahyA che che. temanA prasaMgamAM AvatAM tanmaya thaI jAuM chuM; tema na karatAM te pratye udAsabhAva, upekSAbhAva rahevo joIe." -nityaniyamAdi pATha (pR.12) paNa te raheto nathI e mArI kamajorI che. mane saMsAra pratye vairAgya nathI tethI ja AvuM bane che ema mAnuM chuM. paNa vairAgya lAvavA roja tArA vacanAmRtone vAMcavA joIe, paNa te vAMcato nathI e ja mArI moTI bhUla che. 'tema gRhAdika mAMhIM.... temaja gharakuTuMbanA kAryomAMja racI-pacI rahyo chuM. temAM ja mane AnaMda Ave che. mATe te pratyeno mAro rAgabhAva ghaTe ane satsaMganI upAsanA thAya tevI he prabhu! kRpA kara. prajJAvabogha vivecana bhAga-1-2' mAMthI - "upadeza guruvara ApatA : "suMdara ghare uMdara paDe, vastro ane zirakoSamAM jUo karI ghara AthaDe; zadhyA manohara mAMkaNe UbharAya, roge tana maLe, karUpa kANI strI kahe kaTu vacana, khAvA nA maLe. 20 artha - have guruvarya zAlibhadra Adine upadeza ApavA lAgyA ke A saMsAranuM svarUpa kevuM vicitra che ke suMdara gharamAM uMdara pesI jaI vastro kApI nAkhe, mAthAnA vALamAM jUo ghara karI jAya, manohara zayyA paNa mAMkaNathI UbharAvA lAge, rogathI zarIra gaLI jAya, kadarUpI kANI strI hoya ane vaLI kaDavA vacana kahetI hoya, khAvAne paNa pUratuM nA maLatuM hoya to paNa mUrkha evo A jIva gharabArane choDavA icchato nathI. 20nA gRhavAsamAM AvAM ghaNA duHkho ghaNA paravaza sahe; toye are! nara mUDha nA gRhavAsa tajavAne cahe durbuddhi ema vicAratA : "ghana AjakAla maLI jaze, pratyakSa aMjalijala samuM vahI jAya jIvana, zuM thaze? 21 artha - gRhavAsamAM AvA ghaNA prakAranA duHkho ghaNA jIvo paravazapaNe sahana kare che. to paNa mUDha evA manuSyo AvA gRhavAsane tajavA icchatA nathI. paNa durbuddhithI yukta teo ema vicAre che ke ghana AjakAlamAM maLI jaze. paNa pratyakSa aMjali eTale hAthamAM raheluM jaLa jema TIpe TIpe nIce vahI rahyuM che tema jIvana paNa samaye samaye naSTa thaI rahyuM che to mArA zuM havAla thaze? ema te vicArato nathI." 21aaaa -pra.vi. bhAga-2 (pR.67) "saMsAra asAra vicArajo, karma-kASTha duHkha-lAya re, gRhasthapaNuM ja paga-zRMkhalA suvrata-kRpALuM kapAya re. zrI rAja 211
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharAnuM vivecana artha - A saMsArane hamezAM asArarUpa vicArajo. karmarUpI kASTha eTale lAkaDA te duHkharUpI baLatarAne vaghAranAra che. A gRhasthapaNuM te pagamAM paDela zRMkhalA eTale sAMkaLa samAna che. paNa te sAMkaLane suvratarUpI kRpANa eTale talavArathI kApI zakAya che. 31 sAMsArika sukhanI rucithI viSa-bhakSaNa hitakAra re, prajvalatI citAthI paNa vadhu gRha-ciMtA duHkhakAra re. zrI rAja artha - saMsAra sukhanI ruci rAkhavA karatAM viSa bhakSaNa karavuM hitAvaha che. kAraNa viSa eka ja bhava mAre jyAre saMsArasukhano moha jIvane anaMta janmamaraNa karAve che. vAjalyamAna baLatI citAthI paNa adhika gharanI ciMtA gRhasthane du:kha ApanAra che." 33aaaa -pra.vi.bhA.1 (pR.329) keda samo gRhavAsa gaNa, paga-beDI nija nAra, svajana sipAI sAcave, saMkaTarUpa AhAra. 88 artha - he jIva! have tuM gRhavAsane keda samAna jANa. potAnI strIne paganI beDI samAna mAna. putra, sagAM, Adi kuTuMbIjanone sipAhI samAna jANa ke je tane sAcavIne e kedamAMthI bahAra nIkaLavA detA nathI. ane te kedamAM paDyo paDyo tuM trivigha tAparUpa saMkaTane bhojanarUpe sadA Aroge che." li88aaaa -4.vi.bhAga-1 (pR.205) tema gRhAdika mAMhI.... "zrImad rAjacaMdra' mAMthI : - gharamAM upayoga vizeSa caMcaLa thAya mATe dIkSAno upadeza karyo "gRhAdi pravRttinA yoge upayoga vizeSa calAyamAna rahevA yogya che, ema jANIne paramapuruSa sarvasaMgaparityAgano upadeza karatA havA." (va.pR.490) gRhastha, ekAMta gharma ArAghanA na karI zake kemake vyavasAya karavo paDe "gRhasthAzramI ekAMta gharmasAghana karavA icche to tema na thaI zake, sarvasaMgaparityAga ja joIe. gRhasthane bhikSA vagere kRDhya yogya nathI." (va.pR.208) gRhatyAga karavAthI je ArAghanA thaI zake te gharamAM nahIM thaI zake "kuTuMbarUpI kAjaLanI koTaDInA vAsathI saMsAra vadhe che. game teTalI tenI sughAraNA karazo topaNa ekAMtathI jeTalo saMsArakSaya thavAno che, teno somo hisso paNa te kAjaLagRhamAM rahevAthI thavAno nathI. kaSAyanuM te nimitta che; mohane rahevAno anAdikALano parvata che. pratyeka aMtaraguphAmAM te jAjvalyamAna che. sudhAraNA karatAM vakhate zrAddhotpatti thavI saMbhave, mATe tyAM alpabhASI thavuM, 212
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ "tema gRhAdika mAMhI'... alpahAsI thavuM, alpaparicayI thavuM, alpaAvakArI thavuM, alpabhAvanA darzAvavI, alpasahacArI thavuM, alpaguru thavuM, pariNAma vicAravuM, e ja zreyaskara che." | (va.pR.210) suMdara ghara, alaMkAra Adi mohanA kAraNa hovAthI pratyakSa jhera samAna lokavRSTimAM je je vAto ke vastuo moTAIvALI manAya che, te te vAto ane vastuo, zobhAyamAna gRhAdi AraMbha, alaMkArAdi parigraha, lokavRSTinuM vicakSaNapaNuM, lokamAnya gharmazraddhAvAnapaNuM pratyakSa jheranuM grahaNa che, ema yathArtha jaNAyA vinA ghAro cho te vRttino lakSa na thAya. prathama te vAto ane vastuo pratye jheradRSTi AvavI kaThaNa dekhI kAyara na thatAM puruSArtha karavo yogya che." (va.pR.562) gharakuTuMba parigraha AdimAM je mArApaNuM che e ja saMsAra che gRhakuTuMba parigrahAdi bhAvane viSe je ahaMtA mamatA che ane tenI prApti aprAti prasaMgamAM je rAgadveSa kaSAya che, te ja "viparyAsabuddhi che; ane ahaMtA mamatA tathA kaSAya jyAM vairAgyaupazama udbhave che tyAM maMda paDe che, anukrame nAza pAmavA yogya thAya che. gRhakuTuMbAdi bhAvane viSe anAsakta buddhi thavI te "vairAgya che; ane tenI prApti-aprAti nimitte utpanna thato evo je kaSAya-phleza tenuM maMda thavuM te "upazama' che. eTale te be guNa viparyAsabuddhine paryAyAMtara karI sad buddhi kare che, ane te sadgaddhi jIvAjIvAdi padArthanI vyavasthA jethI jaNAya che evA siddhAMtanI vicAraNA karavA yogya thAya che, kemake cakSune paTaLAdi aMtarAya maTavAthI jema padArtha yathAvat dekhAya che, tema ahaMtAdi paTaLanuM maMdapaNuM thavAthI jIvane jJAnI puruSe kahelA evA siddhAMtabhAva, AtmabhAva, vicAracakSue dekhAya che. jyAM vairAgya ane upazama baLavAna che, tyAM viveka baLavAnapaNe hoya che. vairAgyaupazama baLavAna na hoya tyAM viveka baLavAna hoya nahIM, athavA yathAvat viveka hoya nahIM. sahaja AtmasvarUpa che evuM kevaLajJAna te paNa prathama mohanIya karmanA kSayAMtara pragaTe che. ane te vAtathI upara jaNAvyo che te siddhAMta spaSTa samajI zakAze." (va.pR.407) strI, parigrahAdimAM jeTalo moha che teTalI samajaNanI khAmI "strI, parigrahAdine viSe jeTalo mUchabhAva rahe che teTaluM jJAnanuM tAratamya jUna che, ema zrI tIrthakare nirUpaNa karyuM che." (va.pR.681) AraMbha parigrahamAM ajAgrata rahe to upAselo vairAgya paNa nAza pAme asAra ane klezarUpa AraMbhaparigrahanA kAryamAM vasatAM jo A jIva kaMI paNa nirbhaya ke ajAgRta rahe to ghaNAM varSanI upAselo vairAgya paNa niSphaLa jAya evI dazA thaI Ave che, evo nitya pratye nizcaya saMbhArIne nirupAye prasaMgamAM kaMpatA citte na ja chUTya pravartavuM ghaTe che, e 213
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA"nuM vivecana vAtano mumukSu jIve kAryo kArya, kSaNe kSaNe ane prasaMge prasaMge lakSa rAkhyA vinA mumukSatA rahevI durlabha che; ane evI dazA vedyA vinA mumukSupaNuM paNa saMbhave nahIM. mArA cittamAM mukhya vicAra hAla e varte che. e ja vinaMti." (va.pR.448) "ahaMbhAvathI rahita nahi, svadharma saMcaya nAhIM; nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya gharmanI kAMI." 12 artha - deha te huM ane strI putrAdi e baghAM mArA che ema mAnIne jIva beTho che eTale ahaMbhAva jato nathI. je mAruM nathI tene mAruM mAnI besavuM te ahaMbhAva. he prabhu! AvA ahaMbhAvathI huM rahita nathI. svadharma eTale Atmagharmano paNa saMcaya nathI. svagharmano saMcaya hoya to ahaMbhAvanI maMdatA thAya, paNa evuM banyuM nathI. ane anya gharmo pratye paNa mArI nirmaLapaNe nivRtti nathI. anya gharma eTale jaina athavA Atmadharma sivAyanA baghA gharmo." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) ahaMbhAvathI rahita nahi. ahaMbhAva eTale dehamAM "huM" paNAno bhAva. huM dehAdi svarUpa chuM ane deha strI putrAdi mArA che. AvA ahaMbhAvathI huM rahita nathI. hADohADa te ja mAnyatA bharelI che. "sadguru-bogha vicAratAM, TaLe deha-ahaMkAra, prabhujI; dazA videhI te varyA, bhAva-dayA-bhaMDAra, prabhujI. rAjaya artha - he prabhu! sadguru paramakRpALudevanA boghane vicAratAM mArA deha pratyenuM abhimAna TaLavA mAMDe che ane deha pratyeno ahaMbhAva gaLavA mAMDe che. kema ke mArA guru zrImad rAjacaMdra prabhu videhadazAne pAmelA che ane bhAvadayAnA bhaMDAra hovAthI upadeza paNa evo ja Ape che." rA. -prajJAvabogha vivecana bhAga-1 (pR.524) ahaMbhAvathI rahita nahi'. "zrImad rAjacaMdra' mAMthI : je samajyA teNe potAno svabhAva mArA tArA rahita dITho, temAM samAI gayA "je je samajyA teNe teNe mAruM tAruM e Adi ahaMtva, mamatva zamAvI dIdhuM; kemake koI paNa nija svabhAva tevo dITho nahIM, ane nija svabhAva to aciMtya avyAbALasvarUpa, kevaLa nyAro joyo eTale temAM ja samAveza pAmI gayA. AtmA sivAya anyamAM svamAnyatA hatI te TALI paramArthe mauna thayA; vANIe karI A AnuM che e Adi kahevAnuM banavArUpa vyavahAra, vacanAdi yoga sudhI kvacit rahyo, tathApi 214
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ "ahaMbhAvathI rahita nahi'..... AtmAthI A mAruM che e vikalpa kevaLa samAI gayo; jema che tema aciMtya / kula svAnubhavagocarapadamAM lInatA thaI." (va.pR.487) ahaMbhAva e jhera jhera ane jhera ja che ema mAne to AtmArtha thAya jeNe jeNe sadgurune viSe tathA temanI dazAne viSe vizeSapaNuM dIThuM che, tene tene ghaNuM karIne ahaMbhAva tathArUpa prasaMga jevA prasaMgomAM udaya thato nathI; athavA tarata samAya che. te ahaMbhAvane jo AgaLathI jhera jevo pratIta karyo hoya, to pUrvApara teno saMbhava ocho thAya. kaMIka aMtaramAM cAturyAdi bhAve mIThAza sUkSmapariNatie paNa rAkhI hoya, to te pUrvApara vizeSatA pAme che; paNa jhera ja che, nizcaya jhera ja che, pragaTa kALakUTa jhera che, emAM koI rIte saMzaya nathI; ane saMzaya thAya, to te saMzaya mAnavo nathI; te saMzayane ajJAna ja jANavuM che, evI tIvra khArAza karI mUkI hoya, to te ahaMbhAva ghaNuM karI baLa karI zakto nathI. vakhate te ahaMbhAvane rokavAthI nirahaMbhAvatA thaI teno pAcho ahaMbhAva thaI AvavAnuM bane che, te paNa AgaLa jhera jhera ane jhera mAnI rAkhI vartAyu hoya to AtmArthane bAgha na thAya." (va.pR.524) (zrI somacaMdabhAI mahAsukharAma amadAvAdavALAnA prasaMgamAMthI) ahaMbhAvane jherarUpa mAnavo ke he jIva! tuM eka paisAmAM vecAyo chuM zrI somacaMdabhAIno prasaMga -"paramakRpALudeva ane DaoN. prANajIvanadAsa banne baMgalAmAM hatA. meM darzana karyA. pachI pote jaNAvyuM ke zuM lAvyA? meM kahyuM -dAtaNa vagere. zrImade pUchyuM.A dAtaNa keTalAnA? meM kahyuM-eka paisAnI nava soTIo lAMbI ane sArI che. 215
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana pote kahyuM ke jAo upara DaoNkTarane batAvajo ane kahejo ke eka paisAnI A nava dAtaNanI soTIo che. upara jaI DaoNkTarane kahyuM ane DaoNkTara Azcarya pAmyA. huM nIce Avyo ane DaoNkTara sAheba paNa nIce AvI bhAIzrIne tyAM jamavA padhAryA. mane vicAra thayo ke zrI paramakRpALudeve DaoNkTara sAhebane zA hetuthI dAtaNa batAvarAvyA haze? vicAra karatAM mane ema lAgyuM ke jIvane ahaMkAra thato hoya ke huM Avo chuM to he jIva, jarA vicAra kara ke eka paisAmAM tuM vecAyo chuM, mATe ahaMkAra karIza nahIM.'' -zrI. rA. preraka prasaMgo (pR.321) meM to vRtti zAMta karI che evuM ahaMpaNuM AvavAthI cAragatimAM rakhaDe "tuccha padArthamAM paNa vRtti DolAyamAna thAya che. caudapUrvadhArI paNa vRttinI capaLatAthI ane ahaMpaNuM sphuravAthI nigodAdimAM paribhramaNa kare che. agiyArame guNasthAnakethI paNa jIva kSaNa lobhathI paDI pahele guNasthAnake Ave che. 'vRtti zAMta karI che', evuM a MpaNuM jIvane sphuryAthI evA bhulAvAthI rakhaDI paDe che.'" (va.pR.696) (zrI tribhovanabhAI mANekacaMda khaMbhAtavALAnA prasaMgamAMthI) bahu DAhyo thAya te saMsAramAM rajhaLe zrI tribhovanabhAIno prasaMga :-"eka vakhate bhAdaraNavALA ghorIbhAI sAthe sAhebajI mohanIya karmasaMbaMghI vyAkhyA karatA hatA tyAre kahyuM ke "mohanIya karmanI prakRtio jora karI jAya tyAre sAmA thavuM. ema karatAM jaya thAya. ghorIbhAIe sAhebajIne kIdhuM ke meM eka siddhAMtamAM evuM vAMcyuM che ke 'DAhyo vicakSaNa bahu paribhramaNa kare, te kema haze? sAhebajIe kIdhuM ke "A saMsAramAM je bahu DAhyo thAya te paribhramaNa kare; ityAdi.'' vyAkhyA sAhebajIe karI hatI.'' -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.189) ahaMbhAvathI rahita thavA mATe nitya potAnuM halakApaNuM dekhavuM potAnuM kSayopazamabaLa ochuM jANIne ahaMmamatAdino parAbhava thavAne nitya potAnuM nyUnapaNuM dekhavuM; vizeSa saMga prasaMga saMkSepavA yogya che. e ja vinaMti." (va.pR.488) (zrI nAnacaMdabhAI bhagavAnabhAI pUnAvALAnA prasaMgamAMthI) 'jANa AgaLa ajANa thaIe, tatva laIe tANI' zrI nAnacaMdabhAIno prasaMga :-'huM sAMjanA 6aa ne Azare temane maLavA gayo. sAthe ratanajI vI2jInA mANasane laIne gayo. huM paragAmano chuM jANI mane AvakAra daIne joDe besADyo, paNa mArI ajJAnatAne lIdhe, abhimAna ane ahaMkArane lIdhe mAnato hato ke mArA AgaLa dharma saMbaMdhI zrImad zuM bolI zakaze? moTA moTA munirAjo paNa mArA praznonuM samAdhAna 216
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ "svagharma saMcaya nAhIM.. karI zakyA nahotA to A to mArA AgaLa eka nAnA chokarA jevA che. zrImade pote ghaNI ghIrajathI ane saraLatAthI premALa bhASAe mane pUchyuM ke tame kaMI vAMcyuM che? kaMI jANyuM che? to huM ema kahuM chuM ke mArA vaDIlanA puNyathI meM emane saraLa javAba na Apyo ke meM vAMcyuM nathI, tema jANyuM nathI tethI ThIka thayuM, nahIM to mArI uMmara varSa papanI hatI ane huM phajeta pAmata; kAraNa ke huM kaMI jANuM nahIM ane vAMkAcUkA prazna karIne mUrakha banata. paNa temaNe mArA upara kRpA karIne pAse thoDA pustako paDelA hatAM temAM "suMdara vilAsa" nAmanuM eka pustaka hatuM te temaNe ekadama hAthamAM laIne vAMcavuM zarU karyuM. be traNa lITIo vAMcIne te vAtanuM vivecana karavA lAgyA. te vivecana karavAmAM mArA mananA je kaMI saMdeha ane pUchavAnA prazno hatA te teja vakhate khulAsA thaIne zamAI gayA. te bAbata mArA manathI pUchavAnuM kaMI bAkI rahyuM nahIM, ane je abhimAna hatuM te naSTa thaI gayuM." zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.161) "svadharma saMcaya nAhIM." svagharma eTale potAnA AtmAno gharma. AtmAno gharma eTale AtmAno svabhAva. AtmAno svabhAva zuM che? to ke "samyakajJAna, darzana, cAritrae AtmAno svabhAva che. eTale zuM? to ke jema che tema AtmA ke jaDa padArthonuM svarUpa jANavuM, jema che tema ja padArthanuM svarUpa jovuM, ane jema che tema potAnA AtmasvabhAvamAM ja sthira rahevuM, e AtmAno mULagharma che, svabhAva che. e AtmAno mULagharma mane prApta thAya evA guNono meM saMcaya eTale saMgraha karyo nahIM. zA mATe karyo nahIM? to ke dehAbhimAna mAruM gaLyuM nathI. deha te ja huM chuM evI dehamAM Atmabuddhi haju sudhI mArI gaI nathI. e jAya to zuM thAya? to ke - "dehAbhimAne galite, vijJAne paramAtmani; yatra yatra manoyAti, tatra tatra samAghayaH" artha - dehamAM huM paNAnuM abhimAna jo gaLI jAya ane potAnuM svarUpa je paramAtmA jevuM che te anubhavamAM AvI jAya to AtmAno bhAvamanarUpa upayoga jyAM jyAM jAya tyAM tyAM tene samAdhi ja che. teno AtmA sadA svastha che. te navIna karmabaMgha karato nathI. aMte samAdhimaraNanuM kAraNa paNa svagharma che. te svagharma anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva thavAthI pragaTe che te jaNAve che: prajJAvabogha vivecana bhAga-2' mAMthI - "sphaTika ratna sama jIva-nirmaLatA, jinavara-bogha-prakAzajI, prabaLa kaSAya-abhAve pragaTe, sahaja gharma vikAsejI. sUkSma artha - zrI jinezvara bhagavaMtano bogha ema jaNAve che ke AtmAnI nirmaLatA, mULa svarUpe jotAM sphaTika ratna jevI che. te AtmAnI nirmaLatA prabaLa kahetA baLavAna evA anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva thaye pragaTe che. jethI sahaja svAbhAvika AtmAmAM ja rahelA samyakdarzanAdi gharma 217
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana pragaTamAM Ave che ane krame karI te vikAsa pAmI pUrNatAne pAme che." -pra.vi.2 (pR.270) zrI AnaMdaghanajI mahArAja gharmanAtha bhagavAnanA stavanamAM jaNAve che - "gharama gharama karato jaga sahu phire, gharama na jANe ho marma ji. gharama jinesara caraNa grahyA pachI, koI na bAMdhe ho karma. jigha02 saMkSepArtha - jagatavAsI jIvo koIne koI gharmamatamAM hoya che. te sarva ame gharma karIe chIe ema kahetA phare che. paNa gharmanA marma eTale rahasyane jANatA nathI. AtmA gacchamata nAmanA gharmavALo nathI paNa te to jJAnadarzanamaya gharmavALo che; paNa A rahasyane te jANatA nathI. saMpUrNa zuddha Atmadharmane pAmelA zrI gharmanAtha bhagavAna che. evA gharma jinezvaranA caraNanuM zaraNa grahaNa karanAra arthAt temanI AjJAnusAra vartanAra jIvo anaMta saMsAra vaghAre evA koI karmane bAMdhatA nathI. rA. pravacana aMjana jo sadguru kare, dekhe parama nizAna ji. hRdaya nayaNa nihALe jagaghaNI, mahimA meru samAna. jiltha03 saMkSepArtha - sadguru bhagavAna jo kRpA karIne pravacana aMjana kare arthAt prakRSTa vacanovaDe paryAyavruSTi sajAvIne dravyadraSTi karAve to anAdikALathI guNa raheluM paramavighAnasvarUpa evuM potAnuM zuddha Atmadravya tenA jovAmAM Ave. AtmA arUpI dravya hovAthI te indriyothI jaNAya nahIM. paNa hRdayarUpI netrathI te jagaghaNI evA bhagavAnanA athavA AtmAnA darzana karI zake; arthAt AtmAnA hovApaNAno hRdayamAM tene anubhava thAya. te Atma anubhava karanArano mahimA meruparvata samAna che. kemake anAdikALanA janmamaraNanA duHkhano aMta pAmI sarvakALane mATe te AtmAnA anaMtasukhane pAmaze." 3yA caityavaMdana covIzI (arthasahita) bhAga-1 (pR.185) svagharma saMcaya nahIM... jyAM tyAMthI rAga-dveSathI rahita thavuM e ja mAro eTale AtmAno dharma che jyAM tyAMthI rAga-dveSa rahita thavuM e ja mAro gharma che; ane te tamane atyAre bothI jauM chuM. paraspara maLIzuM tyAre have tamane kaMI paNa Atmatva sAghanA batAvAze to batAvIza. bAkI gharma meM upara kahyo te ja che ane te ja upayoga rAkhajo. upayoga e ja sAghanA che. vizeSa sAghanA te mAtra satparuSanAM caraNakamaLa che, te paNa kahI jauM chuM. AtmabhAvamAM saghaLuM rAkhajo; gharmadhyAnamAM upayoga rAkhajo; jagatanA koI paNa padArtha, sagAM, kuTuMbI, mitrano kaMI harSa-zoka karavo yogya ja nathI. paramazAMtipadane icchIe e ja 218
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ "svagharma saMcaya nAhIM'... ApaNo sarvasammata gharma che ane e ja icchAmAM ne icchAmAM te maLI jaze, mATe nizciMta raho. huM koI gacchamAM nathI; paNa AtmAmAM chuM; e bhUlazo nahIM." (va.pR.170) (zrI somacaMda mahAsukharAma amadAvAdanA prasaMgamAMthI) gharmanuM phaLa zAMti zrI somacaMdabhAIno prasaMga -"eka bahena AvyA ane kRpALudevane pUchyuM ke "gharma eTale zuM?" kRpALudeve javAba Apyo-bahena, gharma eTale zAMti." zAMti e AtmAno guNadharma che. svaAtmadharmamAM jIva Ave to apUrva zAMti anubhavAya. te nirvikalpadazA che. tyAM anaMtasukha che." AtmAnA vicAra karavArUpa gharma bhajavo yogya "jIve sarva prakAranAM matamatAMtarano, kuLadharmano, lokasaMjJArUpa gharmano, oghasaMjJArUpa gharmano udAsabhAva bhajI eka AtmavicAra kartavyarUpa gharma bhajavo yogya che." (va.pR.332) anaMta janmamaraNanuM kAraNa potAnA svarUpanuM ajJAnA "jIvanuM svarUpa zuM che? jIvanuM svarUpa jyAM sudhI jANavAmAM na Ave, tyAM sudhI anaMtA janmamaraNa karavAM paDe." (va.pR.700) AtmA svagharma pAme te prakAra gharmanA, svabhAvathI dUra kare te agharma "je je prakAre AtmA AtmabhAva pAme che te prakAra gharmanA che. AtmA je prakAre anyabhAva pAme, te prakAra anyarUpa che; gharmarUpa nathI." (va.pR.351). jene AtmajJAna che evA satparuSathI ja svagharma ke Atmagharma pamAya. "jIve gharma potAnI kalpanA vaDe athavA kalpanAprAsa anya puruSa vaDe zravaNa karavA joga, manana karavA joga ke ArAghavA joga nathI. mAtra Atmasthiti che jenI evA satparuSathI ja AtmA ke Atmagharma zravaNa karavA joga che, yAvat ArAghavA joga che." (va.pR.351) (zrI tribhovanabhAI mANekacaMda khaMbhAtavALAnA prasaMgamAMthI) paramakRpALudeva jevA AtmajJAnI puruSathI ja svadharmano saMcaya karAyA zrI tribhovanabhAIno prasaMga -ekavAra sAhebajI samayasAra nAmano graMtha vAMcatA hatA. te vakhate jANe ekalo AtmA ja bole che, evo bhAsa thato hato. te vakhate khaMbhAtamAM rahenAra eka zrAvakabhAI lokamAM vidvAna tarIke gaNAto hato. te hukama muninA graMtha vAMcato. tene vedAntano Azraya hato. kevaLajJAna sudhInI mAnyatA karI hatI. te bhAI sAhebajI pAse AvyA hatA. te vakhate sAhebajI AtmAnA gharanI vyAkhyA karatA hatA. sAhebajIe kIdhuM ke AtmajJAna 219
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - 'bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana tene kahevAya ke khoLAmAM AvIne siMha bese, sarpa bese paNa kiMcitmAtra rUMvADAmAMya paNa tene bhaya thAya nahIM te jJAna che. te vakhate pelA bhAI, sAhebajI pratye hAtha joDI vAraMvAra bolyA ke huM tevo nathI. ityAdi bolyA hatA. pachIthI te bhAIno mada gaLI gayo, ane te bhAI sAhebajI pAse gayA pachIthI sAhebajInA vakhANa karatA hatA ema temanA ciraMjIvI putra hIrAbhAIthI vAta jANI hatI. teo hAla zrI subodhaka pustakAlayamAM Ave che.'" -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.191) svadharma e bahu gupta che. te koIka mahAbhAgye sadguru kRpAe pAme che "dharma" e vastu bahu gupta rahI che. te bAhya saMzodhanathI maLavAnI nathI. apUrva aMtarasaMzodhanathI te prApta thAya che. te aMtarasaMzodhana koIka mahAbhAgya sadguru anugrahe pAme che.'' (va.pR.178) svadharma saMcaya nAhIM'..... 'upadezAmRta' mAMthI : potAnA AtmAnI saMbhALa ATalo bhava le to svadharma saMcaya thAya " 'jAgyA tyAMthI savAra;' bhUlyA tyAMthI pharI gaNo. AtmA to maravAno che nahIM. tyAre tenI 220
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'svadharma saMcaya nAhIM'..... saMbhALa have lo. saba sabakI saMbhAlo maiM merI phoDatA hUM.' potAnI--potAnA AtmAnI saMbhALa ATalo eka bhava lo.'' -upadezAmRta (pR.372) govALaNane ThagI paNa muni maLatA potAnA AtmAnI saMbhALa laI lIdhI = AbhIrI ane vaNikanuM dRSTAMta "koI gAmamAM eka vaNika hato. te dukAne besIne hamezAM vepAra karato hato. ekadA tenI dukAne koI ati saraLa svabhAvanI govALaNa be rUpiyA laIne kapAsa levA ApI. teNe vaNikanA hAthamAM be rUpiyA ApI teno kapAsa ApavA kahyuM, eTale te vaNike 'hAlamAM kapAsa bahu moMgho che.' ema kahIne arghA ardhA rUpiyAnI be ghAraNa toLIne tene eka rUpiyAno kapAsa Apyo. te ati saraLa svabhAvavALI govALaNa be vakhata jokhI ApavAthI be rUpiyAno mane kapAsa Apyo." ema jANIne te kapAsa laI potAne ghera gaI. pachI te vaNike vicAryuM ke "Aje eka rUpiyo phogaTano maLyo che, mATe Aja to huM tenuM uttama bhojana jamuM." ema vicArIne te rUpiyAnuM ghI, khAMDa, ghauM vagere kharIdIne ghera mokalyuM, ane potAnI strIne tenA ghebara karavAnuM kahevarAvyuM. te strIe ghebara taiyAra karyA; tevAmAM bIjA koI gAmamAM raheto teno jamAI potAnA mitra sahita koI kAma sAruM Avyo. tene joIne harSita thayelI pelA vaNikanI strIe te bannene ghebara jamADyA. "strIone jamAI para ati sneha hoya che.'' 221
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana teo jamIne gayA pachI te vaNika bhojanane mATe ghera Avyo, tyAre ja hamezanI jevuM svAbhAvika bhojana joIne teNe potAnI strIne pUchyuM ke "he priyA! teM Aje ghebara kema karyA nahIM?" strIe javAba Apyo ke "he svAmI! ghebara to karyA hatA, paNa te satpAtrane jamADyA che. Aje kAMI kAma mATe ApaNA jamAI tenA mitra sahita ahIM AvyA hatA, tene javAnI utAvaLa hatI, tethI tene te ghebara jamADyA che." te sAMbhaLIne vaNika khedayukta thaI vicAra karavA lAgyo ke "meM bIjAne mATe thaIne bicArI govALaNane nakAmI chetarI. tene chetaravAnuM pApa mane lAgyuM, ane ghebara to bIjAe ja khAghA. mUrNa puruSo strI putrAdikane mATe atyaMta pApa karma kare che, paNa te pApanuM phaLa to tene potAne ja bhogavavuM paDe che." ema vicArI te gAma bahAra jaIne dehaciMtA karI pAcho vaLatAM sUryanA tApavaDe glAni pAmavAthI eka vRkSa nIce vizrAMti levA beTho; tevAmAM koI munine gocarI jatA joIne teNe kahyuM ke "he pUjya! ahIM Avo. jarA vizrAMti lyo ane mArI eka vAta sAMbhaLo." te sAMbhaLIne jJAnI munie kahyuM ke "huM mArA potAnA kArya mATe utAvaLe jAuM chuM, tethI huM rokAIza nahIM." vaNika 222
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ svadharma saMcaya nAhIM'... bolyo ke "he mahArAja ! zuM bIjAne kAme paNa koI jatA haze ke jethI Apa evuM huM ? bolyA ke huM mArA potAnA kArya mATe jAuM chuM?" muni bolyA ke "bIjAnA kAryo mATe ghaNA jIvo kleza pAme che; temAM prathama to strIputrAdikane mATe kleza pAmato evo tuM ja draSTAMtarUpa che." A eka ja vAkyathI pratibodha pAmIne te vaNike munine kahyuM ke "Apa tapanuM pAraNuM vigere karo. pachI huM ApanI pAse AvIza." pachI muni nirdoSa AhAravaDe dehane bhADuM ApIne svAdhyAya dhyAna karavA lAgyA. te vakhate te vaNike temanI pAse jaI gharmanuM zravaNa karyuM. ityAdi gurunA upadezathI pratibogha pAmelA vaNike gurune kahyuM ke "he guru! baMghuvarganI rajA laIne dIkSA levA mATe huM ahIM pAcho AvuM tyAM sudhI Apa ahIM ja rahejo." ema kahIne ghera jaI teNe sarva svajanone tathA potAnI strIne kahyuM ke "A dukAnanA vyApArathI mane ghaNo alpa lAbha maLe che, mATe ghaNo lAbha meLavavA sAru mAre paradeza vyApAra karavA javuM che; tene mATe ahIM be sArthavAha che. temAM eka sArthavAha evo che ke te potAnuM ghana ApIne icchita nagaramAM laI jAya che. ane meLavelA ghanamAM pote bhAga leto nathI; ane bIjo sArthavAha evo che ke te potAnuM ghana Apato nathI ane tenI sevA karatAM te prathamanuM upArjana kareluM sarva ghana paNa laI le che, to tame sarva kaho ke huM kayA sArthavAhanI sAthe jAuM?" tyAre sarva bolyA ke "tame pahelA sArthavAhanI sAthe jAo." te sAMbhaLIne te vaNika sarva baMdhuone laIne bahAra udyAnamAM Avyo. tyAM baMghuoe sArthavAha kyAM che?" ema pUchyuM, tyAre te bolyo ke "A vRkSanI nIce beThelA siddhipurInA sArthavAha A sAdhu che. S aray RESIPUMS v jA nI chata para AS "0" , T ' - 223
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana te potAnA gharmarUpI ghanane ApIne hamezAM vyApAra karAve che, ane temAM je lAbha maLe che temAMthI te lezamAtra paNa grahaNa karatA nathI. tethI AnI sAthe izkelI evI muktipurIe huM jaIza. bIjo sArthavAha te strI, svajana vigere jANavA. te pUrvanuM gharmarUpI ghana laI le che, ane navuM ghana bilakula ApatA nathI; mATe tame mane AnaMdathI kahyuM che ke pahelA sArthavAha joDe jAo; tethI huM tamArA sarvano saMbaMgha mUkIne svagharmano saMcaya karavA A munino ja Azraya karuM chuM." -upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-5 (pR.153) purabiyAnI jema potAnA AtmAnI saMbhALa rAkhe to svagharma pAme purabiyAnuM dRSTAMta -"keTalAka purabiyA ujANI karavA nadIkinAre gayA hatA. dareke potapotAno judo coko karI rasoI karI. pachI nadImAM nAhavA mATe badhA gayA. nAhIne pAchA AvyA tyAre eka purabiyAne zaMkA paDI ke mAro coko kayo haze. te nakkI karavA teNe eka patharo upADI baghAne kahyuM, "saba sabakI saMbhAlo, meM merI (hAMDI) phoDatA hUM' eTale sau potapotAnI hAMDIo saMbhALI beThA. eTale eNe patharo nAkhI daIne potAno coko saMbhALI lIdho." -upadezAmRta (pR.372) tema para paMcAta mUkI potAnA AtmAnI saMbhALa rAkhe to jIva svadharma pAme. 224
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ svagharma saMcaya nAhIM'.... FL) mithyAtvarUpI kATa jAya to jIva bhedajJAna pAmI kaMcana jevo thAya f: kI pArasamaNinuM draSTAMta - "eka mahAtmAe prasanna thaIne potAnA bhaktane sAta divasa mATe pArasamaNi Apyo, ane kahyuM ke sAta divasamAM jeTaluM AnAvaDe sonuM banAvavuM hoya teTaluM banAvI le. ziSya sonu banAvavA mATe sastu lokhaMDa zodhI ghaNuM laI Avyo paNa te badhuM kATavALuM hatuM. tethI tenuM ratibhAra paNa sonuM banyuM nahIM. sAta divasa pUrA thayethI pArasamaNi pAcho ApI devo paDyo. amUlya vastu maLavA chatAM paNa te bhikhArI ja rahyo. . tema mithyAtvarUpI kATa eTale dehamAM AtmabuddhirUpI kATa ApaNA AtmA upara lAgelo che. tethI pArasamaNi samAna jJAnI puruSanAM vacano maLavA chatAM paNa AtmA kaMcanamaya banI zakato nathI. ane cAra divasanI cAMdanI jevuM A AyuSya to viSayakaSAyamAM pUruM thaI jAya che. mATe atyaMta puruSArtha karI mithyAtvarUpI kATane zraddhAnA baLe kADhI nAkhavAno ja prayAsa jIve karavo joIe. to svaAtmagharmano saMcaya thaI jIvane bhedajJAnanI prApti thAya." "boghAmRta bhAga-1' mAMthI - sahajAtmasvarUpa e ja svagharma che paNa meM tenuM raTaNa karI saMcaya karyo nahIM "navakAramaMtra" ane "sahajAtmasvarUpa paramaguru" e eka ja che. navakAramAM paheluM "no rihaMtA' ema Ave che. arihaMta che te sahajAtmasvarUpa che. pachI 'namo siddhA', siddha che te paNa sahajAtmasvarUpa che. "mo mAribAI', AcArya che te paNa sahajAtmasvarUpa che. "no 225
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana 3vajJAyA', upAdhyAya che te paNa sahajAtmasvarUpa che. "namo stro, savvasAhU', sAghu che te paNa sahajAtmasvarUpa che. A badhAmAM pUjavA yogya vastu sahajAtmasvarUpa che ane pAMca parameSThI paramaguru che. kRpALudeve ApaNane TUMkAmAM 'sahajAtmasvarUpa paramagurumAM badhuM kahI dIdhuM che." -bo.1 (pR.523) dANAnI jema smaraNamaMtra maLyo to temAM dinodina vRddhi karI Atmahita karavuM vicakSaNa vahunuM draSTAMta - "eka zeTha vRddha thayA. tethI temaNe vicAryuM ke have A gharanuM kArobAra kone ane kevI rIte soMpavuM. tenI parIkSA karavA mATe potAnA sagAvahAlAne eka divasa bolAvI jamADIne temanI sAme potAnI cAre chokarAonI vahuone bolAvI darekane DAMgaranA pAMca pAMca dANA ApyA. Unth temAM sahuthI moTI hatI teNe vicAryuM ke sAThe buddhi nAThI lAge che. tethI sasarAe baghAnI vacce kaMI dAgInA ke kImatI cIja ApavAne badale AvA dANA ApyA ema vicArI teNe te pheMkI dIghA. bIjIe vicAryuM ke dANA to khAvA mATe hoya ema vicArI prasAdarUpe jANI tenA choDAM ukheDIne khAI gaI. trIjIe vicAryuM ke sasarAjIe dANA ApyA che te kaMI kAraNasara haze nakAmA to nahIM hoya. mATe koIvAra kAme lAgaze ema vicArI DAbalImAM sAcavIne saMgharI rAkhyA. cothI vahu je sahuthI nAnI hatI te bahu vicakSaNa hatI teNe e pAMca dANAne potAnA piyare mokalI 226
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'svadharma saMcaya nAhIM'..... vavarAvyA. navA dANA thayA tenAthI bIje varSe pharI khetI karAvI. ema pAMca varSa karAvyuM. tethI ghaNAM gADAM bharAya eTalI DAMgara thaI. pAMca varSa pachI zeThe pharIthI badhAnI vacce cAra vahuone bolAvI te dANAnuM zuM karyuM? ema pUchyuM. be jaNIe potAnI vItelI vAta kahI ke huM khAI gaI ane pheMkI dIdhA. trIjIe pote saMgharelA dANA lAvIne batAvyA ane cothI vahue kahyuM ke te dANA lAvavA mATe to ghaNA gADAM joIze. pachI te mujaba potAnA piyarathI aneka gADAM bharIne dANA maMgAvyA AthI zeThe vicArIne tene gharanI mAlakaNa karIne tijorI soMpI. jeNe dANA sAcavI rAkhyA hatA tene gharanI bIjI dekharekha rAkhavAnuM kAma soMpyuM. je khAI gaI hatI tene rasoDAnuM kAma soMpyuM. ane jeNe dANA pheMkI dIdhA hatA tene ghara sAphasUpha ane kacaro bahAra pheMkavAnuM kAma soMpyuM. A vAta parathI ApaNe A samajavAnuM che ke satpuruSa pAsethI AtmAnI vAta maLI hoya ke smaraNamaMtra maLyo hoya to tene visArI na detAM jeTalo bane teTalo puruSArtha karI dinodina temAM vRddhi karavI. to svaAtmadharmano jIvane sAkSAt anubhava thAya." (nitya.pATha pR.14) je kaMI karuM te AtmArthe eTale svadharma prApti mATe karuM "pUjyazrI--karavAnuM che AtmAnA hita mATe. prabhuzrIjI kahetA ke je kaMI karavuM te AtmArthe. 227
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana [ AtmAne bhUlyo to badhuM nakAmuM jAya. lokone dekhADavA kare te kaMI kAmanuM nathI. prabhuzrIjI kahetA ke AtmA juo. beTTo hoya te bIjAM jue. AtmAne na bhUlavo. para prabhuzrIjI draSTAMta ApatA ke dUgha Akhare tyAre meLavaNa nAkhe che, to dahIM thAya. nahIM to dUgha bagaDI jAya. tema je kaMI karavuM temAM "AtmArthe karavuM che e meLavaNa nAkhavuM, to kAma bagaDe nahIM." -dho.1 (pR.513) 'nathI nivRtti nirmaLapaNa, anya gharmanI kAMI ... anya gharma eTale AtmagharmathI viparIta te anya gharma. Atmagharma sivAya anya gharmane batAvanAra evA kudeva, kuguru ane kugharmathI mArI nirmaLapaNe eTale saMpUrNapaNe AtmArthe nivRtti thaI nathI; arthAt kudeva, kuguru ke kugharmanA nimitte mAna poSavAnI ke sAMsArika vAsanAo poSavAnI vRttithI huM saMpUrNapaNe nivRtta thayo nathI. ane devI devatAonI mAnyatA rAkhI haju mithyAtvane ja poSaNa ApI rahyo chuM. paNa AtmAnA gharmo ke guNo je dayA, zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya Adi che te pragaTAvavA puruSArtha paNa karato nathI. vaLI AtmA sivAya zarIra, mAna moTAI ane tene laIne viSayavikAra, moha Adi vibhAvabhAvomAM mArI vRtti jAya che te baghA AtmA sivAya para gharmo che; tenI paNa nivRtti mArA AtmAnA kalyANa mATe haja sathI mArAthI thaI nathI. A sarva bAhya pravRttiono tyAga karI Avo adabhUta yoga maLyo che to bhakti, satsaMga, svAdhyAya, smaraNamAM ja kALa gALavo joIe paNa tema karavAmAM mAruM baLa cAlatuM nathI, mATe Apa kRpA karI mane baLa Apo ke jethI huM nivRtti laIne bhakti, satsaMga, svAdhyAya ja karyA karuM. nathI nivRtti nirmaLapaNa, anya gharmanI kAMI... zrImad rAjacaMdra mAMthI - nivRtti meLavI AtmAne jAgRta karavo evI jJAnI puruSanI AjJA "paramanivRtti niraMtara sevavI e ja jJAnInI praghAna AjJA che; tathArUpa yogamAM asamarthatA hoya to nivRtti sadA sevavI, athavA svAtmavIrya gopavyA sivAya bane teTalo nivRtti sevavA yogya avasara prApta karI AtmAne apramatta karavo ema AjJA che." (va.pR. 654) savAra sAMja nivRtti laI A saMsArathI kema chUTAya te zoghaje "vyavahArano niyama rAkhaje ane navarAze saMsAranI nivRtti zoghaje." (va.pR.6) AtmajJAna zIdhra thavA atyaMta puruSArtha karI paraparicaya choDavo ja alpa kALamAM avyAbAgha sthiti thavAne arthe to atyaMta puruSArtha karI jIve paraparicayathI nivartavuM ja ghaTe che, haLave haLave nivRtta thavAnAM kAraNo upara bhAra devA karatAM je prakAre tvarAe nivRtti thAya te vicAra kartavya che; ane tema karatAM azAtAdi Apattiyoga vedavA paDato hoya to 228
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya dharmanI kAMI'..... tene vedIne paNa paraparicayathI zIghrapaNe dUra thavAno prakAra karavo yogya che. e vAta vismaraNa thavA devA yogya nathI.'' (va.pR.421) saMsAra saMbaMghI prasaMgane jema bane tema saMkSepI Atmahita karavuM "laukikabhAva ADe AtmAne nivRtti jyAM nathI AvatI, tyAM hitavicAraNA bIjI rIte thavI saMbhavatI nathI. ekanI nivRtti to bIjAnuM pariNAma thayuM saMbhave che. ahitahetu evo saMsArasaMbaMdhI prasaMga; laukikabhAva, lokaceSTA e saunI saMbhALa jema bane tema jatI karIne, tene saMkSepIne Atmahitane avakAza Apavo ghaTe che.'' (va.pR.423) upavAsa nivRtti mATe che te divase vizeSa dharmadhyAna karavuM "nivRtti mATe upavAsa batAvyA che. hAlamAM keTalAka ajJAnI jIvo upavAsa karyo hoya tyAre dukAne bese che, ane tene pauSadha TharAve che. AvA kalpita pauSagha jIve anAdikALathI karyA che. te badhA jJAnIoe niSphaLa TharAvyA che.'' (va.pR.718) pratidina thoDI paNa nivRtti laI cittavRtti avazya sthira karavI "upAdhinA yogane lIdhe zAstravAMcana jo na thaI zakatuM hoya to hamaNAM te rahevA devuM, paraMtu upAdhithI thoDo paNa nitya prati avakAza laI cittavRtti sthira thAya evI nivRttimAM besavAnuM bahu avazya che. ane upAdhimAM paNa nivRttino lakSa rAkhavAnuM smaraNa rAkhajo.'" (va.pR.262) anya paricayathI pAcho vaLe to sahajamAM hamaNAM ja Atmajoga pragaTe ''vicAranI nirmaLatAe karI jo A jIva anyaparicayathI pAcho vaLe to sahajamAM hamaNAM ja tene Atmajoga pragaTe. asatsaMgaprasaMgano gherAvo vizeSa che, ane A jIva tethI anAdikALanA hInasattva thayo hovAthI tethI avakAza prApta karavA athavA tenI nivRtti karavA jema bane tema satsaMgano Azraya kare to koI rIte puruSArthayogya thaI vicAradazAne pAme.'' (va.pR.451) alpa paNa nivRtti gamatI nathI to mithyAtvathI chUTavuM keTaluM durghara "alpamAM alpa evI nivRtti karavAmAM paNa jIvane TADha vachUTe che, to tevI anaMta pravRttithI karI je mithyAtva thAya che, tethI nivartavuM e keTaluM durdhara thaI paDavuM joIe ? mithyAtvanI nivRtti te ja 'samyaktva' '". (va.pR.754) vRttione rokI aMtarmukha karavI; avazya e ja jJAnInI AjJA "dRDha nizcaya karavo ke vRttio bahAra jatI kSaya karI aMtavRitta karavI; avazya e ja jJAnInI AjJA che.'' (va.pR.691) manuSyatvanA saphaLapaNA mATe satpuruSa, satsaMga AdinI jarUra "jeTalo vakhata AyuSyano teTalo ja vakhata jIva upAdhino rAkhe to manuSyatvanuM saphaLa thavuM kyAre saMbhave ? manuSyatvanA saphaLapaNA mATe jIvavuM e ja kalyANakAraka che; evo nizcaya karavo 229
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana joIe. ane saphaLapaNA mATe je je sAghanonI prApti karavI yogya che, te prApta karavA nitya prati nivRtti meLavavI joIe. nivRttinA abhyAsa vinA jIvanI pravRtti na TaLe e pratyakSa samajAya tevI vAta che." (va.pR.262) (zrI jeThAlAla jamanAdAsa bhAvasAra vasovALAnA prasaMgamAMthI) mAtra AtmadhyAna arthe nivRtti laI ekAMta sevanAra paramakRpALudeva zrI jeThAlAlabhAIno prasaMga -"trIje divase koI kAThiyAvADathI jIvarAja karIne vANiyo Avyo hato. teNe prazna karyo hato. te prazna taddana viruddha pakSano hato. tenuM paNa samAdhAna sAhebajIe karI nAkhyuM hatuM ane te uparathI eNe rAjI thaIne kahyuM ke sAhebajI A mArI sonAnI vIMTI che te tamane khuzIthI InAma ApuM chuM ene laI mane pAvana karo. tyAre sAhebajIe te mANasane ghaNo ja Thapako dIdho ke zuM ame vepAra karavA nIkaLyA chIe? ane vepAra karavo hoya to gAmaDAMmAM zuM karavA rahIe? kapALazrI nivRttinuM ja sthAnaka zoghatA hatA. uparanI vAto parathI mane cokkasa thayuM ke A puruSane bilakula lAlaca nathI. mATe te nirlobhI che ema nakkI thayuM hatuM. zrImad rAkhe.prasaMgo (pR.274) boghAmRta bhAga-1' mAMthI : jene AtmAnuM kalyANa karavuM che tene to A Azrama tapovana jevuM che je je padArtha nivRtti Ape evA hoya te nivRttidravya che. nivRttivALuM kSetra hoya tethI kAma karI levuM. kRpALudeve lakhyuM che ke evuM sthAna kyAM che ke jyAM jaIne rahIe? prabhuzrIjIe A karI ApyuM. jene AtmAnuM kalyANa karavuM che tene to A Azrama tapovana jevuM che. nivRttine mATe kALa vaghAre kADhe te nivRttikALa ane saMkalpavikalpomAM na jAya te nivRttibhAva che." (jUnuM bo.1 pR.311) ema anaMta prakArathI, sAghana rahita huMya; nahIM eka sadgaNa paNa, mukha batAvuM zuM? 13 artha -"ema aneka prakArathI vicAra kIghA paNa sasAghana maLyuM nahIM. huM sAghanarahita ja rahyo. mArAmAM eka paNa saguNa nathI. mAruM moDhuM tane kevI rIte batAvuM, zarama Ave che. eTalA doSo bharelA che ke huM kahI zakto nathI." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) ema anaMta prakArathI sAghana rahita huMya'. he bhagavAna! meM pUrvajanmomAM mArA AtmakalyANa mATe anaMta prakAranA sAghano kugurunI AjJAthI ke svacchede karyA tethI haju sudhI mArA janmamaraNano aMta Avyo nathI. have Apa paramakRpALuno yoga thayo che. mArgane pAmelo mArga pamADaze." tethI ApanA boghane jANI, tenI zraddhA karavAthI jarUra chUTavAnI vAtano AtmAmAMthI bhaNakAra thaze ane tema vartavAno paNa bhAva thaze. AnA viSe paramakRpALudeva patrAMka 166 mAM nIce pramANe jaNAve che - 230
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema anaMta prakArathI, sAghana rahita huMya, nahIM eka saguNa paNa, mukha batAvuM zuM?'. anAdikALanA paribhramaNamAM mokSe javA anaMta prakAranA sAghano karyA "3. anAdikALanA paribhramaNamAM anaMta vAra zAstrazravaNa, anaMta vAra vidyAbhyAsa, anaMta vAra jinadIkSA, anaMta vAra AcAryapaNuM prApta thayuM che. mAtra, sat' maLyA nathI. "sat' supyuM nathI, ane "sat zrakyuM nathI, ane e maLe, e suye, ane e zraye ja chUTavAnI vArtAno AtmAthI bhaNakAra thaze. 4. mokSano mArga bahAra nathI, paNa AtmAmAM che. mArgane pAmelo mArga pamADaze. 5. be akSaramAM mArga rahyo che, ane anAdi kALathI eTaluM badhuM karyA chatAM zA mATe prApta thayo nathI te vicAro." (va.pR.246) be akSaramAM mArga rahyo che jJAna ane jJAnI. jJAna jJAnImAM hovAthI jJAnI "anaMtakALathI paribhramaNa che, emAM vidyA ghaNI vAra bhaNyo, jinadIkSA lIdhI, AcAryapaNuM maLyuM, paNa sat maLyA nathI. sat pAmavA prathama jJAnI kahe te sAMbhaLavuM, pachI enI zraddhA karavI. potAnA bhAvathI baMghAya che, potAnA bhAvathI chUTAya che. aMtaraMga kriyA che te sadguru vinA samajI na zakAya. mATe sagurunI bhakti, zaraNa levAM. jJAna joItuM hoya to jJAnI pAse javuM. jyAM mokSamArga che, tyAM jAya to mokSamArge caDhe. anAdikALathI paribhramaNa karato Avyo che, paNa AtmA prApta thayo nathI. sapuruSanuM oLakhANa thavuM muzkela che. oLakhANa thayA pachI jo eka vacana maratAM sudhI pakaDa karI le to mokSa thaI jAya. samyagdarzanajJAnacAritra e mokSamArga che ane e AtmA ja che. bahAra zoghavAthI na maLe. be akSaramAM mArga rahyo che. te be akSara kayA haze? 5.u.prabhuzrIjIe kahyuM hatuM ke jJAna ane jJAnI." (bo.2 pR.35) nahIM eka sadgaNa paNa, mukha batAvuM zuM?' he bhagavAna! eka paNa AtmaguNa haju sudhI mArAmAM pragaTyo nathI; to huM pApI evo Apane zuM moDhuM batAvuM. jyAM sudhI AtmajJAna na thAya tyAM sudhI eka paNa guNa kharekhara pragaTyo kahevAya nahIM. prajJAvabogha vivecana bhAga-1" mAMthI - "dAna, zIla, tapa suMdara guNa paNa, paththaratulya pramANojI, jo mithyAtva vase uramAM to, kahe jinavara, jana jANojI. vinaya artha - dAna, zIla ane tapa e suMdara guNo hovA chatAM, hRdayamAM jo mithyAtvano vAsa che to te guNone paNa patthara samAna jANo ema jinezvara kahe che. kemake dAna, zIla ane tapanI ArAdhanA karIne paNa jo Aloka ke paralokamAM devAdikanA indriya sukha meLavavAnI ja icchA che to te guNo tene devalokamAM laI jaI mohamAM phasAvI pharI halakI gatimAM laI janAra hovAthI te 231
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana : mithyAtva sahita guNone paNa patthara samAna bhavasAgaramAM DUbADanAra ja mAnavA yogya che. I4 samyakdarzana sAthe te guNa ratnatulya amUlyajI, avaguNa paNa saghaLA savaLA tyAM mahimA koI atulyajI. vinaya artha - dAna, zIla, tapAdi guNo jo samyadarzana sAthe hoya to te ratnatulya amUlya gaNavA yogya che. samyagdarzananI hAjarImAM to avaguNo paNa saghaLA savaLA thaI jAya che. evo samyagdarzanano atulya mahimA che. tenuM kAraNa e che ke samyavRSTi jIvane saMsAramAM udayAzIna kArya karatA chatAM paNa hRdayamAM kartAbhAva hoto nathI. te bAhyathI kartA dekhAya che paNa aMtarathI mAtra sAkSIrUpe rahe che. tethI jJAnIpuruSo khAtA chatAM khAtA nathI, pItAM chatAM pItA nathI, bhogavatA chatAM bhogavatA nathI; evo samyadarzanano mahimA aparaMpAra che." pA (pra.1 pR.419) "pUjya gRhasthapaNuM gamyuM, AvuM bhakti-ghAma, sadguNa-gaNa vinA nahIM zobhe zrAvaka nAma. 18 artha - jene puruSa pratye bhakti jAgI che, jenA gharanA badhA bhakti karatA hovAthI ghara paNa bhaktinuM ghAma banyuM che, tenuM gRhasthapaNuM vakhaNAya che, pUjya manAya che. paNa saguNanA samUha vagara gRhasthanuM zrAvaka evuM nAma zobhA pAmatuM nathI." -pra.vi.bhAga-1 (pR.433) zrAvaka kone kahevA? jene saMtoSa Avyo hoya; kaSAya pAtaLA paDyA hoya; mAMhIthI guNa Avyo hoya; sAco saMga maLyo hoya tene zrAvaka kahevA." (va.pR.729) kevaLa karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha; pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha." 14 artha :- "he sarvajJa bhagavAna! tame kevaLa dayAnI mUrti cho, dInanA baMdhu ane nAtha cho. huM mahApApI chuM, ane parama anAtha chuM. mAro hAtha grahIne mane tAro hAtha graho eTale zuM? kaMI saguru hAtha jhAlavA Ave? "graho prabhujI hAtha" eTale mane bogha ApIne mArI mithyA mAnyatA TaLe tema karo. huM DUbI rahyo chuM, mATe bogharUpI hAthathI grahIne mane pakaDIne bahAra kADho." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) kevaLa karuNA mUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha'... Apa to he prabhu mAtra karuNAnI ja mUrti cho arthAt dayAnA ja sAgara cho. ane dInabaMdhu eTale mArA jevA pAmaranA paNa Apa mitra cho. ane dInanAtha eTale mArA jevA garIbanA Apa nAtha paNa cho. "abhiyabharI mUrati racI re, upamA na ghaTe koya; zAMta suthArasa jhIlatI re, nirakhata tRmi na hoya. vi06 232
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLa karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInanAtha'... saMkSepArtha - he prabhu! ApanI mUrti to amiyabharI eTale amRtarasano bharelo jANe kuMDa na hoya evI bhAse che. enI racanAnI upamA bIjA koI sAthe ApI zakAya ema nathI. vaLI ApanI mUrti to rAgadveSathI rahita ane samabhAva sahita evA zAMta sughArasamAM jhIlI rahI che ke jene nirakhata eTale ghArIghArIne jovA chatAM paNa mArA manane tRpti thatI nathI, arthAt vAraMvAra joyA karavAnI bhAvanA rahyA kare che. kAraNa ke tarUpa banavA mATe ApanI mUrti mane parama AdhArarUpa che." IkA -caityavaMdana covIzI (arthasahita) bhAga-1 (pR.159) (zrI malakacaMdabhAI morabIvALAnA prasaMgamAMthI) zAMta vItarAga mudrA - kevaLa karuNAnI mUrti jANe sAkSAt bhagavAna ja che zrI malakacaMdabhAIno prasaMga - paramakRpALudevanI mudrA taddana viSaya-kaSAya rahita ane zAMta hatI ane AkhA zarIramAM vItarAgatA prasarI rahI hatI. game te vakhate jAo paNa mukhAraviMda anya pariNAmane bhajatuM nahIM. kema jANe sAkSAt bhagavAna ja hoya! tema ja thatuM. vAta kare temAM pUrvApara virodha hoya nahIM. akhaMDa upayoga rAkhatA tathA vAtanI saMkalanA abhuta lAgatI. khAtAM, uThatAM, besatAM taddana apramatta dazA jovAmAM AvatI. eka vakhata bolyA ke, jJAna amArAmAM pariNameluM che. te mukhAraviMda jotAM khullI rIte jaNAtuM hatuM. vANI taddana amRtamaya ane sAtizayavALI hatI. vacana evAM TaMkAtkirNa hatAM ke sAmA mANasa upara asara thayA vinA rahe ja nahIM. ane ema ja icchA rahe ke teozrInI samIpamAM rahIe jethI hamezAM navuM navuM sAMbhaLIe. sAhebajIne ghaNI labdhio pragaTI hatI." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.79) "prajJAvabogha vivecana bhAga-1,2' mAMthI - "zrI rAjacaMdra-caraNe namuM jayavaMtAjI, jenA guNa anaMta re guNavaMtAjI, tAraka tattva batAvatA jayavaMtAjI, akAma karuNAvaMta re guNavaMtAjI. 1 artha - zrImad rAjacaMdra prabhunA caraNakamaLamAM huM praNAma karuM chuM. jenuM zuddha svarUpa traNe kALamAM jayavaMta che, arthAt jenA zuddha svarUpanuM astitva traNeya kALamAM vidyamAna che. te zuddha svarUpamAM anaMta guNa rahelA hovAthI te guNonA bhaMDAra che. je bhavyAtmAone saMsAra samudrathI tAranAra evA Atmatattvane batAvanArA che, evA paramakRpALu prabhu akAma eTale niSkAma karuNAzIla svabhAvavALA hovAthI sadA pUjanIya che. tenA guNa gurunA zuM varNavuM? jaya0 amApa e upakAra re guNa kevaLa karuNA-mUrti che, jaya0 mokSamArga-dAtAra re guNa02 artha - evA guru bhagavaMtanA guNonuM huM zuM varNana karI zakuM? jene mArA para koI kALe 233
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana fe mApa na nIkaLI zake evo anaMta amApa upakAra karela che. A pAmara para prabhu karyo, aho! aho! upakAra." -zrImad rAjacaMdra je mAtra karuNAnI ja mUrti hovAthI janmamaraNathI chUTavArUpa mokSano mArga batAvI mArA para anaMtI dayA karI che. mArA bhaviSyamAM AvanAra anaMtakALanA duHkhone pheDI zAzvata sukhazAMtino mArga batAvI je upakAra karyo che teno pratyuttara vALavA huM sarvathA asamartha chuM. samakitadAyaka guru taNo, pratyupakAra na thAya?" bhava koDAkoDI lage, karatA kroDa upAya. mArA pra.vi.bhAga-2 (pR.303) "anaMta dayA sapuruSanI jaya. koI na pAme pAra re guNa0 anaMta jIva upara thato jaya0 kharekharo upakAra re guNa0 21 artha :- satparuSonA hRdayamAM rahelI anaMtadayAno koI pAra pAmI zake nahIM. kalyANanA mArgane ane paramArtha svarUpane yathArtha rIte nahI samajanArA ajJAnI jIvo, potAnI mati kalpanAthI mokSamArgane kalpI, vivigha upAyomAM pravartana karatA chatAM mokSa pAmavAne badale saMsAra paribhramaNa karatA jANI niSkAraNa karuNAzIla evuM amAruM hadaya raDe che." -zrImad rAjacaMdra (pR.499) sapuruSa dvArA anaMta jIvo upara kharekharo upakAra thAya che. guru paraMparA anAdikALathI cAlI Ave che. anaMta jIvo para anaMta upakAro thayA che. teo zAzvata sukhano mArga batAvI evo upakAra kare che ke jethI koI kALe duHkha Ave nahIM. mATe devavaMdanamAM temanI stuti karI che : "parAtpara gurave namaH, paraMparAcArya gurave namaH paramagurave namaH, sAkSAt pratyakSa sagurave namo namaH" 121 (pra.vi.2 pR.308) artha -parAtpara eTale parathI para eTale sarvathI utkRSTamAM utkRSTa guru bhagavaMtane mArA namaskAra ho. sudharmA svAmI AdinI uttarottara paraMparAmAM thayelA AcArya-guru bhagavaMtone mArA namaskAra ho. sahajAtmasvarUpane pAmelA evA paMca parameSThIrUpa arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu evA pAMceya paramaguru bhagavaMtane mArA namaskAra ho. tathA vartamAnamAM paropakArI evA sAkSAt pratyakSa sadguru sahajAtma-svarUpamaya paramakRpALu zrImad rAjacaMdra prabhune vAraMvAra mArA namaskAra ho. (zrI popaTabhAI manajIbhAI desAI vavANiyAnA prasaMgamAMthI) sapuruSa kevaLa karuNAnI ja mUrti hoya che zrI popaTabhAIno prasaMga - vavANiyAmAM ArajAjIonI bhAvanAthI "paramakRpALue sUyagaDAMgasutramAMthI be gAthAo vAMcIne te gAthAonuM savistAra varNana evuM to spaSTa rIte karyuM 234
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLa karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha"... ke je sAMbhaLI ArajAjI to cakita thaI gayA, stabdha banI gayA ane sAhebajI pratye bolavA lAgyA ke aho! amoe to A pramANe koI sthAne sAMbhaLyuM nathI, temaja koIpaNa sAdhu mahArAja ke sAdhvIjIe samajAvyuM nathI. Ape amArA upara mahaMta upakAra karyo che. ema kahI badhA ArajAjIo pATa parathI UbhA thaI gayA. tyAre sAhebajI bolyA ke Ama kAM karo cho? tyAre ArajAjI bolyAM ke amo pATa para besavA lAyaka nathI, amArI ghaNI ja bhUla thaI che ane tethI ApanI AzAtanA thaI che. tyArapachI ArajAjIoe mane kIdhuM ke hAlamAM lagabhaga eka mAsa sudhI amArI sthiratA thavAnI che, tyAM sudhI haMmezAM ekAda kalAka paghAre to ghaNo ja lAbha maLI zake. A hakIkata meM sAhebajIne vidita karI tyAre temaNe mane jaNAvyuM ke bhale, tema karIzuM. tamo haMmezAM hAjara rahejo. A pramANe sAhebajI haMmezAM upAzraye paghAratA ane huM paNa sAthe jato hato. sAhebajI jyAre upAzrayamAM praveza karatAM ke turata ja ArajAo pATa parathI UbhA thaI jatA ane nIce besatA hatA." zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.15) have pU.zrI brahmacArIjI paNa A gAthAmAM potAno anubhava jaNAve che - "huM dumaka sama hInapuNya paNa tuja dvAra para AvI caDyo, susthita zrImad rAjacaMdra taNI kRpAnajare paDyo; tyAM saMta zrI laghurAja svAmI premasaha sAme maLyA, muja draSTiroga maTADavA jAte parizramamAM bhaLyA. 8 artha - "upamiti bhava prapaMca' nAmanA graMthamAM kahyuM tema hInapuNya evA Thumaka jevo huM paNa zrImad rAjacaMdra AzramanA mukhya dvAra para AvI caDhyo ane susthita mahArAjA jevA zrImad rAjacaMdra prabhunI kRpAnajare paDyo. tyAM rAyaNa taLe birAjamAna saMta zrI laghurAja svAmI premasaha sAmA maLyA. tathA mAro dRSTiroga eTale anAdino AtmabhrAntirUpa roga maTADavA pote jAte parizramamAM bhaLyA; arthAt svayaM prabhuzrIjIe te ja kAlIcaudasanA ravivAre prathama mulAkAtanA divase, mane maMtra dIkSA ApI kRtArtha karyo." pATA (pra.vi.bhA.1 pR.15) | (zrI pUMjAbhAI somezvara bhaTTa kheDAnA prasaMgamAMthI) viSaya-kaSAyathI zAMta evA kRpALue AtmA che ema kRDhatAthI jaNAvyuM zrI pUMjAbhAIno prasaMga - "temanI sAthe prathama samAgama thayo tyAre mArA cittanI sthiti ghaNI ja asthira hatI. AtmA che ke nathI? che, to kevo che ? te saMbaMdhI vyAkuLa rahetuM. tevAmAM mane khabara maLI ke koI jaina jJAnI kheDAmAM rA.bA.narasIrAmanA baMgalAmAM UtarelA che. eka sAMje temane maLavA mATe gayo. te vakhate teo pharavA gayelA. tethI huM teo je mArge gayelA te mArge gayo. AgaLa jatAM aMdhAruM thayuM hatuM. aMdhArAmAM sAdA kapaDAM paherela zAMta 235
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana [; na puruSane sAme AvatA joI meM ghAryuM ke teo ja haze. pAse jaI meM temane pUchyuM ke ApanI sAthe cAluM? eka kSaNa vicAra karI temaNe kahyuM, "cAlo." pachI meM mArA mananI sthiti kahIne pUchyuM : prazna : "AtmA che?" zrImade uttara dIgho : "AtmA che." prazna : anubhavathI kaho cho ke AtmA che? uttara : "hA, anubhavathI kahIe chIe ke AtmA che. sAkaranA svAdanuM varNana na thaI zake, te to anubhava gocara che; temaja AtmAnuM varNana na thaI zake. te paNa anubhavagocara che, paNa te che ja." satya vaktA jevI vANI upara mane zraddhA thaI temanuM kahevuM mane satya vaktAnA jevuM lAgyuM, ane temanA bolavA upara mane zraddhA thaI. te saMbaMdhI carcA karatAM ame baMgalAmAM AvI pahoMcyA. temanI vAta uparathI mane jaNAyuM ke jIva che, jIvo aneka che, karma che, pUnarjanma che vagere bAbato teo anubhavathI mAnatA hatA. AtmAnI abhedatA ane jagatakartA IzvaranuM astitva e siddhAMto temane mAnya na hatA." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.389) kevaLa karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha' eka aMza zAtAthI karIne sarva sukhanuM kAraNa karuNAnI mUrti sapuruSa saMsAra kevaLa azAtAmaya che. koI paNa prANIne alpa paNa zAtA che, te paNa satparuSano ja anugraha che; koI paNa prakAranA puNya vinA zAtAnI prApti nathI; ane e puNya paNa sapuruSanA upadeza vinA koIe jANyuM nathI; ghaNe kALe upadezeluM te puNya rUDhine AdhIna thaI pravarte che; tethI jANe te graMthAdikathI prApta thayeluM lAge che, paNa enuM mULa eka sapuruSa ja che; mATe ame ema ja jANIe chIe ke eka aMza zAtAthI karIne pUrNakAmatA sughInI sarva samAdhi, tenuM sapuruSa ja kAraNa che; ATalI badhI samarthatA chatAM jene kaMI paNa spRhA nathI, unmattatA nathI, potApaNuM nathI, garva nathI, gArava nathI, evA AzcaryanI pratimArUpa satparuSane ame pharI pharI nAmarUpe smarIe chIe." (va.pR.299) (pa.pU.prabhuzrIjIe paramakRpALudeva upara lakhela patramAMthI) kevaLa karuNAnI ja mUrti hovAthI amara banAve evA vacanonuM pAna karAvyuM "huM dIna raMka bALaka chuM, jANI kRpALunAthe mArI AzA pUrNa karI che. he prabhu mane Ape karuNA draSTie dayA lAvI apUrva amRta vacano pAna karAvyA che. he bhagavAna ghanya che ApanI pavitra kRpAne." pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha' huM to parama pApI eTale mahApApI chuM ane parama anAtha chuM eTale bhavasAgaramAM bUDatA 236
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha'... mane koI bacAvanAra nathI; mATe mAro hAtha grahIne mane tAro, pAra utAro. kemake da ii Apa to kevaLa karuNAnI ja mUrti cho ane dInanA baMdhu ane nAtha paNa cho. ja "prajJAvabogha vivecana bhAga-1,2'mAMthI - "he! nAtha, mokSa-patha-nAyaka, hAtha jhAlo, karmo kaThina cUranAra sahAya Alo; he! vizva-tattva samajI samajAvanArA, guNo thajo pragaTa vaMdanathI amArA. 4 artha :- he nAtha! mokSamArganA nAyaka, A saMsAramAM DUbatA evA A pAmarano Apa hAtha jhAlo. he kaThIna kamane cUranAra evA prabhu! mane paNa karmone haNavAmAM sahAya Apo. jaDa cetanAtmaka vizva tattvane samajI, jagata jIvone samajAvanArA evA he prabhu! Apane sAcA bhaktibhAve vaMdana karavAthI amArA paNa AtmaguNo pragaTa thajo, ema icchIe chIe. jo Azcarya sarva gharatA prabhu, ura Avo, saMpUrNa Atma - guNa dAsa taNA jagAvo; AtmAthI sarva hIna che, nathI mAgavuM te, zrI bogharUpa banavA prabhu, jIvavuM che. 5 artha - he prabhu! ApanuM anaMtajJAna, darzana, sukha, vIrya sarva Azcaryamaya che. evA sarva Azcaryane ghAraNa karanArA prabhu! Apa mArA hRdayamAM paghAro. A dAsanA paNa saMpUrNa AtmaguNo je tirobhAve rahelA che tene AvirbhAve karI, mohanadrAmAMthI jAgRta karo. A jagatamAM rahelA sarva padArtho AtmAthI hIna che, tenI ApanI pAse have koI mAgaNI nathI. paNa zrI eTale AtmalakSmIthI yukta evA bogharUpa eTale jJAnarUpa banavA arthe he prabhu! have mAtra jIvavuM che. mATe A pAmarane tema thavA sahAya Apo." -pra.vi. bhAga-2 (pR.444) alaukika pada pragaTAvyuM to Aza kare nAdAna, kevaLa karuNAmUrti dejo tamane ghaTatuM dAna. jaya aho! jinendra mahAna, ahoho! deva jinendra mahAna. 24 artha - Ape alaukika evuM zuddha Atmapada pragaTa karyuM to nAdAna evo huM paNa ApanI pAse te pada prAptinI AzA rAkhuM chuM. Apa kevaLa karuNAnI ja mUrti cho. tethI ApanA padane zobhe evuM ghaTatuM dAna mane Apajo. jethI huM paNa sarvakALane mATe sukhI thAuM. sarvottama dAna ApanAra evA karuNALu prabhu jinendrano jagatamAM sadI jayajayakAra ho. 24 tuja sammatimAM mati ho mArI, gaLe deha-abhimAna, haiyAno ujjaDa huM temAM vasajo rAja praghAna. jaya aho! jinendra mahAna, ahoho! deva jinendra mahAna. 25 artha - ApanI hAmAM hA ne nAmAM nA evI mArI mati hojo. ke jethI mAruM anAdinuM dehAbhimAna nAza pAme. huM to prabhu! haiyAno ujaDa chuM, arthAta mAruM hRdaya khAlI che. temAM yugapraghAna evA Apa rAja prabhuno sadA vAsa hojo e ja A pAmaranI Apa prabhu pratye bhAvabhInI prArthanA che. sarva sukhanA mULabhUta mokSamArganA upadeSTA evA mahAna zrI jinendra 237
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana +9 ) E 7 prabhunuM zAsana traNeya lokamAM temaja traNeya kALamAM sadA jayavaMta vartA, jayavaMta vato." IrapAI -pra.vi. bhAga-1 (pR.12) pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha'.. "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - krogha, mAna, mAyA, lobha e kharekharAM pApa che. tenAthI bahu karma upArjana thAya. hajAra varSa tapa karyuM hoya; paNa eka be ghaDI krogha kare to badhuM tapa niSphaLa jAya." (va.pR.727) evA bhayaMkara kaSAya bhAvo che, tene huM choDato nathI. mATe huM pApI parama anAtha chuM. chatAM he prabhu! mAro hAtha pakaDIne arthAt mane sAcI samaja ApIne mArA kaSAyabhAvone ghaTADo kemake tame to kevaLa karuNAnI ja mUrti cho, dayAnA ja sAgara cho. krodha, mAna, mAyA, lobhanA phaLa ghaNA kaDavA che. te nIcenI sajhAyomAM paNa Ave che"AlocanAdi pada saMgrahamAMthI - kroghanI sakjhAya "kaDavAM phaLa che kroghanAM, jJAnI ema bole; rIsa taNo rasa jANIe, halAhala tole. kaDavAM. 1 krodhe kroDapUravataNuM, saMjama phaLa jAya; krogha sahita tapa je kare, te to lekhe na Aya. kaDavAM. 2 sAghu ghaNo tapIo hato, gharato mana vairAga; ziSyanA krogha thakI thayo, caMDakozIo nAga." kaDavAM, 3 (pR.305) mAnanI sajhAya "re jIva mAna na kIjIe, mAne vinaya na Ave re, vinaya vinA vidyA nahIM, to kima samakita pAve re. 2. jIva0 1 samakita viNa cAritra nahIM, cAritra viNa navi mukti re; muktinA sukha che zAzvatAM, te kema lahiye jukti re. re jIva0 2 vinaya vaDo saMsAramAM; guNamAM te adhikArI re; mAne guNa jAye gALI, prANI jo jo vicArI re. re jIva0 3 mAna karyuM jo rAvaNe, te to rAme mAryo re; duryoghana garve karI, aMte te savi hAryo re. re" jIva0 4 (pR.306) mAyAnI sajhAya samakitanuM mULa jANiyejI, satya vacana sAkSAta; sAcAmAM samakita vasejI, mAyAmAM mithyAtva re, prANI ma karIza mAyA lagAra. 1 238
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha'...... mukha mITho jUTho manejI, phUDa kapaTano re koTa; jIbhe to jIjI karejI, cittamAMhe tAke coTa re. prANI 2 / tapa kIdhuM mAyA karIjI, mitrazuM rAkhyo bheda; malli jinezvara jANajojI, to pAmyA strI veda re." prANI, 5 (pR.307) lobhanI sajhAya "tame lakSaNa jojo lobhanAM re, lobhe munijana pAme kSobhanA re, lobhe DAhyA mana DolyA kare re, lobhe durghaTa paMthe saMcare re. tume1 jotAM lobhano thobha dIse nahi re, evuM sUtra siddhAMte kahyuM sahI re; lobhe cakrI subhama nAme juo re, te to samudramAMhe DUbI mUo re. tume6 ema jANIne lobhane chaMDajo re, eka gharmazuM mamatA maMDajo re; kavi udaya ratana bhAkhe mudA re, vaMduM lobha taje tehane sadA re." tume 7 (pR.307) uparanI cAre sakjhAyomAM je kaSAyonuM varNana kareluM che te baghA doSo mArAmAM hovAthI huM parama pApI chuM ane anAtha chuM. "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - lobhano thobha joIe; nahIM to duHkha ja Ave subhama cakravartInuM dRSTAMta - "cha khaMDa sAthI AjJA manAvanAra rAjAdhirAja, cakravartI kahevAya che. e samartha cakravartImAM subhama nAme eka cakravartI rAjA thaI gayo che. eNe cha khaMDa sAthI lIghA eTale cakravartIpadathI te manAyo; paNa eTalethI enI manovAMchA tRpta na thaI; haju to te tarasyo rahyo. eTale ghAtakI khaMDanA cha khaMDa sAdhavA eNe nizcaya karyo. baghA cakravartI cha khaMDa sAdhe che; ane huM paNa eTalA ja sAthuM, temAM mahattA zAnI? bAra khaMDa sAdhavAthI cirakALa huM nAmAMkita thaIza; samartha AjJA jIvanaparyata e khaMDo para manAvI zakIza; evA vicArathI samudramAM carmaratna mUkyuM; te upara sarva sainyAdikano AdhAra rahyo hato. carmaratnanA eka hajAra devatA sevaka kahevAya che; temAM prathama eke vicAryuM ke koNa jANe keTalAMya varSe AmAMthI chUTako thaze? mATe devAMganAne to maLI AvuM, ema ghArI te cAlyo gayo; pachI bIjo gayo; trIjo gayo; ane ema karatAM karatAM hajAre cAlyA gayA tyAre carmaratna bUDyuM, azva, gaja ane sarva sainya sahita subhuma nAmano te cakravartI bUDyo; pApabhAvanAmAM ne pApabhAvanAmAM marIne te anaMta duHkhathI bharelI sAtamI tamatamaprabhA narakane viSe jaIne paDyo. juo! cha khaMDanuM Adhipatya to bhogavavuM rahyuM; paraMtu akasmAt ane bhayaMkara rIte parigrahanI prItithI e cakravartInuM mRtyu thayuM, to pachI bIjA mATe to kahevuM ja zuM? parigraha e pApanuM mULa che; pApano pitA che; anya ekAdazavratane mahA doSa de evo eno svabhAva che. e mATe thaIne AtmahitaiSIe jema bane tema teno tyAga karI maryAdApUrvaka vartana karavuM." (va.pR.76) 239
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana parigrahanI pApabhAvanAmAM maraNa thAya to narakagatimAM jAya je prANIne parigrahanI maryAdA nathI, te prANI sukhI nathI. tene je maLyuM te ochuM che. kAraNa jeTaluM maLatuM jAya teTalAthI vizeSa prApta karavA tenI icchA thAya che. parigrahanI prabaLatAmAM je kaMI maLyuM hoya tenuM sukha to bhogavAtuM nathI paraMtu hoya te paNa vakhate jAya che. parigrahathI niraMtara caLavicaLa pariNAma ane pApabhAvanA rahe che; akasmAt yogathI evI pApabhAvanAmAM AyuSya pUrNa thAya to bahughA adhogatinuM kAraNa thaI paDe. kevaLa parigraha to munIzvaro tyAgI zake; paNa gRhastho enI amuka maryAdA karI zake." (va.pR.76) samajIne maryAdA karI hoya to chUTe "jo samajIne maryAdA karI hoya to te na oLaMge. manuSyabhava mokSa mATe che. vadhAre kamAIza to paNa kaMI sAthe AvavAnuM nathI. govardhanarAmanuM dRSTAMta -'sarasvatIcaMdra'nA lekhaka zrI govardhanarAme cAlIsamA varSe vakIlAta choDavI ema nakkI kareluM. cAlIsamA varSe vakIlAta jAmI tyAre choDI dIdhI. maryAdAvALAne kalpanA vadhe nahIM. maryAdA karI hoya to vadhArenA saMkalpa vikalpa aTakI jAya. jema lakSmI Adino lAbha thAya tema lobha vadhe. gharmathI jANe-samaje ke A khoTuM che chatAM mUke nahIM. paraMtu parigraha koI divasa sukha Ape nahIM ane AtmAnuM hita thavA de nahIM." -mokSamALA vivecana (pR.63) boghAmRta bhAga-1,3'mAMthI : lobhane laIne aneka prakAranA pApa karI jIva saMsAra vadhAre che "janmamaraNanuM kAraNa moha che ane temAM mukhya lobha che. te lobhane laIne jIva aneka prakAranAM pApa karIne bhava UbhA kare che. e lobhaprakRti cAhe to ghana, viSayabhoga, devaloka ke laukika duHkhothI chUTavAnA rUpamAM ho, paNa te choDyA vinA A bhavabhramaNathI chuTAya tevuM nathIjI." -bo.3 (pR.504) vicArIne lobha choDe to navaro thAya ane sadvicAra Ave "zarIranA roga jAdA ane AtmAnA roga judA che. janmamaraNa e AtmAnA mukhya roga che. lobha che e paNa roga che. upAya karyA vinA lobha na jAya. jJAnIe ene khoTo kahyo che. paNa jIvane darda lAge to davA kare. saMsAra duHkharUpa lAge to choDe. Akho saMsAra lobhane laIne che. icchA che e ja lobha che. baghAM duHkhonuM mULa kAraNa icchA che. he jIva kyA icchata have, hai icchA duHkhamUla" darada samajAya to kADhavAno puruSArtha kare ane manamAM lAge ke A darada jAya to ThIka, doSa che e ja moTuM darada che. upAya kare to jAya. vicAra kare to khabara paDe ke mane kyAM kyAM lobha thAya che? ane duHkharUpa paNa lAge lobha jAya to navaro thAya ane sadvicAra Ave." -bo.1 (pR.181) 240
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha"..... prabhu pAse aMtarAyakarmanI pUjA bhaNAvIne paNa mAge to mithyAtva vRDha thAya. "pUjyazrI-bhakti kare ane ema icche ke mane ghana maLo, nokarI maLo, putra maLo. evI icchA na karavI. vItarAga bhagavAna pAse AvavuM zA mATe ? vItarAgatA mATe. janmamaraNa ghaTe e mATe bhagavAna pAse javAnuM che. bhagavAna pAse mAge tethI kaMI maLe nahIM. pUNya hoya to maLe. bhagavAna pAse jaIne mAgavuM e alaukika mithyAtva che. vItarAgadeva alaukika che. temanI pAse mAge tethI mithyAtva draDha thAya che. bhagavAna pAse jaIne mAgavuM e tIvra lobha che. tethI pApa baMdhAya che. bhagavAna to vItarAga che. mahAvIrajI tIrthakSetra che. tyAM loko jAya che ane bAghA rAkhe che ke mAre putra thaze to huM chatra caDhAvIza, ghana maLaze to amuka caDhAvIza. ene badale vItarAgatAnI mAgaNI karavI. roga Ave ke ghana na maLe tyAre loko aMtarAya karmanI pUjA bhaNAve che, ethI mithyAtva draDha thAya che. (pachI pote ja prazna pUchyo) bhagavAna pAse strI, putra vagere na mAgavAM ema kahyuM to emAM ApaNane zuM zIkhavA jevuM AvyuM? mumukSu-evuM ApaNe na mAMgavuM. pUjyazrI-ene badale vItarAgatAnI mAgaNI karavI." -dho.1 (pR.520) kroghamAM kSamA rAkhe to cha mAsanA upavAsanuM phaLa thAya. "AtmArthI jIva je je kare te AtmAne hita thAya tevuM kare, "AtmArthe kare to gharma thAya" ema 5.u.pa.pU.prabhuzrIjI paNa kahetA hatA. vaLI ema paNa teozrI kahetA hatA ke kaMI ghanathI ja gharma thato nathI; kAyAthI vizeSa thAya che. sadAcaraNathI pravarte, kaSAya maMda kare, vinaya AdithI sarvane prasanna rAkhe, koI krothamAM AvIne kaMI ayogya bolI gayo hoya te bhUlI jAya ane kSamA ghAraNa kare to cha mAsanA upavAsanuM phaLa pAme; Ama sat ane zIlanI tathA sapuruSa pratye zraddhAnI bahu bhAra daIne te vAta karatA hatA." bo.3 (pR.138) kUvAnuM pANI vaparAtuM sAruM, tema dAnamAM paisA vaparAtA sArA. bIjAne duHkhI karI pote duHkhI thAya che. bIjAne duHkha thAya evuM raDe to te paNa pApanuM kAraNa che. azAtAvedanI baMghAya che. dAna che te vAvavA jevuM che. eka dANo vAve to hajAra dANA thAya. adattAdAna eTale ApyA vagara levuM, te corI kahevAya che. adattAdAnathI pApa thAya che. dAna kare to puNya thAya che, munine dAna kare, zAstranuM dAna, auSaghadAna, abhayadAna, AhAradAna e baghA puNyanAM kAraNo che. pavitra vastunuM dAna devuM. jemAM pApa thAya tevuM dAna devAyogya nathI. karuNAdAnamAM dayAbhAva hoya che ane pAtradAnamAM pUjyabhAva hoya che..... kUvAnuM pANI vaparAtuM sAruM rahe, tema dAnamAM paisA vaparAya to sAruM rahe. jeNe ApyuM na hoya tenA gharamAM pachI ApavAnuM ya na rahe." -bo.1 (pR.591) 241
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana ghana maLyAno sadupayoga kare to sAthe jAya. bhojarAjAnuM draSTAMta - "bhojarAjA bahu udAra hato ane game tene moTI * moTI rakamo udAratAthI dAnamAM Apato tethI maMtrIe ene samajAvavo ema vicArI, siMhAsananI pAse "Apattino vicAra karI dAna karavuM joIe ema lakhAvyuM. tethI rAjA samajI gayo ke dAna devAno niSegha kare che. uttaramAM rAjAe vAkya lakhAvyuM ke bhAgyazALIonI pAse Apatti kyAMthI Ave?" tenA uttaramAM pharI maMtrIe lakhAvyuM ke "kadAca deva (bhAgya) evuM hoya ke Apatti AvI paNa jAya." rAjAe teno uttara ema lakhAvyo ke, "durbhAgyano udaya thaze te vakhate lakSmI paNa jatI raheze; raheze nahIM.' mATe vahetI gaMgA hoya temAM hAtha ghoI levA. pUrva puNyane laIne prApta thayuM che, teno sadupayoga kare to sAthe jAya. jene jarUra hoya tene dAna ApavAnuM che. vivekapUrvaka dAna kare to dAna denArA sukhI thAya ane dAna lenArA paNa sukhI thAya. paisA ekaThA karyA hoya paNa vAparato na hoya e nIca kahevAya. daridratAnI prApti dAna na karavAthI thAya che. tethI pApa sUjhe ane pApanuM phaLa duHkha Ave." o.1 (pR.591) paisA sAthe nahIM Ave paNa tenA mATe kareluM pApa sAthe Ave "mumukSu-tRSNA kema jAya? pUjyazrI-tRSNA khoTI che ema lAgI? upAdhirUpa che ema lAgI? mArI sAthe je Ave evuM karavuM che. tRSNA ochI karavI hoya teNe niyama karavo joIe. upAdhi kone mATe karuM chuM? khAvA jeTaluM to che. ATaluM kuTuMbane cAle. upAdhi ochI karI hoya to AtmAnuM kAma thAya. mAre mokSe javuM che, ema thAya to bIjI tRSNA ochI thAya. vadhAre paisA zA mATe icche che? bIjA moTA kahe te mATe, ane moTAI mATe. huM moTo chuM ema karI koI mokSe gayA nathI. moTAI mUkIne baghA mokSe gayA che. pahelAmAM pahelo satsaMga karavAno che. bhUlavALA rastAmAM gAma nahIM Ave. parvata jeTalo paisAno Dhagalo karIza to paNa mokSa nahIM Ave. hamaNAM deha chUTI jAya to zuM sAthe Ave? eka lAkha rUpiyA hoya temAMthI eka hajAra jAya to duHkhI thAya, paNa navANuM hajArathI rAjI na thAya. paisA mArI sAthe nahIM Ave ane hiMsA mArI sAthe Avaze. jema bane tema ochA karatA javuM." -bo.1 (pR.79) sukhI thavuM hoya to upAdhi vaghAravI nahIM "deha jADo thAya to kaMI AtmA jADo thavAno nathI. paisA vadhAre thAya to kaMI AtmAne lAbha nathI. huM marIne kyAM jaIza? ema thAya tenAthI pApa ochuM thAya. vicAranI jarUra che. zuM karavA karuM chuM? konA mATe karuM chuM? kuTuMba mATe karuM chuM, to te mATe koI kAmamAM to AvavAnA nathI." -bo.1 (pR.280) "anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna; sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna." 15 242
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ "anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna"...... artha :-"he prabhu! huM anaMtakALathI A saMsAramAM bhramaNa karI rahyo chuM, fe 1 ane cAra gatimAM AthaDI rahyo chuM, mane kazuM bhAna nathI. bhAna vinA , anaMtakALathI rakhaDato Avyo chuM. bhAna zAthI Ave? saMtane seve to. paNa meM to guru ke saMtane paNa sevyA nathI, temanI AjJA uThAvI nathI; ane vadhArAmAM abhimAna paNa mUkyuM nathI." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna'... he bhagavAna! ApanA boghelA AtmasvarUpanA bhAna vagara huM anaMtakALathI caturgatirUpa saMsAramAM AthaDI rahyo chuM. anaMtaduHkha pAmI rahyo chuM. "caurAzI lakha bhekhamAM, huM bahu pari nAcA ho; mugati dAna deI sAhibA, aba kara ho uvAcA ho. sumatinAtha sAcA hovuM saMkSepArtha - corAsI lAkha jIvayonImAM navA navA deharUpa veSa ghAraNa karIne huM bahu pari kahetAM ghaNI vAra pharI pharI nAcyo chuM arthAt nATaka karyA che. mATe he sAhibA! have bhava nATakathI choDAvI mane muktinuM dAna ApI, uvAcA kahetAM pharI vAcA eTale vANIno upayoga karI ApanI pAse kaMI mAgavuM na paDe evo uvAca banAvI dyo arthAt mana vacana kAyArUpa traNe yogathI rahita evI siddhadazAne ApI mane kRtArtha karo ke jethI pachI kaMI mAMgavuM paDe nahIM. rUA. lAgI agni kaSAyakI, saba Thora hI AMcA ho; rakSaka jANI AdaryA, tuma zaraNa sAcA ho. suja saMkSepArtha - A saMsAramAM cAre bAju krogha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAyanI agni saLagelI che. jenI AMca eTale jhALa saba Thora hI kahetAM sarva sthAnomAM amane bALI rahI che. tethI Apane rakSA karanAra jANI AdaryA che. kemake tamAruM ja ekamAtra zaraNa sAcuM che. anya koI A jagatamAM bacAvanAra nathI." -zai.co. (artha sahita) bhAga-2 (pR.240) "prajJAvabogha vivecana bhAga-1,2' mAMthI : "cAre gati bhaTakatAM bahu thAka lAgyo, pAmyo acAnaka suyoga, vicAra jAgyohe! jIva, zAMta-rasa-pUrNa vibhu bhajI le, duHkho anaMta chUTaze, hita A sajI le. 2 artha - he prabhu! A cAreya gatimAM anAdithI bhaTakatAM mane bahu thAka lAgyo, temAM acAnaka mahAbhAgyodaye Apa prabhuno suyoga prApta thatAM evo vicAra jAgyo ke he! jIva, have tuM paramazAMtarasathI paripUrNa evA vibhu eTale prabhune bhajI AtmaprApti karI le, jethI bhaviSyamAM AvanArA anaMtaduHkhono nAza thaI tArA AtmAnuM kalyANa thAya. have jIvanamAM AvelI AvI takane sAdhya karI le; javA daIza nahIM." -pra.vi.bhAga-2 (pR.443) 243
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "rAtri vyatikramI gaI, thayo narabhavarUpa prabhAta re, nidrA pariharavA TALajo bhAva-nidrA he! bhrAta re. zrI rAja artha - corAzI lAkha jIvayonimAM jyAre huM bhaTakato hato tyAre te rAtri samAna hatuM. te rAtri vyatikramI eTale maTIne A manuSyabhava maLyo ane temAM sapuruSano yoga thayo te prabhAta thayA samAna jANavuM. tethI have anAdinI moha nidrAne dUra karavA mATe bhAva nidrA eTale AtmAnA ajJAnane TALavAno he bhAI! have puruSArtha karajo. rAA "rAtri vyatikramI gaI, prabhAta thayuM, nidrAthI mukta thayA. bhAvanidrA TaLavAno prayatna karajo." zrImad rAjacaMdra (va.pR.3) pUjyazrI-rAtri vyatikramI gaI eTale zuM? rAtrimAM jIva UMdhe che, kaMI bhAna nathI. tema A jIva lakSacorAzImAM bhaTakato hato te vakhate rAtri jevuM hatuM, mokSamArgano yoga nahoto. te maTI manuSyabhava maLyo te rAtri vyatikramI gaI ane sasturuSano yoga thayo te prabhAta thayuM kahevAya. mumukSu-bhAvanidrA eTale zuM? pUjyazrI- AtmAnuM ajJAna. e ajJAna TALavA mATe puruSArtha karavAno che. manuSyabhava maLyo, sapuruSano yoga thayo to have karI levuM. sAmagrI maLI to teno upayoga karI mokSamArge cAlavuM." -o.2 (pR.4) murA kSaNe kSaNe jIva baMdyAya A, e ja anAdi vyApAra re, hA! kALa anaMta vItI gayo, bhavasAgara-duHkha apAra re. zrI rAja artha - ApaNo AtmA prati samaya zubhAzubha karmothI baMdhAya che. e ja anAdikALano eno vyApAra che. pratidina 2.19.000 vipaLano A jIva vyApAra kare che. manamAM ghATa ghaDe ane bhAMge e rUpa saMkalpa vikalpano vyApAra kare che. "zrI jine A jIvanA ajJAnanI je je vyAkhyA kahI che, temAM samaye samaye tene anaMtakarmano vyavasAyI kahyo che. (va.pR.412). hA! eTale Azcarya che ke cAra gatimAM AtmAne anaMtaduHkha bhogavatA anaMtakALa vyatIta thaI gayo! "kSaNa kSaNa jatAM anaMtakALa vyatIta thayo, chatAM siddhi thaI nahIM." -zrImad rAjacaMdra A bhavasAgaramAM anaMta apAra duHkha hovA chatAM AtmAne ajJAnavaza tenuM bhAna thatuM nathI. (3" -pra.vi.bhA.1 (pR.323) anaMtakALathI Atho vinA bhAna bhagavAna'... caityavaMdana covIzI (artha sahita) bhAga-2mAMthI - "jagatAraka prabhu vinavuM, vinataDI avaghAra re; tuja darizaNa viNa huM bhamyo, kALa anaMta apAra re. 40 1 saMkSepArtha - he anaMta karuNA karIne jagatanA jIvone tAranAra evA jagatAraka sarvAnubhUti prabhu! huM ApanI AgaLa vinaMti karuM chuM. te vinaMtine Apa avaghAro arthAt lakSamAM lyo. ApanA svarUpanA darzana vagara athavA samyagdarzana vagara huM dehAdimAM ahaMbhAva mamatvabhAva 244
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI jJAnAvaraNAdi ATha karmo bAMdhI, tenA phaLamAM anaMta apAra kALa sudhI huM cAragatirUpa saMsAramAM rajhaLyo ane anaMta duHkha pAmyo chuM. mATe he jagatAraka vibho! Apa samakSa A sarva duHkhathI mukta thavA arthe vinaMti karuM chuM. 1 suhama nigoda bhave vasyo, pudgala pariaTTa anaMta re; avyavahArapaNe bhamyo, kSullaka bhava atyaMta re. 402 saMkSepArtha - kaI kaI gatiomAM kevA prakAranA bhava ghAraNa karyA tenuM varNana nIcenI gAthAothI have kare che - suhama eTale sUkSma nigodamAM bhava karato huM tyAM vasyo. keTalA kAla sudhI tyAM vAsa karyo? to ke anaMta pudgala pariaTTa eTale anaMta pugala parAvartana kAla sudhI tyAM ja vAsa karyo. sUkSma nigodamAMthI ekavAra paNa jIva bahAra na nIkaLe tyAM sudhI te jIva avyavahAra rAzimAM kahevAya che. te avyavahAra rAzi eTale nitya nigodamAM anaMtakALa vyatIta thaI gayo. tyAM rahI kSullaka bhava eTale halakA bhava atyaMtapaNe karyA arthAt eka zvAsozvAsamAM sADA sattara vakhata janma maraNa karyA. ema uparA uparI janmamaraNanI vedanA eka ghArApaNe mArA AtmAe sahana karI. rA. vyavahAra paNa tiriya gate, iga vaNakhaMDa asanna re; asaMkhya parAvartana thayAM, bhamiyo jIva aghasa re. 40 3 saMkSepArtha - avyavahAra rAzimAMthI vyavahArarAzimAM Avyo. tyAM paNa tiriya gate eTale tiryaMca gatimAM i vaNakhaMDa eTale eka vanaspatinA bhAgamAM ja asanna eTale asaMjJIpaNe (mana vagara) asaMkhya pugala parAvartana thayA che. ema mArA jIve samyak jJAna, darzanasvarUpa, potAnA Atmaghana vinA aghannapaNe bhramaNa karyuM che. phA sUkSama sthAvara cArameM, kAlaha cakra asaMkhya re; janma maraNa bahulAM karyAM, pudgala bhogane kaMkha re. 40 4 saMkSepArtha - tathA sUkSma sthAvara evA pRthvI, pANI, agni ane vAyu e cAra kAyamAM asaMkhya kAlacakra sughI (eka kAlacakra vIsa koDAkoDI sAgaropamanuM) mArA AtmAe janmamaraNa bahu ja karyA. te zA mATe karavA paDyA? to ke pudgala bhAganI kaMkha eTale kAMkSAe arthAt bhogone bhogavavAnI icchAthI, tenA phaLamAM karavA paDyAM. AhAra, bhaya, maithuna ane parigrahanI saMjJAvaza sarva yoniomAM meM anaMta duHkha sahana karyA. 4 odhe bAdara bhAvameM, bAdara taru paNa ema re; pudgala aDhI lAgeTa vasyo, nAma nigode prema re. 40 5 saMkSepArtha - odhe eTale sAmAnyapaNe bAdara bhAvameM arthAt kaMdamULAdi bAda eTale 245
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana dekhAya che tevI nigodamAM athavA bAdara taru eTale sAdhAraNa anaMtakAya / vanaspati (goTalI na thAya tyAM sudhInI kerI athavA sevAla vagere) mAM paNa huM lAgalagATa ekasAthe aDhI pudgala parAvartana sughI vAsa karyo. jANe nigoda sAthe prema karyo hoya tema thayuM. /pA. sthAvara skULa paritameM, sIttara koDAkoDi re; Ayara bhamyo prabhu navi milyA, mithyA avirati joDi re. . 6 saMkSepArtha - bAdara pratyeka pAMce sthAvara eTale pRthvI, pANI, agni, vAyu tathA vanaspatikAyamAM utkRSTa sittera koDAkoDI Ayara eTale sAgaropama sathI bhramaNa karyuM. paNa Apa samAna prabhuno mane bheTo nahIM thayo, tethI mithyAtva ane aviratinI ja vRddhi karI. IIkA vigalapaNe lAgata vasyo, saMkhijavAsa hajAra re; bAdara pajjava vaNassaI, bhU jala vAyu majhAra re. 40 7 anala vigala pajjatameM, tasabhava Ayu pramANa re; zuddha tattva prApti vinA, bhaTakyo nava nava ThANa re. 40 8 saMkSepArtha - vigalapaNe eTale vikalendriyapaNe lAgalagATa saMkhyAtA hajAra varSa paryata be iMdriya, triiMdriya ane caturendriyamAM vAsa karyo. tathA bAdara pajjava vaNasaI eTale bAdara pratyeka vanaspatikAyamAM ane bhU eTale pRthvI, pANI ane vAyukAmAM temaja anala eTale agnikAyamAM, vigala eTale vikasendriya, pakkatameM eTale paryAyamAM, te te bhavanA AyuSyanA pramANamAM zuddha deva, guru, gharma tattvanI prApti vinA navA navA sthAnakomAM meM khUba bhramaNa karyuM. mAtA sAthika sAgara sahasa do, bhogavIo tasa bhAve re; eka sahasa sAthika dadhi, paMcendrI pada dAve re. 40 9 saMkSepArtha - sAthika eTale sa adhika arthAt be hajAra sAgaropamathI kAMIka athika kAla sughI tasa eTale trasakAyamAM (be indriyathI paMcendriya sudhI trasa jIvomAM) uparokta duHkho meM bhogavyA. temAM eka sahasa dathi eTale eka hajAra sAgaropamathI kaMIka adhika paMcandriyapaNAmAM bhramaNa karyuM. te paMcendriyapaNAmAM mAtra aDatAlIsa ja bhava manuSyanA prApta thayA; ane bAkInA badhA tiryaMca paMcendriyamAM ke nArakI athavA deva ke yugalIyAnA bhava thayA. te sivAyano bIjo badho kALa ekendriya paryAyomAM utkRSTa asaMkhyAta pudgalaparAvartana karatAM gayo. pAlAA. para pariNati rAgIpaNe, para rasa raMge rakta re; para grAhaka rakSakapaNe, parabhoge Asakta re. 40 10 saMkSepArtha :- uparokta anaMtakALanuM bhramaNa zA mATe thayuM tenA have kAraNo darzAve che - para pudgala padArthamAM rAgasahita pariNati eTale bhAva karavAthI, para evA pudgalamAM AnaMda 246
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ "anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna'..... mAnI tenA raMge rakta eTale tanmaya thavAthI, tathA para pudgalanA grAhaka eTale / 3 tene ja grahaNa karavAnI icchAthI tathA tenA ja rakSaNa karavAmAM upayoga rahevAthI temaja para evA viSayabhogomAM Asakta thavAthI zuddha AtmatattvanuM mane darzana na thayuM ane mAtra saMsAra bhramaNa ja cAlu rahyuM. 10 zuddha svajAti tattvane, bahu mAne tallIna re; te vijAti rasatA tajI, svasvarUparasa pIna re ja0 11 zuddha svajAtimaya evA Atmatattvane je bahumAnapUrvaka tallInatAe bhajaze eTale ke je potAnA 'sahajAtmasvarUpanuM dhyAna gharaze, te bhavyAtmA AtmAthI vijAtIya evA pudgalathI utpanna thatAM varNa, gaMdha, rasa, sparzanI rasatA eTale AsvAdane tajI, svasvarUpamaya evA zuddhAtmarasanA amRtane sarvakALane mATe pIna eTale pItA thaI jaze. ./11nA zrI sarvAnubhUti jinezvara, tAraka lAyaka deva re; tuja caraNa zaraNa rahyo, TaLe anAdi kuTeva re. 40 12 saMkSepArtha - zrI sarvAnubhUti jinezvara prabhu bhavya jIvonA sAcA tAraka che. kAraNa ke vItarAga paramAtmA hovAthI te sAcA devapaNAne lAyaka che. mATe huM to ApanA caraNakamaLanA zaraNamAM rahyo chuM ke jethI karmabaMgha karavAnI anAdi kALanI mArI kuTeva TaLI jAya." 1rA -caM.co.bhA.1 (pR.97) anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna'.. zrImad rAjacaMdra' mAMthI - anaMtakALathI janmamaraNa karuM chuM te kema maTe e vAraMvAra vicAravuM "anaMtakALa thayAM jIvane paribhramaNa karatAM chatAM tenI nivRtti kema thatI nathI ane te zuM karavAthI thAya? A vAkyamAM aneka artha samAyela che. tene vicAryA vinA ke draDha vizvAsathI jhUryA vinA mArganA aMzanuM alpa bhAna thatuM nathI. bIjA badhA vikalpo dUra karI A eka upara lakheluM sapuruSonuM vacanAmRta vAraMvAra vicArI lezo." (va.pR.201) - vItarAgatA, vinaya ane sapuruSanI AjJA e nahIM maLavAthI rakhaDyo "jagatamAM nIrAmItva, vinayatA ane satparuSanI AjJA e nahIM maLavAthI A AtmA anAdi kALathI rakhaDyo; paNa nirUpAyatA thaI te thaI. have ApaNe puruSArtha karavo ucita che. jaya thAo!" (va.pR.176) vAsanAno abhyAsa anAdino, tene dUra karavA satsaMga sarvazreSTha anaMtakALathI jIvane asat vAsanAno abhyAsa che. temAM ekadama sat saMbaMdhI saMskAra 247
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana sthita thatA nathI. jema malina darpaNane viSe yathAyogya pratibiMbadarzana thaI zakatuM nathI, tema asat vAsanAvALA cittane viSe paNa sat saMbaMthI saMskAra yathAyogya pratibiMbita thatA nathI; kvacit aMze thAya che, tyAM jIva pAcho anaMtakALano je mithyA abhyAsa che. tenA vikalpamAM paDI jAya che. eTale te kvacit sattA aMzo para AvaraNa Ave che. sata saMbaMdhI saMskAronI draDhatA thavA sarva prakAre lokalajjAnI upekSA karI satsaMgano paricaya karavo zreyaskara che. (va.pR.278) jJAnI puruSanI AzAtanA, niMdA karavAthI anaMtasaMsAra vadhe. "jJAnI puruSanI avajJA bolavI tathA tevA prakAranA prasaMgamAM ujamALa thavuM, e jIvanuM anaMta saMsAra vadhavAnuM kAraNa che, ema tIrthakara kahe che. te puruSanA guNagrAma karavA, te prasaMgamAM ujamALa thavuM, ane tenI AjJAmAM saraLapariNAme parama upayogadraSTie vartavuM, e anaMtasaMsArane nAza karanAruM tIrthakara kahe che, ane te vAkyo jinAgamane viSe che." (va.pR.343) asadgathI anAdithI rakhaDyo, sadgurunI AjJAe varte to kalyANa jIva khoTA saMgathI, ane asadgathI anAdikALathI rakhaDyo che; mATe sAcA puruSane oLakhavA. sAcA puruSa kevA che? sAcA puruSa to te ke jene deha parathI mamatva gayuM che; jJAna prApta thayuM che. AvA jJAnI puruSanI AjJAe varte to potAnA doSa ghaTe; ane kaSAyAdi moLA paDe; pariNAme samyakatva thAya." (va.pR.727) anaMtakALathI naraka nigodAdimAM kuTAI have manuSyabhava pAmyo "avyavahAra rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM sUkSma nigodamAMthI AgaLa kuTAto piTAto karmanI akAma nirjarA karato, duHkha bhogavI te akAma nirjarAnA yoge jIva paMcendriya manuSyapaNuM pAme che." (va.pR.662) boghAmRta bhAga-3'mAMthI - sapuruSanI prApti ane jIvanI yogyatA hoya to avazya kalyANa thAya "prazna-anaMtakALathI je kalyANa thatuM nathI te atyAre kema thaze? uttara-"jIvanA anadhikArIpaNAne lIdhe tathA satparuSanA yoga vinA samajAtuM nathI." (505) beya yogo sAthe maLe tyAre kalyANa anaMtakALathI nahotuM thatuM te thAya chey." bo.3 (pR.779) jIvanI yogyatA ane satparuSano yoga hoya to anaMtakALamAM nahIM thayeluM evuM jIvanuM kalyANa thAya. sapuruSa to paramakRpALu paramAtmA jevA maLela che. have mAtra ApaNI yogyatAnI khAmI che. mATe pa.pU.prabhuzrIjI kahe che ke yogyatA lAvo, yogyatA lAvo. prabhu ame to ApavA ja beThA chIe, paNa tame lezo zAmAM? yogya bano to ApI daIe. e yogyatA zuM che? to ke-tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti e yogyatA che. athavA 248
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna'..... kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda aMtara dayA, te kahiye jijJAsa. te jijJAsu jIvane, thAya sadguru bogha; to pAme samakitane, varte aMtara zogha." enuMja bIjuM rUpa zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA che. e guNo potAmAM Ave to te jIva samakita prApta karavAne yogya thAya. anaMtakALathI jIvane samakita AvyuM nathI. tethI anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna" paNa te have maTI jAya ane zAzvata sukhazAMtine sarva kALane mATe jIva pAmI bhavabaMdhanathI mukta thAya evo yoga che, evo avasara hAthamAM Avelo che. sevyA nahi gurusaMtane, mUkyuM nahi abhimAna'... he sarvajJa bhagavAna! Apano boghelo mArga pravartAvanAra evA sadguru bhagavAnanI meM upAsanA karI nahIM athavA sadgurunA avalaMbane sAdhakapaNe vartatA evA saMtapuruSonI paNa AjJA huM uThAvI zakyo nahIM, tethI huM A corAzI lAkha jIva yonimAM haju bhaNuM . tenuM mukhya kAraNa ke meM mAruM abhimAna-huM jANuM chuM, samajuM chuM te choDyuM nahIM. tethI te devagurugharmanI AjJAe huM pravartI zakyo nahIM ane tenA phaLasvarUpa janmamaraNanA duHkha ja pAmato rahyo. kemake 'pApa mULa abhimAna che' te meM choDyuM nahIM. "prajJAvabogha vivecana bhAga-1" mAMthI : "ahitamAM hita mAnI beTho, hitataNuM nahIM bhAna, zAzvata nija sattAnA jANuM, anityanuM abhimAna. jaya deva jinendra mahAna, ahoho! deva jinendra mahAna. 6 artha - pAMca indriyanA viSayo tathA kroghAdi kaSAyabhAvo ke je AtmAne ahitarUpa che temAM huM hita mAnI beTho chuM. ane AtmAne hitarUpa evA vairAgyabhAvamAM, ke kSamA, saraLatA, vinaya, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga, AkiMcanya ane brahmacarya Adi Atmagharmane ghAraNa karavAmAM ke indriya jaya karavAmAM athavA kaSAyone upazAMta karavAmAM kharekhara mAruM hita raheluM che tenuM mane haju sudhI bhAna nathI. tathA mArI zAzvata trikALa rahenAra, kadI maranAra nahIM evI nija AtmasattA che tenuM paNa mane jJAna nathI. ane vaLI tethI viparIta anitya evA zarIra, ghana, kuTuMbAdine mArA mAnI tenuM abhimAna karuM chuM e ja mArI ajJAnatAnI parAkASTA che. mATe mahAna AzcaryakAraka evA vItarAga svarUpane ghAraNa karanAra Apa jinendra prabhune ghanya che. IkA -pra.vi.bhAga-1 (pR.7) 249
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "sarva zAstra-samudronA pAragAmI muni mahA, abhimAna nahIM ghAre, bALa jevA rahe, ahA! 14 artha - sarva zAstrarUpI samudronA pArane pAmelA evA muni mahAtmAo kadI abhimAnane ghAraNa karatA nathI; paNa aho! bALaka jevA sadA nirdoSa banIne rahe che. evI nirdoSatA ja upAsavA yogya che. I14o. nirabhimAnInI vANI sau koI suNavA cahe; svaprazaMsA abhimAnI taNI vANI viSe vahe-15 artha - nirabhimAnI jIvanI vANI sau koI sAMbhaLavA icche. jyAre abhimAnI jIvanI vANImAM svaprazaMsAno pravAha vahyA kare che; te ApavaDAI karyA kare che. 15 pakavAnne kAMkarI jevI dUbhave mana ApaNAM; vinA vAMke bane vairI abhimAnI taNAM ghaNAM. 16 artha - abhimAnI jIvanI ApavaDAI, pakavAna jamatAM vacce kAMkarI AvI jAya to kevo raMgamAM bhaMga paDe, tema te vANI ApaNA manane dUbhave che. abhimAnI jIvanA, vinA vAMke ghaNA vairI banI jAya arthAt te koInuM bUruM na kare to paNa tenA abhimAnathI tenA pratye ghaNAne aNagamo rahe che. II11aaaa pra.vi.bhA.1 (pR.549) pApamUla abhimAna" prasiddha jagamAM ati, niSpApI nirabhimAnI vinayAvita sanmati. 3 artha - 'pApanuM mULa abhimAna che' ema jagatamAM ati prasiddha vAta che. prazna-abhimAna thavAnuM kAraNa zuM? badhuM che to pArakuM. pUjyazrI-pArakuM nathI mAnyuM. mAruM nathI ema jene hoya te abhimAna na kare. potAnuM mAnyu hoya to abhimAna thAya." o.1 (pR.151) paNa je nirabhimAnI, vinayavAna ane sabuddhivALA che te niSpApI jIvo che. te tattvane pAmI zake che. aghamAghama aghiko patIta sakala jagatamAM huya" evuM roja bolIe chIe, paNa aMdarathI lAgavuM joIe. kRpALudeve kahyuM che ke "jagatamAM mAna na hota to ahIM ja mokSa hota." mAnane kADhavA mATe kharo upAya vinayaguNa che." -bo.1 (pR.65) 3 jAti, kuLa, baLa, vidyA, aizvarya, zrI, tape, rUpe abhimAna kubuddhine; paDe nA sujJa to kUpe. 4 artha - zAstromAM mukhyatve ATha prakAranA mada eTale ahaMkAra UpajavAnA prakAra che te A pramANe-jAtimada, kuLamada, baLamada, vidyAmada, aizvarya eTale sattAmada, zrI eTale lakSmI-ghanamada, tapamada ane rUpamada. kubuddhivAna jIvane ethI abhimAna Upaje che. jyAre sujJa eTale vastune 250
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna".... samyak prakAre jANanAra evo AtmArthI jIva, te A abhimAnarUpI kUvAmAM paDato 6 ) nathI. metAraka muni ane harikezI munie pUrvabhavamAM brAhmaNa jAtinuM abhimAna ke kareluM tethI temane A bhavamAM caMDAla kuLamAM utpanna thavuM paDyuM. I4o. jAtivaMta ghaNA jIvo kukarme narake gayA, naro kulIna bhikhArI abhimAna vaza thayA. 5 artha - uttamajAtimAM utpanna thavA chatAM jIvanamAM jAtimada Adi kukarmo karI ghaNA jIvo narakamAM jaIne paDyA. temaja uttama kulamAM janma levA chatAM tenuM abhimAna karavAthI AvatA bhavamAM bhikhArI banI gayA. maricinuM dRSTAMta - bhagavAna RSabhadevanA samayamAM bharata mahArAjAe maricine bhAvI tIrthakara jANI namaskAra karyA tyAre bhagavAna mahAvIranA jIva maricie kulamadanA abhimAnamAM AvIne kahyuM ke mArA dAdA koNa che? prathama tIrthakara RSabhadeva, mArA pitA koNa che? cha khaMDanA adhipati cakravartI to huM AvatA bhavomAM vAsudeva, cakravartI ane tIrthakara thAuM to emAM zuM navAI? tenA phaLamAM lagabhaga eka koDAkoDI sAgaropama sudhI temane saMsAramAM bhramaNa karavuM paDyuM." /pA -pra.vi.bhAga-1 (pR.547) 'sevyA nahi gurusaMtane, mUkyuM nahi abhimAna'..... "zrImad rAjacaMdramAMthI : abhimAna mUke to vinaya Ave ane guru saMtanI sevA thAya. "mArga pAmavAmAM anaMta aMtarAyo che. temAM vaLI "meM A karyuM, "meM A kevuM sarasa karyuM?" evA prakAranuM abhimAna che. "meM kAMI karyuM ja nathI' evI draSTi mukavAthI te abhimAna dUra thAya." (va.pR.700) cakravartInI saMpattinI tulanAmAM mArI pAse zuM che te ahaMkAra karuM? "cha khaMDanA bhoktA rAja mUkI cAlI gayA, ane huM AvA alpa vyavahAramAM moTAI ane ahaMkAra karI beTho chuM ema kema vicArato nathI?" (va.pR.727) potAno koI guNa joI rAjI na thavuM paNa alpa doSa joI pazcAtApa karavo "potAne viSe utpanna thayo hoya evo mahimAyogya guNa tethI utkarSa pAmavuM ghaTatuM nathI, paNa alpa paNa nijadoSa joIne pharI pharI pazcAttApamAM paDavuM ghaTe che, ane vinA pramAde tethI pAchuM pharavuM ghaTe che; e bhalAmaNa jJAnIpuruSanAM vacanamAM sarvatra rahI che; ane te bhAva AvavA mATe satsaMga, sadguru ane sallAstrAdi sAghana kahyAM che, je ananya nimitta che." (va.pR.422) 251
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana AjJA bhakti kare to svaccheda TaLe ane ahaMkAra maTe jarA samatA Ave ke ahaMkAra AvIne bhulAve che ke "huM samatAvALo chuM." = mATe upayoga jAgRta rAkhavo. mAyAne zodhI zodhIne jJAnIe kharekhara jItI che. bhaktirUpI strI che. tene mAyA sAmI mUke tyAre mAyAne jitAya. bhaktimAM ahaMkAra nathI mATe mAyAne jIte. AjJAmAM ahaMkAra nathI. svacchaMdamAM ahaMkAra che." (va.pR.706) upadezAmRta' mAMthI - A jIvanuM mAna - ahaMkAre bhUMDuM karyuM che. te mUkya chUTako che mAna na hoya to ahIM ja mokSa che. te mukANuM to kAma thayuM. samAdhistha bAhubalajIne temanI baheno-brAhmI-suMdarI-e jaMgalamAM jaIne kahyuM : "vIrA, gajathakI heThA Utaro." tyAM bAhubalajI vicAramAM paDI gayA ane jAgyA ke kharI vAta che, ahaMkArarUpI gaja upara huM nAnAbhAIne huM namavA have to jAuM ema vicArIne UThyA ke tarata kevaLajJAna thayuM. ATalA ja mAnanA ahaMkArathI kevaLajJAna aTakyuM hatuM. A jIvanuM mAna-ahaMkAre bhUMDuM karyuM che. te mUkya chUTako che." (u.pR.206) abhimAnInA ahaMkArathI jIvanuM ghaNuM bhUMDuM thAya. te mUkyA vagara mukti nathI ujjitakumAranuM draSTAMta - naMdipuramAM ratnazakhara nAme rAjAno putra ujjitakumAra hato. ekadA te vidyAzALAmAM gayo, tyAM bhaNAvanAra gurune UMce Asane beThelA joI teNe kahyuM ke "tuM amArA rAjyamAM AvelA dANAno khAnAra thaIne UMcA Asana para bese che. ane mane nIce besADe che;" ema kahI gurune lAta mArI nIce pADI dIdhA. te vAta sAMbhaLI 'A kuputra che" ema jANI rAjAe tene potAnA dezamAMthI dUra karyo. BRITE 252
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna".. I unjhita kumAra cAlato cAlato eka tApasanA AzramamAM gayo. tyAM paga upara paga caDhAvIne te tApasonI sAme beTho. eTale tApasoe tene zikhAmaNa ApI ke "he bhAgyazALI! vinaya rAkha." te bolyo ke "mastakapara jaTAjuTa rAkhanArA ane Akhe zarIre bhasma coLanArA bAvAone viSe vaLI vinaya zo?" tenuM tevuM garviSTha vacana sAMbhaLIne tApasoe tene tarata tyAMthI kADhI mUkyo; eTale te krodhathI . bolyo ke are! mArA pitAnuM rAjya pAmIza tyAre tamAro nAza karIza." ema kahIne baDabaDato baDabaDato te AgaLa cAlyo. mArgamAM tene eka | siMha maLyo. tene joIne hAthamAM tIkSNa khaDjha che laI ahaMkArathI tenI sanmukha ja cAlyo. siMhanI sAthe yuddha thatAM siMha tene khAI gayo. te marIne gadheDo thayo. tyAMthI marI uMTa thayo. tyAMthI marIne pharIthI naMdIpuramAM ja purohitano putra thayo. bAlyAvasthAmAM ja te cauda vidyAno pAragAmI thayo. ) / eka tyAM paNa ahaMkArathI ja mRtyu pAmIne teja naMdIpuramAM gAyana karanAro Gee DuMba thayo. tene joI pUrvabhavanA pitA purohitane tenA para ghaNo sneha thavA lAgyo. e parama che 253
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana evAmAM koI kevaLajJAnI te gAme paghAryA. tene purohite namratAthI pUchyuM ke ja "he pUjya! A DuMbanA para mane ghaNo prema thAya che tenuM kAraNa zuM?" tyAre para kevaLIe tenA pUrva bhavanuM sarva vRttAMta kahyuM. te sAMbhaLIne te gAyakane jAtismaraNajJAna thayuM; tethI te kevaLI paramAtmAnA vacana sAMbhaLavAno rasika thayo. pachI gAyake potAnA uddhArano upAya pUkyo; tyAre zrI kevaLIe aneka syAdvAdathI yukta evuM mana, vacana ane kAyA rUpa traNa yoganI zuddhinuM svarUpa prakAzita karyuM. te kevaLInA mukhathI gharmopadeza sAMbhaLIne saMsAranI anityatA jANI purohita ane DuMba banne zuddha gharmane aMgIkAra karI pALIne svarge gayA. tyAMthI cyavI anukrame muktine pAmaze. -upadezaprasAda bhASAMtara bhAga-5nA AdhAre (pR.156) teNe abhimAna mUkI vinayavAna thaI gharmane aMgIkAra karyo to janmamaraNathI chUTyo. nahIM to ghIme ghIme rAjaputramAMthI gadheDo, uMTa, DuMba vagerenA bhavo karato karato vizeSa nIcagatine pAmata. mATe abhimAna mUkI vinayavAna thaI gharmanuM ArAghana karavuM e ja zreyaskara che. jIvane tuccha vastunuM abhimAna thAya che pU.zrI brahmacArIjIe jaNAveluM ke jIvane tuccha vastunuM paNa abhimAna thAya che. bIjAnA karatAM potAnA joDAM sArA hoya to tenuM paNa jIvane abhimAna thAya ke mArA joDA enA karatAM sArA che. bhalene joDA jevI tuccha vastu che chatAM tenuMya pAchuM abhimAna thAya che. abhimAna vinA jIva raheto nathI. 'sevyA nahi gurusaMtane, mUkyuM nahi abhimAna'.... boghAmRta bhAga-1,2' mAMthI - sapuruSamAM paramezvara buddhi thAya to jJAnInA vacano coMTe pUjyazrI-jIvane A saMsAramAM bhamavAnuM moTuM kAraNa abhimAna che. e abhimAna UtarI jAya evA "vIza doharA' che. anaMtAnubaMdhI mAnathI jIvane rakhaDavAnuM thAya che. abhimAna dUra thAya to vinaya guNa pragaTe. pachI satpaSa oLakhAya. "sapuruSamAM ja paramezvarabuddhi ane jJAnIoe parama gharma kahyo che." (254) sapuruSamAM paramezvarabuddhi thAya to ene jJAnInA vacano coMTe. e mATe "vIza doharA' che. mAna jAya to vinaya guNa Ave. eTalo bagho prabhAva "vIza doharA' mAM che. kaMIka garaja joIe, vijJAnapaNuM joIe." o.1 (pR.431) mAna Ave to bhagavAna paDakhethI khasI jAya jIvane abhimAna pesI jAya che. mAna Ave to bhagavAna paDakhethI khasI jAya. 'aghamAghama chuM" e TakavuM A kALamAM bahu muzkela che. A kALanuM jhera utAravA jevuM kRpALudeve badhuM lakhyuM che. eka "kSamApanA" bole to badhuM jhera UtarI jAya." (jUnuM bo.1 pR.210) 254
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna'...... bhagavAna hoya tyAM mAna na rahe ane mAna hoya tyAM bhagavAna na rahe gopIonA ahaMkAranuM draSTAMta -"zrImad bhAgavatamAM eka kathA Ave che. zarada-pUrNimAnI rAtri hatI. zrIkRSNa jaMgalamAM AvI vAMsaLI vagADI. te sAMbhaLIne bathI gopIo gharanAM kAma vagere choDIne tyAM zrIkRSNa pAse AvI. zrIkRSNe kahyuM ke tame ahIM kema AvI? tamArA patine mUkIne ahIM zA mATe AvI cho? gopIoe kahyuM ke pati paradeza jAya tyAre koIne potAnuM citrapaTa, koIne lAkaDAnuM pUtaLuM vagere pUjavA mATe ApI jAya che. pachI te roja tenI pUjA karatI hoya; ane jyAre pati ghare Ave ane kahe ke pANI lAva, to te kaMI ema kahe ke nA, mane pahelAM pUjA karavA do. tema amArA pati to tame cho. bIjA to baghA lAkaDAnA pUtaLA jevA che. jyAre kharA pati ghare Ave tyAre lAkaDAnA patinI koNa sevA kare? te sAMbhaLI zrIkRSNa bahu prasanna thayA ane pachI bahu AnaMdathI rAsa ramyA. te vakhate eka gopI ane eka kRSNa, eka gopI ane eka kRSNa ema badhI gopIo sAthe kRSNa dekhAvA lAgyA. te vakhate gopIonA manamAM thayuM ke ApaNe kevI bhAgyazALInI chIe! A vakhate bIjAM badhAM UMdhe che ane ApaNe bhagavAna sAthe lIlA karIe chIe. ema jarAka abhimAna AvI gayuM, eTalAmAM to ekeya kRSNa na maLe. kRSNa alopa thaI gayA. kemake "mohanavarane mAna saMghAthe verajo." jyAM bhagavAna hoya tyAM mAna na rahe ane jyAM bhAna hoya tyAM bhagavAna na rahe, evuM che. mATe abhimAna mUkavAnuM che." bo.1 (pR.702) saMsAra nAza karavA taiyAra thayo ne abhimAna kare to saMsAra vadhe kRpALudeve lakhyuM che ke "jo ke tIrthakara thavA icchA nathI; paraMtu tIrthakare karyA pramANe karavA icchA che." (170) tIrthakara jevA thavuM nathI eTale ke samavasaraNa racAvuM, devone namAvuM, evuM mAna thAya tevuM karavuM nathI. paNa tIrthakara pote taryA ane bIjAne tAryA, te amAre karavAnuM che. atyAre jIvanI pAse abhimAna karavA jevuM kaMI nathI. abhimAna dUra thavAno upAya jJAnInI AjJA che. saMsAra nAza karavA taiyAra thayo hoya ane abhimAna kare tyAM saMsAra vadhe. lokomAM mAna meLavavA jIva vaghAre taNAya che." -jUnuM bo.1 (pR.305) mahApuruSonA guNo ane potAnA doSo jue to abhimAna TaLe. "mumukSu-koI pada athavA patra bolatAM abhimAna AvI jatuM hoya to bolavuM ke na bolavuM? pUjyazrI-jyAre bole tyAre vicAre ke huM haju zIkhyo nathI. zuM evuM abhimAna karavA jevuM zIkhyo chuM? pUrve thaI gayelA gaNadharoe caudapUrvanI racanA karI hatI. ghaNA e pUrvene bhaNyA hatA. te jJAnanI AgaLa mAruM jJAna zuM che? kazuMye nathI. bhagavAnamAM keTalA guNo che! mArAmAM keTalA baghA doSo bharelA che? mAre to haju ghaNuM karavAnuM che. meM kaMI karyuM nathI. jIve ahaMkAra karavA jevuM koI kAma nathI karyuM. ema jo vicAra kare to abhimAna thAya nahIM, ane puruSArtha paNa jAge. jyAre 255
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana f6 3 manamAM abhimAna Ave tyAre bhagavAnane saMbhAre to abhimAna na thAya. potAnAthI je nIcA che tenA upara draSTi rAkhe to abhimAna thAya." -bo.1 (pR.127) jJAnI puruSa na kahe ke tane jJAna thayuM che, tyAM sudhI jJAnI chuM ema mAnavuM nahIM "jyAM sudhI jJAnI puruSa ema na kahe ke tane jJAna thayuM che, tyAM sudhI jJAnI chuM ema mAnavuM nahIM. mAre jANavuM che ema rAkhavuM. potAne jJAnI mAnI le to pachI koInI pAsethI jANavAnuM baMdha thaI jAya, eTale pachI bhUla jAya nahIM, ane jJAna thAya nahIM. mane jJAna thayuM ema mAnavAmAM nukasAna che. enA karatAM na mAnavAmAM lAbha che. tIrthakara vicaratA hatA tyAre gaNaghara jevA paNa 'bhagavAna jANe" ema rAkhatA. (AnaMda zrAvaka-gautamasvAmInuM draSTAMta : upadezachAyA-4) gautamasvAmIe chate jJAne joyuM nahIM, upayoga Apyo nahIM. jaIne mahAvIrasvAmIne pUchyuM. paNa tethI jJAna kaMI jatuM rahyuM? na mAnavAmAM kaMI khoTa nathI. huM jANuM chuM ema mAnavuM jIvane sAruM lAge che, paNa te nukasAna karanAra che, azAMti karanAra che. mane AvaDe che evuM abhimAna hoya to jJAnInuM kaheluM na bese. guNagrAhI thavuM. mAnavuM che jJAnInuM. eNe sAcI vastu jANI te ApaNe kAmanI che. jagatamAM kazuM priya karavA jevuM nathI ane "je kaMI priya karavA jevuM che te jIve jANyuM nathI" (198) eTaluM hRdayamAM rahe to kAma thAya. priya karavA jevuM che te jJAnIe jANyuM che. cetato rahe to AgaLa vadhe." -jUnuM bo.1 (pR.231) kRpALudevane upAdhimAM paNa samAdhi kemake kSAyika samyakravRSTi "dehAbhimAne galite vijJAte paramAtmani / yatra yatra mano yAti tatra tatra samAdhayaH // (223) huM vANiyo chuM, brAhmaNa chuM, strI chuM, puruSa chuM, e Adi dehAbhimAna jene nathI ane AtmasvarUpa jeNe jANyuM che, tenuM citta jyAM jyAM jAya tyAM tyAM samAdhi che. rAgadveSa thatA nathI. amuka karavuM, amuka na karavuM, ema e karatA nathI. je udayamAM Ave te kare che. samAvibhAva emano chUTato nathI. e kSAyika samakitanuM baLa che. koI ema kahe ke tamAre ATalI upAdhi che to bhAra kADhI nAkho ne! kRpALudeva kahe che ke evuM karavuM hoya to thAya, paNa ema karIe to karma bhogavAya nahIM. bhogavyA vinA chUTako nathI, A bhavamAM ke parabhavamAM." -bo.2 (pR.101) "saMta caraNa Azraya vinA, sAghana karyA aneka; pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka." 16 artha:- "he prabhu! meM saMtacaraNa eTale sadgurunA Azraya vagara aneka sAghana karyA, paNa enAthI kazuM pAra pAmyo nahIM. eka aMza mAtra paNa viveka Ugyo nathI." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) 256
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtacaraNa Azraya vinA sAghana karyA aneka'....... "saMtacaraNa Azraya vinA sAghana karyA aneka'... he prabhu! anaMtakALanA paribhramaNamAM meM muktine arthe aneka sAghana , yamaniyama'nA padamAM jaNAvyAM che tevA karyA, paNa temAM mArI eka moTI bhUla rahI gaI ke te sAghana sadaguru ke saMta-puruSanI AjJAe athavA temanA Azraye na karatAM svacchede ja doDa karI. "zrI AnaMdaghanajI mahArAja zrI gharmanAtha bhagavAnanA jIvanamAM jaNAve che - "doDatA doDatA doDatA doDiyo, jetI mananI re doDa ji. prema pratIta vicAro TUMkaDI, gurugama lejo re joDa. ji. gha0 4 saMkSepArtha - he prabhu! meM ApanA darzana karavA mATe anAdikALathI doDa doDa ja karyuM che. jeTalI mArA mananI zakti hatI teTalI svacchede doDa karI che ane mukti meLavavA mATe aneka tIrthonI yAtrA karI che ke gharmonI ArAghana karI che. paNa AnaMdaghanajI mahArAja kahe che ke mukti meLavavAno mArga to sadguru pratyeno prema, tenI pratIti eTale zraddhA ane temanA vacanono vicAra karatAM AtmasvarUpanI prApti DhuMkaDI thaze arthAt potAmAM ja AtmAnA darzana thaze. paNa sAthe gurugamane avazya joDajo, nahIM to pharI bhUlA paDazo. zrImadjIe paNa A viSe kahyuM che ke-"bina sadguru koya na bheda lahe." jA -caityavaMdana covIzI (artha sahita) bhAga-1 (pR.186) prajJAvabogha vivecana bhAga-1,2' mAMthI : "trividhinA tApe azaraNa bagho loka baLato, bhUlI ajJAne hA! svarUpa nija, duHkhe UkaLato; tamArI vANI ne zaraNa viNa nA tApa TaLato, tathApi nA zodhe zaraNa tuja, e kheda raLato. 3 artha - he prabhu! Urdhva, agho ane madhya evA traNeya lokamAM jene koInuM zaraNa nathI evA azaraNa prANIo Adhi, vyAdhi ane upAthinA trividha tApathI jagatamAM baLI rahyA che. hA! Azcarya che ke anAdikALathI potAnA svasvarUpane ajJAnanA kAraNe bhUlI jaI; janma, jarA, maraNanA ke trividha tApAgnimAM duHkhamAM ja te UkaLyA kare che. te trividha tApa mAtra tamArI vItarAga vANI ke tamArA ananya zaraNa vinA TaLI zake ema nathI. to paNa he nAtha! mAro AtmA bhAre karmavazAt ApanuM zaraNa levAne zoghato nathI e ja moTo kheda vartamAnamAM mane duHkha Ape che tene he nAtha! tuM nivAra, nivAra. "zrImad rAjacaMdra graMthamAM patrAMka 213mAM paramakRpALudeve uparokta bhAva vyakta karyo che. tene A kaDImAM vaNI levAmAM Avyo che. te A pramANe che : 257
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana "A loka trividha tApathI AkuLavyAkuLa che. jhAMjhavAnA pANIne levA doDI tRSA chipAvavA icche che, evo dIna che. ajJAnane lIdhe svarUpanuM vismaraNa thaI javAthI bhayaMkara paribhramaNa tene prApta thayuM che. samaye samaye atula kheda, jvarAdika roga, maraNAdika bhaya, viyogAdika duHkhane te anubhave che; evI azaraNatAvALA A jagatane eka saphuruSa ja zaraNa che; sanduruSanI vANI vinA koI e tApa ane tRSA chedI zake nahIM ema nizcaya che. mATe pharI pharI te satparuSanA caraNanuM ame dhyAna karIe chIe." (va.pR.269) -pra.vi.bhA.1 (pR.2) "jJAnIpuruSanA draDha AzrayathI sulabha mokSapada, bhAkhyuMjI; AtmasthiratA, mokSamArga to kema sulabha nahi? dAkhyuMjI. sUkSma-tattva-pratIti pAmyA, acaLa A kaLikALajI. artha - jJAnIpuruSanA draDha AzrayathI sarvotkRSTa evuM mokSapada sulabha che ema mahApuruSoe kahyuM che, to kSaNe kSaNe AtmAno upayoga sthira karavo ghaTe evo kaThaNa mokSamArga temanA draDha Azraye kema sulabha na hoya? arthAtu hoya ja. Atmaupayoga sthira thayA vinA mokSaprApti hoya nahIM. sUkSma AtmatattvanI draDha zraddhAne A kaLikALamAM pAmyA evA paramakRpALuprabhuno caraNa kamaLamAM mArA koTiza praNAma ho. TI. jJAnIpuruSanAM vacana taNo dRDha Azraya je nara pAmyo che, tene sAghana thAya sulabha sau, akhaMDa nizcaya mAnyojI. artha - jJAnIpuruSanA vacanamAM jene draDha zraddhA hoya tene mokSamArgamAM upayogI evA vairAgya, upazama. bhakti. saMyamAdi sarva sAghana salabha thAya evo akhaMDa nizcaya jJAnIoe mAnya karela che." II -pra.vi.bhAga-2 (pR.271) saMtacaraNa Azraya vinA, sAghana karyA aneka "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - duSamakALamAM vRttiono jaya karavA mATe satsaMganI samIpatA jarUrI "jJAnIpuruSanA vacanano draDha Azraya jene thAya tene sarva sAghana sulabha thAya evo akhaMDa nizcaya satparuSoe karyo che, to pachI ame kahIe chIe ke A vRttiono jaya karavo ghaTe che, te vRttiono jaya kema na thaI zake? ATaluM satya che ke A duSamakALane viSe satsaMganI samIpatA ke draDha Azraya vizeSa joIe ane asatsaMgathI atyaMta nivRtti joIe; topaNa mumukSane to ema ja ghaTe che ke kaThaNamAM kaThaNa AtmasAdhana hoya tenI prathama icchA karavI, ke jethI sarva sAdhana alpa kALamAM phaLIbhUta thAya." (va.pR.447) AtmajJAna prApti mATe saghurudevano niraMtara Azraya avazya kartavya "sarva duHkhathI mukta thavAno sarvotkRSTa upAya AtmajJAnane kahyo che, te jJAnI puruSonAM vacana sAcAM che, atyaMta sAcAM che. 258
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtacaraNa Azraya vinA sAghana karyA aneka'..... jyAM sudhI jIvane tathArUpa AtmajJAna na thAya tyAM sudhI AtyaMtika baMdhananI nivRtti na hoya emAM saMzaya nathI. te AtmajJAna thatAM sudhI jIve mUrtimAna AtmajJAnasvarUpa evA sad gurudevano niraMtara Azraya avazya karavA yogya che, emAM saMzaya nathI. te Azrayano viyoga hoya tyAre Azraya-bhAvanA nitya kartavya che." (va.pR.492) pUrvakALamAM jJAnIno Azraya lIgho nathI e ja kAraNa paribhramaNanuM thayuM che "dhyAnanA ghaNA ghaNA prakAra che. e sarvamAM zreSTha evuM to AtmA jemAM mukhyapaNe varte che, te dhyAna kahevAya che; ane e ja AtmadhyAnanI prApti, ghaNuM karIne AtmajJAnanI prApti vinA thatI nathI. evuM ja AtmajJAna te yathArtha boghanI prApti sivAya utpanna thatuM nathI. e yathArtha boghanI prApti ghaNuM karIne krame karIne ghaNA jIvone thAya che, ane teno mukhya mArga te boghasvarUpa evA jJAnIpuruSano Azraya ke saMga ane tene viSe bahumAna, prema e che. jJAnI puruSano tevo tevo saMga jIvane anaMtakALamAM ghaNI vAra thaI gayo che, tathApi A puruSa jJAnI che, mATe have teno Azraya grahaNa karavo e ja kartavya che, ema jIvane AvyuM nathI; ane te ja kAraNa jIvane paribhramaNanuM thayuM che, ema amane to draDha karIne lAge che." (va.pR.357) pAMca indriyonA viSayonI Asakti ghaTADavI, to Azraya rahe jJAnIpuruSanA AzrayamAM virogha karanArA paMcaviSayAdi doSo che. te doSa thavAnAM sAghanathI jema bane tema dUra rahevuM, ane prAptasAghanamAM paNa udAsInatA rAkhavI, athavA te te sAghanomAMthI ahaMbuddhi choDI daI, rogarUpa jANI pravartavuM ghaTe." (va.pR.454) ajJAnI ane azakta manuSyo paNa saMtacaraNanA AzrayathI tarI gayA "te zrImat anaMta catuSTayasthita bhagavatano ane te jayavaMta gharmano Azraya sadaiva kartavya che. jene bIjuM kaMI sAmarthya nathI evA abudha ane azakta manuSyo paNa te AzrayanA baLathI parama sukhahetu evAM adbhuta phaLane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. mATe nizcaya ane Azraya ja kartavya che, adhIrajathI kheda kartavya nathI." (va.pR.626) jJAnI puruSanA zaraNasahita deha chUTe to jIvana dhanya banI jAya "durlabha evo manuSyadeha paNa pUrve anaMta vAra prApta thayA chatAM kaMI paNa saphaLapaNuM thayuM nahIM; paNa A manuSyadehane kRtArthatA che, ke je manuSyadehe A jIve jJAnI puruSane oLakhyA, tathA te mahAbhAgyano Azraya karyo, je puruSanA Azraye aneka prakAranA mithyA AgrahAdinI maMdatA thaI, te puruSanA Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che. janmajarAmaraNAdine nAza karavAvALuM AtmajJAna jemane viSe varte che, te puruSano Azraya ja jIvane janmamaraNAdino nAza karI zake kemake te yathAsaMbhava upAya che." (va.pR.503) 259
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana jIvamAM tyAga, vairAgya ane AzrayabhaktinuM baLa vadhe to sAghana saphaLa jema jema jIvamAM tyAga, vairAgya ane AzrayabhaktinuM baLa vadhe che, tema tema puruSanAM vacananuM apUrva ane adbhuta svarUpa bhAse che; ane baMghanivRttinA upAyo sahajamAM siddha thAya che. pratyakSa satparuSanA caraNAraviMdano yoga keTalAka samaya sudhI rahe to pachI viyogamAM paNa tyAga vairAgya ane AzrayabhaktinI ghArA baLavAna rahe che; nahIM to mAThA deza, kALa, saMgAdinA yogathI sAmAnya vRttinA jIvo tyAga vairAgyAdinAM baLamAM vaghI zakatAM nathI, athavA maMda paDI jAya che, ke sarvathA nAza karI de che." (va.pR.398) pAMcamA ArAnA aMta sudhI jJAnI ke temanA upadezanuM hovApaNuM che "eka vakhata upadezamAM AvyuM hatuM ke jJAnI vinA koI kALe bhUmi hotI nathI. ane te upara potAnuM draSTAMta dIdhuM hatuM ke je sAlamAM cidAnaMdajIno dehAMta thayo e ja sAlamAM amArA dehano janma thayo che. eTale jJAnInuM pRthvI upara hovApaNuM che. zrI mahAvIrasvAmInuM zAsana pAMcamA ArAnA aMta sudhI cAlaze te samyakatvane Azraye cAlaze." -pU.zrI brahmacArIjInI DAyarI naM.11 (pR.55) "pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka'.... saMta caraNa Azraya vinA, sAghana karyA aneka" tethI huM saMsAra sAgarano pAra pAmI zakyo nahIM, ane sAco mokSano mULamArga ja te mArA hAthamAM na AvavAthI vivekano eka aMza paNa mArAmAM udaya pAmyo nahIM. viveka eTale hitAhitanuM bhAna, kRtyAkRtyanuM bhAna ke peyApeya ke khAdyAkhAdyanuM jJAna athavA sarvanA phaLasvarUpa evo je jaDacetana viveka te huM karI zakyo nahIM. tethI huM mArA zuddha AtmasvarUpane pAmI na zakyo ane ghora-apAra duHkhamaya saMsAramAM ja Aja divasa sudhI rajhaLato rahyo chuM. viveka zabdanA aneka artha "pramAda' zabdanI peThe "viveka' zabda vyavahAramAM vaparAya che. koI atithi AdinI AgatAsvAgatAmAM kuzaLa hoya, bIjAnuM mana sAcavIne vartato hoya to loko tene vivekI kahe che; eTale vyavahAra kuzaLatA arthamAM viveka moTe bhAge vaparAya che. sArA khoTAne pArakhavAmAM paNa viveka zabda vaparAya che; vivecananA arthamAM paNa kvacit vaparAya che; jemake "e cha padano viveka jIvane svasvarUpa samajavAne arthe kahyo che." yatnApUrvaka AcaraNane paNa keTalAka viveka kahe che : jemake "upazama viSaya kaSAyano, saMvara tInuM yoga; kiriyA jatana vivekarse, miTe karma dukha-roga." -bRhada AlocanA 260
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka'..... paraMtu paramArtha bhASA ke adhyAtma zAstromAM vivekano artha AtmA saMbaMdhI oLakhANa ke dehAdithI bhinna potAnuM svarUpa samajavuM evo thAya che. e rIte vivekane bhedajJAna paNa kahevAya che, samyakajJAna paNa kahevAya che " -pravezikA (pR.210) zrImad rAjacaMdra mAMthI - AtmasvarUpane viveka vinA oLakhI zakAya nahIM "laghu ziSyo-aho! viveka e ja gharmanuM mULa ane gharmarakSaka kahevAya che, te satya che. AtmasvarUpane viveka vinA oLakhI zakAya nahIM e paNa satya che. jJAna, zIla, gharma, tattva ane tapa e saghaLAM viveka vinA udaya pAme nahIM e ApanuM kahevuM yathArtha che. je vivekI nathI te ajJAnI ane maMda che. te ja puruSa matabheda ane mithyAdarzanamAM lapaTAI rahe che. ApanI viveka saMbaMghInI zikSA ame niraMtara manana karIzuM." mokSamALA (va.pR.94) cha padane vicAravAthI vivekajJAna athavA samyakradarzana pragaTe "AtmA che', "AtmA nitya che', "AtmA karmane kartA che', "AtmA karmano bhoktA che', tethI te nivRtti thaI zake che', ane nivRtta thaI zakavAnAM sAghana che', e ja kAraNo jene vicAre karIne siddha thAya, tene vivekajJAna athavA samyakdarzananI prApti gaNavI ema zrI jine nirUpaNa karyuM che, je nirUpaNa mumukSu jIve vizeSa karI abhyAsa karavAyogya che. pUrvanA koI vizeSa abhyAsabaLathI e cha kAraNono vicAra utpanna thAya che; athavA satsaMganA AzrayathI te vicAra utpanna thavAno yoga bane che." (va.pra.4para) saMsAranA anitya padArthamAM moha hovAne lIdhe cha padanI zraddhA thatI nathI anitya padArtha pratye mohabuddhi hovAne lIdhe AtmAnuM astitva, nityatva ane avyAbAda samAdhisukha bhAnamAM AvatuM nathI. tenI mohabuddhimAM jIvane anAdithI evuM ekAgrapaNuM cAlyuM Ave che, ke teno viveka karatAM karatAM jIvane mUMjhAIne pAchuM vaLavuM paDe che, ane te mohagraMthi chedavAno vakhata AvavA pahelAM te viveka choDI devAno yoga pUrvakALe ghaNI vAra banyo che, kemake jeno anAdikALathI abhyAsa cAle che te, atyaMta puruSArtha vinA, alpakALamAM choDI zakAya nahIM. mATe pharI pharI satsaMga, sanzAstra ane potAmAM saraLa vicAradazA karI te viSayamAM vizeSa zrama levo yogya che, ke jenA pariNAmamAM nitya zAzvata sukhasvarUpa evuM AtmajJAna thaI svarUpa AvirbhAva thAya che." (va.pR.453) upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-5" mAMthI - "karma jIvaM ca saMzliSTaM, sarvadA kSIranIravat / vibhinnIkurute yo'sau, munihaMso vivekavAn // 9 // 261
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana bhAvArtha -"sarvadA dUgha ane jaLanI jema ekarUpa thaI gayelA evA karma I ane jIvane A vivekI munirUpI haMsa pRthak kare che." jJAnAvaraNIya Adika karma ane saccidAnaMdarUpa jIva te sarva kALa dUgha ane jaLanI jema ekIbhUta thayelA che. tene lakSaNAdi bhede karIne je pRthak kare che, te munihaMsa vivekavAna kahevAya che. vizeSArtha -heya (tyAga karavA lAyaka) ane upAdeya (grahaNa karavA lAyaka)nI je parIkSA te viveka kahevAya che. tenA be bheda che - ghana upArjana karavAmAM, rAjanItimAM ane kuLanIti vageremAM je nipuNatA te laukika vivekadravyaviveka kahevAya che, ane lokottara evo bhAvaviveka to gharmanIti jANanArane hoya che. temAM paNa svajana, dravya ane potAnA dehAdikamAM je rAga-tenI vaheMcaNa karavI arthAt karavA yogya nathI ema vicAravuM, te bAhyaviveka kahevAya che; ane azuddha cetanAthI utpanna thayela jJAnAvaraNAdika dravyakarma tathA vibhAvAdika bhAvakarma-tenI je vaheMcaNa karavI-vibhAga karavo te atyaMtara viveka kahevAya che. kahyuM che ke vehAtmAdyaviveaoDayuM, sarvadA sumo mavet | moTaTyApi taddha, vivettvatiyurkama: III bhAvArtha -"deha e ja AtmA che ityAdi je aviveka te to sarvadA sulabha che; paNa te bannenA bhedamAM (bheda saMbaMghI) je viveka te koTIbhave paNa ati durlabha che." vizeSArtha AtmAnA traNa bheda che. bAhyAtmA, attarAtmA ane paramAtmA. jene deha, mana, vANI vigeremAM Atmatva buddhi che, eTale deha ja AtmA che vagere, e pramANe sarva paulika pravartanamAM jene Atmatva buddhi che te bAhyAtmA kahevAya che. te mithyAdraSTi che. karma sahita avasthAmAM paNa jJAnAdi upayoga lakSaNavALA, nirvikAra, amara, avyAbAda ane samagra parabhAvathI mukta evA AtmAne viSe ja jene Atmabuddhi che te antarAtmA kahevAya che. avirati samyavRSTi (cothA) guNasthAnakathI AraMbhIne bAramA kSINamoha guNasthAnaka sughI antarAtmA kahevAya che, ane je kevaLajJAna tathA kevaLadarzananA upayogavALA che te paramAtmA kahevAya che. te teramA caudamA guNasthAnake hoya che. AvA bhedanA viveka karIne sarva sAdhya che. deha eTale zarIra ane "Adi' zabdathI mana, vANI ne kAyA tene viSe "A ja AtmA che' ema ja mAnavuM te aviveka che. te aviveka saMsAramAM sarvadA sulabha che; ne zarIra ane AtmAnI bhinnatAnuM je vivecana karavuM te viveka che; tevo viveka koTIbhave paNa ati durlabha che. samyavruSTi jIvane ja tevuM bhedajJAna hoya che. saMyamAnaM vivekena, zANenottejitaM muneH / dhRtidhArolbaNaM karma-zatrucchedakSamaM bhavet // 1 // bhAvArtha - vivekarUpI sarANe karIne tejasvI kareluM ane dhRti (saMtoSa)rUpa tIkSNa ghAravALuM 262
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka'..... parabhAvanivRttirUpa je saMyamarUpI zastra te jJAnAvaraNAdi karmarUpI zatruno nAza 6 kI karavAne samartha thAya che. A jIva anAdikALathI mithyAtva, asaMyama ane ajJAnathI adhiSThita thayelo hovAthI saMsAramAM paribhramaNa kare che. te ja jIva trilokanA vatsala evA jinezvare kahelA zreSTha AgamanA tattvarasanuM pAna karavA vaDe sva-paranA vivekane prApta karIne parabhAva ane vibhAvathI nivRtta thaI parama svarUpano sAghaka thAya che. A saMbaMghamAM udAharaNa che te nIce pramANe viveke karI hajAro DAMsono-upasarga sahana karyo zramaNabhadranuM dRSTAMta - caMpAnagarImAM jitazatru rAjAne zramaNabhadra nAme putra hato. teNe eka divasa gharmaghoSa nAmanA gurumahArAja pAse gharmopadeza sAMbhaLyo ke- yathA yodhaiH kRtaM yuddhaM, svAminyevopacaryate / zuddhAtmanyavivekena, karmaskandhorjitaM tathA // 1 // bhAvArtha -"jema subhaToe kareluM yuddha rAjAne viSe upacAra karAya che, eTale yuddhanuM jayaparAjayarUpI phaLa rAjAmAM AropaNa karAya che-A rAjA jItyo ke hAryo ema kahevAya che, tema aviveka ane asaMyame karIne baMghAyelA karmaDhaMghonA sAmrAjyano Aropa paNa zuddha AtmAne viSe ja karAya che." ityAdi gharmopadeza sAMbhaLIne kAmabhogathI virakta thayelA te mahAtmAe dIkSA grahaNa karI. gurunI kRpAthI te zramaNabhadra muni zrutasAgarano pAra pAmyA, ane gurunI AjJAthI ekalavihAra - jo koI Ins ja, ke - ra 263
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana f: kuta pratimA aMgIkAra karI. anyadA te muni nIcI bhUmivALA pradezomAM vihAra karatA zaradaRtune samaye koI moTA araNyamAM rAtrine viSe pratimA ghAraNa karIne rahyA. tyAM soyanA jevA tIkSNa mukhavALA hajAro DAMso te muninA komaLa zarIra upara lAgIne temanuM lohI pIvA lAgyA. DaMkhavAmAM tatpara evA niraMtara vaLagI rahelA te DAMsoe karIne suvarNanA varNa jevA te muni jANe lohanA varNa jevA hoya tema zyAma varNa thaI gayA. te DAMsonA DaMkhathI muninA zarIramAM mahA vedanA thatI hatI to paNa kSamAghArI te muni sahana karatA hatA, ane te DAMsone uDADatA paNa nahotA. UlaTo te evo vicAra karatA hatA ke "A vyathA mAre zI gaNatarImAM che? AthI anantagaNI vedanA narakamAM meM anaMtIvAra sahana karI che. kemake paramAdhArmikotpannA, mithojAH kSetrajAstathA / nArakANAM vyathA vaktuM, pAryate jJAninApi na // 1 // bhAvArtha - "nArakIonI paramAghArmika utpanna karelI, parasparanI karelI tathA kSetrathI utpanna thayelI vyathAnuM saMpUrNa varNana karavAne jJAnIo paNa samartha nathI." vaLI anyadvapuridaM jIvAjIvazcAnyaH zarIrataH / jAnannapIti ko dakSaH, karoti mamatAM tanau // 2 // bhAvArtha -"A zarIra jIvathI bhinna che, ane A jIva zarIrathI judo che. ema jANatA chatAM paNa kayo DAhyo mANasa zarIra para mamatA kare ?" deha e pudgalano piMDa che, ane te anitya che. jIva amUrta ane acaLa (nitya) che. te jIva ananta jJAna, darzana ane cAritra gharmavALo che, caitanya svarUpa che, sva (potAnA) rUpano kartA che, sva-rUpano bhoktA che, sva-rUpamAM ja ramaNa karanAra che, jenuM bhavabhramaNa maTI gayuM che ane paugalika parabhAvanA kartutvAdi gharmathI rahita che." ityAdi viveka karIne zubha bhAva bhAvatA satA te muni te mahA vyathAne sahana karatA hatA. te DAMsothI temanA zarIranuM saghaLuM lohI zoSAI gayuM, tethI te ja rAtrie te muni kALa karIne svarge gayA. A pramANe viveka guNane hRdayamAM ghAraNa karavAthI zramaNabhadra muni svargasukhane pAmyA. te ja pramANe bIjA paNa nipuNa munivaroe A jinavacanane aMgIkAra karavA." (pR.123) "sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya; sasAdhana samajyo nahIM, tyAM baMghana zuM jAya." 17 artha - "he prabhu! jeTalAM sAghano karyA tenAthI baMghana ja thayuM. have mane koI upAya sUjhato nathI. jyAM sudhI satsAghanane huM nathI samajyo tyAM sudhI baMghana kevI rIte jAya? sAco mArga sadguru sivAya batAvanAra koI nathI. sadgurunA kahevA pramANe cAlavA jevuM che." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) 264
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya"... sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya'.... he prabhu! ajJAna avasthAmAM svacchede ke kuguru Azraye mokSane arthe karelA - yamaniyamAdi sarva sAdhana chUTavAne badale baMdhanarUpa thayA. bagho puruSArtha nakAmo gayo eTaluM ja nahIM paNa te sAdhana AtmAne karma baMghAvanAra nIvaDyA. sanmArgamAM vighnarUpa thayA. sAco mokSamArga hAtha Ave to jIvano mokSa thayA vinA rahe nahIM "narasiMha mahetA kahe che ke anAdikALathI Ama ne Ama cAlatAM kALa gayo, paNa niveDo Avyo nahIM. A mArga nahIM; kemake anAdikALathI cAlatAM cAlatAM paNa mArga hAtha Avyo nahIM. jo A mArga ja hoya to hajI sudhI kAMIye hAthamAM AvyuM nahIM ema bane nahIM. mATe mArga judo ja hovo joIe." (va.pR.733) "bIjA sAghana bahu karyA, karI kalpanA Apa; athavA asaddaguru thakI, ulaTo vadhyo utApa." -zrImad rAjacaMdra (zrI tribhovana mANekacaMda khaMbhAtanA prasaMgamAMthI) asathuru pote buDe ane bIjAne paNa buDADe zrI rAmacaMdrajInuM dRSTAMta -"ekavAra sAhebajIe kahyuM ke asadguru pote rakhaDe ane tenA Azraye AvelA jIvo hoya te paNa rakhaDe. ItyAdi vAto karyA pachI kahyuM ke zrI rAmacaMdrajI jyAre kailAsa padhAryA hatA, tyAre devone kahyuM ke "ayodhyAmAMthI je je duHkhI manuSyo hoya teone lAvo. devo lAvyA pachI pharIthI rAmacaMdrajIe kIdhuM ke have koI tyAM che? tyAre devoe kahyuM ke have tyAM koI nathI rahyuM paNa eka kUtaro che. tenA zarIramAM bahu kIDA paDyA che. tethI te bahu duHkha pAme che. tyAre rAmacaMdrajIe kahyuM-jAo tene sAcavIne lAvo. eka kIDo paNa bahAra paDI jAya nahI, tevI rIte te kUtarAne lAvo. devo tene sAcavIne lAvyA. rAmacaMdrajIe kUtarA para pANI chAMTyuM. eTale kUtarA para je kIDA hatA te manuSyo thaI gayA. tene rAmacaMdrajIe pUchyuM ke tame A kUtarAne kema pIDo cho? tyAre teNe rAmacaMdrajIne kahyuM A kUtarAno jIva te pUrve amAro guru hato ane ame tenA ziSya hatA. amo enA AghIna vartatA hatA. ame ene tana, mana, ghana arpaNa karyA hatA. teNe amAruM kalyANa karyuM nahIM. paNa amAruM tana, mana, ghana haraNa karI gayo. te leNuM ame A prakAre laIe chIe ane ame AvA avatAra ghAraNa karIe chIe." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.188) kahetA kahetI paNa sapuruSa pratye prema Avyo, te jIva kalyANa pAme A kathA sAhebajIe amone kahI saMbhaLAvI ane pachI kahyuM ke eka sapuruSa pratye jeno odhe rAga hoya te paNa kalyANa pAme. te upara eka gAthA kahI. oghe jene teno rAga, e vinA nahIM bIjo lAga; sumati graMtha artha agAgha. 265
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana tevI gAthA kIghA pachI kahyuM ke tamo amArI pUrNa khAtarI karajo ame amArA arthe kaMI svArtha icchIe tyAre tame jANajo ke te mArga bhUlyA che. A bhaviSyamAM smaraNa rahevA tamane kahIe chIe. ityAdi prakAre kahyuM hatuM." -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.191) kudeva, kuguru ane kugharmanA Azraye pUrve sau sAghana karyA to mArA karmabaMghano kevI rIte jAya? jyAre sAcA jJAnI puruSa pratye odhe eTale kahetA kahetI sAMbhaLIne paNa jo prema Avyo hoya to paNa jIva kalyANa pAme. paNa guru niHsvArthI ane AtmajJAnI hovA joIe; jo kuguru hoya to saMsAramAM paribhramaNa vRddhinuM ja kAraNa thAya. sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya' zrImad rAjacaMdra' mAMthI : pUrve potAnI kalpanAthI sAghana karyA mATe sahu sAghana baMdhanarUpa thayA "jIva potAnI kalpanAthI kahyuM ke dhyAnathI kalyANa thAya ke samAdhithI ke yogathI ke AvA AvA prakArathI, paNa tethI jIvanuM kaMI kalyANa thAya nahIM. jIvanuM kalyANa thavuM to jJAnIpuruSanA lakSamAM hoya che, ane te parama satsaMge karI samajI zakAya che, mATe tevA vikalpa karavA mUkI devA." (va.pR.382) jJAnI puruSanI AjJAthI sAghana kare to badhA sAghana savaLA thAya "jIvanA pUrvakALanAM baghAM mAThAM sAghana, kalpita sAghana maTavA apUrvajJAna sivAya bIjo koI upAya nathI, ane te apUrva vicAra vinA utpanna thavA saMbhava nathI; ane te apUrva vicAra, apUrva puruSanA ArAdhana vinA bIjA kayA prakAre jIvane prApta thAya e vicAratAM ema ja siddhAMta thAya che ke, jJAnI puruSanI AjJAnuM ArAghana e siddhapadano sarvazreSTha upAya che; ane e vAta jyAre jIvathI manAya che, tyArathI ja bIjA doSanuM upazamavuM, nivartavuM zarU thAya che." (va.pR.412) have puruSano yoga thayo to mArA sarva sAghana saphaLa thaze "jIvane puruSano yoga thaye to evI bhAvanA thAya ke atyAra sudhI je mArAM prayatna kalyANane arthe hatAM te sau niSphaLa hatAM, lakSa vagaranAM bANanI peThe hatAM, paNa have sapuruSano apUrva yoga thayo che, to mArAM sarva sAdhana saphaLa thavAno hetu che." (va.pR.419) gharmanA sarva sAghana AtmAne oLakhavA mATe che "baghA gharmanuM tAtparya e che ke AtmAne oLakhavo. bIjA badhAM sAghana che te je ThekANe joIe (ghaTe) te jJAnInI AjJAe vAparatAM adhikArI jIvane phaLa thAya. dayA vagere AtmAne nirmaLa thavAnAM sAdhano che." (va.pR.715) 266
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ "sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya"..... AtmAne janmamaraNathI choDAvavA mATe badhI kriyAo che; baMghana mATe nathI "sarva prakAranI kriyAno, yogano, japano, tapano ane te sivAyanA prakArano * lakSa evo rAkhajo ke AtmAne choDavA mATe sarve che. baMghanane mATe nathI. jethI baMghana thAya e baghAM (kriyAthI karIne saghaLAM yogAdika paryata) tyAgavA yogya che." (va.pra.256) bAhyatyAga paNa jJAna nahIM' evA bhekhadhArIne namavuM paDe to kevA bhAva rAkhavA? "muni mohanalAlajIe prazna karyo ke amAre bhekhadhArIne namavuM paDe che. to namavuM ke na namavuM teno pratyuttara kRpALudeve ema Apyo ke - namavuM kharuM paNa manamAM evI bhAvanA bhAvavI ke koIkALe bhavAMtaramAM paNa tamAruM darzana na thazo. have tamArAthI thAkyA, tamane page lAgIe chIe. dareke na chUTake karavI kriyAmAM evI bhAvanA rAkhavI ke bhavAMtare paNa tuM sAmo na AvIza." -pU.zrI brahmacArIjInI DAyarI naM.18 (pR.34) anAdikALathI jIva AtmajJAnarahita evA kahevAtA gurune Azraye vartavAthI ke svacchede vartavAthI enA sarva gharmanA sAghano paNa baMdhanarUpa ja thayA. paNa AtmajJAna pAmyo nahIM. kemake AtmajJAna rahita guru kadI AtmajJAna pamADI zake nahIM. mATe sAcA AtmajJAnI gurunI ja zodha karI tenI AjJAnuM pAlana karavAthI AtmajJAnanI prApti thAya che, ane tethI sarva duHkhathI mukta thaI zakAya che. "sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya boghAmRta bhAga-1' mAMthI - huM kaMI jANato nathI ema vicArI jJAnI kahe tema jANavuM ane mAnavuM "sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya; satsAghana samajyo nahIM, tyAM baMghana zuM jAya?" je ghaNuM karIne thAkyA che tenAM A vacano che. ghaNuMye karyuM toya janma maraNa chUTyAM nahIM. potAno anubhava ja kRpALudeve kahyo che. karuNA AvavAthI kahyuM che. jIvano svabhAva evo che ke dekhavA mATe kalpanA kare che. sAcI vastu kalpanAmAM Ave evI nathI. jJAnIe je joyuM che tene AghAre vicAra karavo. paheluM karavAnuM, 'huM kaMI jANato nathI', sAcuM jJAnIe jANyuM che. jJAnIe yathArtha jANyuM che. kalpanA haze tyAM sudhI sAcuM besaze nahIM. AtmAnI kalpanA na karavI. jJAnIe AtmA jAmyo che tevo che. mAre te jANavo che, ema rAkhavuM. madhyastha rahevuM. jJAnIe jANyuM che te yathArtha che. AtmabhAvanA kaI? to ke jJAnIe bhAvI che. jJAnInA Azraye bhAvanA karavAnI che. kalpanAthI jIva chetarAya che. eTalA mATe ja kRpALudeve paheluM e ja kahyuM-bIjAM kAMI zogha mA. mAtra eka sapuruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarva bhAva arpaNa karI daI vanya jA." (76) -bo.1 (pR.314) 267
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana / \ je rAgadveSathI chUTyA evA sapuruSa mokSano mArga batAvI zake, bIjA nahIM rAjA ane zAstrInuM draSTAMta - "eka rAjA hato. te zAstrI pAse sUtra sAMbhaLavA jAya. temAM ema Ave ke A sUtra sAMbhaLe teno avazya mokSa thAya ane ene sAMbhaLavAthI amuka amuka mokSe gayA che. e sAMbhaLI rAjA bahu AnaMda pAmyo. ema karatAM karatAM daza comAsAM nIkaLI gayAM. pachI rAjAe vicAra karyo ke kema mokSa thato nathI? evAmAM koI eka AcArya padhAryA. tyAre rAjAe pUchyuM, "mahArAja, mokSa kema thato nathI? AcArye kahyuM, "mokSe javuM che ke vAto ja karavI che?" rAjAe kahyuM, "nA, mokSe to javuM che.' mahArAje kahyuM, "savAre pelA zAstrIne laIne gharmazALAmAM Avaje." bIje divase rAjA ane zAstrI banne AvyA. badhI sabhA ekaThI thaI. pachI mahArAje to pelA zAstrIne thAMbhale bAMdhI dIgho ane rAjAne paNa bIjA thAMbhale bAMdhI dIdho. pachI mahArAja bolyA, "zAstrIjI, pelA rAjAne chUTo karo." zAstrIjIe kahyuM, "mahArAja, huM to baMghAyelo chuM, kema chUTo karuM ?" pachI rAjAne kahyuM, "tame zAstrIne chUTo karo." rAjAe kahyuM, "e to kema bane?" - 268
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ sasAghana samajyo nahIM, tyAM baMghana zuM jAya'.... tyAre mahArAje kahyuM, "banne samajI gayA ne?" pachI rAjAe kahyuM, "khullA fe 1 zabdomAM kaho jethI amane khabara paDe." AcArya mahArAje kahyuM, "bhAI, baMdhAyelo kema choDAve? paNa chUTo hoya te choDAvI zake. tema ja, mokSa thavA mATe je mokSa bhaNI javA maMDyA che, je saMsAranA parigrahathI ane rAgadveSarUpa kaSAyathI chUTA thayA che evA sapuruSo mokSe javAno rasto batAvI zake; ane pachI jo jIva tenA kahyA pramANe AjJA ArAdhe to avazya mokSa thAya, paNa vAto karavAthI thAya nahIM." " -bo.1 (pR.73) sasAghana samajyo nahIM, tyAM baMdhana zuM jAya'.. jAnA karmabaMdhanone toDanAra je satsAghana che tene to huM samajyo paNa nahIM. khoTI mithyAmAnyatAo ke kadAgrahone dUra karanAra sadguru bhagavaMtano bogha che. tene meM jANyo nahIM, sAMbhaLyo nahIM, zraddhakyo nahIM, to mArA karmabaMgha na karanAra svacchaMda ke Agraho kevI rIte dUra thAya? na ja thAya. mATe he prabhu! have huM ApanuM zaraNa aMgIkAra karuM chuM. "pUrva puNyanA udayathI, maLyo sadguru yoga; vacana sughA zravaNe jatAM, thayuM hRdaya gata zoka. nizcaya ethI AvIyo, TaLaze ahI utApa; nitya karyo satsaMga meM, eka lakSathI Apa." (va.pR.231) zrImad rAjacaMdra mAMthI - mAno pUrve sAghana maLyA paNa zraddhA na karI to te nahIM maLyA barAbara che jagatamAM saparamAtmAnI bhakti-sagunsasaMga-satuzAstrAdhyayana-samyakudraSTipaNuM ane satayoga e koI kALe prApta thayAM nathI. thayAM hota to AvI dazA hota nahIM. paNa jAgyA tyAMthI prabhAta ema rUDA puruSono bogha dhyAnamAM vinayapUrvaka AgrahI te vastu mATe prayatna karavuM e ja anaMta bhavanI niSphaLatAnuM eka bhave saphaLa thavuM mane samajAya che." (va.pR.178) dehamAM mArApaNuM ane paramAM mArApaNuM e mithyAtva che. tene mULathI chedavuM jIvanI anAdikALanI bhUla cAlI Ave che. te samajavAne arthe jIvane je bhUla mithyAtva che tene mULathI chedavI joIe. jo mULathI chedavAmAM Ave to te pAchI Uge nahIM. nahIM to te pAchI UgI nIkaLe che; jema pRthvImAM mULa rahyuM hoya to jhADa UgI nIkaLe che tema. mATe jIvanI mULa bhUla zuM che te vicArI vicArI tethI chUTuM thavuM joIe. "mane zAthI baMghana thAya che?" "te kema TaLe?' e vicAra prathama kartavya che." (va.pR.999) boghAmRta bhAga-1,2 mAMthI - maMtra te satsAghana che. ArAdhe to baghA baMghana nAza pAme niyama lIgho hoya to jIvatAM sudhI pALavo, tethI ghaNo lAbha thAya. haratAM pharatAM ke 269
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA"nuM vivecana T: kI gADImAM ke game tyAM maMtramAM citta rAkhavuM. jene sAghana maLyuM che te na vApare to mUkha gaNAya. jene nathI maLyuM te to zuM kare? jJAnInI AjJA maLI to enI ke pAchaLa maMDI paDavuM. gharma arthe prANa paNa choDI devA che. deha to ghaNI vakhata maLyo ne maLaze, paNa gharma na maLe. evI draDhatA Ave tyAre samyagdarzana thAya. tyAgamAM AnaMda che evo grahaNamAM nathI. tyAga karIne AnaMda meLavatA zIkhavAnuM che." -bo.1 (pR.451) sahu sAghana baMghana thayA' mATe satsAina zuM karavuM te jaNAve che "anaMtakALanA anaMtabhavamAM manuSyabhava paNa maLyA, chUTavAnAM sAghana paNa karyA, paNa "sahu sAghana baMghana thayAM." bhUla rahI gaI che te mULamArgamAM kahI che - evAM mULa jJAnAdi pAmavA re, ane javA anAdi baM; upadeza saguruno pAmavo re, TALI svacchaMda ne pratibaMgha." anAdinA baMdha javA mATe, jJAnadarzanacAritrarUpa mULamArga pAmavA mATe, sadguruno upadeza pAmavo joIe. bogha pariNAma nathI pAmato tenA be kAraNo che : eka svaccheda ane bIjuM pratibaMgha. moTAmAM moTo doSa svaccheda che, e jAya to pratibaMgha jAya che. saMsAranI vAsanA rahI che tenuM kAraNa svaccheda che. svaccheda sapuruSathI oLakhAya che. jene chUTavuM hoya tene mATe rasto che." -o.2 (pR.44) AtmajJAnI puruSa vinA anaMtakALanuM paribhramaNa kadI maTe nahIM "anaMtakALathI paribhramaNa thatAM chatAM tenI nivRtti, jeNe AtmA jAmyo che tevA puruSa vinA na thAya. jeNe AtmA jAmyo che tevA puruSane Azraye ja chuTAya che. A viSama kALa che, hInapuNyavALA jIvo ghaNA che. sAcI vastu gamavI bahu muzkela che. A jIve zuM karyuM ane zuM nathI karyuM? te vicAravAnuM che. A manuSyabhava maLyo che temAM vakhata nakAmo na javA devo. (1) yogyatA vadhe tevI vicAraNA karavI. yogyatA satsaMgathI Ave che. (2) kAmabhoganI icchA rokI, svaccheda rokI vairAgyasahita satsaMga kare to yogyatA Ave. (3) yogyatA mATe brahmacarya ane satsaMga baLavAna sAdhana che. jJAnInI AjJA sivAya bIjI icchA karavI nahIM. pAMca indriyomAM vRtti na javA mATe ane pAtratA AvavA mATe satsaMga karavo. koI paNa prakArano pratibaMdha na rAkhavo. mokSa sivAya bIjI saMsAranI icchA na rAkhavI. je karavA jevuM che te jIve jANyuM nathI." -bo.2 (pR.44) "prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sakruru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya ?" 18 artha - "niraMtara manamAM prabhu prabhu evI laganI lAge tyAre mumukSatA to zuM, paNa mokSeya pragaTa thAya. banArasIdAse lakhyuM che ke-bhAlaso bhuvana vAsa, kAla so kuTuMba kAja." eTale jene prabhunI laganI lAgI che tene pachI gRhasthAzrama bhAlA jevo lAge che, ane kuTuMba kArya kALa jevAM 270
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ "prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sadguru pAya'.... lAge. ene ja sarvajJa 'tIvra mumukSutA' kahe che. evI pavitra laganI lAgI nathI. ane sadgurune aMtaHkaraNathI pAya paNa lAgyo nathI. jyAM sudhI svadoSa na dekhe tyAM sudhI badhuM nakAmuM che. svadoSa joyA vinA kevI rIte karI zakAya?" -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sadguru pAya'. he prabhu! saMsAra duHkharUpa ja che, klezarUpa che. tyAM duHkha duHkha ne duHkha ja che; duHkhano e samudra che evuM mane bhAsyuM nathI. tethI mArAM aMtaHkaraNamAM prabhu prabhunI laya lAgatI nathI. arthAt ApanA boghelA 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranuM nizadina raTaNa thatuM nathI ane bhAva bhaktithI ApanA caraNakamaLamAM rahevAnI bhAvanA paNa jAgatI nathI. zrImad rAjacaMdra' mAMthI : jene prabhu prabhunI laya lAge te ja janmamaraNathI chUTe "jene lAgI che tene ja lAgI che ane teNe ja jANI che; te ja "piyu piyu" pokAre che. e brAhmI vedanA kahI kema jAya? ke jyAM vANIno praveza nathI. vaghAre zuM kahevuM? lAgI che tene ja lAgI che. tenA ja caraNasaMgathI lAge che; ane lAge che tyAre ja chUTako hoya che. e vinA bIjo sugama mokSamArga che ja nahIM. tathApi koI prayatna karatuM nathI! moha baLavAna che!" (va.pR.283) paramakRpALudevane-prabhu pratye laya lAgI che. "eka purANapuruSa ane purANapuruSanI premasaMpatti vinA amane kaMI gamatuM nathI; amane koI padArthamAM ruci mAtra rahI nathI; kaMI prApta karavAnI icchA thatI nathI; vyavahAra kema cAle che enuM bhAna nathI; jagata zuM sthitimAM che tenI smRti rahetI nathI; koI zatru-mitramAM bhedabhAva rahyo nathI; koNa zatru che ane koNa mitra che, enI khabara rakhAtI nathI; ame dehadArI chIe ke kema te saMbhArIe tyAre mAMDa jANIe chIe; amAre zuM karavAnuM che te koIthI kaLAya tevuM nathI." (va.pR.290) mIrAMbAIne mana sarvatra bhagavAna mIrAMbAI mahAbhaktivAna hatA. vRdAvanamAM jIvA gosAMInA darzana karavA te gayAM, ne pUchAvyuM ke "darzana karavA AvuM?" tyAre jIvA gosAMIe kahevaDAvyuM ke "huM strInuM moM joto nathI." tyAre mIrAMbAIe kahevaDAvyuM ke "vRMdAvanamAM rahyAM, Apa puruSa rahyA cho e bahu AzcaryakAraka che. vRMdAvanamAM rahI mAre bhagavAna sivAya anya puruSanA darzana karavA nathI. bhagavAnanA bhakta che te to strIrUpe che, gopIrUpe che. kAmane mAravA mATe upAya karo; kemake letAM bhagavAna, detAM bhagavAna, cAlatAM bhagavAna, sarvatra bhagavAna." " (va.pR.703) 271
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana prabhupremathI bhArata zUnya; sarvatra mAyA mohanuM darzana pUrNakAma evuM harinuM svarUpa che. tene viSe jenI niraMtara laya lAgI rahI ja che evA puruSathI bhAratakSetra prAye zUnyavat thayuM che. mAyA moha sarvatra bhaLAya che. kvacit mumukSu joIe chIe; tathApi matAMtarAdikanAM kAraNothI temane paNa joga thavo durlabha thAya che." (va.pR.285) zrI yazovijayajI mahArAja aranAtha bhagavAnanA stavanamAM jaNAve che :"prabhupada valagyA te rahyA tAjA, alagA aMga na sAjA re; manamohana svAmI vAcaka yaza kahe avara na dhyAuM, e prabhunA guNa gAuM re. manamohana svAmI artha - prabhunA caraNanuM jeoe zaraNa lIdhuM teo uttama sthitimAM tAjA ne tAjA rahyA, paNa jeo prabhuthI vegaLA gayA teo uttama sthitithI patita thayA. vAcaka zrI yazovijayajI mahArAja kahe che ke huM to anya devanuM dhyAna gharato nathI; mane to eka mAtra vItarAga prabhunA ja guNagrAma priya che. bhAvArtha - jeNe prabhunuM zaraNa aMgIkAra karyuM teo ja AtmAnI caDhatI caDhatI dazAne pAmI aMte kevalajJAnane vare che. paNa jeo prabhunA batAvelA mArgathI bhraSTa-patita thAya che teo paDatA paDatA cheka mithyAtva guNasthAne paNa AvI jAya che. teonI Atmika sthiti vizuddha rahetI nathI; malina thaI jAya che. jema koI mANasa UMcethI paDe ane tenA hADakAM bhAMgI jAya. te mANasa prAyaH lAMbAkALe sAjo thAya che, tevI ja sthiti haThayogIonI che. teo ekavAra paDyA pachI prAyaH bahu lAMbe aMtare punaH UMcA Ave che." pA caityavaMdana covIzI (arthasahita) bhAga-1 (pR.242) pU.zrI brahmacArIjI, AtmArthI sajjana puruSone bhalAmaNa kare che - "sadguru sevIe re, sajjana, niHzaMkita thAvA-e AMkaNI saddaguru-vaMdana, sadguru pUjana, sadguru bhakti sArI, sadguru-boghe, tattva-vizoghe UghaDaze ziva-bArI. sadguru artha - he sajjana puruSo! tame AtmAdi sat tattvane viSe zaMkArahita thavA mATe hamezAM sadgurunI sevA karo arthAt temanI kahelI AjJAnuM hamezAM pAlana karo. sadguru bhagavaMtane vaMdana karavuM, pUjana karavuM, temanI bhakti karavI teja sArI che arthAt te AtmAne hitakArI che, parama kalyANakArI che. sadguru bhagavaMtanA boghavaDe jo AtmAdi tattvonuM vizeSa zoghana karavAmAM Ave to mokSanI bArI tamArA mATe UghaDI jaze. manuSyabhavamAM eja kartavya che. tenA" -prajJAvabogha vivecana bhAga-2 (pR.317) 272
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya?" boghAmRta bhAga-1' mAMthI : haratA pharatA "sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtranI dhUna lagAvavI "A jIvanI samajaNanuM ThekANuM nathI, mATe kRpALudevanuM zaraNa rAkhavuM. je bhUla thaI te thaI. jAgyA tyArathI savAra. pramAdamAM keTaloya kALa gayo have pramAda na karavo. have to "sahajAtmasvarUpa paramaguru", "sahajAtmasvarUpa paramaguru" hAlatAM cAlatAM e dhUna lagAvavI che. hAlatAM cAlatAM 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" karyA karavuM." -o.1 (pR.388) dIThA nahi nija doSa to, tarI e koNa upAya ?' temaja nija doSa--potAnA doSa jovA bhaNI draSTi thatI nathI, paNa tene badale bIjAnA ja doSa huM joyA karuM chuM. tyAM sudhI mAro kayA prakAre uddhAra thAya. kayA upAye saMsAra samudrathI huM tarIza evo kheda mArA manamAM thayA kare che. "meM mukhane meluM karyuM, doSo parAyA gAIne; ne netrane niMdita karyA, paranArImAM lapaTAIne; vaLI cittane doSita karyuM, ciMtI naThArU parataNuM, he nAtha! mAruM zuM thaze? cAlAka thaI cUkyo ghaNuM." -zrI ratnAkara paccIzI zrImad rAjacaMdra mAMthI - sauthI moTo doSa AtmAne bhUlI dehAdine potAnA mAnavA "tAre doSe tane baMghana che e saMtanI pahelI zikSA che. tAro doSa eTalo ja ke anyane potAnuM mAnavuM, pote potAne bhUlI javuM." (va.pR.212) potAno alpa doSa paNa khUMce to kADhe "sarvathI smaraNajoga vAta to ghaNI che, tathApi saMsAramAM sAva udAsInatA, paranA alpaguNamAM paNa prIti, potAnA alpadoSane viSe paNa atyaMta kleza, doSanA vilayamAM atyaMta vIryanuM spharavuM, e vAto satsaMgamAM akhaMDa eka zaraNAgatapaNe dhyAnamAM rAkhavA yogya che." (va.pR.376) potAnA doSa joyA nahIM to maLela mAnavadeha vRthA jAya. manuSyaavatAra pAmIne raLavAmAM ane strIputramAM tadAkAra thaI AtmavicAra karyo nahIM; potAnA doSa joyA nahIM; AtmAne niMdyo nahIM, to te manuSyaavatAra, ratnaciMtAmaNirUpa deha, vRthA jAya che." (va.pR.727) potAnA doSa joI niMde to puruSanA AzrayathI kalyANa "ApaNe viSe koI guNa prakaTyo hoya, ane te mATe jo koI mANasa ApaNI stuti kare, ane jo tethI ApaNo AtmA ahaMkAra lAve to te pAcho haThe. potAnA AtmAne niMde nahIM, 273
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana atyaMtaradoSa vicAre nahIM, to jIva laukika bhAvamAM cAlyo jAya; paNa jo potAnA doSa jAe, potAnA AtmAne niMde, ahaMbhAvarahitapaNuM vicAre, to sapuruSanA AzrayathI AtmalakSa thAya." (va.pR.700) potAnA doSo joI ghaTADe nahIM tyAM sudhI bogha pAmavo durlabhA satsamAgama ane sanzAstranA lAbhane icchatA evA mumukSuone AraMbha, parigraha ane rasasvAdAdi pratibaMdha saMkSepa karavA yogya che, ema zrI jinAdi mahApuruSoe kahyuM che. jyAM sudhI potAnA doSa vicArI saMkSepa karavAne pravRttimAna na thavAya tyAM sudhI satparuSano kahelo mArga pariNAma pAmavo kaThaNa che. A vAta para mumukSu jIve vizeSa vicAra karavo ghaTe che." (va.pR.473) nija doSa jovAno vRDha lakSa rahe to AtmA samAdhine pAme je je prakAre paradravya(vastu)nAM kAryanuM saMkSepapaNuM thAya, nija doSa jovAno dRDha lakSa rahe, ane satsamAgama, salphAstrane viSe vardhamAna pariNatie parama bhakti varyA kare te prakAranI AtmatA karyA jatAM, tathA jJAnInAM vacanono vicAra karavAthI dazA vizeSatA pAmatAM yathArtha samAdhine yogya thAya, evo lakSa rAkhazo, ema kahyuM hatuM. e ja vinaMti." (va.pR.489) jagatamAM sarvane AtmA mAnI paranA doSa jovAmAM na Ave to kalyANa "jagata AtmarUpa mAnavAmAM Ave; je thAya te yogya ja mAnavAmAM Ave; paranA doSa jovAmAM na Ave; potAnA guNanuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave to ja A saMsAramAM rahevuM yogya che; bIjI rIte nahIM." (va.pR.307) cAramAMthI eka paNa doSa hoya to samakita thAya nahIM (1) avinaya, (2) ahaMkAra (3) ardhadagdhapaNuM, potAne jJAna nahIM chatAM potAne jJAnI mAnI besavApaNuM, ane (4) rasalubdhapaNuM e cAramAMthI eka paNa doSa hoya to jIvane samakti na thAya. Ama zrI "ThANAMgasUtra'mAM kahyuM che." (va.pR.678) amUlya mAnavadehamAM svarUpanuM dhyAna na rahyuM to anaMtavAra dhikkAra "cakravartInI samasta saMpatti karatAM paNa jeno eka samayamAtra paNa vizeSa mUlyavAna che evo A manuSyadeha ane paramArthane anukULa evA yoga saMprAsa chatAM jo janmamaraNathI rahita evA paramapadanuM dhyAna rahyuM nahIM to A manuSyatvane adhiSThita evA AtmAne anaMta vAra dhikkAra ho!" (va.pR.952) dIThA nahIM nija doSa to tarIe koNa upAya?' boghAmRta bhAga-1,2' mAMthI - vairAgya hoya to potAnA doSo dekhAya "doSa chupAvavA nahIM. bhaktimAM doSa seve to bhakti nukasAna kare. 'huM boluM chuM evuM mArAmAM 274
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya?'... che? potAne na bhUlavo e pahelI vastu che. huM AtmA chuM. mArAmAM doSo che te 1 TALavA bhakti karuM chuM. vicAra hoya to je kare te badhuM saphaLa thAya. "he prabhu! he ) prabhu! zuM kahyuM?" eTaluM bolatAM paNa vicAra Ave. mArA jIvatA prabhune bolAvuM chuM. huM duHkhI chuM tethI bhagavAnane bolAvuM chuM. saMsAra duHkharUpa lAge, mAre chUTavuM che, evo bhAva te vairAgya che. vairAgya hoya to badhuM savaLuM thAya. "niraMtara udAsInatAno krama sevavo." (172) kyAMya Asakti ke dveSa karavA jevuM nathI. koIno vAMka nathI. karma duHkha Ape che. potAnA doSa potAne TALavAnA che. mumukSu hoya te potAnA doSa jue ne TALe." -bo.1 (pR.227) potAnA doSo niSpakSapAtapaNe jue to zarama Ave evuM che "ahIM to mumukSatA viSe kahevuM che. mumukSatA nathI e khAmI che. e mumukSatA jema jema Avaze tema tema chUTavA mATe prayatna karaze. baghAya kaMI mumukSurUpe janme ema nathI. pUrve puruSArtha karyo hoya te mumukSarUpe janme che. tIrthakara bhagavAna jevA janmathI ja mumukSarUpe che. paNa jene mumukSatA utpanna karavI hoya, tene rasto batAve che ke potAnA doSo jue, bIjAnA doSo na jue. potAnA doSo jue ane TALavAno upAya kare to chUTe. doSono pakSapAta kare to ene choDavAnI bhAvanA na thAya. kapaDA upara DAgha paDyo hoya to ghoI nAkhavAnuM mana thAya. doSa nathI dekhAyA tethI lAgatuM nathI, nahIM to zarama Ave evuM che. | doSamAM pakSapAtatA eTale huM ekalo ja kyAM doSa karuM chuM, bIjAya kare che ne? bIjA karatAM huM to sAro chuM. ema pakSapAta kare to doSo jAya nahIM. jemake baghAya jUThuM bole che ane huM paNa boluM chuM, emA zuM? ema pakSapAta na kare. potAnA doSa apakSapAte jue, tyAre mumukSu thayo kahevAya. doSo dekhAyA pachI choDavA lAge che. na jAya to koI jJAnIne pUche, tenI zogha kare. svacchede varte to doSa vadhe. jeTalI doSomAM pakSapAtatA teTalI gharmamAM upekSA thAya che. svacchaMdI hoya tene jJAnIpuruSa upadeza Ape, AjJA kare, toya zo lAbha thAya?" -bo.2 (pR.10) jJAnInI AjJAe varte to doSo jAya ane mumukSu thAya "boghanA yoge svacchede na varte to doSo jAya. jJAnInuM kahevuM mAne eTalI ene garaja hoya che. "roke jIva svaccheda to pAme avazya mokSa." jJAnInI icchAe varte to svaccheda na rahe. potAnA doSa jovAthI, doSo TALavAthI, svacchaMda rokavAthI jIva boghane yogya thAya che. doSa TaLavAno upAya jJAnI pAse che. mArAmAM bahu doSa che ema lakSa rAkhI jJAnI pAse sAMbhaLe. koI upAya jJAnI batAve to tevI rIte temanI AjJAe vartavuM che. evuM thAya tyAre mumukSatA Ave." -bo.2 (pR.61) bhAvathI pratimAne pratyakSa gaNe to paramAtmA sAthe vAto thAya "kahevAnuM ke jevuM icche tevuM thaI zake che. bIjAM pachI ene game nahIM. pratimAnI bhaktimAM tallInatA thAya to tenI sAthe vAto thAya, badhuM thAya. mana vacana kAyA karma baMdhAvanAra che tene 275
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana paramAtmAnI sAthe joDe to kalyANa thAya. baghAnuM mULa prema che. jyAM prema hoya tyAM citta lIna thAya che. jenAmAM zuddhabhAva che, evA bhagavAnamAM lInatA thAya to ghaNAM karma khapI jAya." bo.1 (pR.321) "aghamAghama adhiko patita, sakaLa jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAghana karaze zuMya." 19 artha - "sakaLa jagatamAM huM aghamaghama chuM, patita chuM, evo nizcaya jyAM sudhI manamAM na thAya tyAM sudhI he jIva! tuM zuM sAghana karIza? svadoSa joyA vinA badhuM avaLuM che." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) aghamaghama aghiko patita, sakaLa jagatamAM huMca' he prabhu! A sakaLa vizvamAM aghamamAM paNa adhama koNa? to ke huM. adhiko patita=adhika patita eTale adhika pApI-pApIomAM paNa mahApApI evo huM chuM. kemake mohanA gAMDapaNane lIdhe janmamaraNanA keTalA bhayaMkara duHkha che, teno paNa mane vicAra Avato nathI. prajJAvabogha vivecana bhAga-2' mAMthI - "moha-ghelachA jaga AkhAmAM vyApI rahI apAra aho! janmamaraNanAM duHkha keTalAM teno nahIM vicAra aho! zrI rAja artha - mohanuM gAMDapaNa jagata AkhAmAM apArapaNe vyApI rahyuM che. tethI janmamaraNanA keTalAM bhayaMkara duHkha che teno jIvane aho! vicAra paNa Avato nathI. eka taruNa sukumArane rome rome lAlacoLa sUyA ghoMcavAthI je asahya vedanA Upaje che te karatAM AThagaNI vedanA garbhasthAnamAM jIva jyAre rahe che tyAre pAme che. maLa, mUtra, lohI, parumAM lagabhaga nava mahinA ahorAtra mUchagata sthitimAM vedanA bhogavI bhogavIne janma pAme che. janma samaye garbhasthAnanI vedanAthI anaMtaguNI vedanA utpanna thAya che." (va.pR.70) mArA dina upara dina cAlyA jAtAM, Ave maraNa najIka aho! moha-madirAnA chAke jIva jANe na ThIka-aThIka aho! zrI rAja, artha - divaso upara divaso cAlyA jAya che ane maraNa najIka Ave che. chatAM jIva moharUpI dArUnA chAkamAM eTale nazAmAM potAne mATe zuM ThIka ane zuM aThIka che te jANI zakato nathI. tethI zarIramAM ahaMbhAva ane kuTuMbAdimAM mamatvabhAva karI jIva navIna karmathI baMghAyA ja kare che. sA. najare maratA jana jagamAM bahu dekhe toye aMgha aho! viparItatA koI evI UMDI, lAMbI kALa anaMta aho! zrI rAja 276
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ "amAghama athiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA sAghana karaze zuMya ?'... Da , artha - jagatamAM ghaNA lokone maratA najare jue che to paNa aMgha jevo fe rahI potAne paNa eka divasa A pramANe maravuM paDaze teno khyAla Avato nathI. A jIvanI anaMtakALanI evI viparIta dazA hovAthI AnA mULIyA ghaNA UMDA che. te sahaja rIte nIkaLI zake ema lAgatuM nathI. - eka vRddhanuM draSTAMta - "koIno vIza varSano putra marI gayo hoya, te vakhate te jIvane evI kaDavAza lAge che ke A saMsAra khoTo che. paNa bIje ja divase e vicAra bAhya vRtti vismaraNa karAve che ke eno chokaro kAla savAre moTo thaI raheze; ema thatuM ja Ave che; zuM karIe?" Ama thAya che; paNa ema nathI thatuM ke putra jema marI gayo, tema huM paNa marI jaIza. mATe samajIne vairAgya pAmI cAlyo jAuM to sAruM. Ama vRtti thatI nathI. tyAM vRtti chetare che." (va.pR.689) III -pra.vi.bhAga.2 (pR.336) have puruSa kahe tema jo huM na karuM to aghamAghama huM ja chuM "aghamAma athiko patita, sakaLa jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAghana karaze zuM?" "e gAthA pUchI teno vicAra ema kartavya che ke nigodathI nIkaLI paramakRpALudevanA zaraNa sudhI avAyuM e koI alaukika bInA banI che. paraMtu have jo te zaraNa, maraNa sudhI pakaDI na rAkhuM to mArA jevo AtmaghAtI mahApApI bIjo koI gaNAya nahIM. teNe jaNAvela mArge cAlavAne badale kALA hAtha ane kALA mukhavALA vAMdarA jevo pazupaNe vartu; kALAbajAranI nItithI ghana ekaThuM karavAmAM ja jIvana kRtArtha mAnuM ane A bhavanuM uttama kartavya A patrane mathALe jaNAvyuM che te vIsarI jAuM to sapuruSane maLI tenI prarUpaNAthI viparIta vartI teno drohI banavAnuM adhamAdhama puruSanA lakSaNa jevuM meM karyuM gaNAya; pazu ke anAryajanone to koI AghAra ke upadeza 277
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana : ka karNagocara thayo nathI, tethI te tajavA yogya vastunuM atyaMta mAhAbhya manamAM rAkhe temAM teno doSa ocho gaNAya; paNa jene parama puruSanAM darzana, tArakatattvathI pUrNa vacano karNagocara thayAM che, teno Azrita gaNAya che, chatAM tene vagovAve, niMdAve tevuM jenuM vartana, ciMtana, kathana hoya te aghamAghama puruSa karatAM paNa adhika patita gaNAya ema vicArI potAnI javAbadArIno uttama khyAla rAkhI je puruSonuM avalaMbana lIdhuM che te niraMtara dhyeyarUpe, AcaraNanA AdarzarUpe rahe tema puruSArtha kartavya chejI." bo.3 (pR.518) aghamAghama adhiko patita, sakaLa jagatamAM huMya"..... huM baghAthI aghama chuM ema lAge tyAre puruSArthagharma vadhe "mumukSu-"aghamAghama adhiko patita sakala jagatamAM huM ya, e nizcaya AvyA vinA sAghana karaze zuM ?" e gAthAno zo Azaya haze? pUjyazrI-huM to doSa anaMtanuM enuM bIja rUpa ja che. mArAmAM bahu doSo bharelA che. bhagavAnamAM jeTalA guNa che teTalA mArAmAM doSo bharelA che. huM chelle pagathiye Ubho chuM; mAre haju ghaNo puruSArtha karavAno che. huM baghAthI adhama chuM, ema potAnuM adhamapaNuM lAge to puruSArthagharma vardhamAna thAya." -bo.1 (pR.127) potAne aghamAghama mAne to vinayaguNa Ave aghamaghama aghiko patita, sakala jagatamAM huMya' evuM roja bolIe chIe, paNa aMdarathI thavuM joIe. kRpALudeve kahyuM che ke-"jagatamAM mAna na hota to ahIM ja mokSa hota.' (21-83) mAnane kADhavA mATe kharo upAya vinayaguNa che. draSTi pheravavI che. jyAM gharmanuM mAhAsya lAge tyAM zarIranuM mAhAsya na lAge. zarIra to nAza pAmavAnuM che. abhimAna karIzuM toya nAza pAmaze. game teTaluM abhimAna kare, to paNa rahe nahIM. abhimAna karavA jevI to koI vastu jagatamAM nathI." -bo.1 (pR.146) jIva ahaMbhAva kare che ke huM jANuM chuM, samajuM chuM, tethI ThagAya che alpa paNa doSa thayo hoya to pazcAttApa karavo. vAraMvAra Thapako daIne e doSo TALavA. potAnA doSa potAne ja kADhavA paDaze. doSo dekhAya tyAre doSo kADhavA puruSArtha karavo. jeTalA doSo jaze teTalo jIva halako thaze. karoDa rUpiyA ApTe paNa sAMbhaLavA na maLe evA kRpALudevanAM vacano che. kRpALudeve AkhI "puSpamALA' lakhI ane chevaTe kahyuM ke potAnA doSo oLakhIne kADhavA. potAnA doSa dekhAya tyAre huM to adhamAdhama chuM ema vicArI doSone kADhavA....thoDA doSo hoya ane puruSArtha kare to jAya; paNa doSo vadhI gayA ane tene kADhavA puruSArtha na kare to upara caDhI jAya, gADha thaI jAya. saguru, satsaMga, salphAstra e sAcAM sAghano che enI jarUra che. satsaMgano yoga hoya to satsaMga karavo, e na hoya to sakzAstrano paricaya rAkhavo. satsaMgano 278
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDI paDI tuja pada paMkaje, pharI pharI mAMgu e ja'.. yoga to puNya hoya to maLe, paNa sanzAstra to game tyAre vAMcI zakIe. satsAghanamAM garaja na rAkhe to kaMI na thAya. jIva pote potAne chetare che. laukika bhAva te jIvane chetare che, pote potAne chetarI rahyo che, Thage che. jIva ahaMbhAva kare che ke huM jANuM chuM, samajuM chuM, tethI ThagAya che." -bo.1 (pR.170) e nizcaya AvyA vinA, sAghana karaze zuM?' evo draDha nizcaya aMtaramAM na thAya tyAM sudhI he jIva! mokSa prAptinA sAghana tAre kAma lAgavAnA nathI. ane mokSaprAptinA sAghana na thAya to mokSaprApti paNa thavAnI nathI e vAta sunizcita che. AkhA jagatanA ziSya thavArUpa draSTi jeNe vedI nathI te guru thavAne yogya nathI." to pachI tevA gurunA Azrita jIvamAM keTalA hada sudhI potAnI pAmaratAnuM bhAna thavuM joIe e samajI zakAya che. eTalA hada sudhI laghutA AvyA vagara mokSa nathI. "laghutAmAM prabhutA vase, prabhutAthI prabhu dUra." prabhuzrI kahe, 'laghutA mere mana mAnI, e to gurugama jJAna nizAnI." huM aghamAghama chuM e nizcaya manamAM thAya pachI sAghana kAma lAge aghamAghama chuM, evuM karavAnuM che. e nizcaya AvyA vinA jJAnI sAghana batAve toya zuM kAmanuM? jIvane bhAna nathI, bhulavaNImAM che. tethI abhimAnamAM phulI jAya che. saMsAraparibhramaNanuM kAraNa mAna che, e khADAmAMthI nIkaLavAnuM che. badhethI mane saMkocI jJAnInI AjJAmAM citta rAkhavuM. mAna AvyuM to karma baMghAya ane tethI paribhramaNa karavuM paDe. AtmA AtmabhrAMtithI mAMdo thayo che. jJAnInA bogha vagara AgaLa paga cAle ema nathI. jJAnIe kahyuM hoya tenA uparathI potA upara vicAra Ave to jJAnIe kahyuM hoya te draDha thaI jAya. evuM thAya to samyatva thAya che." -bo.2 (pR.180) "paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM e ja; sadguru saMta svarUpa tuja, e vRDhatA karI de ja." 20 artha:- uparanI 19 gAthAno sArAMza paNa AmAM AvI gayo che. bhagavAnane aMte prArthanA kare che ke he prabhu! tArA caraNakamaLamAM vAraMvAra namaskAra karIne pharIpharI e ja mAguM chuM ke sadguru ane tArA svarUpanI mane dRDha zraddhA thAo, tenI prApti thAo." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.148) paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM e janma he bhagavAna! tArA padapaMkaja eTale caraNakamaLamAM vAraMvAra paDIne eTale namaskAra karIne aMtamAM e ja mAguM chuM ke - 279
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana sadguru ane saMta tuja svarUpa ja che. arthAt tArAmAM, sadgurumAM ane A saMtanA svarUpamAM aMtara ja nathI evI mArA hRdayamAM draDhapaNe zraddhA thAo. - sadguru ane saMta bhagavAna rUpa ja che evI paramezvara buddhi mArA hRdayamAM acaLa raho evI mArI aMtima mAMgaNI che te saphaLa thAo. ziSya bhagavAna pAse sadgamAM paramezvara buddhi mAMgI laI samyagdarzana mAMgI lIdhuM. kAraNa sAcAdeva ane sAcA gharmanuM svarUpa batAvanAra sadguru ke saMta ja che. mATe eka apekSAe sadagurumAM AsthA e ja samakita che. ane samakitanI prApti e ja sarva duHkhakSayano upAya che temaja e ja mokSaprAptinuM bIja che. prajJAvabogha vivecana bhAga-2 mAMthI - "bhUla gurumAM karI, deva-gharme kharI; sarva puruSArtha paNa bhUlavALo, tethI mumukSuo sadguru Azraye, satya puruSArthathI doSa TALo. Aja23 artha :- guru ghAraNa karavAmAM jo bhUla karI to deva ane gharmanuM sAcuM svarUpa samajavAmAM paNa avazya bhUla thaze. ane kuguru Azraye vrata tapAdi karavAno puruSArtha paNa AtmalakSa vagara bhUlavALo thaze. jethI muktinI prApti nahIM thAya paNa saMsArano saMsAra ja raheze. tethI he mumukSuo! zrI sadguru bhagavaMtanA Azrayane grahaNa karI, temanI AjJAe satya puruSArtha AdarIne mithyAtva, kaSAya Adi sarva doSono have nAza karo. ra3 -pra.vi.bhAga-2 (pR.26 "namaskAra-maMtre arihaMta Adya, pachI siddha Ave; sadehI susAdhya; Uge bhakti ethI parAtmA pamAya; gaNo jJAnIne mokSa-mUrti sadAya. 5 artha - namaskAramaMtramAM Adya eTale prathama arihaMta bhagavaMtane namaskAra karyA che. pachI siddha bhagavAnane karyA che. kemake dehadhArI paramAtmAmAM vRtti saheje sthira rahI zake che. pudgalano prema choDavA mATe dehadArI paramAtmAnI bhakti karavAnI che. siddha bhagavAnanI bhaktithI potAnA svarUpano khyAla Ave nahIM. mATe siddha karatAM arihaMtane upakAranI apekSAe pahelA namaskAra karyA che. bhagavAnanI mUrti joIne temanuM paramAtmasvarUpa yAda AvavuM joIe. tethI temanA pratye bhakti pragaTa thaI paramAtmasvarUpanI prApti thAya che. tema saskuruSamAM paramezvarabuddhi na rahe to temanuM deharUpa dekhAya che. ane deharUpa jovAnI bAhyavRSTi sadI tyAgavA yogya che. jJAnIne sadA mokSanI mUrti jANo. paramAtmAe A deha dhAraNa karyo che evI buddhi thaye jJAnI puruSa pratye bhakti Uge che. ane teja AgaLa vadhatAM parAbhaktinuM kAraNa thAya che. mATe prathama jJAnI puruSanI bhakti karavI, e ja paramAtmasvarUpa prAptino saMgama upAya che. paramAtmA A dehadArIrUpe thayo che ema ja jJAnI puruSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che, ane te bhakti krame karI parAbhaktirUpa hoya che. A viSe zrImad bhAgavatamAM, bhagavadgItAmAM 280
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sadguru saMta svarUpa tuja, e draDhatA karI de ja'..... ghaNA bheda prakAzita karI e ja lakSya prazasyo che; adhika zuM kahevuM? jJAnI tIrthaMkaradevamAM lakSa thavA jainamAM paNa paMcaparameSThI maMtramAM "namo arihaMtANaM" pada pachI siddhane namaskAra karyo che; e ja bhakti mATe ema sUcave che ke je prathama jJAnI puruSanI bhakti; ane e ja paramAtmAnI prApti ane bhaktinuM nidAna che." (va.pR.276) //pA. pra.vi.bhAga-2 (pR.412) "Aja guru rAjane praNamI ati bhAvathI, yAcanA zuddhatAnI karuM chuM; Apa to zuddhabhAve sadAye ramo, be ghaDI zuddhabhAve TharuM chuM. Aja01 artha - Aja zrI gururAja prabhune bhaktibhAvathI praNAma karIne zubhAzubha bhAvathI rahita evo je zuddhabhAva, tenI mane prApti thAo evI yAcanA karuM chuM. kemake zrI gururAje kahyuM: "mokSa kahyo nija zuddhatA" AtmAnI zuddhatA vinA jIvano mokSa thato nathI. Apa prabhu to sadA zuddha AtmabhAvamAM ramo cho. huM paNa be ghaDI eTale aDatAlIsa miniTa sudhI zuddhabhAvamAM sthiratA karuM ke jethI kevaLajJAna pAmI AtmAnA sanAtana gharmane pAmI jAuM; evI mArI abhilASA che. I1aaaa " -pra.vi.bhAga-2 (pR.265) sadguru saMta svarUpa tuja, e vRDhatA karI de ja... zrImad rAjacaMdra' mAMthI - bhagavAna, sadguru ane saMta; svarUpa apekSAe traNeya eka ja che "zrImAna puruSottama, zrI sadguru ane saMta e viSe amane bhedabuddhi che ja nahIM. traNe eka rUpa ja che." (va.pR.237) saMtapaNuM ati ati durlabha che. AvyA pachI saMta maLavA durlabha che. saMtapaNAnI jijJAsAvALA aneka che. paraMtu saMtapaNuM durlabha te durlabha ja che !" (va.pR.797) sadguru te deha nahIM paNa zuddha AtmA AtmA ne sadguru eka ja samajavA. A vAta vicArathI grahaNa thAya che. te vicAra e ke deha nahIM athavA dehane lagatA bIjA bhAva nahIM, paNa sadguruno AtmA e saru che. jeNe AtmasvarUpa lakSaNathI, guNathI ane vedanathI pragaTa anubhavyuM che ane te ja pariNAma jenA AtmAnuM thayuM che te AtmA ane sadguru eka ja ema samajavAnuM che. pUrve je ajJAna bheLuM karyuM che te khase to jJAnInI apUrva vANI samajAya." (va.pR.718) "prathama namuM gururAjane jeNe ApyuM jJAna' he puruSapurANa! ame tArAmAM ane puruSamAM kaMI bheda hoya ema samajatA nathI; tArA karatAM amane to sanduruSa ja vizeSa lAge che; kAraNa ke tuM paNa tene AdhIna ja rahyo che, ane ame sapuruSane oLakhyA vinA tane oLakhI zakyA nahIM; e ja tAruM durghaTapaNuM amane sapuruSa 281
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "bhaktinA vIsa doharA'nuM vivecana pratye prema upajAve che. kAraNa ke te vaza chatAM paNa teo unmatta nathI, ane tArAthI paNa saraLa che; mATe have tuM kahe tema karIe?" (va.pR.299) jJAnI puruSa pratye bhakti pragaTyA vinA paramAtmAnI prApti nahIM thAya jJAnI puruSa ane paramAtmAmAM aMtara ja nathI; ane je koI aMtara mAne che, tene mArganI prAti parama vikaTa che. jJAnI to paramAtmA ja che; ane tenA oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI; mATe sarva prakAre bhakti karavA yogya evI dehadhArI divya mUrti-jJAnIrUpa paramAtmAnI-ne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA aMta sudhI eka laye, ArAghavI, evo zAstralakSa che. paramAtmA A dehadArIrUpe thayo che ema ja jJAnI puruSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che, ane te bhakti krame karI parAbhaktirUpa hoya che. A viSe zrImadbhAgavatamAM bhagavadgItAmAM ghaNA bheda prakAzita karI e ja lakSya prazasyo che; adhika zuM kahevuM? jJAnI tIrthaMkaradevamAM lakSa thavA jainamAM paNa paMcaparameSThI maMtramAM "namo arihaMtANaM" pada pachI siddhane namaskAra karyA che; e ja bhakti mATe ema sUcave che ke prathama jJAnI puruSanI bhakti; ane e ja paramAtmAnI prApti ane bhaktinuM nidAna che." (va.pR.276) 282
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ cama niyama' (vivecana sahita) (ATha ToTaka chaMda) paramakRpALudeva dvArA racita "yamaniyama' kAvyanA ATha ToTaka chaMda che. mATe ene ATha ToTaka chaMda' paNa kahe che. ane "zuM sAghana bAkI rahyuM?" ema paNa kahe che. to ke A jIve anaMtakALathI paribhramaNa karatAM, bhUtakALamAM AtmakalyANa mATe aneka sAghana svamati kalpanAe ke kuguru Azraye karyA, paNa sadgurunI AjJAe nahIM karyA; te AtmAne bhUlIne karyA. e ja sAghana bAkI rahyuM. tethI jIva janmamaraNanA duHkhamAMthI hajI chUTyo nahIM. vaLI bIjuM nAma "yama niyama'nuM kevalya bIja zuM?" eTale kevaLajJAnanuM bIja zuM? to samakita. samati hoya to kevaLajJAna Ave to te samakita anaMtakALamAM kema na AvyuM? te mATe A "yamaniyama' kAvyamAM tenA kAraNo ane tenA upAyo beya batAvela che. jenuM ciMtana karatAM jIvane vizeSa puruSArtha vardhamAna thavAno hetu che. AnA viSe paramakRpALudeva patrAMka pa34mAM jaNAve che : jIve zuM AcaravuM bAkI ane atyAra sughI je AcaryuM te kema vRthA thayuM? "bIjA ATha ToTaka chaMda te sAthe anuprekSA karavA yogya che, ke jemAM A jIvane zuM AcaravuM bAkI che, ane je je paramArthane nAme AcaraNa karyA te atyAra sudhI vRthA thayAM, ne te AcaraNane viSe mithyAgraha che te nivRtta karavAno bogha kahyo che, te paNa anuprekSA karatAM jIvane puruSArtha vizeSano hetu che." (va.pR.434) he prabhunI sAthe A ATha ToTaka chaMda eTale yamaniyamanI A ATha gAthAo paNa ciMtana karavA yogya che ke jemAM A jIvane anaMtakALanA paribhramaNamAM zuM AcaravuM bAkI rahI gayuM, ane Aja sudhI paramArtha eTale AtmArthanA nAme je je gharmanI kriyAo karI te badhI phoka kema gaI, tenuM zuM kAraNa? chatAM teja kriyAo karavAno potAnA mananI kalpanAe Agraha rahe che. te Agraha nivRtta karavA mATeno jemAM bogha che-evA yamaniyamanA ATha ToTaka chaMda paNa sAthe vicAravA yogya che. jethI samyak rIte vizeSa puruSArtha upaDavAnuM te kAraNa che. zuM sAdhana bAkI rahyuM! kaivalyabIja zuM? kaivalyabIja eTale zuM? kevaLajJAnanuM bIja samakita che. je jIva sadgurunI AjJAne hRdayamAM premapUrvaka ghAraNa kare tenA AtmAmAM A samakitarUpa bIja ropAya che. 283
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana (toTaka chaMda) "yama niyama saMjama Apa kiyo, puni tyAga birAga athAga lahyo; vanavAsa liyo mukha mauna rahyo, dRDha Asana pA lagAya diyo." 1 artha - yama- AjIvana vrata levA te "yama" kahevAya che. jemake pAMca aNuvrata ke pAMca mahAvrata. temAM paNa kvacit AgAra eTale chUTa rAkhavI paDe kemake pUrNapaNe sarva vakhate vrata na paLe; paNa prayatna tenI pUrNatAe pahoMcavA mATeno ja hoya. niyama" eTale thoDA vakhata mATe je khAsa niyama karIe te niyama kahevAya. jemake eka mahinA sudhI mAre amuka vastuno tyAga che athavA Aje mAre mauna che ke upavAsa che Adi. "saMyama" eTale pAMca indriyo ane manane potapotAnA viSayomAM jatuM rokavuM te indriya saMyama, ane pAMca sthAvara jIvorUpa pRthvIkAya, jalakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane hAlatAcAlatA jIvorUpa trasakAyanI rakSA karavI te prANIsaMyama kahevAya che. A beya maLIne bAra prakArano saMyama che. tene "Apa kiyo' eTale svacchede arthAt potAnI marajI pramANe yama, niyama, ke saMyama pALyA athavA kuguranI AjJAe teNe jema kahyuM tema karyuM. puni eTale vaLI. tyAga - vaLI bAhya tyAga aneka prakAre karyo paNa kharekhara tyAga karavAyogya evI dehamAM Atmabuddhi teno tyAga na karyo. birAga eTale vairAgya- mohagarbhita vairAgya ke duHkhagarbhita vairAgya athAga eTale anekavAra khUba karyo paNa jJAnagarbhita eTale tyAga vairAgya AdinI sAcI samajaNa meLavIne ke saMsAra parathI viraktabhAva lAvIne, aMtaAtmAmAM rahelI Asaktine toDI nahIM. Asakti eTale parapadArtha pratye manamAM rahelo tIvra rAga tene dUra karyo nahIM. tethI AtmAmAM rahelI indriyonI vAsanA gaI nahIM ane sAco tyAga Avyo nahIM. vanavAsa - nirjana jaMgalamAM badhuM choDIne ekalo maunapaNe rahyo. chatAM AtmajJAna na hovAthI aMtarvAcArUpa saMkalpa vikalpa maTyA nahIM, te to temaja cAlu rahyAM. draDha Asana padha- eTale calAyamAna na thavAya evuM draDha padmAsana lagAvIne kalAko sudhI besI rahyo. evI sarva kriyAo bahArathI karI, paNa aMtaramAM rahelI anAdinI viSayakaSAyanI vRttio ghaTI nahIM; upara kahelI sarva prakAranI kriyAo karavA chatAM te to emanI ema ja rahI. mATe svacchede karelA yama, niyama, saMyama, tapa, tyAga, vairAgya, bhakti Adi baghA sAghano vRthA gayA; paNa janmamaraNathI chUTavAnA kAraNe thayA nahIM. 284
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ yama niyama saMjama Apa kiyo, puni tyAga birAga athAga lahyo.......... 'yamaniyama' kAvyanI pahelI gAthAnA pUjyazrI brahmacArIjIe artha karI ' na samajAvyA te nIce pramANe che : ATha draSTimAM pahelI draSTimAM paMca mahAvrata, bIjI draSTimAM A pAMca niyamo : kahyAM che-- yama -"yama eTale zuM? ane te keTalA che? jIvanaparyata vrata levAmAM Ave te yama che. yama pAMca che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha. niyama -paNa pAMca kahevAya che. zauca, saMtoSa, tapa, sajhAya ane izvaradhyAna. (1) zauca- lobha nahIM te. AtmAne malina karanAra lobha che. bAhyathI zarIra pavitra rAkhe te bAhya zoca. manamAM rAgadveSa na thavA de te atyaMtara zauca. (2) saMtoSa- eTale lAbha thAya tethI rAjI na thAya ane hAni thAya to zoka na kare. | (3) tapa- eTale mananA kahyA pramANe varte nahIM paNa tenI sAmo paDe. (4) sakjhAya- eTale zAstrone vicAravA svAdhyAya kare. (5) izvaradhyAna- eTale bhagavAnane bhUle nahIM. eka bhagavAnamAM ja lakSa rAkhe. khAtAM, pItAM, pahelA bhagavAnane saMbhAre, A pAMca niyamo kahevAya che." bahAra bhaTakatI vRttione rokavI te paNa saMyama che. vairAgya hoya to thAya. saMyama- pAMca indriyo ane manane jIte ane cha kAya jIvanI rakSA kare, ema bAra prakAre saMyama che. saMyamamAM svadayA ane paradA pALe. kRpALudeve "apUrva avasaramAM kahyuM che ke "sarvabhAvathI audAsInya vRtti karI, mAtra deha te saMyama hetu hoya jo." sarvabhAvathI virAma pAmavArUpa saMyama che. bahAra bhaTakatI vRttione rokavI te paNa saMyama che. evo saMyama, vairAgya hoya to thAya. A yama, niyama, saMyama baghA jIve "Apa kiyo' eTale svacchede karyA che, athavA ajJAnInA Azraye karyA che. potAnI meLe kare athavA ajJAnInI AjJAthI kare to kaMI lAbha thAya nahIM." bIja tyAga karyA paNa dehane AtmA mAnavAno tyAga na karyo "tyAga eTale zuM? "AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAbhyaadhyAsa nivartavo tene zrI jina tyAga kahe che." (va.pR.452) tAdAsya eTale dehane AtmArUpa mAnavo, deha te ja AtmA mAnavo. evA adhyAsano tyAga te kharo tyAga che. bhagavAne ene tyAga kahyo che. paNa jIve evo tyAga karyo nathI. svacchaMdI thaIne bAhya tyAga vagere karyA che. jo kharo tyAga karyo hota to Aje saMsAramAM hota ja nahIM." -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.149) svacchede tyAga karyo. sadguru AjJAthI karyo hota to saMsArano nAza thAta tAmalI tApasanuM dRSTAMta- "tAmralisI nagarImAM tAlI nAme zeTha vasato hato. eka 285
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana divasa tene ardhI rAtre vicAra Avyo ke huM pUrvanA puNyathI paisA vagere badhI sAmagrI pAmyo chuM. tethI parabhava mATe mAre tapa vagere karavuM joIe. ema vicArI divasa Ugye potAnA putrane sarva vAta jaNAvI. gRhabhAra soMpIne vairAgyaparAyaNa thaI tApasI dIkSA lIdhI. ane nadInA kAMThA upara rahevA lAgyo. temaja kAyama babbe upavAsa karIne pAraNuM karavA lAgyo. pAraNAnA divase paNa je AhAra lAvato tene nadInA jaLathI ekavIzavAra ghoI nIrasa karIne khAto hato ane upara pAchA babbe upavAsa karato hato. e pramANe sATha hajAra varSa sudhI teNe duSkara ajJAnatapa karyuM. chevaTe anazana aMgIkAra karyuM. te avasare balIMdra cyavI gayela hovAthI balicaMcA rAjaghAnImAM rahenArA asuroe AvI, aneka prakAranAM nATya ane samRddhi batAvI tAmalI tApasane vijJapti karI ke-"he svAmina! tame niyANuM karI amArA svAmI thAo. ame svAmI rahita chIe." MKIN vItarAga kahe che ke niyANuM na karavuM "aMta samaye devalokano vaibhava batAvI niyANuM karavA jaNAvyuM paNa e maMdakadAgrahI, guNagrAhI tapasvIe kyAMya sAMbhaLeluM ke vItarAga kahe che ke niyANuM na karavuM; to A vakhate mAre kazI devaloka AdinI icchA karavI nathI ema jANe ajANe, bIjI zraddhA aMgIkAra karelI chatAM vItarAga-vacananuM bahumAnapaNuM ane te vacananuM kasoTIne prasaMge yAda karI amalamAM mukavuM e 286
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ yama niyama saMjama Apa kiyo, puni tyAga birAga athAga lahyo'... mahAbhAgyanuM kAraNa banyuM. viziSTa puNya upArjana thavAthI te camarendranuM pada / 5 pAmyo. baghA indrone tIrthakaranA paMcakalyANakomAM javAno niyoga hoya che tethI samakita na hoya topaNa samakita pAmavAnuM kAraNa bane che. te camarendrapaNe utpanna thayA pachI zakrendranuM siMhAsana potAnA siMhAsana upara ja che ema jANatAM dekhatAM irSA thaI AvI tethI krogha pragaTyo, pote prabhAvazALI che to te apamAna kema khame? evuM mAna spharyuM. potAnI tene jItavAnI zakti nathI evuM salAhakAra devothI jANyuM, chatAM krogha ane mAyAnA prabhAve pAchA haThavAne badale potAnI zakti pragaTa karavAno daMbha skuryo. zakrendrane jItavAno lobha jAgyo; tema chatAM maraNa vakhate AgalA bhavamAM vItarAga vacana ArAdhyuM hatuM tenA prabhAve vRtti jAgI ke koInuM zaraNa laIne laDavA javuM." camarendra, bhagavAna mahAvIranuM vRDha zaraNa laI zakrendra pAse pahoMcyo "avadhijJAnathI tapAsatAM bhagavaMta mahAvIra chadmastha avasthAe eka rAtrinI mahApratimA yogaghArI puDhavIzilA upara UbhelA zaraNa yogya jaNAyA. temanuM zaraNa "Dha ghArI vikriyAvaDe zakrendranI sabhA sudhI pahoMcI khaLabhaLATa macAvyo. paNa avadhijJAnathI tenuM svarUpa jANI laI kAkI che 2 ( che : ka '' (U
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka - karI che 4. Men AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana fe tene zikSA karavA zakrendra mAM chu A vraja pheMkyuM. paraMtu koInuM ja sArI zaraNa laIne ATalA sughI te AvI zakyo lAge che. ema vicAratAM mahApuruSanI AzAtanA rakhe thaI jAya evA DarathI te pote zastra pAchaLa doDyAM ane zrI bhagavaMta mahAvIranI samIpa pahoMcatA ja vrajane pakaDI lIdhuM." -o.3 (pR.512) za ) badhuM AtmAne bhUlIne karyuM have badhuM ja - AtmArthe ja karavuM - - "yama niyama saMyama Apa kiyo." \( wifii >> jIva anaMtakALathI bhaTake che. e baghAM sAghana nathI karyA ema nathI. je dekhyuM te karavA mAMDyuM. mukhathI mauna rahyo. Asana paNa draDha lagAvyAM. paNa badhuM AtmAne bhUlIne karyuM. have zuM karavuM? te kRpALudeve lakhyuM che - "sarva duHkhathI mukta thavAno abhiprAya jeno thayo hoya, te puruSe AtmAne gaveSavo ane AtmA gavaSavo hoya teNe yamaniyamAdika sarva sAghanano Agraha apraghAna karI, satsaMgane gajavo; temaja upAsavo. satsaMganI upAsanA karavI hoya teNe saMsArane upAsavAno AtmabhAva sarvathA tyAgavo. potAnA sarva abhiprAyano tyAga karI potAnI sarva zaktie te satsaMganI AjJAne upAsavI. tIrthaMkara ema kahe che ke je koI te AjJA upAse che. te avazya satsaMgane upAse che. ema je satsaMgane upAse che, te avazya AtmAne upAse che ane AtmAne upAsanAra sarva duHkhathI mukta thAya che. (dvAdazAMgInuM saLaMga sUtra)" (491). A dvAdazAMgInuM saLaMga sutra che. AkhI dvAdazAMgInuM e ja kahevuM che." (bo.2 5.3) Asaktino tyAga e ja kharo vairAgya virAga eTale zuM? pAMca indriyonA viSayonI Asaktino tyAga te kharo vairAgya che. bane teTalo tyAga kare ane je chUTe nahIM tenA pratye vairAgya rAkhe. zarIra pratye vairAgya rAkhe, Asakti choDe, mamatA na kare! deha te huM nahIM ema mAne. jarUra paDe te vastu rAkhe paNa Asakti na thavA de, e vairAgya che. paNa jIve kharo vairAgya karyo nathI. samajaNa na hoya tyAM sudhI vairAgya nathI, paNa dveSa che." vanavAsa, mauna, padmAsana Adi sAghano svacchede anekavAra karyA vanavAsa lIgho eTale jyAM mANaso na hoya evA jaMgalamAM rahyo. mukha mauna rahyo eTale 288
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'vanavAsa liyo mukha mauna rahyo, draDha Asana padma lagAya diyo'...... koIthI bole nahIM. niraMtara mauna dhAraNa karyuM. paNa AtmajJAna na hovAthI manamAM to vikalparUpa aMtarvAcA cAlu ja rahI. padmAsana lagAvIne paNa besI gayo. calAyamAna nahIM thayo. A badhA sAghano jIve svacchaMdapaNe to ghaNI vAra karyA che." 1aaaa -pU. zrI bra.jI.darzana (pR.149) "yama niyama saMjama Apa kiyo, puni tyAga birAga athAga lahyo;".. "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - svaccheda roke to avazya jIvano mokSa thAya "roke jIva svaccheda to, pAme avazya mokSa; pAmyA ema anaMta che, bhAkhyuM jina nirdoSa. 15 jIva anAdikALathI potAnA DahApaNe ane potAnI icchAe cAlyo che, enuM nAma "svaccheda' che. jo te svacchaMdane roke to jarUra te mokSane pAme; ane e rIte bhUtakALa anaMta jIva mokSa pAmyA che. ema rAga, dveSa ane ajJAna emAMno ekka doSa jene viSe nathI evA doSarahita vItarAge kahyuM che." 15 (va.pR.534) "upadezAmRta' mAMthI - potAnI samaja pheravI sapuruSa pramANe karavI; e vinA kadI mokSa nathI "doSa to anaMta prakAranA che. te sarva doSanA bIjabhUta mULa doSa svacchaMda, uddhatapaNuM che. tenA aMgabhUta eTale svacchaMdanA aMgabhUta doSo ghaNA che; jevA ke huM jANuM chuM, samajo chuM, ane tenA AghAre potAnI kalpanAnusAra paramArthano nirNaya karavo, potAnI kalpanAno nirNaya te sAco mAnavo, sapuruSonI saMmati vinA paramArtha mArganI pote kalpanA karavI ane te kalpanA pramANe bIjAne paNa samajAvavA, ityAdi tathA indriyAdi viSayanuM ati lolupIpaNuM, krodha, mAna, mAyAnI mIThAza, ityAdi doSo AtmAmAMthI dUra karI, potAnI samaja pheravI satparuSanI samaja anusAra potAnI samaja karavI. e vinA traNe kALamAM kalyANano, mokSano mArga nathI." (u.pR.117) potAnI matikalpanAe gharma ArAghanathI mULa Atmagharma pAmI zakyo nahIM "A jIva anAdi kALathI potAnI matikalpanAe gharma mAnI laI gharma ArAghana karavAnuM prayatna kare cheja. tethI mULa gharmane pAmI zakyo nathI. mithyA mohane laI anaMta saMsAramAM anaMtA jIvo paribhramaNa kare che, te potAnA svacchaMdanI kalpanA che. te bhUla jinAgamamAM varNavelI jJAnI puruSe joI, vicArI, TALI potAnA nijabhAva mULa gharma samyagdarzana-jJAna-cAritramAM pote pariNamyA che. te ja kartavya che." (u.pra.114) 289
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana boghAmRta bhAga-2' mAMthI : jJAnI kahe ke tuM deha nathI, paNa AtmA che, paNa e mAne nahI; e svacchaMda che "prazna-svachaMda eTale zuM? pUjyazrI-potAne game tema varte jJAnIne game tema na varte. potAne phAve tema varte te svacchaMda. potAnI icchA AgaLa kare che. jJAnIne to e ja kaDhAvavuM che. tArI samajaNa upara mUka mIMDu ne tANa cokaDI. jJAnI kahe ke tuM deha nathI, paNa AtmA che, paNa e mAne nahIM. e svaccheda kahevAya ne? bIjAM zuM kahevAya?" -bo.2 (pR.42). boghAmRta bhAga-3' mAMthI - potAnI icchAe athavA phugurunI AjJAe karelA sAghananuM phaLa saMsAra (1) "bIjAM sAghana bahu karyA, karI kalpanA Apa; athavA asadguru thakI, UlaTo vadhyo utApa." "yama niyama saMyama Apa kiyo" emAM jaNAvelAM sAghano sadgurunI AjJA vinA jIve ghaNA karyA ane tenuM phaLa cAra gatirUpa pratyakSa dekhAya che. tethI mokSa na maLe tevI rIte karelA prayatnane bIjA sAghana" kahyAM; "karI kalpanA Apa" emAM svacchede pravRtti karI ema jaNAvyuM athavA to asaddagurunI AjJAthI karelAM sAdhanathI paNa saMsArarUpa phaLa prApta thayuM. jIvane klezita karavA sivAya bIjuM phaLa maLyuM nahIM. zrIkRSNanI sAthe vIrA sALavIe 18000 sAdhune vaMdanA karI paNa zarIrane zrama paDyo te sivAya bIjuM kAMI phaLa maLyuM nahIM, kAraNa ke potAnI meLe dekhAdekhI, bhAva vinA vaMdanAo karI hatI." -bo.3 (pR.365) vanavAsa liyo, mukha mauna rahyo, vRDha Asana padma lagAya diyo." 1 boghAmRta bhAga-2' mAMthI - AtmAne bhUlI badhuM puNya mATe karyuM. jJAnI maLe to savaLuM thAya "sukha duHkha badhuM sahana karyuM, paNa jene mATe badhuM karavAnuM hatuM tene bhUlI gayo. Asanane joyuM to Asana lagAvatAM zIkhyo. paNa AtmAne bhUlIne e karyuM, tethI bhUlo paDyo. jijJAsA hoya ane jJAnI maLe to savaLuM thAya; nahIM to avaLuM thAya, AvuM jAya." -bo.2 (pR.68) - vanamAM jaI, mauna rahI, Asana vRDha lagAvI aSTAMgayoga sAdhyA yoganA ATha aMga-yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, ghAraNA, dhyAna ane samAdhi che. e badhA mithyAdarzanasahita karyA. paraMtu sUkSmabogha eTale AtmajJAnano lakSa nahIM hovAthI te mokSarUpa phaLane ApanAra nahIM thayA. saMsAraphaLane ApanAra thayA." 290
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana pona nirogha svabogha kiyo, haThajoga prayoga sutAra bhayo........... "mana pona nirogha svabogha kiyo, haThajoga prayoga su tAra bhayo; japa bheda jape, tapa tyoMhi tape, uraseMhi udAsI lahI sabape.2 artha - "mana eTale mana ane pIna eTale pavanaHzvAsocchavAsa. manane bIje na javA devA zvAsocchavAsane rokyA. ema manano nirogha karyo. paNa te yathArtha nahoto. manane yathArthapaNe jANyuM nahIM, paNa damana karyuM. mananuM svarUpa zuM che te jANyA vinA karyuM. jyAre e mane chetaraze, te khabara nathI. potAne zikhAmaNa Ape ke pApa karIza to narakamAM javuM paDaze. mATe pApa karIza nahIM e svabogha che. haThayoga eTale kAyA, vacana ane manane roke, parANe vaza kare. emAM tallIna thaI gayo. e mAre karavuM ja che, evo haThayoga nizcaya karI etAra thaI gayo. e badhA prayogo jIve svacchede karyA. japanA aneka bhedo che te baghA karyA. tapa paNa karyA. jema koI pahele divase eka cokhAno dANo khAya, pachI bIje divase be dANA khAya ema karatAM peTa bharAya tyAre eka eka ocho karavA mAMDe. AvA tapa aneka karyA. manathI sarva bAhya padArtho pratye udAsInatAthI varyo. koIthI bolyo nahIM. ekalo pharyo. ema aneka prakAre udAsInatA rAkhI. AvuM jIve ghaNuM karyuM. paNa badhuM "Apa kiyo' eTale potAnI meLe svacchede karyuM." parA -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.149) mana pona nirogha svabogha kiyo, haTha joga prayoga su tAra bhayo;"....... zrImad rAjacaMdra mAMthI : zvAsano jaya satpaSanI AjJA vagara kare to saMsAra ja vadhe "zvAsano jaya karatAM chatAM satparuSanI AjJAthI parAmukhatA che, to te zvAsajaya pariNAme saMsAra ja vadhAre che. zvAsano jaya tyAM che ke jyAM vAsanAno jaya che. tenAM be sAdhana che : sadu guru ane satsaMga. (va.pR.189) upadezAmRta" mAMthI - zvAsocchavAsa rokavA Adi sAghana kAMI khapanA nathI, baghI kalpanA che "traNa cAra varasa mAhita thavAmAM gaLAya tyAra pachI khabara paDe. vItarAga mAraga mahA gaMbhIra che, vedAnta to enA AgaLa zuM gaNatarImAM? zvAsozvAsa Adi sAghana kAMI khapanAM nathI, kalpanA che. mAneluM badhuM zuM chUTe?" (u.pR.64) 291
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana kurudattanuM dRSTAMta - "hastinApuramAM kurudatta nAme eka zreSThIno putra mahA sukhI hato. te ekadA gharmadezanAne samaye zrI guru mahArAja pAse gayo. tyAM teNe syAdvAdarUpa gurunuM vAkya hRdayamAM dhAraNa karyuM. guru mahArAje kahyuM ke nA ' "AtmajJAnanI prApti mATe aneka anya darzanIo (bIjA gharmavALAo) paraspara vAdavivAda kare che. recaka, kuMbhaka ane pUraka vAyunuM avalaMbana karIne prANAyAmamAM pravRtta thAya che, ane mauna ghAraNa karIne parvata tathA vananI guphAomAM paribhramaNa kare che; to paNa teo zrI arhate kahelA AgamanuM zravaNa karyA vinA syAdvAdarUpI AphavAkyathI ja thaI zake tevI svabhAva tathA parabhAvanI parIkSA karI zakatA nathI, ane svasvabhAvanA avabodha vinA teonI kAryasiddhi paNa thatI nathI.... A pramANe gurunA mukhathI adhyAtma svarUpa sAMbhaLIne pratibodha pAmelA kurudatte dIkSA grahaNa karI. pachI zratano abhyAsa karyo. ane ekala vihArI pratimA aMgIkAra karI. koIe mUninA mastaka upara mATInI pALa bAMdhI temAM citAnA baLatA aMgArA bharyA. munie samatAbhAve upasarga samyakuprakAre sahana karI deha tyAgI paraloke sidhAvyA." -upadeza prAsAda bhA. bhAga-5 (pR.176) boghAmRta bhAga-2' mAMthI - game te kare paNa jJAnInA bogha sivAya moha jAya nahIM keTalAkane zvAsa roke tethI riddhisiddhio pragaTe che, tethI jIva avaLe raste caDhI jAya. jJAnInI doravaNI jo na hoya to kyAMya ne kyAMka mAthuM bharAI jAya. jJAnIne AghAre baghA yoga 292
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana pIna nirogha svabogha kiyo, haThajoga prayoga su tAra bhayo'.... sAghavAnA hoya che. nahIM to kyAMya taNAI jAya. zvAsocchavAsa sthira thavAthI mana sthira thAya che. tethI indriyo paNa prabaLa thAya che. ane tethI be cAra gAu dUranI vAta paNa sAMbhaLI zake.... tethI jIvane ema thAya ke juo! mane AtmA prApta thayo, ema mAnI bese tethI avaLe raste caDI jAya. zvAsa roke paNa jJAnI vagara moha Darato nathI. jJAnInA bogha sivAya moha javAno rasto nathI. ajJAnI dvArA kaMI sAghana kalyANarUpa thatuM nathI. jJAnI dvArA e sAghana maLyuM hoya to kalyANarUpa thAya." -o.2 (pR.147) jJAnI puruSano yoga na hoya to jIva avaLe raste caDhI jAya zivarAjarSinuM draSTAMta - "hastinApura nAmanA nagaramAM zivarAjA rAjya karato hato. eka divasa madhya rAtrie tene vicAra Avyo ke pUrva puNyanA udayathI huM rAjya Rddhi pAmyo chuM. ekAMta sukhamAM mAruM jIvana vyatIta thaI rahyuM che. hamaNAM prabaLa puNyano udaya pravartI rahyo che tyAM sudhImAM - tal C che zuM che che ? BET mAruM AtmasAghana paNa sAthI lauM. ema vicArI potAnA putrano rAjyAbhiSeka karI pote tApasI dIkSA grahaNa karI. jaMgalamAM jhUMpaDI banAvI temAM rahevA lAgyo. chaThTha chaThThanI tapasyApUrvaka AtApanA letA vinaya vagere guNothI zivarAjarSine virbhAgajJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI vibhaMga nAmanuM jJAna utpanna thayuM. vibhaMga jJAnanA prabhAve zivarAjarSie tiskRlokamAM rahelA sAta dvIpa samudrone nihALyA. tethI pote ema mAnavA lAgyA ke mane sAtizaya jJAna-darzana utpanna thayAM che. 293
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana hastinApuranA rAjamArga vagere sthaLoe jaI aneka manuSyo samakSa kahevA lAgyA ke he devAnupriyo! mane sAtizaya jJAna-darzana utpanna thayA che. tethI A A duniyAmAM sAta dvIpo ane sAta samudro che. tyAra pachI eka paNa dvIpa ke samudra nathI. gautamasvAmI chaThThanA pAraNe gocarI nimitte hastinApuramAM padhAryA. manuSyonA mukhathI zivarAjarSinI saghaLI hakIkata jANI. gautamasvAmI bhagavAna pAse AvI hAtha joDI prazna karyo ke he bhagavAna! zivarAjarSinuM e kathana satya che ke mRSA che? kevaLajJAnI prabhue jaNAvyuM ke- he AyuSyamAn gautama! zivarAjarSinuM kathana mithyA che, kemake A tiryalokamAM sAta nahIM, paNa jaMbudvIpa vagere asaMkhyAtA dvIpo ane lavaNasamudra vagere asaMkhyAtA samudro rahelA che. Avo prabhuno pratyuttara sAMbhaLI pariSadamAM rahelA aneka manuSyonA hRdayagata saMzayo dUra thayA. dezanA samApta thaye saghaLI pariSada AnaMdapUrvaka prabhune vaMdana-namaskAra karI jatAM rastAmAM sthaLe sthaLe lokasamUhamAM eka ja vAta phelAI ke 'zivarAjarSinuM kathana mRSA che'. zivarAjarSi paNa loko mAraphata A hakIkta jANI mahAudvega pAmyA. kaluSatA thavAthI temanuM virbhAgajJAna paDI gayuM. rAjarSinA aMtaramAM zubha saMkalpa thayo ke huM e prabhunI pAse jAuM, temane vaMdana-namaskAra karI mArA AtmAne kRtakRtya karuM. emanI sevA A bhava ane parabhavamAM mane avazya amogha phaLa ApanArI thaze. 294
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ japa bheda jape tapa tyauhi tape, uraseMhi udAsI laI sabape'..... jyAM mahAvIra bhagavAna birAjyA hatA tyAM zivarAjarSi AvI prabhune vaMdana 6 kI karI hAtha joDI temanI sanmukha beThA. prabhue saMzaya nivAraka sudhAmaya divya . dezanA saMbhaLAvI. te gharma sAMbhaLI zivarAjarSi pratibodha pAmyA. bhagavAna pAse pravajyA grahaNa karI. agiyAra aMgo bhaNyA ane chevaTe sarva karmano kSaya karI zivarAjarSi mokSasukhane pAmyA." -cosaThaprakArI pUjAnA AdhAre bahAranA padArthomAM vRtti na jAya te ja kharI samAdhi samAdhi mATe jagatamAM je kahevAtuM hoya te badhuM emaNe tapAsI joyuM. indriyonA, zvAsanA bhedo jANIne yogazAstramAM badhuM kahyuM che. jeTalo thAya teTalo bAhya vastuono vicAra karyo che. loko zvAsa roke tyAre samAdhi kahe che, paNa e samAdhi nathI. bhagavAne samAdhi zAne kahI che? te kRpALudeva kahe che ke "AtmapariNAmanI svasthatA" eTale AtmAmAM rahe, bahAranA padArthomAM vRtti na jAya te samAdhi che. nahIM to jIva ThagAI jAya. AtmapariNAmanI svasthatA AtmA oLakhAyA vagara kyAMthI thAya? rAgadveSathI AtmAnAM pariNAma caMcaLa thAya che. e rAgadveSa na thAya tyAre samAdhi kahevAya. samyagdarzana thayA pachI ene sahaja samAdhi rahe che. cothI dIkSAdraSTimAM prANAyAmanuM svarUpa kahyuM che- "bAhyabhAva recaka IhAM jI, pUraka aMtarabhAva; kuMbhaka thiratA guNe karI jI, prANAyAma svabhAva." bAhyabhAvane bahAra kADhavo ane aMtarabhAvane aMdara pUravo ane guNomAM sthiratA karavI te recaka, pUraka ane kuMbhaka che. e bhAvaprANAyAma che. zvAsa rokavA, kADhavA evuM to jIve ghaNI vAra karyuM che. o.2 (pR.212) bahAranI badhI kriyA kare paNa aMdaranI vAsanA rokAtI nathI eka bAvAnuM draSTAMta - "prabhuzrIjI eka draSTAMta ApatA ke eka samAdhi caDhAvanAra bAvo hato. teNe yajamAnane ghera jaI kaDhI thatI hatI te mAgI, pachI vAra hatI tethI eka khUNAmAM besI samAdhi caDhAvI, tyAM koIe ghAsanI gaMjI lAvI khaDakI dIdhI. te bAvAjI cha mahinA tenI nIce samAdhi lagAvI besI rahyA. jyAre samAdhi chUTI tyAre "kaDhI thaI?" ema bolyA. eTaluM badhuM karyuM paNa enI kaDhInI vAsanA na gaI." -bo.2 (pR.212) tilaka karatAM trepana vahyA, ne japamALAnA nAkA gayA; kathA suNI suNI phUTyA kAna, toya na AvyuM brahmajJAna." "japa bheda jape, tapa tyauhi tape, uraseMhi udAsI lahI sabaveM......2 295
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana f6 "zrImad rAjacaMdra mAMthI - anaMtavAra karela japa, tapa vairAgyAdi kema niSphaLa gayA? tenuM zuM kAraNa? anaMtakALa thayAM jIvanuM saMsArane viSe paribhramaNa che, ane e paribhramaNane viSe eNe anaMta evA japa, tapa, vairAgyAdi sAghano karyA jaNAya che, tathApi jethI yathArtha kalyANa siddha thAya che, evAM ekke sAghana thaI zakyAM hoya ema jaNAtuM nathI. evAM tapa, japa, ke vairAgya athavA bIjAM sAghano te mAtra saMsArarUpa thayAM che; tema thayuM te zA kAraNathI? e vAta avazya pharI pharI vicAravA yogya che. (A sthaLane viSe koI paNa prakAre japa, tapa, vairAgyAdi sAghano niSphaLa che ema kahevAno hetu nathI, paraMtu niSphaLa thayAM che, teno hetu zo haze? te vicAravA mATe lakhavAmAM AvyuM che. kalyANanI prApti jene thAya che, evA jIvane viSe vairAgyAdi sAghana to khacIta hoya che.)" (va.pR.349) be akSaramAM mArga rahyo che, te be akSara kayA? to ke jJAnI 3. anAdikALanA paribhramaNamAM anaMta vAra zAstrazravaNa, anaMta vAra vidyAbhyAsa, anaMta vAra jinadIkSA, anaMta vAra AcAryapaNuM prApta thayuM che. mAtra, "satuM maLyA nathI, "sat supyuM nathI, ane 'sat zraddhayuM nathI, ane e maLe, e suSya, ane e zraddhaye ja chUTavAnI vArtAno AtmAthI bhaNakAra thaze. 4. mokSano mArga bahAra nathI, paNa AtmAmAM che. mArgane pAmelo mArga pamADaze. 5. be akSaramAM mArga rahyo che, ane anAdi kALathI eTaluM badhuM karyA chatAM zA mATe prApta thayo nathI te vicAro" (va.pR.246) boghAmRta bhAga-2' mAMthI :jJAna guNa che, jJAnI guNI che. tethI 'jJAna jJAnImAM kaLo' mATe be akSara te jJAnI be akSaramAM mArga rahyo che. te be akSara kahyA haze? 5.u.pa.pU.prabhuzrIjIe kahyuM hatuM ke jJAna ane jJAnI." -bo.2 (pR.35) udAsa thayo paNa AtmaprApti rahI gaI mATe puruSa kahe tema kara tapanI ghaNI vidhio che, te badhA prakAranA tapa paNa karyA. dekhAya che te badhuM karyuM. udAsa thaI gayo, udAsa thaIne zuM karavuM te rahI gayuM. anaMta kALano puruSArtha nakAmo gayo, to have to vicAra. bahAranAM badhAM sAdhanono puruSArtha karyo, paNa kaMI hAtha na AvyuM; niSphaLa thayuM. mATe mArAthI to kaMI thatuM nathI, ema karI jJAnIpuruSa pAse jA. "bIjuM kAMI zogha mA. mAtra eka sapuruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarva bhAva arpaNa karI daI vanya jA, pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje." (76) -o.2 (pR.68) 296
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ saba zAstranake naya ghAri hiye, mata maMDana khaMDana bheda liye;...... "saba zAstranake naya ghAri hiye, nmata maMDana khaMDana bheda liye; vaha sAghana bAra anaMta kiyo, chattadapi kachu hAtha haju na paya." 3 artha :- "sarva zAstrone tenA nayapUrvaka, pramANo vaDe zIkhI gayo. paMDita thayo, vAdavivAda karyA. anya matonuM khaMDana maMDana karyuM. A sAco gharma che, A khoTo che, ema bheda pADyA. evA sAghano anaMtI vAra karyA chatAM jIva mokSamArga pAmyo nahIM. badhuM karyuM paNa janmamaraNa chUTyA nahIM." rA -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.150) "saba zAstranake naya ghAri hiye, mata maMDana khaMDana bheda liye;".... "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - AtmA samajavA zAstro upakArI, te paNa svacchedarahita puruSane "AtmArtha sivAya, zAstranI je je prakAre jIve mAnyatA karI kRtArthatA mAnI che, te sarva zAstrIya abhiniveza' che. svacchaMdatA TaLI nathI, ane satsamAgamano yoga prApta thayo che, te yoge paNa svadanA nirvAhane arthe zAstranA koI eka vacanane bahuvacana jevuM jaNAvI, che mukhya sAdhana evA satsamAgama samAna ke tethI vizeSa bhAra zAstra pratye mUke che, te jIvane paNa 'aprazasta zAstrIya abhiniveza" che. AtmA samajavA arthe zAstro upakArI che, ane te paNa svacchedarahita puruSane; eTalo lakSa rAkhI sanzAstra vicArAya to te "zAstrIya abhiniveza" gaNavA yogya nathI. saMkSepathI lakhyuM che." (va.pR.490) baghA nayanuM jJAna AtmArthe che. AtmArtha te ja kharo naya. sAta naya athavA anaMta naya che, te badhA eka AtmArthe ja che, ane AtmArtha te ja eka kharo naya. nayano paramArtha jIvathI nIkaLe to phaLa thAya; chevaTe upazamabhAva Ave to phaLa thAya; nahIM to jIvane nayanuM jJAna jALarUpa thaI paDe; ane te vaLI ahaMkAra vaghavAnuM ThekANuM che. satparuSanA Azraye jALa TaLe.'' (va.pR.725) nityaniyamAdi pATha' mAMthI - "aneka prakAranAM zAstro che. jemake caraNAnuyoga, karaNAnuyoga, gharmakathAnuyoga vagere. te sarva zAstrone tenA nayapUrvaka eTale nizcaya ane vyavahAranayanI apekSAnI samajaNapUrvaka zIkhyo, samajyo. tethI mata kema sthApita karavA ne uthApavA tenuM rahasya jANyuM. e rIte aneka gharmamato sthApita karyA tema ja aneka gharmamato ukheDI nAkhyA. jemake mahAvIra svAmInA pUrva bhavomAM thayuM hatuM. A badhAM sAghano jIve anAdikALathI aneka utsarpiNI avasarpiNImAM bhamatAM anekAneka 297
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana vakhata (bAranavAra) karyA che, chatAM tene haju tenuM phaLa kaMI prApta thayuM nathI. gharma sAghano karyA paNa gharma na pAmyo." (pR.27) vaha sAghana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo...... 3 "zrImad rAjacaMdra' mAMthI : bIjuM badhuM karyuM paNa AtmAne oLakhI temAM zamAvavAnuM na thayuM "anaMtakALathI yama, niyama, zAstrAvalokanAdi kArya karyA chatAM samajAvuM ane zamAvuM e prakAra AtmAmAM Avyo nahIM, ane tethI paribhramaNanivRtti na thaI. samajAvA ane zamAvAnuM je koI aikya kare, te svAnubhavapadamAM varte tenuM paribhramaNa nivRtta thAya. sadgurunI AjJA vicAryA vinA jIve te paramArtha jANyo nahIM, jANavAno pratibaMghaka asatsaMga, svaccheda ane avicAra teno rogha karyo nahIM jethI samajAvuM ane zamAvuM tathA beyanuM aikya na banyuM evo nizcaya prasiddha che. atrethI AraMbhI upara uparanI bhUmikA upAse to jIva samajIne zamAya, e niHsaMdeha che. anaMta jJAnI puruSe anubhava karelo evo A zAzvata sugama mokSamArga jIvane lakSamAM nathI Avato, ethI utpanna thayeluM kheda sahita Azcarya te paNa atre zamAvIe chIe. satsaMga, sadvicArathI zamAvA sudhInAM sarva pada atyaMta sAcAM che, sugama che, sugocara che, sahaja che, ane niHsaMdeha che." (va.pR.488) potAnI kalpanAe kaMI kalyANa nahIM; kalyANa jJAnI puruSanI AjJAe "jIva potAnI kalpanAthI kahyuM ke dhyAnathI kalyANa thAya ke samAdhithI ke yogathI ke AvA AvA prakArathI, paNa tethI jIvanuM kaMI kalyANa thAya nahIM. jIvanuM kalyANa thavuM to jJAnIpuruSanA lakSamAM hoya che, ane te parama satsaMge karI samajI zakAya che, mATe tevA vikalpa karavA mUkI devA." (va.pR.382) satsaMga vinA dhyAna te taraMgarUpa thaI paDe che' (zrI tribhovanabhAI khaMbhAtavALAnA prasaMgamAMthI) zrI tribhovanabhAIno prasaMga - "meM sAhebajIne dhyAna saMbaMdhI prazna pUchyo, paNa javAba Apyo nahIM. meM be traNa vAra pAMcavAra pUchyuM haze tyAre sAhebajIe kIdhu ke pAMcavAra pUchyuM? meM kIdhuM mane barobara smRtimAM nathI. pachI sAhebajIe kIdhuM ke : "dhyAna taraMgarUpa che." te vakhatathI mane dhyAnano Agraha hato te jato rahyo, te evo ke te pachIthI icchA utpanna thatI nathI. -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.184) 298
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaha sAghana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paDe.. dhyAnamAM prakAza dekhAya te AtmA nahIM; paNa tene jANanAra te AtmA che "paramagurue sAthumaMDaLane uddezIne prazna karyo : "yoganA abhyAsIo * dhyAnamAM potAne amuka prakAza Adi dekhatA hovAnuM jaNAve che te zuM haze?" A praznano uttara ame koI ApI zakyA nahIM. tyAre pote te praznano khulAso karyo : "dhyAnanI aMdara ciMtave tevuM te yogAbhyAsIne dekhAya che. draSTAMta tarIke dhyAnamAM AtmAne pADA jevo ciMtavI A pahADa jevaDuM pUMchaDuM hovAnuM ciMtave to tene AtmA te rUpe bhAse che. paNa vastutaH te AtmA nathI; paNa tene jANanAra je che te AtmA che. jIvanakaLA (pR.243) anAdithI jIve dehane ja AtmA mAnI kriyAo karI che "anAdi kALathI jIva avaLe mArge cAlyo che. jo ke teNe japa, tapa, zAstrAdhyayana vagere anaMta vAra karyuM che; tathAthi je kaMI paNa avazya karavA yogya hatuM te teNe karyuM nathI; je ke ame prathama ja jaNAvyuM che." (va.pR.290) sauthI prathama sapuruSanuM vacana sAMbhaLI te pramANe ja vartavA yogya "he AyuSyamano! A jIve sarva karyuM che. eka A vinA, te zuM? to ke nizcaya kahIe chIe ke puruSanuM kaheluM vacana, teno upadeza te sAMbhaLyA nathI, athavA rUDe prakAre karI te uThAvyAM nathI." (va.pR.260) asadguru ane asAstrane sAkSAt AtmaghAtI mAne to ja svarUpa samajAya AtmAne bhinna bhinna prakAranI kalpanA vaDe vicAravAmAM lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMga e kAraNo che; je kAraNomAM udAsIna thayA vinA, niHsattva evI lokasaMbaMdhI japatapAdi kriyAmAM sAkSAt mokSa nathI, paraMparA mokSa nathI, ema mAnyA vinA, niHsattva evA asallAstra ane asadguru je AtmasvarUpane AvaraNanAM mukhya kAraNo che. tene sAkSAt AtmaghAtI jANyA vinA jIvana jIvanA svarUpano nizcaya thavo bahu durlabha che, atyaMta durlabha che. jJAnIpuruSanAM pragaTa AtmasvarUpane kahetAM evA vacano paNa te kAraNone lIdhe jIvane svarUpano vicAra karavAne baLavAna thatAM nathI." (va.pR.372) upadezAmRta" mAMthI :karavAnuM hatuM samyakdarzana, te nathI karyuM tethI kaMI hAtha na AvyuM anaMtavAra sAghana kIghAM, kaMI hAtha na AvyuM : "vaha sAghana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo." -zrImad rAjacaMdra kaMIka rahyuM. te je kartavya che te rahyuM. vipna ghaNAM che. vipna eTale karma. te ADAM phare che. 299
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ FE 5 AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana mukhya A che. te na hoya to tene dekhAya evuM che. mULa matalaba zuM che? badhI vastu japa, tapa, kriyA, kamANI karI; tenuM phaLa maLyuM ane maLaze. paNa karavAnuM ke nathI karyuM, te zuM che? te zodhI kADho. 1. mumukSu-samya 2. prabhuzrI-jAo, A AvyuM, te ja kahevAze. A nathI AvyuM. "samakita navi lahyuM re, e to rUlyo caturgati mAMhe.' japa, tapa, bIjAM sAghana - badhAM pachI che." (u.pR.172) boghAmRta bhAga-2' mAMthI - AtmAne oLakhI aMdara samAya to potAnA anubhavamAM Ave "yamaniyamamAM sAghana kahyAM che te anaMtavAra karyo, paNa samyakjhakAre thayAM nathI eTale janmamaraNa TaLyAM nathI. e badho puruSArtha to karyo paNa samajavuM ane zamAvuM e rahI gayuM. jJAna thavuM ane bIjethI virAma pAmavuM e enI pAse AvyuM nathI. AtmA samajAyo nathI to pachI chUTeya nahIM. samajIne zamAze te potAnA anubhavamAM Avaze. "anaMtakALathI jIvanuM paribhramaNa thayA chatAM tenI nivRtti kAM thatI nathI? ane te zuM karavAthI thAya? " (195) teno A badho uttara che. upayogane bAhyamAM pravartAvyo paNa aMdara zamAvyo nahIM, tethI sahu sAghana baMghana thayAM. mokSa na thayo." -bo.2 (pR.273) zAstro vAMce, vrata pALe paNa saTTuru vinA bhUla TaLatI nathI "game teTalAM zAstro vAMce, vrata pALe, paNa bhUla rahI jAya che. jIva anaMta kALathI ThagAto Avyo che. "vaha sAghana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo." mAre svacchede vartavuM nathI. e svacchedathI mokSa thAya evo nathI. e svachaMda sadagurune yoge rokAya. evA yoganI bhAvanA karavI ke mane koI saguruno yoga kyAre thaze?" o.2 (pR.279) svacchede, dekhAdekhI ke kuguru Azraye karyuM tethI kaMI hAtha na AvyuM baghA sAghano karyA paNa svaccheda hato tethI khAmI AvI. dekhAdekhI karyuM. suguru joIe. kugurune Azraye badhuM karyuM. je dekhAya che te vastu pratye prema thAya che, paNa jJAnI puruSa pratye prema thato nathI. puruSamAM paramezvarabuddhi ane jJAnIoe parama gharma kahyo che. jJAnIone e ja karAvavuM che." -bo.2 (pR.68) mAre eka AtmAne oLakhavo che. e lakSa na hoya to bahAramAM khaLI rahe "satsaMgane gavaSavo. vrata niyama jAtrA e badhuM pachI, paNa pahelo satsaMga karavA de. e vagara ThekANuM na paDe. satsaMgamAM nirNaya thAya che. pachI jeTaluM doDe teTaluM savaLuM paDe. satsaMga maLyo hoya ane Agraha bIjA hoya to satsaMga niSphaLa jAya. yamaniyamano Agraha choDI mAre eka AtmAne oLakhavo che ema karI satsaMga karavo. mAre AtmA oLakhavo che, jyAM tyAMthI mAre 300
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aba kyoM ne bicArata hai manameM, kachu aura rahA una sAghanaseM?'... che. ene 2 AtmajJAna karavuM che e lakSa hoya to e bhAva poSAya. nahIM to jIva bahAranI vastuomAM khaLI jAya che. jagatanA jIvo bAhya vrataniyama tarapha jue che; ene jJAna tarapha lakSa nathI. kusaMgano paNa prabhAva bahu paDe che. bIjI vastu je niyama vrata karavA tene apraghAna karI satsaMga karavo." o.2 (pR.152) mArgano ajANa hovAthI game te upAya kare paNa mArga maLe nahIM vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo." ATaluM ATaluM karyA chatAM mArga na maLyo. mAre mArga zoghavo che, evuM thAya to mArga zodhe. jJAnI kahe che ke tane mArga nathI maLyo, mArga maLyo hota to mokSe jato rahyo hota, ahIM rakhaData nahIM. - pUjyazrI-mArga zAne kahetA haze? mArga na maLyo, paNa mArga kayo? ahIM mokSamArga kahevo che. bIjA mArga to AMkhe dekhAya paNa mokSamArga AMkhe dekhAto nathI, tenI vAta che. anaMtakALathI jIvane sAco mArga hAtha Avyo nathI. hAtha Avyo hota to mokSa thAta. potAnI kalpanAe mAthAkUTa kare paNa mArga maLe evo nathI, kAraNa ke ajANa che." -bo. (pR.41) "aba kyoM na bicArata hai manameM, kachu ora rahA una sAghanaseM? bina saguru koya na bheda lahe, mukha Agala haiM kaha bAta kahe?" 4 artha - "ATaluM ATaluM potAnI meLe karyuM chatAM kazuM hAthamAM na AvyuM. tyAre jJAnI puruSo A jIvane saMbodhIne kahe che ke manuSyabhava maLyo che to manathI kema nathI vicArato ke A uparanA sAghanothI kaMI bIjAM karavA jevuM che? sadguru vinA game teTalI mAthAkUTa kare toya pAra Ave ema nathI. sadguru maLe to AtmA pAse ja che. draSTi pheravavAnI che. dehane jue che tenA badale AtmA jovAnI draSTi karavAnI che. sadguru vinA AvI draSTi thAya nahIM. jIva samaje to sahaja che, nahIM to anaMta upAye paNa hAtha Ave tema nathI, evo AtmA che. jJAnIo kahe che paNa pakaDe koNa? sadaguru vinA kAma thAya ema nathI. sadguru maLe to ja AtmA samajAya. e vinA rahasya jaNAya ema nathI. "jaba jAeMge AtamA taba lAgeMge raMga." kharo guru to potAno AtmA ja che. e jyAre jAgaze tyAre kAma thaze. pote potAno vairI thaIne varte che, tenA badale pote potAno mitra thaI vartaze tyAre kAma Avaze. anAthI munie zreNikane kahyuM hatuM ke ApaNo AtmA ja naMdanavana jevo che; ane ApaNo AtmA ja narake laI janAra che; ApaNo AtmA ja mitra ane ApaNo AtmA ja zatru che. e ja karmano karanAra ane mokSe laI janAra che. cAvI sadgurunA hAthamAM che. mAne to kAma thaI jAya." jA -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.150) 301
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana aba kyoM na bicArata hai manameM, kachu aura rahA una sAghanaseM?"..... "zrImad rAjacaMdra mAMthI : "ajJAnInA baghAM japatapAdi ahaMkAra vaghAre "mithyAvRSTi samakitI pramANe japatapAdi kare che, ema chatAM mithyAvRSTinAM japatapAdi mokSanAM hetubhUta thatAM nathI, saMsAranA hetubhUta thAya che. samakitInAM japatapAdi mokSanAM hetubhUta thAya che. samakitI daMbharahita kare che, AtmAne ja niMde che, karmo karavAnAM kAraNothI pAcho haThe che. Ama karavAthI tenA ahaMkArAdi saheje ghaTe che. ajJAnInAM badhAM japatapAdi ahaMkAra vaghAre che, ane saMsAranA hetu thAya che." (va.pR.697) sarva kriyA, rAgadveSa kaSAyAdi choDavA mATe che; baMghana mATe nathI "sarva prakAranI kriyAno, yogano, japano, tapano, ane te sivAyanA prakArano lakSa evo rAkhajo ke AtmAne choDavA mATe sarve che; baMghanane mATe nathI. jethI baMghana thAya e baghAM (kriyAthI karIne saghaLAM yogAdika paryata) tyAgavA yogya che." (va.pR.256) 'boghAmRta bhAga-2' mAMthI : AtmajJAnanA lakSa vagara kriyA kare te puNya bAMdhe paNa mokSa na thAya "bIjAM vrataniyama ghaNA kare, paNa AtmajJAna vagara puNya bhogavAIne jatuM rahe che. pahelAmAM paheluM AtmajJAna karavAnuM che. je kaMI karavuM te AtmajJAna mATe. e jJAnInI zikhAmaNa bhUlavA jevI nathI. vrataniyama hoya paNa ekaDA vagaranA mIMDA che. abhavya jIva paNa vrataniyama pALe, tala jeTalA kakaDA kare toya krogha na kare, tethI navaraiveyaka sudhI jAya che, paNa e AtmajJAnano lakSa baMdhAyA vagara kare che. kaSAya ochA kare teTaluM vadhAre puNya baMdhAya, tethI devanAM sukha vagere maLe, paNa e rahevAnuM nathI, dekhAIne jatuM rahevAnuM che. khAlI hAthe pAcho Ave. AtmA bhUlAI jAya che ane huM vrata karuM chuM, huM tapa karuM chuM ema jIva abhimAna kare che. kharI rIte paheluM AtmajJAna thAya pachI vrataniyama Ave to te karmane chedavAnAM zastro che. pachI paMca mahAvrata pALe to te nakAmuM na jAya, paNa AtmajJAnanA lakSa vagara kare to mAtra puNya bAMdhe. AtmajJAna cothe guNasthAnake thAya che, zrAvakapaNuM pAMcame ane pachI cha munipaNuM Ave che. na karavuM ema nathI, paNa AtmajJAna karIne jeTaluM kare teTaluM nirjarAnuM kAraNa thAya. pApa karatAM puNya sAruM che. jema koI taDakAmAMthI chAyAmAM Ave to sAruM che. jeTaluM karavuM hoya teTaluM lakSa sahita karavuM." bo.2 (pR.278) sughArasa vagere sAghano che tene jJAna mAnI le to AgaLa na vadhe. koI sAghanano ApaNe niSegha nathI. sAghana karavAM, paNa AtmAne bhUlI gayo to e 302
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bina saru koya na bheda lahe, mukha Agala hai kaha bAta kahe?"..... sAghana ramakaDAM jevA che. sughArasa jhare che tene amRtadhArA paNa kahe che. e to hakI badhAM sAghano che." -bo.2 (pR.145) AtmajJAna meLavavA mATe japatapAdi sAghano yogyatA ApanAra che. baghAM zAstrono sAra to "AtmA jANavo' kahyuM. to have ApaNe japa tapa niyama yamanI zI jarUra che? e to niSphaLa che ema koI kahe, to ke ema nathI. AtmA jANavo che, paNa ene mATe yogyatA lAvavA sAdhananI jarUra paDaze. sAghano karI AtmaprApti karavI che, paNa sAghano karyA kare ane AtmAno lakSa na hoya to temAM ja aTakI rahe. sAghanano Agraha pachI ene thaI jAya, ke "huM karuM chuM ema ja baghA karo' sAghana che tethI sAdhya karI levuM. sAghanamAM aTakI rahe to sAdhya na thAya. jema AMgaLIthI caMdra batAve, paNa jonAra jo AMgaLIne ja vaLagI rahe to caMdra dekhAya nahIM tema sAghanane vaLagI rahe to sAdhya rahI jAya." bo.2 (pR.297). lakSa vagaranI kriyA AtmArthe nahIM paNa mAnArthe AtmArthe tapa karuM chuM ema lakSa hoya tyAM AtmArthanuM kAraNa thAya ane AtmArtha bhUlI jAya to mAnamAM taNAI jAya." (bo.1 pR.517). 'bina sadguru koya na bheda lahe, mukha Agala hai kaha bAta kahe?"..4 zrImad rAjacaMdra mAMthI - jJAnInA guNano vicAra na kare ane potAne jJAnI mAne te saMsAra vaghAre "je puruSa sadgurunI upAsanA vinA nija kalpanAe AtmasvarUpano nirdhAra kare te mAtra potAnA svacchaMdanA udayane vede che, ema vicAravuM ghaTe che. je jIva satparuSanA guNano vicAra na kare, ane potAnI kalpanAnA Azraye varte te jIva sahajamAtramAM bhAvavRddhi utpanna kare che, kemake amara thavAne mATe jhera pIe che." (va.pR.803) AtmasvarUpane prApta puruSa ja AtmA jaNAvI zake, bIjo koI nahIM have evo nizcaya karavo ghaTe che, ke jene AtmasvarUpa prApta che, pragaTa che, te puruSa vinA bIjo koI te AtmasvarUpa yathArtha kahevA yogya nathI; ane te puruSathI AtmA jANyA vinA bIjo koI kalyANano upAya nathI. te puruSathI AtmA jANyA vinA AtmA jANyo che, evI kalpanA mumukSu jIve sarvathA tyAga karavI ghaTe che." (va.pR.372) "eka AtmAne jANatAM samasta lokAlokane jANIza" "prathama padamAM ema kahyuM che ke : he mumukSu! eka AtmAne jANatAM samasta lokAlokane jANIza, ane sarva jANavAnuM phaLa paNa eka AtmaprApti che; mATe AtmAthI judA evA bIjA bhAvo jANavAnI vAraMvAranI icchAthI tuM nivRtta ane eka nija svarUpane viSe draSTi che ke je 303
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana draSTithI samasta sRSTi zeya paNe tAre viSe dekhAze." (va.pR.482) camaniyamAdi sAghano AtmajJAnanI yogyatA meLavavA mATe kahyAM che "bIjA padano saMkSepa artha - he mumukSu! yamaniyamAdi je sAghano sarva zAstramAM kahyAM che, te upara kahelA arthathI niSphaLa Tharaze ema paNa nathI, kemake te paNa kAraNane arthe che; te kAraNa A pramANe che : AtmajJAna rahI zake evI pAtratA prApta thavA, tathA temAM sthiti thAya tevI yogyatA AvavA e kAraNo upadezyAM che. tattvajJAnIoe ethI, evA hetuthI e sAghano kahyAM che. paNa jIvanI samajaNamAM sAmaTo phera hovAthI te sAdhanomAM ja aTakI rahyo athavA te sAghana paNa abhiniveza pariNAme grahyAM." (va.pR.482) guru upadezathI AtmasvarUpa jANI, zraddhI, tenuM ciMtana karo sarvaze kaheluM guruupadezathI AtmAnuM svarUpa jANIne, supratIta karIne tenuM dhyAna karo. jema jema dhyAnavizaddhi tema tema jJAnAvaraNIyano kSaya thaze. potAnI kalpanAthI te dhyAna siddha thatuM nathI." (va.pR.585) sadgurunA upadezathI yogya banI, saMsAra tApa zamAvavo e ja karavA yogya "sadgurunA upadeza vinA ane jIvanI satpAtratA vinA ema thavuM aTakyuM che. tenI prApti karIne te saMsAratApathI atyaMta tapAyamAna AtmAne zItaLa karavo e ja tatyatA che." (va.pR.178) AtmArUpa jJAnIpuruSanA bogha vinA jIva kadI jANyo jAya nahIM ghaNA prakAre jIvano vicAra karavAthI, te jIva AtmArUpa puruSa vinA jANyo jAya evo nathI, evI nizcaLa zraddhA utpanna thaI te tIrthakaranA mArgaboghane namaskAra karIe chIe. bhinna bhinna prakAre te jIvano vicAra thavA arthe, te jIva prApta thavA arthe, yogAdika aneka sAghanono baLavAna parizrama karyo chate, prApti na thaI, te jIva je vaDe sahaja prApta thAya che, te ja kahevA viSe jeno uddeza che, te tIrthakaranA uddezavacanane namaskAra karIe chIe." (va.pR.366) agama agocara muktimArga, guru vinA traNe kALamAM hAtha lAge nahIM "agama agocara nirvANamArga che, emAM saMzaya nathI. potAnI zaktie, sadgurunA Azraya vinA, te mArga zodhavo azakya che; ema vAraMvAra dekhAya che, eTaluM ja nahIM, paNa zrI sad gurucaraNanA Azraye karI boghabIjanI prApti thaI hoya evA puruSane paNa sadgurunA samAgamanuM ArAdhana nitya kartavya che. jagatanA prasaMga jotAM ema jaNAya che ke, tevA samAgama ane Azraya vinA nirAlaMba bogha sthira rahevo vikaTa che." (va.pR.486). juo, A caitanya lakSaNavALA ekendriya jIvo bicArA keTalA duHkhI che eka AcAryanuM dRSTAMta - "jJAna ane cAritravaDe praghAna, zrutanA rahasyano pAra pAmelA ane bhavyajIvone tAravAmAM samartha evA koI eka AcArya aneka sAghugaNa sahita gAme gAma 304
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bina sadguru koya na bheda lahe, mukha Agala hai kaha bAta kahe?"..... vihAra karIne vAcanAe karI (upadeza ApavAvaDe) sarva zramaNasaMghane bogha karatA 6 ka. hatA. te AcArya pAMca samiti ane traNa gatithI yukta hatA, ane sarva saMyogamAM ja anityAdika bAra bhAvanA bhAvatA hatA. te vihAranA krame karIne ekadA eka moTA vanamAM AvyA. te vana aneka latA vageree karIne nIlavarNa lAgatuM hatuM, ane temAM aneka pakSIonA samUhe nivAsa karelo hato. te vananI puSya, patra ane phaLanI lakSmI (zobhA) joIne sarva munio pratye AcArya bolyA ke "he nigraMtho! Hka kA? A patra, puSpa, guccha, gulma ane phaLone juo. che temAM rahelA jIvo caitanyalakSaNarUpa anana pa . ri , zaktivALA chatAM tene AvaraNa karIne rahelA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, cAritramohanI, mithyAtvamohanI ane aMtarAyakarmanA udaye karIne dAnAdika kAMI paNa na thaI zake tevA ekendriya bhAvane pAmelA che. teo vAyuthI kaMpatA, baLahIna, duHkhI AtmAo koI paNa prakAranA zaraNa vinAnA ane janma-maraNanA phaLathI yukta che. aho! teo anukaMpA karavA yogya che. mana, vacana ane netrAdithI rahita evA A bicArA para koNa dayA na kare che ema kahI sarvanA manamAM vairAgya utpanna che8 Ned. karIne AgaLa cAlyA." he munio! Aje ahIM moharAjAnI ghADa paDI che mATe tyAM javA jevuM nathI "AgaLa jatAM eka moTuM nagara AvyuM. te nagaramAM aneka prakAranAM gIta ane vAjiMtronA zabdathI vivAhAdika utsavo thatA pragaTa rIte dekhAtA hatA, tethI svarganA jevuM te manohara nAma che lAgatuM hatuM. te nagarane joIne sUrie sarva sAghuone kahyuM ke "he tevuM munio! Aje A ja nagaramAM moha rAjAnI ghADa * paDI che, tethI A loko PM 305
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana UchaLyA kare che. teo Atmika bhaye karIne vyApta che. ahIM praveza karavo ApaNane yogya nathI. A loko lobhapAzathI baMdhAyelA che, mATe teo anukaMpAne yogya che, paraMtu teo moha madirAnuM pAna karIne unmatta thayelA hovAthI upadezane yogya nathI, mATe ApaNe AgaLa cAlo." te sAMbhaLIne sAdhuo bolyA ke "he guru! Apa amane sAro upadeza karyo." ityAdi zubha yogamAM tatpara thayelA teo vihAra karavA lAgyA. AvI rIte AtmatattvanI draSTimAM tatpara thayelAne grAma, nagara ke jaMgala sarva vairAgyanAM kAraNapaNe thAya che." -u.prA.bhASAMtara bhA.5 (pR.133) kaLiyuga che mATe kSaNavAra paNa vastuvicAra vinA na rahevuM." -zrImad rAjacaMdra satsaMga ane sapuruSa vinA koI kALe kalyANa thAya nahIM "satsaMga ne satyasAdhana vinA koI kALe paNa kalyANa thAya nahIM. jo potAnI meLe kalyANa thatuM hoya to mATImAMthI ghaDo thavo saMbhave. lAkha varSa thAya topaNa ghaDo thAya nahIM, tema kalyANa thAya nahIM." (va.pR.703) A bhave jJAnI maLyA paNa puruSArtha nahIM karo to A yoga paNa niSphaLa jaze tIrthakarano yoga thayo haze ema zAstravacana che chatAM kalyANa thayuM nathI tenuM kAraNa puruSArtharahitapaNAnuM che. pUrve jJAnI maLyA hatA chatAM puruSArtha vinA jema te yoga niSphaLa gayA, tema A vakhate jJAnIno yoga maLyo che ne puruSArtha nahIM karo to A yoga paNa niSphaLa jaze. mATe puruSArtha karavo; ane to ja kalyANa thaze. upAdAnakAraNa - puruSArtha zreSTha che. ema nizcaya karavo ke puruSanA kAraNa-nimitta-thI anaMta jIva tarI gayA che. kAraNa vinA koI jIva tare nahIM. asoccAkevalIne paNa AgaLa pAchaLa tevo yoga prApta thayo haze. satsaMga vinA AkhuM jagata DUbI gayuM che!" (va.pR.703) "upadezAmRta' mAMthI - saru maLyA vinA kalyANa mATe karelI kalpanAo baghI khoTI sadgurunA yoga vinA karelI kalpanAo mithyA che. potAnI mAnyatA ADe satya samajAtuM nathI. tyAga-vairAgya vinA ane yogyatAnI khAmI hoya tyAM sudhI AtmAnuM bhAna thAya nahIM." (u.pR.64) guru vinA samyakajJAna nathI ane guru vinA jJAna thAya paNa nahIM "laghutA Ave to pachI kevuM kAma thAya? A to mAnamAM ne manamAM rahyo, ke Ane kaMI AvaDatuM nathI, A kaMI jANato nathI; lAvone huM vAta karuM. bhUMDu karI nAkhyuM che. satsaMganI to balihArI che! A avasara Avyo che, cetavA jevuM che. kUMcI nathI to tALAM zI rIte UghaDe? te 306
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ bina sadguru koya na bheda lahe, mukha Agala hai kaha bAta kahe?"..... AvavuM joIe. tema guru vinA jJAna nathI ane thAya nahIM. bIje jAo, bhale! - 3 bhaTako-tethI to tALAM bhaTakAya paNa UghaDe nahIM. te guru pAsethI maLaze." (u.pR.201) 'bodhAmRta bhAga-2' mAMthI - pote ja AtmA hovA chatAM te sadguru vinA samajAya ema nathI AtmA levA javo paDe evo nathI, potAnI pAse ja che. paNa sadguru vinA samajAya evuM nathI. samaje to sahaja che, nahIM to anaMta upAye paNa nathI. jJAnI puruSo kahe che ke prAtanI prApti karavI che. jema enA gharamAM ghana dATeluM hoya, paNa ene khabara na hoya. te ene prApta to che, paNa bhAna nathI. bebhAna che, tene badale bhAna karavAnuM che." o.2 (pR.68) eka zeThanuM draSTAMta - eka zeTha nirdhana thavAthI paradeza kamAvavA gayA. te vakhate tenA mitra sAthu thayelA te tene ghera vahoravA mATe AvyA. teNe pUchyuM bhAI kyAM che? tenI patnIe kahyuM e to kamAvavA paradeza gayA che. tyAre sAdhu puruSe kahyuM - che to gharamAM ane zodhe che bahAra ema kahI AMgaNA tarapha IzAro karyo. zeTha ghare AvyA tyAre patnIe A vAta karI. tyAre zeThe kahyuM e to jJAnI che mATe jyAM IzAro karyo tyAM khodIe. khodyu to caruno ghaDo hAtha Avyo. ema potAnI pAse gharamAM ja hovA chatAM tenuM bhAna nathI. ka A /| 307
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana tema anaMtasukhasvarUpa evo AtmA pote ja hovA chatAM tenuM bhAna nathI. bhAna karAvanAra sadguru maLe to AtmAnuM bhAna thAya ane sarvakALa anaMtasukhane pAmI jIva kALAMtare mokSane pAme. salluru jANe che ke ApaNuM kalyANa zAmAM che mATe te kahe tema karavuM "ATalA kALa sudhI je karyuM te badhuM niSphaLa thayuM, paNa have satparuSano yoga thayo che mATe lAga Avyo che. samaye samaye jIva karma bAMdhe che. keDa bAMdhIne puruSArtha karavAno che. "yamaniyama" vicAre to sanduruSArtha jAge. yama niyama badhuM karyuM paNa bAkI zuM rahyuM? to ke "bina sadguru koya na bheda lahe." sadgurunA AdhAre karavAnuM che. ApaNuM kalyANa zAthI thAya? te sadguru jANe che. saMsAra uparathI sarvathA vRtti UThe to prabhu pratye parama prema pragaTe. upara uparathI mumukSu kahevarAvavAthI kaMI nathI. "chUTuM chUTuM" bhAvanA thavI joIe. bAhyakriyAmAM Agraha che, paNa pariNAma pheravavA e mukhya che. ame sAdhu chIe, zAstra vAMcIe chIe, ema mAne che, tethI sAdhuo satsaMga karatA nathI. e sasAghana rahI gayuM che e dhyAnamAM AvatuM nathI." -bo.2 (pR.197) "karunA hama pAvata he tumakI, vaha bAta rahI suguru gamakI; palameM pragaTe mukha AgalameM, jaba sadgurucarna suprema baseM." 5 artha - "jJAnI puruSone saMsArI jIvo pratye karuNA Ave che. jIvanuM kalyANa saguru - game che. jyAre sarunI AjJA pratye pratIti athavA prema thAya to AtmA paLamAM pragaTa thAya ema che. sadagurunI AjJA pratye jeTalo prema thayo teTalo jIva savaLo thayo. prema hoya to AjJA manAya." /pA -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.150) 'karunA hama pAvata hai tumakI, vaha bAta rahI suguru gamakI;'... "zrImad rAjacaMdra mAMthI - ajJAnI jIvo svamati kalpanAe mokSamArga ArAdhatAM saMsAramAM rajhaLe. "kalyANanA mArgane ane paramArtha svarUpane yathArtha rIte nahIM samajanArA ajJAnI jIvo, potAnI mati kalpanAthI mokSamArgane kalpI, vivigha upAyomAM pravartana karatA chatAM mokSa pAmavAne badale saMsAra paribhramaNa karatA jANI niSkAraNa karUNAzIla evuM amAruM hRdaya raDe che." | (va.pR.499) jJAnI puruSano yoga prApta thaye ja AtmA tarapha jIvano lakSa jAya. "koI paNa prakAre potAnI kalpanAe karI sane prApta karI zakato nathI. sajIvanamUrti prApta 308
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ karunA hama pAvata hai tumakI, vaha bAta rahI suguru gamakI;'..... thaye ja sat prApta thAya che, sat samajAya che, satno mArga maLe che, sat para lakSa hika Ave che. sajIvanamUrtinA lakSa vagara je kaMI paNa karavAmAM Ave che, te jIvane ne baMghana che; A amAruM hRdaya che." (va.pR.261) AtmAmAM sthiti che evA jJAnIpuruSathI ja Atmagharma jANIne Acaravo. "jIve gharma potAnI kalpanA vaDe athavA kalpanAprApta anya puruSa vaDe zravaNa karavA joga, manana karavA joga ke ArAghavA joga nathI. mAtra Atmasthiti che jenI evA satparuSathI ja AtmA ke Atmagharma zravaNa karavA joga che, yAvat ArAghavA joga che." (va.pR.351) jJAnInI AjJAthI kAmakrodhAdi ghaTe, kemake te sAcA upAya jANe che "ajJAnI pote daridrI che. jJAnInI AjJAthI kAmakroghAdi ghaTe che. jJAnI tenA vaidya che. jJAnInA hAthe cAritra Ave to mokSa thAya. jJAnI je je vrata Ape te te TheTha laI jaI pAra utAranArA che. samakita AvyA pachI AtmA samAdhi pAmaze, kemake sAco thayo che." (va.pR.999) jevI yogyatA tevuM phaLa. jJAnInI dRSTie cAlavAthI jJAna thAya. "jJAnI puruSanAM vacanonuM avalaMbana levAthI jANapaNuM thAya. sAghana che te upakAranA hetuo che. jevA jevA adhikArI tevuM tevuM tenuM phaLa. sapuruSanA Azraya le to sAghano upakAranA hetuo che. puruSanI draSTie cAlavAthI jJAna thAya che." (va.pR.712) gama vagara vidyA sAdhya thaI nahIM pAdaliptAcAryanuM draSTAMta - "pAdalitAcArya vihAra karatAM anyadA kheTakapuramAM AvyA. tyAM jIvAjIvotpatti prAbhRta, nimitta prAbhRtta, vidyA prAbhRtta ane siddhaprAkRta e cAra prAbhRta temane maLyA. pachI sUri haMmezAM pAdalapa vidyAe karIne pAMce tIrthoe jaI tyAM rahela jinabiMbone vaMdanA karIne pachI bhojana karatA hatA. ekadA sUri DhaMkapure AvyA. tyAM jeNe ghaNA lokone vaza karyA che evo nAgArjuna nAmano yogI sUri pAse AvI vidyA zIkhavAnI icchAe zrAvaka thaIne niraMtara = temanA caraNanI sevA karavA lAgyo. niraMtara gurunA caraNa kamaLamAM vaMdanA karavAthI auSadhionA gaMghavaDe teNe ekasone sAta - - auSadhio oLakhI lIdhI. ( 309
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana pachI te sarva auSadhione jaLa sAthe meLavI vATIne teno page lepa karI AkAzamAM uDavA lAgyo; paNa thoDe dUra UDIne pAcho te sthAne paDavA lAgyo; che tethI tenA zarIre cAThAM paDyAM. te joIne ekadA gurue tene pUchyuM ke-he bhadra! A tArA zarIre kSata zenAM che? tyAre te yogIe guru pAse satya vAta kahI batAvI. te sAMbhaLIne tenI buddhithI raMjita (AnaMdita) thayelA gurue tene zuddha (satya) zrAvaka banAvyo. IIT pachI vihAra samaye gurue tene kahyuM ke "he zrAvaka! jo tAre AkAzamAM uDavAnI icchA hoya to te ekaso ne sAte auSadhione sAThI cokhAnA osAmaNamAM ekatra karIne teno lepa karaje, jethI tane alanA nahIM thAya." A pramANenA guruvacanathI (gurugamathI) teno manoratha pUrNa thayo, ane te svasthAne gayo. ema jJAnI puruSanI AjJAe cAlavAthI ja jIvane AtmajJAna thAya che." -upadeza prAsAda bhASAMtara bhA.1 (pR.115) boghAmRta bhAga-2' mAMthI - kRpALudevane dayA Ave che ke jJAna pAse che chatAM karmanuM devuM vadhAre che "kRpALudeva kahe che ke amane dayA Ave che. enI pAse ghana che paNa upara devuM karIne khAvuM paDe che. nigraMtha gurunI jarUra che. koI sadguru zodhIne tenA pratye prema karavAno che. pakaDa nathI jIvane jJAnI puruSa kahe te pakaDAtuM nathI. A kAne sAMbhaLe ne A kAne jatuM rahe che. bAkI jJAnI to ghaNuM ya kahe che." -bo.2 (pR.68) 310
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ palameM pragaTe mukha AgalaseM jaba sadgurucarna suprema base... sarva kriyA karatAM jJAnInAM vacanono vicAra karavo vaghAre hitakArI dhyAna, japa, tapa, kriyA e sarva karatAM jJAnInAM vacanono vicAra karavo e vaghAre hitakArI che ema lAge tevuM karavuM che. lokasaMjJA-zAstrasajJAmAM vRtti na jAya, jJAnIe kahyuM te ja mAre mAnavuM che, evo nizcaya karavo. jJAnInA eka eka vacanane bahu vicAravAthI mokSa thAya evuM che. upazama, viveka, saMvara-e jJAnInAM vacana vicAratAM cilAtIputrano mokSa thayo." -bo.2 (pR.85) jIvane mArganI khabara nathI tethI DAhyo na thatAM jJAnI kahe tema karavuM jIva ajANyo che. jIvane khabara nathI chatAM DAhyo thAya che. lAvo dhyAna karuM, phalANuM karuM, ema kare che. davAkhAnAmAM jAya tyAM ema na kahe ke mane phalANI davA ja Apo. jJAnI puruSa pAse jAya tyAre mane dhyAna zikhavADo, phalANuM zikhavADo ema kahe che. jIva puruSa pAse jAya tyAre kaMI ne kaMI icchA laIne jAya che. puruSane to jIvane cokhkho karavo che. prabhuzrIjI kahetA ke tArI samajaNa upara mUka mIMDuM ne tANa cokaDI. jIvane potAne khabara nathI. kalpanAthI jIva bharyo che." -bo.2 (pR.143) je vAta zAstramAM nathI te gurunA mukhamAM samAyelI che "zAstro vagere vAMcatA vicAra thAya che ke lakhANa kaMI che ane mANasanI samajamAM kaMI Ave che. paNa AthI kaMIka alaga vAta che ema paramakRpALudeve jaNAvyuM. tyAre zrI saubhAgyabhAIe kahyuM ke zuM alaga che? tyAre paramakRpALudeve jaNAvyuM ke kaMIka gurugama, te e ke je vAta zAstramAM nathI te gurunA mukhamAM samAyelI che; ane te jANavA, yogyatA thaye satsamAgamathI tathA pUrvakarma pAtaLA pacce samajAya che." zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.163) palameM pragaTe mukha AgalameM, jaba sagurucarna suprema baseM.......... 5 jIraNazeThanI bhAvanA - bhagavAna pratye atyaMta bhaktiA caumAsI pAraNuM Ave, karI vinati nija ghara jAve; priyA putrane vAta jaNAve, paTakULa jarI patharAve re; mahAvIra prabhu ghara Ave, jIraNa zeThajI bhAvanA bhAve re. ma01 ubhI zerIe jaLa chaMTakAve, jAya ketakI phUla bichAve; nijaghara toraNa baMghAve, mevA miThAI thALa bharAve re. mora arihAne dAna ja dIe, detAM dekhI je rIjhe; SamAsI roga harIje, sIjhe dAyaka bhava trIje re. ma03 311
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana te jinavara sanamukha jAvuM, muja maMdiriye pagharAvuM; pAraNuM bhalI bhakta karAvuM, jugate jinapUjA racAvuM re. ma04 pachI prabhune voLAvA jaIzuM, kara joDI sAmA rahIzuM; namI vedI pAvana thaIzuM, virati ati raMge vahIzuM 2. ma05 dayA, dAna, kSamA, zIla gharazuM, upadeza sarjanane karazuM; satya jJAnadazA anusarazuM, anukaMpA lakSaNa varazuM re. maha6 ema jI raNazeTha vadaMtA, pariNAmanI ghAre caDhatA; zrAvakanI sIme TharatA, deva duMdubhinAda suNatAM re. ma07 karI Ayu pUraNa zubhabhAve, suraloka azrute jAve; zAtAvedanI sukha pAve, zubhavIra vacana rasa gAve re. ma08 -vedanIyakarmanI pUjA evo sAco prema zuddha AtmA evA paramakRpALudeva pratye thAya to jIvanuM kAma thaI jAya. 5.u.pa.pU.prabhuzrIjInA samayamAM prabhuzrIjI pratye mumukSuono atyaMta prema hato tethI javuM hoya khetaramAM paNa premane laIne AzramamAM AvI javAya. "tanaseM, manameM, ghanameM, sabaseM, gurudevakI Ana sva-Atma barse; taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema ghano." 6 artha - "tana, mana, ghana ane bIjA badhA bAhyAMtara padArtho uparathI mamatA choDI eka sadgurunI AjJAne jo AtmAmAM ghAraNa kare to kArya siddha thaI jAya, amRta rasa pAme. dehAdithI prema choDe to amRtarasa jevo akhUTa prema pAme." IkA -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.150) tanaseM, manameM, ghanameM, sabase, gurudevakI Ana sva-Atma barse'..... "zrImad rAjacaMdra' mAMthI : sAcA puruSa to te ke jene deha parathI mamatva gayuM che; jJAna prApta thayuM che "jIva khoTA saMgathI, ane asadgathI anAdikALathI rakhaDyo che; mATe sAcA puruSane oLakhavA. sAcA puruSa kevA che? sAcA puruSa to te ke jene deha parathI mamatva gayuM che; jJAna prApta thayuM che. AvA jJAnI puruSanI AjJAe varte to potAnA doSa ghaTe; ane kaSAyAdi moLA paDe; pariNAme samyakatva thAya." (va.pR.727) 312
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanaseM, manameM, ghanaseM, sabaseM, gurudevakI Ana sva-Atma baseM;'... ' SIR pote potAthI jJAna pAme nahIM; paNa jJAnInI AjJAno ArAdhaka zIdhra pAme "anaMta kALa sudhI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare topaNa pote potAthI jJAna pAme nahIM, paraMtu jJAnInI AjJAno ArAdhaka aMtarmuhUrtamAM paNa kevaLajJAna pAme." (va.pR.293) jene AtmA pratyakSa che evA sapuruSanI AjJA uThAve to samakita thAyA bIjI badhA prakAranI kalpanAo mUkI, pratyakSa satparuSanI AjJAe vacana sAMbhaLavA; tenI sAcI zraddhA karavI, te AtmAmAM pariNamAvavAM to samati thAya." (va.pR.721) tana, mana, ghananI Asaktino tyAga karI jJAnI puruSanI AjJA ArAdhe, te jJAna pAme. "jJAnInI AjJAnuM ArAghana te karI zake ke je ekaniSThAe, tana, mana, ghananI Asaktino tyAga karI tenI bhaktimAM joDAya." (va.pR.262) boghAmRta bhAga-2' mAMthI : mokSamArgamAM jJAnInI AjJAnuM mAhAbhya che. te pramANe varte to kevaLajJAna "jJAnInI AjJAe mokSa che. prabhuzrIjI kahetA ke ame khIlI khIlI karavAnuM kahyuM hoya te mumukSu kare to paNa eno mokSa thAya. mAhAsya to jJAnInuM AjJAnuM che. sAcA puruSanI AjJAno ArAdhaka hoya to be ghaDImAM ya kevaLajJAna thAya." -bo.2 (pR.145) jJAnInA kahyA pramANe varte te jIvanuM jarUra kalyANa thAya. "jJAnIpuruSanI AjJA sivAya tane paNa pravarte nahIM, mana paNa pravarte nahIM, ghana paNa pravarte nahIM. badhuM jJAnInI AjJA pramANe pravarte. eka zvAsocchavAsa sivAya kaMI AjJA sivAya na pravarte. koI paNa prakAre saguruno zogha karavo. zogha karIne tenA pratye tana, mana, vacana ane AtmAthI arpaNabuddhi karavI; tenI ja AjJAnuM sarva prakAre niHzaMkatAthI ArAghana karavuM."(166) (bo.2 pR.68) boghAmRta bhAga-3' mAMthI - zarIra sAmAcikamAM, mana nATakamAM, to saMsAraphaLanI prApti thAya be bhAInuM draSTAMta - "satsaMgano yoga thavAne vakhate temane haDiyANA javAnuM banyuM e karmanI vicitratA che, paraMtu bhAvanI vakhate vAta ora che. pa.u.pa.pU.prabhuzrIjI eka vAta karatA ke be bhAIo eka jJAnI pAse kathA sAMbhaLavA jatA ane temanI AjJAthI gharmakriyA karatA. najIkanA sagAmAM koInuM mRtyu thavAthI moTAbhAIe nAnAbhAIne kahyuM-'bhAI, tuM jo smazAnamAM jAya to mAre be ghaDI gharma karavA jJAnI pAse javAya." tyAre nAnAbhAIe kahyuM, "zuM mAre gharma kaMI nathI karavo? tamAre javuM hoya to smazAne jAo, huM to A gharma karavA cAlyo." ema kahI te to 313
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti- "yama niyama" kAvyanuM vivecana mahAtmAnA mukAma tarapha cAlyo. tyAM to rastAmAM koI mitra AvI maLyo teNe kahyuM ke Aja to nATakamAM kharI majAno khela AvavAno che, tuM AvIza ke nahIM? teNe kahyuM, "A gharmakriyA thaI rahe ke turta tAre tyAM AvuM chuM." ema kahI mahAtmA pAse gayo ane gharmakriyAnI AjJA to lIthI, paNa mana to nATakanI majAnA vikalpo ghaDyA karatuM hatuM ane kyAre amuka pATha pUrA thAya ke mitrane tyAM javAya ane cA-pANI karI nATaka jovAno lahAvo levAya, ema thayA karatuM hatuM. game tema goTA vALI kriyA pUrI karI cAlI nIkaLyo ane nATakamAM rAta gALI. moTAbhAIe smazAnamAM paNa sadgurunA darzana samAgamanI bhAvanA karI moTAbhAIne smazAne javuM paDyuM, paNa te vicAra karyA karato hato ke A kAma AvI na paDyuM hota to AtmajJAnI sadguru bhagavAnanI zAMta mudrAnA darzana mane thAta, temanI jagata-hitakArI, zAMtipreraka, amRtamaya vANI suNI AkhA divasanA klezarUpa tApane TALI citta zAMti anubhavatuM hota. temanI bhavabhramaNa TALanArI AjJA prApta karI, temAM vRttine rokIne jeTalo kALa zubha kriyAmAM gALyo hota teTaluM mAruM AyuSya lekhAmAM gayuM gaNAta. ahIM ajJAnIonI vacamAM laukika arthe AvI AtmArtha visArI rahyo chuM e mAruM kamabhAgya che. ema vicArato potAno kALa gALI ghera jaI bhagavadbhakti karI sUI gayo. "bhAva tihAM bhagavaMta' "jevA bhAva tevA prabhu phaLe' savAre mahAtmA jJAnI gurunA darzane harSabhera gayo ane gaI rAtano kheda darzAvI potAne prabhAtamAM sadgurunA darzana karavA jeTaluM AyuSya maLyuM che te mahAbhAgya mAnavA lAgyo ane darzana, stuti karI zrI sadgurunA vacanAmRtathI zAMta thaI ghera pAcho gayo. nAnobhAI rojanI rUDhi * mujaba mahAtmAnA darzana karavA gayo. tene tenA moTAbhAInA khedanI vAta mahAtmAe karI darzAvI tyAre te bolyo ke, "mahArAja, mane smazAnamAM mArA moTAbhAIne mokalavo hato ane gharma karavA temane ahIM AvavuM hatuM, paNa mane kaMI gharma vahAlo nahIM hoya? meM kevI gharmakriyA karI ? ane temane laukikamAM che. 314
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema ghano'.... javuM paDyuM." mahAtmAe kahyuM, "bhAI, gharmakriyA sAcI bhAvapUrvaka to tArA fe 1 moTAbhAIne smazAnamAM beThAM thaI che ane teM to gharmanA sthAnamAM jyAM citta ) bhagavAnamAM rAkhavuM joIe tene badale nATakamAM ne mijabAnInA taraMgamAM rAkhyuM hatuM. tethI tene saMsAraphaLanI prApti thaI che ane moTAbhAIne vairAgyane laIne mokSanuM kAraNa banyuM che." Ama 'bhAva tihAM bhagavaMta' kahyuM che te lakSamAM rAkhavA yogya vAta chejI. "mana caMgA (pavitra) to katharoTamAM gaMgA" e kahevata pramANe sadgaAjJAmAM jeTalo kALa bhAvapUrvaka gALazo teTaluM jIvana saphaLa thayuM mAnavA yogya chejI. "zAstra ghaNAM mati thoDalI, mana ziSTa kahe te pramANa re, mana suyaza lahe e bhAvathI, mana na kare jUTha DaphANa re, mana" pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIe ApelA maMtrasmaraNanuM vismaraNa na thAya teTalI dAjha rAkhavA bhalAmaNa chejI." (pR.449) bhAvavaMdanAthI yathArtha phaLa thAya, dravya vaMdanAthI nahIM zAMgakumAranuM draSTAMta - "ekadA koI rAjAe zrIkRSNane eka jAtavAna azva bheTa tarIke mokalyo. te vakhate zAMba ane pAlaka e be putroe AvIne pitA pAse te azvanI mAgaNI karI; eTale kRSNa kahyuM ke "kAle tamArA bemAMthI je zrI neminAthane prathama vaMdanA karaze tene A azva huM ApIza" pachI pAlakakumAre to rAtrinA pAchale pahore UThIne moTethI zabda karIne potAnA bRtyone uThADyA, ane temane taiyAra karI sAthe laIne prAtaHkALa thatAM sauthI prathama jaIne prabhune vaMdanA karI. pachI tyAMthI pAchA AvIne pitAne te vAta karIne azva mAgyo. tyAre kRSNa kahyuM ke "prabhune pUchIne pachI ApIza." ahIM madhyarAtri gayA pachI zAMba jAgyo hato; paNa te pApabhIrU hovAthI potAne sthAne ja rahIne bhagavAnanuM dhyAna karI tene namyo. prAtaHkALe samaya thatAM sarve prabhunA samavasaraNamAM gayA. prabhune vaMdanA karIne kRSNa pUchyuM ke "he svAmI! Aje Apane prathama koNe vaMdanA karI?" prabhu bolyA ke "Aje dravyavaMdanathI pAlaka kumAre prathama amane vAMdyA hatA ane zAMbakumAre bhAvavaMdanathI prathama vAMdyA hatA." te sAMbhaLIne kRSNa zAMbakumArane te azva Apyo. anyadA prabhunI dezanAthI pratibogha pAmIne zAMba tathA pradyumna dIkSA grahaNa karI ane anukrame giranAra parvata upara mukti pAmyA. zAMbe prabhunuM AMtaradhyAna karyuM tethI te vaMdananuM phaLa pAmyo, ane pAlake sAkSAt prabhune vAMdyA chatAM paNa te phaLa pAmyo nahIM, mATe paMDita puruSo bAhya vidhi karatAM AvyaMtara vidhine baLavAna mAne che." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.4 (pR.245) taba kAraja siddha bane apano rasa amRta pAvahi prema ghano... 315
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama' kAvyanuM vivecana "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - sadagurunA bogharUpa amRtanuM pAna karI AtmArthI AtmakalyANane sAdhe che "sAcA puruSano bogha prApta thavo te amRta prApta thavA barobara che. ajJAnI guruoe bicArA manuSyone lUMTI lIghA che. koI jIvane gacchano Agraha karAvI, koIne matano Agraha karAvI, na tarAya evAM AlaMbano daIne sAva lUMTI laI mUMjhavI nAkhyA che; manuSyapaNuM lUMTI lIdhuM che." (va.pR.722) pratyakSa jJAnI gurunI AjJA ArAghe to AtmAnubhavarUpa amRtarasa pAme "jema dUranA kSIrasamudrathI atrenA tRSArasanI tRSA chIpe nahIM, paNa eka mIThA pANIno kaLazo atre hoya, to tethI tRSA chIpe." (466) tema mahAvIra bhUtakALamAM thaI gayA, te kaMI kahevA Ave nahIM, paNa je vartamAnamAM vidyamAna che evA pratyakSa jJAnIthI kalyANa che. kRpALudeva pAse amRta che tethI kahe che ke amRta pIvuM hoya to Avo. jene garaja hoya te Ave. saMsArathI trAsa pAmyA ho ane duHkha lAgyuM hoya to A bAju Avo eTale amRta pIvaDAvIe. jene paramArtha para prema hoya te Avo to amRta maLaze." jene kaMI mokSanI icchA hoya tene saMsAra jhera jevo lAge' "tanaseM manameM ghanameM sabaseM, gurudevanI Ana svaAtma baseM; taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema ghano." game teTalA roga thayA hoya, paNa eka TIpuM amRtanuM mUke to maTI jAya. emanI pAse to Akho sAgara che. khUTe evo nathI. mATe tame A bAju Avo. e rasto che. kevI dazA prApta karI che! saMsAranI badhI viTaMbaNA emaNe dUra karI che. tame Atmasukha jANyuM nathI tethI baLo cho. ame amRtasAgara chIe mATe ahIM Avo to trividha tApa vagere badhuM maTI jaze. jene kaMI mokSanI icchA hoya tene saMsAra jhera jevo lAge. tevA jIvone kRpALudeva bolAve che ke ahIM Avo." -o.2 (pR.293) "vaha satya sughA darazAvahiMge, caturAMgula he Dragase milahe; rasa deva niraMjana ko pivahI, gahI joga jugAjuga so jIvahI." artha - "sadguru pratye prema thAya to satya sughArasa samajAya. e potAnI pAse ja che. draSTi paDavI joIe. samyaphaSTi thAya to AtmA pAse ja che. parama nidAna pragaTa mukha AgaLa, 316
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaha satya suthA....gase milahe; rasa deva niraMjana...jugAjuga so jIvahI'... jagata ullaMghI ho jAya jinezvara." (AnaMdaghanajI) moDhA AgaLa ja che. ene mUkI / pudgalamAM jAya che. "sat e kaMI dUra nathI paNa dUra lAge che.-zrImad rAjacaMdra. aMtara-AtmA thaI paramAtmAne bhaje to pote paramAtmA thAya, niraMjana rasane pAme. pachI AtmAne maravuM na paDe. amara thaI jAya eTale mokSa pAme; duHkhathI nivRtta thAya." IILI -pU.bra.jI.darzana (pR.150) vaha satya sughA darazAvahiMge, caturAMgula he Dragase milahe;'... zrImad rAjacaMdra' mAMthI - sudhArasa, AtmA pragaTavAno sugama upAya, paNa guru AjJAe ja phaLIbhUta eka ajJAnapaNe pavananI sthiratA kare che, paNa zvAsocchavAsa roghanathI tene kalyANano hetu thato nathI, ane eka jJAnInI AjJApUrvaka zvAsocchavAsano rogha kare che, to tene te kAraNathI je sthiratA Ave che, te AtmAne pragaTavAno hetu thAya che. zvAsocchavAsanI sthiratA thavI e eka prakAre ghaNI kaThaNa vAta che. teno sugama upAya mukharasa ektAra karavAthI thAya che, mATe te vizeSa sthiratAnuM sAdhana che; paNa te sughArasasthiratA ajJAnapaNe phaLIbhUta thatI nathI, eTale kalyANarUpa thatI nathI, tema te bIjajJAnanuM dhyAna paNa ajJAnapaNe kalyANarUpa thatuM nathI. eTalo vizeSa nizcaya amane bhAsyA kare che. jeNe vedanapaNe AtmA jANyo che te jJAnI puruSanI AjJAe te kalyANarUpa thAya che, ane AtmA pragaTavAno atyaMta sugama upAya thAya che." (va.pR.386) sughArasa - bIjajJAna ApanAra jJAnI joIe, nahIM to bhUlo paDe "AtmapariNAmanI svasthatAne zrI tIrthakara "samAdhi' kahe che." (568) AtmAmAM je caMcaLapaNuM che, te rokAya ane potAnA svarUpamAM rahevAya tene mATe sughArasa eka sAghana che. suthArasanuM nAma bIjajJAna kaho to vAMdho nathI. bIjajJAna ApanAra AtmajJAnI hovA joIe, nahIM to bhulAvo thAya. e sughArasathI labdhio paNa pragaTe. tethI ene ja AtmA mAnI bese to jJAnI jene AtmA kahe che te ene samajAya nahIM. suthArasamAM vRtti rahevAthI cittasthiratA thAya che. sAghanamAM aTakI jAya to sAdhya prApta na thAya. jJAnIpuruSa vinA koI sAghanathI ThekANuM na paDe. "vaha sAghana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo" "sat sAghana samajyo nahIM tyAM baMghana zuM jAya?" sAghana to jIve anaMtavAra ghaNAM karyA che. yogamAM khecarI mudrA Ave che. jene sughArasa saMbaMghI sAghana karavuM hoya te jIbhanA mULa AgaLa jarA kApa mukAve che. tethI jIbha lAMbI thAya ane TheTha gaLA sudhI laI javAya, eTalI lAMbI kare. tyAM AgaLa rasa jhare che, te sughArasa che." -bo.bhA.1 (pR.144) 317
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana sapuruSa pratye prema e ja sAco sughArasa, enA phaLamAM gurunI kRpA thAya sadguru pratye prema thAya to sadgurunI kRpA paNa ene prApta thAya. e ja sAco sudhArasa che ane ethI ja gurugama maLe che. jJAnI puruSa to yogyatA jue che. sobhAgabhAInI yogyatA dekhI to ame to enA dAsa chIe ema kRpALudevane thayuM. jJAnI puruSe e ja sughArasa varNavyo che. moDhAmAMthI jhare te sughArasa nahIM. samyagdaSTi thAya to te maLe evuM che. samyagadarzana thAya to pachI amara thaI jAya. baghAnuM A kAraNa kahe che ke paramaprema paramAtmA pratye thAya, samyagruSTi Ave to ene AgamanI sAcI vAta pragaTa thAya. koIne pachI pUchavA javuM paDe nahIM. anubhavamAM Ave." -bo.2 (pR.68) rasa deva niraMjana ko pivahI; gahI joga jugAjuga so jIvahI..... 7 je jIva aMtaraAtmA thaI paramAtmAne bhaje che te jIva niraMjana paramAtmA je Atmarasane eTale AtmAnaMdane anubhave che te anubhavarasane sarvakALane mATe pAmI yugoyuga sudhI jIvato ja raheze; pachI kadI maraze nahIM. samyagdarzana pAmI prati samaye karma kApato javAthI te jIva paramAtmA bane che. pachI koI kALe janme ja nahIM, to maravAno kyAM prazna rahe. mATe teno AtmA sadA AtmAnaMdamAM rahI sarvakALa jIvato ja raheze arthAt janmamaraNanA duHkhothI te saMpUrNapaNe chUTI jaze. "para prema pravAha, baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura baseM; vaha kevalako bIja glAni kahe, nijako anubhI batalAI diye." 8 artha - "uparano sAra badho A gAthAmAM AvI gayo che. sarva padArtho uparathI prema uThAvIne eka prabhu pratye parama prema thAya to sarvAgamanuM jJAna, bhaNyA vinA ja AvI jAya. "mana mahilAnuM re vahAlA upare, bIjA kAma karata; tema zruta ghameM re mana draDha ghare, jJAnAkSepakavaMta." A to eka sAmAnya draSTAMta che. enA karatAM anaMtagaNo prema Avavo joIe. badhA Agamo enI sAkSI pUre che. premarUpI agni lAge to baghA karmo baLI jAya. parAbhakti e kevaLajJAnanuM bIja che. prabhubhakti tyAM uttama jJAna." ITA -pU.zrI bra.jI.darzana (pR.150) para prema pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura baseM.... 318
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ para prema pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura baseM;'..... zrImad rAjacaMdra' mAMthI - jJAnIne je oLakhIne bhaje te ja tevo thAya, ane te ja uttama mumukSu je vAstavya jJAnIne oLakhe che, te dhyAnAdine icche nahIM, evo amAro aMtaraMga abhiprAya varte che." mAtra jJAnIne icche che, oLakhe che ane bhaje che, te ja tevo thAya che. ane te uttama mumukSu jANavo yogya che." (va.pR.320) jene jJAnI puruSanI oLakhANa che tene ghaNo ja prema Ave che "eka mANasanA hAthamAM ciMtAmaNi Avyo hoya, ne tenI tene khabara (oLakhANa) che to tenA pratye tene ghaNo ja prema Ave che, paNa jene khabara nathI tene kaMI paNa prema Avato nathI." (va.pR.999) jJAnI pratye acaLa prema kare te jJAnI jevo thAya "bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnIpuruSanAM caraNAraviMda, te pratye acaLa prema thayA vinA ane samyaphapratIti AvyA vinA svarUpanI prApti thatI nathI, ane AdhyethI avazya te mumukSu jenA caraNAraviMda teNe sevyAM che tenI dazAne pAme che. A mArga sarva jJAnIoe sevyo che, seve che, ane sevaze. jJAnaprApti ethI amane thaI hatI, vartamAne e ja mArgathI thAya che ane anAgata kALe paNa jJAnaprAptino e ja mArga che. sarva zAstrano bodha lakSa jovA jatAM e ja che. ane je koI paNa prANI chUTavA icche che teNe akhaMDa vRttithI e ja mArgane ArAghavo." (va.pR.259) boghAmRta bhAga-1' mAMthI : saMsArano badho prema uThAvI sapuruSa pratye karavo te paramaprema mumukSu-parapremapravAha baDhe prabhuseM eno zo bhAvArtha che? pUjyazrI-jIvanI pAse premarUpI mUDI che, te zarIramAM, kuTuMba AdimAM verI nAkhI che, te badhethI uThADI sanduruSa pratye parama prema karavAno che. prema saMsAramAM rokAyo che. premanI jeTalI zakti che te badhI prabhu pratye vaparAya, te paraprema eTale parama prema che. prema e AtmA che." -bo.1 (pR.669) boghAmRta bhAga-2' mAMthI - sapuruSa pratye, tenA vacana pratye prema na Ave to AtmavicAra janme nahIM. "jIvanI pAse kharI mUDI prema che. e premarUpI mUDI pAMca indriyonA viSayomAM verI nAkhI che. tethI sAcI kamANI thatI nathI. e premarUpI mUDI sapuruSamAM vApare to kharI kamANI thAya. "para premapravAha baDhe prabhuseM." jJAnI puruSa to pokArIne kahe che ke he jIva! tuM mohanidrAmAM UMdhe 319
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana che, mATe jAga. jyAM sudhI sasturuSa pratye ane temanA vacana pratye tathA te ja vacananA Azaya pratye prema na Ave tyAM sudhI AtmavicAra udaya pAme nahIM. - anAdikALathI jIvanI bAhya vRtti che. arUpI AtmA bhaNI vaLavI muzkela che. potAnI pAse ja AtmA che tenI oLakhANa karavAnI che. puruSa upara vizvAsa Ave to thAya. jyAre ene sanmuruSa pratye prema Ave tyAre ene lAge ke ATalA kALa sudhI badhAM sAdhano vRthA karyA. mATe have lakSa rAkhIne AtmAnuM karavuM. vizvAsa AvyA pachI badhuM saheluM che. jyAM sudhI paravastuomAM prema che, tyAM sudhI sAcI vastu para vizvAsa Ave nahIM." -o.2 (pR.187) saMsAramAM prema hoya tyAM sudhI AtmA hAthamAM na Ave "prIti anaMtI parathakI, je toDe ho te joDe eha." "saMsAramAM prIti hoya tyAM sudhI paramArtha hAthamAM na Ave. paramArtha bhulAya che e ja maraNatulya che. "kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho! rAcI raho!" paramArtha na bhulAya e ja kALajI rAkhavAnI che. "kaLiyuga che mATe kSaNavAra paNa vastuvicAra vinA na rahevuM." -o.2 (pR.87) ghana kuTuMbAdimAM prema che teTalo satsaMga, AtmA upara Ave to kAma thAya "jyAM sudhI saMsAra priya lAgato hoya tyAM sudhI mokSanuM mAhAtma na lAge. satsaMga sarvoparI vastu che. mAhAsya lAgyuM nathI. ghana kuTuMbAdi upara jeTalo prema Ave che teTalo prema satsaMga upara, AtmA upara Ave tyAre kAma thAya. tyAM sudhI apramattapaNe puruSArtha karavAno che. jIvanI pAse premarUpI mUDI che, te saMsAramAM verI nAkhe che. e premanI mUDI badhethI uThAvI mokSamAM joDavI, to kalyANa thaze. "para premapravAha baDhe prabhuseM' jagatamAM koI mAruM nathI." -bo.2 (pR.79) saMsAramAM prema karyo tethI anaMtagaNo prema sapuruSanA vacanamAM karavo jJAnIpuruSe je kaMI kahyuM hoya temAM prema Ave, temAM ne temAM ja rahyA kare, ethI ja mAruM kalyANa che, emAM jeTalo kALa jAya teTaluM mAruM jIvana saphaLa che, ema apUrvatA lAge to svacchaMda rokAya. jJAnIe je kahyuM hoya temAM acaLapaNuM karavuM. acaLa eTale bIje khase nahIM. evI bhakti karavAnI che. maMtranuM smaraNa bhulAya nahIM evuM karavAnuM che. game tyAM bajAramAM hoIe ke gharamAM, paNa e ja sAMbharyA kare evuM thAya tyAre bhakti karI kahevAya. jJAnIe kahelAM vacano sivAya AkhuM jagata sonAnuM thAya to paNa mAre tRNavat che, evI bhAvanA karavI. premane saMsAra parathI uThADI jJAnIe kahyuM temAM joDavo. mana bIje coMTayuM che. te badhethI uThADe to bhakti thAya. prIti anaMtI para thakI, je toDe ho te joDe eha; paramapuruSathI rAgatA." manane kahevuM ke tAre chUTavuM hoya to badhethI chUTI ahIM Ava. jagata joItuM hoya to lakhacorAzImAM bhaTaka. vairAgya e mokSano bhomiyo che. e vairAgya Ave to mokSamArga ene dekhAya. saMsAramAM prema karyo che tethI anaMtagaNo prema saskuruSanAM vacanomAM karavAno che. saMsArano prema to 320
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'para prema pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura baseM;'... lakhacorAzImAM bhaTakAve, ane A bhagavAna parano prema to badhethI mukta kare." fe 1 -bo.2 (pR.99) zarIrAdi pratye prema che te palaTAvI sapuruSa pratye karavo "puruSane strI pratye ane strIne puruSa pratye prema hoya che. savAramAM UThIne badhI satIonAM nAma le che, tenuM kAraNa e pavitra che. pativratAno prema to saMsArapratyayI prema che. e draSTAMta uparathI asAMsArika vastu pratye prema karavAno che. jIvanI pAse prema mUDI che. laukika prema zarIrAdi pratye che te palaTAvI sapuruSa pratye kare to kevaLajJAna sudhI laI jAya. "paraprema-pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura base; vaha kevalako bIja jJAnI kahe," -bo.2 (pR.96) saMsAra pratye premathI saMsAra vadhe, gharma pratye premathI gharma pragaTe saMsArano kSaya karavA mATe prabhu pratye prema e sAghana che. jJAnIe je upadeza karyo hoya, lakSa rAkhavA kahyuM hoya te pratye eTalo prema hoya ke deha pratye paNa teTalo prema na rahe. jJAnInuM eka vacana paNa mokSe laI jAya evuM che. temAM ja enuM citta rahe che. chaThThI kAntA draSTimAM evo prema hoya che. pAMcamI sthira draSTimAM kSAyaka samati thAya che. tethI paNa caDhiyAtI dazAmAM evo prema kahyo che. rAga, prema, sneha badhuM eka ja che. je prema saMsAra pratye che te saMsAra pragaTAve ane te gharma pratye thAya to gharma pragaTe. kAntA' zabdano artha paNa e ja che-pativratAnuM citta patimAM ja rahe che, tema mumukSanuM citta satparuSanAM vacanamAM ja rahe." -bo.2 (pra.96) bhakti karI bhagavAna pAse mokSa sivAya bIjuM kaMI mAMgavuM nahIM bhaktimAM svaccheda Adi doSo thatA nathI. bhakti e uttama vastu che paNa niSkAma bhakti thavI joIe. jJAnamArga bahu agharo che. temAM alpa jJAna hoya to nukasAna kare. bhaktimAM huM kaMI ja jANato nathI ema thAya che ane AjJAmAM varte tethI citta bIje jAya nahIM." -o.2 (pR.96) zuddha svarUpanI bhakti karavA niraMtara maMtramAM rahevuM yogya "sapuruSanuM citrapaTa hRdayamAM dekhAya te karatAM sasturuSanA svarUpanI bhakti kare, smRti kare ethI vaghAre lAbha che. satparuSanI dazA samajavA guNonuM smaraNa karavA mATe citrapaTa che." -bo.2 (pR.96) prabhu pratye premarUpa bhakti vinA zAMti thAya nahIM "vyAsajIne nAradaRSi maLyA tyAre vyAsajIe kahyuM ke meM ghaNAM zAstro lakhyAM che, paNa zAMti thaI nahIM. nAradaRSie kahyuM ke bhaktimAM lIna thAo tyAra pachI vyAsajIe bhakti viSe lakhavuM zarU karyuM hatuM." o.2 (pR.71) 321
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana saMsAra jhera jevo lAge tyAre bhakti jAge? "prazna-bhakti kema nathI jAgatI? pUjyazrI-jIvane bIjI saMsAranI bhakti che. savArathI sAMja sudhI deha ane kuTuMbanI bhakti kare che. e ene game che. e ja kAraNathI bhakti nathI gamatI. jIvane saMsAramAM haju prema che. te UThI saMsAra jhera jevo lAge tyAre bhakti jAge. pachI saMsAranAM kAmo game nahIM. bhakti nathI thatI e duHkha che. bhakti hoya to mukti saheje Ave." -bo.2 (pR.71) Akho divasa deha ane kuTuMbanI bhakti kare to prabhu pratye bhakti kyAMthI Uge gomatI zeThANInuM draSTAMta - "zrIpura nagaramAM vasu nAme eka zeTha rahetA hatA. tene gomatI nAme strI hatI. ane ghanapAla nAme putra hato. have vakhata jatAM vasu zeTha maraNa pAmyA. ane vaDila tarIkeno gharano bhAra gomatI zeThANI para Avyo. te vakhate ghIraja ane snehathI kAma levAne badale zeThANIe khUba ja kaDavI vANIno upayoga karavA mAMDyo. tethI gharamAM roja kaMkAsa thavA lAgyo. AthI ekavAra enA putra ghanapALe kahyuM : mAtAjI! have tamAre gharma-bhakti karavAnA divaso che. mATe badhI phikara-ciMtA choDIne gharmakathA zravaNa karo. AvatI kAlathI ApaNe tyAM eka vidvAna paMDita dvArA gharmakathA vaMcAya tevo huM prabaMgha karuM chuM ane ghanapALe te mujaba prabaMgha karyo. bIje divase paMDitajI eka zAstra laIne temanA ghare AvyA. ane Asana para beThaka jamAvIne vAMcavAnI zarUAta karI. temAM paheluM vAkya vAMcyuM ke - "sadguru kahe'. te vakhate kathA sAMbhaLavA beThelI mAtAjInuM dhyAna khaDakImAM UbhelA kUtarA tarapha gayuM. eTale "haDa haDa' karatAM UbhAM thayA ane lAkaDI vaDe tene phaTakAryo. pachI lAkaDI ThekANe mUkIne kathA sAMbhaLavA beThAM. paMDitajIe pharI vAMcyuM ke "sadguru kahe temanuM A vAkya pUruM thayuM tyAM mAjInI najara rasoDA tarapha paDI. tyAM eka bilADI ghImA pagale dUghanI tapelI bhaNI jaI rahI hatI. eTale mAjI "chI chI" karatA UbhA thayA ane rasoDAmAM badhuM AduM-pAchuM karIne pharI kathA sAMbhaLavA beThA. have paMDitajIe pharIthI zarUAta karI ke "sadguru kahe eTalAmAM vaLI mAjInI najara gAya para paDI. tyAM vAcharaDo chUTI gayo hato. tethI chu chu" karatAM UbhA thayA ane vAcharaDAne ThekANe bAMdhyo. tyAMthI AvIne pharI kathA sAMbhaLavA beThA. eTale paMDitajI bolyA ke-"sadaguru kahe paNa mAjIne to kaMI cena na hatuM. ( mana ahIM-tahIM bhamyA ja karatuM hatuM. A vakhate tenI najara chAparA bhaNI gaI. tyAM eka kAgaDo kA kA karI rahyo hato. eTale DozI UbhAM thayA ane hAthamAM lAkaDI laIne tene uDADyo. pAchA DozI pharI potAne ThekANe AvIne beThA. paMDitajIe "sadguru kahe' vAkyathI zarUAta karI, paraMtu te ja vakhate koI bhikhArI tyAM AvI caDhyo. mAjInuM dhyAna te tarapha gayuM ane teo tene tageDI mukavA mATe ukyAM. A rIte lagabhaga eka muhUrtakALa vyatIta thaI gayo, paNa paMDitajI "sadguru kahe thI AgaLa 322
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ para prema pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura baseM;'...... vaghI zakyA nahIM. AthI kaMTALIne teo bIjA divase AvyA ja nahIM. tAtparya ke - jenuM citta jarAye sthira nathI, bhamatuM ja rahe che, anyonya vastu tarapha doDatuM ja rahe che tene bhakti ke satsaMgamAM sthiratA kyAMthI prApta thAya. mATe vikSepanA kAraNothI nivRtta thaI, temaja para pugalanuM vizeSa mAhAbhya manamAM na rAkhI satsaMga kare to sthiratA Ave ane sAcI bhakti thAya." kALa pharI gayo che, bhagavAnanuM nAma paNa sAMbhaLavA na maLe "A kALamAM bhaktinI vAta paNa sAMbhaLavA na maLe evuM thaI gayuM che. tethI bhakti nathI jAgatI. jIve prema bIje verI nAkhyo che. kALa pharI gayo che. pahelAM satayugamAM to mahApuruSanA yoga AdinI anukULatA saheje maLI AvatI. paraMtu A kALamAM to bhagavAnanuM nAma paNa sAMbhaLavAne na maLe evuM thaI gayuM che. jIva gharmanAM sthAnomAM paNa bIjI icchA rAkhe che." -bo.2 (pR.71) boghAmRta bhAga-3' mAMthI : strIputrAdi karatAM anaMtagaNo prema puruSa pratye Avavo joIe jene satparuSanA deha, citrapaTa, vItarAgamudrA, vacana, kathA tathA AjJA pratye ruci nathI 323
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana teNe te prathama kartavya che. saMsAramAM jema strIputranA deha vacanAdi pratye prema che tethI anaMtagaNo prema puruSa pratye pragaTa thAya tema pravartavAnI jarUra che." -bo.3 (pR.204) kAma karatAM paNa bhAva-prema kRpALudeva tarapha ke smaraNamAM rAkhavo "anAdikALathI je premavaDe saMsAra paribhramaNa thayA karyuM che te prema palaTAvI saMsArathI chuTAya tema te prema vAparavA have cIvaTa rAkhavI ghaTe chejI. vAcharaDuM ghera hoya to paNa gAyane caravA khetaromAM javuM paDe che, paNa mana-bhAva-prema vAcharaDA pratye hoya che. tethI te vAraMvAra caratAM caratAM tene sAMbharI Ave che ne UMcu Doka karI barADe che, tema kAma karatAM jatAM paNa ApaNo bhAva-prema paramakRpALudeva tarapha, teNe ApelA smaraNamAM rahe ane te vAraMvAra sAMbharI Ave tevI Teva pADI mUkavA yogya che." -bo.3 (pR.113) prabhu prabhu laya lAgI hoya to jyAM jAya tyAM enuM mana prabhumAM hoya. kemake jyAM prema hoya tyAM mana saheje jAya che. enA uparathI zrI AnaMdaghanajI mahArAja eka kAvyamAM cAra-pAMca draSTAMta ApIne A vAta samajAve che ke evo prema prabhumAM lagADIne prabhunI bhakti karo ke prabhu sadeva tamArI pAse rahe. "aise arihaMta ke guNa gAva re manA; aise jinacaraNe citta lAva re manA. artha - he bhavyo! tame evA prakAre arihaMta bhagavAnanA guNagAna karo athavA evI rIte jina eTale rAgadveSa, ajJAna jenA jitAI gayA che evA vItarAga puruSonA caraNakamaLamAM prIti gharo ke jethI mana bIje jAya ja nahIM. have kevA prakAre cittane prabhu bhaktimAM lIna rAkhavuM te draSTAMto dvArA jaNAve che :paheluM dRSTAMta - cAro caratA paNa gAyanuM mana potAnA vAcharaDAmAM udarabharaNa ke kAraNe re, gauA banameM jAya; cAru care ciMhu dizI phire re, vAkI surati bachuTavA mAMhi re manAva aise. jInA artha - udarabharaNa eTale peTa (T bharavAne kAraNe gAya vanamAM jAya. tyAM cAro care ane tenA mATe cAre dizAomAM ghAsa - khAvA mATe phare paNa tenI surati eTale dhyAna lakSa to potAnA bachuravA eTale vAcharaDAmAMbaccAMmAM ja hoya che ke te bicAruM mArA vagara zuM karatuM haze? eno prema tyAM ja lAgelo rahe jema jana ke 324
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ para prema pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura baseM;'..... tema ApaNo prema paNa dareka kAma karatAM potAnA ISTadeva paramakRpALu paramAtmAnA zuddha sahajAtmasvarUpanA raTaNamAM ja lAgelo rahevo joIe jethI AtmAnuM zIdhra kalyANa thAya. bIjuM draSTAMta - vAto karatA paNa sakhIonuM mana mAthA uparanA ghaDAomAM sAtapAMca sAhelIo re, hilamila pANI jAya; tAlI diye khaDakhaDa hase re, vAMkI surati gaguravA mAMhi re manA. aiseva artha - pacAseka varSa pahelAM pANI bharavA mATe badhI bahenone kUvA upara javuM paDatuM hatuM. tyAMthI moTA mATalA upara nAnuM mATaluM mUkIne te pANI bharI ghare AvatI hatI. rastAmAM pAMca sAta bahenapaNIo vAto karatI jAya, khaDakhaDa hase paNa kharA ke hasavAmAM tAlI paNa pADe. chatAM tenI surati eTale tenuM dhyAna-lakSa to mAthA upara rAkhela gaguravA eTale ghaDAomAM ja hoya che ke jethI e nIce paDI na jAya. : - ema ApaNuM mana paNa ati caMcaLa hovAthI tene prabhu prabhunI laya lagADIne tenA smaraNamAM ja lIna karavA yogya che ke jethI e bIjA azubha vicAro karI ApaNane nIca gatimAM na laI jAya. 325
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana fe 1 trIjuM dRSTAMta - dorI upara nAcatA naTanuM mana kolAhala hovA chatAM sthira naTuo nAce cekamAM re, loka hare lakha zora; vAMsa grahI varate caDhe re, vAko citta na cale kihuM Thora re manA. aise. artha - naTanI ToLI cokamAM UbhI che. Dhola vagADe che, loko paNa ghaNA zora eTale - A = avAja kare che. te vakhate vAMsa pakaDIne naTa varate eTale dorI para caDhe che ane ekalI dorI upara Ubho rahIne hAthanA IzArAthI nAca karI lokone batAve che. loko A joIne AnaMda pAmI khUba avAja kare che. chatAM paNa naTanuM mana to e dorI uparanA samatulanane jALavavAmAM ja rahe che, bIje kyAMya jatuM nathI; tyAM ja sthira che. evI rIte ApaNe paNa bhakti ke satsaMga karatA manane sthira rAkhavuM joIe ke jethI te karmabaMgha karAvI manuSyano bhava bagADe nahIM, paNa bhakti ke satsaMgano pUro lAbha laI manuSyabhava saphaLa kare. 326
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaha kevalako bIja glAni kahe, nijako anubho batalAI diye'..... N S Uche ! cothuM draSTAMta - jugArInuM mana jugAramAM, pAMcamuM dRSTAMta - kAmInuM mana kAmamAM juArI manameM juA re, kAmI ke mana kAma; AnaMdaghana prabhu yu kahe re, Ima lyo bhagavaMta ko nAma re manA. aise." artha :- jugAra ramanAranA manamAM jugAra hoya ke kyAre dAva lagADuM ane paisA kamAvI lauM. athavA kAmavAsanAthI yukta manavALAne manamAM paNa te ja hoya; tema to } } - gA ! have tame paNa A pramANe prabhunA . kaM pa ke, A nAma smaraNane athavA temanA * zuddha sahajAtmasvarUpane prabhu prabhunI laya lagADI evuM bhajI lo ke prabhu sadeva tamArA manamAM ja rahe ane karmarUpI zatruonI kiMI tAkAta tamArI pAse cAlI zake nahIM ane tame nirvine cheka muktipurI sudhI pahoMcI jAo. vaha kevalako bIja glAni kahe, nijako anubhI batalAI diye........... 8 'boghAmRta bhAga-1' mAMthI - potAnA AtmAno anubhava e ja kevaLajJAnanuM bIja "potAnuM oLakhANa thAya tyAre "AtmA' nAma sAMbhaLatA romAMca thaI jAya evuM thAya che. koI brAhmaNa khADAmAM paDyo hato. te nIkaLI zakato na hato. tyAM koIe lADu lADu ema bUma pADI te sAMbhaLatA ja kUdako mArI bahAra nIkaLI gayo. AtmAno anubhava thayo hoya to te pratye prema Ave che. e karavA jJAnInAM vacanono AdhAra che." -bo.1 (pR.334) boghAmRta bhAga-2' mAMthI - sapuruSa pratye prema e ja kevaLajJAnanuM bIja ke zraddhArUpa samakita. "para premapravAha baDhe prabhuseM, saba Agama bheda suura base; vaha kevalako bIja jJAnI kahe, nijako anubhava batalAI diye." jenAmAM puruSa pratye prema che, tenAmAM kevaLajJAnanuM bIja che. AtmA potAnA anubhavathI ja dekhAya che. game teTalI vikaTa vATe paNa paramArtha prApta karavAno che. parama prema Ave to parAbhakti paNa thAya." -bo.2 (pR.34) 327
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti - "yama niyama" kAvyanuM vivecana prabhu pratye sAco prema hoya to bahAra zuM thaI rahyuM che tenuM bhAna rahe nahIM bAdazAhanuM draSTAMta - "prabhuzrIjI eka dRSTAMta ApatA ke -"eka = bAdazAha pAtharaNuM pAtharIne jaMgalamAM namAjha bhaNavA beTho hato. te vakhate koI bAI potAnA jAra puruSane maLavA vegabhera jatI hatI. bAdazAhane te bAInI Thokara vAgI, paNa namAjha bhaNatA hatA eTale kAMI bolyA nahIM. 8 8 8 p * paNa manamAM thayeluM ke e pAchI Ave tyAre ene zikSA karIza. bAIne to jAranA mohamAM te ThokaranuM kaMI bhAna nahotuM. paNa te pAchI AvI tyAre bAdazAhe tene Thapako Apyo. tenA uttaramAM te bAI bolI ke tamane Thokara vAgI tenI mane kaMI khabara nathI, paNa tamane khabara paDI eTalI tamArA namAjhamAM khAmI. e sAMbhaLI bAdazAha samajI gayo ke jeTalo e bAIne saMsAra upara moha che teTalo mane jo bhagavAna pratye moha eTale prema hota to mane paNa ThokaranI khabara paData nahIM ke koNa AvyuM ne koNa gayuM? evo prema prabhuzrIjIne kRpALudeva pratye hato. prabhuzrI naDiyAda hatA tyAre khabara paDI ke kRpALudeva amuka TrenamAM javAnA che eTale temanA darzana karavA teo sTezana para gayA. gADI UpaDI to paNa darzananA lobhathI DabAnI sAthe ne sAthe prabhuzrI doDavA lAgyA. AgaLa thorIAnI vADa AvI to paNa temane khabara paDI nahIM ane te vADamAM teo paDI gayA. ema premamAM AkhuM jagata bhulAI jAya che." -sAtaso mahAnIti (pR.52) 328
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana kSamApanA'no pATha (vivecana sahita) thayelI bhUlono pazcAttApa karI mAphI mAgavI te kSamApanA kSamApanA eTale jANe ajANe thayelI bhUlanI mAphI mAgavI te kSamApanA. athavA pazcAttApa karI, thayelI bhUlano svIkAra karI mAphI mAgavI te kSamApanA che. kharo pazcAttApa jAge to pApathI pAchuM vaLI zakAya che. (prasannacaMdra rAjarSinI jema) - pApathI pAchA vaLyA to kevaLajJAna pAmyA. prasannacaMdra rAjarSinuM dRSTAMta - prasannacaMdra rAjA hatA. vAdaLanuM svarUpa joI vairAgya pAmyA. tethI pAMca varSanA bALakane rAjagAdI upara besADI dIkSA laI lIdhI. teo eka vAra jaMgalamAM dhyAnamAM UbhA hatA. tyAre zreNika mahArAjA moTA sainya sAthe bhagavAna mahAvIrane vaMdana karavA jatA hatAM. temAnAM be sainikoe prasannacaMdra munine dhyAna karatA joyA tyAre eke temanI khUba prazaMsA karI jyAre bIjAe kahyuM ke A rAjA mahApApI che. ene pAMca varSanA bALakane rAjya ApI dIkSA lIdhI. paNa enA vairIo te bALakane haNI rAjya laI leze. te sAMbhaLI prasannacaMdra rAjarSine manamAM thayuM ke mArA jIvatA bALakane haNI rAjya lenAra koNa che? evA vicArathI manamAM aneka sainiko sAthe bhayaMkara yuddha zarU thaI gayuM. te vakhate zreNika rAjAe prasannacaMdra munine vaMdana karI temanI ) aDola sthiratA joI bhagavAna pAse - jaI pUchyuM ke A muni jo have kALadharma pAme to kyAM jAya? 2 . bhagavAne kahyuM sAtamI narakamAM. ema ... thoDI thoDI vAre pUchatAM bhagavAne kahyuM : chaThThI narake, pAMcamI, cothI, trIjI, bIjI, pahelImAM. kemake prasannacaMdra muni manamAM laDatA laDatAM zastro baghA pUrA thavAthI mAthAno mukuTa laI mAravA hAtha uMco karyo ke mAthuM to muMDana thayeluM jaNAyuM. tyAre are! meM A zuM karyuM? huM to dikSita chuM. meM mahApApa karyuM. huM AvA bhayaMkara vicAramAM kyAM caDhI gayo. ema pazcAttApa karI pAchA haThatA haThatA TheTha zreNi mAMDIne tyAM ja kevaLajJAna pragaTa karyuM. e -Ii ) vi . reNika rAjAe 329
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti tethI zreNika vAraMvAra pUchatAM bhagavAne anukrame kahyuM-pahelA devalokamAM, cothA, bAramA devaloka vageremAM jAya. thoDIvAramAM devadudubhi vAgI. tyAre zreNikarAjAe bhagavAnane pUchatAM kahyuM ke prasannacaMdra rAjarSine kevaLajJAna thayuM che. ema pApanA pazcAtApathI ke kSamApanAthI bhayaMkara pApomAMthI paNa pAchuM vaLI zakAya ane TheTha kevaLajJAna sudhI paNa pahoMcI zakAya che. mATe pazcAttApa ke kSamApanA e pApanuM pratikramaNa che. pratisAme, kramaNa=javuM te. pUrve lAgelA doSonI sAme javuM arthAt te doSone lakSamAM laI tethI pAchA haThavuM te pratikramaNa che athavA pazcAttApa che. pazcAttApathI pApanuM nivAraNa thAya che ane pharI evA doSo karatAM jIva aTake che. potAnA doSonuM nirIkSaNa karI, guru AgaLa te doSonI kabulAta karI, pazcAttApa karavo te AlocanA che. guru hAjara hoya to doSonI zuddhi mATe prAyazcitta paNa Ape. rAtre sUtAM pahelAM kSamApanAno pATha bolI tenA vicAramAM ja rahevuM (prabhuzrIe "tattvajJAna'mAMthI kSamApanAno pATha kADhI, eka mumukSune kahyuM :) "prabhu, A eka caMDIpAThanI peThe roja, dina prati nAhIdhoIne bhaNavAno pATha che. moDhe thaI jAya to karavA joga che. bane to rAtre sUtA pahelAM paNa tenA vicAramAM ja rahevuM." (u.pR.310) mAna mUkI huM aghamamAM paNa aghama chuM ema kare to pApa AvatAM aTake "jIvane abhimAna pesI jAya che. mAna hoya tyAre game tyAre luMTAya che. mAna Ave to bhagavAna khasI jAya. "aghamAdhama chuM' e TakavuM A kALamAM bahu muzkela che. A kALanuM jhera utAravA jevuM kRpALudeve badhuM lakhyuM che. eka kSamApanA" bole to badhuM jhera UtarI jAya." -bo.1 (pR.388) vicArapUrvaka kSamApanAno pATha thAya to potAnA doSo dekhAya "anAdinI bhUla TALavA mATe paramakRpALudeve dararoja smaraNa karavA yogya kSamApanAnA pAThanI AjJArUpa uttama sAghana ApyuM che. teno vicArapUrvaka roja pATha thAya to jIvane potAnA doSo dekhI te doSo TALavAnI bhAvanA karavAnuM te uttama nimitta che. -bo.3 (pR.52) 'nityaniyamAdi pATha" mAMthI - "he bhagavAna! huM bahuM bhUlI gayo." zuM bhUlI gayo? to ke parane potAnuM mAnI, pote potAne bhUlI gayo "vyavahAramAM kaMI doSa thayo hoya to ema kahevAya che ke huM bahu bhUlI gayo. have nahIM karuM. paraMtu ahIM je doSa athavA bhUla kahevI che te sarva bhUlanI mULa bhUla, saiddhAMtika bhUla che ke jenA kAraNe anAdi kALathI saMsAramAM rakhaDavuM paDe che, janmamaraNa thayAM kare che, te e ke anyane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM." 330
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kSamApanA'nA pAThanuM vivecana bharatezvarane e bhUla samajAI ke zarIra, kuTuMba, ghanAdi koI mArA nathI do "bhAvanAboghamAM kRpALudeve bharatezvaranuM draSTAMta ApyuM che, temAM AMgaLI parathI vIMTI sarI paDavAthI bharatezvarane svaparano vicAra jAgRta thayo ke huM mane svarUpamAna mAnuM chuM te to vastra AbhUSaNanI zobhA che ane zarIranI zobhA mAtra tvacAne laIne che. tvacA na hoya to jaNAya ke te mahA durgadhI padArthothI bharapUra che. Avo deha te paNa mAro nathI to te navayauvanAo, te kuLadIpaka putro, te aDhaLaka lakSmI, te cha khaMDanuM rAjya vagere mArAM kyAMthI hoya? e sarvane meM mArA mAnyAM, temAM sukhanI kalpanA karI te ajJAnane laIne bhUla thaI hatI." bharatezvara paramAM mArApaNuM choDI bhUla TALI to kevaLajJAna pragaTyuM "have koI paNa vastumAM mamatva na karuM. aho! huM bahu bhUlI gayo, eTaluM kahetAmAM to bharatezvaranA aMtaramAMthI timirapaTa TaLI gayuM ane zukladhyAna prApta thayuM tethI azeSa ghanaghAtI karma baLIne bhasma thayAM tethI kevaLajJAna pragaTa thayuM! bharatezvaranI riddhi utkRSTa hatI to paNa tenuM mamatva teoe utArI nAkhyuM." boghAmRta bhAga-1,3' mAMthI - potAnA AtmAnI oLakhANa karavAnuM jIva bhUlI gayo che he bhagavAna! huM bhUlI gayo", ema lAge to vicAra Ave ke zuM bhUlyo? bhUla samajAya tyAre bhUlathI aTake. manuSyabhava chUTavA mATe che. lAga Avyo che. chUTyo to chUTyo, nahIM to pachI lakhacorAzImAM bhaTakavuM paDaze. khAsa karavAnuM che te paDI rahyuM che. jAgyA tyArathI savAra. cete to thAya. jyAre tyAre cetaze tyAre thaze. koI karI Apaze nahIM. pote karavuM paDaze. A kALamAM DhIla karavA jevuM nathI. potAne ja karavAnuM che. DhIla kare teTalo chetarAya che. karyuM eTaluM kAma. jJAnInI AjJA jeTalI uThAvAya teTaluM karI cUkavuM." -.1 (pR.291) bhUlanI khabara paDI to mArApaNuM nIkaLI gayuM eka vyakitanuM dRSTAMta - eka vyakti cAdara oDhIne sUto hato. tene bIjA eka vyaktie AvIne kahyuM ke A cAdara to mArI che. tyAre cAdara oDhIne sUtelI vyaktie kahyuM ke nA A to mArI che. tyAre bIjA vyaktie kahyuM : jo A cAdara upara mAruM nAma lakheluM che. te joI sUtelI vyaktie kahyuMmArI bhUla thaI. mArI paNa cAdara evI ja che. paNa UThIza tyAre pAchI ApIza. paNa have tenA manamAM ema thaI gayuM ke A cAdara te mArI nathI. bhale te oDhIne sUto che paNa emAMthI mArApaNuM nIkaLI gayuM. 331
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti tema jJAnI puruSo kahe che ke jo vAta samajAI gaI hoya ke A zarIra te mAruM nathI to temAM rahevA chatAM paNa A deha te mAro nathI. huM to ethI bhinna jJAnI puruSoe joyo, jANyo, anubhavyo tevo AtmA chuM ema thaI jAya. jema AzramanI gharmazALAmAM kaI TUTabhAMga thaI jAya ke kaMI kalara UkhaDI jAya to paNa enA manamAM duHkha nahIM thAya kema ke A ghara te mAruM nathI. bharata cakravartIne Aja vAta samajAI gaI tethI kevaLajJAnane pAmI gayA. ApaNo AtmA paNa kharekhara A deha, ghara, kuTuMbAdithI sAva judo hovA chatAM tene mArA mAnavAnI bhUla haju samajAtI nathI; te ja A saMsAranuM mULiyuM che. have jJAnI puruSanA vacanane lakSamAM laI vicAraze to A bhUla bhAMgaze. "meM tamArAM amUlya vacanane lakSamAM lIghAM nahIM." "nityaniyamAdi pATha" mAMthI - tamArA amUlya vacano, durlabha mAnavadehamAM maLyA, paNa sAmAnyamAM kADhI nAkhyA zAthI bhUlI gayo? manuSyadeha durlabha che. tenI eka ghaDI paNa amUlya che. temAM koI sapuruSano upadeza maLavo atyaMta durlabha che. evA sapuruSanAM vacano prApta thavAM traNe kALe atyaMta durlabha hovAthI amUlya che, chatAM jyAre te maLI AvyAM tyAre tenuM mAhAsya jANyuM nahIM. tene sAmAnyamAM gaNI kADhyAM athavA to pUrAM sAMbhaLyA ja nahIM." AtmaprAptino lakSa baMghAya to te meLavavA prayatna kare "sapuruSanA eka eka vacanane lakSamAM levAthI koI koI jIva saMsAra tarI gayA che-mokSe gayA che. satparuSanAM vacana vicArIne jIve lakSa karI levAno che ke have mAre zuM karavAnuM che? jo lakSa baMghAI jAya to pachI tenA prayatnamAM lAgI jAya." AtmAnuM hita zAmAM che? e lakSamAM na le to saMsArathI chuTAya nahIM koIe pacAsa hajAra rUpiyA kamAvavA ema lakSa karyo hoya ane pachI prayatna kare to tethI arthA paNa kamAI zake; paraMtu lakSa ja na hoya to tevo prayatna karI zake nahIM. tevI rIte satparuSanA vacanathI AtmAnuM hita zAmAM che, te vicArIne zuM karavuM teno lakSa thavo joIe. e rIte sapuruSanAM vacano lakSamAM lIghA nahIM tethI hajI saMsArano aMta Avyo nathI." (pR.34) tamArAM kahelAM anupama tattvano meM vicAra karyo nahIM." jIvAdi anupama nava tattvano meM UMDA UtarI vicAra karyo nahIM "bhagavAne jIva ane ajIva ane tenA vistArarUpe nava tattva athavA cha dravya kahyAM che. temAM AkhA vizvanA padArtho AvI jAya che ane jIvane mokSanI prApti kema thAya te darzAvyuM che. athavA 332
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana to AtmA e ja anupama tattva che. AtmAne jANatAM vizvanAM padArthonuM jJAna paNa yathArthapaNe thAya che. bhagavAne kahelAM A tattvone UMDA UtarI vicAryA nahIM." vairAgya upazamarUpa upadezabogha vinA siddhAMta bogha na samajAya tattva samajAvuM e siddhAMtabogha che, te thavA prathama upadezabogha athavA vairAgya ne upazamanI jarUra che. kaSAyanI maMdatA thAya, mAtra mokSa abhilASA thAya, AtmAnuM hita karavAnA bhAva jAge tyAre jijJAsu ke AtmArthI bane tyAre sadaguruno bogha, siddhAMtabogha ruce ane pachI teno ja vicAra kare. bIjA saMsAranA vicAro choDIne bhagavAnanA kahelA tattvono vicAra kare." (pR.34) "tamArA praNIta karelA uttama zIlane sevyuM nahIM." nityaniyamAdi pATha' mAMthI - Ape darzAvela gRhasthagharma ke munigharmarUpa zIla te rIte huM varcI nahIM "bhagavAnanAM vacana sAMbhaLe, vicAre pachI tene AcaravAnA bhAva thAya. bhagavAne je uttama cAritra athavA zIla upadezya che ke AtmasvarUpamAM rahevuM, te zIla meM pALyuM nahIM. athavA vyavahArathI muninA gharmo ane gRhasthanA gharmo praNIta karyA che te rIte vartana karyuM nahIM. prayatna karatAM karatAM jyAre sadvartana sahaja thaI jAya tyAre te zIla kahevAya. bhagavAnanI AjJAnusAra vartavAno prayatna karyo nahIM. satparuSanA vacana hRdayamAM UtarI jAya pachI te pramANe AcaraNa karavuM te zIla." sapuruSanA vacanane lakSamAM le te zraddhA, vicAre te jJAna, Acare te cAritra che prathama satpaSanAM vacano lakSamAM le eTale zraddhA draDha thAya, pachI tene UMDA vicArI tattva samaje eTale jJAna thAya ane te pramANe AcaraNa kare eTale zIla athavA cAritra Ave. ema darzana, jJAna, ane cAritranI agatyatA darzAvI." (pR.35) tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA meM oLakhyAM nahIM" "nityaniyamAdi pATha" mAMthI - dayA, zAMti, kSamA, pavitratAne lokika arthamAM jAyA, bhagavAne kahyuM tema na jANyA zIlamAM AtmAnA baghA guNo jevA ke dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA vagere samAya che. te guNone laukika arthamAM jANyA che. paraMtu bhagavAne jene dayA, zAMti vagere kahyA che tenI oLakhANa paDI nathI." AtmA baMdhanathI mukta kevI rIte thAya? te vicArI gharma karavo te svadayA "dayAnA ghaNA bheda che te mokSamALA-zikSApATha navamAmAM batAvyA che, temAM svadayA eTale potAnA AtmAne anAdi kALathI karmabaMgha karI duHkhI karyo che te baMdhanathI mukta kevI rIte thAya? 333
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti te vicArI gharmamAM praveza karavo. je kaMI gharmakriyA vagere karavuM te AtmArthe karavuM, AtmAne karmabaMghathI mukta karavA lakSapUrvaka vartavuM te dayA che, tethI dayAne gharmanuM mULa kahI che." AtmAne oLakhI temAM rahevuM te zAMti, AtmAnA lakSa vagaranI kriyA mAtra puNyArthe bolavuM nahIM tene zAMta rahevuM ema koI mAne che. bhagavAne prathama samakita karavA kahyuM che. potAnA AtmAne oLakhe pachI temAM rahevuM te zAMti . samakita nathI thayuM tyAM sudhI kroghAdi na kare to puNya baMghAya paraMtu AtmAno lakSa nathI tyAM sudhI karmathI na chUTe. AtmAno lakSa hoya tyAM pachI kaSAya roke vagere te badhuM AtmAmAM rahevA arthe thAya che." vibhAvathI haThI svabhAvamAM Ave to ja kalyANa. ane kalyANa e ja zAMti zAMti eTale baghA vibhAva pariNAmathI thAkavuM, nivRtta thavuM. svabhAva pariNAma oLakhe pachI vibhAva pariNAma game nahIM tethI nivRtta thAya. vibhAvathI haThI svabhAvamAM Ave to kalyANa che. kalyANa e ja zAMti che. AtmAnuM oLakhANa hoya to tenuM mAhAsya lAge eTale je kare te AtmArthe thAya." kSamA e AtmAno guNa che. nimitta maLatAM paNa kroghAdi na kare te kSamA "kSamA eTale nimitta hoya topaNa kroghAdi na kare. baLapUrvaka svabhAvamAM ja rahevuM te kSamA che. kSamA AtmAno guNa che. krodhAdi vibhAva che." AtmA karmane laIne azuddha. jeTalI karmanI nirjarA teTalo AtmA pavitra "pavitratA eTale AtmAnI zuddhatA. sarvathI pavitramAM pavitra vastu AtmA che. te karmane laIne azuddha thaI rahyo che. "mokSa kahyo nija zuddhatA." jeTalI karmanirjarA thAya teTalI zuddhatApavitratA thaI kahevAya." dayA, zAMti, kSamA, pavitratA Ave tyAre zuddha svabhAvanuM oLakhANa thAya "samati thAya tyArathI nirjarA thavA mAMDe che. AtmAnI karmamalarahita dazA thavI te mokSa che. dayA, zAMti vagere karIne e zuddha bhAvanuM oLakhANa karavAnuM che. samakita guNa Ave eTale AtmAnA baghA guNo oLakhAya. sarva guNAMza te samati. samakita thatAM AtmA vibhAvamAMthI pharIne svabhAva tarapha DhaLe che. zuddhAtmAmAM pariNamavuM te ja pavitratA che." -nitya pATha (pR.37) boghAmRta bhAga-1,3" mAMthI - dayA. dayAnuM svarUpa samajAya to potAnA AtmAnI atyaMta dayA Ave ""paramakRpALudevanAM vacano ghaNAM ja gUDhArthavALAM che. jemake "tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA meM oLakhyAM nahIM." A vAkyamAM badhuM samAI jAya che. dayAnuM svarUpa samajavAmAM Ave che tyAre potAnA AtmAnI atyaMta karuNA Upaje che ane te ja samakita che; 334
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana ane te prApta thayA pachI AtmAmAM apUrva zAMti Ave che, samatA Ave che ane kI pachI kevaLajJAnarUpa pavitra AtmA thaI mokSa prApta kare che." -bo.1 (pR.22) hayapradIpa' mAMthI - zAMti je AtmAnA vicAra choDI paranAM ja vicAra kare te jIva zAMti pAme nahIM harigIta- "re! seMkaDo kAmo vaDe vyAkuLa thaI je mana baLe, pAme nahIM zAMti kadI, icchA chatAM koI sthaLe; hRdaye raheluM svarUpa paNa pAme nahIM te jana are! je sArabhUta vicAra tajI paranA vicAra karyA kare." (hRdayapradIpa) -bo.3 (pR.524) artha - are! jenuM mana seMkaDo kAmo vaDe vyAkuLa thaIne baLyA ja kare che te jIvane zAMtinI icchA hovA chatAM paNa te kadI zAMti pAmI zake nahIM. are! te jIva potAnA hRdayamAM ja raheluM evuM zuddha svarUpa paNa pAmI zake nahIM. kemake te sArabhUta AtmAnA vicAra tajIne para padArthanA vicAra karyA kare che. mATe tenuM jIvana karma baMghAvI saMsAramAM rajhaLavA mATe che. kSamA upara damadaMtamuninuM dRSTAMta - hastizIrSanA rAjA damadaMtane ekavAra pAMDavo tathA kauravo sAthe moTI vaDhavADa thaI. paNa jarAsaMgha rAjAnI madadathI damadaMta rAjA jItI gayo ane pAMDavo tathA kauravonI hAra thaI. eka divasa vAdaLAnuM kSaNika svarUpa joI saMsArane paNa vAdaLA samAna kSaNika ane asAra jANI rAjAe dIkSA grahaNa karI. hastinApura nagaranI bahAra kAusagga dhyAne ubhA rahyAM. rAjadarabAramAM jatAM rastAmAM pAMDavoe damadaMtamunine dhyAnastha joI bhaktibhAve viMdana karyuM. ane temanI 10 rAjya avasthAnuM baLa 8i ane cAritra baLanI prazaMsA karI AgaLa cAlyA. pAchaLathI kauravo AvyA. duryodhane dveSabhAva lAvI mAThA vacana bolI temanI sAme bIjoru pheMkyuM. te joI sAthenA sainikoe pattharo pheMkyA. tethI muni AmAM See DhaMkAI gayA. ja' \\ / 335
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti dudhana athavA / dUra karAvI namaskAra vagere pAMDavo gIrI . rAjadarabArathI pAchA pharatAM duryodhana saMbaMdhI A vAta jANI sevako pAse pattharo de ke A tamArI | A ITAL karI svasthAne gayA. pAMDavoe mAna ApyuM ane kauravoe veSabhAvathI ja che apamAna karyuM paNa munie to - " banne pratye samabhAvathI kSamA che ! rAkhI potAnuM kalyANa karyuM. kSamAnAM pAMca prakAra : upakAra kSamA, apakAra kSamA, vipAka kSamA, vacana kSamA ane gharma kSamA ema kSamAnA pAMca bheda che. temAM prathamanI traNa kSamA laukika sukhane ApanArI che ane chellI be kSamA - mokSane ApanArI che. 1. upakAra kSamA - koIe ApaNo upakAra karyo hoya to tenA kaDavAM vacana paNa sahana karavAM. arthAt A mAro upakArI che tema mAnI kSamA rAkhavI te upakAra kSamA. 2. apakAra kSamA :- je potAnAthI vadhAre baLavAna-sattAvAna hoya tethI tene kaMI karI zakAya tema nathI. tenAM vacano sahana karI levAM arthAt potAnuM nukasAna karaze ema mAnI kSamA rAkhavI te apakAra kSamA. 3. vipAka kSamA - kroghanAM phaLa naThArAM che. tenAthI aneka duzmano UbhA thatAM vivigha saMtApa prApta thaze! arthAt kroghanuM phaLa bhogavavuM paDaze ema mAnI kSamA rAkhavI te vipAka kSamA. 4. vacana kSamA - krogha na karavo ema jinezvara bhagavAnanuM vacana che tema mAnI koInuM dila vacanathI paNa dubhAve nahi te vacana kSamA. 5. gharma kSamA - AtmAno gharma ja kSamA che mATe kSamA ja rAkhavI joIe ema mAnI gajasukumAranI peThe kSamAne ghAraNa kare te ghame kSamA." -zrIpALa rAjAno rAsa (pR.294). daza lakSaNa gharmamAM pahelo ghame uttama kSamA che. "kSamA e ja mokSano bhavya daravAjo che." mATe mokSa meLavavA krothane badale kSamA ja rAkhavI yogya che. bIjA pAse doSanI kSamA mAgavI ane sAmAne paNa doSanI kSamA ApavI e ja kalyANakAraka che. AvA sarva doSathI nivRtta thavA mATe paramakRpALudeve A "kSamApanAno pATha lakhI ApaNA upara parama upakAra karyo che. 336
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kSamApanA'nA pAThanuM vivecana saMvatsarI parvamAM hRdaya nirmaLa karavA khamata khAmaNAM karavA "kSamA zUra arihaMta prabhu, kSamA Adi guNa ghAra; kSamA-arthI yAce kSamA, kSamA arpe udAra. jema tIrthamAM snAna karavAthI zarIrano maLa dUra thaI pavitra thavAya che tema AvA saMvatsarI parva jevAM parvamAM paNa pUrva pApo choDI hRdaya nirmaLa karavA khamatakhAmaNAM karavAnAM che. bhUtakALane bhUlI jaI, mokSamArgamAM AgaLa vaghAya tevuM baLa maLe tevA bhAva, nirNayo ane pariNAma karavAthI te banI zake ema chejI." bo.3 (pR.431) "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - pavitratA jene ghera A divasa phleza vagarano, svacchatAthI, zaucatAthI, saMpathI, saMtoSathI, saumyatAthI, snehathI, sabhyatAthI, sukhathI jaze tene ghera pavitratAno vAsa che." (va.pR.7) bAhyasnAna vagerethI kaMI AtmAnI pavitratA nathI kabIrajInuM dRSTAMta - ekavAra kabIra sAheba gaMgA nadIne tIre pANI pIvAno loTo mAMjI rahyA hatA. evAmAM keTalAka tarasyA jAtrALu brAhmaNo pANI pIvA tyAM AvyA. teone khobe khobe pANI pItA joIne kabIra sAheba, teone potAno cokhkho loTo ApavA lAgyA. brAhmaNo che. A temanuM AvuM vartana joI gussAthI barADI . ' UThyA : "are, tane kazuM bhAna che? Aje je , savAre ja gaMgA taTe zrAddha kriyA karIne ane e gaMgAjImAM snAna karI, pApa dhoIne pavitra ) thayelA amone tAro apavitra loTo ApIne zuM tuM abhaDAvavA mAge che?" - kabIra sAheba e sAMbhaLIne zAMtithI-ghIrajathI bolyA : "bhAIo, pavitra gaMgAjInA pANIthI mAro loTo pavitra thayo nahIM to pachI evA gaMgAjImAM snAna karavAthI tamArA pApa zI rIte ghovAI jAya? mananI pavitratAthI ja AtmA pavitra thaI zake." -saMtonA jIvana prasAdImAMthI mananI pavitratA e ja sAcI pavitratA che eka vighavAbAInuM draSTAMta - eka zeTha hatA. temaNe pUrva puNyanA udayathI pAMca peDhI sudhI cAle eTaluM ghana prApta karyuM hatuM. chatAM chaThThI peDhInI ciMtA karatA hatA. emanA patnI to bhakti bhajana kare ane potAnA patine paNa bhakti bhajana karavAnuM kahe. paNa emane kAMI asara thAya nahIM. pADozamAM eka vidhavA strI rahetI hatI te ghaMTI calAve ane potAnuM gujarAna karI Rii . | | | 337
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti saMtoSa mAne ane bhajana bhakti karyA kare. zeThanI patnI paNa enI pAse jAya ane bhajana bhakti karI AnaMda mANe. eka divasa zeThane tyAM jamaNavArano avasara Avyo. tyAre zeThe thALa bharI pADozamAM rahetI vidhavA strIne tyAM miSTAnna vigere mokalAvyuM. nokare jaI kahyuM ke zeThe A jamavAnuM mokalAvyuM che. tyAre te vighavA bAI bolI ke meM to jamI lIdhuM che. tyAre nokara bolyo ke A bagaDe evuM nathI, pachI kAmamAM Avaze. tyAre te bene kahyuM ke huM bIjA vakhatanI ciMtA karatI nathI. kAla koNe dIThI che? mAthA upara maraNa bhame che ema kahI te to bhajana bhaktimAM lIna thaI gaI. nokare zeThane A vAta jaNAvI tyAre te UMDA vicAramAM paDI gayA ke huM to mArI chaThThI peDhInI ciMtA karuM chuM ane A bahena to bIjA TaMkanI - paNa ciMtA karatI nathI. enAmAM saMtoSa-bhAva keTalo che! enA mananI pavitratA kevI che. ema vicArI zeTha paNa bhaktimAM lAgI gayA ane | | | | saMtoSabhAva keLavI pavitra banyA. "he bhagavan! huM bhUlyo, AthaDyo, rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTaMbanAmAM paDyo chuM. huM pApI chuM. huM bahuM madonmatta ane karmarajathI karIne malina chuM." "nitya niyamAdi pATha" mAMthI - AtmA ratna jevo paNa karmarajathI malina thavAthI saMsAramAM rajhaLyo AtmAnA guNo oLakhyA nahIM tyAM sudhI bhUlyo, tethI saMsAramAM AthaDyo-ajJAnane lIdhe janmamaraNa karyA. tRSNAthI duHkhI thato rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTaMbaNAmAM paDyo chuM. keTaluM duHkha lAgyuM tyAre A vacano nIkaLyA haze! saMsAra atyaMta duHkharUpa lAge tyAre tyAMthI prIti khase evuM che. saMsArathI prIti UThe tyAre paramArthamAM joDAya. anaMta kALano A saMsAra che." anaMtakALathI saMsAramAM hovA chatAM jIva puruSArtha kare to saMsArathI chUTI zake "mahAvIra bhagavAne jamADIne kahyuM hatuM ke saMsAra zAzvata che ane azAzvata paNa che. Avo ne Avo sadA rahevAno che, mATe zAzvata ane amuka jIvanI apekSAe te azAzvata che. jIva jAge ne puruSArtha kare to te saMsArathI chUTI zake tethI anaMta kALano saMsAra chatAM baghA jIva temAM anaMta kALa rahe evuM nathI, anAdisAMta paNa che." 338
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana samakita nathI thayuM to anaMta saMsAranI utpatti karI rahyo chuM, mATe pApI chuM "samakita nathI thayuM tyAM sudhI anaMta saMsAranI utpatti karI rahyo chuM. pApI chuM. mithyAtva che tyAM sudhI pApa ja che. pAMca mahAvrata pALato hoya paNa mithyAtva che to pApI ja che. baghA pApanuM mULa mithyAtva che. jene chUTavuM che teNe prathama mithyAtvane TALavA lakSa rAkhavAno che." madonmatta eTale ATha prakAranA madathI huM unmatta thayelo chuM "ghana, rUpa, baLa, vidyA, kuLa, jAti, aizvarya ane tapa e ATha prakAranA mada che temAM taNAI jAya che. najIvI vastu maLI teno ahaMkAra. anaMtAnubaMdhI kaSAya mithyAtva sAthe rahe che, tene prathama kADhavAnA che. mAna na hoya to ahIM ja mokSa hoya. huM jANuM chuM ema thAya che te anaMtAnubaMdhI mAna che. te jAya to to samakita thAya." mithyAtva che tyAM sudhI karma che ane karma che tyAM sudhI AtmA malina che "mithyAtva jAya tyAMthI ja mokSanI zarUAta che. jyAM sudhI karma-raja che tyAM sudhI malina che. karma nimitte bhAva malina thAya che. tethI te AtmAne apavitra kare che." -nityaniyamAdi pATha (pR.38) anaMta saMsAranI viTaMbanAmAM paDyo chuM." mohI jIvanuM draSTAMta - janmamaraNanA duHkhano aMta kema Ave? eno vicAra jIve karyo nathI. jJAnI puruSo kahe che ke 84 lAkha yonimAM sahana na thAya evAM duHkho teM sahana karyA che. anaMta bhavamAM anaMta mAtAono tane saMyoga thayo che. maraNa vakhate te mAtAonAM rudananAM AMsu ekaThAM karIe to anaMta samudra bharAya eTalA bhava tuM karI cUkyo tenuM tane kaMI bhAna nathI. mohavaza mANasa be pagathI mAMDI ATha pagavALo karoLIyAnI jevo thAya karoLiyAnuM draSTAMta - tuM pote ja tArI jAtane mohavaza, karoLiyAnI jALa samAna bAMghI, temAM phasAI jAya che. te kevI rIte? to ke manuSya pahelA be paga vALo hoya, paraNe tyAre cAra pago Dhora jevo thAya. pachI eka bALaka janme tyAre cha pago bhamarA jevo thAya. bhamarAne cha paga hoya che. have bhamarAnI jema ajJAnI jIva jyAM tyAM guMjyA kare che ke A strI mArI, A putra mAro ema enA manamAM guMjana cAlu hoya. pachI chokaro moTo thAya tyAre paraNAve. gharamAM chokarAnI vahu Ave eTale ATha pago karoLiyA jevo thAya. karoLiyAne ATha paga hoya che. karoLiyAnI jema manuSya pote ja jALa racIne temAM phasAI jAya che ane temAM vaLI AnaMda mAne che. 339
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti p & T 8 / % @ 6 ajJAnavaza tene khabara nathI ke A saMsAranI viTaMbanAmAM sukha mAnI A duHkhanI jALane pote ja racI che ane pote ja IED duHkhI duHkhI thaI rahyo che. have A bhavana paraMparAno aMta lAvavo hoya to e rAgane palaTAvI sapuruSa pratye kare to A badhI viTaMbanAo sadAne mATe maTI jAya. paNa A anAdino saMsArano moha dUra karavA - ghaNA kALa sudhI satparuSanA bodhanI jarUra i ) che. te vinA A moha mATe evo nathI. boghAmRta bhAga-1' mAMthI : 'huM pApI chuM.... tAruM bhUMDuM kare tenuM paNa bhaluM kara "kSamApanAno pATha bole tyAre yAda Ave ke "huM bahu pApI chuM" evA bIjA paNa mArAmAM ghaNA doSo che ema thAya. tArA pratye koI dveSa kare, to paNa tuM koI pratye dveSa karIza nahIM, (pa86) e agharuM che. tAruM bhaMDu kare to tenuM bhaluM kara. evI vAta sAMbhaLavA kyAMthI maLe? baghAM jIvo karmAdhIna che." (pR.449) saMta tukArAmanuM dRSTAMta - "eka bhagavAnanA bhakta saMta tukArAma hatA. temanI patnI karkaza svabhAvavALI hatI. chatAM samajaNanA baLathI bhakto potAnA gRha saMsArane svarga samAna banAvI de che. ekavAra saMta tukArAma khetaramAMthI zeraDInA sAMThA laIne ghare AvatA hatA. rastAmAM garIba mANaso ane vAta . pa . - - ka nAnA chokarAo maLyA. teo upara dayA AvavAthI temane zeraDInA sAMThA vaheMcavA mAMDyA. 340
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kSamApanA'nA pAThanuM vivecana vaheMcatA vaheMcatA eka sAMTho bAkI rahyo. te temaNe ghera jaI patnIne Apyo. patnIe rastAnI hakIkata joI hatI te krodhe bharAyelI hatI. jevo sAMTho enA / hAthamAM Avyo ke teNIe saMta tukArAmanA baraDAmAM mAryo tethI tenA be TukaDA thaI ne gayA. te vakhate hasate moDhe tukArAma bolyA-vAha prabhu vAha! tuM to bahu samajaNI strI che. tAro mArA upara keTalo badho prema che ke zeraDI jevI vastu paNa tane ekalIne khAvI na gamI ane tenA te ApaNA banne mATe be TukaDA karI dIghA. gA T / / AvA kaSAyarahita zAMta vacano sAMbhaLIne strI zaramAI gaI ane patinI mAphI mAgIne tenA pagamAM paDI. Ama khamIkhuMde, gama khAya te moTo. te AtmA vartamAnamAM zAMti anubhave che temaja bIjAno paNa krogha kaSAya zAMta karavAnuM te nimitta bane che." - "huM bahuM madonmatta ane karma rajathI karIne malina chuM." boghAmRta bhAga-3' mAMthI - zreNika hiMsA karIne madamAM unmatta thayo to narakagatimAM javuM paDyuM zreNika rAjAnuM draSTAMta - "bIjuM, Ape "zrI zreNika mahArAje evuM kayuM karma bAMdhyuM hatuM ke temane sanduruSano yoga thayA chatAM, samyagdarzana thayA chatAM narake javuM paDyuM?" ema pUchyuM che teno uttara : mokSamALAmAM zrI anAthImuninA upadezarUpa 5,6, 7 traNa pATha ApyA che, temAM zrI zreNika samyagdarzana kema pAmyA tenI kathA che te vAMcI jazojI. temAM jaNAvelA prasaMga pahelAM eka divasa zreNika zikAre gayelA tyAM eka haraNane tAkIne jorathI bANa mAryuM. te haraNanA zikArane 341
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti che koI Eii vIMdhIne pAse jhADa hatuM temAM coMTI gayuM. te joI zreNikane potAnA bAhubaLanuM abhimAna phurI AvyuM ane khUba kUdyo ane ahaMkArathI bolyo, "dekho, mAruM baLa, haraNanA peTanI pAra thaIne jhADamAM pesI gayuM che. mArA jevo baLavAna jagatamAM koI haze?" Ama AnaMdamAM AvI pApanI prazaMsA karatAM je tIvra bhAvo thayA te vakhate teNe narakanuM AyuSya bAMdhI dIdhuM. narakagati bAMdhI dIdhI te pharI nahIM, paNa samyakdarzananA prabhAve ane sarva sanmArgI jIvonI sevA tathA gharmAtmAo pratye ullAsa bhAva vadhatAM sAtamI narakanAM badhAM duHkha chUTI jaI pahelI narakamAM ghaNA thoDA AyuSyavALA nArakI te thayA che." bo.3 (pR.194). he paramAtmA! tamArAM kahelAM tattva vinA mAro mokSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM. ajJAnathI aMdha thayo chuM, mArAmAM vivekazakti nathI ane huM mUDha chuM, huM nirAzrita chuM, anAtha chuM." nityaniyamAdi pATha mAMthI - uparanA doSothI chUTavA devagurugharma e traNa tattvano Azraya levo jarUrI huM Avo chuM paNa paramAtmA pavitra che, sarva karmarajathI rahita che. tethI temanuM avalaMbana levA kahe che ke, he paramAtmA! tamArA kahelA tattva vinA mAro mokSa nathI. tattva eTale devagurudharma. jyAre mokSa karavo haze tyAre A traNanuM avalaMbana levuM paDaze. huM zuM karuM chuM? kSaNe kSaNe zuM karI rahyo chuM tenI kALajI rAkhavI joIe." pAMca indriyonA viSayomAM lAgI rahevuM e badho prapaMca che. huM temAM ja paDyo chuM huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM. prapaMca - pAMca indriyonA viSayomAM lAgI rahevuM te badho prapaMca che. jovA, sAMbhaLavA vageremAM khoTI thaI rahyo che. paramAtmA tarapha vaLavuM hoya to indriyono saMyama joIe. paraMtu huM to niraMtara prapaMcamAM vartu chuM. 342
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana ajJAnathI - viparIta buddhithI AMghaLo thayo chuM ane viveka na hovAthI mUDha paNa chuM ajJAnathI - viparIta buddhithI tene sAruM mAnyuM che. je choDavAnuM che tene sAruM mAnyuM che, hitakArI mAnyuM che tethI chUTI zake nahIM. anAdi kALathI ajJAnathI aMdha thayo chuM, paNa sadgurunA upadezathI viveka Ave to ajJAna dUra thAya. paraMtu evI viveka karavAnI zakti paNa mArAmAM nathI. viveka Ave to te ajJAna TALe evo baLavAna che. vivekanuM kAma juduM karavAnuM che. hita, ahita, deha ne AtmA vagerene jema che tema bhinna oLakhavAM te viveka che. ajJAna hoya tyAM viveka na hoya - viveka na hoya tyAM mUDhatA hoya. vivekazakti eTale bhedajJAna. ajJAnadazAmAM paNa jo chUTavAnI jijJAsA hoya to mUDha na kahevAya." Atmahita mATe zuM karavuM tenI khabara nathI chatAM potAne DAhyo mAne te mUDhatA che "paraMtu vivekazakti nathI ane tenuM bhAna paNa nathI te mUDhatA che. te dizAnI khabara nathI, teno vicAra nathI chatAM potAne DAhyo mAne, huM samajuM chuM ema mAne te mUDhatA che." jJAnIpuruSanA Azraya vinA nirAzrita ane anAtha che. Azraya le to sanAtha thAya. "ajJAna dazAmAMthI bahAra nIkaLavuM hoya to jJAnI puruSano Azraya levo joIe. te nathI, tethI nirAzrita chuM. anAtha chuM. jenuM A saMsAramAM koI na hoya te anAtha kahevAya. kharo nAtha AtmA che; te pragaTe tyAre sanAtha thavAya. sadguruno Azraya maLe topaNa sanAtha thavAya." (nitya. pATha pR.38) saguno Azraya maLavAthI sanAtha thayo eka bhikhArInuM dRSTAMta -eka bhikhArI karuM hato. khAvAnuM maLatuM ja ke nahotuM. muni bhagavaMtane SS AhAra vahorI lAvatA ' joI temane kahyuM ke mane khAvAnuM Apo. muni kahe amArA jevo thAya to ja apAya. bIjI rIte nahIM. A to tamArA jevo karo. apAya. bIjI rIte nahIM. A munie tene dIkSA ApI. ( che - ma e 343
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti khUba khAvAthI ajIraNa thayuM. bImAra paDyo. sAghuo sevA karavA lAgyA. rAjA paNa guru mahArAjanA darzane AvatAM zAtA pUchI. tethI ene thayuM ke A jaina gharma kevo uttama che ke jenA pratApe mane khAvAnuM maLyuM ane uparathI sAghuo sevA kare, rAjA zAtA pUche. AvA jainadharmanI mahAnatAnA bhAva karatA karatA tenuM mRtyu thayuM. tethI marIne rAjA saMprati thayo. pAchA A bhavamAM paNa te ja gurune jotAM jAtismaraNa jJAna thayuM ane gurune badhuM samaparNa karavAnA bhAva thayA. gurue jainadharmano uddhAra karavAnI AjJA ApI. te pramANe A bhavamAM aneka jaina maMdiro tathA hajAro jinabiMbo banAvarAvyA. guruno Azraya maLavAthI garIba anAthamAMthI sanAtha thaI gayo. nIrAgI paramAtmA! huM have tamAruM, tamArA gharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM." nityaniyamAdi pATha" mAMthI - nAtha koNa? nIrAgI paramAtmA, jeNe paramAtmasvarUpa prApta karyuM che. AkhuM jagata rAgadveSamAM paDyuM che. paramAtmA nIrAgI che. jene saMsAramAMthI chUTavuM hoya teNe zuM karavuM? paramAtmArUpa deva, temaNe upadezelo gharma, ane te gharmane samajIne pote Acare temaja anyane samajAve evA muni athavA guru A traNa zaraNa che. tenI upAsanA karatAM jIva zaraNavALo thAya." (nitya. pATha pR.39) 344
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kSamApanA'nA pAThanuM vivecana boghAmRta bhAga-1, 3 mAMthI - sUtI vakhate traNa pATha bolI kRpALudevanuM zaraNa laI sUvuM "he bhagavAna, huM to adhamAdhama chuM, A kaLikALamAM mAre eka tAruM ja zaraNuM che. game tema karI mane zaraNe rAkho." evI bhAvanA nitya karavAnI che. keTalIka vAra samUhamAM prArthanA karavAnI hoya che ane ekAMtamAM paNa karavAnI hoya che. rAte sUtI vakhate roja viza doharA, yamaniyama, kSamApanA bolI kRpALudevanuM zaraNuM laI sUve to kaMI moDuM na thAya. e karavA jevuM che. bolatI vakhate ApaNane bhAva phUre evuM karavAnuM che. kRpALudeva hAjarAhajUra ja UbhA che evuM jANIne bhakti karavI. enuM ja zaraNuM levuM." bo.1 (pR.388) "gharma jevI koI uttama vastu A jagatamAM nathI' eka kevaLI pAse koI moTo rAjA darzanArthe gayo. namaskAra karI pUche che : "he bhagavAna! traNe lokamAM uttamamAM uttama vastu kaI haze?" bhagavAne kahyuM : "gharma jevI koI uttama vastu A jagatamAM nathI." pharI rAjAe prazna karyo. "uttama vastu maNi Adi rastAmAM mUkIe to game te janAra uThAvI lIdhA vinA rahe nahIM, to gharma jevI uttama vastune aMgIkAra karavA loko kema doDAdoDa karatA nathI?" bhagavAne kahyuM, "pAMca indriyanA viSayo temane khALe che. gharma upara temanI draSTi paDI nathI, gharma sukhakAraka lAgyo nathI. khAkharanI khisakolI sAkarano svAda zuM jANe? jo gharmano svAda cAkhe to tene pachI mUke nahIM." boghAmRta bhAga-3mAMthI (pR.207) hInapuNya jIvane gharma karavAno bhAva ja na thAya eka garIba kuTuMbanuM dRSTAMta - eka garIba kuTuMbane gAmamAM majUrI maLatI nathI. tethI teNe bIje gAma javAno vicAra karyo. bIje gAma javA mATe gharethI nIkaLyA. rastAmAM eka yakSaNIe temanI garIba sthiti joIne yakSane kahyuM ke e bicArA bahu duHkhI che tethI emane kaMI Apo. yakSe kahyuM enA nasIbamAM nathI. yakSaNIe kahyuM ApyA vagara nasIbanI zI khabara paDe. tyAre yakSe eka sonAnuM kaDuM rastAmAM . mUkyuM. e kaDAnI pAse AvatA pahelA temane evo vicAra Avyo ke AMdhaLA loko kema cAlatA haze? ema vicArI beya jaNe AMkha baMgha karI ane cAlatA rahyA. kaDuM vaTAvI gayA pachI AMkha kholI. 345
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti (OF 1 yakSe kahyuM ke joyuM enA nasIbamAM nathI. tethI ene evo bhAva Avyo ane ja kaDuM paDeluM hovA chatAM tenA upara draSTi paDI nahIM. tema gharma karavAnI badhI sAmagrI 2 maLI hoya paNa hInapuNya jIvane gharma karavAnuM mana ja na thAya. "mArA aparAgha kSaya thaI huM te sarva pApathI mukta thavuM e mArI abhilASA che. AgaLa karelAM pApono huM have pazcAttApa karuM chuM." nityaniyamAdi pATha" mAMthI - AtmAnI ArAdhanA kare, pazcAttApa kare to sarva pApathI mukta thAya. zaraNa kema prApta thatuM nathI? jIva aparAdhI che. jenI ArAghanA karavI joIe tenI ArAghanA karato nathI. potAmAM doSo che te jaNAtA nathI. sattAmAM doSa hoya te jaNAya nahIM; nimitta maLe doSa UbhA thAya. AtmAnI ArAdhanA nathI karato e moTo doSa che. je je kAraNane laIne AtmAnI ArAghanA thatI nathI te mArA pApo TaLI jAya, e mArI abhilASA che. pApathI mukta thAya to nirdoSa thAya." baghA karma pApa che. mukhya pApa ghAtIyA karma che. te jAya to paramAtmA thavAya mokSa zuM? AtmAnI zuddhatA-pAparahita dazA e ja mokSa che. badhAM karma pApa che. temAM cAra ghAtiyA karma mukhya pApa che. te jAya to paramAtmA thavAya. tethI te ghAtiyA karma toDavA prayatna karavo joIe. "ghAtI DuMgara ADA ati ghaNA, tuja darisaNa jaganAtha." karelA pApothI mukta thavAno upAya - pazcAttApA "pApa thayuM hoya to pachI zuM karavuM? pazcAttApa. pApa karIne rAjI thAya, tenuM abhimAna kare to tIvra karma bAMdhe. jemake zreNika rAjAe bANa mAryuM te haraNane vIMdhIne jhADamAM pesI gayuM tenuM abhimAna karavAthI narakanuM AyuSya bAMdhyuM ane prasannacaMdra rAjarSie kroghanA vicArothI sAtamI narake javAya evAM pApanAM daLiyAM bAMdhyAM, paraMtu pAcho pazcAttApa karavAthI chUTI gayA." vIsa doharA, kSamApanA vagere pazcAttApa jagADavA mATe che pApathI mukta kema thavAya? pazcAttApa karavAthI. vIsa doharA, kSamApanA vagere bolavAno hetu evo pazcAttApa jagADavAno che. ghaNA bhava niSphaLa gayA paNa have A bhavamAM AtmArtha karI lauM. kharo pazcAttApa jAge to prasannacaMdra rAjarSinI jema TheTha kevaLajJAna sudhI pahoMcI jAya." bhUla thaI teno pazcAttApa karI mAphI mAge to bIjAne paNa asara thAya. bhUla thaI hoya tenI mAphI mAge to potAne hita thAya ane bIjAne paNa asara thAya che. pazcAttApathI jAgRta thavAya che. khoTe rastethI pAcho vaLI sanmArge Ave to zuM karavuM teno UMDo vicAra karI zake." (niya. pATha pR.40) "AgaLa karelA pApono huM have pazcAttApa karuM chuM....... 346
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana zrImad rAjacaMdra' mAMthI - pazcAttApa karI doSathI pAchuM vaLavuM tenuM nAma pratikramaNa "bhAvanI apekSAe je divase je vakhate pratikramaNa karavAnuM thAya, te vakhatanI agAu athavA te divase je je doSa thayA hoya te eka pachI eka aMtarAtmabhAve joI javA ane teno pazcAttApa karI doSathI pAchuM vaLavuM te pratikramaNa." (va.pR.87) boghAmRta bhAga-1, 3' mAMthI - mArA aparAgha kSaya thaI huM te sarva pApathI mukta thAuM e mArI abhilASA che tamAro kAgaLa maLyo. kSamApanAnA bhAva vAMcyA. te ja pramANe huM paNa ApanA pratye A bhavamAM ke bhavobhavamAM aparAgha thayA hoya tenI uttama kSamA yAcuM chuM ane ApanA pratye paNa samabhAve khamuM chuMjI. sarva bhUlI javAnuM che. jeNe vahelI taiyArI karI te vahelo sukhI thazejI. je saMbhAra saMbhAra karaze te parabhavamAM paNa verabhAva laI jaze evo siddhAMta hovAthI khamI khUMdavuM, nirvera-maitrIbhAva ghAraNa karavo ane sarvane khamAvI niHzalya thaI parabhava mATe taiyAra rahevuM e uttama sanAtana mArga chey." -bo.3 (pR.524) AgaLa karelA pApono huM have pazcAttApa karuM chuM "gayA kALathI A varSa aMtaparyata Apa koIne huM kaSAyAdi doSanuM nimitta banyo houM ke koI jJAnInI draSTie avinayAdi aparAzamAM Avyo houM tevA sarva doSonI uttama kSamA ApavA Apane tathA ApanA samAgamI jIvo pratye namra vinaMtI chejI. jagatanA bhAvo sarva bhUlavA yogya che'." -bo.3 (pR.562) mAna mUkI, aNabanAva bhUlI jaI, paraspara khamAvavuM e ja gharma che A paryuSaNa parva AvIne gayA paNa kaSAya ne pramAdane kAraNe badhA ekatra na thaI zakyA. to have te kAraNo dUra karI bhaktino raMga je pratiSThA vakhate dekhAto hato te saMbhArI pharI jAgrata thavA bhalAmaNa chejI. ghana kharcavuM saheluM che paNa mAna mUkI, aNabanAva bhUlI jaI, baghA paramakRpALudevanAM saMtAna che ema draSTi rAkhI, kaMI potAne viparIta bhAva thaI Avyo hoya te paraspara khamAvI, eka pitAnA parivAranI peThe haLImaLIne bhakti karo cho evA tamArA patranI rAha jouM chuM. o.3 (pR.369) doSo thayAM hoya teno pazcAttApa karavo "keTalI kALajI rAkhavAnI che! savAramAM doSonuM pratikramaNa karavuM, sAMje karavuM ane sUtI vakhate aDhAra pApasthAnaka vicArI sarva jIvone samAvI sUvuM. (mo.55) roja kema vartavuM teno vicAra karavo, pachI sAMje tapAsavuM ke huM Aje kyAM kyAM Ubho hato? kyAM kyAM vAto karI? vaghAre vakhata zAmAM gALyo? e badhuM vicAravuM. doSo thayA hoya teno pazcAttApa karavo ane pharIthI doSo 347.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti na thAya teno lakSa rAkhavo. AtmAne na bhUlAya eTalA mATe A karavAnuM che. aMtaradRSTi thAya te mATe karavAnuM che. jUnuM bo.1 (pR.265) rAtre sUtI vakhate aDhAra pApasthAnaka vicAravAM "pahele prANAtipAta-Aje koI jIvanA prANa chUTe tevI prakRti mana, vacana, kAyAthI karavA-karAvavA ke anumodavA vaDe mArAthI thaI che? ema manane pUchavuM. te arthe 84 lAkha jIvAjonino pATha che teno krama levo ke sAta lAkha pRthvIkAya jIvonI yoni kahI che temAMthI koI pRthvIkAya jIva haNyo che, haNAvyo che ke haNatAM anumodyo che? eTale mATI vagerenuM kAma Aje kiMI paDyuM che? mIThuM, raMga, paththara Adi sacita jIvo pratye nirdayapaNe vagara prayojane pravartavuM paDyuM che? athavA pravartavuM paDatuM hoya temAMthI ghaTADI zakAya tevuM hatuM? evI rIte apakAya eTale sacita pANI vagara prayojana DhoLyuM che? pANI vAparatAM A kAcuM pANI jIvarUpa che ema smRti rahe che? tevI pravRtti ochI thAya tema che? teukAya eTale agninuM prayojana vinA lagADavuM ke olavavuM thayuM che? tevI rIte vAyukAyanA jIvonI ghAta thAya tevI pravRtti Aje thaI che? pratyeka vanaspati, sAghAraNa vanaspati, be indriya, traNa indriya, cAra indriya Adi manuSya sughImAM koI pratye krUratAthI vartAyuM che? tema na karyuM hota to cAlata ke kema? pApa thayuM hoya to pazcAttApa karavAthI AvatI kAle te bAbatanI kALajI rAkhI vartavAno upayoga rahe. bIjuM mRSAvAda-jenI jenI sAthe divase ke rAtre bolavuM thayuM hoya temAM jUThuM, mazkarImAM vA chetaravA bolAyuM che? paramArtha satya zuM? te samajI mAre bolavAnI bhAvanA che te kema pAra paDe? kevI saMbhALa levI ghaTe? vagere vicAro bIjA pApasthAnaka viSe karavA. trIjuM corI - kahevAya tevuM pravartana meM karyuM che? karAvyuM che ? anumoDyuM che? tevuM banyuM hoya to te vinA cAlata ke nahIM? have kema karavuM? vagere vicAra karavA. cothuM maithuna-manavacanakAyAthI vrata pALavAmAM zuM naDe che? divase ke rAtre vRtti kevA bhAvamAM DhaLI jAya che? temAM mIThAza mana mAne tene kema pheravavuM? vairAgya ane saMyama viSe vRtti rokAya tevuM kaMI Aje vAMcyuM che? viSayanI tucchatA lAge tevA vicAra Aje karyA che? nava vADathI vratanI rakSA karavA paramakRpALudeve kahyuM che, temAM kaMI doSa thayA che? tevA doSo dUra thaI zake tema hovA chatAM pramAda ke mohavaze AtmahitamAM bedarakArI rahe che? vagere vicArothI AtmanirIkSaNa karavuM. pAMcamuM parigraha lobhane vaza thaI jIvane Aje klezita karyo che? pAMca indriyomAMthI vaghAre mUrchA kayA viSayamAM che? ane tene poSavA zuM zuM navuM saMgraha karyuM? mamatA ghana, ghara, kuTuMba Adi uparanI ochI thAya che ke vadhe che? parigraha ghaTADavAthI saMtoSa thAya tema che? mana mojazokhathI pAchuM haThe che? binajarUriyAtanI vilAsanI vastuo vadhe che ke ghaTe che? chaThe krogha- koInI sAthe ayogya rIte krogha thayo che? koInA kahevAthI khoTuM lAgyuM che? koI upara risAvAnuM banyuM che? veravirogha vagerenA vicAra TUMkAmAM joI javA. 348
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana sAtame mAna potAnI prazaMsA thAya tevuM bolavuM, icchavuM banyuM che? ku bIjAne apamAna dIdhuM che? vinayamAM kaMI khAmI AvI che? vagere vyavahAra ane paramArthe lakSa rAkhI vicAravuM. AThame mAyA koIne chetaravA mATe vartavuM paDyuM che? uparathI rAjI rAkhI svArtha sAdhavAnuM kaMI pravartana thayuM che? koIne bhoLavI lobha Adi vaghAya che? navame lobha- parigrahamAM prApta vastumAM mamatA che ne lobhamAM navI icchAo vastu meLavavAnI karI hoya te tapAsI javI. dazame rAga- jenA jenA pratye rAga che temAM vRddhi thAya che? ochuM thaI zake tema che? potAne gamatI cIjo maLe tyAre paramArtha cUkI javAya che? rAga ocho karavo che evo lakSa rahe che? vagere vicAravuM. agiyArame dveSa- Sa paNa tema ja. bArame kalaha thAya tevuM kaMI banyuM che? terame abhyAkhyAna- koIne ALa caDhAvavA jevuM vartana Aje thayuM che? caudame paizunya- koInI niMdA tenI gerahAjarImAM thaI che? paMdarame rati-arati- bhAvo divasamAM kevA kyAM kyAM thAya che? soLame paraparivAda- bIjAnuM halakuM bolavuM ke niMdA thaI che? sattarame mAyAmRSAvAda- mAyAthI jUThuM bolavuM thayuM che? aDhArame mithyAtvazalya- AtmAne viparItapaNe mAnI levA jevuM ke kusaMgathI mArI gharmazraddhA ghaTe tevuM Aje kaMI banyuM che? anyatharmInA yoge thayelI vAta vicArI javI." -bo.3 (pR.650) AgaLa karelA pApono huM have pazcAttApa karuM chuM. AgaLa karelA pApono aneka jIvoe karelo pazcAttApa athavA pratikramaNanA draSTAMto nIce mujaba : (zrI ThAkarazI leharacaMdanA prasaMgamAMthI) khojAne khoTuM lAgyuM tethI pratikramaNa thayuM nathI kRpAnAthanuM draSTAMta - eka dahADo zrI muMbaInI rezamI oDhaNI laIne eka vANiyAnuM kRpAnAtha pAse AvavuM thayuM hatuM. ane enA taraphathI oDhaNInI kiMmata pUchavAthI kRpAnAthe te jaNAvI hatI have te ja divase mAtuzrI taraphathI jamavA bolAvavAmAM AvatAM kRpAnAthe mane kahyuM ke - jA, tuM jamI le. amane jamavAnI ruci nathI. tyAre meM araja karI ke kema sAheba? kAMI tabiyata narama che? tyAre kahyuM ke nA. tyAre pharI kAraNa pUchyuM. tyAre kRpAnAthe kahyuM ke pratikramaNa 349
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti thayuM nathI. AthI huM Azcarya pAmyo ne meM pUchyuM ke sAheba, pratikramaNa zene? tyAre kRpAnAthe kahyuM ke savAramAM je ame oDhaNInI kiMmata karI hatI, tenA saMbaMdhamAM oDhaNInA mAlika atrenA khojAne, amArA taraphathI te oDhaNInI kiMmata ochI IT IT thavAthI te khapI nahIM, ema lAgavAthI tene amArA pratye kAMI khoTuM lAgyuM che. tenuM haju amArAthI samAghAna thayuM nathI, mATe tuM jamI le. eTale ApaNe tenI pAse jaIe. pachI huM jamyo ane ame te khojA pAse gayA. tyAM te khojAnA mananuM samAdhAna kRpAnAthe karyuM. -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.333) pa.pU.prabhuzrIjI ane pU.mohanalAlajI mahArAja vaccenI paraspara nirmaLa kSamApanA munionuM draSTAMta - "saMtajano ghaNA kSamAzIla ane keTalA karuNALu hoya che te vAta tArIkha 4nI sAMje pratyakSa dIThI. prabhuzrIjIe kRpA karIne jema cAlatuM hatuM tema zAstravAMcana zarU karI cAlu rAkhavAnI rajA ApI. tethI mUlAcAra vAMcavAnI zarUAta thaI. temAM pratikramaNa che te bhAva pariNAmanI zuddhi che. e vAta AvI tyAre mohanalAlajI mahArAje kahyuM ke pariNAmamAM (bhAvomAM) rAgAdinI malinatA prakRtinA udayathI thaI hoya to te dUra karI nirmaLa pariNAma karavA; ema prAyazcitta saMbaMdhI vAta karatA hatA. te vakhate prabhuzrIjIe hAtha joDIne munideva zrI mohanalAlajIne jaNAvyuM ke prakRtinA udayathI savAre mArA vaDe bolAyuM paNa tame je kSamA gharI sahana karyuM te kSamAne namaskAra che. tyAre 350
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana kI mohanalAlajI mahArAja paNa temanA caraNamAM hAtha mUkI mAthuM namAvavA vAMkA vaLyA hatA. paNa prabhuzrIjInA joDelA hAthe temanA mastakane rokI rahyAM hatA. IIIMANAS Ama paraspara munizvaronA nirmaLa pariNAmanuM AbehUba citra tyAM hAjara rahelAne stabdha kare hatuM." (pU.zrI brahmacArIjInI noTamAMthI) A jIva pArakA doSa jovAmAM zUro che, paNa AvA nikhAlasa bhAve hRdaya khAlI karI namratA bhAva ghAraNa karavAnuM zIkhyo nathI. zuddha aMtaHkaraNapUrvaka khamAvavAthI mRgAvatIne kevaLajJAna mRgAvatInuM dRSTAMta - trIjuM sAghana paraspara khamAvavAnuM che. te upara evI kathA che ke eka vakhate caMdanabALA sAthvI tathA mRgAvatI ziSyA sAdhvI vIraprabhune vAMdavA gayA hatA. te divase sUrya caMdra mUlavimAna sahita prabhune vAMdavA AvyA hatA. tethI asta samaya thayA chatA samavasaraNamAM divasavat prakAza hato; paraMtu dakSapaNAthI sUryAsta samaya jANI ekadama caMdanabALA upAzraye AvyA, IryApathikI paDikkamI nidrAvaza thayA. pachI sUrya caMdra svasthAne gayA eTale 351
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti 1 1 ekadama aMghakAra thaI gayo, tethI rAtri paDI javAne lIdhe bhaya pAmIne mRgAvatI tatkALa upAzraye AvyA. ane IriyAvahI paDikkamatAM caMdanA sAdhvIne kahyuM ke "he guNIjI! mAro aparAdha kSamA karo." caMdanabALAe kahyuM ke 'he mRgAvatI! tArA jevI kulInane Ama karavuM ghaTe nahIM." mRgAvatI bolI ke have pharI vAra AvuM karIza nahIM.' ema kahI te caMdana1 = bALAnA pagamAM paDyA. caMdanabALAne to pAchI nidrA AvI gaI, paraMtu zuddha aMtaH karaNavaDe vAraMvAra pazcAttApa pUrvaka khamAvavAthI mRgAE- vatIne kevaLajJAna pragaTa thayuM. tevAmAM caMdanabALA pAse sarpa Avato hato, eTale mRgAvatIe kevaLajJAnathI jANI caMdanabALAno hAtha UMco karyo, tethI teo jAgI gayA. hAtha UMco karavAnuM kAraNa pUchatAM temaNe sarpano vRttAMta jaNAvyo. caMdanabALAe pUchyuM ke-"AvA aMdhakAramAM sarpa Ave che ke kema jANyuM? temaNe kahyuM ke "ApanA pasAye'. ema pUchatAM tene kevaLajJAna thayeluM jANI mRgAvatI ziSyA sAdhvIne khamAvatAM caMdana bALAne paNa kevaLajJAna prApta thayuM. evI rIte paraspara khamAvIne mithyA duSkata ApavuM. (u.prA.bhA.nA AdhAre) 7 - / 352
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kSamApanA'nA pAThanuM vivecana samaDIe potAnA aparAghanI kSamA mAgI samaDInuM dRSTAMta - kauzAMbI nAmanI nagarImAM mahipAla nAme rAjA hato. te te nagaranA udyAnamAM traNa jJAnane ghAraNa karanAra varadatta nAme muni padhAryA. caturvidha saMghane A pramANe dezanA ApavA lAgyA-jaina gharma pALanAro mumukSu aparAdhI ane niraparAthI banne upara dayA kare che. jema caMdra, rAjA ane caMDAla bannenA ghara upara sarakhI krAMti prasAre che tema. A pramANe gharmadezanA detA gurune akasmAta hasavuM AvyuM. te joI sabhAjano vismaya pAmI bolyA : bhagavan! pravacanamAM kahyuM che ke hAsya karavAthI sAta athavA ATha prakAranA karmano baMdha thAya che. to tamArA jevA mohane jitanArA puruSone avasara vinA hAsya utpanna kema thayuM? mUni bolyA - "bhadro" sAMbhaLo, A lIMbaDAnA vRkSa upara samaDI nAme pakSiNI dekhAya che, te pUrvabhavanA verathI krogha lAvI be paga vaDe mane mArI nAkhavAno vicAra kare che. te sAMbhaLI lokoe kautukathI teno pUrvabhava pUchyo tyAre muni te samaDIne pratibogha thavA mATe te samaDIno pUrvabhava kahevA lAgyA. A bharatakhaMDamAM Avela zrIpUra nAmanA nagaramAM ghanya nAme eka zeTha raheto hato. tenI strInuM nAma suMdarI hatuM. te vyAbhicAriNI hatI. te eka divasa potAnA patine mAravA mATe dUdhamAM jhera bheLavIne ApavA jatI hatI, tyAM rastAmAM sarpe DaMkha mAryo ane te turata mRtyu pAmI ane siMha thaI. ghanya zeThe paNa vairAgya pAmI pachI dIkSA grahaNa karI hatI. see a es e R R I [ A. Pii \ / 353
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti anyadA koI vanamAM A ghanya muni kAyotsarge rahyA hatA. te vakhate pUrvabhavanI strI je siMha thaI che teNe ghanya munine mArI nAkhyA. muni bAramA devalokamAM gayA. siMha cothI narake gayo. ka 2 / 0 0 che ke : 1 tu, TITIN h e ee e je 0 g STS) pachI dhanya muninA jIva svabhAva nino jIva svargamAMthI cyavIne caMpAnagarImAM datta nAmanA zreSThIne ghera varadatta nAme putra thayo. janmathI ja vairAgI, vivekI, dAtAra ane dayALu hato. thoDA ja vakhatamAM te samati pAmyo. suMdarIno jIva cothI narakamAMthI nIkaLIne varadattanA ghare dAsIno putra thayo. pUrvanA verabhAvane lIdhe e haMmezAM varadattane zatrunI jema jovA lAgyo. varadattane vizvAsa bese eTalA mATe jainadharma pALavA lAgyo. tethI zeThe A mAro gharmabaMdhu che ema vicArI lokonI samakSa potAnA bhAI tarIke sthApana karyo. te kapaTathI bhakti batAvavA lAgyo ane aMdarathI mAravAnA upAya vicAravA lAgyo. teNe eka vakhate sUtI veLAe zeThane viSayukta nAgaravelanuM pAna ApyuM. paNa zeThane covihAra hovAthI ozikA nIce mUkI sUI gayA. savAre UThI zeTha derAsare gayA. zeThANIe AMgaNe UbhelA dAsI putrane kahyuM ke "devara! A tAMbula grahaNa karo. te laIne khAI gayo. tatkALa te maraNa pAmyo. 354
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana ArtadhyAnanA kAraNe mRtyu pAmIne A have samaDIrUpe utpanna thayo che. ane meM vairAgya pAmIne A dIkSA grahaNa karI che. huM ne te vakhate samaDI potAno pUrvabhava sAMbhaLI jAtismaraNajJAna utpanna thavAthI vRkSanI nIce UtarI gurunA caraNamAM paDI ane potAno aparAgha khamAvyo. pachI muninA vacanathI anazana karIne svarga gaI. rAjA vagere pratibodha pAmyA ane ahiMsA gharma svIkAryo. muni cAritra pALIne mokSe padhAryA. samaDIe kSamA mAgI to uttamagatine pAmI. -upadeza prAsAda bhASAMtara bhA.1 (pR.24) guru AgaLa potAnA doSanI sAcA aMtaHkaraNe karelI kabUlAta madanakumAranuM dRSTAMta - eka sagRhastha hato tene putra thayo. paNa enI mA marI gaI tethI tenA pitAzrIe vicAryuM ke jo koI sArI kanyA maLe to pharIthI lagna karuM. sArA saMjoge sArI kanyA paNa paraNyo. paNa thoDA varSomAM to bApa paNa gujarI gayo. have gharamAM sAvakI mA ane dIkaro rahyA. ekAMta bahu aniSTa vastu che. madana nAmano dIkaro bharajuvAnImAM Avyo. sAvakI mA paNa bharajuvAna hatI. tethI ekAMta maLatA bannenuM patana thayuM. eka divasa AcArya mahArAja vyAkhyAna ApatA hatA. temAM brahmacarya saMbaMdhI bahu vistArathI vivecana karyuM. mA ane dIkaro roja vyAkhyAna sAMbhaLavA jAya. Aje brahmacarya saMbaMdhI sAMbhaLavAthI emanA manamAM bahu pazcAttApa thayo. vyAkhyAna puruM thaI gayA pachI loko to baghA cAlyA gayA. paNa raMbhA nAmanI mA ane madana nAmano dIkaro besI rahyA. baghAnA gayA pachI madane guru mahArAjane ghIme svare kahevAnuM zarU karyuM 355
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti E nI ke, mahArAja ! Aje brahmacarya saMbaMdhI vyAkhyAna sAMbhaLIne huM khUba ja UMDA vicAramAM paDI gayo chuM. Ape kahyuM ke parastrI, vezyA vagere sAthe vihAra karanArA to durgati pAme che. te to kharuM paraMtu huM to mArI mAtA sAthe vihAra karuM chuM to have amArI kevI durgati thaze? ane AvA ghora pApamAMthI chUTavAno he mahArAja, kAMI paNa upAya che? yuvAne gaLagaLA thatAM kahyuM. mahArAjazrIe eka kSaNa vicAra karIne kahyuM ke "bhAI! temAMthI bacavAno upAya che." madane kahyuM ke "zuM upAya che? te game tevo duSkara haze to paNa huM te upAya karIza." mAtAe paNa hA kahI. VIET dI: mahArAje kahyuM "to tame kAle eka khAdIno kakaDo lAvajo ane tene eka vAsaNa upara barAbara bAMdhIne mArA Asana nIce mUkI tame vyAkhyAna sAMbhaLavA besajo. vyAkhyAnano pUrva vibhAga pUro thAya ane uttara vyAkhyAnanI zarUAta karuM tyAre tame tamArI vAta badhA lokonI samakSa UbhA thaI kahI saMbhaLAvajo. loko niMdA kare to paNa tame samatA rAkhajo. jema loko niMdA karaze tema tema tamArA karmo khapatA jaze ane khAdInA kakaDAmAM rahelA kANA pUrAtA jaze. jeTalA kANA bAkI raheze teTalA bhava tamAre karavAnA bAkI che ema samajavuM. pachI banne jaNa ghera gayA. 356
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kSamApanA'nA pAThanuM vivecana bIjA divase mahArAjazrInA kahevA pramANe khAdIno kakaDo lAvI vAsaNa 'E . upara bAMghI mahArAjanA Asana nIce te vAsaNa mUkI dIdhuM. vyAkhyAna sAMbhaLatA pUrva vyAkhyAna pUruM thayuM eTale madane UbhA thaI vinayapUrvaka ghIme ghIme bolavAnuM zarU karyuM. niSkAraNa karuNALa prabhu! Aje mAre kAMIka kahevuM che mATe te kahevAnI mane anujJA Apo." mahArAjazrIe sabhA samakSa najara karI. temanA manobhAva uparathI baghAnI saMmati samajI te yuvAnane bolavAnI rajA ApI. mAtA ane putra vacce abrahmacarya sevavuM asaMbhavita che paNa saMbhavita thayeluM joI mane bahu kaMpArI chUTe che." yuvAnano sAda gaLagaLo thaI gayo. "te mAtA putra paraspara abrahma sevI aghora pApamAM paDanAra A tamArI vacce UbhA che te huM ane A mArI mAtA." A zabdo sAMbhaLatAMnI sAthe ja Akho upAzraya gAjI UThyo ane bannene dhikkAra ane phITakAranA zabdo saMbhaLAvavA lAgyA. putra ane mAtA banne A niMdAnA zabdo sAMbhaLIne sahana karI rahyA hatA. iaaW/A /N/ mahArAjazrI tenA upara eka zabda paNa bolyA nahIM ane uttara vyAkhyAna zarU karI dIdhuM. 357
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti lokone vyAkhyAna sAMbhaLavAno rasa UDI gayo ane niMdA karavAmAM DUbI gayA. vyAkhyAna pUruM thaye badhA dhikkAranI lAgaNIno varasAda varSAvatAM ghera gayA. mahArAje khAdIno kakaDo bAMdhela vAsaNa kADhIne joyuM to temAM be ja kANA bAkI rahyAM hatA. bIjA baghAM pUrAI gayA hatAM. te joI mahArAje kahyuM ke "sabhAmAM beThelA suzIlA ane sumana e be jaNa tamArI kabUlAtathI bhAre AnaMda pAmyA che. tamArA prAyazcittathI teo tamane khUba ghanyavAda ApI gayA che. A be kANA bAkI rahyAM che te ema sUcave che ke have be ja bhava tamAre karavAnA bAkI rahyA che." prAyazcittathI zuM zuM nahi maLatuM hoya? ghaca che guru mahArAjane ke jemaNe mane A upAya batAvyo. ane ghanya che e jainadharma ke jemAM AvA ghora pApamAMthI mukta thavAno mArga paNa che." -sAmayikanA prayogo (pR.67) gharmanI kriyAmAM thayela AzAtanAthI mAtaMga kuLamAM janmA mAtaMgaputranuM draSTAMta - kAmarUpapaTaNamAM koI cAMDAlane tyAM dAMtavALo putra utpanna thayo. te joI tenI mAtAe bhaya pAmIne gAma bahAra jaI te putrane tajI dIdho. tevAmAM te nagarano rAjA pharavA nIkaLyo. teNe tene dITho, eTale parijana dvArA potAnA mahelamAM laI jaI tene ucheryo. - 358
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana anukrame te yuvAvasthA pAmyo. prAMte rAjAe tene ja gAdI upara besADIne 6 ka. dIkSA lIdhI. te rAjarSi anukrame jJAnI thayA, eTale putrane pratibogha karavA tyAM ja AvyA. rAjAne khabara thatAM te moTI samRddhithI gurune vAMdIne pAse beTho. tevAmAM be te cAMDAlanI strI paNa tyAM AvI. gurune vAMdIne beThI. te mAtaMgIne joIne rAjA harSa pAmyo ane te mAtaMgI paNa rAjAne joIne harSa pAmI. tenA romAMca vikasita thayA ane tatkALa tenA banne stanamAMthI dUghanI ghArA nIkaLI. te joIne rAjAe Azcarya pAmI gurune pUchyuM ke - "he svAmI! mArA darzanathI A mAtaMgInA stanamAMthI dUgha kema nIkaLyuM?" muni bolyA ke - "he rAjA! A mAtaMgI tArI mAtA che. teNe tane janmatAM ja gAma bahAra tajI dIdho hato, tyAMthI meM laIne tAruM pAlana karyuM hatuM, ane mAre putra nahIM hovAthI tane rAjya ApyuM hatuM. te sAMbhaLIne rAjAe pUchyuM ke - "he guru! kayA karmathI mAtaMga kulamAM mAro janma thayo? ane kayA karmathI mane rAjya maLyuM?" muni bolyA ke - "tuM pUrvabhave zrImAna ane vivekI zreSThI hato. ekadA jinendranI pUjA karatAM eka sugaMdhI puSpa padmAsana uparathI paDyuM. te ati sugaMdhI che ema jANI teM pharIthI te puSpa prabhu para caDhAvyuM. re, 359
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti * avidhie snAna karyA vinA e pramANe karavAthI teM mAlinyapaNAnuM pApakarma / upArjita karyuM, te pApanI AlocanA karyA vinA maraNa pAmI mAtaMga kuLamAM tuM kAra utpanna thayo, ane vidhipUrvaka pUjA karavAnA puNyathI tuM rAjya pAmyo." A pramANe sAMbhaLIne tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM, eTale tarata ja teNe rAjya tajI daIne dIkSA lIdhI. aMte samagra duSkarma AlocI pratikramIne svarge gayo. -upadeza prAsAda bhASAMtara bhAga-5 (pR.18) Avazyaka nityaniyama pratidina samayasara karavAM eka ziSyanuM dRSTAMta - ApaNe sAmAyika, AlocanA, Atmasiddhi vagere roja bolIe chIe te kriyAo vaDe mana zuddha thAya che ane pariNAma sthira thaI tattvanI prApti thAya che. eka ziSyane zaMkA thaI ke A roja nityaniyamanA pATha karavA vigere kriyA zuM kAma karavI joIe? tethI gurune pUchyuM. gurue vicAryuM ke Ane ekadama samajAvavAthI nahIM = samaje tethI kahyuM ke pachI samajAvIza. pachI teo je kuTiramAM rahetA hatA tyAM ziSya savAre Avyo tyAre tene kahyuM ke Aje to bahAra amuka jagyAe besavuM che. bIje divase nadIe laI gayA. trIje divase anya sthaLe gayA. ema karatAM sAta divasa kuTira sApha na karatAM anya sthaLe rahyA pachI AThame divase ziSyane kahyuM ke A kuTira jhaTa sApha kara. paraMtu tyAM kacaro bahu hato tethI ziSya kahyuM ke ahIM to bahu kacaro thaI gayo che tethI sApha karatAM vAra lAgaze. eka 360
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana tyAre e uparathI gurue samajAvyuM ke ApaNe roja keTalAMya pApa karIe E nI chIe. tenuM nivAraNa karI cittazuddhi karavAnI dararoja jarUra che. nityaniyama ) pramANe dararoja kriyAo na karIe to pachI karmamela vadhI jatAM zuddhi karavAnuM bahu muzkela paDe; mana sthira thAya nahIM. uttarottara guNavRddhi na thatAM doSavRddhi thAya. jyAre tattva vicAravA to sAtvika mana joIe. te mATe guAjJA anusAra kriyA pratidina bhAvapUrvaka karavI joIe.to puNyabaMdha thaI paraMparAe te mokSanuM kAraNa thAya. AtmArthe kriyA karavAnuM lakSa rAkhavuM. japa-tapa pUjApATha eka AtmArthe karI saMsArathI chUTavA mATe karavA. mana sthira thaI saMvara, nirjarA thAya e lakSa rAkhavo. saMsAranI sarva icchA tyAgIne AjJA ArAghavI. "jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo UtaruM chuM tema tema tamArA tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che." nityaniyamAdi pATha" mAMthI - vairAgyabhAve UMDA UtaratAM bhagavAnanuM ane potAnuM svarUpa eka jaNAya che "potAnA doSo aMtaramAM tapAsatAM bhagavAna tarapha najara jAya che. bhagavAnanuM aMtara kevuM che? te samajAya tyAre mAruM aMtara paNa tevuM ja che ema jaNAya. bhagavAnamAM doSa ke vibhAva nathI e vicAratAM pote doSa ane vibhAvathI pAcho vaLe. traNa lokanA nAtha zuddha AtmArUpa bhagavAna che. bhagavAnanA tattva-AtmasvarUpa sughI najara jAya to camatkAra lAge ke mAruM svarUpa tame pragaTa karyuM tevuM ja che! mULa svarUpamAM kyAMya bheda nathI, karmane laIne bheda kahevAya che. "jinapada nijapada ekatA." kSamApanAnI vacce mUkelA A vAkyamAM kRpALudeve uttama marmanI vAta kahI dIdhI che." UMDo vicAra karavAmAM Ave te sUkSma vicAra che tethI AtmajJAna thAya "kara vicAra to pAma." vastu svarUpa samajavA je UMDo vicAra karavAmAM Ave te sUkSma vicAra che. "vastu vicArata dhyAvarte, mana pAve vizrAma, rasa svAdata sukha Upaje; anubhava yAko nAma." ema banArasIdAse kahyuM che." AtmavicArathI sukhazAMti thAya. paNa te sadgurunA boghe thAya to ja sAcI "bIjA vicArathI mana thAkI jAya, mAthuM duHkhe. AtmAno vicAra karatAM sukha Upaje, zAMti thAya. UMDo UtaruM chuM eTale bAhyabhAvathI chUTuM chuM. jJAnI puruSanA vacananA avalaMbane potAnuM kharuM svarUpa samajAya che. sadgurunA boghe je vicAraNA thAya te suvicAraNA che." bIjA vicAro rokI manane AtmavicAramAM laI javA AtmabaLa karavuM paDe bIjA vicArothI rokIne manane AtmavicAramAM laI javuM hoya to tyAM AtmavIrya phoravavuM paDe che. pachI teno abhyAsa thaI jatAM mana te tarapha saheje DhaLe tyAre bIjAM kAma karatAM paNa 361
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe 1 AtmavicAramAM rahI zake. bhagavAnanuM svarUpa adbhuta che! vairAgya, upazama vaDe UMDA UtaratAM mArA svarUpane prakAzita kare tevuM tamAruM svarUpa kevuM jaNAya?" (nitya. pATha pR.41) boghAmRta bhAga-1' mAMthI : satsaMgamAM sUkSma vicArathI UMDo Utare to mokSanI ruci thAya jIvanamAM karavA yogya eka satsaMga che. tyAM sAMbhaLavAnuM maLe che. prabhuzrIjI kahetA ke marI jajo paNa satsaMga karajo, samyakdarzana ane ruce, saMsAra asAra che ema lAge. mokSa zAzvata che, e rucyo to samyagdarzana thayuM. jyArathI mokSanI ruci thaI tyArathI samyagdarzana che. roja saMbhAravuM ke "huM zuM karavA Avyo chuM? zuM karuM chuM?" ema jo jIva vicAra kare to pratikramaNa thAya. pratikramaNathI paNa vadhAre lAbha che. kare to thAya." -bo.1 (pR.377) zuM karavAne tuM AvIore, zuM kIgho vicAra; AjakAla UThIne cAlavuM, hAMre mukI sarve saMsAra, jone vicArI jIvaDA. jone vicArI jIvaDA re mAthe maraNano mAra, jone vicArI jIvaDA." "he bhAI jarI manamAM vicAro, kema Avyo huM ahIM; ne zuM karyuM meM kAja Aje, vyartha to jIvyo nahIM; bagaDyuM jarUra sughAravuM, sugharela bagaDe nA have, e kALajI gharI kALaje, jIvana gujAruM A bhave." -pU. zrI brahmacArIjI "tame nIrAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane gailokyaprakAzaka cho." nityaniyamAdi pATha" mAMthI - bhagavAnanI nIrAgI dazA samajavA mATe potAnA rAgadveSa choDavA paDe "jJAnI puruSa kevA nizcita che, sukhI che teno vicAra karIe to ApaNuM citta e bhAvamAM jAya che; jJAnI puruSa kevA che te kahe che. nIrAgI! te dazA samajavA potAne rAga choDavo paDe. jyAre potAne rAgadveSa thAya tyAre bhagavAnanuM nIrAgI svarUpa saMbhAre to rAgadveSa jatA rahe." prabhu rAgadveSarahita hovAthI, nirvikArI, sacidAnaMdI ane sahajAnaMdI che "nirvikArI-rAgadveSathI thatA sarva vikArathI rahita. sat--AtmA, sat cit AnaMda svarUpa, AtmAne jANavAthI thatAM AnaMda svarUpa, bhagavAna Atmika sukhavALA che. rAga, vikAra ane viSayAdino AnaMda duHkhanA kAraNa che. bhagavAna tethI chuTyA che. potAnA AtmAnuM sahaja sukha anubhave che. ATaluM to apUrNa dazAmAM paNa kvacit hoya; have pUrNadazAnAM lakSaNo kahe che." 362
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kSamApanA'nA pAThanuM vivecana bhagavAna sarvajJadazAne pAmelA hovAthI anaMtajJAnI, anaMtadarzI che bhagavAna pUrNa dazAne pAmyA hovAthI anaMtajJAnI ane anaMtadarzI che. "he mumukSu, eka AtmAne jANatAM samasta lokAlokane jANIza. ane sarva jANavAnuM phaLa paNa eka AtmaprApti che; mATe AtmAthI judA evA bIjA bhAvo jANavAnI vAraMvAranI icchAthI tuM nivarta ane eka nijasvarUpane viSe dRSTi de, ke je draSTithI samasta sRSTi joyapaNe tAre viSe dekhAze." bhagavAna kevaLajJAnI hovAthI traNeya lokane jaNAvavA samartha che sarva AvaraNa dUra thayA hovAthI bhagavAnane traNe lokanuM traNe kALanuM jJAna che. tethI railokyaprakAzaka che. A bhagavAnanA guNomAM citta rAkhavA yogya che. bIjuM jANavAnI icchAthI nivarta jJAnInA svarUpano lakSa rAkhavo." (pR.42) boghAmRta bhAga-1' mAMthI : mAruM kharuM svarUpa jJAna-darzana che, evI bhAvanA karavAnI che' "roja bolIe chIe : "tame nirAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane gailokyaprakAzaka cho." e ja ApaNuM svarUpa che. mAruM kharuM svarUpa jJAna-darzana che, evI bhAvanA karavAnI che. je kharuM svarUpa che te vAraMvAra saMbhAravAnuM che. jJAnI to pokArI pokArIne kahe che, paNa ene besavuM joIe ne?" (jUnuM bo.1 pR.273) "mAtra mArA hitane arthe tamArI sAkSIe kSamA cAhuM chuM" nityaniyamAdi pATha' mAMthI - A kSamApanA koI sAMsArika sukhanI icchAthI karI nathI. mAtra AtmAnuM hita thAya, karmabaMghathI mukta thavAya e hetuthI karI che. kharA bhAvathI bhagavAnane aMtaramAM sAkSI rAkhIne karI che. pUrve bAMdhelA karma udaya to Ave paraMtu te vakhate rAgadveSa na karatAM samatA kSamA rAkhuM jethI pharI tevAM karma na baMghAya ema bhagavAna pratye yAcanA che, bIjuM kaMI icchavuM nathI. je Ave te khamI khUMdavuM. bhagavAnane bhUlavA nahIM. ghIraja na choDavI. draDhatA hoya to kSamA rahe." (nitya. pATha pR.43) boghAmRta bhAga-3' mAMthI - paramakRpALudevano Azrita thayo te vahelo moDo tenI dazAne pAmaze "Apane pAkhI upara patra lakhavA vicAra hato paNa vahelo moko maLyo to vahelI kSamAyAcanAmAM kaMI doSa nathI. gayA kALathI comAsI pAkhI paryata ApanA tathA ApanA kuTuMbI pratye kaMI doSa thayA hoya tenI uttama kSamA namrabhAve paramakRpALudevanI sAkSIe jaya sadguruvaMdanapUrvaka yAcuM chuM te svIkArI uttama kSamA ApavA kRpAvaMta thazojI. pa.u.pa.pU.prabhuzrIjInI anaMta kRpAthI je je jIvone paramakRpALudevanI bhaktino raMga lAgyo che te colamajIThanA raMga jevo che. je 363
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti E nI paramakRpALudevano Azrita thayo te vahelo moDo tenI dazAne pAmaze, ema vicArI sarva pratye pUjyabuddhi rAkhI sarvanI kSamA yAcI niHzalya thavAno prAcIna rivAja vicAravAna jJAnIono ApaNA sarvane atyaMta upakArI chejI-bo.3 (pR.413) "eka paLa paNa tamArAM kahelAM tattvanI zaMkA na thAya, tamArA kahelA rastAmAM ahorAtra huM rahuM, e ja mArI AkAMkSA ane vRtti thAo.!" nityaniyamAdi pATha' mAMthI - navatattva ke cha pada vageremAM mane zaMkA na thAya e ja abhilASA "bhagavAna pAse zuM mAgyuM che te kahe che. eka paLa paNa tamArA kahelA tattvanI zaMkA na thAya. tamArA kahelA rastAmAM ahorAtra huM rahuM. niHzaMkatA e samakitano pahelo guNa che. eka paLa mAtra zaMkA thAya to badhuM bagADI nAkhe, gADha karma bAMdhI le. zaMkA saMtApakArI che. zaMkA rahita samaktiIne rAtadivasa puruSArtha jAge, rAtadivasa AtmAmAM vRtti lAgI rahe. ema e rIte mokSamArgamAM vartu e mAgyuM." rAtadivasa tamArI kahelI bhakti ane svAdhyAyamAM ja mArI vRtti raho "puSpamALA"mAM bhaktikartavya ane gharmakartavya ema bheda batAvyA che. satparuSanI AjJAe stuti, nityaniyama, svAdhyAya vagere karavuM te bhakti che ane te karatAM je AtmahitanA vicAra Ave, kaSAyanI maMdatA thAya, AtmAnAM pariNAma sthira thAya te gharma che. zarUAtamAM bhakti e mukhya che. tenuM pariNAma gharma che te AgaLa upara samajAya che." divase, rAtre ke nidrAmAM tamArI kahelI AjJAmAM ja pravartI e ja icchA "dehane aMge bIjAM kAryamAM pravartavuM paDe tyAre ane rAtre nidrAmAM paNa bhAvanA to AtmArtha karavAnI ja rahe ema lakSa rAkhavo. ema divase tema ja rAtre bhagavAnanI AjJAmAM gharmadhyAnamAM pravartAya e ja mArI AkAMkSA ane vRtti thAo eTale mArI sarva icchA tema ja vartana mokSa mATe ja ho." (nitya. pATha pR.43) he sarvajJa bhagavAna! tamane huM vizeSa zuM kahyuM? tamArAthI kaMI ajANyuM nathI. mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA icchuM ." nityaniyamAdi pATha" mAMthI - pUrve karelA pAponI kSamA cAhuM chuM ane navA na baMghAya ema icchuM chuM he bhagavAna! Apa sarvajJa cho tethI badhuM jANo cho. mArAM sattAmAM rahelAM karmane paNa jANo cho. huM alpajJa tamane zuM kahyuM? mArAM karmajanya pApo kSaya thAya ane pharI tevAM na baMghAya evI samatA kSamA ghIraja rahe ema icchuM chuM." (nitya.pATha pR.44) 364
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana bAjU guma Imain mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA icchuM chuM..... "zrImad rAjacaMdra' mAMthI - mAtra pazcAttApathI karmajanya pApanI kSamA icche to ja kalyANa koI sAdhu jeNe prathama AcAryapaNe ajJAnaavasthAe upadeza karyo hoya, ane pachI tene jJAnIpuruSano samAgama thatAM te jJAnIpuruSa jo AjJA kare ke je sthaLe AcAryapaNe upadeza karyo hoya tyAM jaI eka khUNe chevADe besI baghA lokone ema kahe ke meM ajJAnapaNe upadeza ApyA che, mATe tame bhUla khAzo nahIM; to te pramANe sAdhune karyA vinA chUTako nahIM. jo te sAdhu ema kahe, mArAthI ema thAya nahIM; ene badale Apa kaho to pahADa uparathI paDatuM mUkuM, 2 te kaho te karuM; paNa tyAM to mArAthI nahIM javAya." jJAnI kahe che tyAre e vAta javA de. amArA saMgamAM paNa Avato nahIM. kadApi tuM lAkha vAra parvatathI paDe topaNa kAmanuM nathI. ahIM to tema karaze to ja mokSa maLaze. tema karyA vinA mokSa nathI; mATe jaIne kSamApanA mAge to ja kalyANa thAya." (va.pR.992) - udayana rAjAnuM dRSTAMta - sAgharmI bhAI pratye kSamAyAcanA karuM. udayana rAjAne tyAM bhagavAnanI pratimA hatI. te pratimAne sAcavavA mATe rAjAe eka dAsI rAkhI. te kubajA hatI. paNa guTIkAnA prabhAvathI te bahu suMdara banI gaI. eka divasa caMDapradyota rAjA tyAM Avyo. te dAsIne joI moha pAmyo ane tene sAthe AvavA jaNAvyuM. paNa teNIe kahyuM ke bhagavAnanI pratimA lo to ja huM AvuM, nahI to nahI. tethI rAjA caMDapradyota bhagavAnanI pratimA tathA dAsI bannene laI gayo. udayana rAjAne khabara paDavAthI tenI sAthe yuddha karI caMDapradyota rAjAne pakaDI lAvyo ane tenA kapALamAM dAsIpati evo paTo karI coMTADyo. jyAre paryuSaNa parva AvyA tyAre udayana rAjAe upavAsa karyo ane rasoyAne kahyuM ke caMDapradyota rAjAne je bhAve te pUchIne banAva. rasoIAe pUchyuM tyAre teNe kahyuM ke Aje kema pUche che? koI divasa to pUchato nathI. tyAre rasoIAe kahyuM ke Aje to amArA udayana rAjAne upavAsa che. tyAre caMDapradyote vicAryuM ke kadAca mane mAravA mATe ema karyuM haze ema ghArI teNe kahyuM : mAre paNa Aje upavAsa che. te vAta sAMbhaLIne udayana rAjAe vicAryuM ke aho! A to mAro sAthaIbhAI thayo. tethI tene kedamAMthI mukta karAvyo ane pote 365
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti paNa mAna mUkI tenI kSamA mAgavA gayo. kSamA mAgI potAnA rAjyamAM pAcho mokalAvI dIdho. (upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.3) Ama sahadharmI bhAIbaheno pratye kharA aMtaHkaraNathI khamAvuM; paNa khamAvavAmAM mAna rAkhuM nahIM. boghAmRta bhAga-1' mAMthI : bhavabhIru jIva kaSAya thAya to pazcAttApa kare ane te potAno doSa mAne mumukSu-koI ayogya kArya karatAM prathama vicAra nathI Avato ane pachIthI vicAra Ave tyAre pazcAttApa thAya che enuM zuM kAraNa haze? "pUjyazrI-eTalI vicAranI khAmI che. keTalAka jIvone ayogya kArya karatAM prathama vicAra nathI Avato ane pAchaLathI paNa pazcAttApa nathI thato. keTalAkane prathama vicAra nathI Avato ane pAchaLathI pazcAttApa thAya che. ane keTalAkane pahelAM vicAra thAya ke A mAre karavA yogya nathI chatAM parAdhInatAne lIdhe kare, pachI pazcAttApa kare che. jIva bhavabhIrU hoya tene kaSAya bhAva thavA lAge tyAre A sArA che ema na thAya. tene manamAM "ema zA mATe thayuM?" eTaluM thAya pachI vicAra kare ke koIno doSa nathI. mArA karmano doSa che. tethI AgaLa vAda, pravAda ke jhaghaDA thatA nathI." -bo.1 (pR.229) samajIne abhyabhASI thanArane pazcAttApano thoDo ja avasara saMbhave kAma, mAna ane utAvaLa e traNa moTA doSo che. utAvaLa e moTo doSa che. dareka kAmamAM bolatAM utAvaLa na karavI. vicAra karIne bolavuM. A huM boluM chuM te hitakArI che ke nahIM? ema vicAra karIne bolavuM. thoDuMka thatuM hoya to thoDuMka kAma karavuM. paNa sAruM kAma karavuM. utAvaLa na karavI. vicAranI khAmI che." -o.1 (pR.229) 'boghAmRta bhAga-3' mAMthI :huM koIne duHkhanuM kAraNa na thAuM mATe sarvane sAcA bhAve khamAvuM chuM "khamAvuM sarva jIvone, sarve jIvo khamo mane; maitrI ho sarvanI sAthe, vairI mAnuM na koIne. aSADha comAsI pAkhI saMbaMdhI Apa koI pratye mAThA yogAdhyavasAyathI jANatA-ajANatAM ayogya vartana thayuM hoya te bhAva niMdI, pharI tema nahIM vartana thavA devAnI bhAvanAe uttama kSamA paramakRpALudevanI sAkSIe icchuM chuM tathA tevA koI ApanA vartananI smRti rahI hoya te bhUMsI nAkhI niHzalyapaNe khamuM chuMjI. klezanuM kAraNa koIne A jIva na thAya ane koIne klezanuM kAraNa na mAne evA bhAva TakI rahe tevI paramakRpALudeva pratye sAcA aMtaHkaraNe yAcanA-bhAvanA-icchA che. sarvane namrabhAve khamAvI patra pUrNa karuM chuMjI." -bo.3 (pR.703) 366
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana paryuSaNanI ArAdhanA karI sarvane bhAvathI khamAve to ArAdhaka kahevAya "AjanA divasamAM koInA pratye virogha thayo hoya te sAMja sudhImAM zamAvI devA kSamApanA Adi upAya laI zAMta thavuM. bAra mAsamAM je doSa thayA hoya te yAda hoya to tenA upAya laI nirvera thavuM athavA yAda na hoya to aMtarabhAvathI sarva pratyethI vera-virogharahita thavuM e AzayathI paryuSaNa parvanI kSamApanA hoya che. jenI sAthe virogha hoya, jANatAM hoIe chatAM te vera maTADavA upAya na laIe ke vaghArIe ane dUra jyAM vera na hoya tyAM patrAdi lakhIe evI hAla rUDhi thaI gaI che te palaTAvI hRdayamAMthI verabhAvanuM kalaMka dUra karI, "sarva jIvo mArA mitro che, temaNe karelA doSo bhUlI jauM chuM ane meM temanA pratye karelA doSonI kSamA icchuM chuM." AvuM udAra dila ja "vItarAgano kahelo parama zAMta rasamaya gharma pAmavA yogya chejI. A patra vAraMvAra vicArI, hRdaya koI pratye verabhAva na rAkhe teTalI namanatA, laghutA ane sarvane kSamAvavAnI yogyatA lAve tema ja AcaravAnI hiMmata gharI niHzalya thAya tema karavA vinaMtI chejI." -bo.3 (pR.601) kaSAya thAya e moTo doSa ane kaSAya ghaTe teTaluM kalyANa "sabhAmaMDapamAM jenI sAthe vikSepa thAya tevo prasaMga thayo hoya tenI vinayabhAve kSamA icchavA yogya che ane pharI tevo prasaMga satsaMgamAM na bane tevo lakSa rAkhavA yogya che. potAno vAMka nA hoya to paNa sAmAnA cittane samAghAna thAya te arthe paNa kSamA mAgavA yogya che. TADhA pANI (pIvA) karatAM kaSAya pariNAma thAya te moTo doSa che. tenAM pariNAmamAM pharI na avAya tevo nizcaya te kharuM prAyazcitta che. pharI ekAsaNuM karavuM te dravya-prAyazcitta che." o.3 (pR.626) huM to aghamAghama chuM ema thAya to abhimAna na thAya jIvane 'huM samajuM evuM abhimAna rahyA kare che tethI bIjAo sAthe kleza kare che ? 'tame barAbara jANatA nathI, Ama karavuM joIe, tema karavuM joIe." e Adi 'huM samajuM chuM evuM jIvanuM avyakta abhimAna che. "huM adhama chuM" evo jo nizcaya thAya to te ema jANe ke "AkhuM jagata mArA karatAM sAruM che" eTale koIthI paNa ene kleza thAya nahIM." -bo.3 (pR.626) pazcAttApapUrvaka karelA pApanI AlocanA karyA vinA pApathI chuTAtuM nathI. guruno yoga hoya to jaghanyapaNe prativarSa to jarura guru pAse AlocanA karavI. kahyuM che ke jaMbudvIpamAM jeTalAM veluonAM rajakaNa che te baghAM ratno thaI jAya ane teTalAM ratna koI prANI sAta kSetramAM Ape to paNa AlocanA karyA vinA eka divasanA pApathI paNa chuTAtuM nathI." vaLI kahyuM che ke "jaMbudvIpamAM jeTalA parvato che te badhA suvarNanA thaI jAya tene koI sAta kSetramAM Ape to paNa AlocanA karyA vinA eka divasanA pApathI paNa chuTAtuM nathI. tyAre AlocanA vinA 367
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti f6 kI ghaNA divasonA upArjita pApanI hAni to kevI rIte thAya? tethI vidhipUrvaka AlocanA karIne guru je prAyazcitta Ape te pramANe jo kare to ja te bhave paNa prANI zuddha thAya che. jo ema na hoya to draDhaprahArI vagerenI te ja bhave siddhi kema thAya?" -upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3 (pR.37) eka kuMbhAranuM draSTAMta - "eka kuMbhAra mATalA ghaDato hato. tyAre eka chokaro dUra besIne nizAna tAkIne kAMkaro pheMkI mATalAne kANuM pADI nAkhe. tyAre kuMbhAre kahyuM ke bhAI tuM A zuM kare che? mArA mATalAne nukasAna thAya che. tyAre chokaro kahe-micchAmi dukkaDe ema be-traNa vAra mATalA phoDI ema ja kahyA kare. tyAre kuMbhAre paNa eka kAMkaro laI chokarAne kAne jorathI maraDavA lAgyo. tyAre chokaro kahe mane bahu duHkhe che. tyAre kuMbhAra kahe-micchAmi dukkaDaM. chokaro kahe-evo kevo tAro micchAmi dukkaDaM. tyAre kuMbhAra kahe-jevo tAro tevo mAro. pachI mATalA phoDavAnuM teNe baMdha karyuM. Ama doSa karyA kare paNa pazcAtApa karI jIva pAcho na phare to te doSo kema jAya? mATe pazcAtApa karI doSo ghaTADavA ke maTADavA joIe to ja jIvanuM kalyANa thAya. be coroe sAcA bhAvathI pazcAttApa karyo to pApa ghovAI gayuM traNa coranuM draSTAMta - "be coroe potAnA bannenA bhoga mATe samAna mAlikIpaNe dravyanI corI karI hatI. temAM eka cora potAnA AtmAne sAcA aMtaHkaraNathI Thapako Apato kahe che ke, "AvI corInuM akArya karanAra mane dhikkAra thAo', A pramANe pazcAttApa thavAthI corI 368
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSamApanA'nA pAThanuM vivecana saMbaMghI thayelA pApano kSaya thayo, eTale tene corapaNAno abhAva thayo. kevI fe rIte? to ke koIka tevA nimittathI rAjapuruSoe temanA upara corInI zaMkA thavAthI pakaDyo ane divya karyuM. temAM tapAvela loDhAnA aDada ane tenA bIjA prakAre zuddhi karI. pharI paNa gudAmAM zULI bhoMkI. A vagere devatAnA prabhAvathI te corane kazI AMca na AvI. tathA bIjA core vivigha prakAranA akArya karelAM ane pArakuM dravya bhogavavAnA samaye tene ghaNo pazcAttApa thayo. e pazcAttApanA kAraNe corI saMbaMdhI upArjana kareluM pApakarma ghovAI gayuM. tyArapachI rAjasevakoe tene pakaDyo. devatAnA prabhAvathI tapelA aDada vagerethI tenI parIkSA - zuddhi karI. divya prabhAvathI tathA corInuM pApakarma ghovAI gayela hovAthI te corane kazI AMca na AvI. have trIjA corane pakaDyo, rAjyAdhikArIoe pUchyuM, eTale teNe kahyuM ke te banne cora che ema jaNAvyuM. trIjAne zULI para caDhAvyo, to te mRtyu pAmyo. - tyAra pachI pahelA core paNa corI karyAnI kabulAta svIkArI ke ame paNa corI karelI ja che. tene gudAmAM zULI bhoMkI, paraMtu viMghAyA vinA te nIce UtarI Avyo, tyAre sarva loko vismaya pAmyA, eTale devatAoe sAcI hakIkata jaNAvI ke, ANe corI karI hatI, paraMtu pazcAttAparUpabhAvathI corIthI upArjana karela karma khapAvI nAkhyuM che. tyAra pachI te vairAgya pAmI dIkSA aMgIkAra karI, cora RSi tarIke prasiddhi pAmyo." -upadeza pada mahAgraMtha (pR.498) 369
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti pazcAttApa ane prAyazcita na karavAthI bhayaMkara sthiti prApta thaI eka govALe bAvaLanI sULamAM jUne parovI mArI hatI, tenuM prAyazcitta na ja karavAthI te ekasone ATha bhava sudhI sULIthI maraNa pAmyo hato. govALanuM dRSTAMta - nAgapura nAmanA nagaramAM mAghava nAme eka govALa raheto hato. te eka divasa gAyo cAravA mATe moTA araNyamAM gayo. tyAM sUryano pracaMDa tApa lAgavAthI eka banela chAparAmAM gayo. tevAmAM tenA mAthAmAMthI eka jU tenA hAthamAM AvI. te joIne te nirdaya govALe tene "A jU mArA dehanuM sattva (lohI) pI jAya che." ema vicArIne zuLI upara tene parovI mArI nAkhI. te pApanA udayathI te ja bhavamAM te govALa corInA gunAmAM AvI zULInI zikSA pAmIne maraNa pAmyo. tyAra pachI te e ja pramANe ekaso ne sAta vAra judA judA bhavomAM corI vagerenA doSathI zuLInuM duHkha bhogavIne maraNa pAmyo. ekaso sAtamA bhavamAM te pApakarmano udaya thoDo rahyo, tyAre teNe tApasI dIkSA grahaNa karI; ane sadA vanamAM rahIne sUkAM pAMdaDA, phaLa, phUla vagerenuM bhakSaNa karavA lAgyo. e pramANe niHsaMgapaNe vratanuM pAlana karatAM tene vibhaMga jJAna utpanna thayuM. anyadA te araNyanI najIkanA nagaramAMthI rAjAnA alaMkAronI peTI koI core upADI. tene pakaDavA mATe rAjAnA sipAIo pAchaLa doDyA. teone pAchaLa AvatAM joIne te core ratnAlaMkAranI peTI araNyamAM satelA pelA tApasa pAse mUkI ane vaTavRkSa upara caDI gayo. sipAIo tyAM AvyA. to tApa sUtelo hato, ane pAse peTI paDelI hatI. teo peTI sahita tApasane pakaDIne rAjA pAse laI gayA. tApasa vibhaMgajJAnathI sarva hakIkata jANyA chatAM potAnA pUrvakRta karmane niMdato sato mauna ja rahyo. anyAyI rAjAe tene zULI para caDAvyo. samatAbhAve vedanA sahana karavAthI tenA pUrva karma kSaya thayA ane te zubha dhyAnamAM maraNa pAmIne devatA thayo." A pramANe abhayakumAranuM vacana sAMbhaLI baghA kSatriyo dayAgharmamAM tatpara thayA." -u.prA.bhA. bhAga-4 (pR.25) zrI haribhadra sUrine prAyazcittarUpe 1444 graMtho racavA paDyA zrI haribhadra sUrinuM dRSTAMta - potAnA ziSyone bauddhagharmanI zikSA meLavavA temane tyAM 370
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kSamApanAnA pAThanuM vivecana mokalyA hatA. pachI bauddhane khabara paDI ke A jaina che. tethI te beya tyAMthI bhAgyA. eka pakaDAyo tene mArI nAkhyo. bIjo TheTha pahoMcyo paNa thAkIne aMte e ' To e che 8 82. paNa marI gayo. tethI zrI haribhadrasUrie 1444 bauddhone telanA kaDAvamAM labdhi vaDe nAkhIne mAravAno bhAva karyo. temanA gurune khabara paDavAthI temaNe be ziSyone temanA kroghane zAMta karavA ane te doSanA prAyazcittarUpe 1444 graMtho racavAnI temane AjJA karI. te temaNe racyA. -upadeza prAsAda bhASAMta bhAga-1 (pR.119) 3OM zAMtiH zAMtiH zAMti.... nityaniyamAdi pATha" mAMthI - | sarva vibhAva bhAva mUkI de to avazya parama zAMti thAya mArA AtmAnuM kalyANa thAo, kalyANa thAo. kalyANa thAo evI bhAvanAthI viramuM chuM. sarva vibhAva pariNAmathI thAkavuM, nivRtta thavuM te zAMti che. tethI avazya kalyANa thAya che." (nitya. pATha pR.44) 371
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtranuM adbhuta mAhAbhya upadezAmRta' mAMthI - 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" e mahA camatkArika maMtra che sahajAtmasvarUpa" e mahA camatkArika maMtra che. saMbhAratAM, yAda karatAM, bolatAM, vRtti temAM vALatAM koTi karma khape che. zubha bhAva thAya che, zubha gati ane mokSanuM kAraNa thAya che. maraNa samaye cittavRtti maMtrasmaraNamAM ke te sAMbhaLavAmAM joDAya to gati sArI thaI jAya. ane janmamaraNathI mukta thavAnuM te samartha kAraNa thAya che." (u.pR.351) maMtranuM smaraNa niraMtara kartavya "sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranuM smaraNa niraMtara kartavya che. hAla te banI zake tema che. pachI je bAkI rahe che te paNa avazya prApta thaze." (u.pR.338) citrapaTa sanmukha vRSTi karI maMtra upara upayoga devo "jema bane tema zAMtibhAve "sahajAtmasvarUpa paramaguru" nAmanA maMtrano jApa karatA rahevuM. vAraMvAra smRti manamAM enI ja lAvyA karazojI. ane devAdhideva paramakRpALudevanA citrapaTa sanmukha draSTi karavI. temanAM darzana karI maMtra para upayoga devAnI bhalAmaNa chejI; temAM tamAruM kalyANa che." (u.pR.51) sahajAtmasvarUpa' e ja AtmA che ane te prApta karavAnI ja AjJA che amane je paramakRpALudeve AjJA karI che ane je ame ArAghIe chIe, jenI amane draDha zraddhA che te ame tamane Aje spaSTa aMtaHkaraNe khullA zabdomAM kahIe chIe; kAraNa ke amArAM vacana upara tamane vizvAsa che, zraddhA che ke A je pote ArAdhe che te ja kahe che. paramakRpALudevanI AjJA pratye pariNAmapUrvaka dRDha zraddhAthI upAsanA karazo to kalyANa ja che. e AjJA te "sahajAtmasvarUpa" e che; ane e ja AtmA che, ema draDha zraddhA rAkhavI. A to sAMbhaLyuM che, emAM bIjuM navuM zuM che? e prakAranA vikalpathI sAmAnyapaNAmAM na kADhI nAkhatA, AmAM koI alaukikatA rahI che ema mAnI draDha zraddhAthI ArAghana karavuM." (u.pR.489) maMtrano jApa jArI rAkhe to jaDa jevA zarIramAM cetana jaNAya ame "sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranA jApanI rAta ne divasa dhUna lagAvelI paNa vikalpa UThe ke "hajI kema kaMI jaNAtuM nathI? AtmA hoya to kaMIka dekhAyane?" paNa arUpI AtmA dekhAya? pachI kRpALudevane vAta karI ke maMtrano jApa khUba karyo paNa tame kaho cho tevuM kema kaMI jaNAtuM nathI? "kaMI nahIM, hajI jArI rAkho." evo javAba maLyo. A jaDa jevA dekhAtA dehamAM cetana jaNAya che. paNa vizvAsa ane draDhatAthI guruAjJAnuM pAlana karavuM ane jovA karavAnI icchA 372
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranuM adbhuta mAhAbhya'..... paNa na rAkhavI. yogamAM to mAtra zvAsa sUkSma thAya che. jJAnIe AtmA jANyo che te mATe mAnya che, evI zraddhA ja kAma kADhI nAkhe che." (u.pR.259) hAlatAM, cAlatAM, kAma karatAM paNa smaraNa karavuM paramArathamAM piMDa ja gALa' eTale AtmAne arthe bhAvanA karavI. hAlatAM, cAlatAM, kAma prasaMgamAM vartatAM paNa manamAM smaraNa "sahajAtmasvarUpa paramaguru'nuM karavuM, eTale kSaNe kSaNe te maMtra saMbhAravo, bhUlavA jevuM nathI." (u.pR.105) kRpALudeve maMtra ApI anaMta upakAra karyo, eno badalo koI rIte na vaLe "prabhuzrI- ('sahaja' zabda sAMbhaLatA) eNe zA kAma karyA che! kevo "sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtra yojI kADhyo che, prabhu! te vakhate to kaMI khabara oLakhANa nahIM. paNa have samajAya che ke ahoho! keTalo upakAra karyo che! kALa vahyo ja jAya che; kaMI thobhato nathI. enA upakArano to badalo vaLe tema nathI, cAmaDI utarAvI tenA joDA sivaDAvIe toya badalo vaLe tema nathI." (u.pR.308) bhAna hoya tyAM sudhI maMtramAM citta rokavuM. enA jevuM koI zaraNa nathI "jyAM sudhI bhAna rahe tyAM sudhI sahajAtmasvarUpa paramaguru" mahAmaMtranuM smaraNa rAkhavuM. upayoga baghAmAMthI uThAvI temAM rAkhavo. enA jevuM koI bIjuM zaraNa nathI. to ja kalyANa thaze. badhethI prIti uThAvI jeTalI AtmA upara prIti karI haze teTaluM kalyANa thaze. AtmA sadgurue jANyo che mATe sadgurunuM zaraNa, zraddhA, tenA upara bhakti bhAva, ruci, prIti vaghArI haze te ja kAma karaze." (u.pR.392) jJAnIe joyo tevo eka AtmA ja mAro, e zraddhA sAthe maraNa ne samAdhimaraNa "mArA to eka satvarUpI parama kRpALudeva che, ane temaNe je AjJA karI che ane kahyo che tevo sahajAtmasvarUpI eka AtmA je che, te sahajAtmasvarUpa AtmA che, nitya che, e Adi che pada je paramakRpALudeve kahyAM che te svarUpavaMta che. e mAro che ema mAnavuM. atyArathI taiyArI karI rAkhavI ke maraNa samaye A AjJA ja mAnIza, bIjAM kaMI nahIM mAnuM. e mAnavAthI ja, e mAnyatA rahevAthI te sAthe je maraNa che te samAdhimaraNa che. jJAna-darzana-cAritramaya-sahajAtmasvarUpa AtmA e ja ApaNo che, ema mAnavuM. jIva potAnI meLe zraddhA, bhAvanA kare enA karatAM A to sAkSI thaI, amArI sAkSIyukta thayuM." (u.pR.490) sahajAtmasvarUpamaya zrImad rAjacaMdra te ja mArA guru che "sadguru, pratyakSa puruSa, sahajAtmasvarUpa paramaguru-jJAnadarzanamaya zrImad rAjacaMdra te ja guru chejI." (u.pR.63) 373
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti zrImad rAjacaMdra prabhu zuddha caitanya svAmI sahajAtmasvarUpa paramaguru che zrImad paramakRpALu devAdhideva sadguru deva zrI rAjacaMdra zuddha caitanyasvAmI sahajAtmasvarUpa paramagurune trikALa namaskAra ho! trikoNa zaraNuM ho! jaya zrI gurudeva! jaya gurudeva! jaya gurudeva! gurudevanI jaya varto, jaya vartA!" (u.pR.65), maMtramAM vRtti rokavI. nahIM to najara kare tyAM moha thAya. brAhmaNano dIkaro koLIne tyAM Ucharyo ane potAne koLI mAnato hato; pachI tenA bApe samajAvyo tyAre cetIne sAdhu thaI gayo, tema cetavAnuM che. vIlo mUkyo to satyAnAza vaLaze. kSaNa kSaNa 'sahajatmasvarUpa paramaguru" eTale potAnuM AtmasvarUpa je che tene saMbhAravuM ane paramAM vRtti jatI rokavI. nahIM to najara karatAM moha thAya. ane te mahAbaMghanamAM laI jAya." (u.pR.414) boghAmRta bhAga-1' mAMthI - jene amUlya samayano upayoga karavo hoya to smaraNa karyA karavuM pUjyazrI-smaraNa" e adbhuta vastu che. svasvarUpanI prApti karAvanAra tathA svarUpamAM sthiratA karAvanAra che. Akho divasa tenuM raTaNa karavAmAM AvatuM hoya to paNa nityaniyamanI mALA gaNavAnI cUkavI nahIM. jene amUlya samayanI kSaNa paNa nakAmI na javA devI hoya tene mATe smaraNa" e apUrva vastu che. kUvAmAM paDelA DUbatA mANasane hAthamAM doraDuM Ave to te DUbe nahIM, tema "smaraNa" e saMsAra samudramAMthI tAranAra vastu che." -bo.1 (pR.39) ja jo 3 ka 374
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sahajAtmasvarUpa paramaguru maMtranuM adbhuta mAhAbhya'... kAma karatAM paNa smaraNa karavuM, kAma pUruM thaye paNa smaraNa karavuM? "ApaNane je smaraNa maLyuM che tene yAda na kare ane pachI kahe ke saMkalpa- vikalpa bahu Ave che. to e bhUla potAnI che. mATe hamezAM smaraNa yAda rAkhavuM. * kAma karato hoya tyAre paNa smaraNa karavuM ane kAma pUruM thaye paNa smaraNa karavuM." -dho.1 (pR.109) zAstro karatAM smaraNamAM vaghAre vRtti rAkhavI' "smaraNa na bhulAya evo lakSa rAkhavo. zAtA azAtAmAM ke game tyAre e na bhUlavuM. zAstro karatAM smaraNamAM vaghAre vRtti rAkhavI." -o.1 (pR.155) kAma hAtha pagathI ane moDhe maMtranuM smaraNa karatA rahevuM "eka samaya paNa nakAmo na gumAvavo. hAlatA pharatAM 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" nI Teva pADavI. kAma karavuM hoya to hAtha pagathI kare che, kaMI moDhAthI karavuM nathI. moDhAthI 'sahajAtmasvarUpa paramaguru'nuM smaraNa karatA rahevuM." -bo.1 (pR.107) navakAramaMtramAM pAMca parameSThi che. te badhA "sahajAtmasvarUpamAM AvI jAya che " "sahajAtmasvarUpa paramaguru" emAM pAMca parameSThi AvI jAya che. pAMcenuM svarUpa sahajatmasvarUpa che. A maMtra che te AtmA che. hAlatAM, cAlatAM, kAma karatAM maMtrano jApa karyA karavo. kAma to hAtha pagathI karavAnuM che paNa jIbha to navarI che ne? smaraNa bhulAya nahIM evI Teva pADavAnI jarUra che." te upara eka draSTAMta che. -bo.1 (pR.211) niraMtara maMtra moTe rahe to maraNa avazya sudhare eka paMDitanuM draSTAMta - eka paMDita hato. te bahu bhaNelo hato. smaraNa zakti eTalI baghI hatI ke so zloko koI bIjo mANasa bolato hoya te sAMbhaLI te paMDita so zloko bolI zakato. teNe so zlokonI racanA karI hatI. te moDhe yAda rAkhI, pachI moDhe ja tenI TIkAnI racanA karI hatI. te paMDita chokarAone bhaNAvato. eka divase te jAtrA karavA gayo. tyAM tene eka mahApuruSa maLyA. teoe te paMDitane eka maMtra Apyo. paMDita te maMtramAM magna thaI gayo ane gAMDA mANasanI jema bolyA kare. pachI te nizALamAM Avyo. chokarAo AvIne tene pUchavA lAgyA ke A zabdano artha zuM? paMDite kahyuM "kRSNa". pharI te chokarAoe bIjo zabda pUkyo. paMDite pharIthI kahyuM, "kRSNa." ema game te zabda pUche to paNa te paMDita "kRSNa kRSNa" ja kahe. evI raTanA lagAvavAnI che. smaraNanI Teva pADI hoya to maraNa vakhate yAda Ave ane samAdhimaraNa thaI jAya evuM che." -bo.1 (pR.211) kRpALudevanA samAgamI tribhovanabhAIe aMta sudhI maMtramAM vRtti rAkhI "khaMbhAtamAM tribhovanabhAInuM zarIra barAbara nahotuM, tyAre manamAM teone thavA lAgyuM ke A 375
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti deha chUTI jaze, mATe mAre zuM karavuM? mAre satsaMga nathI, ema thavA lAgyuM. tyAre huM tyAM gayo. temaNe mane kahyuM ke huM zuM karuM? "paramaguru nigraMtha japuM ke "AtamabhAvanA = bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re japuM? chevaTe mAre zuM karavuM? temane kRpALudeva pAsethI maMtra nahIM maLelo. pachI meM prabhuzrIjInuM kaheluM 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" japavAnuM kahyuM. tyAre temaNe kahyuM ke "A to kRpALudeva mArA mATe ja lakhI gayA che!? maratAM sudhI teonI vRtti temAM ja rahI hatI." -o.1 (pR.339) kRpALudeva sahajAtmasvarUpa che, zuddha AtmA che mATe temAM vRtti rAkhavI "kRpALudeva upara prema karavAno che. maMtra smaratAM mana kRpALudevamAM parovavuM to AnaMda Ave. maMtranA guNo sAMbhare to mana bIje na jAya. tenA vicAra rahe to zAMti rahe." -bo.1 (pR.239) maMtra e bIja che, ethI kevaLajJAnarUpa vRkSa thAya ane mokSarUpa phaLa Ave "maMtra che te jevI tevI vastu nathI. e bIja kahevAya che. emAMthI vRkSa thAya. vaDanuM bIja jema nAnuM hoya, topaNa temAMthI moTo vaDa thAya che, tema A maMtra che te vaDanA bIja jevuM che. enI ArAdhanA kare to AtmAnA guNo pragaTe. eka samyagdarzanaguNa pragaTe to baghA guNa pragaTe. "sarva guNAMza te samyatva." (95) parabhavamAM A sAthe Ave evuM che. atyAre to jeTaluM karavuM hoya teTaluM thAya. ATalI sAmagrI pharI na maLe..... zuM karavA Avyo che? zuM kare che? eno vAraMvAra vicAra karavo. gharmanA kAmamAM DhIla na karavI, karI levuM." -bo.1 (pR.390) "smaraNanuM vadhAre jora rAkhavuM. smaraNa haratAM pharatAM paNa karavuM." -bo.1 (pR.481) AtmAnuM karmamaLarahita zuddha svarUpa te ja sahajAtmasvarUpa "mumukSu-sahAtmasvarUpa eTale zuM? pUjyazrI-AtmasvarUpa jevuM che tevuM. potAnA svabhAvamAM rahevuM athavA karmamalarahita je svarUpa te sahajAtmasvarUpa. jema sphaTikaratna anya padArthanA saMyoge lIlo, pILo, lAla Adi jevo saMyoga thAya tevo dekhAya che te tenuM sahajasvarUpa nathI. paNa jyAre ekaluM nirmaLa sphaTika rahe tyAre te tenuM sahaja svarUpa che." bo.1 (pR.480). maMtra maMcyo, smaraNa karato kALakATuM have A "maMtrathI maMtrAI javuM, pArakA bola bhUlI, jJAnInA bolamAM citta rAkhavuM. jagatanAM kAmonuM game tema thAo, paNa ApaNe to jJAnI kRpALudevanuM je kahevuM che temAM ja rahevuM che. prabhuzrIjI kahetA ke gAMDA thaI javuM. smaraNamAM rahevuM." o.1 (pR.482) maMtranuM apUrva mAhAbhya lAgyuM hoya to ja aMta sughI emAM citta rahe jyAM sudhI bhAna hoya, zvAsocchavAsa cAlatA hoya, tyAM sudhI smaraNa cUkavuM nahIM. e thAya kyAre? apUrvatA lAge tyAre." -jUnuM bo.1 (pR.307) 376
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sahajAtmasvarUpa paramaguru maMtranuM adbhuta mAhAbhya'..... 'sahajAnmasvarUpa' e aghorImaMtra, game tyAM bolI zakAya mumukSu-strIone aDacaNa hoya tyAre nityaniyama tathA smaraNa manamAM karI che zake ke kema? pUjyazrI-e badhuM manamAM karavAmAM koI vAMdho nathI. prabhuzrIjI kahetA hatA ke A to aghorI maMtra che. AtmAne mATe che ane AtmA kyAM nathI! eTale badhe ja bolAya. e upara prabhuzrIjI draSTAMta ApatA. eka yatinuM draSTAMta - eka yati hato. te maMtrathI bhUta, preta kADhato hato. eka mANasane bhUta bharAyeluM te kADhavA lAgyo. tyAre bhUte kahyuM ke ahIM mane cheDato nahIM, mane ahIM ja rahevA deje. nahIM to tArI vale karIza. yatie kahyuM baghe mane yaza maLe che ane ahIM tuM mane apayaza apAvavA mAge che? te nahIM bane. ema kahI maMtra bhaNIne tene (bhUtane) kADhyo. pachI bhUta tenuM vera levA lAga zoghavA mAMDyo, paNa maMtrane laIne enuM kAMI cAle nahIM. tethI teNe vicAryuM ke jyAre dizAe jAya tyAre azuci vakhate maMtra na bolI zake; eTale te dizAe gayelo tyAre samaDInuM rUpa laIne jhApaTa mArIne loTAmAMnuM pANI DhoLI nAkhyuM ane pachI moTA pADAnuM rUpa laIne ene mAravA ghasyo. yatie joyuM ke lAga joIne vera levA Avyo che, eTale tarata ja ene aghorI maMtra yAda Avyo te maMtrane bhaNavA mAMDyo, eTale bhUta tarata bhAgI gayo. ema ApaNe maMtra game tyAM bolI zakIe." -bo.1 (pR.59) vaghAre vikalpa Ave to moTethI maMtra bolavo, paNa mUkI na devo. "mumukSu-smaraNa karuM chuM tyAre bahu muMjhavaNa thAya che ke ahIMthI jato rahuM? kyAM jauM? zuM karuM? ema mujhavaNa thAya che. pUjyazrI-baghAM karma che. AvI AvIne jAya che. gabharAvuM nahIM ane smaraNa choDavuM nahIM. smaraNathI evuM thAya che, mATe smaraNa mUkI devuM, ema na karavuM. vaghAre vikalpo Ave to moTethI utAvaLe 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" "sahajAtmasvarUpa paramaguru" "sahajAtmasvarUpa paramaguru" ema dhUna lagAvavI. mujhAvuM nahIM. smaraNa karyA ja karavuM." -jUnuM bo.1 (pR.307) "boghAmRta bhAga-3' mAMthI - sahajAtmAsvarUpa paramaguru "anaMta kIrtananuM kIrtana, parama zuddha svarUpanuM varNana ane sarva stotrono sAra he parama kRpALu! teM A mahAmaMtramAM pUryo che. alpamati ane aneka AvaraNane laIne te ukelato nathI paNa avazya te ja saMsArathI tArI sarvottama padamAM sthiti karAvaze evI atUTa zraddhA vRddhigata thatI jAya che, e ja tArI samIpa AvavAnuM sAghana ane naukAno saDha dUrathI dekhAya tevuM AzAkendra che. sarva hiMsA TALanAra evuM zuddha caitanyasvarUpa je avinAzI paramapada tenI smRti amaratA 377
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti arpaNa karanAra che, te sahajAtmasvarUpa paramaguru pada prathama ahiMsAvratano AghAra che. "jaDabhAve jaDa pariName, cetana cetanabhAva; koI koI palaTe nahi, choDI Apa svabhAva." A vacanAmRtamAM maraNanI bhItine bhAMgI nAkhI he prabhu! Ape abhayapada ApyuM che. e bhAva dRDha thaye maraNaprasaMge paNa cittamAM kSobha thavo ghaTato nathI ane e ja kharekharI ahiMsA che. jo maraNaprasaMge paNa kSobha na thAya to tethI ochAM duHkhakara ane rAtrinA svapna jevA bIjAM duHkha to najIvo che, AMkha UghaDatAM vilaya thAya tevAM che, temAM parama sahanazIlatA ApanI prasAdIthI prApta thavA yogya che. bIjAM, sat asane samajAvI satyasvarUpamAM sthira karavAmAM samartha evo A mahAmaMtra bIjuM satya mahAvrata tenuM mULa che. je je zuddha sahaja AtmasvarUpa paramagurunI bhAvanAthI rahita che te sarva vibhAvabhAvavALuM athavA asatya ane mithyA che to jenI niraMtara vRtti A mahAmaMtramAM rokAI hoya te satyamUrti kahevA yogya che. jeTaluM A sahajAtmasvarUpanI sanmukha rahevAtuM nathI teTaluM asatya pravartana che. jUThejUThuM jagata kuTAya che ane kharuM maraNa ke kharI hiMsA vA AtmaghAta paNa e ja che. he prabhu! A AtmaghAta ane asatya sthAnamAMthI tAre Azare beThelA A bALakano uddhAra karI tArA satyasvarUpamAM niraMtara TakI rahevAya tema sthApaje. trIjuM mahAvrata acoryavrata ke asteyavrata te paNa A mahAmaMtranI sahAya hoya to ja paLAyA tema che. kema ke AtmAthI anya evA je jaDa padArtho tene grahaNa karavA ane potAnA mAnavA e corI ane jUTha bannenA aparAgha karatA paNa ghaNo bhAre aparAgha che. he prabhu! A deha te sarva doSanuM sthAna tathA karmanuM kArakhAnuM che tene mAruM mAruM mAnI tene pALavA poSavA je je karyuM te badhuM corIrUpa ja che. pArakI ja cIja pakaDI pAse rAkhI che, te maraNa vakhate pAchI pArakI hovAthI okI kADhavI ja paDaze, corIno mAla koIne pace ja nahIM. lUMTArA ane coranI jJAtivALAmAMthI paNa koIne nokarImAM rAkhIne tene zAhukAra potAno paTo paherAve che eTale te zAhukArano nokara paNa zAhukAramAM ja khape che, tenA upara koI corIno Aropa mUke nahIM, kAraNa ke tenI pAse zAhukArano paTo che; tema he prabhu! Apano mahAmaMtra "sahajAtmasvarUpa paramaguru" te amArA mukhamAM jIbhanA cAmaDA para coMTyo rahe ane temAM ja vRtti rahe tyAM sudhI A lUMTArApaTTana jevA saMsAramAMthI Apane zaraNe AvatAM, e nAmanA-maMtranA mAhAbhyathI ja cora maTI trIjuM vrata pALanAra, tArI AjJAmAM upayogapUrvaka vartanAra, samiti Adi pALanAra jevA gaNAvA yogya che. tuM ja sAco zAhukAra che paNa "zAhe vANiyo raLI khAya' tema tArA zaraNathI A jIva parabhAvane oLakhI pArakI cIja pArake khAte rAkhatAM zIkhaze. cothI pratijJA brahmacaryavratanI. te paNa brahmanuM mAhAbhya samajAvanAra zuddha sahajAtmasvarUpa paramagurunA lakSathI saghAya che. brahma maha-bRhat trailokyaprakAzaka evuM AtmasvarUpa temAM caryA 378
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sahajAtmasvarUpa paramaguru maMtranuM adbhuta mAhAbhya'.... vartanA niraMtara jenI che te brahmacaryavrata zuddha svarUpanA upayoga vinA kema ra ka samajAya? vibhAvarUpa paranAra tajI svabhAva-svazakti-AtmaramaNatAmAM lIna ) puruSa ja maithunatyAga ke brahmacarya pALI zake. jyAM sudhI tArA sahaja svarUpanuM bhAna nathI tyAM sudhI te prAptinuM sAghana, pAtratA pragaTa karAvanAra bAhya brahmacarya parama upakArI che ane sahajAtmasvarUpa paramagurunI parama pratIti, ruci ane pariNati pAme te pachI A bAhya jagatanA kSaNika ane aMte durgati denAra viSayAnaMdanI ruci kema kare? brahmacaryanI A vizALa bhAvanAmAM sarva saddharmanI samApti-sAra-pUrNatA AvI jAya che. pAMcamu mahAvrata aparigraha, te paNa 'sahajAtmasvarUpa paramagurunuM parama mAhAsya pragaTya paLAya tema che. parigraha e kArAgRha ja che. jyAM sudhI e parigraharUpI graha naDe che tyAM sudhI zAMti nathI paNa jyAM "sahajAtmasvarUpa paramaguru" rUpa satparuSanI kRpAdraSTi thaI ke aMtaramAMthI te parigrahabhUta bhAgI jAya che. tenI vAsanAno kSaya thAya che ane sarva saMsAra sinemAnA khela jevo banI rahe che. potAne mAtra sAkSIpaNuM prApta thAya che. A svapna jevA saMsAramAM parigraha, chAtI para vajana mUkI koI UMghamAM mUMjhavatuM hoya tevo duHkhakara che, te parama pragaTa evA tArA svarUpanI smRtirUpa jAgRti pAmatAM te svapna ane nidrAno nAza thAya che. paramapadanI pratIti ane svarUparamaNatA e ja kharI nagnatA-asaMgatA che, te ja zuddha nirmaLatA che, jethI snAna karavAnI koI kALe jarUra paDatI nathI ane e ja anazanarUpa parama tRtinuM kAraNa che. e tArA saMpUrNa svarUpa sivAya vizvamAM kyAMya satya ekAMtavAsa nathI. tuhi tehi tehi niraMtara tuMhi tehi tuMhi hRdayamAM acaLa vAsa karI raho! 3OM OM 3OM 3OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH " bo.3 (pR.24) maMtranuM paramapremathI raTaNa kare to janma saphaLa thAya ane gati sugharI jAya anaMta kRpA karI paramakRpALudeve jaNAvelo maMtra A kalikALamAM ApaNane saMtanI kRpAthI maLyo che te ApaNA mahAbhAgya che. jema koI kUvAmAM paDI jAya ane tenA hAthamAM koI sAMkaLa ke doraDuM AvI jAya to te DUbI jato nathI, tema maMtranuM smaraNa TheTha maraNa sughI avalaMbanarUpa che. sapuruSanuM eka paNa vacana jo hRdayamAM paramapremathI ghAraNa thAya to A manuSyajanma saphaLa thaI jAya ane tenI gati sudharI jAya evuM tenuM mAhAsya che." -bo.3 (pR.70) saMtanI kRpAthI maMtra maLyo to haratA, pharatA sadA bolyA ja karavuM mahApuNyanA yoge saMtanI anaMtakRpAthI je smaraNamaMtra maLyo che tenuM vizeSa mAhAbhya rAkhI haratAMpharatAM, besatAMUThatAM, jAgatA hoIe tyAM sudhI jeTaluM bane teTaluM raTaNa karavA yogya che." bo.3 (pR.81) 379
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti smaraNamaMtranI upAsanA ullAsabhAve duHkhamAM ke sukhamAM vAraMvAra karavI. smaraNamaMtra che tenI upAsanA ullAsabhAve, duHkhanA vakhatamAM ane pachI paNa vAraMvAra karatA rahevAnuM na cUkavuM. haratAM, pharatAM, besatAM, UThatAM maMtramAM vRtti rahe tevI Teva pADI mUkavA yogya che. te maraNa vakhate jIvane mitranI garaja sAraze. eTaluM ja nahIM, paNa sadgurunuM ApeluM e amUlya vacana sadguru samAna ja che." -bo.3 (pR.103) pa.pU.prabhuzrIjIne je maMtra maLyo te ja maMtra mane maLyo, e mArA mahAbhAgyA paramakRpALudeva rALaja paghArelA te vakhate pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIne paramakRpALu pratye jevo darzanano prema hato te darzana na thayAM paNa teozrInI AjJA mAthe caDAvI rALajanA sImADAthI khaMbhAta darzana karyA vinA AMkhamAM AMsu sahita pAchA padhAryA te premanI yAdI ApI bIje divase pU. sobhAgabhAIne khaMbhAta mokalyA hatA ane maMtra pa.pU.prabhuzrIjIne jaNAvavA AjJA karI hatI, te ja maMtra Aje mane maLe che te mArA mahAbhAgya che." -bo.3 (pR.107) moDhAne to maMtranuM kAma soMpI devuM, navaruM paDe to emAM jAya. "koI kahe ke vAraMvAra maMtra bola bola kare to khoTuM dekhAya, koIne game na game, mATe bola bola karavuM ThIka nahIM, paNa tevI vAta manamAM ANI pramAda sevavA yogya nathI. bhalene koI kahe e to gAMDIo thaI gayo che, gAMDo gaNe topaNa te lata mUkavA yogya nathI. moDhAne to maMtranuM kAma 380
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahajAnmasvarUpa paramaguru maMtranuM adbhuta mAhAbhya'......... soMpI mUkyuM hoya to mana paNa jarA navaruM paDe tyAre moDhAthI maMtra bolAto hoya s temAM lakSa rAkhe. bhale mana bIje hoya ane moDhe maMtra bolAto hoya topaNa kaMI na karavA karatAM te puruSArtha sAro che." - bo.3 (pR.113) zrI rAmacaMdra baLadane aMte maMtra saMbhaLAvyo to tenI devagati thaI "zrI rAmacaMdra eka baLadane maraNaprasaMge kAnamAM maMtra saMbhaLAvyo hato. tethI tenI devagati thaI hatI." . bo.3 (pR.116) maMtra jIbhane Terave rAkhI. mUkavAthI mana paNa te tarapha prerAya "maMtranuM smaraNa to jarUra jIbhane Terave rAkhI mUkavuM ke jethI mana paNa te vacana tarapha prerAya ane zoka bhUlIne dharma saMbhAre." -bo.3 (pR.146) mahAmaMtranuM baLavAna zraddhAthI rAtadivasa raTaNa kare to mokSa paNa sulabha thAya "mahAmaMtranuM AtmadAna thayuM che, ane jIva te zraddhAne baLavAna banAvI rAtadivasa te smaraNamAM citta rAkhavAnI Teva pADe to mokSa paNa sulabha thAya, tevA mahAmaMtrano lAbha jene thayo che tevA ! jIve have gabharAvA jevuM jagatamAM kazuM cittamAM gaNavuM ghaTe nahIM." bo.3 (pR.174) mahAmaMtrano lAbha che 381
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti pa.pU.prabhuzrIjI kahe-maMtra ApIe chIe te AtmA ja ApIe chIe. parama kRpAvaMta pa.pU.prabhuzrIjIe maMtra AdinI AjJA, parama puruSa dvArA = prAta, jaNAvI. te maMtranuM eTaluM badhuM mAhAbhya teo kahetA ke "AtmA ja ApIe chIe." davA vAparIne jema rogano nAza karIe chIe tema te maMtranuM ekAgra cittathI, saMsAra vIsarI jaI temAM tanmayatA rAkhI tenuM ArAghana karavAthI janmamaraNano nAza thAya tevuM baLavAna sAmarthya temAM che; to bhavaroga nAza karavA, jeTalI ApaNAmAM zakti che teTalI badhI te AjJA uThAvavAmAM vAparavI ghaTe che." -bo.3 (pR.201) paramakRpALudevanuM zaraNa laI, maMtrane hRdayamAM rAkhI, nirbhaya rahIza. "AjathI mArA AtmAne paramakRpALudevanA zaraNamAM soMpuM ane teNe jaNAvelo maMtra e ja mIMDhaLa ne nADuM lagnane vakhate hAthe bAMdhe che tema mArA hRdayamAM havethI rAkhIza ane te paramapuruSamAM vizvAsathI ja have huM sanAtha chuM, enuM mAre zaraNa che, to maraNathI paNa mAre DaravAnuM nathI." -bo.3 (pR.218) mana kAM to kAmamAM, kAM smaraNamAM; paNa ene navaruM rAkhavuM nahIM "viSayakaSAya pajave tyAre raDavuM te kaMI upAya nathI paNa jJAnI puruSanI AjJArUpa lAkaDI / che i e e e 8 saMbhArI temAM hRdayane joDI devuM eTale viSaya-kUtarAM turta nAsI jaze, kheda karavArUpa raDavAthI te khase tema nathI, karma prArthanA sAMbhaLe tevAM nathI, te to zarama vagaranAM che. mATe jJAnInI AjJA 382
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranuM adbhuta mAhAbhya'.... maMtra-smaraNa, bhakti vageremAM citta vadhAre rAkhavAthI viSayonI baLatarAmAM pesavAno tene vakhata nahIM maLe. kAM to kAma, ke kAM to smaraNa Adi ema manane navaruM na rAkhavuM." bo.3 (pR.277) putra, ghana ke devaloka mATe nahIM paNa janmamaraNa TALavA maMtra japIza he prabhu! ApanI AjJAthI 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranuM mArA AtmAnA uddhArane arthe ArAghana karIza. bhakti karIne bIjI kazI saMsArI vAsanA poSavAnI bhAvanA na rAkhavI. loko dIkarA mATe, ghana mATe ke devalokanAM sukha mATe gharma kare che ke maMtra jape che; tema na karatAM o o o o o o * janmamaraNa TALavA ane mokSa thAya teTalA mATe ja A maMtra paramakRpALudevanI kRpAthI mane maLyo che, te jevo tevo nathI. jJAnI puruSe AtmA jevo jAmyo che, anubhavyo che, ane kahyo che tevo AtmA mAre mAnavo che, te AtmA jaNAvavA A maMtra paramapuruSe yojyo che; te AtmArthe ja huM tene japyA karIza. je jJAnI puruSe mAnyuM che, te badhuMya mAre mAnavuM che; mAruM mAneluM badhuM UMdhuM che, te savaLuM karavA A maMtramAM huM bhAva rAkhuM chuM. jema koI kUvAmAM paDI gayo hoya ane tene taratAM AvaDatuM na hoya chatAM doraDuM hAthamAM AvI jAya to pachI te DUbe nahIM, doraDe doraDe bahAra nIkaLI zake tema A maMtra jJAnInI AjJAthI maLelo mAro uddhAra karanAra che eTalo vizvAsa rAkhI bane teTalI vAra rAtadivasa japyA karavA yogya che." -bo.3 (pR.278) 383
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti maMtramAM paNa anaMta zAstrono paramArtha samAyelo che tame smaraNamaMtrano artha samajavA vinaMtI karI, tenA uttaramAM jaNAvavAnuM ke paramakRpALudeve lakhyuM che : "sapuruSanA ekeka vAkyamAM, ekeka zabdamAM anaMta Agama rahyAM che, e vAta kema haze?" (166) maMtra paNa paramakRpALudeve jaNAvelo zabda che, to temAM paNa anaMta zAstrono paramArtha samAyelo hovo joIe. te ukelavA mATe, samajavA mATe tevAM prabaLa jJAna cakSu paNa joIze. paNa tenI sAmagrI na hoya tyAM sudhI besI rahevuM ghaTatuM nathI." -bo.3 (pR.293) maMtranI vAraMvAra smRtithI prabhukRpAe teno gUDha Azaya samajAya. ApaNane sadgurunI kRpAthI maMtra maLyo che te vAraMvAra smRtimAM rahe tevI Teva pADavAthI maMtrano paramArtha pragaTavAnuM kAraNa chejI." -bo.3 (pR.297) AtmAne maMtrathI sadAya pavitra rAkhavA jApa cUkavo nahIM sarva avasthAmAM zuci-azuci gaNyA vinA, maMtranuM smaraNa thaI zake che, ema pa.u. pa.pU.prabhuzrIjIe kaheluM che, mATe AtmAne maMtrarUpI snAnathI sadAya pavitra karatA rahevAnuM cUkavA yogya nathIjI." bo.3 (pR.326) UMgha ochI thatI jAya ane mALAno krama vaghato jAya tema karavuM "ekAMtano vakhata maLe teTalo smaraNa eTale mALA gaNavAmAM kADhavo. keTalI roja mALA phare che teno hisAba paNa rAkhavo. AMgaLI upara veDhA che te gaNatA rahevAthI saMkhyAnI gaNatarI thaze. temAM dararoja thoDo thoDo vadhAro karatA rahevuM ane dararoja cALIsa ke pacAsa mALA pharavAnA krama sudhI pahoMcI tyAre kema mana rahe che, mALAno krama vaghAravA vRtti rahe che ke kaMTALo AvavA tarapha mana vaLe che, te patrathI jaNAvavA bhalAmaNa chejI. bane to rAtre paNa jAgI javAya tyAre mALA laIne besavuM, UbhA rahIne mALA gaNavI ke pharatAM pharatAM paNa gaNavI; paNa UMgha ochI thatI jAya ane mALAno krama vaghato jAya tema thoDe thoDe roja vaghAratA rahevAnI jarUra che." -bo.3 (pR.339), maMtra che te ekAgratA, jAgRtinuM prabaLa kAraNa che "maMtra ArAghanA vizeSa karatA rahevA bhalAmaNa chejI. ekAgratAnuM, jAgRtinuM mumukSu jIvane e prabaLa kAraNa che. pa.u.pa.pU.prabhuzrIjI to eTalA sudhI kahetA ke maMtra ApIe chIe te AtmA ja ApIe chIe." bo.3 (pR.388) krogha, mAna, mAyA, lobha ghaTADavAnA lakSe mALA pheravavAthI mana bhaTakatuM aTake "mALAnI zarUAtathI aMta sudhI pUrI mALA pheravavAno avakAza hoya tyAre lakSa smaraNa uparAMta eka doSa dUra karavAnA nizcayano ke ekAda guNa pragaTa karavAnI bhAvanAno rAkhavo, jema ke atyAre be-pAMca miniTa avakAza che to jarUra eka-be mALA pheravAze ema lAge tyAre pahelI 384
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sahajAtmasvarUpa paramaguru maMtranuM adbhuta mAhAbhya'... mALAmAM krogha dUra karavAno eTale koI paNa prANI pratye krogha karavo nathI, prANa : ka levA koI atyAre Ave tenA pratye paNa krogha karavo nathI, evo nizcaya ke) kSamAguNa pragaTa karavo che evI bhAvanA rAkhavI. sAmAnya rIte ekalo maMtra che bolAto hoya tyAre mana thoDI vAre bIjI koI bAbatamAM kheMcAI jAya che. maMtra uparAMta kaMIka karI zake tevI tenAmAM zakti hoya tyAre te maMtrane mUkI daIne paNa bIjI bAbatamAM taNAI javAnI tenI nirbaLatA dekhI AvI salAha jJAnI puruSoe ApI che ke tene jarUra paDe to A nakkI karelI bAbata hAtha para levI; paNa game tyAM bhaTakatuM tene rokavuM che. bIjI mALA pheravatAM mAna dUra karI vinayaguNa vadhAravAnA prayatnamAM jarUra paDye rokavuM. trIjImAM mAyA tajI saraLatA ghAraNa karavA, cothImAM lobha ghaTADI saMtoSa vadhAravA manane vALavuM." -bo.3 (pR.401) maMtra vaDe kevI kamANI thAya? to ke sarva phikara, ciMtA, krodhAdi nAza pAme "janmamaraNa chUTe evuM satsAghana paramakRpALudevanI kRpAthI A bhavamAM maLyuM che, to haratAM, pharatAM, kAma karatAM, rAMghatA, sIMghatAM, jAgatAM hoIe tyAM sudhI paramapuruSanI prasAdIrUpa maMtranuM 385
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti FE nI smaraNa cAlu ja jIbhe raTAyA kare evI Teva pADI mUkI hoya to kevI kamANI thayA kare! phikara, ciMtA, krogha, arati, kleza, kaMkAsa, zoka, duHkha baghAM ArtadhyAnanAM kAraNo, kUtarAM lAkaDI dekhI nAsI jAya tema ekadama dUra thaI jAya." bo.3 (pR.446) deha chUTI gayA pachI khabara paDe to paNa thoDIvAra maMtranuM smaraNa karyA karavuM pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIe deha chUTatAM pahelAM ghaNA vakhata agAu kahI mUkeluM ke evo vakhata Ave tyAre bIjI badhI vAto, vAcana vagere baMgha karI "sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranI dhUnathI Akho oraDo gAjI UThe tevuM vAtAvaraNa karI mUkavuM; ane deha chUTI gayo che ema khabara paDe topaNa thoDI vAra tema ja karyA karavuM." -bo.3 (pR.456) paramakRpALudevanI kRpAthI maMtra maLyo te sarva prasaMgamAM zAMti ApanAra che "paramakRpALudevanI kRpAthI je maMtranI prApti thaI che, te sarva prasaMgamAM cittanI zAMti rAkhavAnuM sarvottama rAmabANa auSadha chejI. tenuM vismaraNa thAya che, teTalA kaSAyaklezathI AtmA saMtApa pAme che." -bo.3 (pR.474) maMtra raTaNamAM ghanAdi kAMI na joIe. mAtra chUTavAnI ghagaza joIe maMtra smaraNa telanI ghAra peThe atUTa rahyA kare tevo puruSArtha jIva jo hAthamAM le, Adare to kiMI ne kaMI te dizAmAM karI paNa zake. smaraNamAM nathI vikatA joItI, nathI baLa vAparavuM paDatuM, nathI kaLA-kuzaLatA joItI ke nathI ghana kharacavuM paDatuM; paNa mAtra chUTavAnI ghagaza lAgavI joIe." o.3 (pR.476) parAyA vikalpo bhUlI have to mAtra maMtramAM ja cittane parovavuM "maMtre maMcyo smaraNa karato, kALa kAThuM have A, jyAM tyAM jovuM para bhaNI bhUlI, bola bhUluM parAyA; AtmA mATe jIvana jIvavuM, lakSa rAkhI sadI e, pAmuM sAco jIvana-palaTo mokSamArgI thavAne." (prajJAvabodha-74) maMtranuM smaraNa karatAM paramakRpALudevanI dazA pAmI zakAya "paramakRpALudeve ApelA maMtranuM smaraNa karatAM karatAM paramakRpALudevanI dazA pAmavA have to jIvavuM chejI." -bo.3 (pR.509) "sahajAtma svarUpa'mAM navakAra vagere aneka maMtro samAya che "temanI hAla icchA hoya to "sahajAtmasvarUpa paramaguru"- maMtra paNa jaNAvazo ane temAM navakAra vagere aneka maMtrono samAveza thaI jAya che. maraNa vakhate e maMtramAM citta rAkhI kyAMya 386
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranuM adbhuta mAhAbhya'.... Asakti nahIM rAkho ane sadguru paramakRpALudeve jAmyo che, anubhavyo che, te AtmA mane prApta ho e ja bhAvanAthI maraNa karanArane samAdhimaraNa prApta thAya che, ema zrI laghurAja svAmIe jaNAveluM tamane jaNAvyuM che." -bo.3 (pR.516) niyamamAM ochAmAM ochI eka mALA rAkhavI ghaTe. vaghAre potAnI zakti pramANe "tA.ka-potAnI zakti pramANe mALAno niyama rAkhavo, paNa eka mALA to ochAmAM ochI rAkhavI ghaTe. mALA vinA paNa smaraNamAM bane teTaluM citta rAkhavAthI gharma dhyAna thAya chejI. je AjJA maLI che tene AghAre je puruSArtha thAya che te gharmadhyAnanuM kAraNa chejI. "bApA, dho, T[ tavo AjJAnuM ArAghana e ja gharma che, AjJAnuM ArAghana e ja tapa che." -bo.3 (pR.para9) sarva doSanA nAzano upAya maMtra che (IIT) ////nl/ sarva doSanA nAzano upAya maMtra che. temAM vAraMvAra vRtti rahe, eka tAra temAM lakSa rahe, tevI bhAvanA kartavya che'." -o.3 (pR.575) 387
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti daradInuM mana maMtramAM ahorAtra rahe tevI goThavaNa jarUra karavA yogya maMtramAM mana ahorAtra rahe tevI chevaTe goThavaNa thAya to jarUra kartavya chejI. potAnAthI na bolAya to je sevAmAM hoya teNe "sahajAtmasvarUpa paramaguru" e maMtra daradInA kAnamAM paDyA kare teTalA utAvaLe avAje bolyA karavA yogya che." o.3 (pR.636) maMtranI Teva pADI mUkI hoya to duHkha sukhamAM zAMti rAkhI zake smaraNa niraMtara rahe evI Teva pADI mUkI hoya to te duHkhanA vakhatamAM ArtadhyAna na thavA de ane sukhanA vakhatamAM mAna, lobha, zAtAnI icchA vaghavA na de." o.3 (pR.970) eka sekaMDano paNa sadupayoga karavAnuM sAdhana te maMtra che smaraNamaMtra atyaMta Atmahita karanAra che. eka sekaMDano paNa sadupayoga karavAnuM te sAghana che. paramakRpALudeve jAmyo che tevo AtmA te maMtramAM temaNe jaNAvyo che." -bo.3 (pR.694) mUMjhavaNa vakhatamAM paNa maMtra davA samAna che "maMtranuM smaraNa karavuM. e mUMjhavaNanA vakhatamAM davA samAna che." -bo.3 (pR.700) maMtrathI jIva pApathI chUTe ane svarUpanuM bhAna thavAnuM paNa kAraNa thAya. "smaraNa, svarUpa-ciMtavana gaNAya? tenA uttaramAM jaNAvavAnuM ke jenI jeTalI yogyatA te pramANe te zabda pariName che. pApathI to jIva jarUra chUTe ne puNyabaMgha kare; paNa svarUpanuM bhAna thayuM hoya tene svarUpaciMtanarUpa ke sthiratAnuM kAraNa thAya ane svarUpanuM bhAna thavAnuM paNa smaraNa kAraNa thAya." -bo.3 (pR.708) maMtramAM cauda pUrvano sAra che; AtmA bharI Apyo che "pa.pU.prabhuzrIjIe jaNAvyuM che ke maraNa vakhate te smaraNamAM citta rahe ane AtmA jJAnIe jANelo temAM jaNAvyo che te ja mAre mAnya che, to te samAdhimaraNa che. maMtramAM to cauda pUrvano sAra che; AtmA bharI Apyo chejI. tenuM avalaMbana pragaTa AtmasvarUpa evA jJAnane zaraNe maraNaparyata TakAvI rAkhavAnuM chejI. huM samajI gayo ema karI vALavA jevuM nathIjI." bo.3 (pR.708) anaMta Agama samAya evA maMtrano lUMTatUTa lAbha eka maMtramAM anaMta Agama samAya teTalI kRpA paramakRpALudeve karI che; teno bane teTalo lAbha A bhavamAM lUTaMlUMTa laI levAno chejI." -bo.3 (pR.747) maMtronA sAmAnya artha AtmAnuM sahaja svarUpa te kevaLajJAna svarUpa che "1. sahajAnmasvarUpa eTale karmathI je vikArI ke vibhAvarUpa jIvanuM svarUpa thaI gayuM che, te 388
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtranuM adbhuta mAhAbhya'..... vibhAva TaLI kevaLa nijasvabhAvarUpa thavuM te sahajAtmasvarUpa che, te TE : kevaLajJAnasvarUpa che; tenI jemane prApti thaI che athavA te pragaTAvavA je parama , puruSArtha seve che evA pAMca paramaguru che : zrI arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAghuvarga. 2. paramaguru eTale upara jaNAvyA te pAMca parameSThI mahAtmA be vargamAM vaheMcAyelA che. eka vibhAga nigraMtha mahAtmAono che, te sAghaka che : AcArya, upAdhyAya ane sAdhu. bIjA jemanI sAghanA pUrNa thaI che evA sarvajJa bhagavaMto che : arihaMta ane siddha. zrI arihaMtane AyuSyAdi cAra karma pUrAM thatAM sudhI te dehadArI bhagavaMtarUpe darzana de che ane AyuSya pUrNa thaye siddharUpe birAje che. nigraMtha eTale jemanI moharUpa gAMTha gaLI gaI che, nirmohI banyA che. te cothe guNasthAnethI, kharI rIte chaThThuM sthAnethI te bAramA guNasthAna sughInI dazAvALA gaNAya che. pachI te kevaLajJAnI, sarvajJa banI mokSe jAya che. 3. "AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re" eno bhAva paramakRpALudeva prabhue ja A pramANe darzAvyo che : "zrI sadagurue kahyo che evA nigraMthamArgano sadAya Azraya raho. huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha strI putrAdi koI paNa mArAM nathI, zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya." (692) rAgadveSano kSaya thaye kevaLajJAna thAya che." -bo.3 (pR.762) 'sahajAtmasvarUpa' e pAMca paramaguru ke paramakRpALudevanuM svarUpa che "bIjuM maMtranA artha viSe nIce lakhelI dizAmAM vicAra kartavya chejI : (1) "sahajAtmasvarUpa eTale karmarahita dazAmAM jIvanuM je nirmaLa svarUpa che te kharI rIte pAMca paramaguru ke paramakRpALudevanuM svarUpa che. temAM lakSa rAkhavAthI ApaNA mananI malinatA dUra thaI kharA svarUpanI jijJAsA vadhatAM karma dUra thAya ane zuddha svarUpa pragaTe che. te pahelA maMtrano artha che. (2) AtamabhAvanA eTale "huM dehAdi svarUpa nathI ane deha strI putrAdi koI paNa mArAM nathI. zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya!" (692) tethI kevaLajJAna pragaTe che. (3) trIjA maMtramAM paramaguru eTale arihaMta cAra ghAtakarmono kSaya karI paramAtmA thayA che te; siddha eTale AThe karmano kSaya karI mokSe gayA che te; AcArya eTale sarva saMghanA netA jJAnIpuruSa; upAdhyAya eTale zAstrone bhaNI bIjA sAthu vagerene bhaNAve te; ane sAdhu eTale AtmajJAna pAmI saMsArano tyAga karI mokSa arthe puruSArtha kare che te muni-ema pAMce paramaguru che. te pAMcamAM sAdhu, upAdhyAya ane AcArya e traNa nigraMtha gaNAya che eTale te mohanI graMthi chedI 389
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti parigraharahita thayelA che, mokSa sAghanAra sAdhaka che. sarvajJadevamAM be parameSThI che. arihaMta ane siddha banne paramAtmasvarUpa che. arihaMta dehadhArI che. siddha bhagavAna azarIrI che. Ama 'paramaguru nigraMtha sarvajJadeva'no artha vicArazojI." -bo.3 (pR.793) sAta vyasana ane sAta abhakSya tyAgarUpa sadAcAra vRDhatAthI pALazo je niyamo tame maMtra letI vakhate lIghA che te kaDakAIthI pALazo. bIjA paNa sadAcAra bane teTalA sevazo. iMdriyono jaya karavAno abhyAsa karI sanzAstra haMmezA vicArazo to ghaNo lAbha thazejI. tyAM hAla ekalA rahetA ho to brahmacarya pALavAno lakSa rAkhazo. sUtI vakhate paramakRpALudevanA citrapaTa AgaLa brahmacaryano niyama laI te pramANe vartavuM. jeTalA divasa tema vartI zakAya teTalo vizeSa lAbha chejI. bIjA lokonA saMga karatAM pustakono paricaya vizeSa rAkhavA bhalAmaNa chejI. vAraMvAra vAMcazo to vizeSa vizeSa samajAzejI. 3OM zAMtiH" -bo.3 (pR.794) maMtra che te kRpALudevanuM svarUpa ane nizcayanaye potAnuM paNa svarUpa "smaraNa che te mAtra kRpALudevanuM svarUpa ja che ane nizcayanaye potAnuM svarUpa paNa te ja che; mATe smaraNamAM citta rAkhI AtmabhAvanA bhAvavA bhalAmaNa che.-bo.3 (pR.769) maMtranuM smaraNa rAtadivasa rAkhavA taiyArI kare to kImatI jIvana saphaLa thAya maMtranuM smaraNa rAtadivasa rahyA kare tevo puruSArtha karavA keDa bAMghI taiyAra thaI javuM ke jethI ahIM AvavAnuM bane topaNa bIjI ADIavaLI vAtomAM ApaNuM kImatI jIvana vahyuM na jAya. e ja eka raTaNa rAkhyA karavuM ghaTe chejI." -bo.3 (pR.784) 390
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza upadezAmRta' mAMthI - vyasanathI mana tyAMnuM tyAM rahe, gharmamAM vijJa pADe ane banne loka bagADe "sAta vyasanamAM je sAta vastuno tyAga kahyo che te dareka vastu vAparavAthI vyasana, Teva baMghAI jAya che, mana tyAMnuM tyAM ja rahe che, gharmamAM viba pADe che. A loka paraloka bannemAM hAnikAraka che ane gharmano nAza karanAra che. mATe tene dUrathI tyAgavAnI vRtti rAkhavI." davAmAM mAMsAdi vastu Ave to teno tyAga karI dezI davA vAparavI "koI zarIranA kAraNe davA mATe vAparavI paDe topaNa te cIja ghaNA pApanuM kAraNa che ema jANI bane tyAM sudhI te vagaranI bIjI davA maLatI hoya to tethI calAvI levuM. ghaNI dezI davAo paNa hoya che. jo davA mATe chUTa na rAkhI hoya ane davAmAM amuka mAMsAdi vastu Ave che ema khAtarI hoya to te davA vAparavA yogya nathI." (u.pR.128) rAjAne muni para zraddhA thaI to rAjyamAM zikAra karavAnI manAI karI bAlakRSNa muninuM draSTAMta :-"eka bALakRSNa nAmanA jaina muni hatA. eka vakhata saurASTramAMnA eka rAjAne temaNe varasAda Avaze evuM jaNAveluM. rAjA upAzrayamAMthI ghera pahoMcyA ke tarata varasAda thayelo. eTale temanA uparathI te rAjAnI AsthA thayelI ane tenA rAjyamAM zikAra karavAnI manAI karelI." (u.pR.262) bokaDAonI rakSA ane yuktivaDe baghAno chUTakAro bokaDAonI rakSAnuM vRSyata : "vaTAmaNamAM eka TI 2 vakhata baghA AgevAna vANiyA ane bhAvasAra beThA hatA. eTalAmAM koI moTA sAheba mATe be bokaDA sipAI laI jatA hatA. te temanI pAsethI paDAvI laI pAMjarApoLamAM mokalAvI 391
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti dIghA. sipAIne kaMI lAlaca batAvI; paNa paisA ochA paDyAthI te manAyA nahIM ane dazapaMdara jaNane pakaDIne sAhebanA taMbu AgaLa laI gayA. pachI sipAI ghamakAvavA lAgyA eTale ame eka yukti karI, baghAe bumarANa karI mUkyuM. Sii che ? (e sAhebe bahAra AvI tapAsa karI ke zuM che ane Amane zA mATe ApyA che ema pUchyuM eTale baghAe kahyuM ke bokaDA kaMI jatA rahyA haze te mATe amane pakaDI ApyA che. te sAMbhaLI sAhebe choDI mUko" kahIne kADhI mUkyA." (u.pR.263) abhakSya vastuno tyAga na thAya to naraka tiryaMca gatinA duHkha bhogavavA paDaze. jIve hajI gharma jANyo nathI. tyAganuM phaLa maLe che. "tyAge tenI Age ane mAge tethI bhAge', ema kahevAya che. kaMdamULa-lasaNa, DuMgaLI, baTAkA vagere lIlotarI, umaraDAM, vaDanA TeTA, pIpaLanA TeTA, pIpaLAnA TeTA - evAM abhakSya phaLa khAghAthI kharAba gati thAya che, buddhi bagaDe che. keTalo kALa jIvavuM che? keTalAka loka ghara karAvI bhogavyA pahelAM marI jAya che. manuSyabhava pAmIne jo cetI na levAya to narakatiryaMcanA bhavamAM duHkha bhogavavAM paDaze." (u.pR.330) UMdhiyuM, poMkamAM IyaLo baphAI jAya, mAMsa khAvAM jevAM te abhakSya che "UMdhiyuM, poMka vageremAM IyaLo vagere baphAI jatAM haze! mAMsa khAvA jevAM te abhakSya che. 392
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza AzramanI jagAmAM AvA pApanAM kAma kadI na karAya. koIe UMdhiyuM ahIM lAvavuM nahIM ane bALavuM paNa nahIM. pakavAna, patAsAM evo prasAda vaheMcavo hoya to te vaheMcavo paNa jAmaphaLa jevAM ghaNAM biyAvALAM phaLano ane jemAM jIva hoya tevI cIjono prasAda na karavo. zrAvako to jAvajIva UMdhiyuM khAvAnAM pacakhANa le che ke he bhagavAna! jIvuM tyAM sudhI evI abhakSya vastu moDhAmAM na ghAluM. enA vagara kyAM marI javAya che? khAvAnI bIjI cIjo kyAM ochI che?" (u.pR.331) boghAmRta bhAga-1,2,3 mAMthI - AjJA ArAdhavA mATe sadAcaraNanI prathama jarUra te na hoya to badhuM nakAmuM "AjJA ArAghanayogya thavA mATe sadAcaraNa sevavAnI jarUra che. te na hoya to badhuM nakAmA jevuM che. mATe prathama sAta vyasananA tyAganI jarUrI che tathA pAMca abhakSya phaLa ane magha, mAkhaNa tyAgavA yogya che. eka madhanA TIpAmAM eTalA baghA sUkSma jIvo hoya che ke te jIvo jo kabUtara jeTalA zarIranA hoya to eka lAkha yojana upara evI rIte patharAI jAya ke paga mUkavAnI jagyA na rahe." (bo.1 pR.10) mA khAvAmAM ghaNuM pApa che "aneka jaMtuonA samudAyano nAza thavAthI pedA thayeluM ane jugupsanIya lALavALuM mathanuM AsvAdana (bhakSaNa) koNa kare? arthAt na ja karavuM joIe. lAkho nAnA jaMtuonA kSayathI pedA thayeluM magha tene khAvAvALo thoDA jIvone mAravAvALA caMDALathI (jIvo mAravAnI saMkhyAnI apekSAe) paNa vadhI jAya che. eka eka puSpanI aMdarathI mAkhIo rasa pIne bIje ThekANe te rasane game che, tethI pedA thayeluM te magha kahevAya che. AvuM ucchiSTa (eThuM) magha ghArmika puruSo khAtA nathI. keTalAka manuSyo maghano tyAga kare che paNa auSadhane mATe te magha khAya che. jJAnIo kahe che ke auSaghane mATe khAdheluM madha paNa narakanuM kAraNa che. kemake kALakUTa jherano kaNIyo paNa khAdho hoya to te prANanA nAza mATe thAya che. keTalAka ajJAnI jIvo kahe che ke maghamAM paNa mIThAza rahelI che. paNa jeno AsvAda karavAthI ghaNA vakhata sudhI narakanI vedanA bhogavavI paDe tene tAttvika mIThAza kema kahevAya? jenuM pariNAma duHkhadAyI Ave temAM mIThAza hoya topaNa te mIThAza na kahevAya, mATe mathano vivekI puruSoe tyAga karavo joIe." yogazAstra (pR.149) mAkhaNa khAvAmAM paNa ghaNA jaMtuono vinAza "eka paNa jIvane mAravAmAM atyaMta pApa che, to jaMtuonA samudAyathI bharapura A mAkhaNanuM koNa DAhyo mANasa bhakSaNa kare ? chAzamAMthI bahAra kADhyA pachI aMtarmuhUrta thaye temAM ghaNA sUkSma 393
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti jaMtunA samUho pedA thAya che. mATe vivekI puruSoe te mAkhaNa na khAvuM." - yogazAstra (pR.148) sAteya vyasana narakanA hAra, koI narakamAM na jAya mATe tyAgavA kahyuM "(1) jugAralobha che te mahA kharAba che. jo te chUTe to ghaNo ja lAbha thAya tema che. ekadama paisAdAra thaI javAnI kAmanAe karI saTTA, loTarI vagere karavAM nahIM. (2-3) mAMsa-dArU- tyAgavA yogya che. (mAMsa tyAga karanAra bhIlane maLelA phaLanuM draSTAMta) (4) corI corI karIne pAse paisA Ave tyAre sAruM lAge che, paNa jenuM pariNAma kharAba Ave te vastu duHkhadAyaka che; ema samajI koIne pUchyA sivAya zAka jevI vastu paNa levI nahIM. lAkha rUpiyAnI kiMmatanI cIja rastAmAM paDI hoya te paNa levI nahIM. "e tyAgavA siddhAMta ke pazcAt duHkha te sukha nahIM", jenuM pariNAma duHkhadAyaka che te kAma kadI karavuM nahIM, ema kRpALudeve kahyuM che. (5) zikAra- koI paNa jIvane IrAdApUrvaka mAravo nahIM. ghaNA mANasone evI Teva hoya che ke mAMkaDa, macchara, jU, lIkha, cAMcaDa vagerene IrAdApUrvaka mArI nAkhe che, paNa tema karavuM nahIM. cUlo saLagAvatAM paNa lAkaDAM khaMkherIne nAkhavAM jethI jIva hoya te marI jAya nahIM. (6) parastrI ane (7) vezyAgamana- A vyasanothI A loka ane paraloka banne bagaDe che, mATe temanuM sevana karavuM nahIM. lokomAM paNa te niMdya gaNAya che mATe teno tyAga karavo." -bo.1 (pR.11) paramakRpALudevanI sAkSIe sAta vyasanano tyAga karavA yogya pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIe jaNAvyuM che ke paramakRpALudevanI sAkSIe sAta vyasanano tyAga karavA yogya che." -bo.3 (pR:21), sAta vyasanano tyAga maMtra letAM pahelAM levo jarUrI "paramakRpALudeve jaNAvelo je mArga tene vidhdha karanAra sAta vyasana che.gharmano pAyo nIti che, tethI ja sAta vyasanano tyAga, maMtra letAM pahelAM levAno hoya che." -bo.3 (pR.669) sAta vyasanamAM vRtti rahetI hoya te gharma zuM ArAghI zake ? vi. tamAro patra Aje Avyo. te bhAvadayAsAgara niSkAraNakaruNAsiMghu pa.pU.prabhuzrIjIe vAMcI A patra lakhavA sUcanA karI chejI. teozrIjIe e patra vAMcI mArI dhULa kADhI nAkhI ane Thapako dIgho ke e gharmano DhoMga karanAra duSTa AjathI atre patra na lakhe te jaNAva. "pavitra puruSonI kRpAdraSTi e ja samyakradarzana che." (21-110) ema paramakRpALudeve jaNAvyuM che. e kRpAdraSTine pAtra thavA jIve kema vartavuM ghaTe? anItine mArge cAlanAra kadI pavitra puruSonI kRpAdraSTi nahIM pAme! 394
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza sAta vyasana-jugAra, mAMsa, dArU, corI, vezyAno saMga, parastrIgamana, 'E . zikAra mahApApamAM doranAra che. temAM ja jenI vRtti rahetI hoya to te gharma zuM che / ArAdhI zakaze? paradArAgamana karanAra narake jAya che ane asahya duHkha tyAM bhogave che. alpakALanA kalpita sukhamAM phasAI jIva mahA anartha karI nAkhe che. pachI pastAvo thAya che, roga thAya che, nirdhana thAya che ane e asthira cittavALA jIvo je mAnasika duHkha bhogave che te to asahya hoya che. tenI gharmakriyAmAM dhULa paDe che, apakIrti thAya che. mAyA, kapaTa, jUTha, hiMsA e baghAM pApa tenI pUTha pakaDe che ane anaMtakALa sudhI janmajarAmaraNanAM duHkho bhogavato jIva ghAMcInA baLadanI peThe parAdhInapaNe paribhramaNa karyA kare che. A lokamAM evA loko ghaNuM karIne kamote mare che ane paralokamAM pIvAnA prahAra sahyA kare che. he bhagavAna! duzmanane paNa evA pApano rasto na maLo ema sArA puruSo to icche che. -bo.3 (pR.57) paramakRpALudevanI sAkSIe jiMdagIparyata sAta abhakSya tajavA yogya. A sAta vyasana : ane (1) vaDanA TeTA, (2) pIpaLanA TeTA, (3) pIpaLAnA TeTA, (4) umaraDAM, (pa) aMjIra, (6) magha, (7) mAkhaNa-A sAta abhakSya - A sapuruSanI - paramakRpALudevanI sAkSIe jiMdagIparyata tajavA yogya pa.u.pa.pU.prabhuzrIjIe dareka mumukSu jIvane jaNAvela che." -bo.3 (pR.329) vaDa, pIpaLa, uduMbara, plekSa ane kAkoduMbara e pAMca vRkSanA phaLomAM maccharanI jevA uDatA bahu sUkSma jIvo vaDe bharelA hovAthI te varjanIya che, laukikamAM paNa e abhakSya kahevAya che. cAra mahA vigaI - madya, madha, mAMsa, ane mAkhaNa e abhakSya che. kAraNa ke temAM te varNanA aneka saMmUrchAima jIvo utpanna thAya che. kahyuM che ke : "madya, madhu, mAMsa ane mAkhaNa e cAra je raMganA che te ja raMganA jIvo utpanna thAya che ane mare che." -zrI pArzvanAtha caritra bhASAMtara (pR.152) boghAmRta bhAga-1' mAMthI - sAta abhakSya vastu khAya to ghaNuM pApa thAya. na khAya to paNa cAle mumukSu-sAta abhakSyano tyAga zA mATe kahyo haze? pUjyazrI-jIvane ethI pApa baMdhAya che. anAdikALathI jIva pApa karato Avyo che, tethI chUTe to bhakti thAya. e khAya to ghaNuM pApa thAya che ane na khAya to enA vinA cAle evuM che." -bo.1 (pR.494) niyama laI vastu tyAge to ja vrata, nahIM to tenI hiMsAnuM pApa jIvane lAge che jyArathI niyama kare ke mAre A nathI vAparavuM tyArathI vrata kahevAya. "A sAta vyasana ane pAMca udabara phaLa tathA magha ane mAkhaNa e sAta abhakSya, tenA tyAgamAM pAMca aNuvrata AvI jAya che. vicAra kare to samajAya evuM che." -bo.1 (pR.494) 395
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti te A pramANe vicAra karatAM kaMIka samajAya che - ahiMsA aNuvrata-mAMsano tyAga, dArUno tyAga, zikArano tyAga tathA = sAta abhakSyano tyAga karavAthI ahiMsA aNuvrata paLAya che. satya aNuvrata-jugAra ke corI karanAra jUTha bole. tenA tyAgathI satya aNuvrata paLAya che. acaurya aNavata-moTI corIno tyAga karavAthI acaurya aNuvrata paLAya che. brahmacarya aNuvrata-parastrIgamana ane vezyAgamananA tyAgathI brahmacarya aNuvratanuM pAlana thAya che. parigrahatyAga aNuvrata-lobhathI mANasa jugAra rame che. mATe jugArano tyAga karavAthI alpa AraMbha ane alpa parigrahavALo zrAvaka thAya. tethI aMze parigraha tyAga aNuvrata paNa paLAya che. 'boghAmRta bhAga-3' mAMthI - thaI zake teTalA pApanA tyAganI vRDha pratijJA levI. pApathI pAchA haThavuM jarUrI "sAta vyasana ane sAta abhakSya vastuomAMthI jIvatA sudhI jeTalAno tyAga thaI zake teTalo tyAga hRdayamAM vicArI tenI AjathI pratijJA lauM chuM evo draDha nirNaya kartavya chejI. kemake pApanA paMthathI pAchA haThyA sivAya sanmArgamAM sthiratA thatI nathIjI." -bo.3 (pR.234) sAta abhakSyamAM vadhAre pApa maghamAM, sAta gAma bALe tethI paNa vadhu pApa "tame maghanI davA pUratI chUTa rAkhavA patramAM lakho cho, paNa sAta abhakSyamAM vadhAremAM vaghAre pApavALuM e magha chejI. maghamAkhI phUla uparathI rasa cUsI madhapUDAmAM jaI pUMThathI chere che eTale magha e mAkhInI viSTArUpa che. temAM niraMtara viSTAnI peThe jIvo utpanna thayA kare che. eka TIpuM magha cAkhe tene sAta gAma bALatAM jeTalAM mANasa, bALaka, pazu, jaMtuo marI jAya tethI vaghAre pApa lAge che....khAMDanI cAsaNI maghane badale vaparAya che ane lagabhaga sarakho ja guNa kare che... AtmAne maLatyAgathI ghaNA pApanA bojAmAMthI bacAvI zakAya eTalA mATe lakhyuM che.' -bo.3 (pR.693) pUrvanA pApathI mAMdagI, magha khAI pharI pApa kare to AgaLa paNa mAMdagI maghamAM bahu doSa che. sAta gAma bALI nAkhe ane jeTaluM pApa lAge tethI vadhAre pApa eka manuM TIpuM cAkhavAthI lAge chejI. pUrve pApa karelAM tene lIdhe mAMdagI Ave che ane pharI madha khAIne pApa kare to vadhAre mAMdagI AgalA bhavamAM Ave, mATe mathano tyAga na karyo hoya to AjathI tyAga karavo ghaTe chejI. evuM pApa karavAnI AjJA hoya nahIM. -bo.3 (pR.711) mAkhaNa abhakSya che mATe tenI pratijJA levI AtmAne hitakArI che "tame mAkhaNa nahIM khAvAnI pratijJA jo na lIdhI hoya to upara jaNAvyA pramANe tAjuM 396
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza mAkhaNa levAmAM doSa nathI, te lakSamAM rAkhavA bhalAmaNa chejI, ane pratijJA : ka lIdhI hoya to mAkhaNa kaMI jIvananI vRddhi karI zake tema nathI. AyuSya bAMdheluM ) che, tethI vaghAravA koI davA ke dAktara samartha nathI evo draDha vizvAsa rAkhI pratijJArUpa gharma maraNaparyata TakAvavA bhalAmaNa chejI." bo.3 (pR.372) vrata lIghA pachI vratabhaMga thAya te moTo doSa gaNAya, tene custapaNe pALavuM "mAkhaNa-bhakSaNano doSa sevAyo che, te saMbaMdhI jaNAvavAnuM ke te ThIka thayuM nathI. najIvuM jaNAtuM hoya paNa vrata lIghA pachI vratabhaMga thAya te moTo doSa gaNAya che. "vyavahAramAM jema sArA mANasanA vacananI kiMmata hoya che, tema gharmamArgamAM paNa vrata e pratijJA che." tenuM pAlana custapaNe karavA cUkavuM nahIM. doSa pharIthI na thAya te lakSamAM rAkhI atre ApanuM AvavuM thAya tyAre te thayelo doSa dUra karavA prAyazcittanI mAgaNI karavAthI Apane upAya rUbarUmAM jaNAvavAnuM pa.pU.prabhuzrIjIe jaNAvyuM chejI." -bo.3 (pR.60) prabhu sAkSIe niyama lIghA, te prANa jAya to paNa tyAgavA yogya nathI ja "tame saTTAnI bAghAnI mAgaNI karI che te vAMcI prasannatA thaI chejI. jo ke sAta vyasanamAM ja eka rIte tenI bAghA to AvI jAya che; chatAM tamArA manamAM ema rahe che ke tenI bAghA nathI lIdhI ane havethI levI che, to te paNa yogya chejI. paNa paramakRpALudevanI sAkSIe je koI niyama rAkhIe te prANa jAya paNa tyAga karavA yogya nathI ja, evI taiyArI thaye levA yogya chejI. vyavahAramAM koInI sAthe bolIthI baMdhAI gayA ane pachI ghaNuM nukasAna veThavuM paDatuM hoya topaNa AbarUnI khAtara boleluM sajjano pALe che; to jene AdhAre ApaNe mokSa meLavavo che evA paramakRpALudevanI sAkSIe koI niyama laIe to tenI AjJArUpa te bAdhA zirasAvaMdya gaNI, pAchuM pagaluM bharavAno vicAra jIvanaparyata karavo ghaTato nathI." -o.3 (pR.491) manamAM niyama lIgho che ema mAnI, tenuM pAlana karI potAnI parIkSA karavI tevI draDhatA hAla ApaNAmAM na lAgatI hoya to cha mAsa, bAra mAsa karI joyuM ke mana draDha rahe che ke nahIM. niyama na lIgho hoya chatAM manamAM niyama lIgho che ema vicArI ekAda varSa potAnI draDhatAnI parIkSA karI joI, pachI niyama levAno vicAra rAkhavo hoya to te paNa suvicAra che. ane jo aMtarathI AtmA baLapUrvaka nirNaya jaNAve to hAla paNa paramakRpALudevanA citrapaTa AgaLa tame jaNAvyuM che tema saTTAno tyAga karavAno niyama laI levAmAM pratibaMdha nathIjI." -bo.3 (pR.491) sAteya vyasana narakanA dvAra sAta vyasanamAMnA koI paNa vyasananuM sevana karanArA jIvo A bhavamAM duHkhI thAya ane bhavobhavamAM duHkhI thAya. parabhavamAM narakagatimAM bhayaMkara duHkha karoDo varSa sudhI bhogave. mATe 397
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe 5 evA duHkho jIvo na pAme tenA mATe pU.zrI brahmacArIjI "prajJAvaboghamAM pATha 36 "saguNa' nAmano che, temAM pAna 214 upara kAvyamAM baghA vyasanonA khoTA 2 phaLa saraLatAthI samajAve che. je ApaNe jANavA atyaMta jarUrI che. tethI atre te gAthAonA artha aneka drazaMto sAthe ApIe chIe. te vAMcavAthI jIvo evA pApa karatA bace ane sadA te vyasanothI dUra ja rahe jethI narakagatinA bhayaMkara duHkha temane bhogavavA na paDe. prajJAvabodha vivecana bhAga-1mAMthI : "koI upAye prathama ja TALo mithyAmati dukhavelIjI, sasa vyasana tyAgI karI levI satsaMgati sau pahelIjI." vinaya artha - koI paNa samyak upAya karIne duHkhanI velarUpa mithyAtvavALI matine arthAt je buddhimAM mithyA mAnyatAo rahelI che tene tame prathama dUra karo. te mithyA mAnyatAone TALavA mATe sAta vyasanono tyAga karIne sauthI pahelA satsaMga karI levA yogya che. "dyUtaM ca mAsaM ca surA ca vezyA, pAparddhi coryaM paradAra sevA; otAni sapta vyasanAni loke, ghorAti ghoraM narakaM nayanti." artha - jugAra (saTTo), mAMsa, madirA, vezyAgamana, zikAra, corI, paradArarasevana A sAta vyasanonI kuTevo jIvane ghorathI ghora narakamAM laI jAya che. ll8 -pra.vi.bhA.1 (pR.420) sAteya vyasanonA pUtaLA banAvI, lokone batAvI dezamAMthI bahAra kADhyA rAjA kumArapALanuM draSTAMta - aho! kumArapALa rAjAnA amArI eTale koIne mAravA nahIM evA kahelA kAmonuM zuM varNana karIe ke jenA rAjyamAM jugAra ramatI vakhate paNa koI 'mArI" evA be zabdo bolI zakatuM nahIM. eka vakhate rAjA kumArapALe sAta vyasanane hiMsAnA kAraNabhUta jANI mATInA sAta puruSonA rUpa banAvyA. temanA mukha upara bhaSI lagADI, gagheDe besADI, tenI AgaLa phUTelA Dhola vigere tuccha vAjIMtro vagADatAM tene pATaNa nagaranA corAzI cauTAmAM pheravI, - lAkaDI tathA muSTi vigerethI tADana karAvI, tene potAnA nagaramAMthI ane potAnA dezamAMthI bahAra kADhI mUkAvyA hatA." -u.bhA. bhAga-2 (pR.5) 398
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza sarva vyasanono rAjA jugAra jugAra kusaMgatinuM kAraNa, sarva vyasanamAM paheluMjI, duHkha-apakIrti-pApamULa e, kare sadA mana meluMjI." vinaya artha - sAta vyasanamAM paheluM vyasana jugAra che. te halakI vRttivALA jugArIo sAthe kusaMgatinuM kAraNa che. A vyasanathI nalarAjA ke gharmarAjAnI jema sarva khoI besI jIvanamAM duHkha UbhuM kare che. ane apakIrti pAme che tathA te pApanuM mULa hovAthI manane sadA meluM rAkhe che. eka vyasana sevavAthI sAte vyasana kevI rIte vaLage che tenA upara eka draSTAMta che : jugArI rAjAnuM draSTAMta :- koI eka dezano rAjA duSTa puruSonI saMgata thavAthI jugAranA vyasanamAM lAgI gayo. te rAjAnA be DAhyA maMtrI hatA te ghaNA vakhatathI rAjAnI sevA karatA hatA. te maMtrIoe rAjAne jugaTu na ramavA ghaNo samajAvyo paNa teNe mAnyuM nahIM. tethI te UN COVE. * ZU che * ja ) G* NARE [ . 1 w! E / \ | | | maMtrIo teno deza choDI gayA. anya dezamAM jaIne te maMtrIoe dADhI, mUcha, jaTA vaghArIne veza palaTo karyo, ane temAMno eka mahaMta banyo ne bIjo teno ziSya banyo. keTaloka samaya vItyA 399
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti bAda te banne potAnA dezanA zaheromAM pharavA lAgyA. tyAM prathama teo jude jude sthaLe ghana dATatA. pachI temanI pAse loko Ave temAM koI koIne gusaghana batAvatA. vaLI gAmanA nAmAMkita temaja potAne agAu paricita lokonA nAma tathA bIjI hakIkata jaNAvI sarvane vismaya karatA. vaLI teo Asana mAMDI yogasAdhanA karavAno DoLa karatA hatA; AthI temane ghaNA ziSyo thayA. lokomAM temanI bahu prasiddhi thavA lAgI. yogasAghana karavA mATe teo mAchalAM pakaDavAnI jALa oDhIne dararoja amuka vakhate dhyAnamAM besatA. ghIre ghIre temanI mahattA khUba vadhI gaI. ema karatAM teo je zaheramAM rAjA hato tyAM AvyA. ATalA vakhatamAM rAjA jugAramAM ghaNuM ghana hArI gayo hato. paraMtu tenAthI te vyasana mUkI zakAtuM na hatuM. mahaMtanI khyAti sAMbhaLIne te paNa temanI pAse Avyo. thoDI prAsaMgika vAta karyA pachI te rAjAnI najara mahaMte oDhelI jALa para paDI. tethI teNe sAzcaryathI pUchyuM-mahArAja, A jALa jevuM zuM che ? Apa te kema oDho cho? mahaMta- A mAchalAM pakaDavAnI jALa che. koI koI vakhate mAchalAM pakaDavAM kAma Ave che. rAjA- zuM mahArAja Apa mAchalIono zikAra karo cho? mahaMta-nAre bhAI! amArA jevA te kaMI 400
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza hiMmeza zikAra kare ? paraMtu kyAreka mAMsa khAvAnI tIvra icchA thAya che ne koI di nI ziSya te lAvI zakatA nathI tyAre mAchalAMono zikAra karavo paDe che. rAjA- Azcarya sAthe) zuM mahAzaya Apa mAMsa paNa khAo cho? mahaMta-are je rAjA! tuM bahu bhoLo che. amArA jevA yogI vaLI mAMsa khAtA hoya? paraMtu jyAre dArUno nazo vaghAre caDhe che tyAre mAMsa khAvAnI tIvra lAlasA ApoApa thaI Ave che, tene vaza thaIne amAre mAMsa khAvuM paDe che. rAjA-mahArAja huM zuM sAMbhaLuM chuM? Apa madya paNa pIo cho? mahaMte-are amArA jevA yogI dArU pIe? dArUthI to sarva yogasAghana nAza pAme. paraMtu jyAre koI vakhata vezyAne tyAM cAlyA jaIe to tyAM tene vaza thavAthI madya pIvo paDe che. rAjA-mahArAja to zuM Apa vezyAgamana paNa karo cho? mahaMta-nA nA vezyAgamana mATe dararoja javAno amane kaMI abhyAsa nathI paNa kyAre parastrI na maLe tyAre javuM paDe che. rAjA-mahArAja to zuM Apa parastrInuM paNa sevana karo cho? mahaMta-are nA nA. ghana hAtha lAge tyAre tene evA ja kAryamAM kharcavAnuM mana thaI jAya. rAjA-moTA AzcaryapUrvaka) mahArAja, Apa corI karo cho? mahaMta-are mUrkha amArA jevA yogI te vaLI corI karatA haze? paraMtu kyAreka jugAra mAM badhuM ghana hArI javAya ane jugAranI lata chUTe nahIM tyAre lAcAra banIne corI karavI paDe che. rAjA--Apa jugAra paNa ramo cho? mahaMta-hA, emAM zo vAMdho che? yathA rAjA tathA prajA. e sAMbhaLI rAjA coMkI uThyo. pachI te mastaka namAvI bolyo ke-mahArAja huM jugAra ramuM chuM, paNa A baghAM vyasano eka jugAramAMthI Ave che ema huM jANato nahoto. mATe have huM AjathI e jugArano tyAga karuM chuM. pachI rAjAe mahaMtane kahyuM ke-he mahArAja! Apa bhaviSyavettA cho ane sarva kaMI jANo cho to kRpA karIne eTaluM batAvo ke mArA junA be maMtrI deza choDIne kyAM cAlyA gayA che? teo atyAre kyAM che? temanA vagara mArA rAjyanI durdazA thaI gaI che. tyAre mahaMte kahyuM ke AvatI kAle te tane maLaze. pachI maLyAthI rAjAe temane teonA pada para pharI niyukta karyA. ane duSTa jugArI mitronI saMgata choDI dIdhI. pachI rAjyanI vyavasthA uttama rIte thavA lAgI. AthI siddha thAya che ke jugAra sarva vyasanono rAjA che tethI sAta vyasanamAM tenuM sthAna prathama mUkavAmAM AvyuM che. lA-prajJAvabogha vivecana bhAga-1 (pR.420) jugArathI rAjA rAjya hAryo, buddhi bagaDI ane durgatimAM gayo puraMdara rAjAnuM draSTAMta - siddhapura nAmanA nagaramAM puraMdara nAme rAjA hato. te suMdara nAmanA koI jugArI sAthe jugAra ramavA lAgyo. te joI eka vakhate tenI rANIe amRtasamAna vANIthI rAjAne kahyuM ke, "he svAmI! jugArathI naLarAjA ane pAMDavo pagale pagale niMdAne prApta 401
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe ka thaI duHkhI thayA che, tethI sarpa jema kAMcaLIne choDI de tema tame jugArane choDI do.' ityAdi vacano vaDe bahu nivAryA, topaNa rAjAe jugAra choDyo nahIM. eka vakhate rAjA tenA nAnA bhAI sAthe jugAra ramatAM rAjya hAryo. rAjyapATa hAravAthI anujabaMdhue tene nagaranI bahAra kADhI mUkyo. V (((@DDD SSC TOR) gajI BIDY rAjA, rANI ane eka kumArane laIne araNyamAM cAlI nIkaLyo. mArge jatAM koI bhIlanI sAthe evI zarata karI ke - "jo huM jItuM to tArI strI lauM ane hAruM to mAthu ApuM. AvI pratijJA karI jugAra ramyo, temAM rAjA jItyo. eTale jANe kAjaLathI banAvI hoya tevI kALI ane durbhAgyathI nirmANa karelI hoya tevI kurUpA bhIlaDIne laIne rAjA AgaLa cAlyo. mArge cAlatAM nIca bhIlaDIne vicAra thayo ke, "A rANI mArI patnI (zokyo hovAthI mArI vairiNI che, mATe tene mArI nAMkhu to sukha thAya.' evo vicAra karI jaLa bharavAnuM miSa karI rANIne kUvA pAse laI jaI kUvAmAM nAkhI dIdhI ane puraMdararAjA pAse AvIne kahyuM ke, "tamArI rANI to koI bIjA puruSane laIne cAlI gaI." rAjA tenA viyogathI ghaNo kheda pAmyo. pachI bhIlaDI ane kumArane laIne mArge cAlyo. mArgamAM eka moTI nadI AvI. bhIlaDI ane kumAra bannene eka sAthe nadI utAravAne asamartha hovAthI prathama bhIlaDIne laIne rAjA nadImAM peTho. tyAM koI magara rAjAne gaLI gayo, ane bhIlaDI nadImAM taNAI javAthI mRtyu pAmI. rAjAnA 402
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza bhArathI magara vaghAre cAlI zakyo nahIM. eTale kAMThA upara AvIne paDyo. DhImara lokoe tene pakaDIne cIryo, eTale tenA udaramAMthI rAjA nIkaLyo. tene LT 'T F ki A /// 1 / zItala pavanathI saMjJA AvI. eTale DhImara lokoe tene potAne ghera dAsa karIne rAkhyo. eka vakhate rAjA matsya levAne nadImAM peTho, tyAM nadInA pUramAM taNAI javAthI mRtyu pAmyo ane durgatie gayo. ahIM rANI kUvAmAM paDI hatI tene koI musApharoe kUvAmAMthI kADhI. te musApharonA sArthapatie tene kahyuM tuM koNa che? ema pUchyuM eTale teNIe potAnuM vRttAMta je yathArtha hatuM te kahI batAvyuM. tethI teNe potAnI pAse tene bahena karIne rAkhI. | nadIne kAMThe je rAjakumAra rahyo hato tene koI vidyAdharI vaitADhya parvata upara laI gaI; ane tene ghaNI vighAo zIkhavIne anukrame tenA pitAnA rAjya upara besADyo. te sAthe sArthavAha pharato pharato rANInA rAjyamAM Avyo tyAM putre mAtAne oLakhI ane page paDyo. pachI mAtAne sukhI karI. -u.prA.bhA.bhAga-2 (pR.222) 403
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti jugArInuM vyasana kevI rIte buddhine bagADe che ke potAnI rANI hovA chatAM kALI kaluTI kurUpA bhIlaDIne levAnI bhAvanA thaI ane rAjA hovA chatAM badhuM khoIne kevA duHkha A bhavamAM bhogavavA paDyAM ane parabhavamAM durgatimAM javuM paDyuM mATe ja mahApuruSo, ApaNo AtmA naraka, tiryaMca gatimAM na jAya tenA mATe A sAteya vyasanonI prathama pratijJA levaDAve che. e emano paramopakAra koI rIte bhulAya evo nathI. mAMsanuM vyasana "niraMtara jaMtu jyAM Upaje, prANI haNI jana lAvejI, jotAM, aDatAM caDhe cItarI, koNa mAMsa mukha cAvejI?" vinaya artha - bIjAM vyasana mAMsa che. jemAM niraMtara jaMtuonI utpatti thayA kare che. prANIone mArI je lAve che. evA mAMsane jotAM ke aDatAM ja cItarI caDhe, to evo koNa mUrkha hoya ke je ene mukhavaDe cAve. nirdayI mANaso AvA kAma karI durgatine pAme che. I10 -pra.vi.bhA.1 (pR.421) narakanA mArgamAM bhAthA samAna mAMsanuM koNa bhakSaNa kare? prANIone mAryA bAda tatkALa utpanna thatA anaMta jaMtuonA samUhathI dUSita thayeluM ane narakanA mArgamAM pAtheya tulya mAMsanuM kayo buddhimAna mANasa bhakSaNa kare? arthAt na kare." yogazAstra (pR.148) akabarane mAMsAhAra choDAvI varSamAM cha mahinA hiMsA baMgha karAvI akabaranuM dRSTAMta - "eka vakhate akabara bAdazAha aTakadezanA rAjAne jItavA jatAM eka divasamAM batrIza kozanI majala karI. tyAMthI AgaLa cAlI anukrame akabara bAdazAhe aTakadezanA rAjAnA nagara upara ghero ghAlyo. tyAM bAra varSa sudhI lazkarano paDAva rAkhyo, to paNa teno killo akabarane tAbe thayo nahIM. eka vakhate kAjhIo, mullAo ane musalamAnoe maLI bAdazAhane kahyuM ke "he akabara bAdazAha! tuM haMmezAM kAphara evA zvetAMbarIno saMga kare che tethI A killo levAto nathI ema jaNAya che. bAdazAhe A vRttAMta gurune jaNAvyo. guru bolyA- "je divase killo levAnI tamArI icchA thAya te divasa killo laIe paNa tamAre badhuM sainya chAvaNImAM rAkhavuM ane ApaNe bannee ja tyAM javuM. temaja te divase nagaranI bahAra ke aMdara koIe bilakula hiMsA karavI nahIM." 404
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza gurunAM AvA vacana sAMbhaLI bAdazAhe paDahanI ghoSaNAthI sarva sthAne hiMsA karavAno pratiSedha karyo ane prAtaH teo banne ekalA killA pAse javA cAlyA. te joI keTalAka niMdaka pleccho kahevA lAgyA ke "A kAphara hiMdu akabarane zatrunA hAthamAM soMpI deze." ahIM vAcakeMdra gurue killA pAse AvI eka phUMka mAravA vaDe baghI khAI rajathI pUrI dIghI, bIjI phUMke zatrunA sainyane khaMbhita karI dIdhuM ane trIjI phUMke ghANInI jema daravAjA phUTIne UghaDI gayA. akabara bAdazAhe Azcarya pAmIne te nagaramAM potAnI akhaMDa AjJA pravartAvI. pachI guru pAse AvIne kahyuM ke-he pUjya! mane kAMIka paNa kArya batAvavAno anugraha karo." te vakhate sUrie bAdazAhanA rAjabhaMDAramAM prativarSa jajIAverAnA karanuM cauda koTi dravya AvatuM hatuM te mApha karavAnI mAgaNI karI ane kahyuM ke -"tame haMmezAM savAzera cakalInI jIbha khAo cho te vagere havethI mAMsa khAvuM baMdha karo ane zatruMjayagiri para janArA manuSya dITha eka sonaiyAno kara levAya che te mApha karo. temaja cha mAsa sudhI amArI pravartAvo. te cha mAsa A pramANe tamAro janma mAsa, paryuSaNa parvanA bAra divasa, baghA ravivAra, 12 saMkrAtionI 12 tithio, navarojano (rAjA) mahino, IdanA divaso. moharamanA divaso ane sophiAnanA divaso." bAdazAhe e cAre vAta kabUla karI ane tenA pharamAno mahora chApa sAthe tarata karAvIne vAcakeMdrane arpaNa karyA. vAcakeMdra potAnA guru . 405
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti mahArAja zrI hIravijayasUrine tenuM bheTaNuM karyuM. -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.3 (pR.33) rAjAe mAMsanuM smaraNa thatAM karela prAyazcitta - kumArapALa rAjAnuM dRSTAMta - eka vakhate kumArapALa ghebara jamato hato, tevAmAM tene kAMIka maLitApaNAthI pUrve kareluM mAMsa bhakSaNa yAda AvI gayuM. eTale tatkALa khAvuM baMgha karI sUri pAse jaIne pUchyuM ke "svAmI! amAre ghebarano AhAra karavo ghaTe ke nahIM?" guru bolyA-"te vaNika ane brAhmaNane ghaTe, paNa abhakSyano niyama rAkhanArA kSatriyane ghaTe nahIM, kAraNa ke te khAvAthI pUrve karelA niSiddha (mAMsa) AhAranuM smaraNa thaI Ave che." gurunI kahelI A vAta kumArapALe svIkArI paraMtu pUrve karelA mAMsabhakSaNanuM smaraNa karatAM batrIza grAsa bharyA hatA che je che S tenA prAyazcittamAM eka sAthe ghebaranA varNa sahraza batrIza vihAro karAvyA. -u.prA.bhA. bhA.1 (pR.30) hiMsA karavAnA bhAva mAtrathI sAtamI narakamAM gayo taMdulamalyanuM draSTAMta - taMdulamasya jevo nAno jIva paNa azuddha bhAvo vaDe sAtamI narakamAM jaI paDyo to moTo jIva to tevA bhAvothI narakamAM jAya ja emAM navAI zI? mATe azuddha bhAva tajI zuddha bhAva karavAno upadeza che. bhAva zuddha thAya to potAnuM ane paranuM svarUpa jANavAmAM Ave. te svarUpajJAna, jinadevanI, jJAnI bhagavAnanI AjJAnI bhAvanA niraMtara bhAve to thAya. mATe jJAnInI AjJA anusAra AtmabhAvanA niraMtara kartavya che. 406
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza taMdula matsyanI kathA A pramANe saMkSepamAM che. kAkaMdIpurImAM sUrasena nAmano 'E . rAjA hato. te mAMsabhakSI hovAthI niraMtara mAMsa khAvAno ati lolupI hato. teno ) pitRpriya nAmano rasoIo tene dararoja aneka jIvone mArIne mAMsa bhakSaNa ke karAvato hato. tene sarpa DasavAthI te marIne svayaMbhUramaNa samudramAM mahAmasya thayo. rAjA sUrasena paNa marIne te mahAmatyanA kAnamAM taMdula (cokhA jevaDo) matsya thayo. tyAM mahAmasyanA moMmAM ( 2 0 0/ A ja che - , aneka jIvo Ave ane nIkaLI jAya; te joI taMdula matsya vicAre ke A mahAmasya nirmAgI che ke mukhamAM Avela jIvone jIvatA nIkaLI javA de che ane khAI jato nathI. mAruM zarIra jo ATaluM moTuM hoya to samudranA badhA jIvone khAI jAuM, ekane paNa jIvato nIkaLI javA dauM nahIM. AvI hiMsAnI bhAvanAthI eka paNa jIvane khAghA vinA paNa te sAtamI narakamAM gayo. mahAmasya to hiMsA karanAra hato tethI te to marIne sAtamI narake gayo paNa taMdula matsya hiMsA karyA vagara paNa hiMsAnA bhAva karavAthI sAtamI narakamAM gayo. mATe bhAva zuddha karavA, durgAna tajavA upadeza che. sUrasena rAjA pUrva bhavanA puNyathI rAjA thayo hato. paNa AtmajJAnarUpa gharma nahi hovAthI puNya pUrAM karI, vaLI pApa karI tene narakAdimAM bhamavuM paDyuM. mATe puNyano ja pakSa na rAkhatAM AtmajJAnarUpa gharma pAmavAno lakSa rAkhI bhAva zuddha kartavya che." -aSTaprAbhRta (pR.113) caudasanA divase hiMsAno tyAga yamapAla cAMDAlanuM draSTAMta - podanapUra nAmanA nagaramAM mahAbala nAme rAjA hato. teNe 407
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti ATha divasano utsava rAkhyo hato. rAjAe AjJA karI ke AkhA nagaramAM koIe jIvahiMsA karavI nahIM. paraMtu rAjaputra mAMsAhArI hato tethI chUpI rIte potAnA * bagIcAmAM eNe meMDhAne mArI nAkhyo. te mALIe joI lIdhuM. mALIe rAtre potAnI strIne vAta karI te guptacare sAMbhaLI lIdhI ane teNe A vAta rAjAne karI. rAjAnI AjJAno bhaMga thavAthI tene nyAyanI rakSA mATe prANadaMDanI sajA ApI. rAjaputrane zULI upara caDhAvA mATe cAMDAlane bolAvavA sipAI gayo. yamapAla cAMDAlane eka divase sApe DaMsa mAryo tenuM viSa caDhavAthI te behoza thaI gayo. gharanA loko e marI gayo ema samajI smazAnamAM mUkI AvyA. tyAM eka munirAja tapasyA karatA hatA. temanuM zarIra tapanA prabhAvathI auSaghIrUpa thayuM hatuM. tethI temanA zarIrane sparza karIne pavana jenA zarIrane lAge te nIrogI thaI jAya. e munirAjanA prabhAvathI cAMDAlanuM viSa UtarI gayuM ane nIrogI thaI gayo. munine namaskAra karI temanI pAsethI vrata lIdhuM. caudasanA divase jIvahiMsA nahIM karuM. devayoge caudasane divase ja sipAIone AvatA joI cAMDAla chUpAI gayo ane potAnI strIne kahyuM ke-tuM ema kaheje ke e bIje gAma gayA che. sipAIoe kahyuM ke-cAMDAla abhAgiyo che. kAraNa rAjaputrane mAravAthI bahumUlya dAgInA maLavAnA hatA paNa Aje ja bIje gAma gayo. cAMDAlanI strIe e sAMbhaLIne chUpAI rahelA cAMDAlane batAvI dIdho. sipAIoe tene pakaDI rAjAnI sAme hAjara karyo. cAMDAle caudasanA vratanA kAraNe rAjaputrane mAravAnI rAjAne manAI karI. rAjAe vicAryuM ke rAjaputra ane cAMDAla beya maLelA haze tethI A bahAnA kADhe che, vrata nahIM hoya. mATe bannenA hAthapaga bAMdhI magaramacchathI bharelA taLAvamAM nAkhI dIghA. lokoe AzcaryapUrvaka joyuM to jaLanI upara cAMDAla siMhAsana para AnaMdathI beTho che, vAjAM vAge che ane jayadhvani thaI rahI che. 408
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza rAjAe jyAre A vAta sAMbhaLI tyAre tyAM AvI cAMDAlane sanmAnita karyo. AvA ahiMsA vratano mahimA joIne bIjAne nahIM satAvAnI ghaNAe pratijJA karI. dArUnuM vyasana "dArUDiyo mAtAne kAntA gaNI, kuceSTA karatojI, zerImAM mukha phADI sUve, thAna-mUtra paNa pItojI. vinaya artha - trIjuM vyasana dArU che. dArUDiyo bhAna bhUlI potAnI mAtAne, potAnI strI gaNIne kuceSTA karavA lAgI jAya che. dArUnA nazAmAM garakAva thaI zerImAM mukha phADIne sUI jAya che. tenA moDhAmAM kUtarA paNa mUtarI jAya che. evI durdazAmAM tyAM paDyo rahe che. ./11|| gharma, artha ne kAma gumAve A bhavamAM paNa dArUjI, parabhavamAM bahu duHkho deze; kAma kare zuM sAruMjI? vinaya artha - dArUnA vyasanane laI prANI A bhavamAM gharma, artha ane kAma puruSArthane khove che, arthAt koI paNa kAryamAM enuM citta coMTatuM nathI. tathA dArUmAM rahela asaMkhyAta jIvonI te hiMsA kare che tethI AvA vyasana parabhavamAM paNa tene bahu duHkha ApanAra thAya che. AvA vyasano sevI manuSyabhava pAmIne te prANI zuM sAruM kAma kare che; kaMI ja nahIM. mAtra saMsAra vaghArIne ahIMthI jAya che." 12aaaa -pra.vi.bhAga-1 (pR.421) dArU pIdhelA mANasanI durdazA jema vidvatAe karI suMdara mANasanI paNa daurbhAgyanA kAraNathI strI cAlI jAya che, tema madirApAna karavA vaDe karI buddhi dUra cAlI jAya che. madirApAnathI parAdhIna thayela cittavALA pApI manuSyo potAnI mAtAnI sAthe strInI mAphaka vartana kare che. ane strInI sAthe mAtAnI mAphaka vartana kare che. madyathI calita cittavALAo potAne ane parane jANI zakatA nathI. tethI pote nokara chatAM potAne svAmI mAphaka gaNe che ane potAnA svAmIne kiMkaranI mAphaka gaNe che. kadAca maDadAnI mAphaka medAnamAM paDelA ughADA mukhavALA madirA pIvAvALA mANasanA mukhamAM chidranI zaMkAthI kUtarAMo paNa mutare che. madyapAnanA rasamAM magna thayelo bajAramAM paNa nagnapaNe sUve che ane eka sejasAjamAM potAnA gUDha abhiprAyane-chAnA vicArone bolI nAkhe che. vicitra prakAranA citronI racanA upara kAjaLa DhoLAvAthI jema citro nAza pAme che tema dArU pIvAthI kAMti, kIrti, buddhi ane lakSmI cAlI jAya che. madirA pIvAvALo bhUtathI pIDAyelAnI mAphaka nAce che; zokavALAnI mAphaka raDyA kare che ane dAhajvarathI pIDAyelAnI mAphaka jamIna upara ALoTyA kare che. madirA zarIrane zithila karI nAkhe che." -yogazAstra (pR.143) 409
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti dvArikAnA dahananuM nimitta dArU dvaipAyana tApasanuM dRSTAMta - "sarva abhakSyamAM prathama madyanuM grahaNa, tene = sarvathI mahAanarthanA hetubhUta jANIne tenuM varNana kareluM che. te viSe zAstramAM kahyuM che ke "madya durgatinuM mULa che ane te lajjA, lakSmI, buddhi ane gharmano nAza karanAruM che." vaLI kahyuM che ke-"madyapAna vaDe unmatta thayelo puruSa bALA, yuvati, vRddhA, brAhmaNI ane caMDAlaNI game tevI parastrIne paNa seve che. eka vakhata kRSNa vAsudeve zrI neminAthane pUchyuM ke "svAmI! A mArI nagarIno vinAza zA vaDe thaze?' prabhu bolyA- "madirAthI'. te sAMbhaLI kuNe AkhA nagaramAMthI madirAne kaDhAvI nAkhI. eka vakhate zAMba ane pradyumna baMne dUra vanamAM gayA, tyAM madirA joIne tenuM pAna karyuM. pachI madavihvaLa thaI temaNe dvaipAyana tApasane bAMdhyo ne mAryo. kare 410
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza tatkALa te tApase "huM yAdavono tathA tenA nagarano dAha karanAra thAuM." evuM huM na niyANuM karyuM. te sAMbhaLI baLarAma ane kRSNa tenI pAse AvyA ane praNAma karyA. tyAre tApasa bolyo ke "huM tamArA be vinA bIjA sarvane haNIza." baLarAma ane kRSNa ghaNu samajAvyA paNa samajyA nahIM. anukrame te mRtyu pAmI agnikumAra deva thayo. tarata ja te nty inert" : krodhAyamAna thaIne yAdavapurIne dahana karavA Avyo. te samaye nagaranA lokoe bAra varSa sudhI AyaMbila vrata karyuM. tethI te temano parAbhava karI zakyo nahIM. pachI loko pramAdI thaI gayA. te avasarano lAbha laI teNe AkhI dvArakAnagarI bALI nAkhI. baLarAma ane kRSNa jIvatA bahAra nIkaLyA. rohiNI, devakI ane vasudeva nagaranA daravAjA nIce dabAIne mRtyu pAmI svarge gayA. ema saMbhaLAya che ke, "mathI aMgha thayelA evA sAMbe sarva yAdavakuLane haNI nAkhyuM ane pitAnI nagarIne paNa bALI rAkha karI; arthAta tenA kAraNabhUta thayA." -zrI upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-3nA AghAre (pR.92) dArUthI bhAna bhUlI mANasa bIjA vyasanapaNa seve. brAhmaNanuM dRSTAMta - "eka brAhmaNa kAzIthI bhaNIne potAne gAma jato hato. rastAmAM eka bhIlonI pallI AgaLathI javAnuM hatuM. tyAM bhIlo dArU pIne, nazo caDhelo hovAthI gAMDA jevA thaI UbhA hatA. temaNe te brAhmaNane dITho eTale bolyA ke mahArAjanI mahemAnagIrI karo. ema kahI baghA cAre bAju pharI vaLyA ane kahe ke "tamane javA nahIM daIe. kAM to mAMsanuM miSTAnna 411
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti khAva, kAM strIsevana karo ane kAM to dArU pIo." pachI pelA brAhmaNe vicAryuM ke A loko mane choDaze nahIM paNa mAMsa khAuM to narake javuM paDe, parastrI sevanathI paNa narake javuM paDe ane dArU jo ke kharAba to che, paNa vanaspatimAMthI thayelo che Twn' vaITE DAY 2 5 / ( A US MAYIN eTale te levAmAM kaMI harata nathI. ema jANIne teNe e pasaMda karyuM. tene badhAe maLIne ghaNo Agraha karyo. eka kahe mAro pIvo, bIjo kahe mAro pIvo, ema baghAe maLIne ene khUba dArU pAyo. tethI te gAMDo thaI gayo, eTale pachI eNe mAMsa khAdhuM, parastrIsevana karyuM, badhuM karyuM. bhAna bhUlAya e moTo doSa che. pachI zuM kare ne zuM na kare te kazuM kahevAya nahI. jyAM jyAM AtmA bhUlAya che te moTo doSa che. dehamAM ekAkAra tanmaya thaI jAya che ane potAne bhUlI jAya che; e gAMDapaNa ja che." -mahAnIti vivecana (pR.66) vezyAgamananuM vyasana "mAMsa-madirAthI gaMghAtI, narakabhUmi sama vezyAjI, ghana kAje nIca saMga kare che, khoTI nizadina vezyAjI. vinaya artha - jenA gharamAM mAMsa madIrAno vyavahAra che, evI mAMsa madirAthI gaMdhAtI narakabhUmi samAna vezyA che. je ghanane mATe nIca puruSono paNa saMga kare che. kAma vAsanAnI tIvratAne lIdhe jenI haMmezAM kharAba vezyA che evI A vezyA te pApanA ghara samAna che. 13aaaa 412
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza malina vastra ghovAnI zilA, thAna hADakAM cAvejI, tevI vezyA-saMgati gaMdI bhulabhulAmaNI lAvejI. vinaya , artha - vAsanArUpa melA vastra dhovA mATe vezyA te patthara samAna che. kUtaro hADakAM cAve tyAre potAnuM tALavuM cholAI jatAM temAMthI lohI nIkaLe che tyAre kUtaro ema mAne che ke A lohI hADakAmAMthI nIkaLe che, tema vezyAnI gaMdI saMgati paNa evI bhulabhulAmaNI lAve che ke huM A vezyAthI sukha pAmuM chuM; paNa kharekhara to potAnI ja vIryazaktino vyaya karI jIva sukha kalpI le che." I14 -pra.vi.(pR.422) vezyAno prema kRtrima "manamAM koI anya puruSa upara prema hoya che, vacanamAM tenAthI vaLI koI judA sAthe prIti rAkhe che, vaLI kriyAmAM (kAyAthI) to vaLI koI judA ja puruSa sAthe rame che. AvI vezyA strIo sukhane mATe kevI rIte thaI zake? jenuM moDhuM, mAMsa khAtI hovAthI mAMsathI durgathita, madirAthI mizra, ane aneka viTa-jAra puruSothI sevAyeluM che evuM, ucchiSTa-eThAM bhojananI mAphaka vezyAnA mukhanuM koNa sevana kare? kAmI puruSe potAnuM sarva ghana vezyAne ApyuM hoya, paNa jyAre te nirdhana thaI tyAMthI cAlyo jAya che, tyAre te vezyA jatA kAmI puruSanAM vastro paNa kheMcI levAnI icchA rAkhe che. ahA! keTalI badhI svArthatA, ke niHsnehatA chatAM mohAMgha puruSo samajI zakatA nathI. paNa vezyAne svAdhIna thayelo puruSa, niraMtara luccA, jAgArI, kharAba puruSonI sobatamAM ja AnaMda mAne che; paNa deva, guru, sArA mitro ane bAMdhavonI sobatane bilakula icchato nathI. ghananI icchAthI, koDhIAone paNa kAmadeva samAna jonArI ane kRtrima snehane vistAranArI, sneha vinAnI vezyAno samajA mANasoe avazya tyAga karavo." yogazAstramAMthI vezyAgamanathI ghanano nAza, AbarUno nAza, aMte durgati; paNa gharmathI uddhAra cArudattanuM draSTAMta - "zreNike gautamasvAmIne prazna karyo ke vezyAgamanathI durvyasanamAM phasAya to kevA kevA duHkha bhogavavA paDe? te mane kRpA karI batAvo. gautamasvAmI bolyA ke he rAjana! sAMbhaLo. huM tamane cArudattanuM cAritra saMbhaLAvuM chuM ke jene vezyAgamanathI kevA kevA duHkha bhogavavA paDyA. caMpAnagarImAM vimalavAhana nAme rAjA hato. tenA rAjyamAM eka zeTha raheto hato. tenuM nAma bhAnudatta ane tenI strInuM nAma devilA hatuM. te zeThane putra nahIM hovAthI te niraMtara putranI icchAthI devonI ArAdhanA karatI hatI. muni bhagavaMte upadeza Apyo ke kuladevanI pUjAthI samyatvanI prApti nahIM thAya vagere upadezathI tenI putranI icchA nivRtta thaI. paNa thoDA samaya pachI tene putranI prApti thaI. tenuM nAma cArudatta rAkhavAmAM AvyuM. e caMpAnagarImAM ja siddhArtha nAmano zeTha tathA tenI patnI sumitrA rahetA hatA. temanI putrI mitrAvatI nAmanI kanyA sAthe cArudattanA lagna thayA. paNa cArudatta to vairAgyavAna hovAthI haMmezA 413
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti vidyAbhyAsa karavAmAM ja tallIna raheto hato. tethI mitrAvatI sAthe kaMI saMbaMgha rAkhato nahIM. te vAtanI sumitrAne khabara paDI tethI cArudattanI mAtAne oLaMbhA - saMbhaLAvavA lAgI. bhaNe paNa gaNe nahIM to zuM kAmanuM? pote lagna karyA che to tenuM kartavya samajavuM joIe. devilAe sumitrAne samajAvIne tenA ghare mokalI. pachI cArudattanI mAtAe potAnA diyarane vAta karIne tene vezyAne tyAM mokalyo. pachI te tyAM ja rahevA lAgyo. bAra mahinA thayA to paNa ghare Avato ja nathI. pitAe samAcAra mokalyA ke tArA pitA bimAra che. chatAM Avyo nahIM. pitAe vairAgya pAmIne dIkSA lIdhI. vezyAne tyAM mAtAe ghana mokala mokala karavAthI te sarva ghana pUruM thaI gayuM. vasaMtatilakA vezyAne khabara paDI ke have enI pAse ghana nathI. tethI tene dArU pAIne eka kapaDAmAM bAMdhIne ukaraDAmAM nAkhI dIdho. prAtaHkALa thavAthI kUtarAo enuM moDhuM cATavA lAgyA. cArudatta nazAmAM bolyohe vasaMtasenA! huM hamaNAM uMghamAM chuM tethI tuM AghI jA, mane sUvA de. eTalAmAM to cokIdAra Avyo ane pUchyuM ke tuM koNa che? ane ahIM kema Avyo? e sAMbhaLavAthI cArudattanI buddhi ThekANe AvI. pa- ja che che 414
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza cArudatte vicAryuM ke A badhuM kAma vasaMtatilakAnuM che. te jANI tene ghaNI raka dhRNA AvI. te potAne ghera gayo. dvArapALe aMdara jatAM rokyo. ane kahyuM kecArudatta! A ghara tamAruM ja che, paNa hamaNAM mArA mAlike giravI rAkhyuM che. cArudatte kahyuM-mArI mAtAnuM ghara tane khabara che? tyAre dvArapALe enuM jhUMpaDA jevuM ghara batAvyuM. cArudatta ghare gayo ke enI mAtA ane strI banne sAme AvyA. mAtAe AvI tene navaDAvyo ane bhojana karAvyuM. pachI cArudatte mAtA pAse videzamAM vyApAra karavAnI AjJA mAgI. mAmAnI sAthe videza gayo. tyAM sArI kamANI thaI, paNa rastAmAM jatAM lUMTArAe badhuM lUMTI lIdhuM. pharI kapAsanA ghaMghAmAM Aga lAgI gaI. tyAMthI malaya parvata uparanA nagaramAM kamAvA gayo. bhAgyodayathI tyAM paNa ghana kamAyo paNa coro lUMTI gayA. tyAMthI priyaMgu zaheramAM gayo. tyAM cArudattanA pitAnA mitra surendradattanI sahAyathI sAruM ghana kamAyo, paNa jahAjamAM samudra vATe jatAM jahAja samudramAM DUbI gayuM. mAmA-bhANeja banne chUTA paDI gayA. pATIyuM hAthamAM AvavAthI bahAra nIkaLyA. sammarI nAmanI nagarImAM pahoMcyA. tyAM potAnA pitAnuM anAmata ghana pitAnA mitrane tyAM paDyuM hatuM te vaDe maMdirano jirNoddhAra karAvyo ane dAna vagere ApavA lAgyo. tyAMthI rAjagRha nagaramAM Avyo. tyAM rAmadaMDI sAghuno meLApa thayo. teNe paNa rasakupInA bahAne kUvAmAM nAkhI dIgho. tyAMthI mahAmuzkelIe bahAra nIkaLyo. tyAM paNa enI pAchaLa pADA paDyA. tyAMthI mAMDa mAMDa chUTyo. pachI mitro maLavAthI ratnadIpa pahoMcyo. tyAM jinamaMdiramAM darzana pUjA karIne bahAra nIkaLyo. tyAM munirAjanA darzana thatAM ja muni mahAtmA bolyA-cArudatta tuM ahIM kyAMthI? cArudatte pUchyuM ke-Apa mAruM nAma kyAMthI jANo? muni mahAtmAe kahyuM ke huM amitagati vidyAghara chuM. 415
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe tame mane baMdhanathI choDAvyo hato te huM chuM. ghaNA varSo sudhI saMsAramAM rahI vairAgya pAmIne dIkSA lIdhI che. teTalAmAM te muninA putro vidyAghara tyAM munine vAMdavA AvyA. munie cArudattanI badhI hakIkta kahI. tethI vidyAgharoe tene namaskAra karyA. tyAM be devo AvyA. temaNe maMdiramAM darzana karI pahelAM cArudattane namaskAra karI pachI munine namaskAra karyA. cArudatte kUvAmAM paDelA puruSane maMtra saMbhaLAvyo hato te deva thayo hato. bIjo bakarAne maMtra saMbhaLAvyo hato te paNa deva thayo hato. te banne deve kahyuM ke-he puNyavAna! have ghana kamAvavA mATe prayatna karavAnI jarUra nathI. caMpAnagarImAM tamArI icchA pramANe ghana maLI jaze. devo potAnA sthAnake gayA. vidyAghara potAnA nagaramAM cArudattane laI gayo. tyAM vidyAo sAdhya karI. 32 strIo paraNyo. pachI tyAMthI ravAnA thaI ghaNA vidyAgharo sAthe caMpAnagarI Avyo. cArudattanA AvavAnA samAcAra sAMbhaLI rAjA vimalavAhana tene maLavA mATe Avyo. cArudatte rAjAne bheTazuM ApyuM. rAjAe cArudattane yogya 0 92 jANIne arthe rAjya ApyuM. A C S , pachI cArudatta potAnI mAtA kilo na itathA potAnI junI strIne maLyo. ghaNA kALa sudhI HIT maLyo. ghaNA kALa sudhI ( ji . sukhapUrvaka kALa nirgamana - D. karyo. eka divasa cArudatta potAnA mahelamAM beTho hato. tyAM vAdaLA bhegA thayelA joyA ane thoDIvAramAM te chinnabhinna thaI gayA. te joIne tene vicAra Avyo ke eka divasa sagAM-saMbaMghI, ghana-dolata vagere baghA alaga alaga thaI jaze, ema vicArI tene saMsAra pratye udAsInatA AvI. tethI putrane rAjyabhAra soMpI pote dIkSA lIdhI. ugra tapazcaryAnA prabhAvathI savArthasiddhi vimAnamAM deva thayo. A kathA vaDe pramANa zikSA zuM maLe che ke cArudatta vezyAnA mohamAM paDavAthI AkhuM ghara barabAda thaI gayuM. mAtA ane strIne khAvAnA paNa sAMsA paDyA. jhUMpaDImAM rahevA javuM paDyuM. pApanA prAyazcittarUpa cArudattane ukaraDAmAM paDavuM paDyuM. mATe gharmAtmA puruSoe pApAtmA evI vezyAono sarvathA parityAga karavo. jinendradevano e ja upadeza che." T 416
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza zikAranuM vyasana "mukhamAM tRNa saha niraparAthI haraNa azaraNa bhaya-mUrtijI, haNe zikArI gaNI bahAdurI kare pApamAM pUrtijI." vinaya artha - moDhAmAM tRNa grahaNa kare tene rAjA paNa choDI mUke che. evA tRNa eTale ghAsanA khAnArA bicArA niraparAdhI haraNo jene koI jaMgalamAM zaraNa ApanAra nathI evA bhayanI mUrti samAna, ghaNA ja bhayabhIta svabhAvavALA haraNone duSTa evo zikArI haNI nAkhe che. teNe haNIne vaLI bahAdurI mAnI hiMsAnaMdI raudradhyAna sevI pApamAM pUrti karIne narakagatine sAthe che. 15 "kIDI DaMkhe topaNa kUde tevA jana zikArejI, tINa tIre nirdoSI mRgane haNI kema sukha ghArejI!" vinaya artha - kIDI caTako mAre topaNa kUde tevA zikArIo tINa bANavaDe nirdoSI mRgane haNIne kema sukha mAnatA haze? evAone sukha paNa kema maLaze kemake "sukha dIghe sukha hota hai, duHkha dIghAM duHkha hoya; Apa haNe nahIM avarakuM, to apane haNe na koya." -bRhada AlocanA 16aaaa je tuja svajana hatAM parabhavamAM, tuja mukha jovA jhUratAMjI, vagara oLakhe haNe temane dhikka! zikArI-kuratAjI. vinaya artha - je pUrvabhavamAM tArA ja svajano hatA. tAruM mukha jovAne mATe je jhUratA hatA. tene ja tuM vagara oLakhe haNI nAkhe che. mATe he zikArI! tArI evI duSTa kruratAne sadA dhikkAra che. putranuM dRSTAMta - eka putranI mAtA marIne kUtarI thaI. pitAnA zrAddhanA divase khAvA mATe khIranI rasoI banAvI. temAM te ja kUtarIe AvIne moTuM -- ghAlyuM to putre tenA mAthe lAkaDIonA mAra mAryA. ema. -- - 4 pUrvabhavanA potAnA ja svajanone jIva ajJAnavaza haNe che. 17LA eka vAra je haNe jIva tuM, vera gharI te marazejI, parabhavamAM bahu vAra mAraze; vera vaghArI pharazejI. vinaya artha - ekavAra tuM je jIvane haNe che, te jIva tArA pratye vera ghAraNa karIne maraze. tethI 417
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti parabhavamAM te tane bahu vAra mAraze. tArA pratye vera rAkhI tane mAravA mATe te pharyA karaze, ema bhavobhava te veranA saMskAro cAlyA karaze." 18. -pra.vi.(pR.422) zikAra pachI jIvanuM duHkha joI thayelo pazcAttApa pRthvIpAla rAjAnuM draSTAMta - kSitipratiSThita nagaramAM anupama rUpavALo pRthvIpAla rAjA hato. te eka vakhate vanamAM mRgayA ramavAne gayo. tyAM koI eka vRkSa upara mayUra pakSIne joI ghanuSya upara bANa caDhAvyuM ane tenA prANa levA mATe bANa choDyuM. bANa lAgavAthI mayUra pakSI tatkALa pRthvI para paDyuM. tene pRthvI para taraphaDatAM ane AkraMda karatA joI rAjAne vicAra Avyo pada , on eka ka ke "are A jIvane meM tenA krIDArasamAMthI akasmAta virasa karyo. tenI jema mArAthI adhika baLavALo koI nara ke vyAdhra AvI mane ghaNA prahAra karIne vedanA upajAve to te vakhate tene koNa nivAre? mATe mArA jevA pApIne dhikkAra che." Ama vicArI pRthvI para taraphaDatA mayUra pakSI tarapha joIne vAraMvAra tene namavA lAgyo. vedanAmAM paNa rAjAe namra vacana kahyAM. tethI kAMIka zubha dhyAnamAM tatpara thayelo te mayUra kSaNavAramAM mRtyu pAmyo ane vizAlapura nagaramAM manuSyapaNe avataryo." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.3 (pR.47) 418
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza jIvano vagha karanAra narake jAya ane dayA pALanAra svarge jAya kheMgAra rAjAnuM dRSTAMta - ekadA jUnAgaDhano kheMgAra nAmano rAjA e ja zikAra karavA gayo hato. tyAM ghaNA sasalAono vagha karI tene ghoDAnA pUMchaDA sAthe bAMdhIne pAcho AvatAM te mArgathI temaja sAthIdArothI chUTo paDyo. arthAt ekalo bhUlo paDyo tevAmAM eka bAvaLanA vRkSanI zAkhA upara caDhIne beThelA DhuMDhala nAmanA cAraNane joIne tene pUchyuM ke -"are! tuM mArga jANe che?" tyAre te dayALu cAraNe kahyuM ke - jIva vadhaMtA naraga gaI, avadhatA gaI sagga, huM jANuM do vATaDI, jINa bhAve tiNa lagga. // 1 // nare . artha - "jIvano vagha karanAra narTe jAya che ane dayA pALanArA svarge jAya che, A be mArga huM to jANuM chuM, tane game te mArge jA." A pramANe vedha kare tevI dUgha jevI tenI vANI sAMbhaLIne te rAjAne tatkALa viveka utpanna thayo; tethI teNe tyAMja jIvanaparyata prANIvaze nahIM karavAno niyama grahaNa karyo, tathA te cAraNano azvo tathA gAma vigere ApIne gurunI jema satkAra karyo. -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.4 (pR.27) 419
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti jIvano vagha karavo mahApApa che, A eka vacanathI thayelo uddhAra DhImaranuM dRSTAMta - pRthvIpura nagaramAM eka DhImara raheto hato, te matsya mAravAne icchato nahoto, tathApi tenA svajanavarge tene jAla vigere ApIne masya mAravA baLAtkAre mokalyo. te jALamAM masso laIne Avyo. svajanoe tene matsya cIravAne tIkSNa zastra ApyuM. te zastrathI matsyono vagha karatAM tenI AMgaLI kapAI gaI. tenI vedanAthI teNe ciMtavyuM ke, "hiMsApriya jIvone dhikkAra che. koIne "marI jA' evuM kahetAM paNa duHkha thAya che. to hiMsA karatAM kema na lAge?" e vakhate koI guru ziSya nagaramAMthI - bahAra Thalle jatAM te sthAnethI nIkaLyA. temaNe hAthamAM zastra vALA te mAchIne joyo. te joI ziSya gurune kahyuM ke, "he bhagavAna! AvA pApI jIvo to koI rIte paNa tare ema lAgatuM nathI." guru bolyA - "vatsa! jineMdrazAsanamAM evo ekAMta kadAgraha nathI; kAraNake aneka bhavomAM saMcaya karelA karmo hovA chatAM, adhyAtmajJAna,(AtmAnA bhAva) sahita zubha pariNAma vaDe prANI karmone kSaNavAramAM nAza pamADe che. te viSe kahyuM che ke "je je samaye jIva je bhAvamAM pravarte che, te te samaye tevAM tevAM zubhAzubha karma bAMdhe che." A pramANe kahI ziSyane niruttara karIne gurue uMce svare A pramANe eka pada kahyuM ke - "nIlavaro mahApAvo" jIvano vagha karavo mahApApa che. A pramANe kahI guru AgaLa cAlyA. te sAMbhaLI DhImare te pada yAda karIne ciMtavyuM ke, "AjathI mAre koI jIvano vagha karavo nahIM." AvuM dhyAna karatAM tene jAtismaraNajJAna utpanna thayuM. tethI pote pUrve cAritranI virAghanA karelI tenuM phaLa A nIca kuLamAM janma thayo vigere mAnI te dIkSA levAmAM utsuka thayo ane aMte zukladhyAnathI tatkALa kevaLajJAnane pAmyo. sAnidhyamAM rahelA devatAoe teno mahotsava karyo. devaduMdubhino zabda sAMbhaLI pelA ziSya gurune pUchyuM ke, "A zeno zabda che?" guru bolyA 420
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza "vatsa! jo, te DhImarane mahAjJAna utpanna thayuM, teno devo mahotsava kare che, te saMbaMdhI duMdubhIno A nAda che." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.(pR.44) kSaNamAtrano jJAnI puruSano samAgama athavA jJAnIpuruSanuM eka vacana paNa yathArtha pariNamAve to jIva mokSane pAme che. rAjAnA hRdayamAM prANI mAtra pratye pragaTelI dayAnI adbhuta lAgaNI kumArapALa rAjAnI dayAnuM dRSTAMta - purANanA zloko sAMbhaLIne kumArapALe te zloko lakhAvI tenA patra laIne potAnA sevakone potAnA rAjyamAM dareka zahere ane dareka gAme jIvadayAne mATe mokalAvyA. vaLI rAjA kumArapALe gata bAtamIdArone rAkhyA hatA. "koI hiMsA kare che ke nahIM?" e jANavA teo gupta rIte tenA vizALa rAjyamAM sarvatra pharatA hatA. eka vakhate evuM banyuM ke - mahezvara vaNikanuM draSTAMta - koI gAmamAM mahezvara nAmanA koI vaNikanA kezamAMthI tenI strIe eka ja kADhIne te zreSThInA hAthamAM mUkI eTale te mahezvara zeThe tene mArI nAkhI. te rAjAnA guptacaronA jovAmAM AvyuM. tethI tatkALa te zreSThIne marelI jU sAthe pakaDIne pATaNa nareza kumArapALa pAse laI gayA. rAjAe pUchyuM "are zeTha! AvI duSTa ceSTA kema karI?" zreSThIe kahyuM "mahArAja! A jU i, che di 421
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti mArA mastakamAM mArga karIne mAruM lohI pItI hatI, te anyAyathI meM tene mArI che." kumArapALe kahyuM, "are duSTa! vALa to jUne rahevAnuM sthAna che, tyAMthI te - jIvane teM sthAnabhraSTa karyo tethI te pote ja anyAyI cho. kadI tuM jIvahiMsAthI Daryo nahIM, paNa zuM mArI AjJAthI paNa Daryo nahIM?" ema kahI teno ghaNo tiraskAra karyo. pachI te mahezvare jIvitadAnarUpa bhikSA mAgI eTale dayALu rAjAe kahyuM ke-jA, tane choDI mUkuM chuM, paNa tuM tAruM sarva dravya kharcIne A jUnA pApanuM prAyazcitta karavA mATe yUkAvihAra'nAme eka prAsAda karAva, ke jene joIne koIpaNa jIva vagha na kare." mahezvara zeThe tema karavuM svIkAra karyuM. -upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2 (pR.5). kumArapALa rAjAe cAmaDI ukheDI paNa jIva bacAvyo jIvadayAnuM javalaMta dRSTAMta - eka vakhata kumArapALa rAjA kAyotsarga UbhA hatA. tyAre page maMkoDo coMTyo. te vakhate pAsenA sevakoe tene ukheDavA mAMDyo. paNa rAjAe maMkoDAne vyAkuLa thato joI, tIkSNa kAtara vaDe potAnI tvacA ukheDI maMkoDAne dUra karyo. ane evo niyama lIgho ke, "varSARtunA cAra mahinA potAnA nagaranA daravAjA bahAra javuM nahIM.' -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.1 (pR.5) corInuM vyasana "eka vAra ThaganAro jIva paNa vAraMvAra ThagAzejI, dAna samAna sahastragaNuM phaLa corInuM ya cakhAzejI. vinaya06 have chaThuM vyasana corI che te viSe jaNAve che - artha - ekavAra koI jIvane Thagaze tenA phaLamAM vAraMvAra te pote ThagAze. koIne dAna ApavAnuM hajAra gaNuM phaLa maLe tema corI karavAnA phaLamAM tene hajAragaNuM duHkha bhogavavuM paDaze. coranuM dRSTAMta :- - eka chokarAne corInA aparAdhamAM phAMsInI zikSA karavAmAM AvI, tyAre teNe mAne maLavAnI icchA darzAvI. mA maLavA AvI tyAre tenA kAna karaDI khAghA. te vakhate lokoe pUchyuM ke 422
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza kema Ama karyuM? tyAre teNe kahyuM ke nAnapaNamAM huM nAhIne bhIne zarIre bIjAnA talanA DhagalA pAse jaI tyAM ALoTIne tala zarIre coTADI laI Avato, tyAre ) A mA rAjI thatI hatI. tenA pariNAme huM ATalo moTo cora thayo. tenuM kAraNa mArI A mA che, mATe meM re vAve tevuM laNe' bhaNe jana, zAstra vaLI pokArejI catura banI corI karatAM jIva, para-bhavaDara visArejI. vinaya artha - "jevuM vAve tevuM laNe evI kahevata che tathA zAstro paNa A vAtano pokAra karIne jaNAve che ke corI karavI te duHkhanuM kAraNa che. chatAM catura banIne corI karatAM jIva A bhava parabhavanA Darane bhUlI jAya che. 20 je mUDIthI bahu jana jIve te ja cora paNa corejI, duHkha keTaluM ghare kuTuMbI? maraNa-duHkha eka korejI. vinaya artha - je ghananI mUDI vaDe ghaNA jana jIve tene cora corI jAya che. tethI tenA kuTuMbIo keTaluM duHkha pAme ke tenA AgaLa maraNanuM duHkha paNa eka kore mukAI jAya che. kemake maraNanuM duHkha to ekavAra bhogavAya paNa nirdhanatAnuM duHkha to pratidina bhogavavuM paDe che. daza prANathI mANasa jIve che. tene ghana paNa eka agiyAramA prANa samAna che. para ghana letAM jANe tenA prANa ja lIdhA. kAraNa nirdhana banIne te bahu duHkha pAme che. garavA -pra.vi.1 (pR.422) corInA aparAghamAM baghAne phAMsI tApasa coranuM dRSTAMta - kauzAMbI nAmanI nagarImAM eka cora tApasano veza ghAraNa karI rahevA lAgyo. divase to lokhaMDanuM zIkuM banAvI jhADane laTakAvI temAM pote dhyAnamAM besI raheto. kaMI khAya. pIe nahIM. tenA sAthIdAro tenA tapanI prazaMsA karatAM cotarapha pharavA lAgyA, tethI ghaNA loko tenA bhakta thayA. te tApasa rAtanA corI karavA lAgyo. lokoe corInI vAta rAjAne karI tethI koTavALane bolAvI kahyuM ke sAta divasamAM corane pakaDIne lAva. nahIM to tane phAMsI devAmAM Avaze. koTavALe eka paMDitajIne potAnI ciMtA dUra karavAno upAya pUchyo. paMDitajIe kahyuM ke A nagaramAM koI ati niHspRha puruSa rahe che? koTavALe kahyuM-eka tApasa zIkAmAM besI laTakI rahyo che, ane koI lUkhuM sukuM Ape te khAIne saMtoSa karIne rahe che. paMDitajI kahe- corane pakaDavAnI javAbadArI mArI. paMDitajI AMdhaLA banI tApasanI pAse rahevA lAgyA. tApasanA sAthIdAroe tenI parIkSA karI ke kharekhara AMghaLo che ke koI banAvaTI Thaga che. game teTalI parIkSA karI paNa e calita thayo nahIM. tyAre sAthIdArone khAtarI thaI ke kharekhara e AMdhaLo ja che. tyAre tapasI ane tenA sAthIdAro badhA corI karavA nIkaLyA ane 423
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti hojhi012 GSS.Sc ays, S ghana lAvIne pANI vagaranA kUvAmAM ghananI peTIo aMdara utAre che. paMDitajI cUpacApa badhuM joI rahyA che. bIje divase koTavALane batAvI baghA corone pakaDAvI dIdhA. corInuM ghana kUvAmAMthI kADhI baghAne potapotAne ApI dIdhuM. koTavALe baghA corone rAjA AgaLa hAjara karyA. rAjAe corInA aparAghanA badalAmAM teone phAMsInI sajA ApI. -sadAcAra zikSaka bhAga-2mAMthI gharma ane satsaMgatinA prabhAvathI corano paNa uddhAra lohakhura coranuM || vRSTAMta - "zreNikanA / pitA prasenajita rAjAnA rAjyamAM rAjagRhI nagarIne viSe lohakhura nAme eka cora raheto hato. eka vakhate teNe dyutakrIDAmAM jIteluM dravya | vAcakone ApI dIdhuM. pachI tyAMthI jatAM mAM thayo, eTale potAne ghera | bhojana karavA mATe javAnI icchA karI; tevAmAM rAjAnA mahelamAMthI sarasa rasoInI sugaMgha AvI; eTale tatkALa tene vicAra thayo ke, "mArI pAse aMjanavidyA che, tethI mAre zuM azakya che? mATe aMjanavidyAthI rAjagRhamAM jaIne rAjabhojana karuM." AvuM vicArI te adrazya vidyAthI rAjamahelamAM gayo ane rAjAnI sAthe eka thALamAM besI temAMthI bhojana jamIne potAne ghera gayo. pachI to rasagRddhi thavAthI evI rIte pratidina karavA lAgyo....ghaNA divasa sudhI tema cAlavAthI ocho AhAra thavAne lIdhe rAjAnuM aMga kRza thaI gayuM. eka vakhate maMtrIe rAjAne pUchyuM ke, "he svAmin ! tamAruM zarIra glAna kema che? zuM anna para aruci thaI che? kAraNa ke anna vagara zarIra, netra vagara mukha, nyAya vagara rAjya, lavaNa vinA bhojana, gharma vinA jIvitavya ane caMdra vinA nizA e zobhatAM nathI, athavA tamane kAMI ciMtA to nathI? kAraNa ke zarIramAM rahelI ciMtA zarIrane bALe che, ane duSTa pizAcInI jema nitya rudhira ane mAMsane bALI nAkhe che." rAjA bolyo ke, "he maMtrI! mane moTuM Azcarya e thAya che ke huM hamezAM bamaNuM traNagaNuM jamuM 424
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza chuM, paNa koI aMjanasiddha puruSa mArI sAthe jamI jAya che, tethI nArakInA fe 1 jIvonI jema mAro udarAgni zAMta thato nathI." A pramANe sAMbhaLI maMtrIe , rasoDAnA sthAnamAM cotarapha AkaDAnA sUkAM puSpo veryA, bhojana samaye pelA * coranA paganA AghAtathI tene khaDakhaDatA joI te viSe nizcaya thayo. pachI bIje divase te caMpAtA puSpano dhvani sAMbhaLI, corane aMdara Avelo jANI tatkALa te sthAnanA hArane draDha argalA ApI vAsI dIghAM ane aMdara prathamathI gupta rAkhelo tIvra dhumADo karyo. dhUmrathI vyAkuLa thayelA coranA netramAMthI azrughArA cAlI, tethI teNe kareluM siddhAMjana ghovAI gayuM, eTale sarvee tene pratyakSa joyo. pachI tatkALa tene bAMdhIne rAjA pAse laI gayA. te vakhate core ciMtavyuM ke, "aho! daivayoge mAruM to bhojana ane ghara baMne naSTa pAmyuM." pachI rAjAnI AjJAthI subhaToe te corane nagaranA jAhera bhAgomAM pheravI zULIe caDAvyo. tyArapachI rAjAnA subhaTo gupta rIte saMtAI rahIne jovA lAgyA ke, have je puruSa A coranI sAthe vAtacIta kare tenI pAse sarva nagarajananuM coreluM dravya che ema jANIne tene tyAM zoghavuM. tevAmAM jinadatta nAme eka zreSThI te mArge nIkaLyo. teNe coranuM AkraMdana sAMbhaLI cora pratye kahyuM ke, "are cora! pAparUpI vRkSanuM A bhavamAM A vagha baMdhana vigere phaLa tane prApta thayuM che ane paralokamAM narakagatinI vedanArUpa phaLa prApta thaze, kemake prANIe upArjana kareluM karma anyathA thatuM nathI; paraMtu have aMtakALe paNa tuM adattAdAna corInA tyAgarUpa vrata aMgIkAra kara." te sAMbhaLI core kahyuM, "are zeTha! mArA paga ziyALa khAI gayA che kAgaDAoe mastakane TholI nAkhyuM che. A pramANe mane pUrva karmanuM phaLa udayamAM AvyuM che, have huM zuM karuM? paraMtu mane 425
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti "da kI tRSA ghaNI lAgI che, tethI kRpA karIne mane pANI lAvI Apo." zreSThIe te vAta rAjaviruddha jANI mauna rahyo. punaH core dIna AlApovaDe tevIja rIte pANInI mAgaNI karI. jethI zreSThIe hiMmata lAvIne kahyuM ke, "he bhadra! tuM tArA AkhA bhavamAM karelA pApanI AlocanA kara. smRtimAM lAva ane tenI niMdA kara. zeThanA kahevAthI core potAnA AkhA bhavamAM karelA pApa jaNAvyA, eTale jinadatte corI pramukhanA paccakhANa karAvyA, ane kahyuM ke "he bhadra! etva ane anyatva bhAvanA bhAvavAthI prANInA sarva pApa artha kSaNamAM paNa laya pAmI jAya che, tethI tuM have te bhAvanA bhAva, sarva jIvone maitrIbhAve jo ane sarva prakAranI ApattimAMthI uddhAra karanAra namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa kara. huM jaLa levAne jAuM chuM." core pUchyuM ke, "kRpAnidhi! A paccakhANathI ane namaskArathI mArA mahApApa jaze?" zreSThI bolyA ke hajAro pApa karI ane seMkaDo jIvonI hatyA karI navakAra maMtrane jAnArA tiryaMco paNa svarge gayA che." A pramANe tene upadeza karI jinadatta zreSThI jaLa levAne gayo. pachavADe te cora samAdhithI mRtyu pAmI aMta samaye ja AyuSya bAMghI saugharma devalokamAM devatA thayo. "aho, satsaMgatinuM phaLa kevuM adbhuta che!" ....jinadatta zreSThI jaLa laIne AvyA, tyAM to tene mRtyu pAmelo joyo. paraMtu pote rAjaviruddha karyuM che evuM jANI te zakrAvatAra caityamAM jaIne kAyotsarge rahyA. subhaToe sarva vRttAMta rAjAne jaNAvyuM; eTale rAjAe AjJA karI ke, "he subhaTo! e mUrkha gAya jevA paNa kRtye vAgha jevA zreSThIne coranI jema viDaMbanA karIne mArI nAkho." subhaToe tatkALa zreSThIne rAjAnI AjJA jaNAvI, tathApi te dhyAnathI calita thayA nahIM. pachI teo tene aneka prakAranI viDaMbanA karavA lAgyA. te vakhate pelo "lohakhuradeva bhavapratyaya avadhijJAnavaDe potAnA gharmagurunI evI avasthA joIne vicAra karavA lAgyo ke - eka akSara, artha pada ke pada mAtrane bhaNAvanArA gurune je bhUlI jAya te pApI kahevAya che. to gharmane batAvanArA gurune bhUlI janAra pApI kahevAya temAM to zI navAI?" AvuM vicArI pratihArano veSa laI tarata te tyAM Avyo ane daMDAghAtavaDe subhaTone mUrzita karI nAkhyA. te hakIkata sAMbhaLI rAjA caturaMga senA laIne tyAM Avyo. deve tene kahyuM ke, "tame ghaNA cho tethI zuM thaI gayuM? kahyuM che ke, ghaNA gajendro hoya paNa te dubaLA siMhanI barAbara paNa thaI zakatA nathI. Ama kahIne eka rAjA sivAya bIjA baghAne teNe pRthvI para pADI nAkhyA. pachI AkhA nagara para AkAzamAM zilA vidurvAne te upadrava karavA lAgyo. eTale rAjA ane maMtrIo aMjali joDIne bolyo ke, "he deva! amAro aparAgha kSamA karo." deva bolyo-"mArA gharmaguru zrIjinadatta zreSThIne 426
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza fe 5 tenA aparAgha vinA tame zA mATe pIDA karo cho? te mahAzayanA mahimAthI ja mane A devasamRddhi prApta thaI che." ema kahIne teNe bagho potAno vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. [lLSL N. jA pa . =aa vaO PPP ifiI che pachI prasanna thayelA deve kahyuM ke, "tame sarve mArA gurunA caraNamAM praNAma karo ane temanA mukhathI navakAra maMtra sAMbhaLI corI vigerenA tyAgarUpa vratane grahaNa karo." sarvee tema karyuM, ane jinadatta zreSThI moTA utsavavaDe potAne ghera AvyA. loko paNa pratyakSa jainagharmanI prazaMsA karavA lAgyA. upara pramANe lohakhura cora loDhAnI zailIe parovAyo hato, chatAM alpa kALanA paNa niyamane ghAraNa karI jinadatta zrAvakanI sahAyathI Adya vimAnane viSe devasamRddhine prApta thayo." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-2 (pR.70) sarva jIvanuM iccho sukha mahAvIranI zikSA mukhya cAra rANIonuM draSTAMta-- vasaMtapuramAM aridamana nAme rAjA hato. te ekadA potAnI 427
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti cAre rANIo sahita mahelanA gavAkSamAM besI krIDA karato hato. tevAmAM eka / corane vadhasthAna tarapha laI javAto temaNe joyo. te joI rANIoe pUchyuM ke, che "eNe zo aparAgha karyo che?" te sAMbhaLIne eka rAjasevaka bolyo ke, "teNe corI karI che, tethI tene vaghasthAna tarapha laI jAya che." te sAMbhaLIne moTI rANIe rAjAne kahyuM ke-"he svAmI! meM tamArI pAse pUrve eka varadAna thApaNarUpa rAkheluM che te varadAna Aje mAguM chuM, ke eka divasa mATe A corane mukta karI mane soMpo" rAjAe te vAta kabUla karIne te corane rANIne soMpyo. te rANIe hajAra mahorano kharca karI te corano snAna, bhojana, alaMkAra, vastro vagerethI satkAra karyo, ane saMgIta vagere zabdAdika viSayothI tene Akho divasa AnaMdamAM rAkhyo. bIje divase te ja pramANe lakSa suvarNano kharca karI bIjI rANIe te coranuM pAlana karyuM. trIje divase trIjI rANIe koTI dravyano vyaya karI te ja rIte teno satkAra karyo, cothe divase chellI nAnI rANIe rAjA pAse varadAna mAgI tenI anumatithI anukaMpAvaDe te corane maraNanA bhayathI mukta karAvyo eTale abhayadAna apAvyuM; bIjo kAMI paNa satkAra karyo nahIM. moTI traNa rANIoe tenI mazkarI karI ke, "A nAnI rANIe Ane kAMI paNa ApyuM nahIM, tema tene mATe kAMI kharca paNa karyo nahIM. tyAre teNe corano zo upakAra karyo?" nAnI */ / \ \ zake che - 0 3 DO UID) UIDApa Site che EDU e * u6tZ3 Rs 1 l'a\MiniifNNI 18 ) 428
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza rANI bolI ke-"tamArA traNe karatA meM vaghAre upakAra karyo che, tame kAMI para ha . upakAra karyo nathI." A pramANe te rANIo vacce upakAranA viSayamAM moTo vivAda thayo. tyAre teno nyAya karavA mATe rAjAe te corane ja bolAvIne pUchyuM ke-"tArA para A cAramAMthI koNe vaghAre upakAra karyo?" te sAMbhaLI cora bolyo ke-"he mahArAjA! maraNanA bhayathI traNa divasamAM pIDA pAmelA meM snAna bhojanAdi sukhano kAMI paNa anubhava karyo nathI. vAghanI sAme bAMdhelA lIlA javane khAnArA bakarAnI jema meM to traNa divasa kevaLa duHkhano ja anubhava karyo che. ane Aje to zuSka, nIrasa ane tRNa jevo sAmAnya AhAra karavAthI paNa vaNikane ghera bAMdhelA gAyanA vAcharaDAnI jema jiMdagI prApta thavAthI kevaLa sukhano ja anubhava karuM chuM ane tethI ja Aje huM harSathI nRtya karuM chuM." te sAMbhaLIne rAjAe abhayadAnanI prazaMsA karI. A dRSTAMtanuM tAtparya e che ke, "jema rAjAnI nAnI rANIe corane mRtyunA duHkhamAMthI bacAvIne mahAna upakAra karyo, tevI rIte Astika manuSyoe niraMtara prANIo para anukaMpA karavI, tema karavAthI samakitanuM cothuM lakSaNa je anukaMpA te zuddha rIte pragaTa thAya che." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhAga-1 (pR.154) temaja ApaNe mAthe paNa maraNa tAkI ja rahyuM che, lIgho ke leze ema thaI rahyuM che, ema jANIne samAdhimaraNanI avazya ArAdhanA karavI. eka mahAtmAe eka bhAIne kahyuM ke tAruM eka mahinA pachI mRtyu che. tethI tene mahinA sudhI badhuM asAra lAgyuM. kemake mAre to mahinA pachI marI javAnuM che to zAmAM moha rAkhuM? evI jAgRti ApaNane paNa maraNa sAthe ja che ema lAge to rahe. satparuSanA boghano paricaya hamezAM rahe to saMsAra asAra jaNAya, te pratye vairAgya Ave ane evI jAgRti sadA rahI zake. corane lAbha ane zrAvakane duHkha kema? zrAvaka ane coranuM dRSTAMta -"koI tri mANasane pApAnubaMdhI puNyanA udayathI A E bhavamAM vipatti jovAmAM AvatI nathI, tathApi pariNAme AgAmI bhavamAM tene avazya vipatti prApta thavAnI ema samajavuM. te viSe eka vArtA che ke koI zrAvaka ane cora banne potapotAnA . gharamAMthI sAthe nIkaLyA. zrAvaka coranI AgaLa : AgaLa prabhunA darzana karavA jato hato. tyAM mArgamAM zrAvakanA pagamAM kAMTo vAgyo ane pelA corane AgaLa jatAM eka rUpiyo jaDyo - " 429
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti 6 katethI te harSa pAmyo. AthI zrAvaka vicAramAM paDyo ke, "aho! adharmane sAruM phaLa che ane gharmIne duHkha-A kevI vAta?" A saMdeha teNe guru pAse jaIne pUkyo che eTale guru bolyA ke, "he zrAvaka! tAruM pApa pagamAM kAMTo vAgavAthI nAza pAmyuM ane te corane AgaLa jatAM te rAjAnA subhaTo pakaDIne zalIe caDhAvaze." kSaNavAramAM tema ja banyuM. te pelA zrAvakanA sAMbhaLavAmAM AvyuM. tyArathI te zrAvaka niraMtara zuddha vyApAramAM tatpara thayo." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA.1 (pR.200) rastAmAM paDelI vastu paNa levI nahIM zeTha putranuM dRSTAMta - eka zeThano putra hato. te paradezathI Avato hato. dariyAmAM vahANa DUbavAthI te tarIne pAra nIkaLyo. tyAM kinArA AgaLa eka rAjAnI kanyAne marelI sthitimAM joI. tenA gaLAmAM caLakatuM joyuM to te hAra hato. tethI teNe vicAryuM ke A hAra nadImAM jato raheze tenA karatAM huM dukAna karI kamANImAMthI tenI kiMmatanI eka gharmazALA tenA nAmanI karAvIza. ema vicArI te hAra laI AgaLa cAlyo. potAnA gAma para jatAM vacce zahera AvyuM tyAM baghAnI ha jaDatI levAI. teNe kahyuM mArI pAse kaMI nathI. chatAM cAlatAM kyAMya kapaDuM bharAyuM ane phATyuM, hAra bahAra nIkaLI paDyo. te joI polIse pakaDyo ane laI gayA. teNe hakIkata baghI jaNAvI paNa tapAsa karanAre ulaTuM ema kahyuM ke hArane levA mATe teM ja A kanyAne mArI che. tethI tene phAMsInI sajA thaI. A uparathI rastAmAM paDelI koI vastu paNa levI nahIM. 430
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza parastrIgamananuM vyasana "ciMtA, vyAkuLatA, dubuddhi, roga, duHkha vagha ApejI, narake bALe loha-pUtaLI, 5ranArI-rati pApajI. vinaya have sAtamuM vyasana parastrIgamana che. te viSe spaSTatA kare che - artha - paranArIno saMga karavAthI tene ciMtA Upaje ke jANe koI mane dekhI na le tathA viSayanI tIvra icchAne lIdhe manamAM ghaNI vyAkuLatA thAya che. parastrIo pratye najara rahevAthI tenI buddhi durbuddhi banI jAya che. bhogo tenA zarIrane bhogavI jaI roga upajAve che. hamezAM tenI smRti rahevAthI manamAM sadA duHkha rahyA kare che. tathA parastrI saMga karatAM pakaDAI jAya to vaghane paNa pAtra banI jAya che, arthAt loko tene mArI paNa nAkhe che. A badhA duHkha to A bhavanA che. temaja parabhavamAM paNa parastrIgamananA pApe tene narakamAM garamAgarama lAlacoLa lokhaMDanI pUtaLIne AliMgana karAvIne bALe che. jesI prIti harAmakI, taisI hara para hoya; calyo jAya vaikuMThameM, pallo na pakaDe koya." mArA dhikka! parAkrama, thika guNa, buddhi, sattA, vaga, saMpattijI, vRthA jIvana, jo svapna paNa che, para-strI-ghana-AsaktijI. vinaya artha - tArA parAkramane dhikkAra che, tArI buddhi, sattA ke vaga eTale lAgavaga ke saMpattine paNa dhikkAra che tathA tAruM jIvana paNa vyartha che ke jo tane svapna paNa parastrI ke paraghana pratye Asakti che." -pra.vi.bhA.1 (pR.422) rAvaNa vidvAna hovA chatAM parastrInI icchAthI nAza pAmyo rAvaNanuM dRSTAMta - "rAvaNa bahu vidvAna hato, traNa khaMDano e rAjA hato. e traNa khaMDa jItavA gayo tyAre ene eka vidyA sAghatI bAI maLI. te bAIne rAvaNane jotAM vikAra thayo, tethI teNe rAvaNane kahyuM ke tame mArI icchA pUrI karo to huM tamane vidyA ApuM, jethI A Akho deza jItI zako. rAvaNane manamAM thayuM ke AvuM pApanuM kAma to na karavuM, paNa enI pAse je vidyA che te laI levI. rAvaNe bAIne kahyuM, mane tuM vidyA Apa. te bAIe vidyA ApI. rAvaNa pachI deza jItavA gayo. jItIne pAcho tyAM Avyo ane bAIne kahyuM ke tuM to mArI mA che, kemake teM mane maMtra Apyo che, tethI tArAthI vikAranI vAta paNa na thAya. ema rAvaNa hato bahu vidvAna. Ama samaju hato paNa karmanA udaye sItAne haraNa karavAnI bhUla karI, tethI haju sudhI jagatamAM niMdAya che. pote potAnuM pada bhUlI paramAM lIna thayo to potAnA baghA kuTuMbano nAza kare che ane paribhramaNa karyA kare che. jIvane vikArabhAva karmabaMghanuM kAraNa che, pachI potAnI strI ho ke paranI; 431
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti paNa ati Asakti hoya to gADha karma baMghAya. ene atibhogadoSa kahevAya che. mohavaza zuM zuM jIvo nathI karatA?" (bo.1 pR.599) strInuM caritra devo paNa jANatA nathI to puruSa kyAMthI jANe? maMgInuM draSTAMta :- maMgI nAmanI strI hatI. teno pati kyAMya bahAra gayo hato. maMgInI sAsune maMgI upara dveSabhAva raheto. eka divase teNe maMgInA ghareNAM eka mATalAmAM paDyAM hatAM, temAM eka kALo sarpa mUkI upara ghAsa pAtharI dIdhuM. maMgIe ghareNAM levA aMdara hAtha nAkhyo to sarpa Dasyo tethI tene thoDIka vAramAM jhera caDhI gayuM. sAsu tene smazAnamAM laI gaI ane tyAM mUkI upara ghAsa pAtharI dIdhuM ane pachI ghera AvI gaI. eTalAmAM maMgIno ghaNI ghera AvI gayo ane mAne pUchyuM ke maMgI kyAM che? mAe kahyuM ke bahAra gaI haze, hamaNAM AvI jaze, marI gaI haze vagere game tema kahevA mAMDI. rAta thavA AvI chatAM maMgI AvI nahIM, tethI teno pati hAthamAM nAgI talavAra laIne tene zoghavA jaMgalamAM gayo. evAmAM tyAM eka muninA darzana thayAM. muni dhyAnastha hatA. teNe kahyuM ke jo mArI strI mane maLI jaze to huM tamArI so kamaLothI pUjA karIza ema kahIne tyAMthI AgaLa cAlyo. pharatAM pharatAM smazAnamAM ghAsa paDeluM joyuM. ghAsa UMcuM karI joyuM to maMgI dekhAI. te tene UMcakI muninI pAse Avyo. te mUrvAgata hatI tethI teNe bolAvI paNa bolI nahIM. pachI tene UMcakI muninA caraNano sparza karAvyo. muni auSaghilabdhivALA hatA. tethI aDatAM ja tenuM jhera UtarI gayuM ane te beThI thaI. teno pati muninI pUjA karavA mATe taLAvamAM kamaLa levA gayo. maMgI tyAM ja beThI hatI. tyAM eka cora Avyo. tene joIne maMgIe kahyuM, mAre tArI sAthe AvavuM che. tuM mane laI jA. core kahyuM, tArA patinI mane bIka lAge che. e mane mArI nAkhaze to? maMgIe kahyuM, tuM DarIza nahIM, e to bIkaNa che, nirbaLa che. tane nahIM mAre evuM huM karIza. eTalAmAM eno ghaNI kamaLa laIne Avyo. tene joIne cora jhADanI pAchaLa saMtAI gayo. maMgInA patie potAnA hAthamAM je talavAra hatI te maMgInA hAthamAM ApI ane pote muninI kamaLo vaDe pUjA karavA lAgyo. maMgIe talavAra tene mAravA mATe ugAmI eTalAmAM pelo cora Avyo ane talavAra hAthathI jhAlI lIdhI. talavAranI ghArathI tenI cAra AMgaLIo kapAI gaI. AMgaLIo kapAyAno avAja thayo tethI tenA patie kahyuM ke kema tane bhaya lAge che? saMgIe kahyuM-hA, mane bhaya lAge che. pachI cora tyAMthI jato rahyo. eTalAmAM enA cha bhAIo gAmamAM corI karavA gayelA te baghA ghanamAla laIne AvyA. pachI bhAga karIne darekane ghana ApavA lAgyA, paNa nAnAbhAIe kahyuM ke mAre ghana nathI joItuM. baghA bhAIoe pUchyuM, zuM thayuM? ocho bhAga che tethI nathI joIto? ke bIjuM kaMI kAraNa che? teNe badhI vAta karI kahyuM ke juo mArI cAra AMgaLIo kapAI gaI. ApaNe badhAM paisA lAvI lAvIne bairAMne ApIe chIe ane bairAM to evAM nIkaLe che. tethI mAre to dIkSA levI che. te sAMbhaLI baghAne dIkSA levAnuM mana thayuM. tethI sAte jaNe dIkSA lIdhI. te vAta saMgInA 432
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza patie paNa sAMbhaLI. mArI strI AvI che! ema jANIne teNe paNa dIkSA lIdhI. viSayabhogamAM kaMI sukha nathI. evI vairAgyavALI kathA sAMbhaLe che chatAM jIvane vairAgya Avato nathI. tenuM kAraNa zuM che? jIva, viSayamAM sukha nathI e che ke bhUlI jAya che. kiMpAka phaLa jevA viSayanAM sukha kahyAM che. te suMdara hoya che, mIThAM hoya che paNa khAya tyAre AMtaraDAM toDI nAMkhe che; tema viSayanA sukha zarUAtamAM suMdara lAge che, paNa pachI cAra gatimAM bhramaNa karAve che. bhavobhavamAM ethI na chuTAya. tyAganI bhAvanA thavI muzkela che. svarge javuM hoya ke mokSe, bannemAM strI argalA samAna vidhvarUpa che. ethI parAghanI thaI jIva karma bAMdhe che ane tethI adhogatimAM jAya che. parastrI to dRSTiviSa sarpa samAna che." (bo.1 pR.597) parastrI e sarva pAponI khANa je patine mUkI anyane seve teno vizvAsa na karAya. zrAvakoe AsaktipUrvaka potAnI strI paNa sevavI na joIe to sarva pAponI khANa samAna parastrI mATe to zuM ja kahevuM? arthAt parastrI na ja sevavI. je strI potAnA vahAlA patine mUkI nirlajja thaI anya pati pAse jAya che, tevI kSaNika cittavALI yA kSaNika premavALI anya strIno vizvAsa zo? arthAt teno vizvAsa na ja rAkhavo." yogazAstra (pR.127) parastrIgamana karanAra A bhava ane parabhava bannemAM duHkhI thAya che "prANanAzanA saMdehane utpanna karanAra, parama vairanuM kAraNa ane A loka tathA paraloka viruddha parastrI gamanano tyAga karavo. paradArAmAM Asakta puruSo A lokamAM (rAjA taraphathI) sarva ghananuM haraNa, baMghana ane zarIranA avayavonuM chedana e Adi duHkho pAme che tathA maraNa pAmyA bAda ghora narakamAM jAya che. potAnI strI upara koI kharAba najara kare tenA rakSaNa mATe niraMtara yatna karanAra, ane svastrInA kharAba AcaraNothI utpanna thatAM duHkhono anubhava karanAra mANase parastrI gamana zA mATe karavuM joIe? kAraNa ke potAnI mAphaka tenA patine paNa duHkha thAya ja. jeNe potAnA parAkramathI A vizvane svAdhIna karyuM hatuM tevo mahA parAkramI rAvaNa paNa parastrImAM ramavAnI icchAthI kuLano kSaya karI narakamAM gayo. rAvaNanuM caritra suprasiddha che. para strI sAthe krIDA karavAnI icchAthI teNe sItAnuM haraNa karyuM hatuM. vibhISaNa nAmanA tenA bhAIe tene ghaNuM samajAvyo, paNa rAmacaMdrajIne sItA pAchI na ApI. AkharamAM rAmacaMdra tathA lakSmaNanI sAthe yuddhamAM tene UtaravuM paDyuM. ane eka strI mATe potAnA kuLano nAza karI aMtamAM raNa zayyAmAM lAMbI nidrAe tene suvuM paDyuM ane maraNa pAmI narakanI ghora yAtanAo sahana karavI paDI. mATe potAnuM kuzaLa icchanArA sapuruSoe avazya parastrIno tyAga karavo. lAvaNyatAe karI pavitra avayavovALI, sauMdayartAnI saMpadAnA ghara samAna, ane kalAnA samudAyamAM kuzaLatAvALI paNa strIno tyAga karavo. potAnA upara Azika thayelI evA guNovALI parastrInI pAse paNa je mahAzayanI vRtti 433
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti niSkalaMka rahI che, tevA zAsananI unnati karanAra, sudarzana zreSThInA guNonI ame keTalI stuti karIe? teonA saMbaMdhamAM amo keTaluM bolIe athavA zuM bolIe? arthAt teonA saMbaMdhamAM jeTaluM bolIe teTaluM ochuM ja che." -yogazAstra (pR.128) parastrI tyAgI sudarzana zeThanuM dRSTAMta - "pUrve aMga dezamAM tilaka samAna zreSTha caMpAnagarImAM dadhivAhana rAjA rAjya karato hato. mahA kulavAna ane devAMganA tulya rUpavALI abhaya nAmanI tene paTarANI hatI. teja zaheramAM vRSabhadAsa nAmano paramArhata bhakta zreSThi raheto hato. tene yathArtha nAmavALI arhadAsI nAmanI suzIlA strI hatI. tene anukrame zubha svapnothI sUcita sudarzana nAmano putra thayo. samagra kaLAomAM pravINa thayelA putrane pitAe uttama kuLanI suzIlA manoramA nAmanI kanyA paraNAvI. sadgurunA saMyoge sudarzana ane manoramA parama ardhabhakto thayA ane bAra vrato rUpa gRhastha gharma temaNe svIkAryo. kharekhara ajJAnAMghakAra dUra karavA mATe guru sivAya bIjo koI prakAza samartha nathI. teja rAjAnA kapila nAmanA purohita sAthe sudarzanane gADha maitrI thaI. sudarzananA ghArmika temaja svAbhAvika guNothI AkarSAyelo kapila potAno keTaloka vakhata tenI pAse ja vyatIta karato hato. potAnA patine ghera moDo Avato joI strI kapilAe ghera moDA AvavAnuM kAraNa pUchyuM. guNAnurAgI kapile potAnA mitra sudarzananA guNonuM kapilA AgaLa varNana karI jaNAvyuM ke mahA guNavAna ane rUpavAna sudarzananI mitratAthI mArA AtmAne ghanya mAnuM chuM ane divasano moTo bhAga te sadgaNInI sobatamAM pUrNa karuM chuM. tethI moDuM avAya che. patimukhathI sudarzananA guNo sAMbhaLI vagara dekhe paNa kapilA tenA upara mohita thaI paDI. kharekhara amRta paNa nirmAgI manuSyone viSa tulya thaI pariName che. game te prayoge kapilAe sudarzanane maLavAno nirNaya karyo. eka divasa kapila bahAragAma gayo. te avasara joI kapilA sudarzana pAse AvI ane 'tamAro mitra ghaNo bImAra che mATe tamane bolAve che ema kahI UbhI rahI." saraLa hRdayanA sudarzane te vAta kharI mAnI ane mitrane maLavAne koI paNa mANasane sAthe lIghA sivAya kapilA sAthe cAlI nIkaLyo. gharamAM jaI kapilAne kahyuM mAro mitra kyAM che? teNe kahyuM aMdara agAzImAM che, AgaLa jAo. sudarzana AgaLa cAlyo eTale kapilAe dvAra baMdha karyA sudarzana zaMkAyo. kapila kyAM che? pharI pUchyuM. kapilAe javAba Apyo, kapilane badale Aje kapilAne ja maLo. mArA patinA mukhathI tamArA guNa sAMbhaLyA tyArathI mArI manovRtti tamArA tarapha lalacAI hatI. have Aje mArI prArthanA saphaLa karo ane mane zAMti Apo. sudarzana ekAeka strInA kahevAthI manuSya sAthe lIdhA sivAya potAnuM paranA gharamAM AvavuM 434
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza thayuM teno pazcAttApa karavA lAgyo. paNa A pazcAttApa nakAmo hato. pANI pIne huM to ghara pUchavA jevuM thayuM, kapilA tene muke tema nahotI. mohAMdha manuSyane kartavyAkartavyano viveka hoto nathI. kapilA sudarzanane vaLagI paDI. tAtkAlika buddhivALA sudarzane khullA hRdayathI dilagIra thaI javAba Apyo, kapilA! tamAruM kahevuM huM mAnya rAkhI zakato nathI kAraNa ke vidhAtAe mArA suMdara rUpa sAthe napuMsakapaNAno doSa sAthe ja dAkhala karyo che, arthAt huM napuMsaka chuM. draDha hRdayavALA manuSyonA hRdayamAM icchA sivAya vikRti thatI nathI. kapilA vilakhI thaI gaI ane tatkALa sudarzanane javA mATe dvAra kholI ApyuM. sudarzana ghera Avyo ane havethI sAthe sahAyaka lIghA sivAya koIne ghera vagara prasaMge na javuM tevo nirNaya karyo. iMdra mahocchavano divasa hato. sArAM sArAM vastrAbhUSaNo paherI sarva loko bahAra jatAM hatA. abhayA rANI paNa kapilA purohitanI sAthe rathamAM besI pharavA nIkaLI. tevAmAM AjubAju devakumAra jevA cha putrothI gherAyelI eka strIne kapilAe joI abhayAne pUche che, bAI sAheba! A bhAgyavAna strI koNa che ? abhayAe javAba Apyo. ApaNA nagaranA prakhyAta gharmiSTha zeTha sudarzananI A strI che ane A chae putro tenA che. kapilA hasIne bolI bAI sAheba! tene putro kyAMthI hoya? rANIe javAba Apyo kapilA A zuM bole che? puruSovALI strIne putro na hoya tyAre kone hoya? kapilAe javAba Apyo, teno svAmI puruSArtha rahita che. A pramANe kahI potAno sarva vRttAMta rANIne jaNAvyo. abhayA hasIne bolI, are mugdhA! sudarzane tane ThagI che. te para strI tarapha napuMsaka che paNa svastrI tarapha napuMsaka nathI. - kapilA jarA moDhuM caDhAvIne bolI, ThIka che, huM to mugdhA chuM ane mane ThagI che, paNa tame to catura cho ne! abhayA bolI, mArA hAthanA sparzathI to patthara paNa gaLI jAya to puruSanI to vAta ja zI karavI? kapilAe kahyuM ATalo badho garva rAkho cho tyAre have tame sudarzana sAthe vilAsa karazo ja. mAnanA AvezamAM AvI jaI abhayAe pratijJA karI ke jo sudarzana sAthe vilAsa na karuM to agnimAM praveza karI baLI maruM. kharekhara ajJAnI manuSyone mAna kyAM karavuM tenI paNa khabara paDatI nathI. tethIja potAnI maryAdA ane gharmane oLaMgI rANIe anarthakArI pratijJA karI. mahotsavamAM pharI sarva koI potapotAne ThekANe gayA.. abhayAnA hRdayamAM ciMtA agni saLagavA lAgyo. zAMta karavA mATe potAnI ghAva mAtA paMDitAne bolAvI potAnI pratijJA jaNAvI. paMDitAe pratijJA mATe Thapako Apyo ane kahyuM ke A pratijJA teM ThIka nathI karI, kemake sAghAraNa jainIo paNa parastrI sAthe sahodara tulya vRtti rAkhe che to A to gharma ghuraMdhara sudarzananA saMbaMdhamAM kahevuM ja zuM? abhayAe jaNAvyuM ke te huM jANuM chuM paNa have thaI te thaI, mATe koI upAya karo ke jethI mArI pratijJA saphaLa thAya. paMDitAe tapAsa karI jaNAvyuM ke AThama caudaza sudarzana posaha karI rAtre sUnA gharamAM kAyotsarga mudrAe dhyAnamAM rahe che. te rAtre tene ahIM upADI lAvavo. 435
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti eka divasa kaumudi mahotsavano divasa hato. rAjAe DhaMDhero pITAvyo ke ja nagaramAMthI sarva strI puruSoe bahAra nIkaLI javuM ane rAtri divasa vanamAM * AnaMdathI gujAravo. te divasa comAsI caturdazIno hovAthI zeThe vicAryuM ke mane gharmamAM khalela paDaze. rAjA pAse bheTa mUkI te divasa zaheramAM gharmadhyAnamAM rahI gujAravA araja karI. rAjAe tene gharmiSTha hovAthI rajA ApI. zeThe divasa caitya paripATImAM gujArI. rAtre poSagha karI zUnya grahamAM kAyotsargamAM rahyo ane prAtaHkALa thayA sivAya game tevA upasarga thAya to paNa calAyamAna na thavuM tevo abhigraha karyo. A vAtanI khabara paMDitAne paDI. paMDitAe abhayAne kahyuM ke jo tuM Aje bahAra na jAya to tAruM kAma thAya. abhayAe peTamAM duHkhavAnuM bahAnuM kADhI rAjA pAsethI zaheramAM rahevAnI rajA meLavI. cokIno jApato pUrNa hato eTale sudarzanane aMdara kema lAvavo te vicAramAM paMDitA ghuMcAI. Akhara evA nirNaya upara AvI ke devanI mUrtinA bahAnAthI tene aMdara laI javo. pachI kAmadevanI UbhI mUrti gADI upara caDAvI paMDitA rAjagaDhamAM laI gaI. cokIdAranA pUchavAthI teNe te mUrti dekhADI ane jaNAvyuM ke rANI sAheba Aje bahAra javAnAM nathI mATe mUrtionuM pUjana karavA sAruM rAjagaDhamAM laI javAmAM Ave che. be cAra mUrtio tevI rIte laI jaI kAyotsarga mudrAe dhyAnamAM rahelA sudarzanane gADI upara caDAvI abhayA rANI pAse lAvI mUkyo. potAnA manoratho pUrNa thayA samajI abhayA najIka AvI hAvabhAva karavA lAgI. sudarzana dhyAnamAM jAgRta hato. upasarga Avyo jANI te vadhAre dRDha thato cAlyo. abhayA kahe che ke, tamAre mATe meM A badhI mahenata karI che mATe mane zAMta karo. sudarzana bolyo nahi, abhayAe hAtha pakaDyo, AliMgana karyuM ane kAmotpanna karavAnI potAmAM jeTalI cAturI hatI te sarva vAparI cukI, paNa patthara upara pANI DhoLavA mAphaka nirarthaka thayuM. abhayA gusso karI bolI, sudarzana mAruM kahevuM mAnya kara. huM tuSTamAna thaI to rAjya badhuM tAre Adhina che ane roSAyamAna thaI to A tAruM jIvitavya paNa nathI ema nizcaya rAkhaje. paNa sAMbhaLe koNa? A pramANe AkhI rAtri sudarzanane manAvatA gaI. Akhara prAtaHkALa thato jANI potAnuM kAma siddha na thayuM ane have ulaTo phajeto thaze ema jANI potAne hAthe potAnA zarIra para keTalAMka jakhama karI pokAra karI UThI ke doDo doDo, koI mANasa aMtaHpuramAM peTho che, ane mArI Abaru lUMTe che. kharekhara strIonA prapaMco yA caritrono pAra koI pAmatuM nathI. cokIdAro doDI AvyA ane keTalIkavAre rAjA paNa Avyo. sudarzanane rAjAe oLakhyo. abhayAe rAjAne jaNAvyuM ke ociMto A mANasa mahelamAM dAkhala thayo ane mAruM ziyaLa lUMTato hato. meM pokAra karI mAruM rakSaNa karyuM che. rAjA sudarzanane pUche che, zeTha! AmAM satya zuM che te jaNAva. mane tArA vacana upara bharoso che. zeThe vicAra karyo ke jo huM satya kahIza to rAjA strIne mArI nAkhaze, ema jANI zeTha mauna 436
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza rahyA. ghaNuM pUkyAM chatAM jyAre zeThe uttara na Apyo tyAre rAjAe gusse thaI hatI zULIe caDAvavAno hukama karyo. zeThane zaheramAM thaI zULIe caDhAvavA laI jatAM joI zaheramAM hAhAkAra thaI rahyo. tenI strI manoramAne khabara thaI. satI manoramAe gRha caityamAM jaI zAsana devIone vijJapti karI ke jo mAro svAmI nirdoSa hoya to zAsanASighaSThAtu devadevIo mane sahAya karajo; ane pote svAmInuM kalaMka dUra na thAya tyAM sudhI kAyotsarga karI dhyAnasthapaNe rahI. sudarzanane bahAra laI gayA. zULI upara caDAvavAnI taiyArI kare che. satya te satya ja. e chUpuM rahe ja nahi. satI manoramAnI lAgaNI ane sudarzananI satyatA prakaTa karavA zAsanAdhiSThAtA devIe zULInuM siMhAsana karI dIdhuM ane satyano jayajayakAra thayo. - rAjA tyAM Avyo sudarzana pAse potAnAM ajANapaNAnA aparAdhanI mAphI mAgI ane hAthI upara besADI rAjA sabhAmAM laI gayo. abhayAre khabara paDavAthI gaLe phAMso khAI te marI gaI, ane ghAva mAtA nAsI gaI. zeThe ghera AvI duHkhadAI saMsAravAsathI virakta thaI cAritra grahaNa karyuM ane ekala vihArI thaI sUnAM vano, jaMgalo, pahADo, guphAomAM dhyAnastha rahI AtmasAghanamAM te sAvadhAna thayA. paMDitA nAsI pATalIputra zaheramAM devadatta vezyAne tyAM rahI. tenI AgaLa sudarzananA rUpa, guNa ane gheyartA vigerenuM varNana karyuM. eka divasa sudarzana muni pharatA pharatA pATalIputranA vanamAM dhyAnastha hatA. kArya prasaMge AvI caDelI paMDitAe tene joI, oLakhI potAnI svAminIne vAta kahI. teNe potAne tyAM lAvavA kahyuM. muni paNa dhyAna pUrNa karI AhAra arthe pharatA tyAM AvI caDyA. vezyAnA gharanI khabara na hovAthI teo aMdara gayA. vezyAe Akho divasa hAvabhAva karI calAyamAna karavA prayatna karyA paNa te nirarthaka gayA. sAMje thAkIne vezyAe javA dIghA. te tyAMthI nIkaLI vanamAM kAyotsarge rahyA. abhayA rANI ArtadhyAnathI marIne vyaMtarI thayelI te pharatI pharatI tyAM AvI. teNe sudarzanane joyA. pUrvanuM vera sAMbharI AvyuM. teNe ghaNA upasargo karyA. muni paNa manane draDha karI AtmadhyAnanI zreNi para caDhI AgaLa vadhyA ane pariNAmanI vizuddhatAthI sarva karma khapAvI kevaLajJAna pragaTa karyuM. aneka bhavya jIvone bodha ApI sudarzana muni mokSe padhAryA. A pramANe parastrIthI virakta rahenAra mahApuruSa sudarzananuM caritra samApta thayuM. A caritra uparathI sudarzananI ziyaLa viSenI dRDhatA saMbaMghI ghaNuM samajavA ane manana karavA jevuM che. te mahApuruSe traNe ThekANe ane temAM paNa abhayA rANI pAsethI potAno bacAva karyo hato te kharekhara prazaMsavA lAyaka che." yogazAstra (pR.129) parapuruSa tyAga karavAno strIone upadeza "aizvaryamAM rAjAnA rAjA sarakho ane rUpamAM kAmadeva jevo paNa rAvaNano jema sItAe tyAga karyo tema strIoe parapuruSano tyAga karavo. 437
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti anya strI puruSamAM Asakta thavAnuM phaLa bIjA puruSa ane bIjI strIomAM Asakta manavALA strI puruSone bhavobhavamAM napuMsakapaNuM, tiryacapaNuM ane dIrbhAgyapaNuM prApta thAya che. brahmacarya pALavAnuM phaLa cAritranA prANa sarakhA ane mokSanA eka asAghAraNa kAraNa sarakhA brahmacaryane AdaravAthI devo vaDe karIne paNa te pUjAya che. brahmacaryanA pAlana karavAthI lAMbA AyuSyavALA, sArA saMsthAna (AkRti)vALA, dRDha saMghayaNavALA, tejasvI ane mahAna parAkramavALA puruSo thaI zake che. A pramANe gRhasthonuM svadArAsaMtoSa yA parastrI tyAga karavArUpa cothA vratanuM varNana karyuM." -yogazAstra (pR.134) ghavaLazeThanuM dRSTAMta - "ghavaLazeThane zrIpALa rAjAnI strIo pratye temaja tenA ghana pratye Asakti hovAthI marIne sAtamI narake gayo. zrIpALa potAnA mahelamAM sUtA hatA. tene mAravA mATe kaTAra laI upara caDhatAM paDI gayo ane te ja kaTAra vaDe marIne te ghavalazeTha narakagatine pAmyo." |23ii -pra.vi.bhA.1 (pR.424) parastrIno pratijJApUrvaka tyAga karI vratamAM dRDha rahevuM nAgilanuM draSTAMta - "bhojapura nAmanA nagaramAM sarvajJa gharmamAM tatpara lakSaNa nAme eka vaNika raheto hato. tene navatattvane jANanArI naMdA nAme putrI hatI. eka vakhate varane mATe zogha karatAM pitAne teNIe A pramANe jaNAvyuM ke "he pitAjI! je puruSa kAjaLa vagarano, vATathI rahita, telanA vyaya vinAno ane caMcaLapaNA rahita dIvAne ghAraNa kare te mAro pati thAo." putrInuM A vacana sAMbhaLI teno duSkara abhigraha jANIne ciMtAtura thayelA lakSaNazeThe te vArtA nagaramAM udghoSaNAthI jAhera karI. A khabara nAgila nAmanA eka zrutakAre sAMbhaLI, eTale koI yakSanI salAhathI teNe tevo dIpaka karAvyo. te najare joI zreSThI harSa pAmyo ane potAnI putrI naMdA te nAgilane paraNAvI. pachI naMdA potAnA patine vyasanAsakta jANI ghaNI kacavAvA lAgI, tathApi nAgile te vyasana choDyuM nahIM. tethI hamezAM dravyano vyaya thavA lAgyo. lakSaNazeTha putrInA snehathI tene dravya pUrato hato ane naMdA patinI sAthe mana vinA paNa niraMtara paricaya rAkhatI hatI. eka vakhate nAgilanA manamAM evo vicAra thayo ke, "aho! A strInuM kevuM gAMbhIrya che ke je huM moTo aparAthI chatAM mArI upara kopa karatI nathI." anyadA nAgile koI jJAnI munine bhaktipUrvaka pUchyuM ke, "he mahAmuni! A mArI priyA zuddha AzayavALI chatAM paNa mArI upara mana gharatI nathI, tenuM zuM kAraNa?" munie te nAgilane yogya jANI tenI pAse aMtaraMga dIpakanuM svarUpa A pramANe kahyuM-'tArI strInI evI icchA hatI ke "je puruSanA aMtaHkaraNamAM mAyArUpa kAjaLa na hoya, jemAM navatattva viSe asthiratArUpa vATa na hoya. 438
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza jemAM snehanA bhaMgarUpa telano vyaya na hoya ane jemAM samakitanA khaMDanarUpa kaMpa (caMcaLatA) na hoya tevA vivekarUpI dIpakane je ghAraNa karato hoya te mAro pati thAo." A pramANe dIpanA miSathI te strIe je artha ghAryo hato te koI jANI zakyuM nahIM ane teM to dhUpaNAthI yakSane ArAdhIne kRtrima bAhya dIpaka batAvyo eTale zreSThIe potAnI putrI tane ApI. have tuM ke je mahA vyasanI che tenI para zIlAdiguNo yukta evI e tArI strInuM mana lAgatuM nathI; tethI jo tuM vratane aMgIkAra karIza to tAruM icchita pUrNa thaze." nAgile pUchyuM, "bhagavAna! sarva gharmamAM kayo gharma zreSTha che?" muni bolyA - "he bhadra! zrI jinendraprabhue potAnA sugaMghavaDe traNa bhuvanane sugaMdhamaya karanAra samakitapUrvaka zIlagharmane sarva gharmamAM zreSTha kahelo che ityAdi. guruvAkya sAMbhaLI nAgila pratibodha pAmyo. ane tatkALa samati, zIla ane vivekarUpa dIpakane svIkArI te divasathI te zrAvakagharmane AcaravA lAgyo. A pramANe sAMbhaLI naMdA ghaNo harSa pAmI ane bhAvathI tenI sevA karavA lAgI. anyadA te pitAne ghera gaI hatI ane nAgila ekalo caMdranA prakAzamAM suto hato, tevAmAM koI pativiyogI vidyAdharanI putrIe tene joyo. tethI tatkALa kAmAtura thaI tyAM AvIne teNe kahyuM ke, "he mahApuruSa! jo mane strIpaNe svIkArazo to huM tamane be apUrva vidyA ApIza. A mAruM lAvaNya juo, mArA vacanane anyathA karazo nahIM." A pramANe kahI zarIre dhrujatI te bALA nAgilanA caraNamAM paDI, eTale nAgile jANe agnithI baLyA hoya tema potAnA pagane saMkocI dIdhA. eTale te bALA eka loDhAno agnimaya rakta goLo vikrvIne bolI ke, "are aghama! mane bhaja, nahIM to huM tane bhasmIbhUta karI nAkhIza.' 439
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti te sAMbhaLI nAgila nirbhayapaNe vicAravA lAgyo ke, "daza avasthArUpa hovAthI daza mastakavALA rAvaNanI jevo kAmadevarUpa rAkSasa ke je devadAnavothI paNa durjaya che te paNa zIlarUpa astrathI sAdhya thAya che." Ama vicAra kare che tevAmAM sUtkAra zabda karatI te bALAe jAjvalyamAna loDhAno goLo tenA upara nAkhyo. te vakhate nAgile namaskAra maMtranuM smaraNa karyuM, eTale te goLo khaMDa khaMDa cUrNa thaI gayo. Illi te bALA lajjAthI adrazya thaI kSaNavAramAM naMdAnuM rUpa laIne eka dAsIe ughADelA dvAramAMthI tyAM AvI ane maghura vANIvaDe bolI ke-"he svAmI! mane tamArA vinA pitAne ghera gamyuM nahIM tethI rAtrI chatAM ahIM AvatI rahI." tene joI nAgila vicAramAM paDyo ke, "naMdA viSayabhoga saMbaMghI svapatinA saMbaMdhamAM paNa saMtoSavALI che, tethI tenI AvI ceSTA hoya nahIM. AnuM rUpa to tenA jevuM che, paNa pariNAma tevA jaNAtA nathI, tethI enI parIkSA karyA vinA vizvAsa karavo yogya nathI." Ama vicArI nAgile kahyuM ke, he priye! jo tuM kharekharI naMdA hoya to mArI samIpa aalitapaNe cAlI Ava. te sAMbhaLI te khecarI jevI tenI sAme cAlI tevI ja mArgamAM alita 440
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza thaI gaI. gharmanA mahimAthI nAgile tenuM sarva kapaTa jANI lIdhuM. pachI vicAryuM ke, 'huM na kadi bIjAnA kapaTathI AvI rIte zIlano bhaMga paNa thAya, mATe sarvaviratipaNuM aMgIkAra karavuM teja yogya che." AvuM ghArI teNe tatkALa kezano loca karyo pachI sUryano udaya thatAM nAgile naMdAnI sAthe guru pAse jaI vrata grahaNa karyuM..... te daMpatI mRtyu pAmIne harivarSa kSetrane viSe yugaliA thayA. tyAMthI devatA thaI punaH narabhava pAmI mokSane prApta thayA. "A nAgile dravyadIpathI zubha evA bhAvadIpane ciMtavyo ane svadArAsaMtoSa vratamAM draDha pratijJA rAkhI to te vidyAgharIthI paNa kaMpAyamAna thayo nahIM." mATe sarva prANIe svadArAsaMtoSa vrata dRDhapaNe ghAraNa karavuM." -upadezaprAsAda bhASAMtara bhA. 2 (pR.76) sAta vyasanonuM phaLa "sasa vyasana sadgharma bhulAve : yudhiSThira gharmAtmAjI, jugAra zarate draupadI mUkI! kevA thayA mahAtmAjI?" vinaya artha : sAteya vyasana Atmagharmane bhulAve che. yudhiSThira je gharmarAjA nAme prakhyAta hatA, temaNe jugAra ramatAM zaratamAM potAnI strI draupadIne paNa mUkI dIdhI. aho! mahAtmA hovA chatAM vyasanane AdhIna temanI paNa kevI mati thaI gaI. 24 "kRSNa kuLanA kulIna putro madirAthI madamAtAjI, dAha dvArikAno vicAro; vyasana baghA dukhadAtAjI." vinaya artha : pradyumna ane sAMbanuM draSTAMta - uttama kuLamAM janmelA kulIna evA zrIkRSNanA mokSagAmI sAMba ane pradyumna putro dArU pIne madamAtA thaI gayA. bhagavAna dvArikAno dAha dvIpAyana dvArA thaze. tethI A beya jaNA dArUnA nazAmAM dIpAyana RSi pAse jaI temane khuba herAna karyA. te vakhate teNe niyANuM karyuM ke mArA tapano prabhAva hoya to huM AkhI dvArikAno dAha karanAra thAuM. evA niyANAthI te marIne agnikumAra deva thayo. ane AkhI dvArikA nagarIne bALI nAkhI. Ama dArUnA vyasanathI keTaluM moTuM anartha thayuM. vyasano baghAM ja AvI rIte du:khanA ja ApanAra che." ||rapAI -pra.vi.bhA.1 (pR.424) "vidyAghara mahArAjA rAvaNa parastrIvaza zIza khovejI, eka vyasana paNa prANa hare to sasa sevI zuM do'vejI?" vinaya artha : "vidyAgharonA mahArAjA hovA chatAM satI sItA jevI parastrIne vaza thatAM rAvaNe potAnuM mastaka khoyuM. eka vyasana paNa tenA prANa haraNanuM kAraNa thayuM to sAte vyasana sevanAranI kevI bhayaMkara sthiti thaze? "eka pAInI cAra bIDI Ave, hajAra rUpiyA roja kamAtA baeNrisTarane bIDInuM vyasana hoya ane tenI talapa thatAM, bIDI nA hoya to eka caturthAza pAInI kiMmatanI najIvI vastu mATe valakhAM mAre. hajAra rUpiyA roja kamAnAra, anaMta zaktivaMta AtmA che jeno 441
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti evo baeNrisTara mUyoge najIvI cIja mATe valakhAM mAre! jIvane, AtmAnI ane enI zaktinI vibhAva ADe khabara nathI." (va.pR.662) eka pAInI cAra bIDI maLe che; arthAt pA pAInI eka bIDI che. tevI bIDInuM jo tane vyasana hoya to te apUrva jJAnInA vacano sAMbhaLato hoya topaNa jo tyAM kyAMyathI bIDIno ghumADo Avyo ke tArA AtmAmAMthI vRttino dhumADo nIkaLe che, ane jJAnInA vacano uparathI prema jato rahe che. bIDI jevA padArthamAM, tenI kriyAmAM vRtti kheMcAvAthI vRttikSobha nivRtta thato nathI! pA pAInI bIDIthI jo ema thaI jAya che, to vyasanInI kiMmata tethI paNa tuccha thaI; eka pAInA cAra AtmA thayA, mATe dareka padArthamAM tucchapaNuM vicArI vRtti bahAra jatI aTakAvavI; ane kSaya karavI." (va.pR.689) /rakA. bIjA vyasano bIDI pIvI, taMbAku suMghavI, taMbAku dAMte ghasavI traNeya kADhI nAkhyA. zrI chaganabhAIno prasaMga - "eka divasa mane bIDI pIto, taMbAku suMghato ane dAtaNa veLAe taMbAku ghasato joyo. mane taMbAkunuM vyasana hatuM. te joI sAhebajIe kahyuM ke "traNe kADhI nAkha." te meM te ja divasathI kADhI nAkhyA" -zrImad rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.341) 442
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza vyasanane AdhIna hovAthI bIDI, hokothI baMdhakoza maTe evI mAnyatA che zrI jeThAlAlabhAIno prasaMga - pachI bIje divase rAtre ATha vAgyAnA sumAre mane kRpALuzrIe kahyuM "tame hoko bIDI pIvo cho, te zA mATe mUkI detA nathI?" tyAre meM kahyuM ke jhADAnI kabajIyAta rahevAne kAraNane lIdhe hoko bIDI pIuM chuM. pUjyazrI-"taMbAkuno pracAra to 200-400 varSathI vizeSa thayo che. te pahelAMnA loko, taMbAku, bIDI, hokA sivAya baMdhakoza vaDe marI jatA haze!" kahyuM nA sAheba. tyAre sAhebajIe mane kahyuM : tame vyasanane AdhIna thaI gayA cho. paNa vyasana tamane AdhIna che. mATe te baghA bahAnA che. ane te mUkI dezo to mUkI devAze. lakhanAra : ApanI AjJA hoya to bIDI pIvAnuM rAkhyuM ane hoko baMdha karI dauM. pUjyazrI : "rUpiyA na rAkhavA ane paracuraNa be AnA pAvalIo rAkhavI te paNa sarakhuM ja thAya che. AvA vacana sAMbhaLI mane vicAra thayo ke pUjyazrI kahe che te satya ja che. ema jANI te mAnya karavAthI tenA pratyAkhyAna sAhebajIe mahArAja lallujIsvAmI pAse karAvyA." -preraka prasaMgo (pR.272) 443
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti AtmakalyANa mATe sAta vyasana tyAgavA jarUrI zrI somacaMdabhAIno prasaMga - teozrInI najIka jaIne savinaya namaskAra karI hAtha joDI meM vinaMtI karI. ane zrI paramakRpALudeve mane jaNAvyuM ke sAta vyasana jarUra tyAga karavA joIe, temAM uttamakuLane lIdhe pAMca to saheje paLAya che, paNa parastrI ane corI e be vyasana tyAgavA kaThaNa che. upayoga rAkhe jarUra tyAga thaI zake che. pachI mArI bhUla meM paramakRpALudeva samakSa nivedana karI, tyAre teozrIe jaNAvyuM ke amuka tArIkha thI amuka mAsa sudhI ekAsaNA karavA ane zrI popaTabhAI jaNAve tema vartavuM. pachI huM zrI paramakRpALudevane raDatAM cakSue sASTAMga namaskAra karI bahAra nIkaLyo." -zrImada rAjacaMdra preraka prasaMgo (pR.312) pitAnI putra pratyenI lAgaNI joI vyasanI putrane paNa Avela bhAna pitAputranuM draSTAMta - "eka pitAno putra vyasanI hovAthI tenA gharanAM mANaso bahu herAna hatA. chokaro bagaDato bagaDato cheka bagaDI gayo. gAmanA mANasone paNa te trAsa ApavA lAgyo. loko tenAthI bahu nArAja thayA. lokoe bhegA maLI TharAva karyo ke, "A chokarAne gAma bahAra kADhI mUkavo. temAM tenA bApanI paNa salAha lIdhI. bApa paNa kaMTALI gayo hato, tethI teNe hA kahI. pachI badhAnI sahIo levA mAMDI. AkhA gAmanI sahIo lIdhI. chevaTe tenA 444
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta vyasana ane sAta abhakSyanA tyAgano upadeza bApanI sahI levA gayA, tyAre te bahu dilagIra thayo. sahI karatAM tenA hAthamAMthI 6 , kalama dhrujavA lAgI. te prathama to AnAkAnI karavA lAgyo, tyAre lokoe kahyuM : nakAmo A moha zo? AvA duSTa chokarAne ghera rAkhIne tamAre gAmanI AbarUnA ke kAMkarA karAvavA che?" bApa raDato raDato bolyo : "te game tevo paNa mAro putra che. jo kachoru thAya paNa mAvatara kamAvatara na thAya, mATe huM Apa lokonI pAse be mahinAnI mudata mAguM chuM. jo be mahinAmAM te nahi sughare to huM sahI karI ApIza." A bagho dekhAva chokaro joI rahyo hato. tene ekadama sadvicAra Avyo, tethI tarata ja pitA pAse AvIne te temanA pagamAM paDyo ane bolyo : "pitAjI! mArA jevA duSTa putrane mATe Apane ATaluM duHkha? huM pratijJA karuM chuM ke, AjathI sarva vyasano choDI daIza. hafor RTY ahA! mAre mATe gAmane duHkha? mArA jevA pApI loko Ama ja duniyAmAM duHkha ApatA haze? aho! kyAM zAMtanunA putra bhISma ane dazarathanA putra zrI rAma? teoe pitAne sukha ApI jagatane sukha ApyuM. ane kaMsa, duryodhana tathA mArA jevA kuputroe saune duHkha ApyuM. ghanya che 445
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti teone ane dhikkAra che amane!" tyAra pachI teno hRdayapalaTo thayo ane te sugharI gayo. baghA vyasana mUkI dIghA. pitAe rAjI thaI tene AzIrvAda ApyA." -zrI suboghasAgaramAMthI vyasanone tyAge to gharma, artha, kAma, mokSa, puruSArtha saphaLa thAya "vyasana tyAga rUpa nIka karI le saguNa-jaLane kAjejI, cAre puruSArtho sAthe jo saguNa aMga virAjejI. vinaya artha : vyasanone tyAgavArUpa nIka eTale pANI javAno rasto karI le jethI sadgaNarUpI pANI tArA aMdara praveza pAme. jo sadgaNa tArA hRdayamAM birAjamAna thAya to tuM gharma, artha, kAma ane mokSa e cAre puruSArthane sAdhI zakIza." -prajJAvabogha vivecana bhA.1 (pR.425) 446
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha pU.zrI brahmacArIjIe judA judA traNa prakAre 'bhaktinA vIsa doharA'nA artha lakhelA che, te A pramANe che : zrI sadgarubhaktirahasya (bhaktinA vIsa doharA) he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM dInAnAtha dayALa; huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. 1 artha - he prabhu! he paramAtmasvarUpa satparuSa! mArAthI zuM kahI zakAya ema che? ApanA guNagrAmano pAra Ave tema nathI, anaMta che; ane mArAmAM to anaMta doSa bharelA che eTale kahevA yogya nathI. anaMta karmanA AvaraNathI huM gherAyo chuM. dIna anAthanA Apa belI cho, dayALu cho, AdhAra cho. tethI mArA doSa Apa paramezvaranA AgaLa jaNAvI mArA duHkha raDuM chuM, Apane Azraye Avyo chuM. zuddhabhAva mujamAM nathI, nathI sarva tuja rUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahyuM parama svarUpa. 2 artha - Apane oLakhavA mATe zuddha bhAva joIe te mArAmAM nathI. ane zuddha bhAvano abhAva hoya tyAM sudhI lakSa ke bhAvanA te zuddha bhAvanI rahevI joIe; te paNa mArAmAM nathI. sarva bhAva tArA arthe nathI eTale mana mahilAnuM re vahAlA upare, bIjA kAma karata; tema kRta-gharme ghare mana dRDha ghare, jJAnAkSepakavaMta." zuddha bhAvanA virahamAM zubha bhAva-je tAruM smaraNa, kIrtana, kathA, ciMtavana tathA tArA boghamAM ja ramaNatA, mIThAza, ullAsa te rahetA nathI. tema chatAM mArI jevI anAtha, dIna sthiti che tenuM smaraNa paNa rahetuM nathI. huM pAmara ane tuM paramezvara evI laghutA paNa lakSamAM rahetI nathI; he paramapuruSa! mArI zI vAta karuM? nathI AjJA gurudevanI acaLa karI uramAMhIM; Apa taNo vizvAsa draDha, ne paramAdara nAhIM. 3 artha :- he prabhu! parama upakArI ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadagurunI AjJA hRdayamAM kotarI rAkhI nathI. je je bogha thAya che, te te pramANe vartavAnA bhAvarUpa AjJA hRdayamAM coMTADI rAkhI hoya to vIrya jeTaluM jeTaluM pragaTe teTalI teTalI AjJA uThAvI zakAya, paNa tevo AjJAno apUrvabhAva ane evI koI coMTa thaI nathI. ApanuM game tevuM vacana haze to paNa mane hitakArI ja nIvaDaze, Apa ekAMte mArA Atmahitano ja mArga batAvo cho evo ApanA upara draDha vizvAsa paNa mane pragaTyo nathI. 447
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti athavA Apa paramAtmasvarUpa ja cho evo draDha nizcaya mane Avyo nathI ane paramAtmA pratye jevo Adara eTale utkRSTa pUjyabhAva rahevo joIe tevo vizvAsa ane alaukika pUjyabhAva mArAmAM hajI nathI Avyo. parama Adara eTale parama vinayanI khAmI che. joga nathI satsaMgano, nathI satsavA joga; kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga. 4 artha - sarva kalyANanuM mULa je satsaMga teno yoga mane maLyo nathI ane te satsaMgane eka niSThAthI, parama preme upAsavo te sasevA che. tevo joga ke yogyatA paNa mArAmAM nathI. tathA mana, vacana ane kAyAnI ekAgratAthI bAhyabhAva tajI paramAtmasvarUpa satparuSane caraNe AtmaarpaNatA thaI nathI, tathA sapuruSa ane tenAM vacanarUpa satazAstrano Azraya paNa prApta thayo nathI athavA mokSamArgasvarUpa svabhAvanuM anusaMdhAna te anuyoga meM grahaNa karyo nathI. huM pAmara zuM karI zakuM?' evo nathI viveka; caraNa zaraNa ghIraja nathI, maraNa sudhInI cheka. 5 artha - mArAmAM viveka paNa pragaTyo nathI eTale parabhAvano kartA huM chuM. "meM karyuM, mAre karavAnuM bAkI che" vagere ahaMbhAva, mamatvabhAvane lIdhe ema nathI samajAtuM ke hAtha, paga vagere zarIranAM, para che to huM zuM karI zakuM ema chuM? meM zuM karyuM che. huM to ahaMkAra karyA karuM chuM. mana, vacana, kAyAthI je thAya che teno svAmI huM banuM chuM te mithyA che ane huM to jANavA sivAya kaMI karI zakato nathI evo viveka ane nirahaMkAratA, dInatA mArAmAM nathI pragaTyAM. jJAnIno mArga te ja caraNa che. AcaraNa che. e aMtarmukha thavAno, samAI javAno mArga temAM TheTha maraNa sudhI TakI rahevAnuM baLa, ghIraja, sahanazIlatA, zuravIrapaNuM mArAmAM nathI. aciMtya tuja mAhAtmayano, nathI prabhullita bhAva; aMza na eke snehano, na maLe parama-prabhAva. 6 artha - he prabhu, anaMta catuSTaya svarUpa tAruM mAhAbhya, mahattA te pratye ullAsabhAva Avato nathI, kAraNa ke te matino viSaya nathI. eka paramaprema ApanA pratye Ave to mAruM kAma thaI jAya; paNa te premano eka aMza paNa mArAmAM jaNAto nathI. he utkRSTa prabhAvazALI, sneha karavA yogya sapuruSa, tArA prabhAva pratye mane bhAva Upaje e prakAre mAro saMsArabhAva kyAre ghaTaze? acaLarUpa Asakti nahi, nahIM virahano tApa; kathA alabha tuja premanI, nahi teno paritApa. 7 artha - he sthira svabhAvarUpa paramAtmA! cAre gatimAM paribhramaNa karAve tevI pArA jevI 448
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha caMcaLatA mArAmAM che te maTIne meruparvata jevI acaLa premabhakti, coMTa mArAmAM kyAre Avaze? ane te acaLa paramAtmasvarUpano viraha paNa mane sAlato nathI. ane he prabhu! tArA pratyenA premanI kathA paNa kAnamAM paDatI nathI; A kALamAM e prema kathA karanAra ane sAMbhaLanAra durlabha thaI paDyA che. teno paNa manamAM kaMI saMtApa, kheda raheto nathI; to yogyatA kyAMthI Avaze? bhaktimArga praveza nahi, nahIM bhajana draDha bhAna; samaja nahIM nija gharmanI, nahi zubha deze sthAna. 8 artha - jJAna ane cAritrane mokSadAyI banAvanAra bhakti teno mArga mane maLyo nathI. ane bhaktimArga prApta thAya tevI yogyatA meLavavA bhajana athavA sapuruSanA guNagrAma gAvA, guNa ciMtavana karavA yogya che paNa puruSanA guNonuM bhAna mane draDha thayuM nathI. kAraNa ke mane AtmagharmanI samaja prApta thaI nathI ane jyAM tevI samaja prApta thAya tevAM zubha sthaLomAM sthiratA karIne rahevAnuM mArAthI banatuM nathI. kALadoSa kaLithI thayo, nahi maryAdA gharma, toye nahi vyAkuLatA, juo prabhu muja karma. 9 artha - kaLikALane laIne jIvane satparuSano yoga banavo, sapuruSanuM oLakhANa paDavuM, bogha maLavo, saraLa svabhAva, mumukSatA, anukULatA, AjJAMkitapaNuM, madhyasthapaNuM, jitendriyapaNuM Adi yoga maLavA durlabha che. zAstraviccheda, matinI maMdatA, mithyAgraha, asatsaMga Adi doSo A kALamAM pragaTa varte che. to paNa te baghAthI bacI zakAya tevuM surakSita sthaLa je satparuSanA caraNakamaLa, tenI maryAdAmAM, samIpamAM vasavuM, (samyakatva-paMdara bhavanI utkRSTa saMsAra maryAdA karanAra gharma) tathA AjJAe vartavuM te AjJArUpa maryAdA gharma ke satsaMgamAM vighna karanAra parigraha AdinI maryAdA ke niyamarUpa gharma paNa huM pALI zakato nathI. to paNa mArI zI vale thaze evA vicAre AkuLa-vyAkuLatA pragaTatI nathI. evA bhAre karma A kaLikALamAM mAro avatAra thayo che, te he prabhu! Apa juo cho. sevAne pratikULa che, te baMghana nathI tyAga; deheMdriya mAne nahIM; kare bAhya para rAga. 10 artha - satparuSanI AjJA uThAvavArUpa sevAmAM vighna karanAra je baMghana (lokasaMbaMghI baMghana, svajana - kuTuMbarUpa baMghana, dehAbhimAnarUpa baMghana, saMkalpa - vikalparUpa baMghana) teno mArAthI tyAga banato nathI. tathA deha ane indriyo, bAhya padArtho pratye prIti vadhAranArAM che tene damavAM joIe, vaza karavA, jItavA joIe te paNa mArAthI banatuM nathI. 449
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti tuja viyoga skurato nathI, vacana nayana yama nAhIM; nahi udAsa anabhaktathI, tema gRhAdika mAMhI. 11 artha - he prabhu, tArI samIpatAmAM karmanuM jora cAlatuM nathI. paNa tArA viyogamAM huM paravaza banI pIDAu chuM, chatAM tAro viyoga mane sAMbharyA karato nathI; kAraNa ke AtmAthI bhinna evAM vacananI pravRttimAM huM tane visarI jauM chuM. tathA AMkha vaDe strI Adi padArthomAM moha pAmI pApa pravRttimAM phasAu chuM. teno saMyama be rIte thAya. eka to vacanane tArA guNagrAma gAvAmAM, bhakti bhajanamAM vaparAya ane netrone tArAM darzana karavAmAM ke zAstra Adi zubhanimittomAM pravartAvI pApa baMdhananAM kAraNane savaLA karI AtmahitamAM vALavAnuM tathI ke netrAdi indriyonAM viSayomAM rAga, dveSa, moha na karavAthI saMyama thAya. asatsaMgathI huM rajhaLuM chuM temaja gRhAdi pratye mamatA rAkhIne janma maraNa bhogavuM chuM to paNa te pratye vairAgya ke udAsInatA na AvI. ahaMbhAvathI rahita nahi, svagharma saMyaca nAhIM; nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya gharmanI kAMI. 12 artha - huM rAjA, huM raMka, huM strI, huM puruSa, huM juvAna, huM bALaka, huM brAhmaNa Adi sarva avasthAo karmathI thAya che; temAM Atmabuddhi thAya che te viparIta buddhi mArI TaLI nathI. Atmagharma-vItarAgatA, nirvikAratA, zuddha caitanya, jJAtA-draSTApaNuM vagere Atmagharma zAzvata svabhAvano AvirbhAva thayo nathI. anya gharma je saMyogI svabhAva, nAzavaMtapaNuM, zabda, zarIra, roga, pApa, puNya vagere parapadArtho ane tene laIne viSaya vikAra, lobha, harSa, zoka, moha Adi vibhAva baghA para gharma che, tenI nivRtti AtmArthe mArAthI thaI nathI. gharma, tapa Adi puNya kriyA paNa kaMIne kaMI matikalpanAthI thayelA malinabhAve karI che. je nirjarAthI AtmA nirmaLa thAya che tevI nirjarArUpa paragharmanI nivRtti mArAthI thaI nathI. ema anaMta prakArathI, sAghana rahita huMya; nahIM eka sadgaNa paNa, mukha batAvuM zuM? 13 artha - e rIte anaMta prakAre huM koI sAghana pAmyo nathI. eka samyatvarUpa saguNa paNa pAmyo nathI. to he prabhu! huM tArI samakSa kevI rIte AvI zakuM? kAraNa ke karavA yogya A bhavamAM meM kaMI karyuM nathI. kevaLa karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha; pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. 14 artha - topaNa he prabhu! Apa parama kRpALu karuNAnI mUrti ja jANe cho. tethI mArA jevA 450
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha dIna anAthanA sahAya karanAra bAMghava cho. ane huM pApI parama dIna anAtha chuM. tethI he prabhuzrI ! bogha dAna rUpI hAtha laMbAvI mAro uddhAra karo. mAro hAtha pakaDI durgatimAM jato aTakAvo, mane sanmArge doro. anaMta kALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna; sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna. 15 artha - he prabhu! mArA anaMta doSomAMnA mukhya traNa doSo anaMta kALathI paribhramaNa karAvanArA che. 1. bhagavaMtanuM svarUpa meM jANyuM nahIM, 2. te svarUpano niraMtara lakSa jemane che evA sapuruSa ke AtmajJAnI gurunI sevA karI nahIM ane 3. abhimAnano tyAga karyo nahIM; "huM samaju chuM' evI bhUlamAM rahyo. saMta caraNa Azraya vinA, sAghana karyA aneka; pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka. 16 artha - e traNa doSomAM mukhya doSa e che ke saMta eTale sadagurunI oLakhANa karAvanAra sapuruSa, temanI AjJAe koI AcaraNa na thayuM. kAraNa ke e satparuSano Azraya choDIne svacchede meM aneka yama, niyama, saMyama Adi sAghano karyA. tethI saMsArano pAra Avyo nahIM. ane e viparIta puruSArthathI A saMsAramArga che ane A mokSamArga che evo alpa paNa viveka prApta thayo nahIM sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya; satsAghana samajyo nahIM, tyAM baMghana zuM jAya. 17 artha - e rIte svacchede pravartavAthI ke kugurunI AjJAe pravartavAthI sarva puruSArtha mAtra karmabaMghananuM kAraNa thayo. anAdikALanA paribhramaNamAM meM koI upAya karavo aghUro rAkhyo nahIM paNa ajJAna bhUmikAmAM mAtra karmabaMghanI pravRtti thaI. jyAM sudhI satsAghana eTale satparuSanI AjJAe koI sAdhana nathI thayuM tyAM sudhI baMghana kema TaLe? prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sadguru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya? 18 artha - to have sat sAghana kevA prakAranA hoya te viSe kahe che ke jyAre jIvane prabhu, prabhu ke tuMhi tRhinI dhUna lAgaze, sadgurunA caraNe jaIne paDaze, ane potAnA doSa niSpakSapAtapaNe jo dekhaze tyAre taravAnuM sAghana prApta thaze. ane e traNemAMthI koI sAghana mane prApta thayuM nathI. prabhupada pratye ananya prema jAgyo nathI. sadgurune zaraNe gayo nathI; bIjAnA alpa doSo paNa 451
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti dekhavAno abhyAsa paDI gayo che paraMtu mArI Abha jevaDI bhUlo paNa mArI najare caDhatI nathI; to he prabhu! have kevA upAyathI huM tarI zakIza? amAghama athiko patita, sakaLa jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAghana karaze zuMya? 19 artha - jyAM sudhI mArAmAM mAne che eTale huM amuka karatAM to sAro chuM ema manamAM rahe che tyAM sudhI sAro banavAno puruSArtha mArAthI thaI zakaze nahIM. sAro dekhAvA mATe huM karuM chuM teTalo puruSArtha sAro thavA mATe karato nathI. paNa jyAre aghamamAM aghama huM chuM ema lAgaze tyAre huM te aghamatA dUra karI uttama pada pAmavA puruSArtha karIza. "mAna na hota to ahIM ja mokSa hota" ema paramakRpALadeve kaheluM che. te mAna mukAze tyAre sarva jIva pratye potAnuM dAsatva manAze ane sarva jIvane khamAvIne potAnA doSo jIva joze to te doSo dUra karavA puruSArtha jAgrata thaze. "huM kaMI nathI jANato evo vRDha nizcaya karI satparuSane zaraNe javAthI jIvane sapuruSArthanI dizA samajAya che. te vinA game teTalo puruSArtha kare to paNa te satsAghana thanAra nathI. paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM e ja; sadguru saMta svarUpa tuja, e vRDhatA karI deja. 20 artha - he prabhu! AvI mArI aghama dazA hovAthI huM tArA caraNakamaLamAM vAraMvAra namaskAra karIne pharI pharI e ja mAgaNI karuM chuM ke tArA svarUpanuM mane bhAna pragaTe, sadgurunuM oLakhANa thAya ane sadguru tathA saMtanI sevA mane prApta thAya A traNa kalyANanAM kAraNa mane acaLarUpe Apa. TUMkAmAM mane satsaMga, paramasatsaMga ane asaMgapaNuM prApta thAo eTale huM ApanA caraNakamaLamAM vAraMvAra namaskAra karIne mAguM chuM te saphaLa thAo. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH saM.1990 poSa vada 8, maMgaLavAra 1934 (pU.zrI brahmacArIjInI hastalikhita DAyarI naM.9 (pR.152)mAMthI utArela che.) 452
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha zrI sazurubhaktirahasya (bhaktinA vIsa doharA) tata OM sat sahajAtmasvarUpa paramagurudevane atyaMta bhaktithI trikALa namaskAra ho! namaskAra ho! namaskAra ho! he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM? dInAnAtha dayALa; huM to doSa anaMtanuM bhAjana chuM karuNALa. 1 artha - he (dIna, raMka dAsInA prabhu) dInAnAtha, dayA eja jeno svabhAva che evA dayALu prabhu! huM zuM kahyuM? zI prArthanA-stuti karuM? he prabhu! he prabhu! eTaluM uccArIne ja aTakI paDuM chuM; kAraNa ke huM to anaMta doSane rahevAnuM ThekANuM-ghara chuM. ane Apa to karuNAvaMta-kRpAnAtha cho! bhAvArtha - "nAtha kaiso gaja ko baMgha churAyo, gaja aura grAha barata jala bhItara; bharata bharata gaja hAryo nAtha keso gaja ko baMgha churAyo." manarUpI hAthI, saMsAra sarovaramAM jalakrIDA karavA jatAM, karmabaMgharUpI magare teno paga pakaDI rAkhyo ane UMDA jaLamAM kheMcI gayo. tyAM DUbatAM DUbatAM sarovaramAMthI kamaLa cUMTI kamaLApatine (sahaja, amala, anUpa, zuddha cetanAnA svAmIne) UMcI sUMDha karI arpatAM, prArthanA maraNa vakhate kare che, tema bhavabhramaNathI thAkelo AtmA koI puruSanA yoge saMsArathI mukta thavAnI icchAvALo, samyakatva abhimukha thayelo nikaTa bhavI mumukSu paramAtmAnI bhakti karatAM kahe che ke he prabhu! he prabhu! A maraNa UbhA kare evI saMsAranI aneka kriyAmAM racyopacyo huM, ApanI sanmukha AvIne Ubho rahevAne paNa lAyaka nathI. huM zuM jANuM chuM ke tamArI stuti karuM ? mArI yogyatA kyAM che? huM to anaMta doSathI bharelo chuM. DUbato mANasa kaMI bhASaNa karIne, lAMbA vakhANa karIne ke vinayapUrvaka vinaMtI karIne bacAvanArane bolAvavA na jAya te to doDo! koI doDo! evA TUMkA zabdo ja bole. tema mumukSu A vIsa doharAnI zarUAtamAM mAtra prabhunA nAmano ja udgAra kADhe che. pharI eno e ja he prabhu! udgAra kADhe che ane kahe che ke huM zuM kahuM? paNa tame rAMkamAM rAMka dAsIne paNa zaraNa ApanAra cho! anAthanA nAtha cho; tethI mArAmAM anaMta, mArAthI gaNyA na jAya, jANyA na jAya chatAM tame anaMtajJAnI hovAthI jANo cho, teTalA badhA doSathI huM bharelo chuM - badhA doSo mArAmAM vasyA che ane Apa anaMta guNanA ghAma cho, karuNALa cho - amArI dayA khAo cho tethI tamArI AgaLa ATaluMya bolAya che. nahi to tamArA guNa gAvA mATe to kevA kevA bhAva joIe? te jaNAve che. zuddha bhAva mujamAM nathI, nathI sarva tuja rUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahyuM parama svarUpa. 2 453
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti artha - je zuddha bhAvathI mokSa thAya che tevA bhAva mArAmAM nathI. vaLI sarvabhAva tArAmAM prazastapaNe arpaNa thayA nathI, AthI karIne dInatva-laghutA ke namratA mArAmAM nathI pragaTa thaI. ane laghutAthI je prabhutA pamAya che te sAghana nahIM hovAthI, paramasvarUpa-tAruM aciMtya svarUpa ke parama pada, laghutAnA dvAra vinA pamAya nahIM. tenuM varNana-kathana thAya tevI yogyatA paNa mArAmAM nathI, tethI tamane huM zI rIte kahuM? bhAvArtha - azubha, zubha ane zuddha e traNa prakAranA bhAva ke pariNAma jIvanA hoI zake. azubha bhAvathI pApa baMdhAya, zubha-prazasta rAga eTale satparuSa, sallAstra, sandharma upara rAga te puNyanuM kAraNa che tethI paraMparAe mokSa prApta thaI zake che, ane zuddhabhAva te sAcA bhAva, sammadarzana, samyaka jJAna ane samyak cAritrarUpa nizcayaratnatrayanI bhAvanA-pariNAma te sAkSAt mokSanuM kAraNa che. A traNa bhAvomAMthI zuddhabhAva to mArAmAM nathI ja, tema zubha bhAvo paNa saMpUrNapaNe tane arpAyA nathI. tArAmAM-tArA guNa kIrtanamAM-tArA vacanamAM sarvabhAva vartatA nathI. vaLI parama dInatvanI ochAI, A lokanI alpa paNa sukhecchA ane padArthano anarNaya e traNa kAraNo "mArga prAtine rokanAra che, temAM mArga prAptinuM parama sAdhana parama dInatva ke sarva prANIo pratye potAnuM dAsatva te mArAmAM nathI ane te thavAnuM kAraNa 'sapuruSa pratye paramezvara buddhirUpa paramadharma" te mArAmAM nathI pragaTyo, tethI jogyatA mArAmAM nathI AvI eTale paramasvarUpa evA paramAtmA viSe huM zuM kahI zakuM? tema chatAM AjJAMkita guNa hoya, AjJA ArAghakapaNuM hoya to yogyatA Ave, te jaNAvatAM kahe che - nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM; Apa taNo vizvAsa dRDha, ne paramAdara nAhIM. 3 artha - Asa-mokSamArga mATe vizvAsa rAkhavA lAyaka puruSa-gurudevanI AjJA hRdayamAM meM acaLa karI nathI, hajI caMcaLapaNuM AjJA uThAvavAmAM vighna kare che. temaja AjJA karanAra Ata bhagavAnano draDha vizvAsa paNa nathI, satparuSanuM sAcuM oLakhANa paNa paDyuM nathI; tethI sagAM, ghana, laukika sukha Adi upara vizvAsa rAkhyo che tyAM sudhI paramAtmA upara draDha vizvAsa AvI zakto nathI. "prIti anaMtI para thakI je toDe ho te joDe eha."-devacaMdrajI. Ama sAcI oLakhANa vinA parama Adara, bhaktibhAva ke ruci utpanna paNa thaI nathI to AdarabhAva vinA bhakti kema karIne huM karI zakuM? bhAvArtha :- "kALA gho kALA tavo" AjJAne gharmanuM mULa, zAstramAM kahyuM che; paNa mArAmAM to AjJA uThAvavA jeTalI yogyatA paNa nathI. saMsAra paribhramaNa karAvanAra evA kAmaghaMghA ane viSaya kaSAyanI pravRttimAM huM nizcaLa vRttie vartu chuM. temAMthI chUTI be ghaDI saMsAramaLa nAza thAya tevI bhakti vagere udyamamAM vartavAnuM manamAM acaLapaNuM nathI AvatuM. ulaTuM, Ata puruSanI AjJAe vartatAM mana potAno caMcaLa svabhAva pragaTa kare che. satparuSanI AjJAmAM 454
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ "bhaktinA vIsa doharA'nA artha jyAM acaLa thavuM joIe tyAM tema thatuM nathI. AjJA hRdayamAM sacoTa sthira thavAmAM huM ke mana vidhdha kare che. temaja Apa prabhu sAcA cho ne sAco mokSamArga batAvo cho ) eTalo paNa vizvAsa draDhapaNe mana TakavA detuM nathI; to pachI parama Adara ane parama bhakti mArAmAM kyAMthI Uge? zraddhA ane bhakti vinA AjJA kevI rIte uThAvAya? Ama AjJArUpI gharmanuM mULa mArAmAM sthira coMTyuM nathI to gharmanuM poSaNa kevI rIte pAmuM ane zI rIte stuti karuM? Ama hovA chatAM jo satsaMga ke sasevA prApta thAya to satparuSanA yogabaLe mAruM kAma thAya evo vicAra pragaTa karatAM jaNAve che : joga nathI satsaMgano, nathI sat sevA joga; kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga. 4 artha - 'kSAmapi sannasaMtarA, mati mAvatarane nauvA' -zaMkarAcArya. sana - sapuruSano samAgama kSaNavAra thayo hoya to paNa bhavasamudra taravAmAM te nAvarUpa thaI paDe che. paNa evo satsaMgano joga mane prApta nathI, temaja satparuSanI sevAno joga paNa maLyo nathI athavA huM puruSanI sevA karavAne mATe yogya-lAyaka nathI, mArA evAM ahobhAgya nathI. temaja pratyakSa saguyoganA abhAve tenA virahamAM te bhagavAnamAMja tallInatA rahevI joIe, sarvAze sarvasva arpaNa karI vartavuM joIe tema paNa banatuM nathI. vaLI te puruSa sAcA che, temane Azare rahevAthI mAruM kalyANa thaze evo Azraya bhAva, zaraNa paNa grahaNa thatuM nathI. temaja pUrvika bhAgyane baLe prArabdha yoge paNa jogAnujoga banato nathI. acAnaka vagara samaye pUrvapuNyanA yoge satparuSa prApta thAya tevI mana, vacana, kAyAnI pravRtti ke svabhAva nathI. athavA zaMkA-samAghAna jeTalo praznottara thaI zake tevo yoga paNa prApta thayo nathI. bhAvArtha - "bahu puNya kerA puMjathI, zubha deha mAnavano maLyo." -zrImad rAjacaMdra tethI paNa vizeSa puNya hoya to AryabhUmimAM janma thAya. temAM paNa uttama kuLa maLavuM paNa durlabha che. ane satkarma prApta karAve tevA puruSano saMga e to mahAbhAgyanI nizAnI che. te na hoya to tevA Asa puruSano jene raMga lAgyo che tevA puruSano saMga, te satsaMga paNa atizreya karanAra che. mArA bhAgyamAM to te paNa nathI. temaja sAcI sevA-kAM to puruSanI niSkAma bhAve sevA athavA sAcA bhAvathI pratimA AdinI sevA ke AtmabhAvanA, tene mATe mArI lAyakAta nathI. tevo joga nahIM banavAthI mArAthI te banatuM nathI. huM eTalo abhAgiyo chuM ke mane tevI sevA prApta thaI nathI. temaja mana, vacana, kAyA sarvayogathI arpaNabhAva karI vartAtuM paNa nathI. paramAtmAmAM tallInapaNe paNa rahevAtuM nathI. vaLI na vartAya to te mAro doSa che; paNa huM tene Azare havethI rahevA icchuM chuM evo zaraNabhAva paNa raheto nathI. anya puruSo ane anya gharmo ke saMsAranAM kAraNomAM mahattva haju rahyA kare che. temaja evo koI prasaMga paNa banyo nathI ke je gharmanA lI kALe anukULatA prApta thatAM gharmarUpI aMkura UgI nIkaLe 455
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe ane jAgrata karI Rta upara zraddhA dRDha karAve evo acAnaka yoga paNa banavAnuM mArA bhAgyamAM hoya tema lAgatuM nathI. AvI mArI adhama dazA, he prabhujI, tame jANo cho. AvI pAmaratA-kamanasIbamaNuM, laghutA, vivekapUrvaka smRtimAM rahe to paNa hitakArI che, te jaNAvatAM kahe che- 'huM pAmara zuM karI zakuM', evo nathI viveka; caraNa, zaraNa, ghIraja nathI, maraNa sudhInI cheka. 5 artha - huM rAMka, pAmara prANI kaMI karI zakavAne samartha nathI kAraNa ke huM karmathI baMghAyelo chuM ane paramAtmA karmathI mukta che. te anaMta vIryavaMtA che tenI AgaLa mArI koNa gaNatarI? Avo viveka mArAmAM nathI. paNa AsapuruSa sadgurudevanAM caraNa - vacanAmRta - AjJA te pramANe ATalA bhavamAM vartIza, tene zaraNe ATalAM bAkI rahelAM varSa gALIza, eTaluM karavAnI paNa mArAmAM ghIraja nathI, hiMmata nathI. | bhAvArtha :- mArAthI kAMI koIne mATe thaI zake tema nathI. sarva potapotAnA karmAnusAra jIve che. huM ja karmathI baMghAyelo chuM to mArAthI karma uparAMta bIjuM zuM thavAnuM che? je kaMI zubha thatuM hoya te paNa karmAnusAra ke hari icchAe thAya che, temAM mamatva mAnavA jevuM ke abhimAna karavA jevuM nathI. ane abhimAna karIne mAthe kuTuMba, deza Adino Topalo upADI levAthI karma vaghAravAnuM nimitta UbhuM thAya che. Avo sAcA khoTAno, hita ahitano viveka-bheda samajavAnI zakti mArAmAM nathI. tethI mArAthI kuTuMba cAle che, huM ja dAna-dharma karuM chuM; huM na karuM to kema A badho vyavahAra cAle? vagere prakAre abhimAna he prabhu! mArAmAM varte che. paNa jo zaraNa prApta thAya to anAthapaNuM maTe. vivekajJAna na hoya to paNa ema rahe ke tArA kahyA pramANe ATalo bhava gaLAjo evI bhAvanAthI draDha vartAya to paNa zreya thAya; paNa teTalI ghIraja, hiMmata ke vIrya mArAmAM nathI. Avo huM hInavIrya-azakta thaI gayo chuM. teno he prabhu! tArA anaMta vIrya AdiguNonI smRti jagADaze evo bhAva jaNAvatAM have kahe che - aciMtya tuja mahAbhyano, nathI praphullita bhAva; aMza na eke snehano, na maLe parama prabhAva. 6 artha :- he prabhu! tAruM mAhAsya eTaluM badhuM che ke tyAM sughI matinI gati pahoMcatI nathI; ane tethI joIe tevA ullAsavALo bhAva jAgato nathI. kAraNa ke te anubhavanI bahAra che. je joyuM nathI, jANyuM nathI, tenA upara ullAsa kema karIne lAvuM? je prema Avavo joIe athavA saMsAra pratye je prema varte che teno eka aMza paNa paramArtha pratye vartAto nathI. ane prema ke jJAna vinA tArI oLakhANa nathI. temaja jJAna prabhAva paNa eTalo badho nathI ke AlaMbana vinA prabhutAnI kaMI zreyakArI bhAvanA karI zakAya. 456
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha bhAvArtha - he gurudeva! tamAruM mAhAsya aciMtya che, apAra che, matimAM huM / Ave tevuM nathI. to tamAruM oLakhANa kaye raste thAya? eka to ApanA pratye ullAsathI, premathI hRdaya bharapUra thavAthI tanmayatA anubhavAya athavA "jJAnasvarUpa anAdi tamAruM, te lIdhuM tame tANI."-AnaMdaghanajI. e jJAnanA prabhAvathI, AtmabhAvanA bhAvavAthI tamAruM oLakhANa thAya. tema chatAM mArAmAM to ApanA pratyenA premano eka chAMToya dekhAto nathI, to praphullita ke ullAsavALA bhAvanI to zI vAta karavI? eTale bhaktimArgathI paNa taravAno rasto mAre mATe dekhAto nathI. tema mArAmAM parama prabhAva-prabhAvika jJAna ke prabaLa kSayopazama ane vIrya vaDe zuddha AtmabhAvanA bhAvavA jevI yogyatA paNa nathI. tevI aghama dazA he prabhujI mArI che. tenA uttaramAM jo Apa ema jaNAvo ke svarUpa to sadAya jema che tema che, ajara, amara, avinAzI, acaLa che, teno viyoga nathI. tenA uttaramAM jaNAvavAnuM ke - acaLa rUpa Asakti nahi, nahi virahano tApa; kathA alabhya tuja premanI, nahi teno paritApa. 7 artha - Ape je svarUpa darzAvyuM tenI kUDha pakaDa thatI nathI, temAM vaLagyA rahevAtuM nathI; athavA to Apane draDhatAthI vaLagyA rahevAtuM nathI. ane Ama kalyANanA mArgano viraha paDe che to paNa tene mATe kheda thato nathI. tenI teja bhAvanAmAM rahevuM joIe, tenA ja ucATamAM rahevuM joIe, tenI ja icchA rahevI joIe, tenA mATe jhUravuM joIe, te paNa mArAthI he bhagavAna, banatuM nathI. tenI jhUraNA mATe to tema jeNe karyuM che athavA evo utkaTa prema jene jAgyo che ke jene tenA vinA eka paLa paNa jIvavuM te maraNa karatAM paNa adhika duHkhadAyI thaI paDe che tevA Adarza puruSanA premanI kathA ane dazAno paricaya thavo joIe. paNa tamAro tevo svarUpa pratyeno prema mane koNa kahI batAve? tenI paNa prApti nathI. to paNa jIvane teno ucATa raheto nathI, vyAkuLatA AvatI nathI. AvA kalyANanA sAghano mane prApta nathI thayAM to mAre taravAno have koI Aro che? enA uttaramAM bhaktimArgathI kalyANa thaze, ema kaho to kahevAnuM ke : bhaktimArga praveza nahIM, nahi bhajana draDha bhAna; samaja nahIM nija gharmanI, nahi zubha deze sthAna. 8 artha - bhaktimArga mane prApta thayo nathI, bhakti karavI, bhakti kevA prakAre karavI, bhaktinuM svarUpa zuM? vagere mane khabara nathI. "guru game karIne bhaktinuM parama svarUpa samajAyuM nathI." temaja bhajana zAnuM karavuM, kema karavuM, tenuM paNa cokkasa bhAna mane nathI. vaLI AtmagharmanI samaja ja mane nathI. ane jyAM game te vAta samajI zakAya tevA pavitra tIrthakSetre mAre vasavAnuM banI zakatuM nathI. to zuM karavuM? 4pa7
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti "zravaNa, kIrtana, ciMtavana, vaMdana, sevana, dhyAna; laghutA, samatA, ekatA, navadhA bhakti pramANa." -banArasIdAsa. bhAvArtha - bhaktimArga jJAnamArga karatAM sulabha che. ane ghaNA vicAravAna jIvoe teno Azraya karyo che, e bhAvArthanuM kahevuM sAruM che paNa mAro bhaktimArgamAM praveza nathI, huM tethI ajANyo chuM. tema nathI AvaDatAM bhajana ke stavana to pachI bhaktithI prApta karavA yogya samyak darzana, samyak jJAna, samyak cAritrarUpa AtmagharmanI samaja to mane zAnI hoya? te samajavA mATe jyAM satparuSa vasatA hoya, satsaMganI laharIo chUTatI hoya ane AtmAne sat raMga caDhAve tevo yoga hoya tevA tIrthakSetra sevavAthI bhaktimArga samajAze; ema jaNAve to eTaluM kahevAnuM che ke mAre tevAM sthAnamAM vasavAno joga nathI, eTaluM paNa mArA bhAgyamAM nathI. ane vaLI "gurugame karIne jyAM sudhI bhaktinuM paramasvarUpa samajAyuM nathI, tema tenI prApti thaI nathI, tyAM sudhI bhaktimAM pravartatAM akALa ane azuci doSa hoya." zrImad rAjacaMdra patrAMka 253 teno vicAra lakSamAM rAkhI jaNAve che : kALa doSa kaLithI thayo, nahi maryAdA gharma, toya nahIM vyAkuLatA, juo prabhu muja karma. 9 artha - "vartamAna A kALamAM mokSamArga bahu lopa" zrImad rAjacaMdra. AvA kaLikALamAM amuka kALa bhakti yogya che ke amuka kALa zAstrAbhyAsa mATe ayogya che evI maryAdAo sadgurunA viyoga jevA kALamAM kema jANI zakAya, ane bhaktimArgamAM pravartatA thatAM doSo kema dUra thAya? athavA A kaLikALamAM AyuSya bahu TUMku hoya che athavA cotarapha viSayakaSAyane poSe tevA saMjogo vadhatA jAya che. te doSomAMthI bacavA maryAdA gharma eTale vRtti saMkSepa karavAnAM sAdhana tarIke dizA, deza, ghana, AdinI vrata laIne maryAdA karavAmAM Ave che, te paNa mArAthI banatuM nathI. tema chatAM mane koI rasto na sUjhe tyAre je AkuLatA vyAkuLatA thavI joIe tenI nizAnI sarakhI jaNAtI nathI, e karmanI keTalI badhI bahoLatA (bAhulyatA) che. te mAtra tame ja he prabhu! jANo cho, jAo cho. bhAvArtha - sarvakALamAM sasturuSano yoga thavo durlabha kahyo che. to A TuMDAavasarpiNI (kaLi) kALamAM te atyaMta durlabha hoya emAM navAI nathI; to gurugame bhaktinuM svarUpa samajAvuM mahA duSkara dekhAya che. ane prAye sapuruSanA viyoga jevA A kALamAM, A kSetramAM doSo ja jyAM tyAM UbharAya e svAbhAvika che. temAMthI zI rIte bacavuM e prazna thAya che. teno uttara e ke alpa AyuSya ane kusaMga, vIryahInatA, hInapuNyatA vagere A jamAnAnA doSorUpI agnithI lAgatA A manuSyabhavarUpI gharamAMthI bacAvAya teTaluM bacAvI levuM, tene mATe maryAdA gharma, dizA, deza, ghana, AhAra AdimAM thatA doSono vicAra karI, tenI vrata AdithI samyak maryAdA bAMthI vartavuM. samakita sAthe pAMca mahAvrata pALavAM vagere maryAdA athavA "kaLiyuga che mATe kSaNavAra paNa vastu vicAra 458
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha vinA na rahevuM ema mahAtmAonI zikSA che." - zrImad rAjacaMdra patrAMka 254. 3 AvI svarUpa maryAdArUpI gharma pramANe vartavuM. paNa tevo gharma mArAthI paLAtoya nathI ane te badala kheda ke vyAkaLatA paNa rahetI nathI. e kevAM bhAre karma kahevAM? je baLatAM gharamAM bebhAna thaIne doDe che, te kevI rIte bace? tevI mArI sthiti he prabhu lAge che. trAsa rU5 saMsAra paNa mane trAsa upajAvavAne badale temAMja pakaDI rAkhe che e kevA prakAranA karma haze te Apa jANo cho. kAraNa ke Apa sarvajJa cho. AvA bhayaMkara doSothI baLatA kaLikALamAM mAtra puruSa ja zItala jhADanI chAyA-kalpadruma samAna che. tenI sevA prApta karavAthI sarva sAMpaDaze e upAya sAco che. paNa temAM vighno naDe che te jaNAve che. sevAne pratikULa che, te baMghana nathI tyAga; dehendriya mAne nahi, kare bAhya para rAga. 10 artha - mAruM vIrya eTaluM badhuM haNAI gayuM che ke mane baLatAmAMthI bacavAnA sapuruSanI sevArUpa upAya sUjhayA chatAM pratikULa saMjogone huM dUra karI zakato nathI. mane kalyANamAM vighna karatAM svajana kuTuMbAdi baMghana, lokalAja Adi baMdhana, saMkalpa-vikalparUpa baMghana, dehAbhimAnarUpa baMghana vagere baMdhano huM tajI zakato nathI. vaLI deha ane indriyo mane viSaya kaSAyamAM dorI jAya che. mAruM kahyuM karatI nathI ane bAhya padArtho upara rAgadveSa karAvI baMghana karAve che. tethI sapuruSathI vimukha rahevA jevI mArI dazA varte che. AvI sthitimAM satparuSano ke kalyANano viyoga rahe to zuM karavuM? bhAvArtha - "bIjuM kAMI zogha mA. mAtra eka sapuruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI vanya jA; pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje. eka sapuruSane rAjI karavAmAM, tenI sarva icchAne prazaMsavAmAM, te ja satya mAnavAmAM, AkhI jIMdagI gaI to utkRSTamAM utkRSTa paMdara bhave avazya mokSe jaIza."(va.patrAMka 76) AvAM vacanathI satpanI sevAnI pratIti thAya che. paNa mane upara jaNAvyA, tenAM baMghana naDe che. te mArAthI dUra thatAM nathI. lokane rUDuM dekhADavA ghaNuM mAre karavuM paDe che. temaja dehendriyone paNa vaza rAkhI zakato nathI. tethI satparuSano yoga thato nathI ane thAya to te asaMyama, tenI oLakhANa paDavA jeTalI sArI yogyatA AvavA deto nathI. mArI vRttio ja saMsAramAM rahe che. tyAM have zuM karuM? te darzAvatA kahe che : tuja viyoga skurato nathI, vacana nayana yama nAhIM; nahi udAsa anabhaktathI, tema gRhAdika mAMhIM. 11 artha:- he prabhu, tAro yoga prApta thavo te amArA uddhAranuM niHzaMka sAghana che ane te A kALamAM durlabha thaI paDyo che. te A kALamAM tAro viyoga amane hRdayamAM sAlavo joIe. vAraMvAra manamAM pragaTa thaI A uNapa amArA aMtaramAM spharavI joIe, to ja tArA yoganI bhAvanA rahe paNa tema banatuM nathI. UlaTuM jANeluM, bolI batAvavAmAM athavA vAtacIta, parakathA 459
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti fe 1 Adi vacanayoganI pravRttimAM baMghana huM karyA karuM chuM. temaja nayana-vRSTimAM jhera ja che." viSayakaSAyane poSavAmAM AMkho huM vAparyA karuM chuM. jyAM jyAM najara paDe che * tyAM tyAM huM zubhAzubha bhAva karI baMghana karyA karuM chuM. vaLI satsaMga durlabha hovAthI jemanAmAM sAcI bhakti nathI tevA aNabhaktanA saMgathI udAsa, aLago, madhyastha raheto nathI. tethI temanA kusaMganuM phaLa paNa nimittane laIne thAya che. temaja gRha kAryAdikamAM paNa bhAva moLA nahIM paDavAthI te baMghanA nimittamAM huM vasuM chuM. bhAvArtha - he bhagavAna tAruM smaraNa kema nathI rahetuM? tArI AjJA samajAvanAra sadguru bhagavAna vinA mAruM kalyANa nathI. ema kSaNe kSaNe mane sAMbharavuM joIe, te paNa pharatuM nathI. UlaTuM vAjALamAM huM mAchalAnI peThe baMghana pAmI haNAuM chuM ane nayana vikArathI ThAra ThAra bhava UbhA thAya tevAM baMghananI kamANI karI rAcI rahyo chuM. tArI AjJAne mAnya karanArA bhaktajanono saMga te satsaMga che, ane te karma AvatAM aTakAvI, jAnA karmanI nirjarA karavAmAM sahAyarUpa nimittabhUta bane che. paNa bIjA aNabhakta eTale anya saMsArI jIvone choDIne kuTuMba Adi kAryane vegaLuM karIne, temAM udAsa pariNAma karIne, satsaMganI prApti thAya to, tema banavA saMbhava che. paNa tevuMya mArAthI he prabhu, banatuM nathI. mAruM kuTuMba, mArA svajana parivAramAM ja hajI huM rAcI rahyo chuM. te uparAMta dehAbhimAnarUpa baMdhanathI paNa huM mukta nathI, te jaNAve che - ahaMbhAvathI rahita nahiM, svagharma saMcaya nAhI; nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya gharmanI kAMI. 12 artha - huM sukhI chuM, huM duHkhI chuM, huM rUpALo chuM, huM brAhmaNa, pATIdAra, vANiyo chuM, huM kartA chuM, bhoktA chuM, huM gharma karuM chuM vagere prakAre dehAbhimAna ke huMpaNuM duHkhadAyI che. te paNa TaLyuM nathI ane Atmagharma-samyakajJAna, samyadarzana, samyakyAritrarUpI svadharmonI prApti thaI nathI. te guNo mArAmAM AvyA nathI. temaja paravRttimAM pravartato hovAthI 25 prakAranA samakitanA doSa che te sarva maLathI huM mUkAyo nathI. bhAvArtha :- "svadharSe nidhanaM zreya: parathama macAva:" -bhagavadgItA. zrIkRSNanA A vAkyamAM paNa Atmadharma, samyaka jJAnadarzanacAritra sahita maraNa te zreyarUpa gaNyuM che. ane tethI viparIta samAdhimaraNa aTakAvanAra dehAbhimAna, ane paramAtmAnA gha-guNonuM ajJAna TaLyuM nathI. hamamAna gatei, vijJAne paramAtmani ! yatra yatra mano yAta, tatra tatra samAdhaya:" . A samAdhinAM kAraNa je svadharma saMcaya, paramAtmAnuM jJAna, gharma, lakSaNanuM thavuM ane huMpaNuM gaLI javuM, ahaMbhAvathI rahita thavuM, te mArA bhAgyamAM kyAMthI? saMtugharmathI UlaTA anya gharma-kudeva, kuguru, kugharmanA saMgathI ane mAna poSavA Adi vRttiothI nirmaLapaNe huM chUTyo nathI. kaSAya zame ane 460
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha mokSanI ja abhilASA rahe tevI mArI dazA thaI nathI; to gharma huM kevI rIte pAmuM? AvAM anaMta kAraNone laIne mArI aghama dazA che te kahe che - . ema anaMta prakArathI sAghana rahita huMya; nahIM eka sadgaNa paNa mukha batAvuM zuMya? 13 artha - AvAM anaMta kAraNone laIne huM parAdhIna chuM mArAmAM hajI ekapaNa AtmaguNa pragaTyo nathI to he prabhu, huM tane zuM moDhuM dekhADuM? bhAvArtha - eTale jeTale aMze AtmaguNa pragaTe teTale teTale aMze sasturuSa oLakhAya, ane sat zraddhA paNa teTalI ja gaNAya. paNa mArAmAM to anaMta doSo bharyA che, to he prabhu! mane tamAruM darzana-zraddhA kyAMthI acaLapaNe prApta thAya? ane tevI yogyatA prApta karavAnAM sAdhano upara jaNAvyAM te uparAMta, te sAdhananA prakAra anaMta che, paNa te sarva sAghanathI huM rahita chuM. mArAthI koI sAghana prApta karI zakAtuM nathI, evo huM pApI chuM, anAtha chuM ane Apa dayAnI mUrti cho te jaNAvatAM kahe che : kevaLa karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInanAtha; pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. 14 artha - he A bhagavAna! Apa to dayArUpI dehamAM ja vaso cho; kevaLa dayAmaya ja cho, dInanA baMghava, sahAyaka cho; ane huM to pApI chuM. anAthamAM anAtha huM chuM. he prabhu! tamArA sivAya mArA tarapha koI najara paNa na nAkhe evo pApAtmA ane rAMka huM chuM. tethI tame mAro hAtha jhAlIne A saMsArarUpI aMghArA kUvAmAMthI mane kheMcI lyo - mAro uddhAra karo. bhAvArtha - satparuSono deha potAnuM prArabdha pUruM karavA ane paranuM kalyANa karavA, e hetue Takelo che. tema he bhagavAna, mArA jevA duHkhIjano saMsAranAM kAraNa sevI duHkhanI paraMparA khaDadhe jAya che, te joI ApanuM aMtaHkaraNa dayAthI UbharAI jAya che. tame dayAnI mUrti cho. rAgadveSathI AtmAnI ghAta thAya che, ane te pramANe ame ajJAnI prANIo AtmaghAtI chIe; kasAI karatAM paNa bhUMDA chIe. kAraNa kasAI to A ja bhavamAM koI prANIno vadha kare che. paNa ame to evAM vera bAMdhIe chIe, evI mAyAmaya prIti karIe chIe ke te bhavobhava bhaTakatAM paNa te gAMTha bhedAvI muzkela thaI paDaze. AvI amArI dazA joI Apa rAgadveSathI mukta thaI amane mukta karavA karuNA karI bogha karI rahyA cho. paranuM hita e ja ApanuM kArya che. paNa ame pApI chIe ke ApanA tarapha ame jarA AMkha UMcI karIne najara paNa nAkhatA nathI. saMsArathI mukta thavAno apUrva joga prApta thatAM-manuSyabhava, uttamakuLa, sagurunI pratyakSa vANI Avo uttama joga maLatAM paNa je avasara cUke te mUrakha ziromaNi ja gaNAya, athavA tenAM gADhAM pApa pharIvaLI sat ne sat na samajavA de te kevI anAtha dazA. koIne roga thayo hoya to amuka vakhate jAya, ghana gumAvyuM hoya to pharI kamAya che ke vidyA bhUlI gayo hoya to pharI abhyAsa 461
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti karI prApta karI le, paNa jeNe puruSano prApta yoga gumAvyo te to "avasara pAmI ALasa karaze te mUrakhamAM pahelojI yazovijayajI. ene A kALamAM durlabha vastu te prApta thaI te pharI kaye bhave prApta thaze te viSe kahI zakAya nahIM. mArA jevA pApIne ATaluM paNa nathI sUjhatuM to prabhu ApanA yogabaLe ja mAro uddhAra thaze ema mAnI vinaMtI karuM chuM ke mane saMsAra sAgaramAMthI buDato bacAvavA ApanI kRpAnajararUpI hAtha laMbAvI, bogha ApI samyakatvarUpI AghAra ApI mAro uddhAra karazo. saMsAra sAgara kevo trAsa upajAve tevo che te jaNAvatAM kahe che : anaMta kALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna; sevyA nahi guru-saMtane, mUkyuM nahi abhimAna. 15 artha - A apAra saMsArasAgaramAM anAdikALathI huM gothA khAuM chuM. to paNa te saMsAranuM svarUpa ane tethI virakta evA asaMsArI, mukta bhagavAnanuM mane bhAna thayuM nahIM. kAraNa ke te Apamata-svacchede samajI zakAya tevuM nathI. sadguru ke satyanA upAsaka evA saMtapuruSanA caraNamAM mAthuM mUkI nirabhimAnapaNe temanI sevA-AjJA uThAvI nathI; nahi to jema che tema Aja sudhI samajyA vinA rahe nahIM. bhAvArtha - anaMta kALathI A saMsArano pAra pAmavA huM AthaDyA karuM chuM paNa saMsAra samudra apAra che. teno pAra svabhujAe tarIne pAmavo durlabha che. AvA mahAna sAgarane je ramata mAtramAM tarI gayA che, gAyanI kharIthI thayelA khADAnA khAbociyAnI peThe je saMsAra oLaMgI gayA te mahAvIra subhaTomAMthI koInI mane oLakhANa paDI zakI nahIM. nahIM to huM paNa temane Azare vahANamAM besI (caDhIne) samudrane kinAre pahoMcI jAya tema saMsAra tarI jAta. evA tIrthakara bhagavaMtonA kALamAM paNa huM hato. chatAM mArAthI kAMI banyuM nahIM. teno boghelo sAco mArga prarUpanAra pravartAvanAra sadguru Ata bhagavAnanI paNa upAsanA mArAthI banI nahIM. athavA e avalaMbane sAghakapaNe vartatA saMtapuruSanI AjJA paNa uThAvI zakyo nahIM, tethI hajI A lakha corAzImAM huM bhaNuM chuM. ajJAnapaNe svacchede udyama karavAmAM to bAkI nathI rAkhI. te jaNAvatAM kahe saMta caraNa Azraya vinA, sAghana karyA aneka; pAra na tethI pAmIyo, Ugyo na aMza viveka. 16 artha :- meM sAghana to bahu karyA hatAM paNa temAM eka bhUla rahI gaI; te e ke saMtanI AjJAe ke tenA Azraye udyama karavAne badale svacchede doDa karI. tethI saMsAra sAgarano kinAro prApta thayo nahIM. ane sAco mArga ja hAtha na Avyo, hita ahita jANavA jeTalI viveka buddhino aMkura sarakho kyAreya pragaTyo nahIM. bhAvArtha - "yama, niyama, saMyama Apa kIyo...tadapi kachu hAtha haju na paryo." zrImad rAjacaMdra 462
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha AvI AvI kaThaNa ke duHsAdhya gaNAtI kriyA karavAmAM meM pAchI pAnI hatI karI nathI, paNa kyAMya mAruM dila TharyuM nahIM, kAraNa ke sAco mArga prApta thayA vinA / zAMti prApta thavI saMbhavatI nathI. ane mArganA bhomiyA vinA mArga prApta thAya che tevo nathI. tethI bhomiyA vinA saMsAra vanamAM huM mArga zodhatAM zodhatAM kAMTA, patharA, kAdava, ne jherI janAvarothI bharapUra bhayaMkara sthaLomAM bhUlo paDI AMghaLAnI peThe rakhaDyo. mAtra Azraya ane AnaMdanA ghAma evA puruSanA kahyA pramANe mArAthI na vartAyuM e ja moTI bhUla thaI hatI. te bhUlanuM pariNAma zuM AvyuM te kahe che : sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya; satsAghana samajyo nahIM, tyAM baMghana zuM jAya. 17 artha :- ajJAna dazAmAM, chuTavA mATe karelA udyama nakAmA gayA. eTaluM ja nahi paNa te baMghanarUpa nIvaDyA; avaLo vaLa ukelyA pachI ja jema dorI pAMsarI rIte bhAgI zakAya che, tema te prayatno vidhvarUpa nIvaDyA. pAMzare mArga AvatAM pahelAM te baMdhana ukelavA sivAya bIjo koI upAya have nathI. ane satasAghana-AtmasAghananuM oLakhANa na thayuM tyAM sudhI baMghana thayA ja kare che. tevI dazA thayA vinA baMgha kema aTake? athavA jUnA baMghana-khoTI mAnyatAo, kadAgraho dUra karavAmAM puruSanA boghanI jarUra che te samajAyA vinA te Agraho svacchede kevI rIte dUra thAya? bhAvArtha - je je sAghana baMghanarUpa nIvaDyAM che te hRdayamAM ghara karI beThAM che temane dUra karavAnI mArAmAM koI rIte zakti dekhAtI nathI. he prabhu, have te jaDa ghAlI beThelI avaLI samaja dUra karavAno koI upAya sUjhato nathI. sAcAM sAghana zAM, tenI mane samaja nathI. ane atyAra sudhInAM sAdhana azAMti utpanna karanArAM nIvaDyAM, to he prabhu, A baMghana have zuM TaLe? tenI kharA dilanI A jhUraNA jANI, kaMIka mArga prAptino upAya sUjhe tema jaNAve che - prabhu, prabhu, laya lAgI nahIM, paDyo na sadguru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya? 18 artha - saMsAra upara vairAgya - udAsInatA AvavAthI prabhunI zogha mATe jIva prayatna kare che. ane eka prabhunI ja laya jo lAge ane sadagurunI zodha karI tenA caraNanI upAsanA kare tathA potAnA doSa joI doSane TALavAno udyama kare to saMsAra taravAno mArga maLe. paNa he prabhu, mane to tevI prabhu mATe laya paNa lAgI nathI ane sadgurune namaskAra karavA jeTaluM ke caraNakamaLamAM paDI rahevA jeTaluM paNa sadabhAgya mane prApta thayuM nahIM, tema bIjAnA doSa dekhavA ADe mArA doSa dekhavAnI mane navarAza paNa maLatI nathI, to mArA jevA aghama mATe to saMsAra taravAno koI rasto ghaTato nathI ema jaNAvatAM uttara maLe che ke pote aghama che ema jene nizcaya varte che te mANasamAM duHkhathI mukta thavA athAga zramanI mAre jarUra che evuM bhAna paNa avyaktapaNe rahyuM che; te tene sAco mArga maLatAM baLa Ape che te viSe jaNAve che - 463
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti aghamAghama athiko patita sakaLa jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAghana karaze zuMya? 19 artha - AkhI duniyAnA aghama mANasonuM pradarzana karyuM hoya temAM sarvoparI sthAna mane maLe eTalI badhI aghamatA mArAmAM che; huM pApIomAM mahApApI chuM. evo nizcaya AvyA vinA mokSamArganuM sAdhana banI zake tema nathI. ane jo evo nizcaya varte nahIM to mokSa mATe sAdhana na thAya ane sAghana na thAya to mokSa paNa kema prApta thAya? bhAvArtha :- jagatanA sarva prANIo pratye dAsatva buddhi AvyA vinA paramadInatA AvatI nathI. ane te vinA mokSamArganI prApti paNa nathI. ane jo dAsatva buddhi Ave to pote jeno dAsa manAyo tenA karatAM halako ja manAvo joIe. sakaLa jagatane paramAtmAmaya jonAra sarvanA ziSya thaIne varte che. tenA bhAva bhakta ke dAsa tarIke vartavAnA nizcayavALA ja hoya che. tene jagatanA koI paNa prANI pratye vera buddhi hoya ja nahIM ane hoya to teTalI paramAtmapadanI azAtanA ane potAnA AtmAnI ghAta karavA barAbara che. pote aghamamAM aghama hoya ane uttamamAM uttamapada prApta karavuM hoya to keTalA badhA puruSArthanI jarUra paDe? tema mokSane mATe niraMtara puruSArthanI jarUra che. ane koI mahApuruSArthazIlanA saMga vinA sAco puruSArtha samajAya tema nathI mATe chevaTe bhagavAna pAse tevA mokSa sAghaka mahApuruSArthI sadguru ane saMtanA yoganI mAgaNI prabhu pAse mumukSu kare che : paDI paDI tuja pada paMkaje pharI pharI mAguM e ja; sadguru saMta svarUpa tuja, e draDhatA karI deja. 20 artha - he bhagavAna tArA caraNakamaLamAM vAraMvAra namaskAra karIne eTalI ja mAgaNI huM karuM chuM ke mane sadguru ane saMtano yoga prApta thAo, ane te bhagavAnarUpa ja che evI paramezvara buddhi temane mATe mArAmAM acaLapaNe pragaTa thAo. bhAvArtha - "satparuSamAM ja paramezvara buddhi ane jJAnIoe paramagharma kahyo che." (va.patrAMka 254) A paramagharma mane prApta thAo eTale chevaTe prabhune vAraMvAra page lAgIne mumukSu mAgI le che. kAraNa ke sadeva, saguru ane sagharma A traNa upara sabhyazraddhA AvavI mokSamArganuM aMga che, tArarUpa che ane sadaiva tathA sadgharmanI oLakhANa sadguru dvArA thAya che. tethI te traNe eka sadgamAM samAveza pAme che. A rIte TUMkAmAM sadguru, saMtanI mAgaNImAM samyagdarzananI mAgaNI mumukSue karI che. (pU.zrI brahmacArIjIe karela A artha temanI hastalikhita DAyarI naM. 6 mAMthI utArela che.) 464
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha sadgurubhaktirahasya (bhaktinA vIza doharA) he prabhu! he prabhu! zuM kahyuM, dInAnAtha dayALa; huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. 1 artha - "he sarvajJAnAdi guNanA svAmI, he paramAtmA! ApanI apAra anaMta zaktinuM varNana karavA koI samartha nathI, to huM pAmara prANI zuM kahI zakuM ema chuM? dIna eTale ahaMkAra karavA jevuM jenI pAse kAMI nathI ane jene koIno Azaro paNa nathI evA mArA jevA anAtha - - ekalA upara dayA karanAra he dayALu deva! trividha tApe tapatA A klezarUpa saMsAramAM anAdikALathI bhamatA jIvo kema karIne mokSamArga pAmI mukta thAya? evI bhAvadayA jenA hRdayamAM niraMtara vartI rahI che evA he paramakRpALudeva ApanuM niraMtara mane dhyAna raho. he karuNAvaMta dayALudeva! kyAM Apa anaMta jJAnAdi samRddhinA ghaNI ane kyAM Apane yAda karanAra A anaMta doSane saMgharanAra evo anaMta doSanuM bhAjana A jIva! huMpaNuM ane mArApaNuM ja karyA kare che. je anaMtadoSanuM mULa che. e ahaMbhAva ane mamatvabhAvane TALavA ja jJAnIpuruSo upadeza de che. 1aaaa zuddha bhAva mujamAM nathI, nathI sarva tuja rUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahyuM paramasvarUpa? pArA artha - je paramAtmabhAvamAM rahevAthI jIvane karma na baMghAya tevA zuddha bhAva mArAmAM nathI ane jagata AtmarUpa jovAmAM Ave to rAgadveSa TaLI paramAnaMda prApta thAya. paNa tevI rIte sarvane tuja paramAtmarUpa jovAnuM huM zIkhyo nathI. temaja huM sarvathI halako chuM, mArAmAM kaMI mAla nathI evA bhAva paNa AvyA nathI; to AkhA jagatano dAsa thaI sarva pAsethI mAre zIkhavA yogya je je che te huM kevI rIte jANI zakuM? ane e jANyA sivAya tAruM paramasvarUpa che te huM zI rIte kahI zakuM? haribhajana thakI choTA hoya te moTA thAya che. paNa je choTo thaI zakyo nathI tene moTAIno mArga kevI rIte maLe? ladhutA eTale jenI jeTalI samaja teTalI namratA athavA samajyA te samAyA. Agraha, ahaMkAra mukAya tyAM laghutA ane dInatA sAcI pragaTe ane te puruSa pratye paramezvara buddhi thaye pragaTe che. tenuM mAhAsya samajAye potAnI laghutA, potAnI UNapa lakSamAM Ave che ane abhimAna gaLI jAya che. te eTalA sudhI ke sarva prANI mAtranA dAsa tarIke potAne gaNe che. AtmA sivAya sarva vastu tuccha lAge ane te tuccha, pudgalika vastuno moha ke garva na rahe tyAre ja sAmaTI namratA, laghutA, dInatA pragaTe. paNa te mArAmAM nathI tethI huM paramAtmasvarUpane kema varNavI zakuM ? gArA 465
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM; Apa taNo vizvAsa dRDha ne paramAdara nAhIM. rUA. artha - he prabhu! ApanI AjJA to nIti pramANe vartI satvazIla pALI, rAgadveSa dUra karavAnI che. vaLI bAhyabhAva dUra karI AtmabhAvanA bhAvavArUpa sadgurudevanI AjJA che temAM mAruM citta sthira rahetuM nathI. ghaDIe ghaDIe, kSaNe kSaNe bAhya indriyonA vikArone vaza thaI paravastumAM pravarte che. temaja ApanA upara evo draDha vizvAsa paNa mane Avyo nathI ke jethI manamAM ema rahyA kare ke have mAre zI phikara che? paramAtmA jevo mAre mAthe ghaNI che to vahele moDe paNa mArI saMbhALa te leze ane evo draDha vizvAsa Ave to bIjI vastuo uparathI vizvAsa UThI jAya. teNe je vastune mahattva ApyuM hoya te ja game, teno bhAva ja badalAI jAya. saMsAra uparathI ane saMsArI loko jene sAruM mAnatA hoya te uparathI mana pharIne jene mATe paramaguru ApaNane upadeza Ape che te ja ruce. tenA pratye bahumAnapaNuM - paramAdara pragaTa thAya. jeTalo sapuruSa upara draDha vizvAsa teTaluM tenA pratye, tenA vacana pratye parama Adara ke bahumAnapaNuM hoya. mokSamArga batAvanAra Apa cho ane mAre mokSamArga ja joIe che, bIjuM nathI joItuM evuM draDha thaye te mArgadarzaka sapuruSa pratye draDha vizvAsa Upaje. paNa mArAmAM tevo vairAgya ane mumukSutArUpa yogyatA nathI; tethI ApanA upara draDha vizvAsa ane paramAdara (parama Adara) bhAva pragaTatA nathI, to teno zo upAya? 3. joga nathI satsaMgano, nathI sat sevA joga; kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga. 4 artha - ApanA upara draDha vizvAsa ke kSAyika samyatva pragaTa thavAnuM mULa kAraNa satsaMga ane sat sevA che. tethI kevaLa arpaNatA eTale Atma samarpaNa athavA ananya AzrayabhAva Ave che. satsaMga eTale sasvarUpa AtmAne arthe ja samAgama athavA sarUpa satparuSano saMga ke samAgama. jethI sat evA AtmAnI prApti thAya che. athavA satno raMga lagADe, samyadraSTi ke AtmabhAvanI rucI pragaTAve te satsaMga che. evA satsaMgathI sasevA samajAya che. sasevA eTale AtmAnuM sevana karavuM arthAt tenI bhAvanA karavI. athavA sat sevA eTale AtmAne arthe sevA, puruSArtha, laghutA sahita ziSyabhAve AjJAMkitapaNe uttama bhAvamAM vartavuM eTale mokSamArgamAM pravartavuM te. evA satsaMga ane satsavAnI e bannenI jogavAI mane durlabha thaI paDI che. banne mane prApta thAya teTaluM sadbhAgya ke jogavAI mane maLyAM nathI. temaja te prApta karavA sarvasvano tyAga karI huM tanmayapaNe te bhAvamAM ja lIna thayo nathI. bAhyabhAva tajI aMtardhAtmAthI paramAtmAne bhajavArUpa AtmasamarpaNano dAva mArA bhAgyamAM Avyo 466
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha nahIM; temaja te prApta karavAno anuyoga eTale prakAra je puruSano ananya / Azraya eTale tenuM avalaMbana, sapuruSa tenI vANI, ane tenA Azayano AdhAra te mane prApta thayA nathI. jA huM pAmara zuM karI zakuM?" evo nathI viveka; caraNa zaraNa ghIraja nathI, maraNa sudhInI che. ApaNA artha - upara kahyA pramANe huM sarva sAghana rahita pAmara prANI chuM. chatAM mane mArI raMka dazAnuM bhAna nathI. karmane AdhIna huM, madArIne AdhIna jema mAMkaDo nAce tema paravazapaNe paribhramaNa karyA karuM chuM. evo pAmara huM zuM karavA samartha chuM? eTalo paNa viveka eTale yathArtha hita-ahitano vicAra mane nathI. sarva zaktimAna paramAtmA ane karmAdhIna evo huM rAMka bahirAtmA tene judA judA oLakhavArUpa viveka; te mArAmAM nathI. temaja maraNaparyata ApanA caraNanuM zaraNa rAkhavAnuM paNa mane bhAna nathI. jo satparuSanA caraNanuM zaraNa ane upAsanA ATalA bhavamAM maraNa sudhI TakI rahe to te satparuSanI dazAne prApta thaI samAdhimaraNa kare. paNa tevo zaraNabhAva paNa mane Avyo nathI. zaraNa eTale AghAra, Azaro, avalaMbana. potAnI zaktibaLe sarva tajI de ane paramapadanI mahattA samajAya to vivekajJAna athavA bhedajJAna ke AtmajJAnanI prApti thAya che. athavA sapuruSanA avalaMbane nirAbhimAnIpaNe vartI svacchaMda roke to AtmajJAna ane mokSa maLe che. pAA aciMtya tuja mAhAbhyano, nathI praphullita bhAva; aMza na eke snehano, na maLe parama prabhAva. AvA artha - paramapada keTaluM utkRSTa uttama che enI kalpanA paNa thaI zake tema nathI, aciMtya che. paNa tenuM mAhAsya eTale mahattA, mahimA je moTA puruSo gAI gayA che, teTaluM paNa bhAvapUrvaka jo A jIva vicAre, pratIta kare to parama AnaMda ane cittanI prasannatA pAme ane harSathI dila UbharAI jAya; paNa te paramapada mATe ruci, prema ke sneha lagAra paNa mArA hRdayamAM pragaTa thayo nathI. temaja te paramapada prApta karavAnI bhAvanA jAgavA mATe je yogyatA joIe jemake vizALabuddhi, madhyasthapaNuM, saraLatA ane indriyono jaya; te rUpa prabhAva paNa mArAmAM nathI. arthAt evA praphullita bhAvavALI parAbhakti mArAmAM nathI. temaja sneha-prema svarUpa AtmAno aMza je zraddhArUpa samyakatva te paNa mArAmAM nathI, te pAmavA mATe jeTalo prabhAva eTale puNyanI sAmagrI tathA baghI jogavAI joIe te paNa mane maLI nathI. IIkA acaLarUpa Asakti nahi, nahIM virahano tApa; kathA alabha tuja premanI, nahi teno paritApa. llNI artha - acaLa eTale nitya svarUpe je Atmadravya che te pratye Asakti eTale draDha prema, 467
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti / \ ruci. zraddhA ruci, zraddhA, nizcaya te AtmatattvanA svarUpamAM mane nathI. mULa AtmasvarUpane acaLarUpe vaLagI rahevA jeTaluM vIrya ane sthiratA tathA puruSArtha paNa mArAmAM nathI. mULa vastunA vicAra vinA eka kSaNa paNa A kALamAM rahevuM yogya nathI, chatAM te vastu svarUpa pramAda Adi doSone laIne bhUlI javAya che. tethI teno viraha paDe che, vismRta thaI javAya che, bhUlAvo thaI jAya che. tema chatAM prasannacaMdra rAjarSine jema potAnI bhUla samajAtAM teno tyAga karI pazcAttApa vaDe teo vizeSa puruSArthamAM paDyA, tevI rIte mArAthI thatuM nathI. virahanuM duHkha thavuM joIe. virahano pazcAttApa (pastAvo) thavo joIe te paNa mane thato nathI. tevI tIvratA ke tevo bhAva AvavA mATe tArA upara prema rAkhanAra bhaktonI kathA paNa tevA bhAva pragaTa karavA samartha che. arthAtu tArI kathA prema utpanna karI zake paNa te prApta thavI A kALamAM durlabha thaI paDI che. ane te paramAtmapada prApta karavAnI satparuSone kevI laganI lAgI hatI. keTalA premapUrvaka puruSArtha te karatA hatA, te kathA sAMbhaLavAno joga paNa alpa thaI paDyo che. eTale ke mokSapaMthanI kathA sAMbhaLavAnuM paNa banatuM nathI. teno paNa paritApa eTale kheda ke pazcAttApa thato nathI to he prabhu! mane zAMtino mArga kema maLaze? A prakAre tattvanuM svarUpa jANI tenA AghAre potAnuM varNana rAkhavuM ane te pramANe na vartAya teTalo pazcAttApa, kheda rAkhI AtmajJAnane visAravuM nahIM paNa vaLagI rahevuM, te rUpa jJAnamArga che. jema vAMdarInuM baccuM tenI mAtAne prayatnapUrvaka vaLagI rahevAthI ahIM-tahIM badhe phare che. tema bhaktimArgamAM te AtmajJAna pAmelA puruSonI zogha karI, teno nirNaya karI, tenuM zaraNa laI tenI AjJAmAM niHzaMkapaNe vaLagI rahevuM, bilADInuM baccuM jyAM paDyuM hoya tyAM paDyuM rahe che, paNa mArI mA mArI saMbhALa leze evA bhAve rahevAthI tene mukhamAM ghAlIne te bilADI jAya che. tema sapuruSanuM zaraNa grahaNa karI rahevArUpa bhaktimArga A kALamAM uttama che. zA. paNa te bhaktimArganI prApti ati durlabha mane thaI paDI che. te jaNAvavA have gAthA kahe che - bhaktimArga praveza nahi, nahIM bhajana Dha bhAna; samaja nahIM nija gharmanI, nahi zubha deze sthAna. drAkSa artha - upara pramANe bhaktimArga sugama chatAM temAM praveza pAmavo durlabha che. "je bhaktithI saphuruSanA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe, apUrva guNa draSTigocara thaI anya svacchaMda maTe ane saheje Atmabogha thAya." evI je bhakti te prApta thavA arthe koI eka sapuruSane zothI tenA upara ananya prema rAkhI, tenA vacanamAM, tenA guNomAM, tallIna banI tene je prasanna karavAmAM A bhava gALavo. teTalI yogyatA ke puruSArtha paNa mArAmAM nathI AvyA. temaja bhajana bhaktine poSanAra puruSanA guNa, kIrtana, kathA, satsaMga, premapUrvaka je kAlAvAlArUpa prArthanA vagere 468
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktinA vIsa doharA'nA artha saruSa pratye bhAva karanAranA prayatno te kevA hovA joIe? tenuM paNa mane / bhAna nathI, samajAyA nathI. temaja nija gharma eTale Atma gharma ne te huM koNa chuM? mAruM svarUpa zuM che? vagere praznonA samAdhAna mATe (1) vastu svabhAvarUpa gharma che athavA (2) samyatva sahita kSamA Adi daza lakSaNarUpa yati gharma che tathA (3) AtmapariNAmanI vizuddhiarthe kAma kroghAdi kaSAyathI thatI AtmAnI vibhAvarUpe pariNatine TALavArUpa ahiMsA gharma che ke (4) samyakdarzana, samyak jJAna, samyakracAritranI ekatArUpa mokSamArga, e gharma che; paNa tenI mane hajI samaja AvI nathI. ane te cAra prakAre gharmanuM svarUpa samajavA yogya je satparuSanA caraNa samIpano nivAsa ke satsaMga che te rUpa zubha dezamAM rahevAnuM haju mArAthI banatuM nathI. dA. kALadoSa kaLithI thayo, nahi maryAdA gharma, toya nahIM vyAkuLatA, juo prabhu muja karma. melA artha :- kaLikALamAM janma thayo che tethI alpa AyuSya, zarIrano nirbaLa bAMdho, asatsaMganI bahulatA, sapuruSo ane tIrthaMkarAdi atizayathArI puruSonuM durlabhapaNuM ane gharma samajavAnI ane sAghavAnI pratikULatAothI jIva gherAyelo che. to paNa saMsArane alpa kare, maryAdita kare, TUMko kare amuka mudatano eTale avaghivALo kare evo gharma je samyakdarzanarUpI gharma, tenI prApti AvA duSamakALamAM paNa thaI zake che. tema chatAM mane te prApti thaI nathI. A bhave mokSa prApta karAya teTalI yogyatA, A kaLikALane laIne prApta nathI thaI to paNa samakita je hAla pAmI zakAya ema che, te paNa meM prApta karyuM nahIM. tema chatAM he prabhu! mane teno kheda ke AkuLa-vyAkuLatA ke gharma prApta karavAnI tAlAvelI thatI nathI. e mArAM bhAre karmanI nizAnI che. evAM mArA bhAre karma Apa joI ja rahyA cho. zA sevAne pratikULa che, te baMghana nathI tyAga; deheMdriya mAne nahIM, kare bAhya para rAga. 10nA artha - gharmanuM svarUpa samajyA pachI tenI ruci, zraddhA thayA pachI paNa tenuM sevana eTale AcaraNa karavAmAM e cAra baMghana-loka saMbaMdhI baMdhana, svajana kuTuMba saMbaMdhI baMdhana, dehAbhimAnarUpa baMghana, saMkalpavikalparUpa baMghana ADe Ave che. sevAne pratikULa che chatAM tene huM tajI zakato nathI, kore karI zakato nathI. vIrya upara AvaraNa ke aMtarAya hovAthI deha ane indriyono saMyama karI gharmamAM ja tene pravartavAnI icchA chatAM, ne gharma mArgamAM samatA, sahanazIlatA, kSamA Adi gharmamAM sthira thavAne icchato chatAM tene badale bAhya lAlacomAM rAga kare che, temAM paDI jAya che. gharma samajavAthI thayelI zraddhAnuM paNa kahyuM mAnato nathI. anAdi dehAdhyAsane laIne bAhya vastuo pratye iSTa 469
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti aniSTapaNuM kare che. ane tethI gharmanuM AcaraNa, gharma samajyA pachI paNa thatuM nathI; kAraNa ke pUrve bAMdhelA karmanuM jora vadhAre hovAthI jIva karmane vaza varte che. bAhya padArtho para rAgAdi pariNAma rahyA kare che. (10) tuja viyoga skurato nathI, vacana nayana yama nAhIM, nahi udAsa anabhaktathI, tema gRhAdika mAMhIM. 11 artha - he bhagavAna! tamArA zuddha svarUpanuM vismaraNa thaI jAya che, e viyoga mane kema rahe che? ane niraMtara zuddha AtmasvarUpano lakSa kema raheto nathI. athavA tAro viyoga mane vAraMvAra sAMbharI Avavo joIe, tene mATe jhUraNA thavI joIe paNa tevI koI laganI-laya hajI mane lAgI nathI. hajI para vastunI vAtomAM jIva rAjI thAya che ane parapadArtho jovAthI temAM draSTi taNAI jAya che. paNa tArA ja pUrNa puruSottama paramAtmAnA ja guNagrAma karavAmAM ane tenI kathA vagere vacanonuM zravaNa karavAmAM vRttine huM rokI zakuM to te vacanano saMyama thayo gaNAya. temaja AtmA saMbaMghI bolavAnI, pUchavAnI, sAMbhaLavAnI bhAvanA niraMtara rAkhavI ghaTe che, te rahe ane "jyAM jyAM naraja mArI Thare, yAdI bharI tyAM ApanI." athavA jagata AtmArUpa jovAmAM Ave evI draSTi hovI joIe, tene badale jagatane paryAya dRSTithI jotAM rAgadveSarUpa pariNAma vikAra rahyA kare che. te nayana eTale cakSu indriyanA saMyamano abhAva che. e doSo dUra karavA satsaMga ane sa boghanI jarUra che. paNa anabhakta eTale bhagavAna pratye bhakti nathI evA asatsaMgathI huM udAsa thayo nathI, kusaMgano kaMTALo Avyo nathI; temaja rAgadveSanA kAraNe gRhakuTuMbAdi pratye paNa Asakti maTI mane udAsInatA AvI nathI. 11. ahaMbhAvathI rahita nahi, svagharma saMcaya nAhIM; nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya gharmanI kAMI. 1rA artha - ahaMnAmarUpa baLa, vidyA, dehAdimAM huM paNuM thaI rahyuM che. dehAdimAM ahaMbhAva, mamatvabhAva thaI rahyo che. paNa tethI AtmA bhinna che, ema jANavArUpa, mAnavArUpa svaAtmagharma teno draDha abhyAsa karI mUkavo ghaTe che. te eTalA sughI ke UMghamAM ke svapnamAM paNa deha te huM, ema na thaI jAya. AvA abhyAsarUpa svadharmano saMcaya mArAthI thayo nathI. anya gharma eTale parane potAnAM mAnavArUpa athavA kugharma ke kahevAtA gharma, tenAthI pAcho pharyo nathI. "prIti anaMtI para thakI, je toDe te joDe eha; parama puruSathI rAgatA, etvatA ho dAkhI guNa geha." mala eTale kaSAya Adi, tethI rahita thaIne para eTale bAhya vastu paranI prItirUpa anya gharmano meM tyAga paNa karyo nathI. 12aa 470
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ "bhaktinA vIsa doharA'nA artha ya? I1all 2 ema anaMta prakArathI, sAghana rahita huMya; nahIM eka sadgaNa paNa, mukha batAvuM zuMya? 13 artha - upara gaNAvyA tevA anaMta prakAre mArI nirbaLatA eTale sAghana rahita avasthA che. ane eka saguNa paNa mArAmAM nathI to he prabhu! ApanI sanmukha huM zuM mukha batAvuM? zuM moM laIne AvuM? koIpaNa prakAranI yogyatA mArAmAM nathI. koIpaNa gharma prAptinAM sAghana mArAthI banatAM nathI tethI mane ghaNI zarama Ave che. huM apAtra ane dayA lAvavA jevo chuM. sarva guNone sadgaNa nAma ApanAra evo samyatva nAmano je AtmAno guNa che tenI prAptinA koI sAdhana he prabhu! mArAthI banI zakyA nathI. 13 kevaLa karuNA-mUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha; pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. 14 artha - he prabhu! huM Avo apAtra chuM, ane tame to kevaLa AtmasvarUpa, karuNA eTale dayAnI mUrti ja cho. ane dInabaMdhu eTale mArA jevA raMkanA rakSaka cho. dInAnAtha eTale anAthanA nAtha cho. ane huM to pApI chuM. parama anAtha eTale Apa vinA koI mAruM A jagatamAM nathI evo AghAra vagarano azaraNa chuM. tethI he prabhujI, huM Apane vinaMtI karuM chuM ke mAro hAtha pakaDI mArI A aghama dazAmAMthI mane bahAra kADho. sadgogharUpI parama AghAra ApI mane ajJAnarUpI aMghArA kUvAmAMthI bahAra kADho, mAro uddhAra karo. te mane prApta karavAnAM sAghananuM avalaMbana grahaNa karavAnI mArI azakti dekhI Apa paramAtmA mAro uddhAra thAya tevI koI zakti pragaTAvo ke jethI huM A dazA tajI uttama dazA prApta karuM. ./14 anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna; sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna. 15 artha :- sahajAtmasvarUpI bhagavAnanuM bhAna nahi thavAthI huM anaMtakALa sudhI A anaMta duHkharUpI saMsAramAM AthaDyo, bhamyo. temaja te svarUpanuM bhAna eTale jJAna thavAne mATe "prabhubhakti tyAM uttama jJAna" tevI prabhubhakti ke sadgurunI sevA ke saMta sapuruSanI sevArUpa sAdhana meM goThavyA nahIM. tethI sasvarUpane pAmyo nahIM. have sadguru koNa? to ke "kSaNa kSaNa je asthiratA ane vibhAvaka moha, te jenAmAMthI gayA te anubhavI guru joya) athavA bAhya parigraha ane atyaMtara mithyAtvAdi graMthithI rahita evA nigraMtha te guru. evA gurunuM zaraNa grahyAthI jIva sadgati ke mokSa pAme che. ane saMta koNa? to ke jene sasvarUpanI ruci thaI che ane te sasvarUpanI sAghaka dazAmAM che. konuM zaraNa grahaNa karavA yogya che te batAvI denAra evA saMta ke sapuruSa tenI sevAthI paNa tevI dazAne jIva pAme che. paNa te sAghano prApta kema nathI thatAM? to kahe che ke "mUkyuM nahi abhimAna." huM jANuM chuM, 471
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti ATalI mane khabara paDe che. mArA jevo bhAgyazALI koNa che? huM lokottara puSyavALo chuM. huM pUjavA yogya dazAne prApta thayo chuM vagere bhAva manamAM rahe che, te bhAvo jIvane UMce caDhavA detA nathI, paNa mithyAtvamAM ja bhamAvyA kare che. anAdikALanuM paribhramaNa kevI rIte chUTe? to ke huM kaMI jANato nathI evo nizcaya karI sadgurune zaraNe gayA vagara jIvano mokSa nathI. paNa anAdinA ahaMbhAvane sAthe laIne sadgurunI sevA kare to te ahaMkAra ke abhimAna gayA vagara tenuM paribhramaNa maTe nahIM. te jaNAvavA A gAthA che. parama dInatva athavA parama vinaya e mokSa mArga pAmavAnuM prathama pagathiyuM che. te mAna, apamAna, abhimAna mUkyA vinA prApta thatuM nathI. "mAna na hota to ahIM ja mokSa hota" ema satparuSo kahI gayA che to paNa mArAthI mAna mUkAyuM nathI. ./15nA saMta caraNa Azraya vinA, sAghana karyA aneka; pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka. 16aaaa artha - sat vastune oLakhI, pratIta karI, parama karuNA bhAvathI niSkAmapaNe, yogya jIvane tenuM bhAna thavA mATe saMtapuruSo sasvarUpano bogha de che. tevA saMtapuruSoe batAvelA AcaraNa ke AjJAnA avalaMbana eTale Azraya vinA jIve aneka eTale ghaNA ghaNA sAghana karyo, paNa te mokSamArgamAM kAma lAgyA nahIM, ke saMsAra samudrathI pAra pamADe tevA na nIvaDyAM. mokSamArga pAmavAne mATe prathama mAnAdino nAza karavA svacchaMdane tyAgavo joIe. ane svacchaMda chedavA sadagurunA zaraNe puruSArtha karavo joIe. paNa Aja sudhInA puruSArthamAM e khAmI AvI ke sadgurunA zaraNa vagara UlaTI dizAe svacchede jIva cAlyo tethI viveka kahetAM bhedajJAna, teno aMza paNa pragaTyo nahIM. arthAt A mArga AtmAne hitakArI che ane A mArga ahitakArI che evo amuka nirNaya paNa alpa aMze pragaTa thayo nahIM. athavA to sanduruSo A raste cAlIne mokSe gayA che, jAya che ane jaze teno nizcaya thavo te paNa viveka che. te viveka paNa sadgogha vinA ajJAnathI prApta thavo durlabha che. 16aaaa. sahu sAghana baMghana thayAM, rahyo na koI upAya; sat sAghana samajyo nahIM, tyAM baMghana zuM jAya? 17 artha - satparuSanI AjJA vinA jeTalo puruSArtha sukha prApti mATe ke mokSa meLavavA mATe karyo te bagho puNya ke pAparUpa baMghana karanAro ja thayo ane tene bhogavavA sivAya have bIjo koI upAya rahyo nathI. athavA svacchede mokSa meLavavA mATe koI upAya jIve bAkI rAkhyo nathI. topaNa temAnuM eka sAghana mokSanA upAya mATe na banyuM. sat eTale AtmA. tenuM hita karanAra je koI sAdhana hoya tene huM samajyo nahIM arthAt te sAghanane huM jANato nathI. jethI kalyANa thAya evI sapuruSanI AjJArUpa koI kalyANakArI 472
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ "bhaktinA vIsa doharA'nA artha sAghananI samaja ke pratIta AvI nahIM, to A anAdikALathI jyAM baMghana thatuM [e : AvyuM che evA saMsArarUpI A kedakhAnAthI zI rIte chUTuM thavAya? have chUTA thavA ? mATenA satsAghana kayA che te kahe che - 1NA prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sadguru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya? 18 artha - taMhi tRhirUpa he prabhunI! prabhuzrIjInI jema laya lAge eTale ekatAra akhaMDa lakSa rahe to bIjA baghA baMghana karAvanAra sAdhana dUra thaI jAya, vilaya pAmI jAya. mAtra tethI sahajAtmasvarUpa thAya ane baghA karmonI nirjarA thaI jIvano mokSa thAya. A prathama sat sAghana kahyuM. tevI laya hajI mane lAgI nathI. have bIjuM satsAghana te potAnuM abhimAna mUkI huM kaMI jANato nathI evo draDha nizcaya karI, sadgurune caraNe jaI, tenuM avalaMbana eTale ananya zaraNa-Azraya grahaNa karavAthI paNa mokSamArga maLe che. A sadgurunI zraddhAmAM sadeva ane sadgharmanI zraddhA samAI jAya che enuM avalaMbana ke zaraNabhAvarUpa vyavahAra samyatva paNa mokSa thavAnuM kAraNa che. e bIjuM satsAghana meLavavA paNa huM bhAgyazALI thayo nathI. - have trIjuM satsAghana te yogyatA ke mumukSutA prApta karavI te che. te svacchaMda na karavAthI Ave che. ane "roke jIva svaccheda to pAme avazya mokSa." te svacchaMda rokavA mATe potAnA doSo niSpakSapAtapaNe jovA joIe. potAnA doSo dekhe pachI te doSo TALavAnI cIvaTa rAkhe ane tene dUra karavAnA upAya zodhe. ema potAnA doSo dekhanAra paNa te doSo mUkI mokSe javAnA mArga upara AvI zake che. A traNa satsAghanomAMthI eka paNa sAghana maLyuM hoya to te jIva mokSe jAya. paNa temAMthI he prabhu! mArAthI kaMI banI zakatuM nathI. evI mArI dazA bahu bahu aghama che, te jaNAvatAM have AgaLanI gAthAmAM kahe che. 18 aghamAghama aghiko patita,sakaLa jagatamAM haMya; e nizcaya AvyA vinA, sAghana karaze zuM? ||19ll artha - jyAM sudhI manathI ema nizcaya nathI karyo ke huM sarvathI halako chuM, huM kaMI jANato nathI, mArAthI have kaMI thaI zakatuM nathI. anaMtakALathI svacchaMde mArI meLe puruSArtha karIne huM have thAkyo; mATe jagatamAM halakAmAM halako mANasa paNa mane mokSamArga batAve to tenA dAsano dAsa thaIne rahuM. mArA bApano, kuLano, vidyAno, rUpano, vaibhava ke kazAno mada rAkhyA vagara adhamamAM aghama thaIne mokSamArga jANanAra game tevo bhikhArI jevo, rogI ke kurUpa hoya, halakI varNano hoya to paNa tenI pAsethI mArga pAmavA teno dAsa thaIne rahuM. 473
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAbhakti evo bhAva na Ave tyAM sudhI koIpaNa prakAre satsAghana je mokSa pAmavAnuM kAraNa che te prApta thavuM durlabha che. halakI ghULa AkAzamAM vAyune nimitte UMce caDhe che, ane kAMkarA-patharA rastAmAM athaDAya che. tema halakA thavAthI eTale laghutAthI AtmAnI prabhutA pragaTe che. evuM nirabhimAnapaNuM, athavA potAnA avaguNane jovAthI ane pArakAnA guNa jovAthI je vinayabhAva Ave che te mane prApta thayo nathI. evA vinayane bhagavAne gharmanuM mULa kahyuM che. AkhA jagatanA ziSya thavAnI vRtti thAya tyAre jIvane satsAghana eTale mokSanuM kAraNa prApta thAya che. 19o. paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM e ja; sadguru saMta svarUpa tuja, e draDhatA karI de ja. 20 artha :- uparokta mArI dInatA jaNAvI have chevaTe paramAtmAnA caraNakamaLamAM vAraMvAra paDI namaskAra karIne vAraMvAra e ja mAgaNI karuM chuM ke sarva sAdhanamAM prathama karavA yogya sAghana je zrI sadguru ane tene bhajanAra, oLakhanAra saMta je tujasvarUpa hoya eTale tArAmAM ane temanAmAM aMtara na hoya evA parama karuNAmUrti satparuSanI prApti mane draDhatApUrvaka karAvI eTale acaLa pratIti ane bhakti sAthe sAcA sadguru ke saMtanI prApti karAva. kemake satparuSa e kalpavRkSa samAna che. tenI prAptithI paramArtha eTale mokSamArganI sarva sAmagrI maLI AvavI sulabha thaI paDe che. tethI gharmamUrti evA sadaguru ke saMta je paramAtmasvarUpa che temanI mane bheTa thAya evI kRpA kara, evuM pharI pharI huM ApanA caraNakamaLamAM paDI paDIne mAguM chuM te saphaLa thAo. 20nA maMgaLa mULa sadguru zaraNa, muja manamAM ho sthira; vipna have nahIM huM gaNuM, vase hRdayamAM vIra.' (pU. zrI brahmacArIjIe karela A artha brahmacArI maNibenanI DAyarImAMthI utArela che.) 474
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha $ $ . 183 191 192 193 5 198 graMthamAM Avela vRSTAMtonI sUci kramAMka - vigata | pRSTha | kramAMka vigata 1. eka chokarAnuM draSTAMta ......................05 | 39. dAmAjI paMtanuM vRSTAMta ...........153 2. nityaniyama prANanI peThe sAcavavA yogya che 06 | 40. nAbhA bhagatanuM dRSTAMta .....................156 3. bhIlanuM draSTAMta ... | 41. AnaMdazrAvakanuM draSTAMta.........................161 dRDhaprahArInuM dRSTAMta......... ............29 42. kuguruonuM draSTAMta..............................171 5. sthUlibhadranA brahmacaryanI draDhatAnuM draSTAMta .....30 | 43. kALo taMbu ane sapheda taMbunuM draSTAMta..........176 rohiNeya coranuM dRSTAMta... 44. paMcamakALanuM dRSTAMta ..... ......................177 7. aMjanacoranuM dRSTAMta............ 45. yAjJavalkayanuM dRSTAMta .............................180 8. tulasIdAsanuM dRSTAMta..... ................2 46. ArdrakumAranuM draSTAMta..... .................. 9. rAmadAsajIno prasaMga.......................44 47. eka tapasvInuM draSTAMta.... 10. saMta ekanAthanuM dRSTAMta ............................41 48. guru ziSyanuM draSTAMta.... ..................... 11. vinayavAna ziSyanuM draSTAMta ...................48 | 49. maghubiMdunuM dRSTAMta....................... 12. cInanA eka mahAtmAnuM draSTAMta. .............. 50. subhadranuM dRSTAMta ......... ............ 13. zrI motIbhAIno prasaMga ....................... 51. be kAcabAnuM draSTAMta........................ 14. cilAtIputranuM draSTAMta............................ pa2. traNa dukAnanuM draSTAMta.... 194 15. vaMkacUlanuM draSTAMta .................................... 53. zrI zaMkarabhAIno prasaMga .... 16. zivabhUtimuninuM draSTAMta...................... | 54. subhAnakumAranuM draSTAMta..... 17. zrI bhAIlAlabhAIno prasaMga ....................63) 55. vezyAnA zabanuM dRSTAMta . 205 18. mahAtmAnuM draSTAMta........... 56. vaDhakaNI rANInuM draSTAMta ... 19. zrI gautamasvAmInuM draSTAMta........................64 | pa7. rajjA sAthvInuM draSTAMta.. 20. vaNAganaTavaranuM draSTAMta ........................... 58. mAtA putranuM draSTAMta... 21. jinarakSita ane jinapAlitanuM draSTAMta..........78 | 59. zrI somacaMdabhAIno prasaMga . 22. zrI mohanalAlajI munino prasaMga ..............82 | 60. zrI tribhovanabhAIno prasaMga.. ................219 23. ratna vANiyAnuM draSTAMta .....................83 61. AbhIrI ane vaNikanuM draSTAMta .....................221 24. eka ziSyanI guru pratyenI zraddhAnuM draSTAMta ....84 | kara. purabiyAnuM draSTAMta ...... 25. zrI jhaverabhAIno prasaMga .... 63. pArasamaNinuM draSTAMta... 26. kheDUta kuTuMbanuM draSTAMta ...... 64. vicakSaNa vahunuM draSTAMta ... 27. nAradajInuM draSTAMta ........... 65. subhama cakravartInuM draSTAMta. 28. pralAdanuM draSTAMta ............ 66. govardhanarAmanuM draSTAMta..... .....................240 29. ArdrakumAranuM draSTAMta ..... 67. bhojarAjAnuM draSTAMta..... 30. kaMdoInI chokarInuM draSTAMta .. 104 | 68. maricinuM draSTAMta ... .251 31. zeTha putra ghanAbhadranuM draSTAMta ................ .105 | | 69. ujitakumAranuM dRSTAMta........................252 32. sApa noLiyAnuM draSTAMta ....... 70. gopIonA ahaMkAranuM draSTAMta.............. .255 33. pUSpacUlAnuM draSTAMta........................... 115 | | 71. zramaNabhadranuM draSTAMta........................ 263 34. zrI chaganabhAIno prasaMga.. 117] 72. zrI rAmacaMdrajInuM draSTAMta..................... 35. zrI chaganabhAIno prasaMga........................... 73. rAjA ane zAstrInuM draSTAMta ...................268 36. eka digaMbarabhAIno prasaMga.. .131 | 74. eka vRddhanuM draSTAMta... .......277 37. zrI jhaverabhAIno prasaMga......................138 | 75. tAmalI tApasanuM draSTAMta ........................285 38. zrI kumArapALa rAjAnuM draSTAMta ...............145 | 76. kurudattanuM draSTAMta............................292 207 209 ***210 .215 * 91 .94 , *.10870 0. 0 119 0 0 475
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha | 313 graMthamAM Avela draSTAMtonI sUci | kramAMka vigata pRSTha | kramAMka vigata 77. zivarAjarSinuM draSTAMta... ................293 | 115. smaraNamAM citta rahe to mokSa sulabha .....381 78. eka bAvAnuM draSTAMta..... ................295 116. maMtrathI viSayakaSAyarUpa kUtarAM bhAgI jAya..382 79. eka AcAryanuM draSTAMta ........ ................304 117. janmamaraNathI chUTavA maMtrasmaraNa..........383 80. eka zeThanuM draSTAMta.... .........................307 118. kAma karatA, rAMdhatA paNa smaraNa karavuM....385 81. pAdalitAcAryanuM draSTAMta..... ................309 119. bokaDAonI rakSAnuM draSTAMta ................391 82. be bhAInuM draSTAMta ............ ............... 120. rAjA kumArapALe sAta vyasanonAM pUtaLAM 83. zAMbakumAranuM draSTAMta............................315 banAvI kADhI mUkyA tenuM draSTAMta............398 84. gomatI zeThANInuM draSTAMta.....................322 121. jugArI rAjAnuM draSTAMta ..........................399 85. paheluM draSTAMta gAyanuM mana vAcharaDAmAM........324 122. puraMdara rAjAnuM draSTAMta .......................401 86. bIjuM draSTAMta sakhIonuM mana ghaDAmAM..........325 123. akabaranuM draSTAMta...............................404 87. trIjuM draSTAMta naTanuM mana dorImAM .............326 124.kumArapALa rAjAnuM draSTAMta....................406 88. cothuM draSTAMta jugArInuM mana jugAramAM........327 125. taMdulamasyanuM draSTAMta...........................406 89. prasannacaMdra rAjarSinuM draSTAMta ..................329 126. yamapAla cAMDAlanuM draSTAMta ........................407 90. eka vyaktinuM draSTAMta. 331 127. dvaipAyana tApasanuM draSTAMta... 91. damadaMtamuninuM draSTAMta.. 33pa 92. kabIrajInuM draSTAMta.... 128. dArU pInAra brAhmaNanuM draSTAMta.............411 93. eka vighavAbAInuM dRSTAMta. 129. vezyAmAM Asakta cArudattanuM draSTAMta..........413 337 130. putranuM draSTAMta ......... ............. 94. karoLiyAnuM draSTAMta.... .417 339 131. pRthvIpAla rAjAnuM draSTAMta...................... 95. saMta tukArAmanuM draSTAMta .. 418 96. zreNikarAjAnuM draSTAMta.. .......................341 132. kheMgAra rAjAnuM draSTAMta..... .419 97. eka bhikhArInuM draSTAMta ........................343 133. DhIMmaranuM draSTAMta .420 98. eka garIba kuTuMbanuM draSTAMta ..................345 134. mahezvara vaNikanuM draSTAMta .. 99, kRpAnAthanuM draSTAMta....... ......................349 135. jIvadayAnuM jvalaMta draSTAMta .. 100. munionuM draSTAMta ... ............... 136. coranuM draSTAMta ..... 101. mRgAvatInuM draSTAMta..... ......... 137. tApasa coranuM draSTAMta....... 102. samaDInuM draSTAMta.... 138. lohakhura coranuM draSTAMta ........................424 103. madanakumAranuM draSTAMta.. 3papa 139. cAra rANIonuM draSTAMta.... ...................427 104. mAtaMgaputranuM draSTAMta... 140. zrAvaka ane coranuM draSTAMta ......................429 105. eka ziSyanuM draSTAMta.. 141. zeThaputranuM draSTAMta. ...................430 106. udayana rAjAnuM draSTAMta 142. rAvaNanuM draSTAMta .. .................................431 107. eka kuMbhAranuM draSTAMta.............. 143. maMgInuM draSTAMta. ... .............432 108. traNa coranuM draSTAMta ..... 144. parastrI tyAgI sudarzana zeThanuM draSTAMta ......434 109, govALanuM draSTAMta..............................370 [ 145. ghavalazeThanuM draSTAMta. .438 110. zrI haribhadra sUrinuM dRSTAMta....................370 | 146. nAgilanuM vRSTAMta.... 111. maMtrarUpI doraDAnuM draSTAMta ...................... 147. zrI chaganabhAIno prasaMga.. 112. eka paMDitanuM dRSTAMta........ ...............375 | 148. zrI jeThAbhAIno prasaMga .. 113. haratA pharatA maMtranuM smaraNanuM draSTAMta.......380 149. zrI somacaMdabhAIno prasaMga ....................444 114. zrI rAmacaMdra baLadanuM karAvela samAdhimaraNa381 | 150. pitAputranuM draSTAMta .............................445 350 351 353 358 ................360 ............... 365 368 368 438 374 42. .443. 476