Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2! sva. zrI jJAnavi smAraka graMthamALA : maNakA 5 me. zrI AgamasAriNi graMtha 5 999 raciyatA : sva. zrImadupAdhyAya, syAdvAdazailI nimagna zrI jJAnacaMdrajI svAmI prazI kezavajI zI cAMpasI rAja raNazI AvRtti 2 jI vikrama saM. 1997 kiMmataH- prakAzA : kaccha,patrIvALA. kaccha,bIdaDAvALA. kaccha,yatrIvALA. 3 12 nakala 200 nakula 200 nakala 100 nakala 100 I. sa. 1940
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sva. zrI jJAnavi smAraka graMthamALA : maNuko 5 mA. zrI AgamasAriNi graMtha - raciyatA : sva. zrImadrupAdhyAya, syAdvAdazailI nimagna zrI jJAnacaMdrajI svAmI zA. lakhamazI kezavajI zA. DuMgarazI cAMpasI zA. bhAMjarAja raNazI AvRtti 2 jI vikrama saM. 19 prakAzakA : kaccha,patrIvALA. kaccha,mIdaDAvALA. kaccha,patrIvALA. nakla 200 nakla 200 nakula 100
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhAra patrikA - * * **** vhAlA gurUdeva zrI jJAnacaMdrajI svAmI! ApazrIne janma kaccha gelaDA (muMdrAtAkhe),gAmamAM saMvat 1894 nA bhAdrapada zuklAnIneA thayA. ane saMvat 1915mAM zrImatI bhAgavatI dikSA "saMyama" aMgIkAra karI jJAnane sArAmAM sArA abhyAsa karyAM. Ape ApanA sajJAnanA lAbha arpi ajJAna timiranA nAza karela che. Apa mahAtmAzrIe cauda varSa paryaMta akhaMDa mahAna zIta ane uSNa AtApanA laI ne karmanI sattAne nabaLI pADI che, ane Apa zrIe dezavidezamAM vicarI ghaNA bhavyAtmAene ApanA zuddha cAritryanA prabhAva pADI jaDa jevAMone paNa cAritryavAna banAvyA che; ane jJAnanA sAcA pIpAsue banAvyA che .eTaluM ja nahiM paNa jJAnabheAdha, AgamasAriNi vigere mahAna edhadAyaka graMthA racI bhavyAtmAe para upakAra kIdhA che; ane terApaMthI jevA ekAMtavAdIenI zradghA jaDamULathI ukheDIne syAdvAdI banAvyA che. eTale jaina siddhAMteAnAM UMDAM rahasyanuM pAna karAvI teenA AtmAne tRpti pamADela che. mahAtman ! ApazrI saMvat 1963nA bhAdrapada zukalASTamIe kaccha muMdrAmAM anazana karI A vinazvara dehane tyAga karI pUrNa 69 varSanuM sarvAyu bhogavI amara leAkamAM bIrAjyA che. ApazrInA amara AtmAne tyAM akhaMDa zAMti ho ! paMDitapravara gurUvaryazrI sUryamallajI svAmI! ApazrIe laghuvaye gurUvarya zrI jJAnacaMdrajI svAmInA pavitra haste dikSA laI, zAstrane temaja nyAya, vyAkaraNa kAvyAdinA abhyAsa karyo. ane janatAne tenA tathA samyaktva kaumudI rAsa temaja bIjA paNa sAdhu vacanAne lAbha Apyo. ApazrI 1955mAM kaccha bhUjapura (kAMThIvAlI)mAM A phAnI dunIyAne tyAga karI, suralAkamAM khIrAjyA che. tyAM ApanA AtmAne zAMti hai ! - Apa banne mahAtmAonA upakAranA badalA vALI zakAya ja nahiM. li. yuvAcArya mahArAjazrI vinayacaMdrajI svAmIne ziSya--muni bALa kRpAcaMdrajInI vaMdanA hA !
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelI AvRttinI prastAvanA ja A asAra saMsAramAM jIvAtmA anAdikALathI mithyAtva ne ajJAnathI paribhramaNa karI rahyo che. meha zatrunA utsaMgamAM potAnuM mastaka mUkI anAdi kALathI dhAra niMdrAmAM bhAna bhUlyA thakA paDayA rahyo che. te ema samajIne ke--ahiM sUtAM thakAM mane ghaNA ja AnaMda cAya che. paNa bhALA svabhAvane AtmA ema samajatA nathI ke duzmananA kheALAmAM mastaka mUkavAthI kema sukha hAI zake ? AvI samajaNu jJAna ke gurU maLyA vinA kema hoI zake? eTale ja jagatamAM jJAnI gurUne mahimA atyaMta kahela che. siddhAMtakArI kahe che ke-eka vakhata sadgurUne upadeza zravaNa karavAthI pAtAnI anAdi kALanI bhUla samajAya che, ane je sukhane mArga bhUlI duHkhanA mArgamAM dhasaDAtA jAya che tenuM jJAna thavAthI te du:khamaya mArga mUkIne sukhane mArge prayANa kare che. tyAre evA bhUlA paDela bhavyAtmAne mArga batAvavA mATe aneka mahApurUSoe siddhAMta-pustakAdvArA jJAna upakAra karela che. temAM A zrI Agama sAriNi " nAMmA graMtha paNa eka che, jenI aMdara jIvAtmA pAtAnA mArga krama saraLa karI zake ? ane te mArge prayANa karatAM anukrame zAzvata sukhane meLavI kRtakRtya thaI zake, enI saraLa rIte sIdhI saDaka batAvela che je batAvavAmAM upAdhyAya mahArAja zrI jJA(nA)nacaMdrajI svAmIe samayanA temaja jJAnane ghaNA sArA upayAga karela che. te (6 4. A zrI AgamasAriNinI aMdara pagathIye kema thayuM te batAvatAM prathama AtmAmAM je anAdi kALathI ajJAna rUpa kacarA bharela che. tene zuddha karavA mATe 'mArgAnusArInAM 35 guz2A batAvela che. jema kAI DAkTara peAtAnI pAse Avela daradInA zarIramAM rahela kacarA dUra karavA pahelAM tulAba Ape che tema mArgAnusArI ( eNTale zuddha mArgane anusaranAra-athavA zuddha mArgane batAvanAra ) nA guNA prApta thayA pachI samyaktva rUpI pagathIye DAya che. kAraNa ke jyAM '
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI sakhyatva "samabhAva" utpanna thaela nathI tyAM sudhI AgaLa vadhI zakAya ja nahiM. kAraNa ke sAdhana vinA pagathIye na caDatAM parabAro sAtame majale pahoMcI zakAya nahi. tema samyaktva sivAya mekSarUpa saptame majale caDI zakAya nahiM. jJAnIoe kahyuM che ke-prathama sama pariNamI thAo te tamArA AtmAne AgaLa lAvI zakaze. have jyAre samyakatva utpanna thAya, tyAra pachI dravya zrAvakapaNuM prApta thAya che. "te dravya zrAvakanA 21 guNa che te AmAM batAvela che." pachI bhAva zrAvaka, pachI dravya sAdhu, pachI bhAva sAdhu. ane chevaTa caDatAM caDatAM mokSamAM kema pahoMcI zake te rItie A Agama sAriNimAM anukrame mahArAjazrIe batAvI che. ghaNAM sUtro ane siddhAMto (Agama)nuM maMthana karI " jema dadhIne vilevI mAMhethI mAkhaNa ane chevaTe chUta kahADavAmAM Ave che." emAMthI tava (sAra)maya vastuone uddhAra karI bhavyAtmAonA uddhAra nimitte zrI jJA(nA)nacaMdrajI svAmIe saMvata 1959 mAM kaccha mAMDavImAM A graMtha racela che eTale ja A graMthanuM nAma "zrI AgamasAriNi" rAkhela che. vadhAre varNana zuM karavuM ? kAraNa ke sUrya pote ja jyAre prakAza Ape che tyAre, vadhAre prakAza meLavavA dIpakano upayoga karavo e jema hAsyAspada che athavA bALaceSTA gaNAya che, tema AnA mATe paNa jANavuM. eTale A graMtha "AgamasAriNi" Avrata manana pUrvaka vAMcI javAthI saMpUrNa samajAze. ane te pramANe vartana karavAthI avazya sukho (paugalika ne AdhyAtmika) meLavI zakAya. kiM bahunA ? ' li. zrI jJAnaravinA ziSya yuvAcArya mahArAjazrI | vinayacaMdrajI svAmIne ziSa munibAla kRpAcaMdrajI kacchI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjI AvRtti vize be bela. AjathI doDheka varSa pahelAM "Agama sAriNI" nAmaka tattvajJAnanA A amUlya pustakanI pahelI AvRtti kAMDAkarA nivAsI bhAI bhagavAnajI hAthIbhAI taraphathI pragaTa karavAmAM AvelI; tene khapI chamAM tarata ja pracAra thaI javAthI, ane uparA uparI A pustakanI mAMgaNI thatI hovAthI, jIjJAsu bhAI-bahenonA lAbhArthe ame bIjI AvRtti pragaTa karavA bhAgyazALI thayA chIe e AnaMdane viSaya che. prastuta AgamasAriNI graMthamAM mekSa mArga sAdhavAnA cAra pagathIyA upara upAdhyAya mahArAjazrI jJAnacaMdrajI svAmIe ghaNe zrama laIne khUba suMdara vivecana karyuM che. temAM prathama mArganuMsArInA 35 bela, bIjAmAM samyaktva, trIjAmAM dezavRtti ane cothAmAM sarvavRtti ArAdhavAnI vidhi, vidhAna sahita varNavavAmAM AvI che. tenuM rahasya vAcake A graMtha mananapUrvaka sAdaMta vAMcI javAthI jANI zakaze. kAraNa ke A upayogI pustakamAMnuM saghaLuM lakhANa madhyastha daSTie, syAddavAda zilIe ane pakSapAta rahita kevaLa bhavya jIvonA zreyArthe lakhAyeluM che. tatva jIjJAsuo A pustakane vadhumAM vadhu lAbha le ane AtmakalyANa kare e ja mAtra IcchA. A sAthe bhUlenuM zuddhipatraka paNa mukavAmAM AvyuM che. jemAM rahI javA pAmelI bhUle ghaNuM parizrame sudhAravAmAM AvI che; chatAM dRSTi deSa ke presa deSane aMge koI bhUla rahevA pAmI hoya te vidvAna vAcake te sudhArIne vAMcavI ane bane to amane sUcanA lakhavI, temaja prathama AvRttimAM je bhulacUka che ke jenI pAse hoya te sudhArIne vAMcavI. kiM. bahunA! - ka, patrI lI. bhavadIya tA. 25-12-1940 zAha lakhamazI kezavajI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhi patra pRchAMka lITI - azuddha 4 5 aucitya , aucitya 9 11. gauravapaNuM ghera pAchuM ke 44 .. 2 .. gaNavAsI ThANavAsI 4 Asane usane 47 : 6 : sAMbhaLe sAMbhare re 50 9 AjIvikAdinA kAraNe AjIvikAdinA kAraNe paNa na chUTake kare paNa vrata bhAMge tema pa7 21 pa 15 "DelIe" dhUma visarI javAya ThelIo" dharma visarI na javAya vA pada chellI . savathA . sarvathA . ' ASadha mithyAtva 2pa 19. 18 auSadha mithyAtvathI pherave azuddha vastra pitAthI adhIka guNa khI khuzI thavuM 7ra . 18 zuddha vastra parane sukhI dekhI khuzI thavuM 99 21 pathAya payoya temAM tema teoe tamoe maraNathI mukta thAya te maMraNathI mukta thAya. narakathI mukta thAya - tene naraka tiryaMcAdi gatimAM javuM nathI. mATe lakhANa
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti 17 23 pRSThaka lIMTI azuddha zuddha 92 3 sAta mAti 93 20 ' audhIka dhIka 93 : 21 AgarI samAM (pAchI na devI) 94 9 5. acIla 5. acitta 96 22 vRtta 108 22 . siddha kahe mekSa kahe 110 cAktavya syAd avaktavya 113 nava navA 113 anaMto anaMtA 114 anaMto anaMtA 114 sAkAra te jJAna ane sAkAra te darzana ane nirAkAra te darzana nirAkAra te jJAna 116 * 9 sattAmAM sattAe 116 10 badhAelo baMdhAele 1 17 9 dravyaniMdrA bhAvaniMdrAne niMdrA te dravyaniMdrA jANavI bheda nathI pADo ne guNaThANuM te bhAva - niMdrA jANavI 120 13 te nAno mATe keTale= sAtamAno kAla-badhuM maLI eka muhUrta thAya ane bAkI badhA chaThThAne kAla samajavo ema nAna mATe che. 126 23 baMdha baMdha
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92 84 85 zrI Agama sAriNI graMthanA viSayanI anukramaNikA 1-maMgaLAcaraNa ane prAraMbha. 2-mArmAnusArInA 35 guNonuM varNana, ATha buddhinA prakAra, ATha made, pAMca IdriyanuM svarUpa, 22 abhakSya, 32 anaMtakAyanuM svarUpa. 2 3-vyavahAra samyakatva ane nizcaya samyakatvanuM svarUpa, tenAM 67 jenuM vistArathI varNana, guru, AcArya, gItArtha agItArthanuM svarUpa. 23 4-dravyazrAvanA 21 guNonuM sAmAnya ne vizeSathI varNana. 48 pa-bhAvazrAvakanA 6 lakSaNanuM sAmAnya ne vizeSathI varNana bhAMgAdi. 54 6-bhAvazrAvakanAM 17 liMga., bhAvazrAvaka eja dravya sAdhunuM nirUpaNa. 65 7-bhAvasAdhunA 7 lakSaNa, ane 6 guNenuM varNana. 8-AcAryanA guNe ane ATha saMpadAonuM varNana. 9-daza prakAranI rUcinuM varNana. 10-sAdhunI 10 samAcArInuM varNana. 11-nizcaya ne vyavahAra eTale jJAna ne kriyAnuM svarUpa. 12-cAra prakAranI sAdhanAnuM varNana. 13-utsarga ne apavAda, tathA pAMca samitinA bhAMgAnuM varNana. 21 14-sAdhunI sAta maMDaLI tathA ATha vaMdanAnuM svarUpa. 15anazananI AleyaNAnA 63 belanuM varNana. 16-pAMca prakAranA vyavahAranuM varNana. 17-sAtanayanuM sAmAnya ne vistArathI varNana. 104 18-cAranikSepAnuM varNana. 19-saptabhaMgInuM svarUpa. 110 20-dravyAdi cAra bhedanuM svarUpa. 21-cha dravyanA guNaparyAyanuM svarUpa. 22-14 guNasthAnakanuM sAmAnya vistArathI varNana. kaI niMdrA kyA guNaThANe hoya tenuM varNana. 23-cAra dhyAnanuM vistArathI varNana. 124 24-pAMca AcAranuM nizcaya ne vyavahArathI varNana. 128 25-kartAnI prazasti. 129 e pacIza mukhya viSaye che ane aMtarabhede bIjA ghaNuM che te vAMcavAthI jaNeze. Iti. 96 10e ( 111 112
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ sva. hAnirikSa paMcasI madhukA 5 me graMtha prArabhyate zrI Agama zrI mahAvIrAya namaH zrI jJAnavi sadRgurUbhyAnamAM magaLAcaraNa: arhato bhagavaMta iMdra mahitA siddhAzvasiddhi sthitA, AcAryA jinazAsanonnatikarA pUjyA upAdhyAyakA; zrI siddhAMta supAThakA munivarA ratnatrayArAdhakA, paMcaite parameSThinaH pratidinaM kurvantu vo maMgalaM // 1 // * prAraMbha. jagamAM dharma jevI keAi vastu nathI. kAraNa ke dareke dareka kAI ne kAI rIte paNa dharmane mAne che. ane dharma vinA jIvAtmAne cAlI paNa na zake. "athavA calAvavuM paNa na joIe. " jema anna, pANI, pavana sivAya cAlI na zake tema dharma vinA paNa cAlI na zake. dunIAmAM dharma aneka rahelAM che paNa kharI rIte dharma tene ja kahIe, ke je aihika ane pAramArthika sukhane Ape. temaja durgatimAM paDatAM jIvAtmAne dhAraNa karI sadgatie pahoMcADe. jyAM sudhI jIvAtmAe peAte ja pAtratA ( lAyakatA ) meLavI nathI tyAM sudhI dharma khIja tenA hRdayamAM ugI zakatuM nathI, mATe pahelAmAM pahele mArga e ja che ke mArgonusArInA 35 guNA prApta karavAM joie. mATe tenuM prathama
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa samajI (aMgIkAra karI)ne pachI anukrame pagathIe pagathIe caDatAM aMte mekSa sudhI pahoMcI zakAya che, tethI prathama mArgonusArInA guNe kahyA pachI jIvAtmAne kema AgaLa vadhavuM tenuM svarUpa kahezuM. have mArgAnusArInA pAMtrIza guNenuM svarUpa 1. nyAya saMpanna vaibhava-nyAyathI dravya pedA karavuM. sarva prakAranA vyApAramAM nyAyapUrvaka vartavuM, anyAya kare nahIM. nekarI karanAre dhaNanA sepelA kAryamAMthI khAI javuM, nahi, lAMca khAvI nahi, ane ochI samajaNavAlA ke ajJAna mANasane chetaravA prayatna kare nahi. vyAja vaTAvanA dhaMdhAdAre sAmA dhaNune chetarIne vadhAre vyAjanA paisA levA nahi. vyApArIoe mAla bheLaseLa karIne vece nahi. sarakArI ke rAjAnI nokarI karanArAoe rAjAne vhAlA thavA sArUM loko upara julama karavo nahi. majure tathA kArIgaroe reja laI kAma ochuM karavuM nahi. nAta athavA mahAjananA AgevAne (paTelacovaTIyAo) e paisAnI lAlace kheTe nyAya Ape nahi. dharmanA nAme paisA kaheDAvI pitAnAM kAryamAM vAparavA nahi. dravya laIne ke dravya lIdhA sivAya kaI paNa cheTI rIte sAkSI puravI nahi. dharmazALA ke upAzrayanA kAryakartAoe te khAtAnAM makAna tathA anya vastuone upaga pitAnA kAryamAM kare nahi. athavA te khAtAnA mANaso pAsethI potAnuM gRhakArya karAvavuM nahi. sAdhAraNu khAtAnI, jJAna khAtAnI ke anya paMcAtI khAtAnI kothaLI (2kaDa rakama) potAnI pAse rahetI hoya to te nANAne upayoga
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 3 pitAnAM kAryomAM karavo nahi. dANacorI karavI nahi. Apa (khata khAtAM)nI corI karavI nahi. corI, luMTa ke kuMcI lAgu karI tALuM ughADI pArakuM dravya ke kAMI paNa vastu levI nahi. keInI paDI gaela vastu levI nahi. kanyAnA paisA levA nahi. keInAM kSetramAMthI dhaNInI rajA sivAya peka, zAka ke phaLI vigere levAM nahi. ityAdikax anya paNa aneka anyAyanAM kAryo che te sarvane samajI tene tyAga karI nyAyathI dravya pedA karavuM. kAraNa anyAyathI meLaveluM dravya bahu kALa TakatuM nathI. kadAcit pApAnubaMdhI puNyanA bhegathI rahe, te paNa dravya dAnAdika zubha kAryamAM vaparAtuM nathI paNa prAyaH tene durvyaya (keraTa vigeremAM) thAya che. nyAyathI pedA kareluM dravya ubhaya lekamAM hitAvaha thAya che. 2. ziSTAcAra prazaMsanaM -jJAna ane kriyAvAlA uttama purUSonA sadAcaraNanI prazaMsA karavI. zikSA pAme te ziSTa purUSa; eTale sadAcAramAM rahelA jJAnavRddha purUSonI pAse rahI zuddha zikSAne prApta karanArA manuSyanuM je AcaraNa te ziSTAcAra kahevAya. jemake-leka niMdA kare tevuM kArya karavuM nahi, dIna dukhIno uddhAra kare, karelA guNane jANa, ane dAkSiNyapaNuM karavuM. sarvatra niMdAno tyAga. sajajana purUSonI prazaMsA karavI. ApattimAM dIna na thavuM. saMpattimAM namra thavuM. madhura bhASI thavuM. vivAda kare nahi. eka satya vacanI thavuM. nakAme kharca karavo nahi. yogya sthAne kharca karavo. dharma x sa ke tejI maMdI lagAvI pedA kIdheluM dravya tathA ekatyu mAla karI mAlanAM bhAva vadhArI kamAvavuM. tathA dukALa vigeremAM ke laDAI vigerenA prasaMgamAM kamAvavuM te dravya paNa anyAyanuM gaNAya che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryamAM apramAdI rahevuM. sarvasthAne aicitya pALavuM. prANu kaMThagata hAya te paNa niMti kAryo karavAM nahi. ityAdi ziSTAcAranI prazaMsApUrvaka te guNA grahaNa karavA. 3. samAna kuLa, zIlavAlA anya geAtriya sAthe vivAha karavA:-zrI hemacaMdrAcArye yogazAstramAM eka geAtravAlA sAthe vivAha karavAne niSedha karela che. jo strI-bharatAranA dharma eka hAya tA dharma saMbaMdhI takarAra utpanna thAya nahi ane dharmakAryamAM paraspara sahAya kare ane samAdhI rahe. 4. pApa bhIrU:-sarva prakAranAM niMdanIya kAryathI DaravuM. temAM ghUta (jugAra), dArU, mAMsa, parastrIgamanAdithI A leAkamAM niMdA ane rAjyadaMDa thAya. paraleAkamAM narake javuM paDe. ane mahArabha parigrahAdithI paraleAkamAM du:kha lAgavavuM paDe; mATe tevAM kAryothI DaravuM. 5. dezAcAra pAlana:--ghaNAM kALathI rUDhIthI ( jJAtiaMdhAraNathI ) cAlyA AvatA lAjana, vastra, AbhUSaNAdi prasiddha dezAcArane mUkIne jo varte te tyAMnA leAkA sAthe virAdha upaje; mATe dezAcAra pramANe vartavuM. 6. avarNavavAda tyAga:--kAinA paNa avarNavavAda na khelavA. kAraNa Atma prazaMsA ane paraniMdA karavAthI nIca geAtrakarma baMdhAya che. vaLI rAjA, pradhAna, puraiAhita, keATavAla vigere je bahu leAkamAnya che tenI niMdA karavAthI te A lekamAM paNa dhana tathA prANanA nAza thAya che, ane sAdhu, sAdhvI, * ceAgazAstramAM vivAhanA ATha prakAra batAvela che. temAM cAra dharma vivAha ane cAra adharma vivAha kahela che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 zrAvaka, zrAvikAnI niMdAthI ghora karma baMdhAya che. mATe nidAne sarvathA tyAga kare. niMdA e moTuM pApa che. niMdaka mANasa kyAMya paNa sukha pAmato nathI. deva, gurU ne dharmanI niMdA karanArA ke divase uce AvatA nathI ane vaMza viccheda thAya che. dAridrapaNuM Ave che vigere ghaNuM avaguNa thAya che. 7. ghaNuM dvAravAlA gharamAM vasavuM nahi-kAraNa ke je gharamAM pesavAnA tathA nIlavAnA ghaNuM daravAjA hoya te cera pramukhane AvavAnuM tathA strI pramukhane geravartaNuMka calAvavAnuM sugama thAya mATe chiDI rAkhavI nahi. havA ane ajavAsa eTale tApa puSkaLa Ave evA gharamAM rahevuM. 8. azubha sthAnakavAlA gharamAM vasavuM nahi -je gharanI ' jamInamAM udhaI lAgelI hoya. je gharanI nIce hADakAM tathA muDadAM dATelA hAya agara muDadAM bALelAM hoya, athavA AsapAsamAM vezyA, jugArI, kasAI vigere kharAba ke vasatA hoya tevA gharamAM vasavuM nahiM. je bhUmimAM ghaNI dho-DAbha * ugela hAya, valI zubha varNa, gaMdhavALI mATI hAya, tathA pADozI dharmiSTa hoya tevA sthAnamAM vasavuM. valI anya matAvalaMbIenA pADezamAM vasavAthI temanA nukazAnakAraka AcAra ApaNumAM praveza karI jAya che. te pachI ghaNe zrama karyA thakI paNa nIkaLatA nathI. "vadhAre vistAra vAstuzAstrathI jANu." 9. ati gupta sthAnamAM rahevuM nahi-evA sthAnamAM rahevAthI guNI purUSane dAna daI zakAtuM nathI. vaLI agni, cera pramukhanA upadrava vakhate bIjAnI madada na maLavAthI - jana, mAla bacAvavA mahAmuzkela thAya che. kAraNa ke gusa
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghara jaladI zeAdhI zakAtuM nathI. mATe ati gupta sthAnamAM na rahevuM. 10. ati pragaTa sthAnake na vasavuM:-ati jAhera sthAnacAka vigeremAM ghara hAya tA strIvarga maryAdA sAcavI zake nahi. vaLI tyAM ghoMghATa bahu thatA hAvAthI sthiracitte kAI kArya paNa thaI zakatuM nathI. 11. satsaMga karavA:-A leAka tathA paraleAkamAM hitakAraka pravRttinA karanAra je saMta purUSo tene samAgama karavA. kAraNa tevA purUSanA samAgamathI sadAcArI thavAya che, paNa jugArI, vyabhicArI, vizvAsaghAtI ane apramANika purUSAnA saMga kadI paNa karavA nahi. 12. vaDIleAnI AjJAmAM rahevuM:-mAtA pitA vigere vaDIleAne praNAma karavA. temAM paNa mAta pitAne te traNa kALa praNAma karavA, pAda pUjana karavuM. paradeza jatI vakhate vinayapUrvaka temane namaskAra karI AjJA mAMgavI. mAtApitA vRddha thayA hoya te tene snAna, leAjanADhi sarva vastunI jogavAI pAte karI ApavI, teone jamADI pAte jamavuM, mAta pitAnA upakAranA badalA kaI rIte paNa vALI zakAtA nathI. mahAvIra prabhu pAte ja mAtA pitAnI bhaktithI prerAIne mAtA pitA jIvatA hAya tyAM sudhI mAre dIkSA levI nahi evA abhigraha lIdhela hatA. vaLI zrI sthAnAMga sUtranAM trIjA sthAnamAM mAtA pitAnA upakAra tene dharmamAM joDavAthI ja vaLe che ema kahela che, temAM paNa pitA karatAM mAtAnA ghaNA ja upakAra che; kAraNa ke mAtAe nava mAsa
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI uttaramAM dhAraNa karI bhAra vahana karela che eTaluM ja nahi paNa maLa mUtrAdi malIna vastuonuM vAraMvAra prakSAlana ghaNAM premathI karela che, mATe mAtA pitAnA upakAra bhUlI zakAya ja nahi. kadAca teo kaTu vacana mele teA sahana karavuM, tema ayeAgya vartana AcaravA kahe te paNa teone vinayapUrvaka samajAvavuM paNa krodha karavA nahi. teo dharma mArganA ajANu hAya tA teone dharmamAM joDavA. je duSTa hAya, amRtapuNya ke ajJAnI hAya teja mAtA pitAne avagaNe, tenA upakArane bhUlI jAya. "kavi dalapatarAme peAtAnI banAvelI kavitAmAM mAtApitAnA guNanA vakhANu kIdhA che, te khyAlamAM rAkhavAnA che." 13. upadravavAlA sthAnane tajavuM:--svacaka eTale peAtAnA rAjAnA ane paracakra eTale vairIrAjAnA, duSkAlanA tathA marakIne jyAM bhaya hAya tevA sthAnamAM rahevuM nahiM. kAraNa tyAM rahevAthI dharma, artha tathA zarIraneA paNa nAza thAya che ane A bhava tathA parabhava paNa khagaDe che. kahyuM che ke duSTa dharatI-jamIna devatA paNa tyaje che. pAtAnA AtmahitanI khAtara gAma, kuTuMmAdi paNa tajavuM. 14. pedAzanA pramANamAM vyaya karavuM:-peAtAnI kamANInA cAra vibhAga karavA. temAMthI eka bhAga bhaMDAramAM rAkhaveA. bIjo bhAga vyApAramAM, trIjo bhAga peAtAnA tathA kuTuMbanA bharaNu pASaNa mATe rAkhavA. ane cothA bhAga dharmakAryamAM vAparavA. jo zakti hAya ne pedAza ghaNI hAya te dharmamAM vizeSa vAparavA. ane pedAza ochI hAya teA chaThTho bhAga, dazamA bhAga athavA zakti mujaba vAparavA paNuzakti uparAMta
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ vApara nahiM. je bahu ja ochI zakti hoya che ane muzkelIthI udarapoSaNa thatuM hoya te dharma kAryanI anumedanA karavI ane bIjAne dharmamAM preraNA karavI. dharmakArya karAvavAM. paNuM lekamAM niMdA thAya ema dharmadha thaI athavA rAgAMdha thaIne pedAzathI kharaca vadhAre karavuM nahiM. 15. dravyane anusAre paheraveza rAkhaH -dhana theDuM hoya te dhanavAna jevAM vastrAbhUSaNa paheravAM nahiM. ane ghaNuM dravya hoya te kaMgAlanA jevAM vastrAbhUSaNa dhAraNa karavAM nahiM. kAraNa ke tethI lokomAM laghutA, helanA thAya che. vaLI ubhaTa veza pahero nahiM. vayane anusAra tathA deza, kAla, jAti Adine ucita veSa dhAraNa kare. je mANasa dravyavAna hoya chatAM paNa kRpazupaNAthI ucita veza paheratuM nathI tenI lekemAM hAMsI thAya che. eTaluM ja nahiM paNa te mANasa dharmane adhikArI paNa thato nathI. je mANasa sAdAIthI (bhavRtti vinA) rahe che te gaNavA nahiM. 16. buddhinAM ATha guNo dhAraNa karavA cataHshushrussaa zravaNaM caivaM, gRhaNaM dhAraNaM tathA / uhApohortha vijJAna, tattvajJAnaM ca dhI guNAH // 1 // artha - zuzruSA eTale zAstra sAMbhaLavAnI IcchA. 2. zravaNa eTale zAstra sAMbhaLavuM. 3. grahaNaeTale zAstronA arthonuM grahaNa karavuM. 4. dhAraNA-eTale dhArI rAkhavuM. 5. uha eTale jANelA arthanuM avalaMbana laI temAM tarka ka. 6. ahi eTale ukti, yuktithI vizeSa jJAna meLavavuM. 7.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthavijJAna eTale uhApohathI nisaMdeha thavuM. 8. tattvajJAna eTale amuka vastu Amaja che e nizcaya the. pUrvota buddhinA ATha guNe sahita dharmazAstra sAMbhaLavuM. 17. ajIrNo bhejanuM tyAga:-jyAM sudhI pahelAM Adhele AhAra pakava tha na hoya tyAM sudhI bIjuM kAMI khAvuM nahi eTale bhejana karavuM nahiM. Atreya rASie save vaidyaka zAstrone sAra ekaja padamAM kahyo che ke "lImaDAna Aya" tathA "akI ramavA" ajIrNamAM bhejana karavAthI reganI utpatti thAya che, ajIrNanA cha lakSaNe che. 1 maLane dudha. 2 pavanane durgadha. 3 viSTAne abheda. 4 gAtranuM geravapaNuM. 5 arUcI thavI. 6 azuddha uDakAra e cha ajIrNanAM cinha jANavA. jInhAnI lAlace vadhAre khAvAthI ajIrNa, peTazULa, vigere rogo thAya che, mATe ja zAstramAM kahyuM che ke-mitAhArI thavuM. haMmezAM sAtvika bhojana levuM. rAjasa ke tAmasa AhAra levAthI prakRti bagaDe che. 18. avasare bhejana karavuM-jyAre jaTharAgni pradIsa thAya tyAre niyamita sAduM bhajana karavuM. rega utpanna thAya tevI vastu khAvI nahiM, tathA prakRtithI virUddha bhojana karavuM nahiM. niyamita vakhata cUkave nahiM. akAle rAtre jamavuM nahiM. kharekhara bhUkha lAge tyAre sAduM bhajana amRta jevuM kArya kare che, ne sudhA vinA amRta samAna bhejana paNa nukazAna kare che. vaLI ghaNe vakhata thaI javAthI baLanI hAni thAya che mATe niyamita jamavuM.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 19. dharma artha ne kAma e traNa varga paraspara aviredhapaNe sAdhavA. je purUSa e traNa varga sAdhI zaktA nathI tenuM jIvana pazutulya che. gRhasthAvasthAmAM dharmanA TAIme dharma, paisA prApta karavAnA TAIme paisA pedA karavA, ane lega upabhegane TAIme temAM tatpara rahevuM. mATe niyamita TAIma bAMdhI rAkhavo. temAM dharmanI prAdhAnyatA che. je artha cUkyA te harakata nahi paNa dharmathI cUkavuM nahi. kAraNa artha, kAmanI prApti paNa dharmathI ja thAya che. vaLI kAmathI cUkyA to vAMdho nahi paNa arthathI cUkavuM nahi. ema. uttarottara viveka samaja. ' artha, kAmane oLaMgI kevaLa dharma sevavuM te munione yogya che paNa gRhasthane gya nathI, kAraNa-tra sivAya gRhasthAvAsa cAle nahi. karaja thaI javAthI jagatamAM niMdA thAya ne dharmathI paNa bhraSTa thAya. pahelA belamAM kahyuM che te pramANe dravya pedA karIne temAM batAvyA pramANe bhAgalA pADavA, tethI vyavahAramAM khalela pahoMce nahi. gRhasthapaNAmAM rahyA thakAM je vyavahArakuzaLa thato nathI te pazutulya gaNAya. 20. atithi, sAdhu tathA dInane dAna devuM -jeoe parvAdi tithione tyAga karyo che evA munie te atithi. ane uttama AcAramAM rakta te sAdhu tathA jenI zakti kSiNa thaI gaI hoya te dIna. tene yathocita dAna devuM. temAM paNuM muni-sAdhune bhaktithI nairavapUrvaka supAtra buddhie dAna devuM
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAgatane ucitatAe bhojanAdithI satkAra karavo.. dIna-anAthane anukaMpA buddhithI garva rahita dAna devuM. keI paNa bhikSu AMgaNe mAMgavA Ave tene khAlI hAthe pAchA vALa nahi. potAnI zakti pramANe ApavuM. pAtrApAtrane vicAra karI ucita dAna ApavuM. 21. kadAgraha rahita thavuM -madhyastha buddhi dhAraNa karavI. beTI haTha, kadAgraha kare nahi. haThAgraha karavAthI mANase mAM. niMdanika thavAya che eTaluM ja nahi paNa keI kAryanI siddhi thatI nathI. kadAgrahI mANasa kaI vakhata paNa potAnuM ke paranuM bhaluM karI zakato nathI. kheTe haTha pakaDavAthI lAjane dhakko lAge che, lokenI niMdA sAMbhaLavI paDe che, saMpa hoya tyAM. kusaMpa thAya che; mitre duzmana thAya che, sajjane dhikkAre che, aneka jAtinA duHkha bhegavavAM paDe che, buddhi (DAhyApaNuM) nAza thAya che, keI paNa mANasa tene saMga karato nathI; mATe kadAgrahathI sadA dUra rahevuM." 22. guNa pakSapAtaH-guNajanane pakSapAta kara; eTale sajanatA, dAkSiNya, udAratA, sthiratA, priyavacanapaNuM ItyAdi potAne tathA parane upakAra karanArA guNavAna purUSanuM bahumAna karavuM. teone sahAyatA karavI. guNavAna purUnuM bahumAna vigere karavAthI ApaNAmAM paNa tevAM guNa pragaTa thaI zake evI bhAvanAne khullI karavAno mArga khullo thaI zake che, ane saMsarga karavAthI tevA guNo pragaTa thaI zake che. mATe haMmezAM guNe potAnAmAM pragaTa karavA guNa purUSane saM ga zodhI te pramANenA guNe potAnAmAM pragaTAvavA. bahena vira karatA khulI purU
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 23. niziddha dezakAla pravRtti tyAgaH--je dezamAM javAthI dharmanA nAza thatA hAya tathA zAstrakAra ke rAjA pramukhe manAI karelA dezamAM javuM niha. tathA je kAlamAM je kArya karavAnI zAstrakAre ke rAjA pramukhe manAi karI hAya te kALe te kArya karavuM nahi. jemake-unALe khetI kare teA thAya nahi, cAmAsAmAM zIta lAjana pace nahi, samudranI saphara karavAthI daitune hAni thAya. ( badhAnA mATe nahi. ) peAtAnuM baLa, zakti tapAsIne kAma karavuM. jethI kAi jAtanuM nukazAna na thAya. zakti uparAMta kAma karavAthI nukazAna thAya che. jemake-rAjAnA hukamane na mAnavAthI jela, daMDa ke prANunAza thAya che. ane anArya dezamAM javAthI dharmabhraSTa thavA sAthe aneka du:khA lAgavavAM paDe che. 24. vratastha jJAna vRddhonA pUjaka:-vratane viSe sthiracitta vAlA ane vastu tattvanA jANakAra purUSAnI sevA karavI, elAvavuM, Adara, mAna ApavuM, Asana ApavuM ane te dvArA jJAna saMpAdana karavuM. jJAna e trIjuM leAcana che. mATe kAI paNa pAsethI peAtAne anukULa evuM jJAna meLavavuM. jJAnavAn purUSa AkhA leAkamAM pUjAya che mATe jJAnI, jJAna ApanAra ne jJAna e traNenI upAsanA karavAthI jJAnanI aMtarAya chUTe che. sajJAnane uya thavAthI buddhi sArI thAya che. tethI hamezAM jJAna saMpAdana karavuM. 25. peASya pASaka: mAtA, pitA, strI, putra, parivAra Adi pASaNa karavA cAgya sva kuTuMbanuM AhAra, vastrAdithI bharaNapASaNa karavuM.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26. dIrdhadazI -kAryAraMbha karatI vakhate bhaviSya kAlanA zubhAzubha pariNAmane vicAra kare. kAraNa ke, je mANasa vicAryA vinA utAvaLathI AMdhaLI deDa kare te avazya smalanA pAme che. eTaluM ja nahi paNa lokomAM hAMsIpAtra bane che. ane aMte ghaNe pazcAttApa karavo paDe che; duHkha bhegavavAM paDe che. je mANasa bIjAnA kahyA pramANe ulaTe mArge caDI jAya che, tenA kahevAne arthe na samajavAthI pitAnA mAthe duHkha herI le che, te mANasa mUrkha kahevAya che. keTalAka mANaso bIjAne DAhyA lAge che paNa pote akArya kare che ke vagara vicAryuM kAma kare che chatAM paNa lekamAM DAhyApaNanA DeLa ocho na thAya ema varte che evA kapaTIonuM jyAre pokaLa khUlluM thAya chatAM paNa je enA saMgane tajato. nathI te vadhAre sUrkha kahevAya che. ra7. vizeSajJa -potAnA ane paranA kAryanA ane. akAryanA aMtarane jANanAra athavA vastunA tathA potAnA guNa doSane jANanAra thavuM. je vyakti bIjAnAM avaguNane jue che te aMdha pitAnA doSane joI zakto nathI. keTalAke rAgAMdha hoya che, keTalAke viSayAMdha hoya che, keTalAke mehAMdha hoya che. evA AMdhaLAo hamezAM kAka vRttivALA hoya che. evA purUSo karatAM paNa duSTa vRttivALA vadhAre kharAba hoya che. teo uparathI sArA dekhAya che paNa aMtaramAM halAhala-viSa jevA hoya che tevA na thavuM. 28 lokavallabhaH-potAnA vinayAdi guNavaDe lekane priya thavuM. je lokapriya na hoya te pitAne nukazAna kare che, ane tenAM dharmAnuSThAnanI anyaleke niMdA kare che, tethI bIjAne
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bedhIlAbhanA nAzane hetubhUta thAya che, mATe lokapriya thavuM; paNa anItithI ke dharma virUddha AcaraNa karI lokapriya thavuM nahiM e tattva che. keTalAkane svabhAva ataDApaNe rahevAne hoya che. te vinA kAraNe ataDA rahe che, evA keIne paNa gamatA nathI. keTalAke abhimAnI hoya che. te ema samajatA heya che ke badhAye mArA pAse pitAnI meLe Avaze, huM zA mATe namatuM ApuM? evA purUSo paNa potAnA duzmana - bane che. keTalAke potAne svArtha sAdhavA athavA meTAI meLaAvavA lokene vallabha thavAno prayAsa kare che ane ajANu lake tenA DALamAM aMjAI jAya che, tenA guNa kIrtana gAya che, paNa tethI vizvAsa na karatA tenA aMtaranA guNa doSa jevA sArU saMsargamAM AvavuM. paNa niMdA na karavI. kharI rIte lokapriya teja thAya che, je hamezAM paropakAra nisvArtha buddhithI kare che. mATe AvA prakAranA lokavallabha thavAno prayAsa kare. 29. lAlu -lajAvAna purUSa potAnA prANa jAya te paNa akArya karatuM nathI. tema pitAnI satya pratijJAna nirvAha kare che. lajajA e pApathI bacAve che. kene batAvavA khAtara - lajAvAna thavuM te phekaTanuM che, kAraNa ke vezyA paNa ghaNI lajajA rAkhe che. adharma-akArya karanAra paNa leka pAse - lajAlu lAge che. duSTa leke paNa pitAnuM vacana pAlavA sAruM marI phiTe che. dareka mANasane potAnI lIdhela pratijJA satya lAge che paNa te satya ja hoya ema nathI. satya pratijJA e ja kahevAya je Aje mAre amUka dharmanuM kAma karavuM che, satya bolavuM che, cerI nathI karavI, keI upara krodha nathI :
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 karavA, kAI ne pIDA thAya evuM vartanaja nathI karavuM. ItyAdi pratijJAe temaja vyavahAra zuddhinI pratijJAe ja satya gaNAya che. pratijJAbhaMga karatAM lajjA Ave teja pApathI acAve che. mATe lajjAlu thayuM. 30. vinayavaMta thavuM: deva, gurU, suzrAvaka, kuTuMmI, zikSaka, rAjA, pradhAna, zeTha, zAhukAra je kAi guNe karI, dhane karI, vaye karI, padmavIe karI adhika hAya te sarvenA yatheAcita vinaya karavA. dhana, vaya ane padavI karatAM jenAmAM guNu hAya te pachI nirdhana hAya, avasthAe nAnA hAya, ane keAi jAtanI padavI naja hAya chatAM paNa vinaya karavA; paNa je dravyanA madathI unmada hAya, ahaMkArI hAya tevAne vinaya karavAthI bannene nukazAnakartA thAya che; mATe evAne samajAvavuM joie. te jo na samaje te tenA saMga tajI devA joie. jethI tenA maDha utarI jAya. pachI tene sIdhe mArge dvAravAthI sAmAnuM ane peAtAnuM bhaluM thAya che. tevI ja rIte vaya ane paDhavIvAlAnA mATe paNa jANavuM. temAM mAtApitA ane potAnA koipaNa upakArInI vAta nAkhI (alaga) che. tene paNa evA prakAranuM bhUta bharAyuM hAya ke ulaTe mArge jatA hAya tene vinayathI samajAvuM. na samaje te tenAthI alaga thaI javuM. paNa aMtarano prema ghaTADavA nahi. kAma paDaye kAma AvavuM. duvRttivAlA dhanavAna, vayavAn ke padavIvAn DAya tevAnI sAna ThekANe lAvavA cUkavuM nahi; kAraNake tethI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ nukzAna karatA naphe vadhAre che, te paNa zubha abhilASathI, duravRttithI nahiM. 31. dayAlu duHkhI manuSya agara pazu vigere prANione duHkhamAMthI choDAvavA. kAraNa dharmanuM mULa dayA che. jema bane tema hiMsAnuM kAma karavuM nahi. A dunIyAmAM keTalAke manathI, vacanathI, kAyAthI, dravyathI, strIthI, putra-parivArathI temaja aneka rIte duHkhI hoya che tyAre evA duHkhIone kevI rIte duHkhamAMthI choDAvavA? kAraNa ke badhAM dukhethI choDAvavA cakavatI" ke tIrthakara paNa samartha nathI. tyAre temAM vivekanI jarUra che. kAraNa ke samajapUrvaka je kArya karAya che temAM pazcAt paDavAno vakhata Avato nathI. dayA kenI ane kevI rIte karavI te paNa samajavuM joIe. dayA karatA adayA na thAya tene khyAla kare. jethI lekamAM hAMsI ane pitAne nukazAna na thAya. - 32. simyahamezAM zAMta AkRti (prakRti) rAkhavI. kAraNa phUra mANasa lokone udveganuM kAraNa thAya che. 33. cha aMtaraMga vairIne jItavA-kAma, krodha, lobha, mAne, maheM, ne haM. 1. kAma-eTale strI sevA, parastrIne sarvathA tyAga kara. pitAnI strInuM paNa jema regarta purUSa auSadhasevana kare tema tusnAnane avasare kevala cittanI upAdhi TAlavA nimitte sevana kare. bhAvanA te choDavAnI kare, paNa zvAnanI peThe niraMtara athavA eka rAtamAM ghaNI vakhata strIsaMga na
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 kare. nitya srI sevavAthI pAtAnuM tathA strInuM zarIra durbala thAya che. valI evI kuTevanA lIdhe strInA virahamAM parastrIsevananI IcchA thAya che. dunIyAmAM prAya: laghutA thAya che. rAjA daMDa Ape che, ane parabhavamAM narake javuM paDe che; mATe jema ane tema manane kAbumAM rAkhI kAma jItavA. 2. krodha-kAI upara paNa gussA karavA nahiM. sarva prANI upara samabhAva dhAraNa karavA. krodha karavAthI deze uNI koDapUrva sudhI pALelA saMyamanuM phaLa jAya che, ane durgatimAM javuM paDe che. haLAhaLa viSa khAdhuM hAya tA ekavAra mRtyu thAya che paNuM krodharUpa haLAhaLa jherathI anaMta janma maraNA prApta thAya che; mATe kSamAguNu dhAraNa karI krodha jItavA. 3. leAbha--leAbhI manuSyanuM citta niraMtara ciMtAgrasta rahe che. tene khIlakula zAMti hAtI nathI. leAbhavaza prANI na karavA ceAgya nRtyA kare che. lAbha e pApanA bApa ane sarva vinAzanuM mULa che. leAbhI manuSyanI A lAkamAM helanA thAya che, ane paraleAkamAM ghaNAM du:kheA lAgavavAM paDe che, mATe je avasare jeTaluM maLe teTalAmAM saMtASa rAkhavA. nItithI udyama karavA. kAraNu lakSmI pUrvopArjIta puNyane anusAre maLe che, ema vicArI puNyakArya karavAM ane saMteASavRtti vaDe lAbhane jItavA. 4. mAna--abhimAnI purUSanI jagatamAM laghutA thAya che. gurUnA ane vaDIleAnA vinaya paNa karatA nathI. vidyAkaLA AvaDatI nathI. manuSya bhava pAmyA chatAM dharma sAdhI zakatA nathI; mATe vinaya guNa dhAraNa karI mAna jItavA.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtranA prathama adhyAyamAM vinaya sarva guNanuM mULa che ema kahyuM che. 5. mada-mada ATha prakAranA che. 1. jAtimada. 2. kulamada3. belamada. 4. rUpamada. 5 ezvayaMmada (Rddhimada) 6. lAbhamada. 7. tapamada. 8. zratamada. 1. jAtine mada karavAthI harikezI muninI jema nIca jAtimAM utpanna thAya. 2. kulano mada karavAthI vIraprabhune jIva-mAricInI jema nIca gotra bAMdhe. 3. balane mada karavAthI nirbala thAya che ane zreNika rAjAnI peThe narakamAM javuM paDe che. 4. rUpamada karavAthI sanaskumAra cakinI jema tatkSaNa rUpane nAza thAya che. zarIra regAkrAMta thAya che. 5. aizvarya ke dhanane mada karavAthI para bhavamAM tenI hAnI thAya che ane dazArNabhadranA jema IMdranI traddhi dekhI glAnI utpanna thAya che (teNe te saMyama laIne mAna rAkhe). 6. lAbhamada karavAthI lAbhAMtarAya karma baMdhAya che ane subhUma cakinI jema sarva nAza thAya che. 7. tapa mada karavAthI kUragaDuka muninI jema tapazcaryAne aMtarAya thAya che. kUragaDu munie pUrva bhavamAM tapa mada karyo hato jethI pirasI paccakhANa paNa karI zaktA na hatA. 8. zruta-jJAnane mada karavAthI sthUlibhadra muninI jema navina zrutanA lAbhanI hAnI thAya che. valI vidyAne abhimAnI purUSa potAthI adhika guNI purUSanuM bahumAna karI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakatuM nathI. tema praznAdi puchIne sadehanuM nirAkaraNa karI zakato nathI. navIna jJAna meLavI zaktA nathI, ane prApta karelAM jJAnane paNa Akhara gumAve che mATe vivekI purUSoe vidyAmada karo nahiM, namra thavuM. e ATha mada pUrNa thayA. 6. harSa-keIpaNa kAryamAM atyaMta harSa dhAraNa karavo nahiM. harSa karavAthI garva AvatAM vAra lAgatI nathI. A saMsAramAM sarva vastu kSaNika che. A zarIra Aje niraMgI dekhAya che ane AvatI kAle vyAdhigrasta thaI jAya che. lakSmI capaLa che. Aje je gharamAM lakSmIne vAse che te gharamAM bIje divase bhUtene vAsa thAya che. mATe asthira vastuomAM AnaMdita thavuM nahi. kadAca pUrvakRta puNyanA udayathI lakSamI prApta thaI hoya te tene sadupayega kare. paNa atyaMta harSita thavuM nahi; ema vastunA svarUpanuM ciMtavana karI harSane jaya kare. (e 33 mA belamAM SaT ripu jItavA kahyA che.) 8. have 34 me-kRtajJatAH-potAne keIe kAMI paNa upakAra karelo hoya te tenA guNane kadI paNa bhUla nahiM ane samaya Avye tenA upakArano badalo vALavo. 3pa. indriyane vaza rAkhavI:-idrine mekaLI rAkhavAthI A lokamAM paNa bahu nukazAna thAya che. IMdriya pAMca, tenAM 23 viSaye jItavAM. 1. sparzanendriyanA sukhanI IcchAthI hAthI baMdhanamAM paDe che. 2. rasaneMdriyanI lolupatAthI mAchalAMone nAza thAya che. 3. dhrANedriyanA vazathI bhamarAo kamaLa upara bese che
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane sUryAsta thaye kamaLa bIDAI javAthI teo aMdara gaMdhAI rahe che ane duHkhI thAya che. 4. cakSuriMdriyanA viSayathI pataMgIAo dIpa zikhAmAM mehita thaI bhasmIbhUta thAya che. 5. zroteMdriyanA abhilASathI mRgalAMo pAradhIonA pAzamAM sapaDAya che. ema eka-ekaIMdriyanA viSayamAM lubdha thavAthI prANa gumAve che, tyAre pAMce IdriyamAM lubdha thanAra prANIne je duHkha legavavAM paDe tenuM varNana te jJAnI mahArAja ja karI zake. mATe yathAzakti Idri upara kAbu meLavo. uparakta mArgAnusArInA pAMtrIsa guNe je purUSamAM hoya te purUSa dharmane cepagya jANo. ane te purUSane bhakSAbhakSano vicAra hoya che. te kadI paNa abhakSya vastunuM bhakSaNa karatuM nathI, abhakSya 22 che. abhakSyanuM svarUpa 1. uMbaranA kla. 2 vaDanAM phala. (TeTAM) 3 kaThuMbaranA. la.4 pIpaLAnAM phala. pa pIpaLInAM phala. e pAMca paMcuMbaramAM asaMkhyAtA trasa jIve hoya che, mATe tyAjya che. 6 ma. 7 mAMsa. 8 madha. 9 mAkhaNa e cAra mahA vigaya kahevAya che. emAM samaye samaye asaMkhyAtA trasa jIvanI utpatti ane nAza thAya che. 10 hiMma te barapha. 11 sarva jAtinA viSa, aphINa pramukha. 12 karo te varasAdane kAca garbha paDe che te, 13 mATI-mamaNa mATI je khAvAthI pAMDu pramukha reganI utpatti thAya che ane asaMkhya jIvonI hAni thAya
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. 14 rAtri bhejana-mahA dezanuM kAraNa che. valI aMdhArAmAM khAvuM tathA sAMkaDA mukhavAlA padArthamAMthI nirIkSaNa karyA sivAya khAvuM te paNa delavALuM che. 15 bahu bIjavALAM phila-jemAM paDado na hoya te. 16 anaMta kAya-jenA 3ra bheda che te AgaLa kahevAze. 17 saMdhAnaka-baDAnuM ghaNuM kALanuM athANuM. 18 gelavaDAM-kaTheramAM kAcuM gerasa-dudha, dahIM ke chAza bhalavAthI turata jI upaje che. 19 veMgaNa-rIMgaNuM- tenI TepImAM trasa jIve che. vaLI kAmetejaka ne bahu bIja che. 20 ajANyA phala-je kula ke phUlanuM nAma nIzAna jANutA na hAIe te na khAvA. kAraNa ke kadAca piAka phalanI mAphaka dekhAvamAM rUDAM hoya paNa prANaghAtaka thAya che. 21 tuccha phala-jemAM khAvuM thoDuM ane nAMkhavuM ghaNuM hoya tevAM pho jevAM ke-jAMbu, bera, karamadA vigere. rara calIta rasa-je vastunA varNa, gaMdha, rasa, sparza, badalI gayA hoya te. jema rAMdheluM kaThoLa pramukha cAra pahAra uparAMta calIta rasa che. dahIM vigere soLa pahera uparAMta calIta rasa che.ema svayaM samajI tyAga kare. 3ra. ane takAyanA nAme1 sarva jAtinA kaMda. 2 sUraNa kaMda. 3 vA kaMda. 4 lIluM Adu. pa lIlI haLadara. 6 lIlo kacUMbare. 7 satAvaLI 8 vidArI kaMda. 9 kumaLI phaLI. 10 kemaLa AMbalI jyAM sudhI aMdara ThalIo na baMdhANe hAya. 11 Alu, baTATA. 12 piMDAluM. 13 thega. 14 thuhara. 15 lasaNa. 16 gAjara 17 mULA, 18 gaLe, 19 garaNuM, 20 Take 21 vatthale,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 22 pathaMka, e zAkanI jAti che. 23 ela, 24 mili, 25 lIlImAtha, 26 vaMza kArelAM, 27 kAcAM kuMpala, 28 ugatA aMkurA, 29 lavaNu vRkSanI chAla, 30 padmamanI kaMda31 amRtavela, 3ra Ara, e 32 abhakSya che. anya. darzanI anaMta jIvAnI utpatti samajI zakatA nathI paNu zrAvaka kuLamAM utpanna thayelAoe te avazya tenA tyAga karavA joI e. kAraNu abhakSya, anaMtakAya khAvAmAM mahApApa che. vaLI samajI leAkeAe peya, apeyanA vicAra karavA joIe. madirA pramukha apeya padArthanA ahu vicAra karavA joie. hamaNAM vilAyati davAomAM dArU vigere apeya tathA abhakSya kADalIvara oNIla jevAM padArthanI bahu melavaNI Ave che mATe te na vAparatAM dezI auSadheA vAparavAM, tathA jaMtunI rasI vigerethI utpanna thayelA injekazanA levarAvatA pahelAM vicAra karavA joie. kAraNake azAzvata dehane mATe zAzvata dharmane hArI javA te mahA anarthanuM kAraNa che. valI gamya, agamyanA paNa vicAra karavA joie. uttama kuLamAM utpanna thaelI paMcanI sAkSIe paraNelI te gamya ane avivAhita, parastrI tathA hIna kulamAM utpanna thaelI te agamya jANI tenA tyAga karavA joie. valI anya pazu pANI gaLIne pIvuM, jIvadayA mATe caMdaravA mAMdhavA tathA AzAtanAnA tyAga karavA, vigere khAsa zrAvakAnA AcAranuM pAlana karavuM, tethI vizeSa guNAnI prApti thAya che. AvA sAmAnya guNavALA manuSya samyakatvane prApta kare che, tenA be bheda che. eka vyavahAra samyaktva, bIjo nizcaya samyaktva.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 sAmAnya rIte vyavahAra samakita kahe che. aDhAra dASa rahita ane khAra guNe karI yukta te deva; paMca mahAvratadhArI sAdhu te gurU, tathA kevalI bhASita dharma, yAmUla te dharma. e traNa tattvanI zraddhA te vyavahAra samakita. have nizcaya samakitanuM svarUpa kahe che. darzana meAhanIya karmanA kSayathI, upazamathI ke kSayApazamathI utpanna thayela tattvArtha zraddhAnna rUpa AtmaguNa tenI prAptinA krama kahe che. prathama anAdi micchAtvi jIva yathApravRtti karaNa vaDe eka Ayu ne zeSa sAta konI sthiti eka palyApamane asaMkhyAtamA bhAga nyUna eka kADAkADI sAgaropamanI kare. pachI apUrve karaNa vaDe pUrve kadI nahi bhedAelI karkaza, nIvaDa rAgadveSanI graMthI (gAMTha) bhedde. pachI anivRttikaraNa vaDe mithyAtvanI sthitinA be vibhAga karI vacamAM aMtara karaNa kare; temAM pahelA sthiti aMtarmuhutenI ane khIjI aMtarmuhurta nyUna, zeSa sthiti, pachI pelI sthiti ne lAgavIne khapAve ane mIjIsthitine upazamAve. te prathama sthitinA samagra ilIyA khapI gayA pachI aMtarakaraNamAM praveza kare tyAM AMtarakaraNane pahele samaye upasama samakita pAme. pachI upazama samakitanA maLe khIjIsthitinA traNa vibhAgarUpa traNa pUja kare. temAM eka zuddha pUja te samakita. 2ardha vizuddhapUja te mizra mAhanI. 3-azuddhapUja te mithyAtva meAhanI. pachI aMtarmuhurta khAda avazya upazama samakita pAme, ahUM vizuddha pUjanA udaya thAya te| mizraSTi
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya, ane azuddha pUMjane udaya thAya teM mithyAtve jAya. upazama samakti vAlAne anaMtAnubaMdhInI cekaDI tathA darzana mehanIya traNa e sAtene upazama heAya che. temAM vipAkedaya ke pradezadaye paNa karmanuM vedana hetuM nathI. kSapazamavAlAne je dalIA udayamAM AvyA tene kSaya ane udayamAM nahi AvyA tene upazama hoya che. valI tene vipAkedayathI samakita mehanIyanA dalIyAne udaya hoya che, ane pradezeAdayathI mithyAtvanA dalIyAne udaya hoya che, e upazama ne kSapazamano taphAvata che. lAyaka vAlAne sAte prakRtine sarvathA nAza hoya che. samakti prApta thayA pUrve je AyuSyane baMdha na paDayo hoya ane je samakti vamI na jAya te te vaimAnIka sivAya bIjI gatimAM na jAya. samaktiI jIva je vadhumAM vadhu saMsAramAM rahe te paNa addha pudgala parAvartananI aMdara mekSe jAya. che te sabhyatvanA 67 bhedenA nAme - 4. sadahaNa (zraddhA) 3. liMga. 10 vinaya. 3. zuddhi. 5. dUSaNa. 8. prabhAvika, pa lakSaNa, 6. jaya|. 6. AgAra. 6. bhAvanA. ane 6. sthAnaka e 67 bheda thayA. have vyavahAra samyakatvanA svarUpane vistArathI kahe che? temAM prathama cAra sadahaNu kahe che - 1. paramArtha saMstava-jIva achavAdinava tattvanuM svarUpa je siddhAMtamAM kahyuM che tenuM barAbara satpada prarUpaNudi prakAranuM niraMtara cittamAM ciMtavana karavuM. tenuM bIjuM nAma paramarahasya paricaya che. 2 gItArtha paryapAti-sUtra ane arthanA jANu
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA sattara prakAranA saMyamanA pAlanAra, ane graMthArtha mArganA prarUpaka muninI sevA karavI te gItArthaparyapAti. 3. vyApanna darzanI tyAga -jeo, kadAgrahathI potAnI mati kalpanA vaDe zrI vitarAga mArgathI viparIta prarUpaNuM karI prApta karelAM samati ratnane vamI gaelA che evA ninhava, pAsasthA, kuzIlIyA vigerenA saMgane tyAga kare. je tenA saMgane tyAga na kare te samatinI hAnI thAya. 4. kudarzanI saMga tyAga -zAjyAdi mithyAtvinA siMgane tyAga karavo. kemake teo ekAMta nayane Azraya karanArA hoya che. kahyuM che ke jAvaiA vayaNapahA, tAvaiA ceva hu~ti naya vAyA; jAvaiA nayavAyA, tAvai ceva micchattaM // 1 // jeTalA vacananA mArga che teTalA nayanA vAda che; ane jeTalA nayavAda che teTalA mithyAtvanA prakAra che. te samajIne mithyAtvione saMga na kare, kAraNa ke saMga karavAthI jema miSTa nadInuM pANI khArA samudramAM maLavAthI luNa-khArApazune pAme che tema tema kharAba phala maLe che. e cAra prakAranI zraddhA kahI. have traNa liMga kahe che. 1. zuSazrA-zrI jinezvaranAM vAkya (siddhAMta) sAMbhaLavAnI IcchA. kAraNa jina vacana zravaNathI jJAnAdi guNanI prApti thAya che. jema keAI tarUNa sukhI purUSa potAnI suguNa strIthI parivarelo hoya. valI pote saMgItane jANa hoya, ane te kinnaranA gItane je rUcIthI sAMbhaLe tevI rIte zAstra sAMbha
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ LavAnI IcchA rAkhavI, kAraNa ke-sAMbhaLavAthI jJAna thAya. jJAnathI vijJAna, vijJAnathI paccakakhANa. paccakakhANathI saMyama, saMyamathI tapa, tapathI akriyapaNuM ane akriyapaNuthI mokSa prApta thAya che. valI zrI haribhadrasUrie kahyuM che ke kSArAMbha styAgato yadva, madhurodaka yogataH bIjaM prarohamAdatte, tadvattattvazruternaraH // 1 // jema khArA jalanA tyAgathI ane mIThA jaLanAsagathI bIja aMkurAne pAme che tema tatvazravaNuthI manuSya tattvajJAnane pAme che. 2. dharmarAgaH--jema keI brAhmaNa bhUkhyo hoya, vaLI aTavI utarI AvyuM hoya ane tene ghevaranuM bhejana maLe te tenA upara je prema hoya tethI atyaMta prema yatidharma tathA zrAvaka dharma upara rAkhave. pahelA liMgamAM zrata dharma upara rAga ane bIjA liMgamAM cAritra dharma upara rAga eTale e bannemAM taphAvata che. 3. deva gurUne vaiyAvRtya kare-vidyAsAdhaka purUSa jema pitAnI vidyA sAdhavAmAM jarApaNu pramAda na kare tema deva tathA gurUne vaiyAvRtya atyaMta harSathI vasudevanA jIva naMdISeNu muninI peThe kare. e traNa liMga kahyA. daza prakAranAM vinaya kahe che. 1. arihaMta-te vicaratA jinezvara jaghanyathI 20 ane utkRSTI 170 hAya. teone vinaya kara. 2. siddha-jeo sakala karmone nAza karI kRtakRtya thayA che te. 3. caitya-te zAzvata azAzvata jinabiMbe.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 4. kRta-dvAdazAMgI sUtro vigere vidyamAna hoya te. 5. dharma-kSamAdi daza prakArane, sattara prakArane, tema. ghaNA prakArane che. 6. sAdhu-te kSamAdi guNanA ArAdhaka munie. 7. AcArya-gacchAdhipati paMcAcAra pAle. chatrIza guNadhArake hoya te. 8. upAdhyAya-munione sUtranA bhaNAvanArA. 9. pravacanacaturvidha saMgha. 10. darzana-te jinazAsana athavA samyakatva e dazane.. 1. bhakti te bAhya vinaya. 2. bahumAna te aMtaraMga prema. 3. guNastuti. 4. avarNavavAda-tyAga. 5. AzAtanAparityAga. e pAMca prakAre vinaya kare. (e dezane vinaya karIe.) traNa zuddhi kahe che. 1. manazuddhi-te zrI jinezvara rAgadveSa rahita hovAthI ArAdhya che. ane teoe kathana kareluM zAstra te satya che. te sivAya lokika asarvajJa kathita zAstra te sarva asatya che, ane sarAgI deva apUjya che. evI draDha mAnasika vicAraNuM te manazuddhi. 2. vacana zuddhi-prANAte paNa vitarAga vacanathI anya prarUpaNa na kare. dhanapAla paMDitane jema satya ja kahe. zrI jinezvaranI bhakti karyAthI ja sarva kAryanI siddhi thAya che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 bIjA deva te bIcArA pote karmavaza che te bIjAnuM bhaluM zuM karavAnA hatA? ema pragaTa kahe te vAkaya zuddhi. 3. kAya zuddhi-kaI duSTa devAdi AvI padgAdithI chedana kare kiMvA anya prakArathI tenA dehamAM vedanA utpanna kare to paNa zrI jinezvara sivAya anya devane namaskAra na kare, evI daDhatA rAkhe te kAya zuddhi kahevAya. e traNa zuddhi kahI. - pAMca dUSaNa TAlavA te kahe che 1. zaMkA. 2. kaMkhA. 3. vitigiachA. 4. para pAkhaMDI prazaMsA. 5. parapAkhaMDI saMthAvA. (paricaya) - 1. zaMkAte jinezvara kathita padArthamAM keTalIka bAbatanI zraddhA chatAM paNa amuka eka be ThekANe zaMkA-te deza zaMkA. 2. tathA A Agamo jinezvara kathita che ke nahiM? jinezvare sarvajJa hatA ke nahiM? te keNa jevA gaye hatuM? ItyAdi taddana nAstika te sarva zaMkA. A banne prakAranI zikA jinavacanamAM na karavI. kadAcita matinI maMdatAthI, tathAvidha AcAryanA abhAvathI, yanuM grahaNa yathArtha na thavAthI, ane jJAnAvaraNIya karmanA udayathI hetu, udAharaNane saMbhava chatAM paNa kadAca sUtranuM vAkya barAbara samajavAmAM na Ave te matimAna purUSe ema vicAravuM ke-mArI buddhinI kacAza che. keTalAeka padArtho te mAtra Agamagamya che. 2. kaMkhA-anya darzananI abhilASA te baddhAdi eka darzananI abhilASA te deza AkAMkSA-te dezathI AkAMkSA. ane sarva pAkhaMDa dharmonI abhilASA te sarvAkAMkSA A
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29: banne prakAranI AkAMkSA rAkhavI nahi. kAraNa--kalpavRkSa samAna. jainadharma pAmIne kaNa bAula-AvaLane cAhe? 3. vitigicchA-te dharmanAM phalane saMdeha rAkho. jema huM sAmAyika karuM chuM tathA upavAsAdi tapazcaryA karuM chuM tenuM phala mane maLaze ke nahiM? athavA muninuM maLathI malIna. zarIra joI tenI jugupsA karavI ke munio prAsuka jaLathI. snAna kare te emAM zo doSa che? ema banne prakAre vicikitsA na karavI. 4. mithyAttvinI prazaMsA-temAM badhAe darzananI prazaMsA karavI te sarve prazaMsA, ane amuka darzana sAruM che ema kahevuM te deza prazaMsA te na karavI. temanI prazaMsA karavAthI anya leke mithyA mArga tarapha DhaLI jAya ane mithyAtvanI vRddhi thAya. pa. mithyAdraSTi saMstava-mithyAtvIo sAthe paricaya karavAthI, tene AcAra jevAthI tathA tenI vAto sAMbhaLavAthI vastu tatvane nahiM jANanArane samatithI bhraSTa thavAno saMbhava rahe che, mATe tene paricaya kare nahiM. (vastu tattvanA jANa-paripakavane to mithyAtvinA paricayathI paNa samatinI hAnI thatI nathI, paNa tenuM anukaraNa bIjA kare mATe tattva paNa prAya: paricaya na kare.) e pAMca dUSaNa tajavAthI samakti nirmaLa rahe che. ATha prabhAvike kahe che - 1. pravacanika-je kAlamAM jeTalAM siddhAMte vidyamAna hoya te sarvanA arthanA je pAraMga hoya te devaddhi gaNi
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 30 kSamA zramaNanI jema pravacanika kahevAya. kAraNa AgamanA AdhArathI ja zAsana rahe che. te caturvidha saMghantIthane zubha mArge pravartAve mATe tene prabhAvika kahIe. 2. dharmakathaka-naMdISeNa muninI jema potAnI vacana labdhi vaDe lokone upadeza ApI saMdehanuM nirAkaraNa karIne dharmamArgamAM joDe te. 3. vAdI-mallavAdInI peThe je tarka graMthanA abhyAsathI tathA siddhAMtanA baLathI rAjyasabhAmAM anya darzanIo sAthe vAda karIne jayapatAkA meLavI jinadharmanI prabhAvanA kare te. 4. naimittika-je muni bhadrabAhu svAmInI peThe aSTAMga :nimittanA baLathI rAjyasabhAmAM paramatane jItavA tathA jinazAsananI zobhA vadhAravA nimitta prakAza kare te prabhAvika kahevAya. 5. tapasvI-kanakAvalI, ratnAvalI vigere aneka prakAranI tapazcaryA kSamAsahita je muni kare te muni ghaNune dharmamArgamAM jeDe. loke paNa tapasvInI prazaMsA kare. valI tapanA balathI aneka prakAranI labdhi paNa upaje; jethI viSNukumAra muninI jema saMghane upadrava TAlI dharmanI vRddhi kare. . 6. vidyAprabhAvika-je mitra, yaMtra, vidyA vigerethI balavAna -vajasvAmInI jema hoya te saMgha vigerenA mATe vidyAne upayoga karI dharmanI prabhAvanA kare, potAnAM kArya mATe na kare. 7. siddha-aMjana, cUrNa, lepa vigere siddha karelA yoga vaDe je yukta hoya te siddha kahevAya. te kAlikAcAryanI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAphaka zAsananA udyota mATe upaga kare. atre uttarAdhyayana sUtramAM pAdaliptAcAryAdinA ghaNA dAkhalAo che. . 8. kavi-je jinamatanA rahasya garbhita atyaMta adabhUta athavAlA tathA zrotAne karNAmRta jevAM lAge, atyaMta camatkAra utpanna kare tevAM kAvyo banAve te kaviprabhAvika kahevAya. te siddhasena divAkaranI peThe zAsananI prabhAvanA kare. mAnatuMgAcArya tathA hemacaMdrAcAryanA kAvyo joI anyadarzanIe Aje paNa cakita thAya che. A AThaprakAranA prabhAvike jyAre heya tyAre dharmanI ghaNuMja prabhAvanA thAya che. pAMcabhUSaNa. 1. kaizalya-AvazyakAdi kiyAne viSe jenI kuzaLatA hoya tathA devavaMdana, gurUvaMdananI vidhimAM niSNAta haya, valI paccakhANanA svarUpane barAbara jANI te AcaratA hoya, avidhi doSa na lagADe te paheluM bhUSaNe. 2. tIrtha sevanA-jenAthI saMsAra sAgara tarI zakAya te tIrtha kahevAya. te sthAvara ne jaMgama, ema banne prakAranA tIrthanI niraMtara sevanA karavI. gItArtha muni je jaMgama tIrtha che tenI sevA karavAthI sagha-jaladI lAbha thAya che. 3. bhakti-athAgya devagurUnI aMtaraMga bahumAnapUrvaka bhakti karavI. 4. dhairyatA-devAdika caLAvavA Ave te paNa tethI calAyamAna na thAya, paNa ahaMnnaka, kAmadeva pramukha zrAvakanI jema draDha rahe te sthiratA.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. prabhAvanA-dharmanAM aneka kAryo kare. jethI zAsananI prabhAvanA thAya, loke dharmanI anumodanA kare, ane ghaNAne bAdhi bIjanI prApti thAya. pAMca lakSaNa kahe chejenA vaDe samaktinI oLakhANa thAya te lakSaNa kahIe. 1. zama-je mATe aparAdhI hoya tenA upara paNa riSa na kare ane manamAM jANe je e bacArAne ze deSa che? mArA karmone vAMka che. para to nimitta mAtra che. sukhaduHkha karmAdhina che. athavA anaMtAnubaMdhI kaSAyane upazamAM hAvAthI abhiniveza kadAgraha na hoya. jemake zrIkRSNa ane zreNika vigere aparAdhI ke niraparAdhI upara paNa kepa karatA hatA chatAM anaMtAnubaMdhIne upazama hato tethI samakti hatuM. 2. savega-te deva manuSyanA sukhabhegane je sukhaduHkha karI. mAne ane ekAMta mekSasukhane cAhe. 3. nirveda-deva, manuSya ane tiryaMcanA kAmagathI virakta thaI tene tyAga karavAnI abhilASA rAkhe ane dharmane tAraka jANuM tene Acare. - 4. anukaMpA-tenAM be bheda-1. dravya anukaMpA te dIna, duHkhI ane dariddhI prANIonAM duHkhane Tole te. kAraNa zrI bhagavatI sUtramAM bIjA zatakanA pAMcamA uddezAmAM tuMgIA nagarInA zrAvakenA guNavarNanamAM "gvaM juva TuvA" e pATha che eTale. sadAkAla dAna devA mATe daravAjA ughADA che. jenuM phaLa mokSa che. evA supAtradAnamAM pAtrApAtrane vicAra karavo paNa anukaMpAdAna sarvatra karavuM. 2. bhAva anukaMpA te dharmahIna prANIne
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 dharmanI prApti karAvavI te. tenAthI tenA bhAva prANa-jJAna, darzanAdi guNonA nAzane aTakAva thAya che. pa. AstikyatA-jInezvaree bhAkhyuM che te satya che ema jenI daDha mAnyatA hoya te tameva niraMva = kirdi vevIza" ItivacanAt . cha catanA1. vaMdana-anyatithIonA zaMkarAdi deva tathA anyatirthioe grahaNa karelA "jinacaityane" paNa vaMdana ke stuti karavI nahiM, 2. namana-anyatIthIonA devAdine zirSa namAvavuM nahi tathA pUjA na karavI. 3. dAna-carakAdi tApane pAtrabuddhie gaiArava bhaktipUrvaka ekavAra azanAdi dAna na devuM. anukaMpAthI devuM. 4. anupradAna-te vAraMvAra dAna na devuM. 5. AlApa-teone snehapUrvaka kuzalavArtA na puchavI; kAraNa tethI mithyAtvanI vRddhi thAya che. 6. saMlApa-vAraMvAra tenI sAthe bhASaNa karavuM nahiM. A cha prakAranI yAtanAthI vyavahAranI zuddhi thAya che. valI samati malIna thatuM nathI. temAM paNa ekAMta nathI. atre "bhagavatI zataka bIjo uddezo prathama piMgalanigraMtha, gautamasvAmI vigerenA ghaNA dAkhalAo che te svayaM vicAravA. samakitanAM cha AgAra (chIMDI) kahe che. jeo apavAda mAgene IcchatA nathI, ekAMta utsargamArgamAM rakta che, ane game tevA saMge utpanna thAya te paNa jeo dharmathI calIta thatA nathI teone AgAnI jarUra
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 nathI. paNa jeo tevA nathI tenA mATe e cha AgAra che. kAraNa vrata bhaMga karavuM e mahA deSa che. ane thoDuM paNa pAlavuM e hitakara che. ema gurU laghubhAvane vicAra karIne tIrthakaree (zAstrakAroe) AgAra kahelA che; mATe sAgArI vrata levuM, paNa AgAra rahita vrata levuM nahi. kAraNa ke duSamakAlanA doSathI atyAre anAgAra vrata nathI. 1. rAjyAbhimeNuM-nagarAdikane dhaNuM te rAjA kahevAya. tenA hukamathI kArtika zeThanA pare virUddha AcaraNa karavI paDe te doSa nathI. 2. gaNAbhimeNuM-ghaNA janane samudAya te gaNa- mAjana" tenA kahevAthI mithyAtvane namaskArAdi dharmavirUddha kArya karavuM paDe te. 3. balAbhimeNuM cerAdikanA balAtkArathI niSiddha kareluM kArya karavuM paDe te. 4. devAbhimeNuM-devAdikanA kahevAthI athavA keInA zarIramAM vyaMtarAdi dee praveza karyo hoya to pasvazapaNAthI virUddha AcaraNa thAya te. 5. gurUnimneheNuM-mAtA,pitA, kalAcAryavigere mithyAtvI hoya te tenA kahevAthI IcchArahitapaNe kAMI paNa niSiddha kArya karavuM te. 6. vittitAreNuM duSkAlane viSe annAdikanA abhAvathI athavA araNyamAM bhUlA paDatAM jala, phala vigerenA abhAvathI athavA AjIvikAne mATe mithyAtvI zeTha, ke yavanodinI nekarI karatAM je kAMI mithyAtvanuM sevana karavuM paDe te vRttikAMtAra nAmane AgAra che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 samakitanI cha bhAvanA kahe che. 1. mULa bhAvanA-samati e sarvajJa bhASita dharmavRkSanuM mULa che. je samakti rUpa mULa uMDuM-nizcala hoya te ja vrata tarU mekSa phalane Ape. samakti vagaranI je kriyA kare che ane manamAM garva dhare che te bIcArA ajJAnInI kriyA nirarthaka che. 2. dvArabhAvanA-samakti e mokSanagaranuM dvAra che. kemake samati sivAya mekSa maLato nathI. 3. pratiSThAna bhAvanA-samakita e dharmarUpa prAsAdanI majabUta pITha (pA) che. kAraNa je samakti rUpa pAdraDha hoya te ja dharmarUpa prAsAda TakI zake che. 4. nidhAna bhAvanA-samatie samasta jJAnAdi guNene bhaMDAra che. tenA sivAya chUTA ratna samAna anya guNone kaSAcAdi cere lUMTI jAya che. ' 5. AdhArabhAvanA-samakita e samadamAdi guNone pRthvInI peThe AdhAra che. te vinA samadamAdi guNa TaktA nathI. 6. bhAjana bhAvanA-samakita e zrutazIla rUpa amRtarasanuM pAtra che, kemake tenA vinA te dharma rUpI amRta rahI zakatuM nathI. A pramANe niraMtara bhAvavuM. e 61 bheda vyavahAra samitinA che. A chae hodo nizcayamAM che. jemAM samakti sthira thAya te sthAnaka. 1. jIva che-keTalAeka cArvAka vigere jIvasattAne mAnatA nathI. paNa jIva che. ane te caitanya lakSaNa vaDe jaNAya che. kSIra nIranI peThe yadyapi pudgalathI ekatrita thayo che te
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 paNa nizcayathI tenAthI judo che. jo anubhavajJAnathI vicArIe tA jaNAze ke pudgala rUpI ane jaDa che tyAre jIva arUpI ane sukhadu:khanI vAMcchA ane kalpanAnA karanAra hAvAthI caitanya lakSaNa che. 2. jIva nityachendranAthI ka naye AtmA utpatti ane nAza rahita che. kAraNa auddho AtmAne kSaNa saMtAna mAne che. paNu tema nathI. kAraNa tene pUrvanI smRti thAya che. khAlakane je stanapAna karavAnI ( saMsAra) vAsanA thAya che te pUrvabhavanA abhyAsathI thAya che. deva, manuSyAdi tenA pAMcA khalAtA hAvAthI paryAyArthika naye te anitya che, paNa Atma dravya tA akhaMDa, acala che. kadApi peAtAnA mULa svabhAvane cheDatA nathI. 3. AtmA kartA che--jema kuMbhAra mATI, cakra ane cIvara vigere kAraNeAthI ghaDAnA kartA che. tema jIva mithyAtyAdi hetue vaDe zubhAzubha karmo kare che. keTalAka sAMkhyAdi, AtmAne karmanA kartA mAnatA nathI, paNa prakRtithI kamAM thAya che ema mAne che. paNa tema nathI. kAraNa jyAM sudhI AtmA para sAthe bhaLelA che tyAM sudhI parasayAgathI te pAteja konA " appAkattA vikattAya, suhANaya duhANaya kartA che. iti zrI uttarAdhyayanasUtra vacanAt : zuddha nizcayanayathI te AtmA nija guNune kartA che' paNa azuddha nizcayanayathI AtmA rAgadveSAdi bhAva karmanA kartA che. ane vyavahAranayathI jJAnAvaraNIyAdi dravya karmanA kartA che. 4. AtmA leAktA che pAte mithyAtvAdi hetue vaDe upArjelAM karmAnA lAkDA paNu AtmA che. kAraNa ke, nahiM karelAM karmanA udaya thatA nathI ane karelAM karmonA nAza ""
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 thatuM nathI. te te avazya jogavavAM paDe che. nizcayanayathI AtmA pitAnAja guNane upayoga kare che. 5. mekSa che-paramapada che-karma baMdhanA hetuono abhAva thavAthI ane sarva ghAtI karmone kSaya thavAthI mokSanI prApti thAya che te mekSa-parama pada che. te acala, anaMta sukhanA vAsanuM sthAna che, kAMta-tyAM tana, mananA abhAvathI Adhi, vyAdhi ne upAdhi rahita atyaMta avarNanIya sahajAnaMda, sAdi anaMta che. 6 mekSanA upAyo che-jJAna ane saMyama e be mekSanA upAya che. je sahaja svabhAve mokSa maLato hoya te kAraNanI niSphaLatA thAya. paNa kahyuM che ke "kAraNa viNa kAraja nahiM." e nizcaya vacana. temAM jJAnanaya kahe che ke-jJAnathI ja mokSa che; kAraNa jJAna vagaranI kriyA karavAthI ulaTI hAnI thAya che. jema rUpuM levAnI IcchA karanArane rUpAnuM jJAna na hovAthI te rUpAne badale bhrAMtithI chipane le che. valI bharyAdine kriyA vinA paNa kevalajJAnanI utpatti thaI te paNa jJAnanA mahAmya vaDejA tathA kevalI jevuM cAritrya te abhavya paNa pAle che paNa tenI kadApi siddhi thAtI nathI. valI dravyAnuyeganA jJAna vinA zeSa traNa anuge nirarthaka che, mATe jJAna eja mekSanuM kAraNa che. tyAre kiyAnaya kahe che ke-kiyAthI ja mokSa maLe che. kiyA vagaranuM zuSka jJAna nirarthaka che. kAraNa kriyA vinA jJAnathI kadApi siddhi nathI. bhale tArU hoya paNa je jalamAM pesI hAtha, paga, halAvavA rUpa kiyA na kare, te te tarI zake nahi. tathA abhavya jIva paNa nava pUvone abhyAsa karI zake che. valI siddhAMtamAM akriyAvAdIne kRSNa pAkSika kahe che ne kriyAvAdIne zukalapAkSika kahyo che. valI jema gadheDo
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. caMdananA bhAra vahana kare paNa tenI sugaMdhanA bhAgI thatA nathI tema kriyA vagaranA nAnI paNa phakta kaMThe zeASa kare che. valI saMvara cAritra pAmyA vinA jIvane paNu mukti nathI. mATe jJAna e meAkSanuM paraMparA kAraNa che ane cAritra anaMtara che kAraNa che. valI cAra anuyAgamAM paNa caraNakaraNAnuyAganeja AcArAMga niyuktimAM zreSTha mAnela che. " vataH-vRviSa laLa zohi, sAcetajJa vidhaEtu." AvazyakamAM paNa jJAnane sAra cAritra kahyuM che. te mATe kriyA zreSTha che paNa jJAna nahi. ahiM eka eka nayanA Azraya karI svapakSanuM sthApana ane para pakSanuM khaMDana karavA aneka yukti batAve che. pazu siddhAMtI tene uttara Ape che ke jema eka paiDAthI ratha cAlatA nathI, tema ekalA jJAnathI ke ekalI kriyAthI mukti nathI. paNa'jJAna ' trijyAmyAM mokSa' ema mAnavuM e satya che. kAraNa ke, jJAna paMgu che ane kriyA AMdhalI che. te enA saMceAgathI icchita siddhi thAya che. mATe ekAMta mata tyajI syAdvAda (anekAMtavAda) - matane Azraya karavA. kAraNa sarvajJa bhagavaMte dareka vastune vicAra karI guNu doSa joIne vartana vAnI AjJA ApI che. paNa ekAMta vidhi ke niSedha kahela nathI. jemake krodha na karavA; paNa celAne hitazikSA devA prazasta krodha karavA paDe che. tathA mAna na karavA, paNa prazasta dharmAbhimAna rAkhaveA ghaTe che. tema mAyA na karavI, paNa zAsananA uDDAha nivAravA mATe prazasta mAyA karavI paDe che. tathA lAbha na karavA paNa dharmanA tathA tapa saMcamane prazasta lAbha karavA paDe che. rAga na karavA, paNa deva, gurU, dharma, sAdharmika tathA jinavANI upara prazasta rAga karavA paDe che. dveSa na karavA paNa saMsAra upara tathA ka
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 upara dveSa karavA oIe. niyANuM (nidAna) na karavuM, paNa siddhA siddhi mama liMtu' ema kahetAM meAkSanI mAMgaNI karavI paDe che. e sarve vyavahAranaye pUrva avasthAmAM karavA ceAgya che. ethI uttarAttara guNanI vRddhi thAya che. nizcayanaye te sarve tyAjya che, pachI jyAM sudhI te hade pahoMcyA nathI tyAM sudhI AlaMbaneA mUkavAM nahi, zuddha vyavahAra sadA rAkhavA joie. sa:-adbhuito mahadevo, gAvaDIva, musAduLo nuskho; jiNapannattaMtattaM, raaM sammattaM mae gahiaM // 1 // tathAH - naya bhaMgaSpamANehiM, jo appA sAyavAya bhAveNaM; jANai mokkha saruvaM sammaddiTThiya so neo // 2 // je AtmA naya bhaMga ane pramANe karI syAdvAda bhAvathI meAkSanuM svarUpa jANe te samyak draSTi jANavA ( A viziSTa samaktinuM lakSaNa che ). valI dravya guNu ane paryAya vaDe vastunA svarUpane samajavuM, samajIne svaguNane grahaNa karI paraguNa (pabhAva) ne tyAga karavA. anAdikAlathI AtmA parabhAvanI vAsanAthI khaMdhAelA che tethI parabhAvane kartA, lAktA thayeA che, paNa jJAnI gurUnA mukhathI jinavANI sudhArasanuM pAna karI parabhAvanI vAsanA cheDI AtmA svabhAvanA kartA thAya tyAre AtmAne mAdhaka rUpakAraka cakra badalI sAdhaka rUpakAraka cakra pragaTa thAya. tyAre AtmA Atma svarUpa, 1 kartA kahevAya, 2. kArya--te AtmasiddhatA, 3. karaNa te upAdAna. AtmAnA pariNAmanI prayujanA 4, saMpradAna te AtmAne Atma saMpaDhAnuM dAna (AtmaguNunI pragaTatA) dAtA--AtmA pAtra paNa peAteja ane dAna paNu AtmaguNunuM e tribhAvanI aletA che. 5. apAdAna te--parabhAvanA tyAga karavA. 6. AdhAra te
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 Atmadravya ema svarUpAnuyAyI AtmA thAya tyAre nizcaya samakita jANavuM. te samaktinI prApti e prakAre thAya che. 1. nisargathI te gurU upadeza vinA svAbhAvika karmanA lAghavapaNAthI marUdevA mAtAnI jema thAya. ane khIjuM, gurU upadezathI prApta thAya te adhigama samakita kahevAya che. gurUnA vizeSAthaeN kahe che. AcAryamAM chatrIza guNu heAvA joie, kAraNa ke dharmamArganA calAvanAra nAyaka (AcArya) je guNavaMta hAya, svapara samayanA vettA hAya, tA ghaNAne dharmamArgamAM joDI zake. jaghanyathI 4 guNa hAvA joI e. 1-je kAle jeTalAM zAstra vidyamAna hAya tenA rahasyanA jJAtA hAya ane parane samajAvavA zaktimAna hAya. ra-pAte syAdvAda zraddhAmAM draDha hAya tema bIjAne draDha karI zake tevA hAya. 3-zuddha prarUpaka hAya. jenA upadezamAM svaprazaMsA ane parnidAna hAya. 4-kAlAnuyAyi kriyAnA karanArA hAya; chatI zaktie vIrya geApave nahiM, valI saMghamAM sArAdinA karanArA hAya. te kahe che: 1-sAraNA-vIsarI gayelAne saMbhALI Ape. 2-vAraNA--aticAra lagADanArane tethI vAre. 3-cAyaNA-pramAdi sAdhune dharmAnuSThAnane karavAnI preraNA kare. udyama 4-paricAyaNA--atyaMta zithilane vAraMvAra preraNA kare, valI AcAryajI atipariNita tathA apariNita matI vAlAne samajAvI ThekANe lAve.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 1-atipariNita te ekAMta nizcaya pakSane Azraya karanAra vedAMtAdi athavA jena liMgI paNa vyavahArane tyAga karIne je nizcayane mukhya mAne che te ati pariNitI jANo. - 2-apariNitamati-te kevaLa vyavahAramAMja baMdhAyalA, jene Atma-svarUpanuM bhAna nathI. tevAne syAdvAda mArga samajAvI nizcayamAM draSTi rakhAvI zuddha vyavahAramAM pravartAve. paNa je agItArtha hoya te mArgane nAza kare. kadItakriyA karate hoya te paNa te ajANa hevAthI rahasya samajI zake nahiM. thata che : . caraNakaraNappahANA, sasamaya para samaya mukkavAvArA; caraNa karaNassa sAraM, nicchaya zuddhaM na jaannNti.||1|| artha caraNa karaNa kriyAmAM pradhAna hoya paNa je sva samaya para samayanA jJAna rahita hoya to te caraNa karaNanA sAratattvane samyak jANatA nathI. valI je agItA hoya tene dravya, kSetra, kAla, bhAvAdi svarUpanuM yathArtha jJAna na hoya. valI je agItArtha hoya te yathArtha rIte dravyanA svarUpane na jANe, eTale A sacitta che, acitta che ke mizra che te na jANe. temaja A kalpanIya dravya che ke akalpanIya che te paNa na jANe. tathA A dravya kene devuM, ke kene na devuM te svarUpane na jANe. tathA A kSetra rUDuM che ke rUDuM nathI tene paNa na jANe. ( upalakSaNathI amuka dezamAM munine amuka kulane AhAra na levAya ke amuka vastu na levAya tenuM svarUpa na jANe.) eTale amuka deza munine vihAra karavA gya che ke amuka dezamAM munie na javuM te paNa agItArtha na jANe. valI kALanA svarUpane paNa
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ na jANe. eTale sukAlane viSe tathA duSkAlane viSe kalpanIya, alpanIya vastunA svarUpane na jANe valI bhAvathI A nirogI sAdhu che te tene amuka vastu ApavI na jANe. temaja gADha, agADha kalpa paNa na jANe. arthAt sabala kAraNe munine AvI rIte karavuM, ane sAdhAraNa kAraNa hoya te A pramANe karavuM te na jANe. tathA A purUSanuM zarIra samathe che. ane AnuM zarIra asamartha che, te tene te pramANe tapazcaryAdika karAvavI. (daMDa de hoya te) temaja vihAra vigere karAvavo hoya te lAbhAlAbhanuM svarUpa paNa agItArtha samajI zake nahiM. valI A AcArya che, A upAdhyAya che, A sthavira che, A sAmAnya sAdhu che tenA kapanuM svarUpa paNa na jANe valI cAra prakAranI pratisevanA (niSiddhanuM AcaravuM te) ne na jANe. 1-jANune karavuM te AkuTi pratisevanA. 2-pramAde karI karavuM te pramAda prati sevanA. 3-ahaMkAra vaDe karI pApa karavuM te darpa prati sevanA. 4-ane keI kAraNavazAta pApa karavuM paDe te kapa prati sevanA. e cAra prakAranA prAyazcitane tapa zuM Ave? te agItArtha na jANe. jema keI purUSa netra rahita ane mAragane ajANuM hoya paNa manamAM vicAre je A bIhAmaNI aTavIne viSe bhUlA paDelA sAthane huM ThekANe pahoMcADuM. paNa te pahoMcADI zake nahiM. tevI rIte jina pravacana cakSu rahita e AMdhaLe ane vyAdikanA utsarga, apavAdanA svarUpa rUpa mArgane ajANu purUSa saMsAra rUpa aTavIthI saMgha (caturvidha) Ave che ane viSe
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthane kevI rIte jina mArgane viSe pravartAvI zake? arthAta . na pravartAvI zake. agItAryavicAre je huM gacchane paNa calAvuM, paNa tenI pAse rahetAM te guNa hoya te paNa cAlyA jAya. jema nAnA mo meTA macchane gaLI jAya tema tyAM dhIMgA, mastI thAya paNa mArganI rIta na rahe. valI agItArtha pApa karyA vinA paNa bIjA purUSane prAyazcita Ape che. athavA DuM pApa karyuM hoya tenuM prAyazcita ghaNuM Ape che. jethI meTI AzAtanA kare che. "AzAtanA eTale jinAjJAna bhaMga" ane tene vipAka. te saMsArabhramaNa che. mATe je gItArtha gurU na male te ekalA vicaravuM, paNa agItArthane saMga na karavo. A kAlamAM ekalA vicaravAnI prabhunI AjJA nathI, mATe gItArthanI tapAsa karI tenI saMge rahevuM. gItArtha pAse vasavAthI vinayAdi. guNanI vRddhi ane jJAnAdinI prApti thAya. cata: gIyatthAya vihAro, bIogIyattha nissio bhaNio; itotaiya vihAro, nANunAojiNaM dehiM. // 1 // artha -eka gItArthane vihAra, bIje gItArthanI nizrAme je muni vicare tene vihAra : e be vihAranI AjJA che paNa trIje vihAra prabhue kahyuM nathI. kAraNa ke-ekAkIne strI, zvAna, duSI duHkha Ape. valI bhikSAnI zuddhi na thAya. mahAvratanuM pAlana na thAya. ane mati kalpanAe karI cheTAM avalaMbana. grahaNa kare tene hita zikhAmaNa denAra keI na hovAthI te sudhare nahiM.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - egAMgI pAsattho, sacchaMdo gaNavAsI Asano DuggamAisaMyogA, jahabahuyA taha guruhu~ti. // 1 // A artha-1. ekAkI, 2. pAsae, 3. svacchada, 4. paThANavAsI eTale hamezAM ekaja sthAnake vasanAra. 5. Asane eTale zithilAcArI, badhAmAM bhalI janAre. emAM kaImAM eka deSa, keImAM be, ema keImAM pAMca doSa hoya tenA dvisaMgI 10. trisaMyegI 10, catuHsaMyegI 5. ane paMcaraMgI 1. e sarva malI 26 bhAMgA thAya che. temAM jema jema ghaNuM deSa tema tema karma bhArI jANa. gAthA - gacchagao aNuogI, guru sevI anIyavAsI Autto; saMjoeNa payANaM, saMjama ArAhagA bhaNiA. 1 artha:-1. gacchamAM rahelA, 2. jJAnAdinA sevanArA, 3. gurUnI sevA karanAra, 4. mAsa kalpAdike vihAra karanArA, 5. pratikramaNudi kriyAmAM sAvadhAna. e pAMca padanA paNa dvika saMyegAdi 26 bhAMgA thAya che. e uttama che. saMyamanA ArAdhaka che. jemAM saMga vadhu tema guNa vadhu jANavA. e sarve bhAgAdinuM svarUpa upadezamAlAmAM che. saMyamanA ArAdhaka nigraMthanA pAMca bheda kahe che. 1 pulAka, 2 nigraMtha, 3 snAtaka. e traNa jaMbusvAmIthI viccheda gayA che. hAla te 4-bakuza ane pa-kaSAyakuzIla e bane nigraMthathI tIrtha cAle che. cAritranI zuddhi, piMDa vizuddhithI che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaduktaM dazavakAlika gAthA piMDaM sijjaM ca vatthaM ca, cautthapAya mevaka akappiyaM na icchijjA, paDigAhija kappIyaM // 1 // artha:-1. AhAra, 2 zayyA, 3. vastra, 4. pAtra, akalpanIya levA nahiM, paNa kala5nIya levA. temAM paNa ekAMta nathI. ___ yadukta suyagaDAMge dvitIyazrutaskaMdhe, paMcamAdhyayaneahAgaDAI bhuMjaMti, annamanne sa kammuNA; uvalitaMbiyANijA, aNuva litteti vA puNo. 1 patehiM dohiM ThANehiM, vavahAro na vijai; patehiM dohiM ThANehiM, aNAyAraM tu jANae. 2 artha-AdhAkamI AhAra karatAM sAdhune dekhIne ema. paNa na kahevuM ke A karmathI levAya che. tema ema paNa na kahevuM ke A kamethI lepAto nathI. ema ekAMte na kahevuM. kAraNa ke A be sthAnake chadmasthane vyavahAra pahoMcI zake nahi. mATe ekAMte kahevuM te anAcAra che. kAraNa nizcayanaya te pariNAmagrAhI che. nizcayanaye pariNAma eja karmabaMdhanuM kAraNa che. "vizeSa TIkAthI jevuM." kahyuM che ke "mana para manuSIpAM, vA vaMva mokSaH" mATe cittanI pariNitI nimeLa rAkhavI. te cittanA ATha de TAlavA. caturdaza SoDazakamAM cittanA bhedo A pramANe batAvyA che 1. kheda, 2. udvega, 3, lepa, 4. utthAna, pa. bhrAMti, 6. anyamUda, 7. rAga, 8, AsaMga. e AThe doSo jarUra TAlavA. have vistArathI e denuM varNana kare che. 1. kheda-jema paMthe cAlatAM thAkI jAya. tema khedoSe karI kriyAmAM mananI daDhatA rahe nahiM. jema khetImAM pANI mukhya hetu che tema kriyAmAM mananI ekAgratA mukhya che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 2. udvega--beThAM thakAM paNa je kriyA kare temAM udvega (acI) upaje; eTale kriyAmAM rAga rahe nahi. tethI rAjyaveThanI mAphka utAvalI kriyA kare, tene janmAMtare yAgI (sAdhu) nA kulane viSe janma paNa na maLe. kAraNa ke kriyA upara arUcI thai eTale ceAgadveSa thayA. 3. kSepa--eka kriyA karatA hAya ane vacamAM vacamAM khIjA kAryamAM je mana jAya te kSepa nAmA doSa jANavA. jema zAline vAraMvAra upADIne pIe te tenuM mULa na thAya. eTale ekavAra zAline ukheDIne rApIe tA phaLa thAya paNa vAraMvAra ukheDIne vAve teA niSphaLa jAya, tema vAraMvAra prAraMbhita kriyA mUkIne anya kriyAmAM mana jAya te phaLa na maLe. 4. utthAna cittanI aprazAMtatA eTale jema kAI purUSa madirA pramukhanA pAnathI maddonmatta thAya tema utthAna doSathI zAMtavAhitA na hAya, capalatA hAya, jo ke te tajavA yAgya che paNa te tajI zakatA nathI. jemake kAi purUSe dIkSA lIdhI hAya ane te sarvathA mUleAttara guNanirvAha karavA asamartha che te tene vidhipUrvaka zrAvakadharma grahaNa karavA upadeza ApIe, paNa te leAkaniMDhAnA bhayathI liMga tajI zake nahiM. upadezamAlAyAM: jaina tarasi dhAreu, mUlaguNabharaM sauttara guNaM ca, muttuNatAtibhUmi, susAvagattaMvaratarAgaM // 1 // artha: he bhavya ! jo tuM phUla guNanA bhAra ( paMca mahAvratanA bhAra) tathA uttara guNu (pAMca samiti traNa gupti) nA bhAra vahana karavAne samartha nathI te traNa bhUmi mUkIne
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 eTale eka janma bhUmi, zrIjI dIkSA bhUmi ane trIja vihAra bhUmine cheDIne samakita sahita suzrAvakapaNuM grahaNu kara. te sArUM che paNa sAdhupaNAnA guNu sivAya veza dhAraNa karavA te sArUM nathI. bhrAMti-vastu anya hAya tene anya rUpe jANe. jema chIpane bhrAMtithI rajata (rUpuM)jANe. tadnat bhramathI vastu sAMbhaLe nahiM. je meM dharmakRtya karyuM athavA nathI karyuM, athavA meM amuka sUtra pAThenA uccAra o ke nathI karyo ityAdi ityAdi bhrama thAya te doSathI jo ke jIbha kriyA kare che teA paNa tenuM ISTa phaLa na thAya. 9-anyamUda--je kriyA kare che tene avagaNI tenA anAdara karIne khIjI kriyAmAM harSe kare eTale gurUvaMdana karatA haiAya ne sAmAyikamAM ha kare tene vAMcchita arthamAM agArAnA varasAda varase eTale je kriyA karatA hAya temAM anAdara thayA te sarva doSonuM mULa che. 7-rAga-te pIDA svarUpa athavA bhaMga svarUpa che. eTale samajaNu vinA azuddha kriyA kare ne zuddha kriyAnA uccheda kare tyAre zuddha kriyAne pIDA thaI. athavA zuddha kriyAnA bhaMga thayA, eTale zuddha kriyAnA vinAzathI azuddha kriyA lavatI na thAya vaMdhyA jAya. 8-AsaMga--je kriyA karatA hAya temAM Aja kriyA sArI che evA je raMga eTale te ja kriyAmAM baMdhAI jAya; capa te anuSThAna zAstrokta che te paNa temAMja je Agraha che te doSarUpa che. jethI te ja guNasthAne te prANI TakI rahe paNa Agale guNasthAne vadhe nahiM. jema gItama svAmIne
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jyAM sudhI zrI mahAvIra prabhu upara bhakti rAga hatA tyAM sudhI te ja guNu ThANe rahyA, paNa mAhanIya karmInA nAza karI kaivala jJAna prApta na karI zakyA; paNa jyAre rAganA tyAga karyo tyAre kevala jJAnanI prApti karI. e AThe dveSa rahita je hAya tene zAMtArdi guNA Ave. mATe eka zAMta ane bIjo udAtta e e guNa vinA kriyA duHkhakAraka che. jema mAnI purUSane jo mAnanI hAnI thAya te du:kha upaje, athavA aMgeApAMga hIna purUSane bhAganI sAmagrI maLe te duHkha upaje. kAraNa ke te bhAgavI zake nahi eTale tene kheda thAya. tema zAMta eTale kaSAyanA abhAva. ane udAtta. eTale gAMbhIrya; e e guNu AvyA sivAya kriyAnA ceAga du:khakAraka thAya, mATe uparokta kriyAnA DhASAne TAlIne je purUSa kriyA kare te sukhane pAme. zAMtAdi guNA te dharma rUpa che ane te ratnanI yAgyatA kAne hAya te kahe che. zrAvakanA 21 guNu kahe che. duhA:-ekiveza guNu pariName, jAsa cittanI meva; dharmaratnanI yAgyatA, tAsa kahe tuM deva 1. artha:--jenAM cittamAM ekavIza guNu pariNamyA hAya te jIvane dharma je dezivarita, savavarita rUpa ratna tenI yAgyatA hAya, ema he deva! tame kaheA che. "mArgAnusArInA gu prApta thavAthI sAmAnya dharmanI ceAgyatA prApta thAya che ane A 21 guNAnI prAptithI vizeSa dharma (zrAvakadharma)nI yAgyatA thAya che ema jANavuM." e ekavIza guNu dravya zrAvakanA che tenA nAma kahe che: 1. akSudra eTale tuccha svabhAvavAlA na hAya, gaMbhIra
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ve hAya. 2. rUpanA nidhAna hAya. 3. sAmya hAya. 4. leAkapriyalAkane prazaMsavA yAgya. 5. akrUra-kilaSTa cittavAlA na heAya. 6. pApa bhIrU hAya. 7. aza--mAyA rahita hAya. 8. sudAkSiNya guNavALA hAya. 9. lajajALu-akArya karatAM lAje. 10. dayALu-- prANImAtra para anukaMpAvAlA. 11 sAmyaDhaSTi te yathArtha vicAranI STivAlA ane madhyastha te rAgadveSa rahita, e ekaja guNu che. 12. guNurAgI--te guNIjananA pakSapAtI hAya. 13. satyakathaka--bhalI satya dharma kathAnA karanAra hAya. 14 sadAcArI- jene AcAra ucca keATInA hoya-zuddha hoya. 15. dIrghardezI je bhaviSya kALanA vicAra karI kAryanA karanAra hAya. 16. vizeSajJa-pakSapAta rahita guNu doSanA jANu. 17. vRddhAnugatapariNitamativAlA jJAnI purUSAnI sevAnA karanAra hAya. 18. vinayavaMta-te guNAdhikanA vinaya kare. 19. kRtajJa-karyo guNanA jANu hAya. 20. nispRhapaNe pApakAra kare dAkSiNa guNa te khIjAe prArthanA karI heAya te tenA upakAra kare. parahitakArI-prArthanA sivAya paNa sahaja svabhAve upakAra kare. 21. labdha lakSya te pAmela nizAnanI jema dharmAnuSThAna vyavahAranuM lakSa hAya te suzikSaNIya hAya. e ekavIza guNa saMkSepathI kahyA. have vistArathI 21 guNa kahe che. 1. jenuM mana atizaya gaMbhIra hAya, udAra svabhAvavAlA hAya, tuccha na heAya. tene akSudra kahIe. kAraNa je utAvaLA manuSya hAya te peAtAne tathA parane upakAra karI na zake. 2. valI uttama saMghayaNa vAlA hAya. rUpanA nidhAna
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya. saMpUrNa aMgopAMgavALe hoya. paceMdriyahIna na hoya. te gharma karaNI karavAne je samartha hoya. ane dharmanI prabhAvanA kare. ahIM nadInuM "vasudevane jIva" tathA harikezI pramukha sAthe virodha na karavo; kemake te paNa prathama saMghayaNa vAlA tathA saMpUrNa avayavavALA hatA. athavA A vacana prAyika che. je bIjA AMtarika guNa hoya te bAhya rUpAdi guNanuM prajana nathI. 3. valI Akroza, vadha, hiMsA, corI pramukha pApakarmane viSe na pravarte. AjIvikAdinA kAraNe paNa na chUTake kare. valI heje sAmya svabhAva vAle, abIhAmaNe, sarva jagatane mitra tulya hoya. evA purUSane sukhe loke evI zake. bIjAne samatAnuM kAraNa thAya. 4. valI Aloka, paraloka ane ubhaya leka virUddha AcaraNa na kare. temAM Aleka virUddha te badhAnI niMdA karavI tathA vizeSataH guNavAna purUSanI niMdA, bahu janane mAnanIyanI niMdA karavI. ghaNA loka jenAthI virUddha hoya tene saMga kara. dezAcAranuM ullaMghana karavuM. ItyAdi kAryo te loka virUddha jANavA paraleka bhaya [virUddha te paMdara karmAdAnAdi vyApAra ubhaya loka virUddha te jugArAdi sapta vyasane jANavAM. te Acare nahi tathA dharma karavAmAM zUravIra hAya paNa leka saMjJA rakta nahi. 5. akrUra hoya, te malIna bhAvanAne manathI tyAga karIne dharma karI zake.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. AlAka tathA paralIkanA pApathI mIThe, tathA apacazathI khIhe, tene bhIrU kahIe. te purUSa dharmanA adhikArI jANavA. 7. je purUSa mAyAvI na heAya te mInane Thage nahi; tyAre leAkamAM te kIrti pAme, ane leAka tene vizvAsa kare tathA peAtAnA cittane raMjana kare ane bIjAnA citta rIjavavA mATe dharmanA udyama kare arthAt azapaNe eTale DahApaNathI dharmAnuSThAna kare. 8. je peAtAnuM kArye cheDIne paNa pArakAne upakAra kare te paNa peAtAnA tathA paranA AtmAne hitakAraka hAya te kare; paNa pApa hetue na pravarte te sudAkSaNya nAmA AThameA guNu kahIe. te sarva leAkane upAdeya hAya. Adeya vAyavAlo vyavahAramAM hAya. 9. je lajjALu guNuvAle! hAya te aMgIkAra kareluM dharmanuM kArya mUke nahi, svapratijJA (lIdhelAM vrataniyama) nirvA hai. eTale agIkAra karela kAryane-lIdhela niyamane game tevAM ko Ave chatAM prANAMte paNa mUke nahi. akArya na kare. 10. dayALu hAya. te yAmUla dharmanI lAja vadhAre. kadApi yAmUla dharmane leApe nahi. eTale prANAMte chu hiMsA na kare. 11. madhyastha sAmyaTaSTi vAlA je hAya te kAMI darzana upara pakSapAta na kare, tema dveSa paNa na kare. te purUSa purUSa dharmanAM marmane cathArthapaNe jANe. eTale sadguNa, nirguNu, bahu Nu, apaNu tathA sarva pApaDI nirUpIta je dharma tene ka
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ para parikSaka purUSanI peThe jANe. ane jJAnAdi guNane sadA maMga kare tathA anarthakAraka doSone tyAga kare. 12. je guNAnurAgI hoya te dharma upara rAga dhare tathA navA guNe pote prApta kare. ghaNA guNavaMtane dubhAve nahi. eTale ke I mahAtmAmAM ghaNA guNo hoya ane kadAcit keIka doSa hoya te paNa tene dukhave nahi. tathA nirguNanI upekSA kare, tenI stuti ke niMdA na kare. dezavirati ke sarvavirati guNavaMta purUSanI stuti kare. bahumAna Ape. je dhanya ehane avatAra! je sarva sAmagrI hovA chatAM paNa amUka vastune ke sarva vastune tyAga karela che. ItyAdi. 13. je strI pramukhanI azubha (zIyalavaMta strInI kathA sivAya) kathA karavAthI mati luSita thAya ane viveka eTale sadda asadu vastune je parijJAna tadrupa ratno nAza thAya te mATe dharmArthipurUSa satkathaka hoya. eTale tIrthakara, gaNadhara, maharSi pramukhanA caritra kahe. kAraNa e satkathArUpa viveka eja dharmanuM nidAna che. 14. jene parivAra dharmazIla tathA anukUla hoya. dharmamAM vigha na kare. vaLI yazasvI ane sadAcArI hoya tene supakSa yukta guNavALo jANa. te purUSa sArapradhAna dharmane nirvidane karI zake. 15. dIrdha dazI guNavALe je prathama kArya mAMDe te pariNAme hitakArI ja hoya. jJAtAsUtra 7mA adhyayanamAM jema dhannA sArthavAha pAMca zAlinA dANu ApI cAra putra-vadhune sAcavavAnI bhalAmaNa karI hatI. tema bhaviSya kAlane vicAraka
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 hAya. upalakSaNathI temAM lAbha ghaNe ne alpakaleza hoya. ghaNuM lokone prazaMsanIya hoya. 16. je vizeSajJa guNavALo hoya te, vastunA guNadene jANa heya. pakSapAta rahita hAya. kAraNa pakSapAti je hoya che te, guNamAM doSa jUe ane doSamAM guNa jUe. paNa vizeSajJa te guNane grahaNa karanAra hoya. guNane dharanAra hAya. 17. vRddhAnugata guNavALA je hoya te vRddha purUSa, jJAnavRddhanI sevA karanAra heya. ane te vRddha purUSonI saMgatathI te paripakava buddhivALe thAya. jethI pApAcAramAM pravarte nahi. 18. vinayavaMta purUSa nice jJAnAdinI zuddhi kare, kAraNa ke sarva jJAnAdi guNanuM tathA mekSanuM mULa te vinaya che. thata: mAthA - viNao savvaguNANaM, mUlaM sannANa dasaNAiNaM; mukkhassayatemUlaM, teNaviNio raha pasattho. 1 19 kRtajJa guNavALe, bIjAne guNa tathA dharmamAM joDe. dharmagurU upara ghaNe Adara kare ane jenI buddhi tatva gRhaNanI hoya te kRtajJa jANo. 20. parahitakArI-je purUSa hoya, te bIjAne dharmamAM jeDe, kAraNake pote gItArtha (paMDita) che. je agItArtha heya te bIjAne hita karavA cAhe te paNa ahitaja kare. paNa je dharmamArgane jANa hoya te ja hita kare. 21. labdha lakSa nAmA 21 guNa-je thoDA kAlamAM AgamAdi sukhe bhaNI zake tathA vinA prayAse samasta zubha
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArya-dharmanA anuSThAnane jANe. e rIte ekavIza guNe. bIrAjIta hoya te dharmanuM rAjya pAse. | saMpUrNa e ekavIza guNayukta hoya te uttama jANa.. ane ceAthe bhAge hIna eTale sola guNavAlo hoya te madhyama jANo. ane ardhaguNahIna eTale daza guNavAlo hoya. te jaghanya jANavo. ane tenAthI paNa hanaguNI hoya te dAridri jANo. eTale jema dAridri hoya te pitAnuM udara bharavAnI ciMtAe vyAkula hoya te ratnanA kayavikrayanI ciMtA na karI zake tema hanaguNI dharmaratnane maratha paNa na karI zake. - je pApane varjIne e sAmAnya dharma je zrAvakadharma tene upArje te prANI he prabhu! tArI bhakti karIne yazapratiSThA pAme. e ekavIza guNavAlo dravya zrAvaka kahevAya. te bhAva zrAvakanA guNane pAme. bhAva zrAvakanA guNa kahe che, je ekavIza guNane pAmyA hoya ane potAnI maryAdAmAM rahyA hoya te prANuM bhAvazrAvakapaNuM pAme. tenA cha lakSaNe che. pAIvratanuM kAma ja kIdhuM jeNe, zIyala vratane dhAryuM teNe guNavaMte pote kahAya, vyavahAra saraLa citte karAya. 1. nitya gurU "sevAne kare, Agame taNuM arthane dhare, bhAva zrAvaka teja kahAya, jInezvara ema bhAMkhe vAya. 2 1. jeNe vratanuM kAma karyuM che tene kRtavratakarmA kahIe. 2. zIyalavratane dhAraNa karyuM hoya. 3 pote ja guNane dhAraNa
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA hoya eTale vivizva guNavaMta hAya. 4 jete vyavahAra sarala hioya paNuM kapaTa-prapaMca nahiM. 5. haMmezAM gurUdevanI sevA karanAra hoya. 6 AgamanA ane jANatA hoya, e cha lakSaNe jemAM hoya tene pratyakSa bhAvazrAvaka kahIe. have vizeSa artha kahe che. uparokta cha lakSaNemAMthI prathama kRtivrataka lakSaNanA cAra bheda che. 1. zravaNa. 2. jANuNa. 3 grahaNa 4 parivA. artha:-1 zravaNa eTale sAMbhaLavuM. 2 jANuNA eTale jANavuM. 3. grahaNa eTale vistArapaNe aMgIkAra kare. 4. parisevA eTale samyapha pAlavuM e sAmAnyArtha. e cAranA vizeSArtha - 1. zravaNu te-ahIMyA bahumAna karyuM paNa vinaya tathA bahumAna bane sahita gItArtha gurU pAsethI siddhAnta sAMbhale tenI bhegI kahe che- 1. koIka dhUrtamAM bAhya vaMdanAdi vinaya hoya, paNa bhArekamI hovAthI aMtaraMga prItibahumAna na hoya. 2. keIkamAM aMtaraMga bahumAna hoya paNa pote glAnAdi kAraNathI azakta hovAthI vaMdanAdi na karI zake tethI vinaya na dekhAya. 3. koIka Asana siddhi yA jIvamAM bAhya vinaya tathA aMtaraMga bahumAna bane hAya.. - 4. keIka AkarA pApa karmi jIvamAM vinaya tathA bahamAna eka paNa na hoya. e zravaNano artha kahyo.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. jANuNa. te gItArtha pAsethI sAMbhaLIne tenA vrata bhAMgAdika bahu bhedane jANe. eTale tenA rahasyane samaje. jema paccazmANanA 49 bhAMgA thAya che tene traNa kAla vaDe guNIe te 147 bhAMgA thAya. valI vrata Azrayi gaNIe tyAre eka vate che, be trate 48, traNa vrate 342 e rIte gaNatAM yAvat bAravrate 13841287ra00 bhAMgA thAya. gAthA:terskoddisyaai, culasI koDIo bArasaya lakkhA; sagasii sahassa dosaya, savvagaM chakkabhaMgIe. 1 nava bhaMgIe ekavrate nava. be vrate navANuM yAvat bAra vate. 9 (bAra navaDA) ane ekavIza bhaMga karIe tyAre bAravrate 1285500263104215 thAya. 49 bhAge bAre vrate 244,14,6249 99 bhAMgA thAya. 147 bhAMgAe 116443607,719 611,533,35657, 65 (AMka ra7) thAya. te sarve bhAMgAnuM jJAna jANe. Adi zabdathI vratanA aticAra jANe. e bIjA bhedane vistAra dharmaratna prakaraNathI jANo. 3. grahaNa te gurU pAsethI aMgikAra kare. te vrata grahaNa AzrayI paNa cabhaMgI che. 1. denAra jANa ne lenAra jANa e pahelo bhAga zuddha che. 2. denAra jANa paNa lenAra ajANu e bIjo bhAMge paNa zuddha che. kAraNa denAra jANa hoya te barAbara vratanuM svarUpa samajAvIne Ape.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 3. denAra ajANa ane lenAra jANu, e trIjo bhAMgA paNa kAIka apekSAe zuddha che. eTale lenAra jANu heAvAthI pAte samajIne lIe, paNa vaDilAki pAsethI sAkSIrUpa mAtra grahaNu kare, e bhAMgeA kANika che. 4. denAra ane lenAra banne ajANu, e bhAMgA azuddha che. ahIMyAM ANaMdAdika zrAvake jema prabhu pAsethI vrata grahaNu karyA tema grahaNa kare. tenA be bheda. 1. itvara te cAmAsA pramukhanA amuka kAlanA. 2. cAvat kathIka te jAvajIvanA. have mULa 4 thA bheda--pirasevA--te samyakrIte pALe. tathA upasargAdika Ave te kAmadeva zrAvakanI pare sahana kare paNa vratane virAdhe nahi. e kRta vratakarmanA cAre veda (lakSaNa) kahyA. e bhAvazrAvakanA pahelA lakSaNa thayA. have zIlavrata nAmA lakSaNanAM 6 beda kahe che: 1. Ayatana--eTale jyAM sAdharmika ghaNAM male te sthAnakane seve paNa bhIlanI pallI pramukhane seve nahiM. 2. pArakA gharamAM praveza na kare; kemake kAMika vastu khAvAya teA tenA upara zaMkA Ave. mATe vinA kAraNe kAinA gharamAM pese niha. kAraNa prasaMge javuM paDe tenI judI vAta che. te paNa strIyAdi ekalI gharamAM hAya te viveka sahita praveza kare. 3. udbhaTa veza na pahere--jethI ullaMThe ke DAlIe ? ke kharAkha mANusanI gaNatrImAM gaNAya tevA veza na pahere. paNa maryAdA vAlA ane sADha pahere. 4. jethI rAgadveSanI pariNati vadhe evAM vikAranAM vacanA Ale nahi. pArakI niMdA na kare. temaja kAryanuM mana du:khAya
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale ochuM Ave evuM kAma kaTu vacana bele nahi. keIne hita zikhAmaNa devA mATe kahevuM paDe te kahe, paNa sAme mANasa na mAne athavA potAne kIka na lAge te mAna rahe athavA taddana upekSA kare eTale kaheja nahi. _ 5. zizulIlA-eTale bAlakriDA, jUgaTuM ramavuM ItyAdikane tyAga kare. 6. madhuruM bole-game tevuM kArya paDe te paNa he sAmya! he suMdara ! A kAma karaze ? ema bele. e cha bheda nAma mAtra kahyA. have vistArathI tenAM phalane kahe che - dazavaikAlika saptame adhyayane- tahivakANe kANeti, piMDagaM piMDage tivA. vAhiyaM vAvi rogeti, teNaM coreti novae // 12 // 1. Ayatana-sAdharmikanA sthApakane sevatAM guNanI puSTi thAya, tyAM dhama kathA, jJAnagoSTithI AtmAne hita thAya. 2. pArake-bIjAne ghera jatAM deSa vadhe, suzIla purUSane paNa kalaMka caDe. 3. ubhaTa veSa-te satparUSane zobhAkAraka na thAya, paNa niMdAkAraka thAya. 4. vikArI vacana belavAthI, kAmavikAra rAganI utpatti thAya. mATe tevAM vikArI vacana na bele. 5. je bAlakriDA jugAra ramavuM, gaMjIphA khelavA ItyAdi pravRtti te mehanuM liMga che. vaLI anartha daMDa che. te jIvane manahara lAge che paNa niSpAjane AtmA tethI daMDAya che. 6. je kaThaNa vacana bIjAne kahevuM te dharmijIvane mAnya nazI, kAraNa parane pIDAkArI satyavacana paNa na bolavuM.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pra yutha dazavaikAlika sUtre: tava kANe kANeti, piMDagaM piMDage tivA / iti. kANAne kANuM na kahevuM. napuMzakane napuMzaka na kahevuM,. tema cAvatA je nAmathI sAmAne duHkha upaje tevAM kaThIna. vAgyeA na kahevA. iti zIlavratanAmA bIjo lakSaNa pUrNa thayA. have bhAvazrAvakanA trIjo lakSaNa kahe che. cApAi 1 2 ka udyama kare sadA sajjhAya, karaNa vinayaMmAM sarva upAya; anarjinivezI rUcI anaANu, dhare paMcaguNu eha pramANu. 1 guNuvrata nAmA trIjA lakSaNunA pAMca guNa vakhANe che. yadyapi temAM audArya, gAMbhiryAdi aneka bIjA guNA che tathApi atre gItAthIoe pAMca guNA kahyA che. ane ekekA bhedanAM khIjAM paNu bhedo che te paNa atre atAvela che. 1. sajjhAyamAM sadA udyama kare. tenAM pAMca bheda kahe che:1. vAcanA eTale zAstra bhaNavuM. 2. pRcchA-eTale saMzaya paDaye zudghine pUchavuM. 3. parAvanA--te visarI javAya mATe tenuM parAvarttana (pheravavuM) karavuM. 4. anuprekSA tenA arthanA vicAra karavA. 5. dharmakathA kahevI. e pAMca prakAranI sajjhAya haMmezAM kare. 2. karaNa-eTale anuSThAna, navakArasI pramukha paccakkhANu tathA sAmAyikAdi kriyA kare. 3. gurvAdika Ave tyAre uThavuM, sAmA javuM, vaMdanAdi karavuM. temAM sava thA prakAre vinaya karavAne tatpara rahe.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. anabhinivezI-te kadAgraha rahita hoya, AlAka sAdhavAmAM kadAgraha na kare. 5. zrI jinaANAmAM AkarI rUcI-tIvra zraddhA heAya. e pAMca guNavAlA hoya tene guNavaMta kahie te mAnya che. - have phaLa kahe che - 1. sajhAya karatAM jIvane vairAgyanI vRddhi thAya. 2. anuSThAnamAM sAvadhAna thake jIva tapa tathA niyamamAM udyamavaMta thAya. te tapanA bAra bheda prasiddha che. ane niyama te sAdhune vizrAmaNu. te glAnAdine tathA tapasvine pAraNuM ane uttaravAraNAmAM tathA leca karAvyuM hoya tathA AgamanA abhyAsI hoya tene dhRta-dudha-dahIM vigere pathya bhojananuM dAna devuM. te mahA phaLa che. tathA gurUvaMdana pramukha paNa emAM levuM. keTalAko (jene dAnAMtarAyano udaya che evA) kahe che ke sAdhuone dudha, dahIM, dhRta vigere ApavuM nahi. (khAvuM nahi) sAdhue to hamezAM tapazcaryA karavI. keTalAka (rAgAMdha hoya che te potAnA rAgavAlAne mUkIne bIjAonA mATe) kahe che ke sAdhuone ApavAmAM dharma nathI. paNa bIcArAonI dayA Ave che, kAraNake pote ajJAna ane rAgAMdha che. temaja SanI vRddhi hovAthI ema kahe che. paNa sAdhuo hamezAM dharmopadeza ApI ghaNuMnA Atma kalyANa karAve che te zakti sivAya kema hoI zake? jJAnAdikano abhyAsa paNa mastakanI nabaLAIthI thaI zake nahi. vihArAdi zarIranI zakti sivAya thaI zake nahi. ItyAdi dareka kriyA zakti ane samAdhi sivAya thaI zakatI nathI; e mUrkha kyAMthI jANe?
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjA lakSaNane trIjo guNa. 3. guNanidhAna purUSane vinaya kare. te Ave tyAre ubho thAya, sanmukha jAya, mastake aMjalI kare. "hAtha joDe Asana Ape, gurU beze tyAre tenI sevA kare, jAya tyAre volAvA jAya, ItyAdi vinaya kare. te vinita ziSyo upara, gurUne paNa Adara vadhe. jethI gurU tene zAstranI AjJA-- yAdi Ape. 4. je anabhinivezI-kadAgraha rahita hoya, gItAthI purUSoe je kahyuM che te yathArtha mAne tathA gItAthI pAsethI ja upadeza sAMbhaLe. 5. zraddhApUrvaka sAMbhaLavAne cAhe. upalakSaNathI IcchApUrvaka anuSThAna kare. evI zraddhA vinA samyakatvanI zuddhi na hoya. e samyakatvane moTo harSa che. bhAvazrAvakane e trIjo lakSaNa thayo. 4tho Rju vyavahAranAmA lakSaNa, tenA cAra bheda che. 1. yathArtha kathana-te parane ThagavA mATe dharmane adha na kahe tema adharmane dharma na kahe. krayavikaya, vyavahAramAMlevaDadevaDamAM jUThuM na bole. tathA vyavahAra mATe rAjya darabAre. paNa beTI sAkSI na pUre. tathA dharmanI hAMsI thAya tevuM, vacana na bole. 2. avaMcaka kriyA. te bIjAne kaSTa upaje, chetarAya. (gAya) tevI kriyA na kare. sArI vastumAM kharAba vastu meLavIne na Ape. tathA trAjavAM pramukhamAM ke tola mApamAM dago. karI eAchuM ApavuM ke vadhAre levuM tema kare nahi. yadyapi evI.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMcakakiyAthI bIjAne ThagavA cAhe paNa tethI petAne AtmA ThagAya mATe tethI nivRtta thAya. 3. pAtika pragaTana-te koI pApa karato hoya to tene tenA doSa kahI batAve ke he bhadra! A pApa karIza nahi, enA vipAka khoTAM che. ema tene samajAve paNa tenI upekSA na kare. 4. maitrIpriyA-te priya mitrI kare. niSkapaTapaNe mitrAI kare-rAkhe; evI rIte je nikhAlasa hoya te "sAra" bAdhibIjane pAme. cAra de rAju vyavahAra kahIe. ethI viparIta varte te bedhi-bIja jAya. ema cA lakSaNa pUrNama. have bhAvazrAvakane page lakSaNa kahe che. pa-gurU zuzruSA nAmA lakSaNa, tenA cAra bheda kahe che. 1. sevanAte gurUnI sevA kare. 2. kAraNa te bIjA pAsethI gurUnI sevA karAve. 3. saMpAdAna-te gurUne auSadhAdikanuM dAna Ape. 4. bhAvanAte gurnAdi tathA tenA parivArAdikanuM bahumAna kare. atre dharmagurU levA; paNa mAtApitAdi na levA, kAraNake te laikika gurU che. dharmazo dharmakartA ca, sadA dharma pravartakaH ... satvebhyo dharmazAstrANA, dezikA gurUrucyate. 1 artha:_dharmajJa dharmakartA, sadA dharmane pravartaka - tathA sarva prANI mAtrane dharma zAstrane upadeza denAra te gurU kahevAya.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ * have e cAranA vizeSArtha kahe cheH 1. avasara pAmIne gurUnI sevA kare, paNa avasara vinA na kare. te dharma dhyAnAkrika yoga. pratyupekSA te AvazyakAdi kriyA karatA heAya teA tenA vyAghAta na kare. jIrNazeThanI pa. jyAre prazAMtacitta ane uttara devA hAjara hAya tyAre sevA kare. 2. bIjAne gurUnA guNunuM varNana karIne tene gurU sevAmAM pravarttana karAve, jethI pramAdi hAya te paNa gusevAmAM pravarte. 3. ASadha pramukha pAtA pAse heAya te peAte Ape. agara na hAya teA bIjA pAsethI apAve. tyAM ekadravya te auSadha ane aneka dravyanA sayAga te leSaja athavA bAhyopayAgI te ASadha ane aMdara lAgavavA ceAgya te bheSaja. valI pramukha zabde sacamepakArI vastu je joIe te Ape athavA apAve. 4. gurUnA abhiprAye cAle. gurUnuM bahumAna kare. zivacaLa thakA gurUnI AjJAe pravarte, paNa svecchAe nahi. e bhAvazrAvakanA pAMcamA lakSaNa thayA ane cAthe leka pUrNa ma. lakSaNa kahe che. pravacana dakSa nAmA 6 tenA che bheda kahe che: 1. sUtrane viSe kuzaLa. 2. arjune viSe kuzaLa. 3. utsargane viSe te sAmAnya sUtrane viSe kurALa. 4. apavAda eTale vizeSa sUtrane viSe kuzaLa, 5. vidhipUrvaka dharmonuSThAnane viSe kuzaLa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. vyavahAra-eTale gItArthanI AcaraNuM rUpa je jItavyavahAra tene viSe kuzaLa, te udyama sahita nipuNapaNuM pAmyo che e je purUSa tene pravacana dakSa kahIe. e sAmAnyathI bheda kahyA. have vizeSathI kahe che1. zrAvakane yogya sUtra, cauzaraNAdika, pravacana mAtAthI mAMDIne cha chavaNIyA adhyayana paryata gurU pAsethI bhaNe paNa svataMtra bhaNe nahi. upalakSaNathI jIvAdi nava padArtha, paMcasaM-- graha, kammapayaDI pramukha graMthanA samuhane potAnI buddhinA anusAre bhaNe. 2. te sUtrane artha-saMvijha gurU pAsethI sAMbhaLe. 3-4. utsarga tathA apavAda banne sAthe kahe che. vivAda rahitapaNe pita-pitAnA ThekANe viSayane vibhAga jANe eTale utsargane ThekANe utsargane jANe ane apavAdane ThekANe apavAdane jANe paNa ekale utsarga ke eka apavAda ja na Alabe. je avasare je karavuM ghaTe te avasare te kare. eTale lAbhAlAbhane vicAra kare. 5. deva-gurU vaMdanAdi vidhine viSe pakSabhAva kahetAM bahumAna hoya. tathA bIje vidhipUrvaka kriyA karate hoya tenuM paNa bahumAna kare. vidhi sAmagrInA abhAve pote yathArtha vidhi na karI zakatA hoya te paNa vidhi ArAdhavAne mane ratha mUke nahiM. 6. vyavahAra kuzala-te jema dezakAla pramukha hoya tene anusAre pote pravRtti kare. eTale deza te-susthita, dusthitAdi.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 kAla te sukALa, dukALAdi pramukha zabda dravya sulabha, durlabhAdi. bhAva zabdathI rogI, nirogI vagere te sarvene pitapitAnI hade jANe. gItArthane sarva vyavahAra pite jANe, eTale utsa, apavAdAdinA jANa gItArtha purUSe je vyavahAra Acaryo hoya tene potAnI mati kalpanAe duSaNa Ape nahiM, paNa pote aMgIkAra kare tene pravacana kuzaLa kahIye. te udAra kahetAM pradhAna che, e bhAvazrAvakanAM lakSaNa kahyA. e che prakAranA liMga te kiyA thakI oLakhAya. jema dhUmrathI agni oLakhAya tenI peThe jANavuM. e vidhi pramANe je zrAvaka Acare te sukhane vare. e kiyAgata cha liMga bhAvazrAvakanA kahyA. ahiM ziSya prazna kare che ke-eTalAja bheda che ke vadhAre bheda che? gurU uttara Ape che - have 17 prakAranAM bhAvagata liMga bhAva zrAvakanA kahe che. 1. strI capaLa cittavAlI che eTale anya anya purUSanI IcchA karanAra che. valI narakanI meTI vATa che te vAta kAMI khoTI nathI. ema jANIne tene tyAga kare. strIne capaLa cittavAlI vigere je dUSaNe batAvyA che te strI vedano baMdha mAyA tathA mithyAtva thAya che. valI strI hoya to parigrahanI vRddhi thAya che mATe sarva anarthanuM mULa strI che. badhI strIo kharAba nathI paNa A upadezavAkya che. kAraNa ke anaMta strIo mekSe gaI che, jAya che ane jaze.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 2. pAMca indriya rU5 capala azvane jJAnanI rAsaDIthI bAMdhI rAkhe. jema mastikhera, capaLa e je hoya te potAnA asvArane vikaTa aTavImAM laI jAya che tema unmAdane pAmelI (mekaLI mUkelI) iMdriya gahana saMsAra rUpa aTavamAM laI jAya che, mATe tene jJAna, vairAgyathI vaza rAkhe te bIjo guNa jANu. 3. artha eTale paise te ghaNA kalezanuM kAraNa che. kAraNa dravyane vAte mANasa samudra paryaTana, viSama aTavImAM bhramaNa, tathA sudhA, tRSAnI pIDA vigere ghaNA kaSTa sahe che te paNa muzkelIthI maLe che. ane kadAca maLe te paNa pAcho jAte rahe che. mATe tene asAra jANI dravya pedA karavAne vAste pApa kare nahi. 4. bhava kahetAM caturgatirUpa saMsAra te viDaMbanA maya che. valI janma, jarA, maraNa, roga, zekAdi duHkha rU5 che. tathA janmAMtarane viSe narakAdi duHkhane hetu che. ema duHkhanI paraMparAne hetu che. ema hRdayamAM samaje. e ci guNa zrAvaka aMgIkAra kare. 5. viSaya-te kSaNika sukhanA denAra che. paNa pariNAme kAlakUTa viSa jevA mahAdArUNa-bhayaMkara che ema jANIne tene atyaMtapaNe cAhe nahiM. ane tethI Darate rahe. eTale rakhene ane ene pAza lAge ema tene na chUTake seve, te paNa sazaMka rahe, paNa Asakta thAya nahiM. te pAMcamA guNane prApta karele jaNa. 6. AraMbha tyAga-ghaNAM prANInI jemAM hiMsA thAya
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevA AraMbhanAM kAryo "SaTa karyAdi"ne tyAga kare. ane kadAcit karavAM paDe to paNa sazaka paNe kare, paNa niHzekapaNe na kare. yadyapi na chUTake tene kiMcit AraMbha karavo paDe te paNa te nirAraMbhIjana je munirAja tene atyaMta rAgI hoya eTale dhanya che munirAjane je sarva AraMbhanA tyAgI che. huM kyAre ene tyAga karIza ema dhyAve. te vhAguNane saMbhAgI thAya. 7. sAtame geha nAma guNa kahe che-te guNane prApta thaelo prANa gRhasthAvAsane pAza eTale baMdhana samAna mAne. jema pakSI pAzamAM paDo uDI na zake ane pitAnA AtmAne duHkhI mAne, tema mAtApitAdikanA saMbaMdhathI dIkSA na laI zake te paNa saMsAramAM rahyo thake meha jItavAne abhyAsa kare. eTale jema jaMbusvAmInA jIva zivakumAre bAra varSa sudhI saMsAramAM paNa tivra tapazcaryA karI. tema taddana nirmohapaNe grahavAsamAM rahe. e sAta guNa dhare. 8. AThamA darzana guNavA prANI, jenAthI samaktine pAmyuM hoya te gurU, dharmAcAryanI bhakti bahu bhAte kare. ane potAnI zakti zraddhAmAM pherave. eTale Astika bhAva sahita niraticAra darzanane dharato potAnI zaktio prabhAvanA kare. tathA yazagAna kare. ema samaktinI nirmalatA kare. e 8 me guNa. 9. kasaMjJA tyAga-leka saMjJAne tyAga kare. kAraNa ke leka te avicArita mativAlA gADariyA pravAhe vartanArA hiya che mATe te pravAhe na cAle. Iti. e guNa
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 10. dazame Agama guNa kahe che-je kriyA kare te AgamanI sAkSIe kare. eTale Agamane anusAre kare paNa pitAnI mati kalpanAe nahiM. ane ema vicAre je Agama vinA je leka sAdhavAne mArga tene kaNa sAkSI che. mATe vitarAganA AgamamAM ja evA mArga hoya evuM kahIne devavaMdana, gurUvaMdana, pratyAkhyAna, pratikramaNadi rUpa kriyA Agamakta rIte kare. e dazamAM guNathI kiyA pAme kAraNa kiyA sivAya ekalA jJAnathI mukti nathI. 11. dAna-pitAnI yathA zaktie potAne bAdha na Ave tevI rIte dAnAdika kare. je dravya pAtra hoya to aDhalaka dAna Ape ane je alpadhana vAlo hoya te ati udAra na thAya. 3Hlaabhociydaanne, lAbhociya bhoyaNe; lAbhociya paribhAve, lAbhociya nidhikare sIyA. iti // 1 // ema cheDe kAle ghaNuM dAna ApI zake. temaja zIla, tapa, bhAvanAne viSe paNa yathA zakitae pravarte ema pragaTa paNe agyArame guNa Ave. 12. ciMtAmaNI ratna sarakho potAne dharma pAmIne mUrkha loka kadAca haze, te paNa dharma karaNa karatAM lAje nahiM; paNa potAnA dharmamAM gAje. harSa dhare. 13. araktadviSTa guNa kahe che -dhana, bhavana AdizabdathI svajana, kuTuMba, AhAra, kSetra, putra, latra, vastra, zastra, yAna, vAhana ityAdika padArtha sAthe raheto thake paNa temAM vizeSa
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga, dveSa na hoya, maMda Adara hAya, samabhAva rAkhe. sarvathA rAga dveSane abhAva to uparanA guNaThANe hoya. paNa ahIMyAM madhyastha bhAva hoya. eTale ISTa vastu upara vizeSa Azakti na hoya. temaja avinita leka ke aniSTa vastu upara dveSaaNagame na hoya. te ema jANe ke e sarva dhana, bhavanAdika parabhAva che, mArI vastu nathI. jIva e sarvane tyAga karI parabhavamAM ekalo jaze, mATe ene ze Adara karavo? tathA vastunA guNadoSa ane karma pariNitane jANa hovAthI dveSa paNa na kare. te bhAva zrAvaka ema bhAve je sarva azAzvata padArthamAM Agraha zo rAkhavo! jJAna, darzanAdi Atmaguja zAzvata che. 14. madhyastha guNa-e guNavAlo rAga, dveSamAM (pakSapAtamAM) taNAya nahiM. madhyasthapaNuM eTale madhyastha buddhivaDe paramArthane vicAra kare ke, meM mAre mata lIdhe te have kema mUkuM ? ema svapakSane Agraha na rAkhe, athavA amuka mAre mata khaDe che to tenuM huM khaMDana karuM, e draSa na kare. te prANu cadamAM guNane bAdhA na Ape. ane haTha-kadAgraha choDI bhalA mArgane sAdhe, paradezI rAjAnI pere. gItArtha gurU vacanathI potAno mata cheDI satyamArga aMgIkAra kare. teramA guNamAM dhana, bhavanAdikamAM rAga dveSa na hoya, maMda Adara hoya. ane cAdamAM guNamAM dharmamAM dharmane nAme kadAgraha na hoya. ema aMtara che. 34 - svAgamaM rAgamAtreNa, dveSamAtrAt parAgamaM; . mastyajAmozrayAmovA, kiMtu mAdhyasthyA dazAH // 1 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-svAgama-jemAgamane huM rAga mAtrathI eTale pakSapAtathI Adara karatuM nathI. tema ja parAgama-vedAdine dveSa mAtrathI huM tyAga karate nathI; paNa madhyastha (parikSaka) buddhivaDe parikSA karatAM avisaMvAdI jinAgama che ane visaMvAdI. anya Agama che ema nirNaya karI nikhAlasa vRttie tyAga ane svikAra karela che. 15. asaMbaMdha-sarva padArtha kSaNa bhaMgura che, anitya che. tana, dhana, svajana, jIvitavya, dravya, padArtha pramukha e sarva mArA nathI ema vicArIne saMtapurUSonI sevA kare, paNa dhanAdinI saMgata na kare. saMta purUSonI sobatathI guNanI. vRddhi thAya. 14. parArtha kApAgI-saMsArane viSe virakta manavAlo chatAM paNa paranA dAkSiNyathI gAdine bhagave. evA udAsIna jJAnavaDe salame guNa pAme. 17. nisneha vRtti-je vezyAnI parve gRhavAsa pALe. eTale vezyA ema vicAre je Aje choDazuM athavA kAle cheDazuM, ema vezyAnI jema, nineha vRtti hoya che tema A guNavAlAnI paNa gharavAsa choDI saMyama levAnI vRtti pRthvIcaMdra kumAranI mAphaka hoya. eTale e gharavAsane bIjAnuM mAne. ene te mokSalakSmI meLavavAnI abhilASA hoya. e sattara guNa kahyo. dezaviratinA nAnA (aneka) bheda che. mATe abhiprAya judA judA hovAthI lada paNa judA judA thAya; mATe punarukti doSa na jANo. e guNanA samUhathI je bharyA hoya tene bhAvazrAvaka kahIe.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ yataH - ihasattaraguNajutto, jiSNAmame bhAva sAvamo bhaNio. itivacanAt. zrI jinacchANA pAlavI te jinabhakti che. ane te AjJAnuM pAlana teja bhAvazrAvakapaNuM che. (' bhAvazrAvakapaNuM teja dravya sAdhupaNuM che. " vaLayAle svaM bhAvanuM kAraNa te dravya kahevAya. eTale je dravya sAdhu hAya te bhAvasAdhupaNuM pAme. bhAvasAdhunA sAta lakSaNa kahe che. yaduktaM dharmaratna prakaraNe: eyassau liMgAI, sayalAmaggANu sAriNi kiriA, ra 3 saddhA pavarA dhamme, pannavaNijjattamujubhAvA // z|| * kiribhAsu appamAo, AraMbho sakkaNijaNuThANe, 5 guruo guNANurAma, guruANArAhaNA paramaM // 2 // artha:--1 saghalI mArgAnusAriNi kriyA. 2-dharmamAM pravara-zraddhA. 3-saraLa bhAva vaDe prajJApanIyapaNuM. 4-kriyAmAM apramAda. 5-zakayAnuSThAnaneAja prAraMbha. 6-bhAre guNAnurAga. 7 gurUnI AjJAnuM utkRSTa ArAdhana. e sAta bhAvasAdhunA liMga che. ene sAmAnya nAmA kahyo. have vizeSAye kahe che. 1. mArga te icchita sthAne pahoMcavA jene zeAdhIye te mArge. temAM dravya mArga te grAmAdinA ane bhAvamArge muktineA. te jJAna, darzana, cAritra rUpa che. te bhAvamArge ahIM levA. 1. AgamanI nIti eTale siddhAMtamAM kahelA AcAra, kriyAkalApa jANavA.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 2. ghaNA saMvijJa gItA purUSonI AcaraNArUpa jANavA. 1. Agama eTale Ama purUSanuM vAya. kemake vitarAga hAvAthI teo jUhuM bele nahi. 2. ane tenI nIti te utsarga, apavAda rUpa zuddha saMyama pALavAnA upAya jANavA. vaLI savijJa eTale meAkSAbhilASI, ghaNA gItA purUSAe je AcaraNA karI heAya te paNa jItavyavahAra pramANa che. sUtramAM anyathA kaheluM chatAM paNa kAlAdika kAraNanI apekSAthI gItArtha purUSoe judI rIte je AcaraNA karI che te pramANa che, paNa agItArtha AcaraNA pramANu nathI. catuHjNsvvhaasutte, napaDisiddhanevajIvavahahetu; taM savvaM pi mANaM, cArittadhaNANabhaNiyaMca. // 1 // artha:--je sUtramAM sarvathA na niSedhyuM hAya, ane jIvavadhanA hetu na heAya, te sarva cAritravatAne pramANu che. kAryane avalakhIne gItArthA jemAM alpahAnI ane bahu lAbha hAya tevuM kAma Acare che te pramANa che; paNa lAdhavabhAva vicAryA sivAya sukhazILajanAe je AcaraNA karI hAya, pramAdarUpa AcaraNA heAya te apramANa che. jemake zrAvakAmAM mamatva karavA, (rAkhavA) zarIranI zAlA mATe zuddha vastra, pAtra, AhAra levAM, eka sthAne vasavuM e badhI pramAdi AcaraNA te apramANu che. e bhAvasAdhunA prathama lakSaNa kahyo. have bhAva sAdhunA bIne lakSaNa kahe cheH2. zraddhA--eTale tiAbhilASa eTale karmanA kSaceApazama ane samyagnAnathI thaelI IcchA. tenA 4 bheda che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 1. vidhi sevA. 2. atRpti. 3. zuddha dezanA. 4. skhalitanI vizuddhi. temAM vidhisevAnuM svarUpa kahe che. 1. jyAM sudhI zakti haiAya tyAM sudhI vidhipUrvaka ja anuSThAna kare. ane jo dravyAkinA doSathI tema na karI zake tA paNu vidhi tarapha ja pakSapAta rAkhe. jema kAIka nirogI purUSa svAdiSTa lAjananA svAdane jANatA paNa kAI Apada avasthAmAM aTavI vigere sthAnamAM ke duSkALa, daridrAvasthAmAM tene uttama leAjana na maLI zakavAthI bhUkhe maratA halakA, nirasa leAjana kare; paNa IcchA tA sarasa leAjananI ja rAkhe. evI rIte zuddha cAritryanA rasika purUSa dravyathI kaI virUddha vAtane eTale nitya vAsAdine kAraNavazAt saMgamAcAryanI mAphaka sevatA hAya te paNa bhAvathI cAritrane eLaMge nahi. abhilASA te! zuddha cAritranI ja rAkhe. 2. atRpti-eTale jJAna meLavavAmAM, tapa karavAmAM, vinaya vaiyAvRtya karavAmAM, tathA kriyAkAMDamAM bilakula dharAya ja nahi. vizeSe atRpta thakA karyAja kare. tema ahIM jJAnAdi ratnA gRhaNa karavAmAM utsuka ja rahe. 3. zuddha dezanA gurUnI anujJA laine pAtranA svarUpane oLakhIne tenA maLa-madhyama ane vRddha (buddha)nA leda samajIne tene saMbhaLAvavA ceAgya upadeza Ape jethI tene lAbha thAya. tA bAlaH pazyati liMga, madhyamabuddhivicArayativRttaM; AgamatattvaMtubuddhaH, parikSate sarva yatnenaH // 1 // artha:--khAla hAya te liMgane jue. madhyama buddhi AcArane vicAre ane buddha haiAya te sarva yatnavaDe AgamanA tattvane
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ C parakhe che. evI rIte pAtrane eLakhI tenA anurUpa dezanA devI te vizuddha dezanA che. ane pAtrane ALakhyA sivAya dezanA Ape te ulaTu nukazAna kare. 4. skhalita vizuddhi te pramAda vigerethI cAritramAM aticAra rUpa mala, kalaMka lAgyuM hAya tene vimaLa zraddhAvAn munie AleAcanAthI zeAdhe che. te daza prakAre aticAra lAge che. 1. pe. 2. pramAda. 3. mAMdagI. 4. Apatti. 5. anAbhAga. 6. zakti. 7. sahasAtkAra. 8. bhaya. 9. pradveSa. 10. vize. e daza prakArathI thAya che. tenI yathA yAgya AleAyaNA laI zuddha thAya che. AleAcanA levAthI pApa halakA thAya, AlhAda thAya, svapara pApanI nivRtti thAya, saraLapaNuM rahe, duSkara karaNa thAya, kAmaLa pariNAma thAya, ni:zalya thAya. e zASitanAM guNA che. gurU pAse AleAcanA levA jatAM mArgamAM kAla kare te te ArAdhika thAya. AnA vistAra dharmaratnamAM che tyAMthI jovuM. have bhAva sAdhunA 3 je lakSaNa kahe che. 3. RjubhAve prajJApanIya-pravarazraddhAnAM yAgathI prajJapanIya thAya che. te sUtranA bhAvane sArI rIte samajI zake che te 1. vidhi. 2. udyama. 3. varNeka. 4. bhaya. 5. utsarga. 6. apavAda. 7. tattubhaya. ityAdi gaMbhIra bhAvavAlA sUtreA jinazAsanamAM che. ane temanA te te viSaya vibhAgane nahi jANanAra jIva jJAnAvaraNa karmanA udayathI muMjhAI paDe che. tethI te mAThu pAme che tevA mUhane anukaMpA lAvIne samajAve che. 4. kriyAmAM apramAda-sugatinuM kAraNu cAritra che. te cAritra cha kAya jIvanI rakSA karavArUpa che. te vikathAdi pramA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ imAM paDelA jIvathI pALI zakAya nahi. jema pramAdine deva. adhiSThita vidyA siddha thatI nathI tema pramAdine dikSA siddha thatI nathI. jema pramAdi sAdhakane vidyA ulaTI duHkhadAyaka nivaDe che. ghele gAMDe banAve che, tema pramAdi sAdhune dikSA deva-durgati tathA bhava bhramaNa karAve che. paDilehaNAdi kriyA karatAM je pramAda kare to cha kAyane virAdhika thAya, mATe apramAdapaNe kriyA kare. sAvadhAna rahe. 5. zakyAnuSThAnAraMbha:-saMghayaNa ane dravya, kSetra, kAla,. bhAvane anurUpa saghaLAM anuSThAna tapa vigere kare paNa zakti. uparAMta kare to tethI pratijJAna bhaMga thAya. jethI ulaTI hAnI. thAya. paNa jene vAraMvAra karI zake. ane je anuSThAna karavAthI asaMyamamAM paDavuM na paDe tevuM kare. kemake anucitta anuSThAna karavAthI herAna thAya, te karavAnI pharIthI IcchA na thAya. temaja koI darada pedA thAya to tenI cikitsA karAve. te asaMyama thAya ane cikitsA na karAve to avidhie. maraNa thAya. eTalA mATe kahyuM che ke-tevuM tapa karavuM ke jethI. manamAM AttadhyAna na thAya, iMdriyAnI hAnI na thAya ane mana, vacana, kAyAnA vyApAra na aTakI paDe. paNa zakti hoya. te vizeSa kriyA kare, zaktine gopave nahi. kAraNa utkRSTa kriyA karavAthI gurUnI tathA gacchanI prazaMsA thAya. vaLI tIrthanI. prabhAvanA thAya; mATe nirAzaMka bhAve zakayAnuSThAna karavuM. 6. guNAnurAga -guNa eTale caraNasittarI karaNasittarI 5. mahAvrata, 10 zramaNadharma, 17 prakArano saMyama, 10 vaiyAvRtya TU brahmacaryagupti, rU jJAnatrika, 12 prakArano bAhyAbhyatara tapa, 4 kapAyanigraha e caraNa sittarI. ' ja piMDavizuddhi, 5 samiti, 12 bhAvanA, 12 paDimA, pa iMdriyaniSedha, 25 pratilekhanA, 3 gupti, 4 abhigraha e karaNasittarI.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ vigere guNAmAM rAga dharavo. te guNAnurAgathI guNene malIna karanArA doSone tyAga thAya che. guNAnurAgI bIjAne leza mAtra paNa guNonI prazaMsA kare che. ane pitAnA alpaSa hoya te paNa pitAne nirguNa mAne che. vaLI prApta thayelA guNonI rakSA kare che. adhika guNavAnane saMga thatAM pramoda pAme che ane guNe meLavavA bhAvapUrvaka udyama kare che. vaLI tenuM aMtaHkaraNa karUNAdi bhAvanAthI vAsita hoya che te ja bhAvanAnuM svarUpa - 1 paranuM hita ciMtavavuM te mitrI bhAvanA. 2. pArakAM duHkha nivAravAM te karUNuM bhAvanA. 3. parane sukhI dekhI khuzI thavuM te pramoda bhAvanA. 4. paranA denI upekSA karavI te upekSA bhAvanA. guNAnurAgathI A kALamAM saMghayaNa Adi doSa vaDe paripUrNa guNa prApta na karI zake, te paNa parabhavamAM te guNonI prApti tene sulabha thAya. e cholakSaNa bhAva sAdhuno pUrNa thaye. bhAva sAdhune 7 me lakSaNa kahe che. 7. gurvAsA ArAdhanA -je gurUnA caraNanI sevAmAM rakta hAI gurUnI AjJA ArAdhavAmAM tatpara rahe. teja cAritrane bhAra upADavAmAM samartha thAya, anyathA na ja thAya. zrI AcAsaMga sUtranA prathama sUtramAM "tu je te mAvavA ga maraghA" e vAkyamAM zrI sudharmAsvAmie paNa jaMbU svAmine kaheluM che ke meM bhagavaMtanI pAsethI ema sAMbhavyuM che mATe gurUkulavAsa seva. zrI uttarAdhyayana, dazavaikAlikAdi sUtromAM paNa gurUkulavAsI ja jJAna prApra kare ema kahyuM che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 - - vasegurukuleniccaM, jogavaM uvahANavI piyaMkare piyavAi, sesikhkhaM laddhamarahai. // 1 // itivacanAt e sAta lakSaNa jemAM hoya tene bhAvasAdhu jANo. have gurUnA anya vizeSa guNenA varNanarUpa Agamakta adhikAra kahe che - sthAnAMganA chake sthAne kahyuM che ke"chhiNtthaannehiN saMpanne aNagAre arahai gaNadhAritae taM li - 1. saddhipurUSa jAte zraddhAvaMta purUSa te ziSya ziSyane maryAdAmAM sukhe rAkhe. - 2. sacce purisa jAe-te satya pratijJAvaMta te gachane pAle. 3. mehAvi purisa jAe-te maryAdAo pravarte, athavA medhAvI. te buddhivaMta zrata grahaNa karavAnI zaktivAle. e hoya te tatkAla bIjA pAsethI zruta grahaNa karI ziSyane bhaNAvavA. samartha thAya. 3. bahusue purisa jAe-te ghaNuM zrutanAM abhyAsavAle. bahusUtrI. je bahuzruta na hoya te guNane adhikArI na thAya. je agItArtha hoya te ziSyane hitAhitanI pravRtti, nivRtti na karAvI zake. temaja gacchavAsI bAla, vRddha, glAnAdinI. sAra saMbhALa paNa na karI zake. 5. saMttimaM-eTale zaktivaMta zarIra (te maMtra taMtrAdika sahita eha zarIra) te pitAne ane gacchane Apatti Ave tyAre nistAravA samartha thAya. 6. a5AhigaNe-te svapakSa, parapakSane viSe kalahane. karanAra na hoya. kalahakArI hoya te gacchanI hAnI kare...
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 AcAryanA guNA kahe che; suttarathakhalu kuzalo; piyadaDha dhammANuvrattaNAkuzalo; jAi kulasaMpanno, gaMbhIro laddhimaMtoya. artha:-sUtrArthamAMkuzala, 1 priyadhI,2 daDhabamI-vratamAM kuzala, jAti, kulasaMpanna,4 gaMbhIra,1 labdhi ne siddhivAna. e AcAryanA guNa kahyA. jema rAjA, pradhAna, purAhita, kATavAla, nagarazeTha. e pAMca jema nagaranI rakSAnA karanAra che tema AcAryAdi pAMce gacchanI rakSA--sAra saMbhALa karanArA che. 1. rAjA te sarvapira. 2. pradhAna te rAjAne bhalI salAhane denAra. rAjyanI ciMtA karanAra. 3. purAhita-zAMtikarma karanAra. 4. koTavAla-duSTane daMDa ApanAra. 5. nagarazeTha sarve mahAjana leAkanI saMbhALa rAkhe. tema jinamatane viSe pAMca purUSa gacchanI rakSA karanAra che. 1. AcArya--te gacchanA nAyaka, sarvapira. 2. upAdhyAyajI-sUtrAdikanI vAMcanA ApanAra. 3. sthavira te dharmamAM sidAtA haiAya tene sthira kare. temAM sATha varSanI umara heAya te vaya sthavira // 1 // vIza varSe dizApayAya hAya te paryAya sthavira // 2 // ceAthA aMga sudhI bhaNyA hAya te zruta sthavira // 3 // temAM zruta sthavira zreSTha jANavA. 4. gaNI--te keTalAka sAdhuone lai dezamAM vicare; te AcAryanI AjJAthI. * atre dRSTAMtaHpeTa ane IMdriyane saMvAda cAlela, temAM peTane anna Ape teA sarva IndriyAne ala Ave; tema pAMca jaNaneA bala khape che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ c 5. gaNuAvacchedaka--gaNu eTale samudAyanI rakSA kare. prAya zcita ApI zuddha kare. mArganA udyota kare. samudAyane vadhAre. e pAMce gucchanI rakSA kare. te vinA gacchanI vyavasthA na sacavAya. gacchanA sAdhu, sAdhvIe svaccha de pravarte. jinAjJA virAdhe. rAga dveSa ( mamatva ahaMkAra ) mAM paDe. eka mArgamAM aneka bhedya utpanna thAya. mUleAttara guNunI hAnI kare. vataeNmAnakALamAM ghaNA jainAbhAseA jaina nAma dharAvI mamatvathI peAtAnA mata sthApana karavA Atmastuti ane paraniMdA kare che. valI kALadoSathI jainadharma syAdvAdathI bhUSita hAvA chatAM aneka mata, matAMtaranI utpattithI vyApta thaela che. jemake--zvetAMbara, digaMbara, mUrtipUjakaamUrtipUjaka, temaja tapa, aMcaLa, kharatara, leAMkA pramukha aneka go ane terApaMthI, ninhevA, nAnA moTA pakSo--saMghADAe vigerethI heMcAi gaela che. temAM keTalAka tA najIvA mata bhedathI aneka kalezeA utpanna karI rAgadveSanA mamatva vadhAre che. vidhimArganA leApa karI keTalAka avidhimArganuM sthApana kare che. keTalAka ekAMta pakSamAM kheMcAi jAya che. AvA aneka mata matAMtaro nihALI keTalAka bhavabhIrU jIvAne ghaNuM du:kha utpanna thAya che. hA ! hA! A kALamAM kalyANanA rastA zA che? ame pUrva bhave kevAM karmo kayA haze ke jethI A kALamAM avataryA ! jina, kevaLI, pUrvadharAdinA amane viha paDayA ! hA! amAre ze! AdhAra !! ke jene AdhAre kalyAnA mArga sAdhI zakAya ? paNu vicAra karatAM mAtra jinAgamanA ja AdhAra che. e AgamanA AdhArathI upAdAna,
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 nimitta kAraNa, nizcaya, vyavahAra, utsarga, apavAda, naya, nikSepa ane pramANa tathA trIbhaMgI, vaibhaMgI, saptabhaMgI, navabhaMgI vigerenuM jJAna pitAnA pazama pramANe thAya. je pote kadAgraha mUkI paMcAMgI saMmatta Agama avelekaze te Agama rUDI rIte samajAze. "keTalAka jaDamati, ekAgra draSTivAlAo paMcAMgIne mAnatA nathI. ane kahe che ke te te. chastha AcAryoe banAvela che te amane mAnya nathI paNa pote saMskRtAdi bhASAnA ajANa temaja potAnA matane kadAgraha, kema mUkI zakAya! te to Tabeja vAMce che, kAraNa mULa jeTaluM jJAna kahADavuM kyAMthI? keTalAka bAhyakriyAne DoLa karI ajJAna, mUkhaloko temAM paNa strI vargane bharamAvI pitAnA pakSamAM laI kadAgraha vadhAre che." vartamAnamAM je jenI jenImAM paNa paraspara meLa nathI. eka bIjA para dveSa kare che, kemaLa bhAva dhAraNa karatA nathI. eka eka gacchanA sAdhuo anya gacchanA. sAdhuo sAthe bhASaNa paNa karatA nathI, te kharekhara udAra bhAvavAlA jenIone chAje tema nathI. jena dharmathI vAsita hadayavALAnI to eja vizALa bhAvanA hoya ke sarva jI dharmapAtra bano ane karma khapAvIne sarve jIve jaladI muktine pAme. "Atamava sarva mukhu pati hata" badhAM jIvone potAnA sama gaNe. yadyapi anya darzanIomAM ekAMta pakSa che ane te niSedhavA yogya che. yadu-"te zo mijI " tathApi temAM je jinamatanA anusAre dayA, dAna, vairAgya, udAsInatA, guNagrAhakabuddhi, saraLabhAva, anAgraha te te guNe anumodavA gya che. anya darzanInuM paNa uderIne khaMDana karavuM nahiM, to sva
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzanI sAthe prAya: kaluSita bhAva utpanna thAya tevA vAdivavAda na karavA. tattvagaveSi thayuM. yaduktam: 'vAdAMzca prativAdAMzca, varNito nizvitAM tathA; tattvAntaM naiva gacchanti, tilapilaka vadgato // 1 // vAvivAda karavAthI tattvanA nirNaya na thAya; tarkanI paraMparA thAya. jema ghANInA baLada divasa AkhA phre paNa saMdhyAe te ja sthAne Ave, tevI rIte tattvanA nirNaya vAdavivAdathI na thAya. tattvanA nirNaya te vastu tattvanI vicAraNAthI thAya. te ciMtA cAra prakAranI che. yaduktam: uttamAhyAtma ciMtAzca, mohacitAzca madhyamA; adhamA kAmacitAzca paracitA'dhamAdhamA // 1 // temAM AtmaciMtA karavAnI che ne traNa ciMtA tyAjya che. AcArya mahArAja hAya te gacchanI tathA samasta caturvidha saMghanI ciMtA kare. te peAtAnA tathA paranA hitane artha che.. 3 ..: AcAryanI AThe paNa sapadAo kahe cheH1. AcAra sapadA tenA cAra bheda che. 1-cAritramAM samAdhi yukata upayAga. ra-matyAdi garva rahita 3-aniyata vihAra 4-zarIra ane mananuM nirvikArIpaNuM. e cAra AcAra saMpadAnA bheda kahyA.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2zrata saMpadA tenA cAra bheda che. 1. bahusUtratA te sarvethI yugamAM eka AgamatuM jANa paNuM hAya. 2. paricita satratA te utkama tathA kramathI, vAMcanAdithI sthirasUtratA. 3. vicitra sUtratA te sva samayAdi bhedanuM jJAna. 4. udAttAdi vijJAnathI deSanI vizuddhikaraNatA. ema zruta saMpadA heya. 3. zarIra saMpadA-tenA cAra bheda che. 1. uMcAI vigere pramANasara hAya. 2. suMdaratA. 3. paripUrNa Idriyo hAya. 4. sthira saMhAna, tapa vigeremAM samartha . 4. vacana saMpadA-tenA cAra bheda che. 1. Adya vacanatA. 2. madhura vacanatA. 3. madhyastha kAcanatA. 4. asaMdigdha vayajatA te saMdeha rahita. 5. vAcanA saMpadA-tenA cAra bheda che. 1. ziSyanA pariNAmAdi bheda jANIne uddeza kare. ziSyanA 3 bheda che. 1 pariNAmika 2. atipariNAmika 3. apariNAmika e 3. vizeSAvazyake. 2. jANIne samudeza karo. 3. pUrve dIdhelA sUcanA AlAvA pAkA karAvIne pachI bIjuM sUtra devuM.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. pUrvApara arcanI sagati thAya (aMdha besatuM) tema devuM. 6. mati saMpadAnA cAra bheda che. ' 1. avagraha. 2. hA. 3. apAya. 4. dhAraNa. 7. prayoga saMpadAnA cAra bheda che... : "pragate vAdanI mudrA. . 1. Atma parijJAna. eTale pitAnI zaktinuM jJAna. 2. purUSa parijJAna. eTale A vAdI kayA matano ne keTalA jJAnavAle che tenuM jJAna. 3. kSetra parijJAna. te A kSetra (vAdanuM sthaLa) mAyAvI che ke saraLa che. sAdhu bhAvika che ke abhAvita che tenuM jJAna. 4. rAjA, amAtyAdika bhadrika che ke amudrika che ityAdinuM jJAna. 8. saMgraha saMpadA. saMgraha eTale svIkAra karyuM. tenA 4 bheda che. 1. pITha-phalakAdi saMbaMdhI parijJAna. 2. bAlAdi gya kSetranuM jJAna. 3. samayasara yogya svAdhyAya saMbaMdhI jJAna. 4. yathocita vinaya. vigere saMbaMdhI jJAna. (vadhAre vistAra upAdhyAya zrI jJAnacaMdrajI svAmIe banAvela gaNi padanA caDhAlIAthI jANavuM.) e ATha gaNi saMpadA yukta AcArya hAca te jinazAsananI prabhAvanA kare. dhaNA jIvane samakitanI rUcI uThyaa karAve. te rUcInA daza bheda che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. nisarga rIte gurU upadeza vinA karmanA lAghavathI jAtismaraNAdi jJAnavaDe keIka jIvane sahaja svabhAve utpanna thAya. samyakatva pAme. . ' 2. upadeza rUcI te gurUnA upadezathI samyakatvanI prApti thAya. 3. AjJA rUcI-te vizeSa kAraNa pramukhane na jANatAM paNa "meva sarja, lavi6i, vIye, ema zrI vitarAganI AjJA pramANa karanAra mAsatusAdi suninI jema AjJArUci jANavA. 4sUtrarUcI-te prathama mithyAtvI chatAM paNa sUtrano abhyAsa karavAthI gAviMda vAcakAdinI peThe samakita pAme te sUtra rUcI jANavA. 5. bIja rUcI-te sUtranA bIja mAtra akSara grahaNa karavAthI aneka sUtrArthanuM jJAna thAya. jema tripadI mAtranA dhathI gaNadharene dvAdazAMgInuM jJAna thAya che temAM athavA udakamAM jema telabindu tatkALa prasarI jAya che evI buddhi hoya te bIja rUcI jANavA. . . 6. abhigama rUcI-te sUtrane artha sahita avagAhe. . aMga, upAMga, pannA pramukha sarva sUtranuM jJAna kare. . 7. vistAra rUcI-te SaTa dravyanA bhAva sarva pramANa naye karI vistArathI jANe. ' 8kriyA rUcI-te samyakatva sahita sumiti, gumi, tapa, saMyamAdi kriyAmAM atyaMta-tivra prema hoya. ' . 9. saMkSepa rUcI-te AgamamAM akuzaLa hovA chatAM
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ kudaNi ke kumatamAM badhAe na hoya ane cilAvI putrAdinI peThe upazama, vivekane saMvara ItyAdi saMkSepathI je dharma pAme te - 10. dharmarUcI-te dharma, adharma pramukha dravyanA svarUpa samajavAnI rUcI athavA zrata dharma ane cAritra dharmane bheda je jidra kathIta tenI zraddhA hoya te dharmarUcI. e samatinI daza rUcI uttarAdhyayananA 28 mAM adhyayanamAM kahela che. valI AcArya daza vidha samAcArInA jJAtA heya. zrI uttarAdhyayana 26 mA samAcArI adhyayana-.. 1-IcchA. 2-micchA. 3. tahakAre.4-AsiyA. 5-' nisipiyA. 6-apUcchaNAya, 7-paDipUcchA. 8-chaMdaNa. 9nimaMtaNuM. 10-uvasaMparyAya kAle, samAcArI bhave dasavihAu., bhAvArtha kahe che1. IcchAkAra-koIpaNa kArya paDe tyAre gurUne prArthanA katAM kahevuM je he gurUdeva ! ApanI IcchA hoya to huM amUka kArya karuM athavA tame A mAruM ke amUkanuM kArya, karI Ape, ema kahevuM paNa gurU upara pharaja pADavI nahiM... je tamane karavuM ja paDaze. ema balAbhiga na karavuM. 2. micchAkAra-te saMyama yugamAM viparIta AcaraNa thayuM hoya tyAre tenuM micchAmi dukkaDaM devuM. :, 3. tathAkAra-te gurU vAMcanA Ape, sUtrArtha kahe tyAre teoe kahyuM te tatta che, pramANa che ema kahevuM. - - 4. AsiyA-avazya kArya paDe tyAre upAzrayathI Ahira nIkaLatAM "AvasahI kahevuM te.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pa tilihiyArthI vyApAranA niSazya jaMpAzrayamAM praveza karatAM nirisahI kahevuM te. . . ApuchaNAte kArya pake gurUne puchIne te kAma karavuM athaja gurUnI sammati lIdhA pachI kArya karavuM 7. papichANa-te gurUe pUrve kaheluM hoya te paNa kArya karavAnI vakhate pharIthI puchavuM. athavA pUrve gurUe niSiddha, karyuM che te paNa projana tenuM haiya te pharIthI puchavuM. 8. kadaNa-pUrve grahaNa karelA AhArAdinI gurU AjJAthI yathA yogyane nimaMtraNa karavI te. 9. nimaMtraNA-agrahIta azanAdinI gurUne abhyarthanA karavI. eTale he gurU mahArAjaApanA mATe amUka cIja laI AvuM? ema kahevuM che. ema gurUne puchIne pachI bIjAne nimaMtraNa karavuM te. 10. upasaMpadA-tenA traNa bheda che. jJAna, darzana, cAritranI 3 saMpadA che. temAM jJAna saMpadA traNa prakAranI che. pUrvagrahita sthira karavuM. 2. truTitanuM saMdhAna karavuM. 3. tathA navuM grahaNa karavuM. te meLavavA mATe svagacchamAM na hoya te. gachAMtaramAM javuM te jJAnasaMpadA. temaja darzana saMpadA paNa traNa prakAranI che. paNa te darzana prabhAvaka sammatyAdi zAstrIya viSayo che. cAritra saMpadAnAM be bheda che. 1-vayAvRtya mATe, bIjI tapasyA mATe. 2. ema be prakAratnI che. A dazavidha cakavAla samAcAramAM je muni sadAkALa pravarte che te muni karmathI mUkta thAya che ane siddhasthAnamAM
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya che. saMsArI prANIne karmavazathI aneka sukha, duHkha che saMsAramAM jIva rakhaDaye tenuM kANu jIvanA guNe AvarAI gayA che. yadyapi sarve AtmAo mUla sajAe vicArIe te guNavAna che. paNa je je AtmAoe pitAnA guNe pragaTa karyA te te guNa thayA. temAM sarve guNI te arihaMta che. bIjA te guNa avaguNathI mi che. paNa jemAM guNanI mukhyatA che te vaMdanIya, pUjanIya che. ane jemAM avaguNanI mukhyatA che te prazaMsanIya nathI tema niMdanIya paNa nathI. teone viSe udAsInatA rAkhavI ghaTe che. kAraNa te bIcArA parAdhina che, karmavaze saMke che, bhAvadayA karavA lAgyA che. ema dareka chAe guNAnurAgIpaNuM tathA mAdhyavRtti ane samabhAvaguNane vizeSata: keLavavAM joIe. vastu tatvanA yathArthe nirNaya sivAya samabhAva avate nathI, mATe vastu tatvanuM sArI rIte jJAna meLavavuM. jinamata nizcaya, vyavahAra ubhAvAtmaka che. nicchaya mago mukkho, vavahAro puNakAraNevutto; paDhamo saMvara heu, Asava heu tao bIo // 1 // artha -nizcaya te mokSane mArga che, ane vyavahAra tenuM kAraNa che. nizcaya saMvarano hetu che ane vyavahAra Azrava (zubha) ne hetu che. arthAta nizcaya te jJAna mArga che ne vyavahAra te kriyA mArga che. e e sivAya siddhi nathI, kAraNa nizcaya sivAya anya prApti na thAya. ane vyavahAra sivAya tIrtha (saMa) pravatI na zake. tIrtha vinA jJAna kyAMthI
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya? gurU ziSyane saMbaMdha, anuSThAna, kriyA vigere je vyavahAra mArga che te dharmane TakAvI rAkhe che. jema chUTAM motI na TakI zake, paNa tene sUtramAM parevI mALA guMthI hoya te te Take ane zobhAne pAme. tema nizcaya mArga paNa vyavahArathI ja Take che ane zobhe che. mATe AtmAthIe jJAnaga ane kriyA cega bane sAdhavA. zrI haribhadrasUrie paNa lalita vistarA TIkAmAM be pego lakhyA che. vartamAna kALamAM tevA mahAgI zrI AnaMdaghanajI tathA kapUracaMdrajI (cidAnaMdajI) thaI gayA che. valI jenetara anya darzanIomAM paNa kaI kaI tattvajJAnI thaI gayA che. yadyapi teone yathArtha jJAna hetuM nathI, tathApi pArvajaLI vigerene mArgAnusArI tarIke zrI haribhadrasUrIzvare gaNyA che. valI anya darzanIomAM paNa karma ane vikarma kahyA che. temAM anArya lekenAM kartavya te vikarma ane tenuM phaLa naraka che. Arya lekanAM kartavya te karma te dayA, dAna, satya, saMteSa, vairAgya, vinaya vigere. temAM paNa sakAma ne niSkAma karma. temAM sakAma te svagadinI vAMcchA. ne niSkAma te svargAdinI vAMcchA rahita. niSkAma karmathI paraMparAe mekSa sadhAya. ... yaduktam ayamevakriyAyogo, zAnayogasyasAdhaka; ramayo vinAzA, reva . 2 zAstradraSNuirovAkya, tRtiyazcAtmanizcaya; . vidhaiva yovijAnAtisamuktonAtrasaMzaya. 2. ... sarvabhUtasyamAtmAnaM, sarvabhUtAnicAtmani; covAyumaMtmA,.. sarvatra manAvuM. 3 .
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ valI jene traNa doSa ne heya, ane cAra sAdhana sahAya te matimAnuM prANI adhikArI jANa. 1 maLadraSa. 2 vikSepaSa. 3 AvarNadeSa. e nAma thayA. 1. zubha karma karavAthI maLadeSa Tale. eTale jagatamAM paNuM kahevata che ke-purve pApa ThelAya-TaLe. . * 2. upAsanA "bhakti " devagurUnI karavAthI vikSepadeSa TaLe. . - 3. ane jJAnathI AvaraNa doSa Tale. kAraNa ke ajJAna che teja AvaraNuM che. te sUryodaya thaye aMdhakAra na rahe. tenI mAphaka jyoti pragaTe to ajJAna jAya. have cAra sAdhananAM nAme. : - deharA } prathama viveka vairAgyA pachI, zamAdi ghaTa saMpatta cethI *mumukSatA eja che, cAre sAdhana nitya. 1. artha-1 viveka te deha tanyanuM bhinnapaNuM jANavuM te AtmA avinAzI che ne deha vinAzI che. ItyAdi. e viveka che te sarva sAdhananuM mULa che, kAraNa prathama vivekanI prApti thAya teja vairAgyAdi utpanna thAya. 2. vairAgya te viSayanI vAcchanA-svargAdi sukhanI abhilASAne tyAga te vairAgya kahevAya.' . 3. samAdi SaTa saMpatti. . zama, dama, zraddhA 3 tIsarI, samAdhAna, uparAma - chaThThI titikSA jANu, bhinna bhinna e nAma. 1 -
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ a-1. ziSayothI mana sakavuM te zubha. 2. ilinA guNane rodha kare te hama. 3. zAstra tathA gurUnA vAkaya satya che e vicAra te zraddhA. 4. mananA vipine vinAza te samAdhAna. 5. sAdhana sahita sarva karmane tyAga kare, viSayane viSa sama jANune tethI dUra rahe. strIne dekhIne glAnIutpanna thAya tene uparAma kahe che. 6. sudhA, tRSA, TADha, tApa, vigere sahana kare te titikSA. e samAdi SaTa saMpatti te trIjI sAdhanA gaNAya che. 4. mumukSutA. te kevaLa mekSAthI mokSanA mATe ja dareka karma kare che. e cAra sAdhana kahevAya che. keIka nava kahe che te samAdi chane judA judA gaNe che. uparokta anya dazanIoe je vyAkhyA karI che te ghaNe aMze maLavI che. kAraNa ke, je jina vacanathI avirUddha vAta hoya temAM vadhe nathI. kAraNa ke-"jeTalAM anya darzanImAM suMdara to che te paNa jina pravacana samudramAMthI uDelAM binduo che." ItyAdi SaTa darzanavAlAe paNa karmayogane prathama gaNele che. valI zrI AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke-je krodhane choDe te mAnane chAMDe, je mAnane chaDe te mAyAne chaDe che. 3 mAyAne choDe che te lebhane chAMDe che. je lebhane choDe che te rAgane chAMDe che, je pa rAgane chaDe che te dveSane chaDe che, je dveSane chaDe che te mahine chAMDe che. je mahine chAMDe che te garbhane chAMDe che. je garbhane chare che te janmathI mukta thAya che. je janmathI mukAya che te maraNathI mukta thAya che. je maraNathI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukta thAya che te narakathI mukta thAya che. je narakathI mukta. thAya che te tiryaMcathI mukta thAya che. je tiryaMcathI mukata thAya che te dukhethI mUkta thAya che ema tattvadazI ApaNuM AtmAne mokSa kahe che. vaLI je purUSane yathArtha jJAna hoya. te purUSa utsarga tathA apavAdanA svarUpane samaje. - gAthA - jAvaiAhutiussaggA, tAvaiA hu~tiavavAyA; jAvaiAhutiavavAyA, tAvaiAhutiussaggA. // 1 // artha:-jeTalAM jina vacana che te sarva utsarga apa-- vAda sahita che. "vicaT karatA mavavAda vyA" Iti mahAnizi. utsarga mArgamAM draSTi rAkhIne apavAdamArge pravartAvuM tyAM gupti te utsarga mArga ane samiti. te apavAda mArga che. - 1. have mana guptinA traNa bheda kahe che - 1, asatkalpanA viyejanI-te Arta ane raidra dhyAnarUpa. mAThI kalapanAne rodha karavA te. 2. vastu svarUpa cittanI-te Agamane anusare vastunA. svarUpanuM ciMtana karanArI ane dharmadhyAnanA anubaMdhavAlI te.. 3. vRttinidhinI te samasta zubhAzubha cittavRttine rAdhA karI AtmArAmamAM je ramaNa karanArI che. A managupti. cAgani avasthAmAM kevalIne hoya che. 2. have vacana gukti tenA be bheda kahe che. 2. vAca niyamanI. 2. mInAvalaMbinI. temAM prathama je bolavuM te vANune kAbumAM rAkhIne zAstrAnusAre belaDuM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dazavaikAlika likAyAM yathAmajura nika, ghoSa, , mahira, mAruM asAvajaM, asaMdigdhaM, bhaNAMta jiNa dhamma saMjjuttaM // 1 // artha:-1. mIThuM bolavuM. 2. nipuNatAthI bolavuM. 3. alpAkSare belavuM. 4. kArya paDaye bolavuM. 5. garvarahita bolavuM 6. atuccha vacana bolavuM. 7 asAvadya vacana bolavuM. 8. saMdeha rahita belavuM. 9 zrI jinadharma saMyukta bAlavuM. 2. manAvalaMbinI:-te vANInA vyApArane tyAga karI mana grahaNa karavuM te. ' 3. have kAyaguptinA be bheda kahe che. ' 1. zubha pravRtti. te zAstrokta rItyA kAyAnI ceSTAne niyamamAM rAkhanArI. 2. sarvathA kAyAne sirAvIne kAryotsarga karavArUpa tathA sarvagane nidhi karavAnI avasthAe sarvathA ceSTAne nirodha. Iti utsarga mArga have apavAda mArge pAMca sumiti kahe cheH-(u. a. 24) 1. IryA sumiti-te gADAnI dhuMsarI pramANe draSTi rAkhIne cAlavuM - 2. bhASA sumiti-te sarvajIvane hitAvaha ane doSa rahita vANI kahevI. : 3. eSaNA sumiti-te suDatAlIza deSa rahita je AhAra grahaNa kare che. temAM 42 deSa piMDa grahaNane ane pAMca deSa maMDalInA maLI suDatAlIza thAya che.. 4. AdAna nikSepaNa sumiti-te bhaDapakaraNa yatnAe grahaNa karavA ne mUkavAM. '
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa. pariThAviNiyA sumiti-te nirjIva ane pilANa vinAnA pradezamAM joI pUjIne maLa, mUtrAdine tyAga kare te. ahiM je sumitivAna hoya te avazya guptivAle haiya che. ane je guptivAle hoya tene sumitinI bhajanA heAya che. kAraNe sumiti pravRttirUpa hoya che. tyAre gupti-pravRttinivRtti rUpa hoya che. e sumiti guptine vistAra Avazyaka sUtrathI jANa. . have pAMca sumitinA bhAMgA kahe che - (u.24) 1. IrSA sumitinA 27 bhAMgA che. temAM pAMca IdriyanA ra3 viSaya che. temAMthI pUchelo bela ne tene pratipakSI bela e be varjavA. bAkI 21 doSa ne pAMca prakAranI sajhAya, e thayA 26. ane dhusara pramANe mArga che. e ra7 bheda thayA. 2. bhASA. sumitinA 9 bhAMgI che. temAM 1 krodha, 2 mAna, 3, mAyA, 4 lobha, 5 hAsya, 6 bhaya, 7 vAcAlapaNuM, 8 vikathA, ne 9 aNuupayoga. e nava bhAMgA thayA. - 3. eSaNa sumitinA 7 bhAMgA che. temAM 1. gaSaNanAM 3ra deSa varjavA. 2 grahaNanA 10 deSa varjavA. 3. paribhAganA 5 bhAMgA te pAMca mAMDalIyAnA deSa varjavA e 7 thayA. . 4. AdAna nikSepaNAnA be bhAMgA. te 1 lo dhIka te pADhIyArI (ucchInI) varatu levI. 2. upagrAhaka te AgarI. pitAnI karI levI.) e be deSa vajIne bhaMDepagaraNa yatnAe levuM mUkavuM. e be lAMgA thayA. 5. paristhAnikA-sumitinA 124 bhAMgA kahe che.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ paravAnAM 10 khAla kahe che. ( uttarA. a. 24 gAthA 17-18) 1-manApAta aMza leAka eTale AvatAM jatAM mANusA na dekhe tyAM paraThavavuM. 2-parAnupadmAvatI eTale peAtAnA tema paranA jIvranI -vyAdhAta upaje tyAM na paraThavavuM. 3-zama-eTale uMcI nIcI bhUmi upara na paravuM. 4-jIsira-eTale pelI bhUmi upara na paravaDyuM. 5-acIla kAlakathADA kAlanI aceta bhUmi upara 6-4racAvagADha-cAra gUla uMDI bhUmikA hAya tyAM na paraThavavuM. 7 vistiNuM--eka hAtha lAMbI paheALI aceta bhUmi upara paraDhavuM nahiM. na paraThavavuM. 8-nAzane--sthAnaka najIka na paravavuM. 9-khIlavajIya-uMdarAdikanAM khIlA hAya tyAM na paraThavavuM. 10-trasaprANI, khIya rahiya-harikAya, aMkurAdi bIja ne sa jIvA na hoya tyAM parajhavavuM. e eka sacaiAgInA 10 bhAMgA thayA. dvika saMyeAgInA 45 thayA. trikasaMyAgInA 10 thayA. cAka saMceAgInA 210 thayA. paMca saMceAgInA 25ra thayA. cha saMcAgInA 210 thayA. sAta saMyegInA 120 thayA. aSTa saMcANInA 45 thayA. nava saMceAgInA 10 thayA. daza saMcegInA 1 bhAMgA thayA. sarva mahIne 1024 bhAMgA thayA. temAMthI 1023 bhAMgA varajIne chellA eka bhAMge paravuM, e pAMca samitinA sAMgA thayA.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ have sAdhujInI sAta maMDaLI kahe che. 1. sutra bhaNavAnI maMDaLI. 2. artha levAnI maMDaLI. 3. AhAra bhelA bezI karyuM. 4. deva-gurU vaMdana karavAnI maMDaLI. 5. paDilehaNa karavAnI maMDaLI. 6. paDimaNuM karavAnI maMDaLI. 7. saMthArA maMDaLI te suvA vakhate pArasI bhaNavAnI maMDaLI. e cha thaI have ATha kAme gurUne vaMdanA devI te kahe che. 1-pahakakamaNuM karatA. 2-sUjhAya karatA. 3-kAusagna karatA. 4-aparAdha karyo hoya tyAre. pa-prANA sAdhu AvyA hoya tyAre. -AleyaNuM letA. 7- paccakakhANa karatA ane 8-anazana karatA. e ATha sthAne vaMdanA karavI. have vizeSata: uttamAthe (anazana vakhate) pratikramaNane vidhi kahe che. IriNuM bhaMte uttamaThuM paDikamAmi (ratnatrayane doSa lAgela che.) AIyaM paDiktamAmI te atitakAlane paDikazuM 2-aNagamaM paDiktamAmI-te AvatI kAla paDikkasuM. 3-pazupanna paDiskamAmI-te vartamAna kAla AzrI paDikAmuM. 4kaya paDikamAmI-te potAnuM kIdhuM pApa paDikadamuM pa-kAriya paDikakamAmI-te bIjA pAse karAveluM pApa paDikakakuM. 6-ANameIyaM paDikakamAmI-te pApanI anumodanA karI hoya tene paDikakasuM. 7-micchatta paDikramte mithyAtvane paDikaNuM 8-asaMjamaM paDiktamuM-te asaMjamane paDikayuM. -kAya paDikamAmI-te kaSAyane paDikazuM 10-pAva5AM paDikamAmI-te pApa prAgane paDikAmuM. 1-micchAdaMsaNu pariNAme suvA. 2-Ihile suvA. 3-pAze suvA.. 4- saccitte suvA. 5-azmite suvA. 6-paMca IkriyAthe suvA.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-1-mi darzana pariNAmane viSe. -A lekane viSe. 3-paralokane viSe. -saccittane viSe. -agneittane viSe. 6-pAMca iMdrinA viSayane viSe je dhyAna dharyuM hoya tenuM micchAmi dukkaDa.. 1-ajJANa jhANe-ajJAna dhyAna. 2-aNAyAre jhANeanAcAra dhyAna. 3-kudaMsaNuM jhANe-kudarzana dhyAna. 4-ketuM jhANe. pa-mANuMjhANe. 6-mAyaMjhANe. 7-lebaMjhANe. 8-rAgajhANe. -doSajhANe-dveSa dhyAna. 10-mahaMjhANe-mehanuM dhyAna. 11-IcchujhANe-IcchAdhyAna. 12-mijhuMjhANe-mithyA dhyAna. 13-muchaMjhANe-mUcchadhyAna. 14-saMkaMjhANe-zaMkA dhyAna. 15- kaMbaMjhA-AkAMkSAdhyAna. 16-gehijhANe-gRddhidhyAna. 17AjhANe-AzAdhyAna. 18-tahaMjhANe-tRSNAdhyAna. 19chuhaMjhANe-kSudhA dhyAna. ra0-paMthaMjhANe-paMthadhyAna. 21-patthAmuMjhANe-prasthAna dhyAna. 22-nijhANe-niMdrAdhyAna. 23-niyAmuMjhANe-nidAnadhyAna. 24-nehaMjhANe-nehadhyAna. 25-kAmajhANe kAma dhyAna. ra6-kalusaMjhANekaluSa dhyAnara7-kalahajhANe-kalaha dhyAna. 28-jujhaMjhANe-yuddha dhyAna. 29-ni kyujhaMjhANe-niyuddha / dhyAna. 30-saMgajhANe--saMgadhyAna. 31. saMgarha jhANe-saMgrahadhyAna. 32. vavahAraMjhANevyavahAra dhyAna 33. kayaviyaMjhANe-phaviyadhyAna. 34. atthadaMDajhANe-anarthadaMDaththAna. 35. AgaMjhANe-AgadhyAna. 26. aNagaMjhANe-anAgadhyAna. 37. aNaIllejhA-raNaviladhyAna. 38. veraMjhANe-vairadhyAna. 39 viyarkajhANe tritadhyAma. 40. hiMsaMjhANe-hiMsAdhyAna. 41. hAsa
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhANe-hAsya dhyAna. 42. pahAsaMjhANe-prahAsya dhyAna. 43. paosaMjhANe-pradeSa dhyAna. 45. pharasaMjhANe-parUSadhyAna. 45. bhayaMjhA -bhayadhyAna. 46. rUvaMjhANe-rUpadhyAna. 47. ampapasaMsaMjhANeAtmaprazaMsAdhyAna. 48. paranidaMjhANe-paraniMdAdhyAna. 49. paragarihaMjhANe paragahadhyAna. 50. parigahaMjhANe-parigrahadhyAna. 51. para5rivAyaMjhANe-para5rivAdadhyAna. para. para saNuMjhANe- paradUSaNadhyAna. 53. AraMbhaMjhANeAraMbhadhyAna. 54. saMraMbhajhANe-saMraMbhadhyAna. pa5.pAvANuMmAyaNuMjhANe-pApAnamedanadhyAna. 56. ahigaraNuMjhANe-adhikaraNa dhyAna. pa7. asamAhimaraNuMjhANe-asamAdhimaraNadhyAna, 58. karmodaya pazcayaMjhANekarmodaya pratyaya dhyAna. 59. IdruigAravaMjhANe-ddhigaurava dhyAna. 60. rasagAravaMjhANe 61. sAyAgAravaMjhANe 62. averamaNUMjhANe. 63 amuttimaraNuMjhANe-amuktimaraNadhyAna. pasuttassavA-prasuptasyavA. paDibuddhassavA-jAgRtassavA. jeme kaI devasio, rAIo, uttamaThe, aIkrame, vaIkkama, aIyAre, tassamicchAmi dukakaDa. bhAvArthaupakta tresaTha durgAna mAMheluM keI dhyAna karyuM hoya-sutAM athavA jAgatAM, divasa ke rAtri saMbaMdhI kaI atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra doSa thaye hAya tenuM mithyA duSkRta heje. uparokta tresaTha durgAnA AtmAne AzravathI bhare che. mATe tenuM svarUpa samajI tethI hamezAM alagA rahevuM. e duvRtti jyAM sudhI hoya che tyAM sudhI AtmA svarUpa ramaNIya banato nathI. paNa e vRttio jyAre baMdha thAya tyAre AtmA Atma svarUpamAM vizrAMta thAya che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe jJAna dhyAnanA aLathI AtmAne parabhAvathI dUra karI sva svarUpamAM lIna karavAnA upAya javA joIe. tyAM azubha ganI pravRtti te pApa baMdhananuM kAraNa che. ane bhAganI pravRtti te puNyabaMdhananuM kAraNa che. paNa nizcayathI te jJAna, darzana ane cAritranI pravRtti teja gya che. jo ke vyavahAra naye zubha ganI pravRtti paNa anukaraNiya che. paNa te nizcayane anukula joIe. ratnatrayanA ArAdhana sivAyanI zubha pravRtti te puNya phaLane Ape, paNa saMsAra paribhramaNuM karAve. ane ratnatrayAnuyAyi zubha pravRtti krame krame (paraMparAe) mikSaphaLane devAvAlI che. mATe sAdhyane IcchanArAoe sAdhanane choDavuM nahiM. sAdhyanI siddhi thaye sAdhananI jarUra nathI. paNa sAdhya samajyA vinA kevaLa sAdhananI takarArathI ja AjakAla jainemAM matabheda upasthita thayA che. tethI AtmaprazaMsA ne paraniMdA karI vinA kAraNe karmone bAMdhe che. valI pitAnA ga7nA kadAgrahane vaza thaI potAnI mAnyatAne draDha karavA keTalAke aneka kutarko karI rahyA che. paNa satya mArganI oLakhANa sivAya bIcArA bhUlA bhame che. paNa jeonI aMtaradraSTi jAgRta thaI che ane jeoe vastu-dharmane nirNaya karyo che teo prAya: takarAra (vivAda) mAM utaratA nathI. satya mArga upadeze che ane Acare che. kAraNa mekSane IjA keIe rAkhyo nathI. paNa jeo samyajJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanA kare che, teo mokSa meLavI zake che e niHzaMsaya che. syAdvAdanA siddhAMtane jeo sArI rIte samaje che teo te guNagrAhaka thAya che. ane denI upekSA kare che ane pAtaMjalI pramukhane jyAre sAnusArI kahyA che to
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTadarzana jina aMga bhANI?" ema jyAre mahAna purUSa kahe che tyAre jena nAmadharAtranArAo sAthe virodha kema kare? kAraNa vIza tirthaMkarane sarva keI jenI mAne che. paMcaparameThine jApa kare che. navatatva, SaTadravya vigerene mAne che. mATe sAmAnyathI keTaleka aMze samAna che. jo ke keTalIeka bAbatamAM judApaNuM che; to paNa sAmA pakSavAlAne yuktipUrvaka zAstranI dalIlathI samajAvavuM paNa durvacanane uccAra karI sAmA pakSane niyavacanathI nivAjavA e ziSTajanene zabhAspada nathI. emAMthI koInuM kalyANa na thAya paNa ulaTuM kaleza vadhe. Aja kAla kaI jJAnI nathI, paNa zAstra paMcAMgI sammata (keTalAke nathI mAnatA.) ane suvihita AcAryanI paraMparA pramANa che. paNa te paraMparA paNa tathAvidha saMpradAyanI hInatAvAlI che. "saMpravAhInatvA tirathAnadhruva tathavidha kANA mAvA" vigere vacane zAstramAM dekhAya che. vartamAna kAlamAM chatavyavahAra paNa te pramANa che ke je suvihita purUSae Acaryo hoya ne zAstra virUddha na hoya. valI sAvadha na hoya te pramANa che. have pAMca vyavahAra kahe che. 1. Agama vyavahAra. 2. zrata vyavahAra. 3. Ama vyavahAra. 4. dhAraNa vyavahAra. 5. chata vyavahAra. . gAzAkaaagm, suya, ANA, dhAraNA ya jIya ca paMca jamAyA - jyA, pari zakarA, yuvA rAja
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 jeNe karI jIvArdika vyavaharie tene vyavahAra kahIye. athavA sAdhune pravRtti, nivRttirUpa vyavahAra. tenA kAraNa paNa je jJAnavizeSa te vyavahAra kahiye. have gAthAnA sAmAnya artha kahe cheH = " " 1. Agama vyavahAra-te " te " jenA vaDe padArtho jaNAya te jJAnane Agama kahIe. tevA jJAnInA vyavahAra te - 1. kevalI, 2. manaparyavajJAnI, 3. avadhijJAnI, 4. caiAdapUnvi 5. dezapU,i 6. navapUva sudhInA je vyavahAra te Agama vyavahAra. e atizaya jJAnavAlAnA vyavahAra te zruta jJAnavAlAthI judA hAya che. tene bhaviSya kAlAdinuM jJAna hAya che. 2. zruta vyavahAra--jIjJe" je saMbhalAya te zruta. te zrutanA akSara "siddhAMtanA akSara." valI muninA je zruta anusAre vyavahAra te. 3. AjJA vyavahAra-te je AjJA- Adeza ApIye te. 4. dhAraNA vyavahAra-te zudika pAsethI dhArI rAkhavuM te. 5. jIta vyavahAra. te jIta zabde AcAra te jIta vyavahAra. e pAMca vyavahAranA have vizeSathI artha kahe che: 1. prathama je Agama vyavahAra te pUrvokta kevalI pramukha cha prakAranA heAya che. temAM prathama AleAyaNA kevalInA sadbhAve kevalI pAsethI levI. kevalonA abhAve manaparyavajJAnI ema kramaza: AgaLanA abhAve pAchaLanA pAsethI levI. tathA kevalI pramukhane che te samasta aticAra pAte jANe che chatAM paNa AlAcanAnA lenAra peAteja dvASa pragaTa kare. te je sarva dASa pragaTa na kare, paNa mAyA karIne geApave te tene phrIthI kahe ke-
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 hajI aticAranI AlecanA karI, zalya rAkheA nahi. chatAM paNa jo epavIne rAkhe tA prAyazcita Ape nahi, ane ema kahe ke anyatra zuddhi kare. paNa jehune svabhAve ja na sAMbhaLe paNa kapaTathI geApave nahi. tevAne pratyakSajJAnI tA lAgelA sarva dUSaNanuM varNana karIne kahe. paNa mAyAvine kahe nahi. ahiMyA cAda pUbdhi yadyapi parAkSa jJAnI che tathApi upayAga devAthI ANe. valI ema paNu na samajavuM je Agama vyavahArI te sarva doSa jANe che mATe tenI AgaLa prakAza karavAnI jarUra nathI, kemake peAtAnA dvASa prakAza karavAmAM ghaNA guNA samAyalA che. kAraNa sAnanA tyAga karI peAtAnA deASA pragaTa karavA e mahA duSkara kArya che. ethI samyak ArAdhanA thAya che. gurU paNa AlecanA lenArane utsAhanI vRddhinA artha ema kahe ke huM vatsa! tuM dhanya bhAgyavaMta che, ke je mAnanA tyAga karI pAteja peAtAnuM rahasya pragaTa karyuM che--kare che. ema kaDe tethI samasta prakAre ni:zalya thaIne je gurU prAyazcita Ape te sahu grahaNu kare. 2 zruta vyavahAra-AcAra prakalpa, nizitha--vyavahAra, bRhatkalpa, dazAzrutaskaMdhAdi cheda sUtrA, agyAra aga ane zeSa AThe pUchyuM paNa zrutavyavahAramAM che. have je zrutavyavahArI hAya te AgalAnA abhiprAya jANavAne mATe tenA mukha thakI traNavAra dUSaNa kahevarAve paNa ekavAra nahiM. kemake A sAcA manathI Alece che ke juThA sanathI AleAce che te abhiprAya jANI zake nahiM tethI pahelIvAra kahe tyAre ema kahe ke mane niMdrA hatI jethI meM sAMbhaLyuM nahiM. tyAre krIthI khIjIvAra kahe tyAre ema kahe
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke me barAbara haiyAmAM dhAryuM nahi. pharIthI trIjIra kahe tyAre cokkasa nakadI) kare che e nirmAyI che. ane je viparIta kahe te samajavuM ke e kuTila che. pachI tene pAMca divasa sahavAsa karI khAtarI karavI. je mAyAvi jaNAya athavA jUThuM kahe te tene prathama jUThAnuM prAyazcita ApI pachI AlecaNA Ape. e bIje vyavahAra. 3. AzA vyavahAra-te be gItArtha AcArya heya paNa jaMghAbaLanA kSINapaNathakI vihAra karI zaktA nathI. ane ane judA judA dUra dezAMtaramAM rahyA che paNa mAMhomAMhe maLI zakatA nathI. te bemAMthI eka AcArya prAyazcita levA Icche che. ane tevA gItArtha ziSyanA abhAve dhAraNa kuzala agItArtha ziSyane siddhAMtanI bhASA guDhArtha aticAra, AsevanAnA pada kahI bIjA AcArya pAse mokale. pachI te AcArya tenA aparAdha sAMbhaLIne dravya, kSetra, kALa, bhAva, saMdhayaNuM, dhRti, balAdino vicAra karI pote tyAM jAya. athavA tathAvidha gItArthe ziSyanI sAthe kahevarAvI mokale. athavA tenA abhAve je Avyo che tene ja pharI AcAravizuddhi kahIne mekale. gAthA - AyAra pakappAiM, sesaM savvaM suyaM viNidilu,' desaMtara ThIyANaM, gUDha payAloyaNA ANA. // 1 // artha-AcAra prakAdi zeSa sarva kRta te zrata vyavahAra che. ane dezAMtaramAM rahelAonI je guDha padenI AlocanA te AjJA vyavahAra che.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 dhAraNA vyavahAra. gAthA = gIyatthama dinnaM, - zuddhaM, avirAdi uNa taha eva; diMttassa dhAraNAtaha uddhiya paya dharaNa ruvAvA // 1 // artha: kAika gItAyeM savitta AcArye kAika ziSyAdikane koika aparAdhane viSe dravyAkrikAcAre temane je vizuddhi (prAyazcita) dIdhI heAya te ziSya gurUnI ApelI zuddhi manamAM dhArI rAkhe. ane khIjA koikane tenAja aparAdhe teja vizuddhi Ape. te dhAraNA vyavahAra jANavA. temaja udhRta pada dharaNu rUpa dhAraNA te AvI rIteH kAika vaiyAvRttvanA karanAra ziSya che paNa te samasta chedya zrutane ceAgya nathI te vAre AcArya tenA upara prAsAda karIne keTalAMeka prAyazcitanAM padonA uddhAra karIne te ziSyane kahe. te padmAne ziSya dhArI rAkhe. ane te dhAraNAnA pado vaDe kArya paDe AleyaNA Ape. 5. jItavyavahAra kahe che:gAMthA: davAi cittiuNaM, saMghayaNA iNi hANi mAsajjha; pAyacchinna nIya, Dha yA na nairdi pachaeN. // 2 // artha: pUrvakAle je aparAdhamAM sAdhue ghaNuM tapa karI tenI zuddhi karatA hatA teja aparAdhamAM * sAMprata'- hamaNAnA kALamAM dravya, kSetra kAla, bhAvanA vicAra karIne saMghayaNu, dhRti, alAdinI hAnI jANIne je ceAgya tapanuM prAyazcita ApavuM. tene samaya bhASAe jIta evuM gItArthe purUSA nAma Ape che. athavA je prAyazcita je AcAryanA gacchamAM sUtrathI yUnAdhika pravartya hAya tene rUDha jItavyavahAra
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 kahIe. e pAMca vyavahAra mAMhenA kAi paNa vyavahAra sahita gItArtha thAya tenA pAsethI prAyazcita levuM. paNu agItArthe pAsethI levuM niha. agItA pAsethI levAthI doSanI utpatti thAya che. kahyuM che ke-agItArtha AleAyaNAnI vidhi jANatA nathI, mATe tenI pAsethI prAyazcita levAthI, lenAra tathA ApanAra banne saMsAramAM bhame che. kAraNa ke te nyUnASika Ape tethI AzAtanA lAge. AzAtanA te mithyAtva che. je gItArtha hAya te samasta vastu svarUpane jANe; mATe vastu svarUpane kahe che:duhA: AMkhA ma mIMsasI mIMcamana, nayaNu nihALI joya; apeA appA kheMcIeM, tA avara no kAya. 515 Agama aNu bhaNIce kahyuM, bhaNye kichyuM vizeSa; ekaNu padma jANyA vinA, na gaI mamatA reSa. rA jainamata sanayAtmaka che. anya matA eka eka nayathI pragaTyA che. auddhamata Rju sUtra nayathI pragaTela che. vedAMta mata saMgraha nayathI, sAMkhya naigamanayathI, yAga vaizeSika zabda nayathI pragaTela che. mATe sarve naya guMthIta syAdvAda (anekAMta ) jaina mata sarvotkRSTa che. jema agninA kaNIyA dAvAnalane na jItI zake, athavA siMdhu nadInA vega te samudrane na pahoMcI zake, pattharanA khaMDa merU parvatane na dAkhI zake, ema sarve nayAzrita jinAgamane ekAMtavAdI paradarzanI dUSaNa na ApI zake. have nayanuM svarUpa kahe cheH je anaMta dharmAtmaka vastu che temAM ekanI mukhyatAe varNana kare tene naya kahIe. ane je ekanI mukhyatAe
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 varNana kare ne bIjAne gANutAe (apekSAe) rAkhe te sunaya. tathA eka naye varNana kare ane anya nayanuM khaMDana kare te durta jANu. sAta nayenA nAma yathA: 1-naMgama. 2-saMgraha. 3-vyavahAra. 4-jusUtra. 5zabda. 6-samabhirUDha. 7-evaMbhUta. - have vizeSArtha kahe che - 1. naigamanaya-te jene eka game nathI te naigama--e naya aMzagrAhI che. vastunA aMzane saMpUrNa vastu mAne che. kAraNa abhavya jIvanA madhya aSTa rUcaka pradeza nirAvaraNa hevAthI tene paNa siddha samAna mAne che. athavA sUkSmanidiyA jIvamAM akSaranA anaMtamAM bhAga jeTale jJAnane aMza hovAthI siddha samAna mAne che. valI teramAM cAdamAM guNasthAnamAM vartatA kevalIone karmane aMza hovAthI saMsArI mAne che. tathA trikAla viSayi ane saMkalpa tathA upacAre vastune mAne che. 2. saMgrahana-sAmAnyagrAhI che. te sAmAnyathI juduMvizeSa cheja nahiM ema mAne che. jema AMbe, nIMba vigere vizeSe vanaspatirUpa sAmAnyathI judA nathI mATe AkAzapuSpanI jema vizeSa cheja nahiM ema mAne che. arthAta e naya sattAgrAhI che. 3. vyavahAranaya-te vastu svarUpane vizeSa rUpaja mAne che. vizeSa thakI bhinna keI sAmAnya cheja nahi. kAraNa ke kahe ke-mAre vanaspati levI che te zuM leze ? AMbo vigere vizeSa nAma lIdhuM tyAre grahaNa thAya che. valI lokamAM pravejana paNa "amUka auSadha karo" ema vizeSathI ja thAya che, paNa mAtra (sAmAnya) auSadha karo te kaI karatuM nathI. mATe
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 vizeSathI juduM sAmAnya nathI. e naya vaDeja lekavyavahAra cAle che. jema gacchatIti ge. athavA pake jAteti pakaja. chatAM paNa gAya, kamala vigere. ItyAdi vyavahAra nayathI che. athavA jIvanA tathA pudagalanA bheda badhA vyavahAra nayathI che. gAthA - pajjattA pajjattaya, je suhumAya bAyarAya je ceva; dehesu jIvasannA, suttevavahAra do uttA // 1 // 4. bAju sUtranaya-ju eTale saraLa. atita, anAgata kAla choDI vartamAna kAlamAM je vastu je svarUpe hoya te ja svarUpe mAne. sAdhune veza chatAM gRhasthapaNAnA bhAvamAM vate. hoya te gRhastha kahe. athavA sAmAyikamAM sthita zrAvakanA pariNAma je hATamAM heya te hATasthita mAne. e naya upagAhI che. 5. zabdanayae naya vyAkaraNa vyutpattithI utpanna thaela zabdanA arthane aneka paryAya karI eka artha mAne che." 6. samabhirUDha naya-e naya paryAya bhede artha bheda mAne che. ghaTa, kuMbha, kalazAdine judA judA artha mAne che. 7. evaMbhUta naya-te eka paryAya abhidheya vastu paNa svakIya kArya karatuM hoya te mAne. jema zaka siMhAsana upara beTho hoya te ja zaka kahe, anyathA nahi. e sAte nayAyattara vizuddha che. ekeka nayanA se, so bheda thAya che. temAM pelA cAra nA dravyArthika ane pAchalanA traNa naye paryAyArthika che. e janabhadra gaNInI vyAkhyA che. ane siddhasena divAkaranI vyAkhyAe pahelA traNu naya dravyArthika ne pAchalA cAra naya paryAyArthika che.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 have sAte naye dharma kahe che. 1. nagamanAya te sarve dharma mAne che. kemake madhAma dharmane mAne che. 2. saMgrahanaya te lAcArane dharma kahe che. eTale anA cAranA e nace tyAga karyo. 3. vyavahAranaye sukhanuM kAraNa te dharma. e nace puNya karaNIne dharma mAnyA. 4. rUjI sUtra nayeupayoga sahita vairAgya pariNAma te dharma. e nayamAM cathA pravRttinA pariNAma pramukha dharmamAM gaNyA. te te mithyAtvIne hAya. 5. zabdanaye--samati teja dharma. kAraNa badhA dharmanuM mUla sumati che. e nayanI hadamAM zuddha dharma jIva pAme. 6. samabhaDha naye--khaTa dravyanA svarUpane oLakhI Atma svarUpa dhyAve ane parabhAvanA tyAga kare. evA jJAna, darzana, cAritra rUpa AtmAnA pariNAma te dharma. e naye sAdhaka siddhanA pariNAma lIdhA. 7. khevaMbhUta naye--zukala dhyAna, rUpAtIta pariNAma, kSapaka zreNi, karmakSayanA kAraNe te dharma. je vastunuM mULa svarUpa te dharma. je meAkSa rUpa kAryane kare te dharma. e sAtenaye dharma kahyA. have sAte nace siddhapaNuM kahe cheH 1. naigamanace-sarva jIva siddha che, kemake sarva jIvanA madhyASa pradeza "ka" siddha samAna nirmaLA che. 2. saMgrahanaye-sarve jIva sattAe siddha samAna che, eTale e naye paryocArthika nace je karmasahita avasthA che te TALIne dravyArthika naye mUla sattA agIkAra karI.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 108 3. vyavahAra naye vidyA, labdhi guNe je siddha thayA te siddha. eTale e naye bAhya tapa pramukha aMgIkAra karyA. 4. trAju sUtra naye-jeNe pitAnI siddhapaNunI sattA oLakhI ane tenAja dhyAnanA upayogamAM je jIva varte che. te samaye te jIva siddha jANa. eTale e naye samakitI jIivane siddha samAna gaNyA 5. zabdana-je zuddha zukla dhyAnanA pariNAma, nAmAdika nikSepe siddha. te siddha. 6. samabhirUDhanaye-je kevaLajJAna, kevaladarzana, yathAkhyAta cAritra guNe sahita te siddha. eTale e naye teramA, codamAM guNaThANAvAlA kevaline siddha kahyA. 7. evaMbhUtaye-jenA sarva karmamaLa bhasmibhUta thayA. je lekAMte bIrAjamAna ane aSTa guNa saMpanna te siddha jANavA. have sAte naye mekSanuM svarUpa kahe che. 1. naigamanaya-je gatyAdibaMdhanathI chuTayA tene mekSa kahe che. 2. saMgrahanaya-pUrvakRta karmathI chUTA thayA ane dezathI ujajavaLa thayA tene mekSa kahe che. 3. vyavahAranayaparita saMsArI, tathA samakitIne mokSa kahe. 4. Rju sUtranaya-kSapakazreNi caDayA tene mikSa kahe. 5 zabdanayasagI kevalIne mekSa kahe. 6. samabhirUDhanaya-zailesI karaNa guNavAlAne mokSa kahe. 7. evaMbhUtanaya-siddhakSetre pahoMcyA tene siddha kahe. e sAta na mAne tene samakitI kahIe ane emAM kiI paNa nayane utthApe te mithyAtvI.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 - have nikSepAnuM svarUpa kahe che - - 1. prathama kaI paNa vastunA nAmane nirdeza karIne belAvavo. te nAma. jema keIkanuM dhanapAla evuM nAma hAya.. te yadyapi nirdhana hAya tathApi tene dhanapAla kahevAya che. 2. bIjo-sthApanA nikSepe-te kaI paNa vastunI sthApanA karavI. AkAra rUpa te sthApanA nAmasahitaja hoya. jema iMdrAdikanI mUrtinI sthApanA karavAthI te IMdranA nAmathI oLakhAya che. 3. dravyanikSepe-te upayoga vinA vastunuM grahaNa karavuM. te dravya nikSepo " magvaLavaM " Iti anugadvAra. vacanAt tathA je bhAvanuM kAraNa hoya te dravya nikSepe. 4. bhAva nikSepa -te pite upaga sahita vastunuM grahaNuM karavuM te bhAva nikSepe. - dareka vastumAM cAre nikSepA avazya hoya che. Adya traNa nikSepa kAraNa che ne bhAva nikSepe kArya che. prathamanA traNa nikSepA sivAya bhAva nikSepa thAya nahi ane bhAva nikSepa sivAya traNa nirarthaka che. mATe cAre nikSepA mAne tene samaktiI jANavA ane ekapaNa uthApe tene mithyAtvI jANavA. lokamAM paNa nAma nikSepA sivAya vyavahAra thato nathI. jema keIne AMbo le che ema kahyuM tyAre nAma nikSepe thaye. AvA AkAravAle le che ema kahyuM tyAre sthApanA nikSepa thayo. amuka dravyane levo che tyAre dravya nikSepa thayo. temaja A bAja che. ene cokasa AtmAmAM nirNaya thaye, AMbAnA upayogamAM varjyo tyAre bhAvanikSepa thayA. mATe cAre nikSepe karI vastu svarUpa jANavuM
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ have sama bhaMgInuM svarUpa kahe che - 1. svAdasti bhAMge-eTale kathaMcit sarva padAthe pitAnA svavyAdike karI chatA che. jema ghaTavya-dravyathI mATIne, kSetrathI rAjanagarane, kAlathI uSNakAlane, bhAvathI zyAma che. ema sarva dravya pitapatAnA rUpe chatA che. 2. svAnnAsti-sarvapadArtha karthacit paradravya, parakSetra, parakAla ane parabhAvathI achatA che. jema ghaTa te dravyathI ghaTa rUpa, kSetrathI staMbhatirthane, kAlathI zItakALane, bhAvathI raktarUpa nathI. 3. svAdapti sthAnAsti-trIjo bhAge sarva padArtha paryAyanI apekSAe vicAratAM svadravyArdike astirUpa che ane para dravyArdike nAstirUpa che. 4. syAddhaktavyuM-sarvapadAthe sva dravyAdikathI chatA ane para dravyAdikathI achatA che. ane te eka samayamAM che paNa te kahI zakAya nahi. kAraNa zabda bolatAM asaMkhyAtA samaya lAge. mATe kathaMcit vidhiniSedha yugapavidhithI avaktavya che. pa. svAdasti avaktavya-vastunA eka dezamAM svadravyAdikanI vivikSA karIe tyAre te atirUpa che ane bIjA dezamAM yugapat vyAkhyA karIe tyAre avaktavya che-ema pAMcame bhAge jANa 6. syAnAsti avaktavyavastunA ekadezamAM paravyAdikanI vivikSAe nAstirUpa che. ane bIjA dezamAM sugamatuM vyAkhyAe avaktavya che. 7. svAdati sthAnAsti syAdavaktavya-vastunA eka dezamAM svadravyAdikanI vivikSAe atirUpa che. bIjA dezamAM para dravyAdikanI vivikSAe nAstirUpa che ane yugapatu vyA
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 khyAe avaktavya che. e sAtamA. temAM pahelA, khInne ne ceAthA e traNa bhAMgA salAdezI dravyArthi naye che. ane khIjA cAra bhAMgA vikaLAdezI paryAyAthI nace che. have vastunu dravyAdi cAra bhedanuM svarUpa kahe cheHsarve jIva mULa caitanya lakSaNe sarve sarakhAM che; paNa vyAdi cAra bhede judA che. 1. dravyathI piMDapaNe sarve jIva judA che. dareka jIva pAtapAtAnA guNa paryAyanA samuhanA piMDa te vaDe judA che. kAI kAinA guNa paryAyanA piMDa koI kAImAM maLatA nathI. mATe anaMtA jIdravya bhinna bhinna che. ema pudgala paramAruM paNa jaDanA lakSaNe sarakhA che. paNa sarva paramANuM dravyapaNe judA che. je kALe puchIe te kALe teTalAMja thAya, paNa vadhe ghaTe nahi. 2. kSetrathI avagAhanApaNe jIvAdi dravyanA pradeza judA che, paNa dravyathI judA paDe nahi. samilita asaMkhyAta pradezAvagAhI rahe. guNu paryAya sarvapradeze anaMtA che te guNuparyAya eka pradeza mUkI khIjA pradezamAM jAya nahiM. paryAya vibhAga ekanA ne pradezanA sarakhA avagAha che. paNa te paryAya anaMtA bhinna che ane te anaMtA pradeza maLIne je eka kArya kare tene guNu kahe che. 3. kALathI bheda te eka vastumAM utpAtta, vyaya, rUpaparyAya palaTavAne mAna te samaya. ema samaye samaye agurU laghu poyanI hAnI-vRddhi thAya che. tema atIta kALe anaMtI thaI che. te varttamAna pravRttinI paraMparA rUpa che. bhaviSya kALamAM anatI thAze te yeAgyatA rUpe jANavI. aMtIta kAlane
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11ra ke bhaviSya kAlane kaI Dhagale nathI. paMcAstikAyanI vartanA paraNAma te kAla che. "saMvattAruM pU, ho vastra reva pADyo" ItivacanAt 4. bhAvathI bheda te dareka paryAya bhinna bhinna kArya kare te bhAvabheda. have paddhavyanuM kiMcisvarUpa kahe che - 1. dharmAstikAyagatimAna jIva ane pudagaLane sahAya kare te eTale jema masyanI gatine sahAyaka jaLa che tema jIva ane pugaLane sahAyaka dharmAstikAya che. - 2. adharmAstikAya-sthitimAna jIva puddagaLane sahAya kare te. jema pathikane sthita karavAmAM sahAyaka vRkSanI chAyA che tenI peThe. ( 3. AkAzAstikAya-jIva pugaLane avakAza Ape te- bhIMtamAM khIlI ThekavA (nAMkhavA)nI jema. e AkAzAstikAya sarva dravyanuM AdhAra che. bhAjananI jema. emAM sarvadravya rahe che. e dharmAstikAyAdi traNenA skadha, deza ane pradeza ema traNa traNa bhede che. saMgrahana karI asaMkhyAta pradezAtmaka dharmAstikAya eka skaMdha rUpa che. vyavahAra na karI dravyane eka skadha chatAM buddhi parikalpIta dvibhAga, vibhAga pramukha ghaNA deza che. ane Aju sUtra naye karI enA jeTalA pradeza che te pratyeka pradezane dharmAstikAya kahIye. ema traNenuM jANavuM. 4. pudagalAsti kAya-te pUrNa tathA galana dharmayukta je dravya te pugala-eTale keIka skaMdhane viSe pudgale pUrAya ane keIka skaMdhamAMthI vikharAya e pudgalene svabhAva che. tenA cAra bheda che.'
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 - 1. skaMdha, 2. deza, 3. pradeza, 4. paramANuM. temAM be pradeza ekaThA thAya te dvipradezI skaMdha. traNa pradezonuM tripradeza skaMdha. ema eka eka pradezanI vRddhi karatAM yAvat saMkhyAta pradezI, asaMkhyAta pradezI, anaMta pradeza skaMdha ema anaMta bheda thAya che. 2. deza-te skaMdhane dvibhAga, tribhAga, ItyAdi rUpa jANo. eTale keIka skaMdhanA be vibhAga karIe te be deza thAya. traNa vibhAga karIe to traNa, ema cAra, pAMca, saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta thaI zake - 3. pradeza-te jene aMza na thAya, niraMza te pradeza kahevAya. deza te aneka pradezavAluM hoya che, ane pradezane vibhAga hete nathI e taphAvata che. 4. paramANuM te jenA be vibhAga na thAya. A chedya, abhedya, ekAkI (chUTA) hoya te paramANuM. paramANuM je skaMdhathI chUTA heya te kahevAya, ane pradeza te kaMdhane avibhAjya aMza e pratyekamAM taphAvata che. 5. kALa-te nava jIrNotpAdaka jANavo. kAraNa pudagala ane jIva e be pariNAmI dravya che. temAM bALa, vRddha, tarUNAdi paryAyanuM kAraNa kAla dravya che, temaja Rtu vibhAga, meghavRSTi ItyAdi kAle karI thAya che. caMpakAdi vRkSane phaLa, phUla kAle karI Ave che, mATe dravya che, kAraNa vyavahAra naye aDhIdvIpa vyApI, addhAkAla che. te eka samaya vartamAna lakSaNa che. te vartamAna samaya paNa anaMta che, kAraNa jeTalA pudagala dravyanA paryAya che te pratyekane viSe ekeka vartamAna
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 samaya che, mATe anate che, vizcayanaye te vartanAdi lakSaNa kAla te dravyane paryAya che, paNa vyavahAranaye kAladrAvya che. je ema na mAnIe te dravya pAMca ja thAya, paNa te te sUtrakArane ISTa nathI. jenAgama ubhaya naya saMmatta che. zrI bhagavatI, uttarAdhyayana, prajJApanAdi sUtramAM cha dravya ane tenuM alpabadutva vigere kaheluM che. 6. jIvAstikAya-te caitanya lakSaNa che. tenA be bheda- eka sAkAra te jJAna ane bIje nirAkAra te darzana-e lakSaNavAla chava hoya che. tenA be bheda-eka siddha ne bIjA saMsArI. temAM siddha padara bhede che. te pUrva avasthAne lIdhe thAya che. saMsArInA trasa, sthAvarAdi bhede aneka bheda thAya che. sarva jI anaMta che. have pratyeka dravyanA guNa, paryAye kahe che - 1. dharmAstikAyanA 4. guNa. 1-arUpI. 2-acetana. 3-akriya. 4-calana sahAyaguNa, ane paryAya cAra te, 1skaMdha -deza. 3-pradeza. agurU laghu. ra-adharmAstikAyanA 4 guNa. 1-arUpI. ra-acetana. 3-akriya.4-sthira sahAyaguNa. ane paryAya paNa pUrvavat cAra che. 3. AkAzAstikAyanA 4 guNa, temAM traNa pUrvavat , e avakAza dAna, paryAya cAra pUrvavatu. - 4. pudagalAstikAyanA cAra guNa. 1-rUpI. 2-acetanA 3-sakriya. 4-pUraNu, galana. ane paryAya cAra. 1varNa. 2- gaMdha. 3-rasa. 4 sparza.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 5. kAlanA cAra guNa. temAM traNa pUrvavatuM. cothA vartanalakSaNa paryAya cAra. 1-atIta. 2-vartamAna. 3-anAgata. 4-agurU laghu. 6. jIvanA cAra guNa. 1-anaMtajJAna. ra-anaMta darzana. 3-anaMtasukha (cAritra). 4-anaMtavIrya, paryAya cAra. 1a vyAbAdha. 2-anavagAha. 3-amUrta. 4-agurU laghu. e Sa dravyanuM svarUpa. vizeSa anya zAstrathI jANavuM. have dravya guNa paryAyanuM svarUpa kahe che - dravya, kSetra, kAla ne bhAvanA je bhede te sarvanuM ekaThA malIne piMDapaNe je samudAya AdhAra te dravya te eka eka dravyanA pratipradezamAM svasvakArya karavAmAM sAmarthyavAlA anaMtA avibhAga rUpa paryAne samudAya te guNa bhinna kArya karavAmAM sAmarthya rUpa bhinna guNanA paryAye bhinna (judA) hoya che. jema jJAnaguNa jANavAnuM kAma kare che, darzana guNa dekhavAnuM kArya kare che, te tenA paryAye judA judA che. ema anaMtA guNa che. te ekekA guNanA anaMtA anaMtA paryAya che. jema se (100) tAMtaNAne eka doraDe karyo. te tAMtaNunAM samudAyathI deraDe judo nathI, te doraDAnA avibhAga-tAMtaNA rUpa paryAye che, tenI peThe guNa paryAyanuM bheda ane abhedapaNuM samajavuM. e avibhAga rUpa paryAya te chatI paryAya ane te deraDA vaDe jema aneka kArya thAya tenI peThe chatI paryAyathI je navIna navIna kArya thAya te sAmarthya paryAya kahevAya. temAM AtmAnA guNa ane paryAya che te AtmAne hitAvaha che, ane para saMgathI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpanna thayela je guNa ke paryAye te AtmAne hitakara nathI. deva, nArakAdi bhava paryAya, temaja sAtA vedanIyAdi puNya. prakRti e badhA paranA sAgathI che. jJAna, darzana, cAritrAdi guNe ja AtmAne samavAya saMbaMdha hovAthI te AtmAthI judA nathI te yathArtha jJAna sivAya AtmA paravastumAM muMjhAI rahyo che tenuM kAraNa hajI zarIrAdi parabhAvanI mamatA chUTI nathI. deha eja huM chuM, evI buddhi eja bhrama che. te jyAre, huM dehathI nyAro chuM, huM ajara, avinAzI, akhaMDa sattAnA siddha samAna chuM, paNa anAdikALathI karmanA saMgathI baMdhAela chuM, mATe have huM ethI mukta thavA udyama karuM, bAhirAtmabhAvane tyAga karI ane aMtarAtma dazAmAM rahI paramAtma bhAvane pragaTa karuM, evI jIjJAsA utpanna thAya tyAre AtmAne baMdhananAM kAraNe tapAse tA. 1-mithyAtva. 2-avirati. 3-pramAda. 4-kaSAya. 5-ga. che te, ane AtmAne mUkta karAvanAra. 1-samakita. 2-virati. 3-apramAda. 4-akaSAya. pa ganirodha che, te kramaza: baMdhane trADe che. eTale jeTale aMze karmabaMdhana tUTatA jAya teTale teTale aMze AtmA karmathI mUkta thato jAya. sarva karmabaMdhana tUTe tyAre AtmAne sarvathA mokSa thAya. jema sUryanI prabhA vAdaLAMthI AcchAdita thaela hoya, te eTale jeTale aMze vAdaLAM khasatAM jAya-dUra thatAM jAya, teTale teTale aMze sUryaprabhA nirmaLa thatI jAya che, ane jyAre tamAma vAdaLAM dUra thaI jAya tyAre saMpUrNa sUryaprabhA jhaLakI nIkaLe che. tema sarva karmanA nAzathI Atmajyoti jhaLakI nIkaLe. tene krama guNasthAnanuM svarUpa jANavAthI samajI zakAya ?
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ cada guNa sthAnakanAM nAme kahe che - 1. mithyAtva guNa sthAnaka. 2. sAsvAdAna. 3. mizra. 4. avirati samyaguDhaSTi. 5. dezavirati. 6. pramattasayata. 7. apramattasaMyata. 8. apUrva karaNa. (niyatibAdara) 9. anivRtti bAdara. 10. sUkSma saparAya. 11. upazAMtamUha. 12. kSINameha. 13. sagI kevalI. 14. aAgI kevalI. ItinAma pUrNama. 14 guNasthAnakenuM svarUpa kahe che - 1. je bhavya jIvo puSkaLa nidrAvasthAmAM rahetA hoya te jIvone nizcayathI paheluM, bIjuM, trIjuM guNaThANuM hoya che. paraMtu tethI vadhu hovAno saMbhava nathI. A dazAne bahu zayanI dazA kahe che. 2. je bhavya jI-sAmAnyapaNe nidrAvasthAmAM rahetA hoya eTale ke saheja avAja thatAM jAgRta thaI zaktA hoya te jIne nizcayathI ceAthuM, pAMcamuM, chaThuM guNaThANuM hoya che. e dazAne zayana dazA kahe che. 3. je bhavya jIva rAtrinA samaye vadhu TAIma jAgRta avasthAmAM ja rahetA hoya che te ja sAtamAthI bAramAM guNa ThANa sudhI hoya che. A dazAne jAgRta dazA kahe che. - 4. je bhavya sAtamA guNaThANa upara nizcayathI hoya che te jAne rAtrinA samaye svapna AvI zaktA nathI,
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 5. je bhavya jIve bIlala nidrA letA na hoya ane sAthe saMpUrNa taMdurasta dazAmAM rahI zakatA hoya te ja nizcayathI teramA cidamAM guNaThANe heya. Iti naya cakre. have vizeSArtha kahe che - 1. mithyAtva guNasthAna-te jina vacanathI jene viparIta zraddhA hoya te athavA saMpUrNa jinavacanane mAnatA chatAM paNa eka padane na mAne tene paNa mithyAtvI kahiye. yadyapi mithyAtvI che tathApi jaDa, caitanyane bheda karanAra jJAnaguNa sarva jIvamAM hovAthI mithyAtva guNasthAna kahevAya che, athavA mithyAtvI paNa keTalIka prasiddha satyavastu mAne che mATe athavAmithyAtvI paNa bhaviSyamAM anyaguNene prApta karaze ItyAdi kAraNe guNasthAnaka kahela che. mithyAtvanI sthiti abhavya AzrI anAdi anaMta. 2 bhavya AzrI anAdi zAMta. 3paDavAI AzrI sAdI zAMta. Iti prathama guNa. 2. sAsvAdAna--te upasama samakitane prApta karI anaMtAnubadhI kaSAyanA udayathI tenAthI patita thaI jyAM sudhI mithyAtve nathI game tyAM sudhI tene sAsvAdAna samakita kahIye. jema keIe payasAnuM pAna karIne vamana karyuM hoya to te vAre badhuM dUdha nIkaLI jAya paNa mukhamAM thaDe svAda rahI jAya, tema jIvAtmA samyakatvathI paDatA jyAM mithyAtve Ave tenA vacalA vakhatane sAsvAdAna kahe che. pachI avazya mithyAtve jAya. tenI sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa che AvalIkA. Iti bIjuM guNasthAnaka.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 3. mizrane mizra mohanIya karmanA udayathI kAMIka sa va aMza ane kAMIka mithyAtva eza. ema baLa ane dahIMmA mizra rasanI mAphaka jenA pariNAma hoya. athavA nAliera dvIpanA manuSyane jema anna upara rUcI ke arUcI na hoya tema trIjA guNasthAnaka vAlAnA pariNAma sthira na hoya. trIjA guNasthAnanI sthiti jaghanya ne utkRSTa aMtarmuhurtanI hoya che. pachI upara caDe athavA pahele guNaThANe Ave. 4. avirati-jene anaMtAnubaMdhInI cekaDI ane samakita mehanI, mithyAtvamehanI, mizramehanI e sAta prakRtinA kSapazamathI pazama samati hoya. upazamathI upazama ane kSayathI kSAyaka samiti hoya. tene jinendra kathita jIvAdi nava padArthanI zraddhA heya. paNa apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI zrI zreNika nRpa tathA kRSNadinA jema eka navakArazI mAtra paNa paccakakhANa na karI zake. tene avirati samyagdaSTi kahIe. enI utkRSTa sthiti 66 sAgara jhAjherI che. 5. dezavirati-je sarvavRttipaNane IcchatAM chatAM pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI sarvathA tyAga na karI zake. paNa dezathI dvAdaza gratAdi mUlaguNa agara navakArazI Adi uttara guNa paccakkhANu apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA abhAvathI grahaNa kare tene dezaviratI kahIye enI sthiti u0 deze uNuM kroDapUrvanI. 6. pramattasaMcata-pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayanA abhAvathI je sarvaviratine grahaNa kare, paNa pramAdanA vazathI cAritramAM tathAvidha pravRtti karI na zake. tene pramatta saMyata guNasthAnaka kahIye. e guNaThANe azubhaga tathA kRSNAdi
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 lezyA paNa hoya che. enI sthiti u0 aMtarmuhUrtanI hoya che. paNa bhagavatInI TIkAmAM enuM spaSTIkaraNa che. tathA anya mate pramattanI sthiti deze uNuM (sADAnava varSa uNuM) kroDa pUrvanI kahelI che. "e bane mata satya che kAraNa aMtarmuhutenI sthiti pariNAma AzrI che. ane koDa pUrva deze uNa te liMga (veza) AzrI che. " 7 apramatta saMyata-je pAMca prakAranA pramAdathI rahita ane vizuddha lephlAvAlA hovAthI nirmala cAritrI hoya tene apramatta kahIye. enI sthiti u0 aMtarmuhUrta hoya che. chaThTho ane sAtame e bane guNaThANA aMtamuhUrta parAvartana pAme che. arthAt chaThThAthI sAtame ane sAtamAthI chaThe Ave che. bane guNaThANAnI bhelI sthiti deze uNuM koDa pUrvanI hoya che. temAM pramattanuM aMtarmuhUrta moTu ane apramattanuM nAnuM jANavuM. Iti saptama guNasthAnakama, 8. apUrvakaraNa-je pariNAma pUrve kadI paNa prApta thayA nathI. tevA uttama pariNAmanI prApti tene apUrva karaNa kahIye. tenuM bIjuM nAma nivRtti bAdara che. e guNaThANe pariNAmanI vizuddhithI sthitighAtAdi pAMca kArya thAya che. 1. sthitighAta te je moTI sthitinA karma hoya tenI sthitinAM kheDa thaI nAnI sthiti thAya. 2. rasaghAta-te azubhakarmanA tIvra, tIvratara rasa hoya tenAM kheDa thaI maMda, maMdatara thAya. ane zubhakarmanA maMda, maMdatara rasa hoya te tIvra, tIvratara thAya.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. guNazreNuM-te karmanA dalikanI racanA gepuchAkAre thAya. - 4. guNasaMkrama-te pratisamaya udayAvalIkAmAM dalikanuM saMkrama asaMkhyAta guNa vRddhi thAya. 5. apUrva sthiti baMdha-te prati samaya anya anya sthitibaMdhanI apekSAe nyUna nyUna thAya. e pAMcamAnA adhyavasAyanI nirmalatA ahIMthI prava, tyAM dhyAna paNa zukla ne lezyA paNa zukala hoya che. enuM vizeSa varNana karmagraMthAdithI jevuM; kAraNake e viSaya ghaNe gahana che. ( 9 anivRtti bAdara-A guNaThANe caDelA jInA adhyavasAya traNe kAla Azrayi samAna hovAthI anivRtti (AThamA guNa ThANe ghaNuM jIvo AzrI adhyavasAyanI vicitratA hAvAthI nivRtti) kahevAya che. ane kaSAya bAdara hevAthI anivRtti bAdara kahevAya che. ahIMthI cAritra mehanIyane upazama agara kSaya karavAne pravRtti kare che. AThamA guNaThANe paNa zreNine sanmukha hovAthI tyAMthI zreNIne AraMbha kahevAya che. paNa prakRtiene kSaya navamAmAMthI heAya che. Iti navama guNasthAnakama pUrNama. 10. sUphama saparAya:-A guNaThANumAM saMjvalana lebhanA aneka kheDa karI khapAve che. zeSa sUkSma kiSTirUpa lobhane udaya hovAthI sUkSma saMpAya kahevAya che. 11. upazAMta meha-sattAmAM meha hovA chatAM 28 mehanI prakRtiene upasamAvavAthI mohanA udayane abhAva hovAthI upazAMta vItarAga kahevAya che. e guNaThANAthI jIva
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 avazya paDe. je guNaThANAnI sthiti pUrNa thatAM paDe to pazcAnupUvIe utaratA chaThe aTake kaIka pAMcame ke ethe aTake. kaIka sAsvAdAne jaI mithyAtve paNa jAya. upazama zreNie caDela prANa siddhAMta mate te bhavamAM mekSe na jAya. utkRSTathI addha pudgala deze uNo saMsAramAM rahI mekSe jAya. ane AyuSya pUrNa thae chate upazama zreNimAM vate jIva keI paNa guNaThANe kALa kare te avazya anuttara vimAne jAya. 12. kSINameha-sarvathA mehanIya karmane sattAmAMthI kSaya karela che, chatAM jJAnAvaraNAdi karmane sadbhAva hevAthI chamastha kSaNa meha vitarAga kahevAya che. AThamAthI bAramA guNaThANa sudhI sthiti u. aMtamuhUrtanI hoya che. 13. sagI kevalI-sarvathA cAra ghAtI karmane kSaya karI anaMta catuSTaya sahita hovA chatAM paNa bhApagrAhI cAra aghAtikarmanI 85 prakRti sattAmAM hoya che. valI salezI hovAthI yoga nimittathI krisamayika zAtA vedanIyane baMdha hoya che. e guNaThANAnI sthiti jaghanya aMtarmuhurtanI, utkRSTi nava varSa nyUna koDa pUrvanI hoya che. 14. agI kevalI-aMtarmuharta AyuSya bAkI rahe tyAre lezyAtIta dhyAnamAM ekAgra thavA mATe yogane nirodha karI zailesI karaNa kare. e guNaThANanA dvicarama samaye 7ra prakRti khapAvIne carama samaye zeSa 12 prakRtine khapAve. e guNaThANAnI sthiti paMca hasva (laghu) akSaranA uccAra jeTalI che. ema prAMte sarva karmAzathI nivRtta thaI sarva saMgarahita akiya
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 thaI siddha thAya. akriya chatAM paNa pUrva pragathI, sahaja svabhAvathI, baMdhanamuktapaNAthI, tathA inirlepa paNuthI lekAMte alakane aDakIne sAkArepage siddha thAya. siddhanA jInA pradezonI avagAhanA pUrva carama zarIrathI trIjA bhAge. nyuna hoya che. ane samayAMtara jJAna, darzana upaga hoya. ema uttarottara vizuddhinA A 14 sthAna skUla vyAkhyAe che. paramAthe to asaMkhya sthAna che. paNa bhavyajInA sukhabedha mATe jJAnIoe 14 guNasthAnamAM sarva jIvone samAveza karela che. "guNasthAnanuM svarUpa tathA kyA guNaThANe keTalI prakRtine baMdha, udaya, udIraNA, ne sattA hoya te samajavAthI vAstavika svarUpa samajAya che." evI rIte AtmAnI uttarottara vizuddhinA sthAnaka 14 kahyA. te jema jema karmonAM AvaraNe ochAM thAya tema tema AtmAne vikAsa thAya che. kAraNa ke jIva ane karmane anAdi kALathI " pa" nyAyathI saMbaMdha che. te kanaka (suvarNa) ne jema jema tapAvIe tema tema mATIno aMza nAza thato jAya. ane senuM zuddha thAya. tema AtmA paNa dhyAnAgnithI zuddha. thAya. mATe dhyAnanuM svarUpa kahe che - gAthA - aMtomuhuttamittaM, cittAvatthANa egavatthummi; camatathA kSA, konioTTonipAtu. / 2 artha eka vastumAM aMtarmuhUrta sudhI cittanI ekAgratA (nizcalatA) te chaghanuM dhyAna ane yoga nirUddha te jinenuM dhyAna che.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 cAra prakAranAM dhyAnanAM nAme1. ArtadhyAna. 2. raudradhyAna. 3. dharmadhyAna. ane 4. zukla dhyAna. pahelAM be dhyAna azubha che. pAchalanA zubha che. - have artha kahe che. 1. ArtadhyAna-Arta eTale manamAM AhaTa-dehaTa, ciMtA, zeka ItyAdinA pariNAma; tenA cAra pAyA che. 1. ISTa viga-eTale mAtA, pitA, bhAI, strI, putra svajanAdi ISTa vastune viyAga thavAthI vilApa, kheda, jhUraNAdi kare. 2. aniSTa saMga-te pitAne na gamatAM duHkhanA kAraNa kumitra, kuputra, kuMbhAryA tathA dAridratAdine saMga maLatAM manamAM kheda-ciMtA kare. 3. regacitA-zarIramAM vyAdhi utpanna thAya te ghaNI citA kare-manamAM duHkha dhare te. 4. agrazAca, te bhaviSyakALanI vicAraNa-kalpanA kare je bhaviSyamAM amUka kAma karazuM to amUka lAbha maLaze. athavA dAnAdi dharma kiyAnA phaLanI vAMchA kare. IMdra, cakravartinA padanI abhilASA-niyANuM kare; parabhavamAM bhega, sukha male evI vAMchA kare. enuM bIjuM nAma bhegA paNa che. e Arta dhyAnanA cAra bheda kahyA. e dhyAna tiryaMca gatinuM kAraNa che. e dhyAnanA pariNAma pAMcamA chaThThA guNaThANuM sudhI hoya che.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 2. raudradhyAna-raudra eTale bhayaMkara krura pariNAmanuM ciMtavana. tenA cAra pAyA che. 1. hiMsAnudhI raudra-pAte jIva hiMsA karIne rAja thAya. anyane hiMsA karatA dekhI prameAda pAme. yuddha vigerenI anumeAdanA kare. hiMsAmAM ja AnaMda mAne. 2. mRSAnubaMdhI raudra-bIjAne ThaMgI, vAMcI, khATuM elI, manamAM AnaMda mAne ke meM kevA amUkane chetaryA ! ItyAdi raudra pariNAma vAlo hAya. 3. cAryonukhazrI raudra-pArakuM dravya haraNa karI-cArI karI manamAM AnaMda mAne. cArInA upadeza kare. 4. saMrakSaNAnubaMdhI raudra-dhana, dhAnyAdi parigraha meLavavA--saMcaya karavAnI tIvra utkaMThA rAkhe. lAlaca ghaNI hAya.. kuTuMbInA mATe bhayaMkara pApa kare. maNu zeTha, sAgara zeThanA jema atyaMta saMcayazIla hAya. jema jema parigraha vadhe tema tema AnaMdIta thAya. e cAra bheda raudradhyAnanA kahyA. e dhyAna mahA azubha karmabaMdhanuM kAraNa che. naraka gatine dainAra che. e pAMcamA guNuThANA sudhI heAya. chaThe guNuThANuM paNa eka hiMsAnubaMdhI raudradhyAna kAika jIvane hAya. te dhyAna aMtarmuhUrta sudhI hAya. " chaThThuM guNuThANuM raudradhyAna vadhAre vakhata Take nahi.. ane jo Take teA guNuThANAne ghAta kare. te pahelA guNuThANAnA raudradhyAnanI apekSAe madapUratA vAlA hAya. tyAM sudhI lezyA paNa heAya che. dhyAnAMtarIkAe vartetAM lezyA hAya paNa dhyAna na hAya. yadyapi dhyAna ane vaizyA banne
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 ciMtA rUpa che. tathApi dhyAna draDha ciMtA rUpa che. ane vezyA draDha adhyavasAya rUpa tathA adraDha adhyavasAya rUpa paNa che. Iti raudradhyAna pUrNama 3. dharmadhyAna-vyavahAra kriyArUpa dharma te kAraNa dharma. tathA zruta cAritrarUpa dharma te upAdAnapaNe sAdhanadharma, tathA bheda ratnatrayI te apavAda dharma. ane abheda ratnatrayI te utsarga dharma-aMtaraMga zuddha dharmanuM bhAsana, ramaNa-ekAgratApaNe ciMtavana, tanmayatAne upaga. te dharmanA cAra pAyA che. 1. AjJA vicaya -eTale zrI vitarAga devanI ANAtahata karI mAne, niyanikSepa pramANAdi sahe, tenIja AjJA pramANe yathArtha upage tanmaya rahe te. 2. apAyavicaya -te jIvane azuddhapaNe jenAthI duHkha utpanna thAya che tene vicAra karavo. te duHkhanA kAraNe rAga, cheSa, moha, ajJAna ItyAdi che. te mArA nathI. tenAthI huM bhinna chuM. huM saccidAnaMda svarUpa chuM. ema vicArI rAgadveSAdine tyAga karavo. svarUpa ramaNuka thavuM. Iti. 3. vipAka vicaya: te yadyapi jIva sattAe zuddha, buddha, avinAzI che tathApi karmavaze duHkhI che, jJAnAvaraNe jJAnaguNa DhAMkaLe che. darzanAvaraNe darzanaguNa ema anaMtakarma paramANuothI AtmA AcarAI gayo che, eTale sadhana, nirdhana, strI, purUSa napuMsaka, deva, nAraka, tiryaMca, manuSyAdi aneka rUpa dhAraNa karI A jIva karmavaza nAce che. karmanI prakRti, sthiti, rasa, pradeza, baMdha, udaya, udIraNA, sattAdine vicAra karI tenAthI alaga thavA prayatna kare.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. saMsthAna vicaya -te cAda rAjakanA svarUpanuM ciMtavana karavuM. je Aloka cAda rAja pramANu uMco che. te maNe sAta rAja adhelaka che. aDhAraso yojana trichalaka che. kiMcikyUna sAta rAja urdhvaloka che, ane siddha zilAnI upara lokAMte siddha che. A samagra cauda rAjalekamAM A jIva sarva sthAne janma, maraNe karI sparza karI Avela che. te lekamAM pAMca astikAya che. tathA chaThTho kAla dravya che. temAM pAMca dravya jaDa che, ane chaThTho caitanya dravya che. ItyAdi svarUpanuM ciMtana te saMsthAna vicaya. e dharmadhyAna cothA guNaThANAthI mAMDIne sAtamAM guNa ThANA sudhI che. 4. zukaladhyAna-tenA cAra pAyA - 1. pRthatva vitarka sapravicAra-te pRthapha pRthaka-jIva ajIvanI vaheMcaNa karavI. svabhAva-vibhAvanI vaheMcaNa karavI. dravyaguNa paryAyanI vaheMcaNa karI paryAyane guNamAM saMkramAve. guNa te paryAyamAM saMkramaNa kare. e rIte svadharmane viSe dharmatara bheda te pRthakatva ane tene vitarka te je zrutajJAne sthitaupaga ane eka ciMtavyA pachI bIje ciMtava. ItyAdi vikalpa te sapravicAra te prathakatva vitarka sapravicAra kahIye, eTale ahiMyA vikalpa sahita AtmasattAnuM dhyAna. e AThamAM guNaThANAthI 11 mA guNaThANu sudhI che. 2. ekatva vitarka apravicAra -te ApaNA guNa paryAthanI ekAgratA karI dhyAve, eTale dravyAstika naye dravyathI guNaparyAya judA nathI e eka svarUpa vitarka te zruta
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 jJAne paga ane apravicAra te vikalpa rahita je dayAna te ekatva vitarka apravicAra. e dhyAna zrutajJAnanA AlaMbanathI nahi. e pAye bAramAM guNaThANe dhyAve, ethI ghanaghAtI cAra karma nAza thAya, kevalajJAna prApta thAya, pachI teramA guNaThANe dhyAnAMtarIkAe varta. "teramAne aMte ane caudame guNaThANe be pAyA dhyAve." te kahe che - - 3. sUmakriyA apratipAtI-te sUkSama mana, vacana, kAyAnA yegane rUMdhe, zelezI karaNa karI agI thAya, tyAre karmaprakRti pahelAM 85 hatI temAMthI 7ra khapAve, bAkI 13 rahe. 4. samucchinna kriyAnuvRtti - vega nirodha kIdhA pachI je zeSa 13 karma prakRti hatI tene khapAvI akarmA, kriyA rahita thAya. e dhyAnanA baLe avagAhanA "dehamAna" mAMthI trIjo bhAga ghaTADI zarIra mUkI eka samayamAM lokAMte jAya. siddha, buddha, thAya. Iti dhyAnanuM svarUpa pUrNama. have pAMca AcAra nizcaya, vyavahArathI kahe che. 1-jJAnAcAra. 2-darzanAcAra. 3-cAritrAcAra. 4-tapAcAra. pa-viryAcAra. 1. nizcayajJAna-te AtmAna samavAI jANapaNuM rUpa lakSaNa guNa te AtmAthI abheda che, te vastu svarUpe che. 2. ane vyavahArIka jJAnanA be bheda. eka laukika te anyamatinA zAstranuM jJAna, ane bIje lokettara te jaina matanA samasta zAstranuM jJAna te vyavahArIka jJAna. te nizcaya lakSamAM rAkhI vyavahAramAM kALa, vinayAdi jJAnanA aSTa AcAranuM pAlana
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 karavuM. vyavahArathI jIvanA bheda, bhedAdinI vaheMcaNa karavI e vyavahAra jJAna; nizcayAnuyAyi te bhAva jJAna che. 2. darzanAcAra-te nizcayathI AtmAnA tattva nirdhAra rUpa pariNAma te nizcaya darzana ane vyavahArathI ni:zaMkAdi ATha AcAranuM pAlana karavuM te darzanAcAra. nizcayane lakSamAM rAkhI vyavahArathI darzanAcAranuM pAlana karavuM. Iti. 3. cAritrAcAra-temAM je parabhAvathI nivRtta thaI AtmaguNamAM ramaNa karavuM te nizcaya cAritra, ane sumiti guNirUpa aSTa AcAra te vyavahAra cAritra. Iti. 4. tapAcAra-te nizcayathI sarva parabhAvanI anicchA, IcchA nidha te nizcaya tapa ane azanAdi bAra bheda vyavahAra te tapAcAra. Iti. - pa. vIryAcAra-te nizcayathI tIkSaNatA lakSaNa svaguNa sahAyaka vIryaguNa, ane vyavahArathI karmakSayanA kAraNabhUta ciMga vIryane vyApAra te vyavahArathI vIryAcAra.. ema nizcaya ne vyavahArathI svarUpa samajI paMca vidha AcAranuM pAlana karavuM. te nizcayathI AtmAnA guNa pragaTa thAya. Iti. . sArAMza. - sArAMza.. " 1. prathama mArgAnusArInA 35 guNa prApta karI dravya samakiti thAya, pachI bhAva samakiti thAya, pachI dravya zrAvaka, pachI bhAva zrAvaka, pachI dravya sAdhu, pachI bhAva sAdhu, pachI
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 apramatta, pachI zreNi saMpanna, pachI kSINa mehI, pachI yogI kevalI, pachI aAgI kevalI thaI meze jaya. e kama che. iti. duhA. attAgama anaMtarAgama, paraMparAgama jANa; anuga sUtre kahyA, Agama traNa vakhANuM. 1 temAM Aja paraMparA, varate tArA vicAra; " jANa prANI srAnane, karo Apa vicAra. 2 - vacana taNI racanA karI, alpa mati anusAra, Agama artha na lahI zake, viNa kevala ke sAra. 3 haTha na je zaTha pare, ke je tattva pichANa, samarasathI sukha upaje, lahIye pada niravANa kaSTa kare iMdriya dame, vahe vratane bhAra; tajI mamatva samatA rahe, na bhaje karmavikAra. 5 Agama sAriNI graMtha eha,sarU taNe supasAya; svapara Atamahita bhaNa, raciya AnaMda lAya. kadu gurU mAharA, saMyama dharma dAtAra buddhi anusAra kRti karI, bhavyajIva hitakAra. jina ANAvizuM je kathya, mithyA duta tAsa; sajajana guNa leje sadA, ali jema puSpa vAsa. mata mamatva mujane nahiM, zAstra vacana suvilAsa, AzA eka ziva pada taNI, bIjI Aza nirAsa. 9 Iti pUrNam
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 A graMtha pUjyazrI kacadrajI svAmInA ziSya muni jJAnacaMdra, zrI mAMDavI baMdare vikrama saMvat 1959 nA mAdha kRSNASTamI tithie gurUvAre pUrNa kIdhA che. AzISa vacana mIsa chaMda. zrI AgamasAriNI A graMtha navA, zAstro badhAM joine, racyA teM zrI jJAneMdu munIzvarA, tattvo badhAM leIne; samajAvyAM teM tattvo zrI vIratAM, bhayaiAne uddhAravA, name kRpendu tuja caraNa viSe, smarI guNNAne sadA. bhaNaze keAI A graMtha mULathakI, jeha vana kare, sukhA pAme te dravya bhAvaja taNAM, mekSa suMdarI vare; akhaMDa rahA ! A graMtha bhUmi viSe, yAvat rahe mAnavI, AziSa vacana che hRdayataNAM, kRpA ullaze bhavI. zrImadaSTa kATI bRhatpakSIya zAstravizArada gacchAdhipati zrImad devajIsvAmI, ta isaMghAdhipati zrImad karma caMdrajI svAmI, taRiSya (A graMthakartA) zrIjJAna, darzana, cAritra saMpanna zrI jJAnacaMdrajI svAmI, tacchiSya paDhita pravara zrI sUrya madbhujI svAmI, tacchiSTa * sadguNAnurAgI ' yuvAcArya mahArAja zrI '
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 vinayacaMdrajI svAmI, tacchiSTa khAlAmuni: kRpAcaMdraNa likhitvA saMvat 1997 kacchIya saMvatsare azvina zukala tRtIyaM tithI zanIzvaravAre kaccha patrI grAme zrIgurU sannidhe pUrNama kRtama itizrI AgamasAriNI nAmA gratha pUrNam. zrI jJAnavi smArkamALA maNakA 5 mA AvRtti 2 jI pUrNam. zAMti. OM pAmyuM. samAsa -- vIra. OM sadgurUma
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIra-vANI manuSyadeha maLyA pachI paNa manuSyane * manuSyatva, sazAstranuM zravaNa, dharmazraddhA ane saMyamanI zakti' e cAra aMga maLavA ati durlabha che. jene mRtyu sAthe mitratA hoya, je mRtyuthI chuTI zakatA hoya athavA je jANatA hoya ke huM marIza nahi, te ja kharekhara AvatI kAla para vizvAsa rAkhI sukhethI sUI zake. jyAMsudhI ghaDapaNa AvyuM nathI, jyAMsudhI rogane upadrava thaye nathI, jyAMsudhI iMdriya ane aMga kSINa thayAM nathI tyAMsudhI manuSya avazya dhamane Acaravo joIe. | DAbhanI aNI para raheluM jhAkaLanuM biMdu jema gheDI vAra ja TakI zake che te ja prakAre manuSyanuM jIvana paNa kSaNika che ema samajI he gautama ! samaya mAtrane pramAda na kara, mA kailAsa parvata jevaDA, sonA rUpAnA asaMkhya parvate ApavAmAM Ave to paNa lebhInI tRSNA chIpatI nathI. kemake tRSNA AkAza jeTalI anaMta che. eka pUrAI tyAM bIjI ubhI ja che mATe tRSNAthI pAchA haThI saMtoSavRttimAM praveza kare. jene tuM haNavAno vicAra kare che te te pote ja che; jenA para tuM adhikAra bhogavavA mAge che te te pote ja che; jene tuM saMtApa ApavA cAhe che te te pote ja che ane jene tuM dabAvavAupadrava karavA Icche che te paNa te pote ja che. mATe bAhyavRtti tyAgI AMtaravRttimAM sthira thA.. mudraka: kezavalAla sAMkaLacaMda zAha :: dhI vIravijaye prInTIMga presa : salApasa kesa reDa-amadAvAda.