Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 01
Author(s): Anandsagarsuri, Sagaranandsuri
Publisher: Jain Pustak Pracharak Sanstha Surat
Catalog link: https://jainqq.org/explore/011569/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo'tthu NaM prApta mAra bhagavanI. suhammasAmila saMsthAna zrIa saMdhraha bhAga 4 zrI sthAnAM satra (sthAna pa, uddezaka 1; vyAkhyAna saMgraha) bhAga 1 -2 ) MAALAAAA AMADAGAMAATALANA Annaammensyet A. zrI. caMdrasAgarasUrIzvarajI jJAna bhaMDAramAM ja AgamedAraka AcArya . " zrIAnandasAgarasUrIzvarajI : prakAzaka : ' zrIje pustaka pracAraka saMsthA, surata. prathama AvRtti : nakala 500] [ mUlya : rUA. pa00-0 vikrama saMvat 2005 ] vIra saMvat 2475 [ I. sa. 1948 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHryvn mymyvny hmtyybSHy SHyrvvyzyvn SHTmvn b SHvvy TSyvvy SHyvvyvn SHbv` Hyvny Fillionailllicitulicstill zrItadhirAja siddhakSetre zrI vardhamAna jainAgamamaMdira, suryapure zrI vardhamAna jainatAmrapatrAgamamaMdira saMsthApaka: illicitllywoulum inillain wrillin.uite ke jAma , Si tr : ::: . . * * * - - Illn, willllin, willllllucintila - - Irld: ill - 3 kaM kaka : - - mana ma je - - R naka ja : ' , :: , : '.. - * * * * * * Agama dvAraka-AgamadivAkara zrImad AnandasAgarasUrIzvarajI mahArAja ladditionalu : functionally, in allie-lina inbhar/localifornmiamilli Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - A zrI. caMdrasAgara sUrIzvarajI - nata saMDAra, kanya na.... * ela A granthanuM nAma sthAnAMgasUtra bhA. 1 le che ane te AgadvAra saMgraha bhA. 4 tarIke pragaTa karavAmAM Avela che. tenI aMdara parama tAraka AgameddhAraka AcArya deva zrI 1008 AnandasAgarasUrIzvarajI mahArAje zrIpAlItANuM (siddhakSetramAM saM. 1991mAM panAlAla bAbunI dharmazALAmAM ApelAM sthAnAMgasUtranA pAMcamA adhyayananA pAMca mahAvratane aMgenA sUtranAM 72 vyAkhyAne pikInA 23 vyAkhyAnane samAveza karavAmAM Ave che. A grantha ane parama tAraka gurUdevazrIne aMgenI mAhitI prophesara hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyAe ApelA upaghAtamAM savistAra apAyela che. A granthane suMdara banAvavA mATe tenI aMdara vyAkhyAne uparAMta pR. 3rarathI pahelA pariziSTamAM phUTaneTamAM jaNAvela zAstranA pAThe, bIjAmAM sAkSI granthanAM nAme, trIjAmAM sAkSI pAThenA akArAdi ane cethAmAM vyAkhyAnamAM AvelA praznottare apAyAM che Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A granthane aMge muni mahArAja zrIguNasAgarajI mahArAje bhAvika saMgrahastha pAsethI dravya sahAya apAvI che ethI ame A granthane prakAzita karI zakyA chIe. A granthanuM munimahArAja zrIkaMcanavijayajI tathA tathA munimahArAja zrIkSemaMkarasAgarajIe presameTara taiyAra karavuM, mupha jevAM vagere kArya karyuM che. A granthanA prakAzanamAM parama tAraka gurUdevazrIne AbhAra jeTale mAnIe teTale ochA che. temaja upara jaNAvelA muni. mahArAjAone, prophesara kApaDiyAne tathA dravya sahAyakone AbhAra mAnIe chIe. A granthanA prakAzanamAM amane maLelAM sAdhana dvArA presameTara prapha vagerenuM saMzodhana karavA chatAM, temaja presaSathI ke daSTideSathI kaI bhUla rahI javA pAmI hoya te vAMcake sudhArIne vace! e ja abhyarthanA. aMte eTaluM ja jaNAvavAnuM ke A granthane sAdyanta vAMcIne bhAgyazALIo granthamAM jaNAvelA mArgane anusare. 2005 kA. va. 3 } li. prakAzaka. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdghAta ( le. pre. hIrAlAla ra. kApaDiyA * ema. e. ) .. " : e vAta suvidita che ke bhASAnI viziSTatAne laIne temaja. viSayanI vividhatAne lIdhe jaina Agame ajaina vidvAneAne paNa AMkaNu ane abhyAsanA viSaya banyA che. jaina Agame e samagra jaina sAhityanuM Adya, ananya ane maulika ugamasthAna hAvAthI ene emAM agrima sthAna apAyu che e svAbhAvika che. e AnaMdanI vAta che ke bhAratIya sAhityamAM vizeSataH dArzanika sAhityamAM paNa ene mahattvanuM -gaNanApAtra sthAna maLyu che. A pramANenI koTinA A AgamA aNuegaddAra (su. 144)mAM leAkeAttara Agama'tarIke oLakhAvAyA che. vizeSamAM A ja suttamAM AgameAnA sUtrAgama, arthAgama ane sUtrArthAgama (taHbhayAgama) ema traNa prakArenI sAthe sAthe AtmAgama, anaMtarAgama ane paraMparAgama ema paNa enA traNa prakAre sUcavAyA che. adRSTie pratyeka tItha karane AgamA AtmAgama che, emanA * gaNadhAne e anatarAgama che ane gaNadhAnA ziSyAdine e para parAgama che. sUtra-STie vicArIe te gaNadharane e AtmAgama che (kemake e emanI racanA che), emanA mukhya ziSyAne e anatarAgama che ane itarane e paraparAgama che. . : * A 'huMDA '* avasarpiNImAM ApaNA A bharatakSetramAM lagabhaga 2,500 varSa upara zramaNa bhagavAn dIrgha tapasvI mahAvIrasvAmI thaI gayA. emane A kSetranI ane A avasarpiNInI apekSAe atima-ceAvIsamA tIrthaMkara tarIke jaine Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta oLakhAve che. e nirgastha ziromaNine agiyAra brAhmaNa ziSyo hatA. e dareka ziSyaratna gaNadhara kahevAya che. e pratyeka manISI munivaryo jena zAstronAM mULarUpa bAra aMge addhamAgaNI (saM. ardhamAgadhI bhASAmAM racyAM che, ane emAMthI kevaLa pAMcamAM gaNadharanI ja racanA ochevatte aMze Aje maLe che ema manAya che. A pAMcamA gaNadharanuM nAma sudharmAnu che. emane A pustakamAM sudharmAsvAmI tarIke nirdeza che. A pustakamAM aneka sthaLe (dA. ta. pR rara6mAM) emaNe dvAdazAMgI zA mATe racI che te bAbata vicArAI che, ane tema karatI veLA nIce mujabanAM traNa kAraNe rajU karAyAM che - (1) bhavya jInA upakArane mATe. (2) zAsananI pravRttine mATe. (3) mokSano mArga duniyA sAdhI zake te mATe. kharI rIte be ja kAraNa che, kemake pahelA ane trIjA kAraNamAM kaMI khAsa bheda nathI. jaina AgamomAM bAra aMgarUpa gaNipiTaka- dvAdazAMgI agra sthAna bhegave che. enA praNetA gaNadhara hovA vize be mana nathI. A bAra aMgamAMnuM trIjuM aMga te ThANa (saM. sthAna) che. ene saMskRtamAM sthAnAMga, pAIyamAM kANuga ane gujarAtImAM ThANuga" kahe che. A eka suyaphabaMdha (mRtaskanva)rUpa Agamane ghaNe are bhAga gadyamAM che. enA ekaMdara dasa vibhAgo che. e darekane "ajhayaNa (sa, adhyayana) temaja "ThANa (saM. sthAna) 'paNa kahe che. A paikI keTalAMkanA peTAvibhAga che. ene "udesaMga (saM. uddezaka) kahe che. gujarAtImAM ene "u" kahevAmAM -- " Ave che. prastuta vyAkhyAno saMbaMdha pAMcamA ajajhayaNa sAthe Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta che. enA traNa udesaMga che. temAMnA pahelAM uddesaMganuM paheluM sutta (sUtra) e A vyAkhyAnanuM uddabhava-sthAna che. - A ThANa nAmanA AgamamAM pahelA ajhayaNamAM ekanI saMkhyAvALA padArthonuM, bIjAmAM benI saMkhyAvALAnuM ema dasamAmAM dasanI saMkhyAvALA padArthonuM nirUpaNa che. Ama A Agama eka rIte samavAyanI zivanuM maMDANa kare che. A pramANenI vagIkaraNanI vyavasthA bauddhonAM aMguttaranikAmAM jovA maLe che. badhAM aMgomAM ThANa emAM nirUpAyelI lettara viSacenI ja nahi paNa laukika bAbatenI vividhatAne laIne mahattvanuM sthAna meLave che. A ThANa upara abhayadevasUrie saMskRtamAM vi. saM. 1100mAM TIkA racI che. AmAM viSayanA vaividhyane lIdhe emaNe pitAne jJAnabhaMDAra ThAlavavAne amUlya suga sAMpaDyo che ane emaNe eno lAbha lIdhe che ethI te emanI A TIkA emanI anya aMgAdinI TIkAo karatAM caDiyAtI banI che. vaLI A TIkA emanI bIjI badhI TIkAo karatAM pahelI racAI hoya ema lAge che. ' ' .' - ThANanA pAMcamA ajhayaNanA prathama udde sagagata nimna- * likhita sutta (saM: sUtra) A vyAkhyAno viSaya che - 1 A temaja anya upalabdha thatA anupalabdha AgamonI mAhitI mATe juo mAruM pustaka nAme AgamanuM digdarzana. - 2 ThANe upara A TIkA racAI te pUrva keI jAtanuM vivaraNa lakhAyuM hoya ema jaNAtuM nathI, temAM abhayadevasUri jAte kahe che ke A saMbaMdhamAM mane koI prAcIna sAdhana maLyuM nathI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta ... "paMca mahatvayA paNNattA taM jahA-satvAto pANAtiyAyAo veramaNaM jAva savvAto pariggahAto veramaNaM / paMcANubdhatA paM0 20 thUlAto pANAivAyAto veramaNaM, thUlAto musAvAyAto veramaNaM thUlAto adinnAdANAto veramaNaM, sadArasaMtose, icchaarimAne." suttanI cAlu saMkhyAnA hisAbe A 38rbhe sutta che. emAMnA eka aMza nAme "ttA TirttavAvALo mane uddezIne apAyelAM 72 vyAkhyAmAMthI aDIM 23 rajU karAyAM che. prasaMgavaza satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha e viSaye upara paNa prastuta vyAkhyAtA AgaddhAraka jainAcArya zrI AnaMdasAgarasUrijIe emanI lAkSaNika paddhatie asAdhAraNa prakAza pADyo che, ane e svAbhAvika che. enuM kAraNa e che ke AgamanuM jevuM ane jeTaluM parizIlana emaNe karyuM che tevuM ane teTaluM keI ajena vidvAne te zuM paNa kaI jaina Adhunika vidvAne paNa atyAra sudhI te karyuM nathI. emaNe AgamanuM saMpAdanakArya hAthamAM lIdhuM te pUrve anya sthaLethI DAka Aga prakAzita thayA hatA, paNa zuddhi, chAyA ane viziSTa TipaNanI dRSTie vicAra karatAM e prakAzane nisteja jaNAya che. jema AnaMdasAgarasUrijIno Agane abhyAsa ananya koTine che tema enA uddhAranA kAryamAM paNa emane ajaba phALo che. emaNe Agamane zilAmAM temaja tAmrapatramAM ketarAvarAvI ene cirakAlIna banAvyA che. A pramANenI viziSTa 1 emanA jIvananI rekhA meM saMskRtamAM AlekhI che. juo stuticaturvizatikAnI cAra TIkA sahita saMpAdita karAyelI mArI AvRtti (pR. 8 a-8 I). Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upeA ghAta ceAgyatAthI alaMkRta sUvinA vANIrUpa A vyAkhyAna che. eTale e abhyAsapUrNa, mananIya, rasaprada, vicArapreraka ane mAdaka jaNAya ja temAM zI navAi? ' . prastuta vyAkhyAne viSe huM vizeSa ka Mi kahuM' te pUrve A sUriva nA anya AgamAne aMgenAM vyAkhyAnAnI sakSipta noMdha lai. chuM, ane sAthe sAthe emAMthI je aprakAzita hAya te satvara prakaTa thavAM 'joie ema namra paraMtu bhArapUrvaka sUcavuM chuMH vikramasa Mvat Agama sthaLa raThANu (ThA0 5, u0 1, 30 1) bhagavatI (sa0 1, 0 1) nadI ( suM. 1) kaisUyagaDa (suya0 2, a0 1) aNuegaddAra (su. 1-3 ) yAra (suya0 1, a0 4) bhagavatI (su0 1, 30 1) bhagavatI (sa0 8, 30 1) sUyagaDa (suca0 2, 20 5) 1991 1992 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 pAlItANA jAmanagara pAlItANA amadAvAda pAlItANA pAlItANA pAlItANA kapaDavaNaja mukhaI 1 AgamAne a Mge apAyelAM tamAma vyAkhyAne utArI levAyAM nathI. je lipibaddha karAyAM che. tenI A noMdha che. vyAkhyAne lipibad karavAnu` kA` mu`baInA vi. sa0 1988nA cAturmAsa daramyAna zarU karAyuM hatuM. 2 AmAMnA gheDeka bhAga A pustakamAM pAye che 3 AAne lagatAM tamAma vyAkhyAne mArA upakSepa sahita gaye varSe (i. sa. 1947mAM chapAyAM che. A 'puMDarIya' aljhayaNunA bIjA suttatha dasamA sutta ( patra 2702-277) sudhInAMnAM spaSTIkaraNAdi rUpa che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta upara sUcavAyA mujaba ThANane aMge ekaMdara 72 vyAkhyAna apAyAM che, temAMthI atyAre te 23 vyAkhyAno ahIM prasiddha karAya che. Ane be bhAgamAM vaheMcI zakAya tema che. pahelA bhAgamAM para maayA god, eTalA sUtrAzamAMnA pratyeka zabdanI sArthakatA sacoTa udAharaNa ane akArya yuktio dvArA vicArAI che; ane bIjA bhAgamAM sAmo pULAtivANA rani viSe, A rIte UhApoha karAve che. A saMbaMdhamAM je vividha prazno UThAvI enA je uttare rajU karAyA che tenI tAravaNa mArA sauthI nAnA putra nalinacanTe mane jarUra jaNAI tyAM pUchIne karI che ane e cethA pariziSTa rUpe aMtamAM apAI che eTale e viSe huM vizeSa kaMI kaheto nathI. AthI "ThANanI racanA hetu ane enA trIjA kramAMkanI sakAraNutA viSe je ahIM aneka vAra (juo pR. 2, 5, 7, 9-11 ItyAdi ane khAsa karIne pratyeka vyAkhyAnane prAraMbhika bhAga) UhApoha thayela che tenI noMdha lauM chuM. ' "AcAranuM vyavasthitapaNuM ekalA zrIAcArAMga sUtra mAtrathI thaI zake nahi, te pachI vicAranuM vyavasthitapaNe ekalA zrIsUyagaDAMgasUtrathI thaI zake ja nahi.......AcArAMga ane sUyagaDAMgajI eTale jhAMpA sudhInI zIkhAmaNa jevAM.......(pR. 73-74) AcArAMga ane sUyagaDAMganI raca acaranI ane vicAranI kuMcIo Ape che. TheTha sudhInuM jJAna ThANugane aMge iyattA Ave tyAre AvI zake." (pR. 74-75) A pramANe ullekha karI ThANAMganI racanAne hetu spaSTapaNe rajU karAyela che. ThANa eTale vargIkaraNa karanArI kRti. samavAyane paNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedghAta 11 viSaya A ja che te paNa vagIkaraNa mATe e kRtie kema eveA prazna pR. 7pamAM uThAvAyA che. enA uttara A pRSThamAM apAce che. te uparathI nAnA pAyA uparanu vargIkaraNa TANumAM che ema lita thAya che, kemake ThANunuM vargIkaraNa dasa ja sudhInuM che,. jyAre samavAyamAM e anata sudhInu che (ane e emAM sakecIne apAyu che, paNa vastu eke jatI karAi nathI). prathama AcAra, pachI vicAra ane tyAra mAdya vyavasthA hAi zake. e uparathI A cAra AgameAnA kramanI sakAraNutA jANyA pachI bAkInA mATe jijJAsA utpanna thAya e svAbhAvika che. paNa te ahIM apAyelAM 23 vyAkhyAneAthI tRpta thAya tema nathI. AgamAne aMgenAM anya vyAkhyAnomAM paNa A viSaya viSe UhApeAha hAya ema jANavAmAM nathI. AthI pahelAM agiyAra agAne lakSIne prastuta vyAkhyAnkAre A saMbaMdhamAM eka saLaMga ane ramya kalpanA je AgamahimAMmAM karI che e sUcavuM chu. e mATe huM A aprasiddha kRtimAMthI traNa padyo atra rajU karU chuM. vizeSamAM huM ene gujarAtI anuvAda paNa Apu chu: '' " hiMsAnRtAdInyazubhAghadhAme tyuzanti sarve'pi pare hi tIrthikAH / * padkAyavandhAdividastu vijJA AvAmAM mananA thayanti ||4|| jAtAyAM bhUrisampadItarajana stainyAdijaM sAdhvasaM tadvat tIrthikasambhavaM zrutimatazcAritriNastad dhruvam / aGgaM sUtrakRtaM tataM gaNadharerAcArasUtrAt paraM tat tarkAGkikitasaMyamAgamamimaM vijJAH zrayantu zriyai 115 // 2 1 upajAti-vaMzastha, 2 zArdUlavikrIDita. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodaghAta labdhvA vittaM gatacaraTabhayaM zreSThinA gaNyate'? ... sauvarNa tatra mukhyaM gaNayati tadivArthAn dazAMtAna sudRgvAn / saMkhyAM kartu manasi vidhRtavAMstat tRtIyaM sadaGgaM . . sthAnAkhyaM hyAgamajJe pratidina managhaM zrIyate srvshuddhyaa||116|| sarve anyatIthike hiMsA, asatya ItyAdine azubha pApanuM dhAma kahe che, paraMtu cha javanikAyanA bandha vagerene jANanArA vibudhe AcAra nAmanA aMgane Azraya le che.-114 jema khUba saMpatti thAya tyAre itara jano taraphathI corI, vagerene bhaya utpanna thAya che tema zratajJAnavALA saMcamIne tIrthika taraphathI A bhaya nakakI utpanna thAya che. AthI AcArasUtra (AcArAMga)nI AgaLa (arthAt enI racanA bAda) gaNadharee sUtrakata nAmanuM aMga racyuM. e A tarkathI aMkti saMyama svarUpa Agamane Azaya vibudha kalyANane mATe le-115 (cera) araDanA bhayathI mukta baneluM evuM dhana meLavIne zeTha dukAne ene gaNe che. temAM jema e senAne mukhya mAne che tema samyagdaSTi dasa sudhInA padArtho gaNe che. saMkhyA arthAt iyattA karavAne mATe eNe e trIjA zubha aMga nAme sthAnane manamAM dhAraNa karyuM, kemake AgamanA jANakAro e pavitra ane sarvadA zuddha bhAve Azraya le che.-116. . . . . - ' sthApanA ane racanAnA kramamAM bheda-pU. 9ramAM kahyuM : che tema AcAra vagere aMge je kamaracAyAM che te ja keme enI sthApanA thaI nathI. racanA te sauthI prathama bAramA aMga ' mandAkrAntA- stragdharA. 2-3 A vizeSaNathI sUyagaDanuM sUcana che ' ' ane 'dhanathI AyAra abhipreta che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta nAme dihivAyanA agragaNya aMzarUpa puvaeNgayanI-enA cauda bhAgarUpa pu (sa. pUrva)nI karAI che. * vyAkhyAtAe pR. 282 mAM "pUrva kahevAnuM kAraNa e darzAvyuM che ke enI racanA sauthI pahelAM thAya che. sthApanAnA kramamAM A diSTivAyane-cauda puvane aMka chelle che ane AcArane pahele che. - cauda pumAM badhI ja bAbateM AvI jAya che te pachI AyAra vagere racavAnuM zuM kAraNa? A praznane uttara pR. 284-5 mAM apAya che. . dvAdazAMgInuM bahumAna--dvAdazAMgInuM mahatva asAdhAraNa che ane enuM sanmAna paNa ene anurUpa che. AnA samarthanAthe huM pR. 246nI chellI kaMDikAmAMthI nIce mujabane utAre rajU karIzaH- ' tIrthaMkara mahArAjA paNa gaNadhara dIkSA le che tyAre te sAmAnya vAsakSepa kare che. dvAdazAMgInI racanA vakhate teo UbhA thaIne vAsakSepa kare che. bAra aMge ryA pachI anujJAne vakhata Ave tyAre indra thALa ladane UbhA rahe, .. . - * * - mRtarUpa puruSanAM bAra aMga-naMdI (ru. 44)nI jinadAsagaNi mahattare racelI curNi(patra 47)mAM A saMbaMdhamAM nIce mujaba padya che - . "pAdayugaM jaMborU gAtaduvagaM ca do ya vAhU tA / . . navA vi ja gulli rAvaLa junavilig in * A uparathI jANuM zakAya che ke AyAra ane sUyagaDa e be paga che ne ThANa ane samavAya e be jaMghA che arthAta ghaMTIthI ghUMTaNa sudhInA bhAga che. A rIte vicAratAM dihivAya te Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhAta 14 mastaka che. vrata--'vrata' zabdanA artha sabaMdhI UhApeAha pR. 145mAM karAyA che e vAMcatAM mane keTalAka vicAre sphure che te nAMkhuM chu. 'vrata' e saMskRta zabda gujarAtImAM paNa vaparAya che. sA gujarAtI joDaNIkAzamAM enA be artha apAyA cheH (1) niyamapUrvaka AcaravAnuM puNyakarma ane (2) amuka karavA na karavAnA dhArmika nizcaya, abhidhAnacintAmaNi (kAMDa 3,. aaa. pa07)mAM vrata mATe niyama ane puNyaka ema e paryAye apAyA che. puNyakanA artha'puNya'karAve che. ane vratane mATe "triyane upavAsAv yaMtra vratam" eveza ullekha enI svapajJa vidyutimAM karAye che. mahAvrata--abhi cinA bIjA kAMDanA 111mA padyamAM mahAdevanA paryAya gaNAvatI veLA mahAvatI'nA ullekha che. enI svapajJa vidyutimAM "madAvrata jApAnihi, vizvaneca mahAvratI" eve ullekha che. Ama ahIM mahAvratathI kApAlikanu cihna sUcavAyu' che, paNa A arthe atra prastuta nathI. evI rIte vaidika sAhityanA aMgarUpa brAhmaNa granthAmAM vaparAyelA 'mahAvrata'nA artha viSe paNa kahI zakAya tema che, kemake e teA eka prakAranA kriyAkAMDanuM-vidhinuM nAma che. ethI e paNa ahIM aprastuta che. ahIMtA jene yAma' tarIke paNa oLakhAvAya che enA-mahAvratane vicAra karAye che. 1 jana gItAmAM ahiMsAdi pAMca mahAvratanuM nirUpaNu che. 1 A vidhi kyAre karAtI pratyAdi bhAkhatA Arthara khI. the sAMkhyAyana AraNyaka je pariziSTa sahita chapAyu che temAM carcI che. A samagra pariziSTa (pR. 73 85) 'mahAvrata'ne ja uddezIne lakhAyelu che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upeA dhAta 15 A pustakanA sabaMdhamAM padezanAnA upakrama( pR. 24)mAM ullekha che. temAM je krama noMdhAyA che tene badale nava pada, nava tattva, pAMca mahAvrata, sAta kSetra, traNa tattva temaja jJAna, darzana ane cAritra e krama joie ema A gItAnuM nimnalikhita anya padya jotAM jaNAya cheH "pUjyArAdhyapadAnAM navakaM jIvAdInAM navatavyA'nu / paMcakamatra mahAvratanaddhaM caityAdIni ca santi tu sapta // 1 // devaH sAdhurdhame ratnAnyAptuM jJAnaM dRkcAritre / ityeSA gItA jainIyA patriMzadadhyAyasametAM // 2 // ' traNa mahAtratA--jaina darzanamAM syAdvAdane lakSIne AcAra ane vicAra viSe UhApeAha karAye che ane te paNa eTalI hada sudhI ke syAdvAda-darzanane jaina darzananeA paryAya gaNavAmAM Ave che. syAdvAda eTale apekSAvAda, mahAvratAnI saMkhyA paratve paNa A vAdane sthAna che. ethI tA ApaNe mahAvrata tarIke-sA bhauma vrata tarIke-eka ane advitIya vrata tarIke ahiMsAne nirdeza karIe chIe. anya rIte vicAratAM mahAvrate traNa che ema sUyagaDa ( suya. 1, a. 10, su. 2)nI zIlAMsUriSkRta TIkA zvetAM jaNAya che. spaSTa zabdomAM kahuM te zIlAMkasUri 'adinna' samajAvatAM kahe che ke adattAdAnanA niSedhathI parigrahanA niSedha AvI jAya che, ane aparigrahItanu sevana thatuM nathI eTale abrahmacaryanA paNa niSedha kahevAyeA che. A uparathI ApaNe mahAvrata traNa che. ema kahI zakIe. e traNa mahAvrate te sarva prANAtipAtathI viramaNa, sa mRSAvAdathI viramaNa ane sarva adattAdAnathI viramaNu che. 3 traNa yAma--keTalAka evI gerasamaja dharAve che ke pahelA .. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 upAzrcAta ane chellA tItha kare e pAMca mahAvrata kahyAM che, jyAre bAkInA khAvIsa tIrthaMkarAe cAra ja kahyAM che. A samadhamA pR. 83 mAM e vAta dIvA jevI spaSTa samajAvAya che ke keAI tI kare mahAvratanI saMkhyA cAranI kar3I nathI. jemaNe 'cAra'nA ullekha karyAM che temaNe 'mahAvrata'ne badale cAma' zabda vAparyoM che. vizeSamAM 'khahiddhAdAna'mAM mahidhrAthI 'abrahma' ane AdAnathI parigraha' samajavAnA che eTale cAra yAma kahe ke pAMca mahAtratA kaheA temAM arthaSTie kaze phera paDatA nathI. . ahIM huM eka vilakSaNa khAkhatanA nirdeza karU chuM. AyAra ( suya. 1, a. 8, u. 16 su. 197)mAM te traNa cAmanA ullekha che. prastuta pakti nIce mujaba cheH" lAmA ttinni kAdiyA " . . A saMbadhamAM AnI TIkAmAM zIdyAMkasUrie kahyuM che ke adattAdAna ane abrahmane parigrahamAM antarbhAva thatA heAvAthI 'traNa cAma' gaNAvAyA che. ahIM 'cAma' zabda 'mahAvrata'nA arthamAM vaparAyeA che. Ama pAMca mahAvratAne badale traNa gaNAvAyAM che. cAra yAma--sUyagaDanA chellA ajyaNamAM cAturyAmarUpa dhanA ullekha che. viyAhapaNutti (sa. 9, 9. 32 )mAM pArzva - nAthanA saMtAnIya gAMgeye cAtuma dhane cheADIne mahAvIra svAmIne paMcamahAvratarUpa dharma aMgIkAra karyAnI vAta che. nAyAdhammakahA (suya. 1, a. 19, patra: 218 )mAM puMDarIke cAturyAma dharma svIkAryAnI vAta che. uttara0 (a: 23)mAM kezInA cAturyAmarUpa dharmanA nirdeza che. Ama pArzvanAthanA anuyAyIenA saMbaMdhamAM cAturyAmanI hakIkata jovAya che, jyAre mahAvIrasvAmInA ziSyAdinA aMge pAMca mahAvratanAM ullekha jovAya che. nAyA. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 upadughAta (suya. 1)nA selaga" nAmanA ajajhayaNamAM thAvaggApune pAMca mahAvatanI hakIkata kahI te ane cAturmAsika pratikramaNane ullekha che e neminAthanA tIrthamAM kevI rIte ghaTe te vicAravA jevuM che. pAMca yAma-samavAya (su. 25)mAM "yAma" zabda mahAvratanA arthamAM ane te paNa pAMca thAma (jAma) ema spaSTa rIte nirdezAyela che. prastuta paMkti nIce mujaba che: ___ "purima-pacchimagANaM titthagarANaM paMcajAmassa paNavIsaM bhAvaNAo paNNattA" - A eka apavAda sivAya pAMca mahAvratane badale pAMca yAmane ulekha anyatra heya ema jaNAtuM nathI. e game te hA, keI sthaLe "mahAvrata' zabdanA nirdezapUrvaka enI saMkhyA pAMcathI ochI ke vadhAre darzAvAI hoya ema jANavAmAM nathI, ane ethI mahAvrata pAMca ja ema je vyAkhyAtAe bhArapUrvaka kahyuM che te yathArtha che. vRkSa ane vADa-ahiMsA e vRkSa che ne bIjAM mahAvrata 1 Ane aMgenI bhAvanAone vAcanAntaramAM Avazyaka anusAra jaNAya che ema atyadevasUrie AnI TIkA (paya 4pa)mAM kahyuM che. 2. AgamomAM ahiMsAne siddhAnta e viSya upara vistRta lekha taiyAra karavAmAM mane muMbaI vidhApITha taraphathI maLeluM saMzodhana-dAna preraka banavAthI huM A lekha lakhI zake. AnaMdanI vAta te e che ke A lekhane traNa hatA atyAra sudhImAM A vidhApIThanA sAmayikamAM prakAzita thayA che ane granthasandarbhane lagato ke te Avate varSe chapAze. pahelA haptA tarIke prakaraNa 1-5Arts No. 21mAM pR. 9-18 mAM. bIja haptA tarIke prakaraNa 6-8 No. 22 mAM pU. 72 - 6 . mAM ane trIjA haptA tarIke prakaraNa 8 11 ane be pariziSTa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 upaghAta e te e ahiMsAnI vADe che ema pR. 289mAM ullekha che. Ane lagate samarthanAtmaka pATha rajU karAye nathI. eTale huM e ApuM chuM. digaMbara vidvAnuM akala ke tavAIvAtikanI svopaNa vRtti (pR. 269)mAM A saMbaMdhamAM nIce pramANe kahyuM che - "ahiMsA sarveSu vratepu pradhAnamatastadvacanamAdau kriyate / kutaH punaHprAdhAnyam ? itressaaNttpripaalnaarthtvaat| itarAMNi hi satyAdIni vratAni sasyavRtiparikSepavat ahiMsAparipAlanArthAni" yAkinI mahattAnA dharmasUnu tarIke suvikhyAta haribhadrasUrie paNa soLamA "nityAnityapakSakhaMDana aSTaka (le. 5)mAM A bAbata kahI che. prastuta leka nIce mujaba che -- : "huM jA mata jutha sAdhanA. . . etatsaMrakSaNArtha ca nyAyyaM satAdipAlanam // 5 // " - caudamA "ekAntanityavAdakhaDanA aSTakanA kale. 3nI jinezvarasUrikRta vRtti. paNa jevI ghaTe. . . .. svarUpa-hiMsA ane svadayA-svarUpa-hiMsAnA saMbaMdhamAM pR. 30-3ramAM nirUpaNa che ane svadayAnuM lakSaNa pR. 77mAM apAyuM che. . . . . . . . : No. 2:mAM. (pR. )mAM chapAyA che. pahelA hapta Isa1946mAM, bIjo I. sa1947mAM ane trIje A varSe prasiddha thayo che. * 1 "abhAve sarvathaitasyA ahiMsA'pi na tattvataH satyAdInyapi. sarvANi nAhiMsAsAdhanatvataH // 3 // " che A vRtti (a)mAM nIce mujaba avataraNa che - viya dha varSa nidi viei amhiM. TorgvavijayalA tA kevadrA, . . . Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 upaghAta cAturyAma saMvara-dIghanikAyanA sAmaphalasuttamAM nirgaTha "cAturyAmasaMvarathI sayamI hovAno ullekha che. e tamAma jaLa paratve temaja tamAma pApane aMge saMyamI che. eNe tamAma pApa dhoI nAMkhyAM che ane badhAM pApane sAmane karate e jIve che ema e mAne che. ' dIghanikAya (3, pR. 48 ItyAdi)mAM buddha hiMsA, cerI, abrahmacarya ane asatya ema cArane aMge saMyama dhAraNa karavAne upadeza Ape che. paMcazikSita dharma-pR. 146mAM e ullekha che ke pAtaMjala yamane nAme ane haidoe zikSAne nAme pAMca mahAvate mAnyAM che. A hakIkata mane uttarajhayaNa (a. 23)nA nIce mujabanA 23mA padyanuM smaraNa karAve che - "cAraNAmo 4 ne dho no vaMtriviNa . desio vaddhamANeNa pAleNa ya mahAmugI // " arthAt je cAturyAma-cAra yAmarUpa dharma che te mahAmuni pA upade che, jyAre A je paMcazikSita-pAMca zikSArUpa dharma che te vardhamAne-mahAvIra svAmIe batAvyuM che. AnuSaMgika bAbate puruSArthanuM nirUpaNa e eka AnuSaMgika bAbata che. enuM ekatrita svarUpa jANavA mATe ApaNe nIce mujabanAM pRSTha tarapha daSTi karavI ghaTe. - 27, 36, 40, 42, 43, 55 ItyAdi. malayagirisUrie hAribhadrIya dhammasaMgahaNinI TIkA (patra 78)mAM puruSArthanA nirUpaNa mATe dharmasAranI TIkA jevAnI bhalAmaNa karI che. e uparathI jANI zakAya che ke puruSArthanuM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 upaghAta nirUpaNa yAkinI mahattarAnA dharmasUnu tarIke suvikhyAta haribhadrasUrie dharmasAramAM karyuM che. zuM A dharmasAra ke enI TIkAnI hAthapothI keI sthaLe che kharI ane have te kyAM ? dIkSA kayAre levAya e prazna pR. 8mAM carcA che. paMdara varSanI ummara thayA pUve na apAya tenuM kAraNa ajenenI Azrama-vyavasthAne e bAdhaka bane che ema nathI. kintu svAmiadattane doSa lAge mATe enAthI bacavA AvuM baMdhAraNa ghaDAyuM che. pR. 21mAM dIkSA kSamAzramaNa de che ema kahyuM che. te pR. 33mAM pUjA viSe carcA che. pR. 130mAM zaMkarAcAryane joIne jagannAthanI mUrti UMdhI thaI gayA ane pU. 131mAM alepaniSadane ullekha che. 5 135mAM sAdhu ane gRhastha vaccenA bhedanuM nirUpaNa che. pR 178mAM saMvAdinuM sthAna vicArAyuM che. 5. 203mAM zreNika mahArAje suvAvaDanuM kAma karyuM e vAta che. te dasayAliya (a. 3)nI cUMNi (patra 96)mAM jovAya che. sthAnakavAsI digaMbare vagere-pR. 8, 11 ane 141mAM sthAnakavAsI yAne DhaMDhIA viSe, . 11 ane 3pamAM digaMbaro viSe ane pR. 98mAM zAntisAgarIya viSe keTalIka hakIkta apAI che. paramANunA svarUpa paratve cAra mAnyatA-niyAyika ne vaizeSikone mate bArIkamAM bArIka kaNiyAne chaThTho bhAga te paramANu che. paurANika ane vedAntIone mate jALiyAnI vacamAMthI sUryanuM teja AvatuM hoya te vakhate dekhAtA rajano Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta 21 trIsame bhAga te "paramANu" che. Adhunika koI vaijJAnikanA mate bArIka kaNiyAnA karoDa agatera lAkha kaTakA sUkSmadarzaka yaMtrathI joI zakAya che. jenA dRSTie anaMta vyAvaDArika paramANu maLe tyAre kaNi thAya. A pramANenI hakIkata pR. 148-9tmAM apAI che. pANInA svarUpa saMbaMdhI matAMtare-sUyagaDa pramANe pANInuM svarUpa pR. 150mAM darzAvAyuM che. pR. 14mAM A saMba dhamAM Adhunika vaijJAnikanuM kathana rajU karAyuM che ane sAthe sAthe naiyAyika-vaizeSikanuM mantavya ApI ene hAsyAspada banAvAyuM che. abrahmathI nava lAkha garbha ane nAza--eka vAranA abrahmanA sevanathI nava lAkha gajenI hAni thAya che ema je pR. 153mAM kahyuM che te vAtane samarthana karanAra pATha che. abrahmanA sevanathI nava lAkha sUkSma jIvene nAza thAya che ema ratna zekharasUrie saMbodhasattarinA nIcenA padyamAM kahyuM che - "mehuNasanArUDho nava lakkha haNe suhamajIvANaM / / titthayareNaM bhaNiyaM sadahiyavvaM payatteNaM // 62 // " AnA upara guNavinaya vAcakanI vyAkhyA che. enA patra 48mAM nIce mujabanI be gAthAo che - "paMciMdiyA maNussA eganarabhuttanArigambhaMmi / ukkosaM nava lakkhA jAyaMtI egahelAe // nava lakkhANaM majhe jAyai ikassa duna va smttii| sesA puNa emeva ya vilayaM vaJcaMti emeva // " vAsyAyane paNa nimAM jatune sadabhAva che evA ullekhapUrvaka hemacandrasUrie bhegazAstra (pra. 2) mAM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 upaghAta 'nimnalikhita padya ApyuM che - ": HT: Two dudhirAja | janmavartmasu kaNDUtiM janayanti tathAvidhAm // 80 // " arthAt lehImAMthI utpanna thayelAM sUkSma (apratyakSa) temaja manda, madhyama ane adhika zaktivALAM karamiyAM nione viSe e prakAranI zakti anusAra khajavALa utpanna kare che.' maNinAga yakSa (nAga)nuM udAharaNa-pR. 97mAM A yakSane ullekha che. jinabhadragaNi kSamAzramaNe vise sAvasmayabhAsamAM ATha ninono adhikAra vistArathI Ape che. temAM pAMcamA nihanava gaMgane aMge emaNe kahyuM che ke emane emanA gurue samajAvyA chatAM jyAre eo na ja samajyA tyAre emane (saMgha) bahAra karyA. pachI e gaMga (vihAra karatA karatA) rAjagRhe gayA ane tyAM eka samaye be kriyA(nA upayoganI - prarUpaNa karavA mAMDyA. e veLA tyAM rahelA maNinAge. emane bhaya ane yuktithI kahyuM eTale teo pratibaMdha pAmyA. (juo gAthA 2450). AnI TakAmAM "mAladhArI hemacaMdrasUrie kahyuM e che ke maNinAge bhaya batAvIne kahyuM ke gaMga! tame beTI prarUpaNa kema kare che ? meM A ja sthaLe mahAvIra svAmIne pUrve ema kahetA sAMbhaLyA che ke eka ja samayamAM eka ja upaga heI zake. ArvasayacuNiNa (bhA. 1, patra 424)mAM maNinAga nAmanA nAganI vAta che. gaMgane parSadAmAM viparIta prarUpaNa karatA sAMbhaLI e belI UThyo ke tuM beTI prarUpaNa na kara. mahAvIra svAmIne 1 AnI pahelAnA padhamAM abrahmanAM sevanathA sukSma jIvo haNAya che e vAta rajU karAI che. haribhadrasUrie paNa vIsamA aSTakanA sAtamA pavamAM A hakIkata jaNAvI che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta 23 meM jAte eka samayamAM be upaga na heya ema kahetAM sAMbhaLyA che. zuM tuM emanA karatAM DAhyo che? beTI prarUpaNA karyA karaze te huM tane mArI nAMkhIza. nyAya-padArthanA-maMtavyanA nirUpaNu mATe vyAkhyAnakAra leketi -nyAyane Azraya le che. dA. ta. pR. 21mAM " jovera pUtra" e nyAyane nirdeza che. pR. 11pamAM emaNe tuMbaDImAM kAMkarAne nyAya e ullekha pAMca mahAvrate eTaluM meghama kahIne besI rahenArane uddezIne kahyuM che. pR. 229mAM emaNe "kApatikA nyAyanuM saMkSepamAM svarUpa darzAvI e nyAye Sine mAranAra anaMtA verane sparyo che ema kahyuM che. A nyAyagata bhAva dasayAliyacuNi (patra129-130)mAM nIce mujaba rajU karAyA che - "ego kAhAro talAge do ghaDA pANiyassa bhariUNa kAvADIe vahai / so ego AukAyakAo dosu ghaDesu duhA ko| tattha so kAhAro gacchaMto pkkhlio| ego ghaDo bhaggo / tammi jo AukAo so mao, itaraMmi jIvai / tassa abhAve so'vi majA . taE te purvamaur mAoitti maur " : eka kAvaDiye taLAvamAMthI be ghaDA pANInA bharIne kAvaDa vahana kare che. eNe eka jaLakAyane be ghaDAmAM vibhakta karyo. e kAvaDiye jato hato tevAmAM e khalanA pApe. eka ghaDo bhAMgI gaye. temAM je jaLakAya hate te maraNa pAme, ane te bIjo jIvato hato. pahelA (ghaDA)nA abhAvamAM e (bIje ghaDo) paNa bhAMgyo. AthI pelA pUrva marelAe eNe mAryo ema kahevAya che. tuMbaDImAM bhale rane hoya paNa jo enuM moTuM baMdha hoya te e rane zA kAmanAM? ene kaI kAMkarA gaNe te zuM thAya? . ' Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAM nIce rIte upaghAta A hakIkata haribhadrasUrie AvasayanI TIkA (patra 770 A) mAM nIce mujaba ApI che - " go Tu jJA' : rAjA-daraH dUdha jJAna , ghaTadvaye nyAsAt / tatra ekastiSThati, eko mAritaH / jIvan mRtena mAritastadetallaveti-behi he, mAnava! kena kAraNena ? kathAnakaM yathA pratikramaNAdhyayane pariharaNAyAmiti gAthArthaH / bhAra[ kAya ]zcAtra kSIrabhRtakumbhadvayopetA 'kApotI' bhaNyate, bhArazcAsau kAyazca .bhaarkaayH| aNge bhaNaMti-bhArakAya : kApotyevoMcyate iti" . jAtismaraNa ne kSemaMkara nAstika-pR. 17ramAM kahyuM che ke jAtismaraNuM mithyASTine paNa thAya. pR. 175mAM kSemakara nAstikane UlaTuM jAtismaraNa thayAnI vAta che te devasundarasUrinA ziSya kSemakararANikRta papuruSacaritra(patra 12nA) AdhAre apAI che. - sabhAgya-paMcamI-pR. ra3pamAM e ulalekha che ke "koI paNa jaina jJAnathI viruddha nathI, jJAnanuM ArAdhana kahenArA che, saubhAgya-paMcamIe jo nAjaratta kahevAvALA che. Ama je ahIM saubhAgya-paMcamIne nirdeza che tene aMgenI vyAkhyAtAnI dezanA pavadezanA (pR. 155216)mAM chapAI che ane A parvanI mahattA ityAdine lagatuM mAruM lakhANa AnA upakramamAM chapAyuM che eTale huM A saMbaMdhamAM ahIM kazuM kahetuM nathI. - prakIrNaka-tAmali tApasanI utkaTa tapazcaryAnuM alya phaLa AvyuM tenuM kAraNa saMvaranI upAdeyatAmAM ene zraddhA na hatI - 1 A caritra de. lA. jai. pu. saMsthA taraphathI granthAMka 24 tarIke I. sa. 1815mAM chapAyuM che.' vA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upeAdghAta ' : ema pR. 189mAM ullekhAyuM che. pR. 191mAM auSadhinA prabhAve taLAvanuM kAcu' sacitta : jaLa arcitta anyAnI ane tRSAtura pAMcase sAdhuone mahAvIre pratyAkhyAna karAvAnI je hakIkata * apAi che te vAta AyAra (1, 1, 36 sutta 24) nI zIlAMkasUriSkRta TIkAnA AdhAra che. udAharaNA--vyAkhyAnakArane kevaLa zAstrIya medha ja ucca keTinA che ema nathI; laukika khAkhatenu paNa emaNe maheALu jJAna che ane e svAbhAvika che. Anu kAraNa e che ke jenAnuM prauDha ane prAcIna sAhitya je ekalI dhArmika hakIkatA ja na rajU karatAM enA spaSTIkaraNAdine mATe laukika kissAo-kahAnIe-rItarivAjonI paNa puSkaLa mAhitI pUrI pADe che tenA ee akhaMDa ane viziSTa abhyAsI che. vaLI ee cAlu jamAnAmAM anatA manAveAthI paNa paricita rahe che. AthI emanAM vyAkhyAna sAMbhaLanArane puSkaLa AnaMda maLe che. prastuta pustakamAM je udAharaNA-kRSTAMte che temAMnAM keTalAMka nIce mujaba cheH 25 pR. 29-30 revatInuM dAna, pR. 42 lArDa karjhana ne ka megalenI tulanA pR. 50-51, 208 marudevAnI mukti, pR. 57 auraMgajhebane parAjaya, pR. 136, 27 pRthvIcadanu kevaLajJAna, pR. 141 geAzALAnA palaTa, pR. 172 nAstikane jAtismaraNu pR. 179, 188-9 tAmali tApasa, pR. 185 nAgilAthI sanmA, pR. 206-7 kamalaprabhAcA nI nIDaratA pR. 244 kAlakAcayanA sadeze, pR. 255-8 subuddhi pradhAna ne khAInuM jaLa, pR. 284-285 dasa zera ghI pacAvanAra dulikA puSpamitra pR.291 : candraguptanI acaLa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. upodaghAta zraddhA pR. 300 gautamasvAmInI upekSA pR. 301 zivakumArane bhAva, pR. 309 mahAvIrasvAmInI aphaLa dezanA ane pR. 317-08 bharata cakInA udagAra, lokika dRSTAMta ItyAdi, A pustakamAM laukika draSTAMta che. jemake, 5 14 eka lIdhe--sATha | pR. 19da bilADIne gaLe ApyA. ghaMTaDI. pR. 24 navI vahu ne vAcharaDuM. pR. 34 zeThane cheka | pR. 209-210 balA gaI. pR. 36 vANiye ne miyA pR. 215- trIje eTale 59 nava kukaDInI ramata. cotho. pU. 107-8 pradhAnanuM kathana | pR. 219-20 mUrNAnI pR. 111 zeThanA cha chokarAnuM samajaNa. udAharaNa ' ' pR. 235. coTalInA cAraso viziSTa zabda-A vyAkhyAmAM keTalAka zabda evA vaparAyA che ke jeno artha janatAnA amuka bhAgane bhAgye ja khabara heya. A zabdo enA sthaLa (pUchAMka) temaja artha sahita huM ahIM ApuM chuM. avakezI (pR. 254). saMskRtamAM "avakezina' zabda che. e amarakeza (kaMDa 2, varga 4, ple 7), abhidhAnacintAmaNi (kADa 4, " 182) ItyAdimAM levAya ' che. eno artha vadhya-aphaLa che. AthI avakezIthI niSphaLa samajavAnuM che. saMskRta avakane artha "zUnya" che. {" kAzamINa patthara (pR. 18). senAno kasa jovAnI patharI, yAne koTI komINa e keI azuddha zabda hoya ema lAge Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadUghAta. che. artha te pUrvApara saMbaMdha joIne meM darzAvyuM che. ' * keLInALI (pR. 104). keLI ane enA je anArya jAtine mANasa. tAlaMbAja (pR. 57). eka te tADanuM jhADa UMcuM hoya ane tenA upara bAja jevuM cara pakSI beThuM hoya kadAca UDatuM hoya. e nizAna na cUke te "tAlaMbAja' kahevAya ema lAge . che. AthI "atikuzaLa" e Ane artha haze. dAdhAraMga (pR. 201); dAdhAraMgI (pR. 246). dAdhAraMgunA adekhuM ane gAMDiyuM ema be artha thAya che. ahIM bIjo artha prastuta che. . phaTAIA (pR. 8). "sArtha gujarAtI joDaNI kezamAM A zabda nathI. paNa ene badale phaTA ane phaTe zabda che. phaTAne artha "vArasAne bhAga laI bhAIthI jude paDele ThAkora" ema karAve che - makasada (pR. 15). Ano artha murAda, IrAde che. mADha (pR. ra00). AnA traNa artha thAya cheH (1)mahela yAne meDIvALuM suMdara makAna, (2) vAsa yAne mahele ane (3) bhADa yAne eka jAtane rAga. paNa ahIM (pR. 200) te koMsamAM . AMgaNAne eka bhAga e artha apAye che zAsA (pR. 204). khare zabda "sAMsA che ane ene artha "mukelI che. " A viziSTa lakSaNe-vyAkhyAo-vyAkhyAnakArane jaina darzananuM rahasya ghaNuM sArI rIte samajAyuM che eTaluM ja nahi paNa e tAre tAra chUTA pADIne samajAvI zake evI rIte emaNe A darzanano abhyAsa karyo che. AthI saceTa zabdomAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 upaghAta vilakSaNa svarUpamAM eo keTalAka pAribhASika zabdanAM lakSaNeenI vyAkhyA rajU karI zakyA che. be cAra namUnA ja na ApatAM AvAM ghaNuMkharAM lakSaNAdi huM atra rajU karuM chuM, joke ethI A upaghAta thoDeka laMbAya che ane viSayonuM yathAyogya mApa sacavAvAmAM e vigharUpa bane che. A rahyAM e lakSaNAdika agAra dharma-khALe DUcA ne daravAjA mokaLA eTale agAra dharma (112). ajJAna-viratinuM upAdeyapaNuM na jANe te ajJAna. (315). aNuvrata-bhAgatA ceranI laMgUTI te aNuvrata (37). aticAra-daravAjA baMdha karavAnI bhAvanA jaNAve te aticAra (114).. adattAdAna-pADezInI pika te adattAdAna (143). aniSTa viSaya--makSane sAgarIta te aniSTa viSaya (275). anuga-uddeza, samudeza ne anujJA thaI gayAM hoya te - anuga (241). . anya liMga-mokSane UMdhuM mAranAra te anya liMga (133). abrahma-hiMsA, corI ne jUTha rU5 kaccAMbaccAMvALe durguNa te abrahma (143). artha-bAhya sukha enuM nAma artha (ra7). - AcAra-vicArane bApa te AcAra (194). >> zAsananuM mULa te AcAra (240). , jaina zAsanane sikko e AcAra (302). [ AcArAMga ane sUyagaDAMga-jhAMpA sudhInI zikhAmaNa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedghAta te AcArAMga ane sUyagaDAMga (74). iSTa viSaya--meAkSanI bhuMgaLa te iSTa viSaya (275). utsUtra-prarUpaNAne aMge jUThThuM' eTalavAmAM Ave te utsUtra (140): ,,--prarUpaNAne aMge niyamita karelA padArthomAM viruddha mele te utsUtra (140). upakaraNa--sayamanA upakAramAM varte te upakaraNa (211), kartavya--avaguNu upara dveSa e kartavya. ,,avaguNunA kheAdaNAM ane guNanA rAga e katavya (233), kAma--paudgalika sukhanI prApti enuM nAma kAma (43), kAraka samyakatva--je kahevu te karavu tenu nAma kAraka 29 samyaktva (102). kAraNa-je vastu na hoya ane je na ane, paNu vastu hAya ane ane te tenuM kharuM kAraNa kahevAya (213). kudeva--hathiyAra dhAraNa kare te kudeva (132). kevaLajJAna--AtmAne jaNAvanAra kAMTA te kevaLajJAna (147). kevalI--e ghaDIthI vadhAre apramAdI hAya te kevalI (147). krUratA--meAkSanI vacce kharekhara ADI Ave te krUratA, (128), -je satyAnAza kADhI nAkhe te. krUratA (128). khIleA--paudgalika icchA te khIleA (199). gaNadhara--ri pArTa lenAra eTale gaNadhara (118), ,,--AtrAMtaranA te kAlAMtaranA bhAvikane ane sAMbhaLanArane medha karAvanAra te gaNadhara (118). madhu madhAraNa Agamane AdhAre sUtrarUpe gUthanAra te gaNadhara (120). gaNadharanI racanA--jIvAne meAkSamAga mAM lAvavA, rAkhavA ne "" "" * Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta vadhAravAnuM kArya karI zakanArI racanA te gaNadharanI 1. racanA (120). gADe-vicAra Ave te gaLe nahi ne vartana kare te gAMDa (210). gItArtha-sthAnAMgamAM dAkhala thAya te gItArtha (6). -AcAraprakalpathI vadhAre bhaNele te gItArtha (66-67). graMthibheda-ISTa viSaya taraphanI prIti ane aniSTa viSayano dveSa nIkaLI jAya te graMthibheda (275). . caraNakaraNanuM le-bhagavAnanA svarUpane aMge chApa mAranAruM letuM te caraNakaraNanuM loDhuM (109). cAra anuga-sonuM, rUpuM, hIrA ane leDhAnI khANa te cAra _ anuga (107). cAritra-sAdhune ghaDe te cAritra (43). -tInI jaDa te cAritra (311). --AtmAno svabhAva te cAritra (ra9). ciya-hathiyAranuM kArakhAnuM te citya (168). . . . cethuM guNaThANuM-vAMjhaNane ghera vivAhanA mAMDavA jevuM je guNasthAna te zuM guNaThANuM (47). cothuM guNaThANuM-vicAranuM parAvartana te ceNuM guNaThANuM (47). cethuM pApasthAnake-cAre pAvasthAnake bApa te cothuM '. pApasthAnaka (1para)... " cethe mahAvata-cAritranI jaDarUpa, zAsananA mULarUpa ne pravRttine aMge pahelA, bIjA, trIjA ne pAMcamAnA bApa samAna te ceAthuM mahAvrata (153). mahAvrata-jALIo ane bArIo vinAnuM mahAvrata te cothuM mahAvrata (162). jAgatA jamAdAra-tIrthakara bhagavAna te jAgatA jamAdAra(175). Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta 31 jIva-je che , jIve che ane jIvaze te jIva (202). jainatvanuM tattva-sthAvara kAyane jIva tarIke mAne te jainatvanuM * tattva (291). jaina mata-upadeza dvArA vadhavA pAmele mata te jena mata (131). jaina zAsana-kare te bhagave ne na kare te paNa bhegave evA niyamavALuM zAsana te jaina zAsana (306). jJAna-AtmAnI jaDa te jJAna (ra92). ' . ' -jenA pariNAmamAM sadAcAra heya te jJAna (205). ThANuMga-jagatanA sarva padArthonuM vargIkaraNa te ThANuga (10)" -je "vargIkaraNa jANavAnI, samajavAnI, upaga karavAnI lAyakAta ATha varSe Ave che te ThANuga (11). -dareka padArthanI IcattA eTale ThANAMga -samarAMgaNanI sarave ($urvey) arthAt mApaNI eTale ThANAMga (58). -zAstronI sarave te ThANAMga (58). -zAsanaderI levAnI lAyakAta apAve te ThANAMga (187). samavAyAMganAM anaMta sudhInAM vagIkaraNanI bhUmikA te ThANAMga (76). tIrtha---sAdhupaNAnI utpattithI utpatti jenI hoya ane sAdhunA cheDAthI jene cheDe Ave te tIrtha (251)... tIrthakara-paMca mahAvratanI prarUpaNa kare te ja tIrthakara (68). durjana-bIbAnA bApa te durjana (41). deva-pavitra, aDuiMsaka, mamatAbhAva rahita hoya te deva (187). -ghAtikane kSaya karIne vItarAga sarvapaNAnI sthitine pAmelA te deva" (ra95). Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaghAta devaloka-mokSane gharANe melanAra te devaleka (45). dezavirati-sarvaviratine apavAda te dezavirati (55). dezavirati sarvavirati-dArUgoLA te dezavirati ne sarva virati (18) dravya-duHkha--janma, jarA ane maraNanuM duHkha te dravya-- * dukha (292). dravya-pUjA--sarvavirati meLavavAnI bhAvanAe karAtI bhagavAnanI pUjA te dravya-pUjA (19). dharma mokSa prAptinuM sAdhana enuM nAma dharma (43). ka-je dharmanI derI mekSanI sAthe baMdhAelI hoya te dharma (228). -saMpUrNa saMsAranuM nivAraNa te dhama (45). naThAra-je durAcArane sakhI te naThAro. (247). nayAbhAsa-potAnI gAtAM bIjAnI gabaDAve te nayAbhAsa (157). nAstikanuM jAtismaraNa-kerI pAkatAM te vaMToLei te nAstikanuM jAtisamaraNa (173). nircatha-jenA vinA tIrtha nahi te nirgastha (251). nizALa-bhagavAn mahAvIranuM zAsana tevaka-jaDanI nizALa (168) parigraha-anAdi kALathI rakhaDAvanAra te parigraha (167). -kaMkAsanI jaDa te parigraha (194). -pApanI jaDa te parigraha (194). -saMyamapakaraNa sivAya je kAMI vastu levI tenuM nAma parigraha (196). -sUcche tenuM nAma parigraha ( 17). paryuSaNa jaina dharmamAMthI AkhA jagatane asara karanAruM parva nIkaLyuM hoya to te paryuSaNa (244). Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dara upaghAta pApa-azubha pudgalenuM vedana tenuM nAma pApa (72)... -puNyane pAye te pApa (232). -padArthanuM svarUpa je che tenAthI UlaTuM bolavuM te pApa (172). puNya-zubha pudgalanuM vedana tenuM nAma puNya (72). pudgalAstikAya--badhI strI, kuTuMbakabIla vagere te putra . lAstikAya (298). . . puruSArtha-je lIdhuM te koI kALe paNa choDavAnuM na hoya tenuM nAma "puruSArtha (5). paise-duniyAmAM upadravanI jaDe te paiso (242). padagalika da:kha--aniSTa viSaye e ja paulika-duHkha (ra75). prathama gaNadharatIrtha tarIke karavAnuM sAdhana te prathama gaNadhara (119) pramANa-pitAnA guNa gAya paNa bIjAnI darakAra rAkhIne gAya te pramANa (1pa7). pravacana-cAra varNavALe zramaNa pradhAna je saMgha te pravacana (11). prazasta-dveSa-avaguNa upara dveSa kare te prazasta cheSa (232). , mithyAtva, kaSAya ane avirati upara dveSa te prazasta dveSa (232) ... - prazasta-rAga-guNa ane guNI e benA upara rAga enuM nAma prazasta rAga (23). baLavAkhera-jene zAsana zuM, dharma zuM ema hoya te baLavA khera (169). bAdara-jene bacAvavA mATe ocho prayatna kare paDe te bAdara (169). bhAvanA-samyagdarzana, jJAna ne cAritrane dhAraNa karanArAne aMge advitIya bhakti te bhAvanA (190). Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 upaghAta. bhAvanA- anaMta saMsAra maTADI de te bhAvanA (190). bhAva-hiMsA-ahiMsAnA kAraNa rUpa pramata ga te bhAva-hiMsA(224). mahAvrata-pAMce AzrAthI trividha, trividha viramavuM tenuM nAma mahAvrata (146). -sarvathI virati heAya te mahAvrata (146). " -"devatattvanuM nirUpaNa karavAmAM pahele naMbare upayogI thanAra vrata te mahAvrata (1898). -pratijJApUrvaka bhinna bhinnatAe arihaMtAdikanI sAkSIe hiMsAdikathI sarvathA viramavAnI pratijJA te mahA vrata (84). -zAsananA staMbha te mahAvrata (132). mALA-ajJAnanuM--hanuM cihna te mALA (30). mithyAtva-dharma mokSane mATe che evuM dhyeya jenuM hoya nahi, te pachI devaleka mATe dharma kare tenuM * nAma mithyAtva (228). mUcha-jenI pAse je vakhate je hoya temAM je jakaDAya te mUccha (16). mRSAvAda-anaMtA guNa paikI eka aMzane viparyAya karavAnI buddhi te mRSAvAda (129). -bairAMnI pika te mRSAvAda (143). -aMtaHkaraNanI pratIti tattvAdikane aMge avaLI thAya tyAM mRSAvAda (142). -prANone sarvathA nAza karanAra gaThaDInuM juThuM te mRSAvAda (142). mekSa-AtmIya sukha enuM nAma mokSa (27). meha-uMdaranI kuMka je je hoya te maha. (ra73). Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta 35 raudra dhyAna-hiMsA, jUha, cerInA vicAre eTale raudra dhyAna (196). lazkarI--zAsananA hita mATe, phAyadAne mATe, jagatanA bacAvane mATe ane uddhArane mATe jenI buddhi hoya te lazkarI (1969). vadha-paryAyane nAza, duHkhanI utpatti ane pariNAmanI kilaSTatA te vadhu (252). * * * vagIkaraNa-eka eka varatu kayI kayI rIte judI belI zakAya, - samajAvI zakAya te mATe mULa bhede, peTA bhede, bhedAM* tara badhuM jaNAvavAmAM Ave te vargIkaraNa (144). zahenazAha-cha javanikAyanI dayAnuM nirUpaNa karanAra te zahenazAha (ra0). * * zahenazAhata-cha javanikAyanuM rakSaNa te jainazAsananI zahena. zAhata (289). zAsana-je dahADe sAdhupaNuM thAya te dahADe jenI pravRtti heya ane je dahADe sAdhupaNuM baMdha thAya te dahADe je baMdha thAya te zAsana (2pa1).. zAstra-aprasiddha vAta kahe te zAstra (ra6). zratasthavira-ThANAMga ane samavAyAMgane dhAraNa karanAre te zrutasthavira (67). samyaktva-manathI parigrahane mokaLe karavAnI buddhi te - samyakatva (181). sagikevalI-kevaLajJAna pAmelA ne vicaratA munivara te sagikevalI (2014). " saMyama-bhAva-prANa e saMyama (282): saMvara--nirjarAnuM kArya karanAra te saMvara (179). sarva ArAdhaka--gharanuM ne bahAranuM sahana kare te sarva Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodaghAta ArAdhaka (320). sahI-jaya viyarAya e sahI (17). sAdhu-cAritrarUpa guNamAM raheluM hoya te sAdhu (219). sAdhu mahAtmA-ekeMdriyanA AraMbhane Dara jene kharekhara lAge hoya te sAdhu mahAtmA (34). sArA-sadAcArane sakhI te sAra (247). -kSaNabhara sadAcArane na cheDe te sAra (247). sUkSma-jene bacAvavA mATe tIvra prayatna karavo paDe te sUkSma (239). sUyagaDAMga-mithyAtvI taraphathI AvatAM vacanarUpI bANamAMthI bacavAnA rastAo batAvanAruM aMga te sUyagaDAMga (5). -mithyAtvInA peTA niyamonuM pikaLa kADhanAra aMga te sUyagaDAMga (7). -jenAthI darzana mehanIyane, mithyAtvamehanIyane ane cAritramehanIyane jaya meLavAya che tenuM nAma sUyagaDAMga -zraddhAnI majabUtI karanAra aMga te sUyagaDAMga (57). sthAnAMga-bacAva mATe ubhI karAyelI dIvAdAMDI eTale sthAnAMga (208). * svadayA-pitAnA AtmA saMbaMdhI dayA te svadayA (77). svaliMga-jinezvarane varga te svaliMga (289). hiMsA-guMDAzAhI eTale hiMsA (117). -sarva guNane nAza karanAra te hiMsA (129). ka-pramatta garUpa kharA mAlavALe ane prANanA nAzarUpanuM bAradAnavALe durgaNa te hiMsA (rarara). -maradanI pika te hiMsA (143). Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedghAta 37 . upasa'hAra-vyAkhyAnAnA mukhya uddeza hiMsA ane ane ahiMsAnA svarUpanI ane teTalI mAhitI ApavI ane te mATe yukti, udAharaNa ityAdine pUratA upayAga karave e rakhAyA hatA ane te sArI rIte pAra paDayo che. vyAkhyAtAe ahIM je nirUpaNa karyu che e uparathI pAMca mahAvratA upara ane khAsa karIne ahi"sAne anulakSIne mahAnimanya lakhavA hAya te tene mATe mahAmUlyazALI vividha ane viziSTa sAmagrI A vyAkhyAne pUrAM pADe che. A vyAkhyAtAnA ahiMsA sAthe sabaMdha dharAvanAra keTalAka lekhe siddhacakra"mAM prasiddha thayA che enI huM ahIM nAMdha levI durasta samajuM chuM:pRSTha < viSaya == va aka mukhapRSTha 2 321 pIThapRSTha 2 7 re 13-14 10 9 23-24 23 ahiMsAnI mahattA jene ane ahiMsA bhIkhamapathI (terApa thI)ene lAyaka netrAMjana zrIjaina zAsanamAM ahi sAnuM ucca sthAna kema? 1 A pAkSika ( varSa 14, a. 12, pR. 276 280)mAM vyAkhyAtAe sa MskRtamAM racelI siddha-SatrizikA zrImANiyasAgarasUrijInA gujarAtI anuvAda sahita chapAyelI che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama viSaya >> ja ja cha cha ja jha >> = 4 AcArAMga eTale? dukhathI nIDaratA dayeya prazna-tIrthakara rAgI kharA ke nahi? gRhasthIkALa 30 varSa nahi ke 28 bhagavAnane be varSa paryAya zenI gaNatarI? sAdhune pratijJAna nirvAhanuM ja dhyeya hoya vacanarUpa bhAlA-bANa sUyagaDAMga eTale? kapaTI AcaraNa gharanA zatruthI na bacAya sUyagaDAMganuM svarUpa ekane hAtha pakaDanAra marAvanAra che : dikSAne aMge maryAdAnuM kAraNa? .. anyadharmIne comAsAmAM dIkSA na apAya sthAnakavAsIne mUrti mAnavA aMge javAba: vigIkaraNamAM bhUla ThANAMga eTale zuM? - "bairAzika reNuguptanI bhUla . bahuratavAdI" jamAlinI bhUla "aMtyavAdI tiSyaguptanI bhUla . 1 . digaMbaronI bhUla . - 9 9 ka , che . 10 10 : 10 11 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra sthAnakavAsInI bhUla ATha varSa paryAye ThANAMga prazna-gRhasthane zAstro vAMcavAmAM zI aDacaNuM? dastAveja vakIla dvArA lAyakAta sthAnAMganI sthiti ATha varSanI kema rAkhI? paMca mahanvayA paNNattA mahAvratanI cAra ane pAMca saMkhyA aMge prazna eka lIdhe-sATha ApyAnuM dRSTAnta cAra ane pAMca mahAvratanuM samAdhAna bahiddhAdAnane artha vaka ane jaDapaNAne lIdhe pAMca mahAvrata kAyadAmAM sudhAre vrata letAM pariNAma tranI hiMsAvALA aMge merunAvyo rema ja kahevAnuM tAtparya : "saravALo parivAro veramai" zA mATe? mAtA chekarAMne piSe e daSTAntathI vaka-jaDanA dharmanI ghaTanA 19 gharAkanA dRSTAtathI mahAvrata pheravavAnI ghaTanA vaka-jaDa mATe zabda palaTo "parigraha' zabda vAparavAne khulAso parigrahanI vyAkhyA AcAryo paNa pUrvAcAryone AdhIna che : 21 mUccha na kahetAM parigraha zA mATe? - . saMyamanA upakaraNamAM paNa mUccha na rakhAya . 23 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama manuSyadeha mekSanI nIsaraNa che navI vahunuM vAcharaDAne reTa khavaDAvavuM sAdhue levuM joItuM vAcharaDAnuM dAna pustakanA pUThAmAM mamatA karavA jatAM mULathI raste bhUle vaka-jaDane pheravavA mahAvIre zabda phera praznaparaMparA zAstranuM lakSaNa artha ne kAma svayaMsiddha che , cAra purUSArthanI vyAkhyA paraspara viredhavALuM vacana zAstrakAranuM na hoya pratimAnuM pUjana pUjanamAM vaidyanA auSadhane nyAya 28 sAdhu pUjA kema na kare? pUjAnuM svarUpa ane ene anubaMdha azuddha dAnanA upadezanI mAphaka pUjAne upadeza na apAya 29 samAdhAna-revatI zrAvikAnA dAnano prasaMga svarUpe hiMsA . . . prazna-hiMsAnuM lakSaNa zuM? - vedya a85 pApa ane kriyAkAlIna alpa pApa 32 pUjAmAM alpa pApa paNa vedRna nahi. zeThanA chokarAnuM dAnta digaMbarone prazna dravya-pUjAne adhikArI grastha sthApanAjImAM pheTa : - 28 che 34 vANiye ne miyAM... . Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 36 . 39 ra - sthAnAMgasUtra artha-kAma upAdeya nathI dharmopadeza e zAstranuM kartavya che . ANuvrata te bhAgatA coranI laMgoTI che tIrthakara AdinI eka ja bhAvanA pAMca-aDhAranAM hathiyAra . . . purUSArthanuM svarUpa patthara upara keryAM dhULathI na bhusAya : - - abhimAna eTale bhUsavAne dhaMdho * . . . . . . . 41 patthara keryA sajjananA bela laoNrDa karjhana ane maganI sarakhAmaNI artha-kAmane choDavAmAM puruSArtha dharma paNa puruSArtha naDi be sAdhya ane be sAdhana nizcayathI dharma 14mAnA chelle samaye devaleka eTale mokSa gharANe dharma kAraNenAM kAraNanuM kAraNa che . munipaNuM e ja samyakatva . . 45 cethA guNasthAnavALAne dharma kema gaNAya? 46 cothuM guNasthAna eTale vicAranuM parAvartana : 4 nigraMtha pravacana e ja artha ane e ja paramArtha che 47 jema kegrese bhAna karAvyuM tema samyaphatvamAM : 47 karmarAjA rAkSasI sarakAra che pudgalAsaktivALAe lagAma kamane soMpI che . 48 AtmAmAM anaMtI tAkAta che samyakatva eTale avinAzI bIja D ) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama sannipAta macyA pachI vidvAna te vidvAna ne mUrkhate Azcarya pratipAtI mokSe gayelA vadhAre che. namasthaLa' e bhaviSyanI AzAne namaskAra sabhyatvanI tAkAta samyaktvanI vAta uDADatAM mokSa UDI jAya sabhyatvanAM liMge dharmanI zarUAta makSa sivAyanuM cheDavAnuM che " zraddhA palaTAtAM nukasAna : AcArAMgathI AcAra ane sUyagaDAMgathI zraddhA ThANAMga eTale padArthanI IcattA ThANAMgajI eTale samarAMgaNanI sarave (Survey) dezavirati eTale zuM? . . sAmAyika vagere kurasadIo kAme che lagna purasade karavAno vicAra rakhAya ? gRhastha saravene adhikArI na bane trividha siravALo saravemAM Ave . zUrA saradAra mATenI lAyakAta . cAra gati e cUka che vipatti jANavA chatAM choDatuM nathI dArUDiyAnuM daSTAnta , bhADUtI ne mAlikInuM ghara phATe ane kenegrApha * reDa, kukI ne hADakAnA mALAvALA sainika na thAya - Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra SP bhaMDAranI cAvInI prApti vahu sasarAnA gharane pitAnuM ghara gaNe samajaNa Ave tyAre tijorInI cAvI apAya gItArtha IcattA sudhI padArthanI prarUpaNA ThANuga dvArA bhUlabhUlAmaNane ukela paMviti sUtra vageremAM pAMca mahAvate - hIrAnuM daSTAnta tIrthakarane tyAM mahAvrate rajisTara tIrthakara sivAya bIjAne trasAdinuM jJAna nathI karanArane karavAnI mahenata heya paMciMdiyAdimAM AcAra aMge, ahIM utpatti aMge zodha karanAra tarIke rajisTara "tIrthakara jra' "mA " ane "quttA kema? ** jaina darzanamAM teno vibhAga AcAro ane vicAronuM niyamana nathI jhAMpA sudhInI zikhAmaNa vargIkaraNa karanAra zrIsthAnAMgajI vargIkaraNa mATe be Agama kema? bhUmikAne mahela bheLAM gaNAya hiMsAnI virati eka ja vrata kema nahi? " rAga ane deza svataMtra hiMsArUpa nathI vadayA eTale zuM? abhivyane duHkha dUra karavAnA muddAo cAritra abhavya ATha nava mAne 190 * 193 73 74 (9 (77 79 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama abhavya meAkSa na mAne te mAne zu? rAgadveSa hiMsArUpa che ema na manAya pAMca mahAvratA kahevAnI jarUra adattAdAnaviramaNu eka na cAle ? adatta gAdya padArtha aMge haiya pAMca mahAvratA sAthe ja uccArAvAyaH 16 mathayAnuM samAdhAna svarUpabhinnathI mahAtratA bhinna che anatA tIrthaMkarAe mahAvrata pAMca.ja kahyAM che bAvIsa tIrthaMkaramAM caturthAMma': mahAvrata uccaravAM eTale rajisTara dastAveja 'mahAvrata' ane 'yAma'nI vyAkhyA ahIM pratijJA ane AzIrvAda mahAvrata uccaryA pachIthI paryAya gaNAya gaNadhara sivAyanA yogavahana kare ja ekane badale pAMca ane yAmane badale mahAvrata mahAvratamAM 'mahA' zabdanI zI jarUra? tIrthaMkarA ja meAkSane rastA batAvanAra che. bhUlA paDelAne mArga batAvanAra kANu.? vAdavivAdanA cheDA kabUlAte praznaneAttarano cheDo samajaNe mAnyatA svIkArane madale AcAra svIkAra kema ? AcAra svIkAramAM iMDA gaNadharone samyakatva ane caritra sAthe huM guNunAze guNIne nAza na thAya 4. " 79 80 81 81 82 82 <3 83 4 84 84 45 85 8 86 86 87. 87 8. - 89 89 90 90 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 { $ $ $ $ $ $ sthAnAMgasUtra ajavALuM thatAM ja sApane jANo, jhabakavuM ne khasavuM thAya 91 samajyA pachI vilaMba na hoya tripadI, dvAdazAMgInI racanA aMgapraviNanAM lakSaNa peTabheda nathI tethI pAMcanI jarUra rAtribhojana-viramaNa mahAvata kema nahi ? rAtribhejana mULa guNa kharo paNa mahAvrata nahi aNu, mahA vizeSaNanI jarUra : mahAvratamAMthI nIkaLele bhAga aNuvrata aNumAM TukaDe mahAnA hisAbe aNu ane mahA svarUpadarzaka vizeSaNa che gouttA kahI badhAnA nAme kema caDhAvyuM? gamttA kahyAnuM samAdhAna . mahAvidehamAM paNa prarUpaNe te sarakhI ja bhagavAna mahAvIra riphormara na hatA 98 . mannA ' e uddeza, "sa e nirdeza saMva" zabda niraMvazeSa sarvavAcI 99. niravazeSa" sarvanAM paccakhANa che . 100 caraNakaraNAnuga kema? 101 samyakatvanA bheda 102 kAraka sabhyatvanuM svarUpa rocaka sabhyatvanuM svarUpa 102 dIpaka sabhyatvanuM svarUpa 103 pratimA vItarAga dazAnA smaraNa mATe che . 103 pratimAthI samyagdarzananI prApti 102 - 104 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama 105 h mhr parasage mUti cAritravALI che sabhyatva jIvamAM utpanna thAya 105 mUrti svarUpa jaNAve che 106. abhavyanA upadezathI paNa zraddhA thAya 106 cAra anuga e enuM, rUpuM, hIrA ne leDhAnI khANa 107 bhAvArtha na samajatAM zabda sAMbhaLe te anartha. 107 leDhA vagara senA, cAMdInI khANe nakAmI 108. chApa mAranAra caraNakaraNAnuga 109 pAMcamA ThANAmAM caraNakaraNanI chApA. khoTo rUpiye kApI nAMkhavAne sAdhue mahAvratano upadeza Apa 4 110 zeThanA cha bekarAnuM daSTAnta ', ' . . . 11 che cheDe te ekane paNa choDAvavAnA nyAye aNuvratane upadeza . 111 agiyAra aMgamAM dezaviratine upadeza nathI .... . . 112 agAra dharma ne aNuMgAra dharma kema kahyo? '. * 112 . agAra dharma eTale khALe DUcA ne daravAjA mokaLA 112 aNuvratavALe daravAjA baMdha karavAnI bhAvanAvALo che 113 aticAra daravAjA baMdhanI bhAvanA jaNAve che 114 sattaramAM pravarte che samyakatvI 114 zrAvakanI dAnata dharma pakSamAM che 114 prajJaptAthI tIrthakaranI chApa sUtrathI gaNadhare race - " . AnupUrvIvALA pahelA bhAMge mahAvate '. 115 'tathA' zA mATe ? ' 116, : 115 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra sarvajJanuM zAsana eTale paheluM mahAvrata 116 sthAnAMganI AvazyaktA 117 kSetrAntare, kAlAntare baMdha karAvanAra gaNadhare 118 tIrtha tarIke gaNadhara 118 guNa guNI vagara rahetuM nathI, 1180 gaNadharakRta racanAne prabhAva 120 devane oLakhAvanAra gaNadhararacanA 120 riporTaranAM bhinnapaNAthI vAya-bheda tema gaNadharararacanA 121 tIrthakara batAvanAra che paNa banAvanAra nahi 121 dIva batAvanAra che. banAvanAra nathI 122 nibaMdhamAM vAkya judAM paNa bhAva eka tema dvAdazAMgI 12 AgamanA AdhAre deva-gurU 123 pahelA tAranAra koNa? 123 taravAnuM sAdhana prathama gaNadhara sUtra thakI gaNadhane AtmAgama 124 ratimAsAnI prakRtivALAne zuM upAya? 125 cauda pUrva eTale TUMkI neMdha vizeSaNavALA raMga che tema vizeSaNavALA mahAvrata che 126 UlaTuM samajAvavAnI buddhi te pApa. 1ra7 lAbhAMtarAyanA udayamAM laI ja te pApa 127 prANAtipAtanI virati vagara mRSAvAdanI virati na hoya 128 tenA vagara mRSAvAdanI virati e tarAM khAMDavAM 128. bakarI kADhatAM UMTa peThuM 128 zraddhAvALo choDavAnI IcchAvALe che 129 "mRSAvAda" aMzanAza, "hiMsA' sarvanAza. 129 124 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama 11 anyanA julama . . . " 130 a, upadezadvArA vadhArA nathI : - - 1931 jamAne palaTaye prarUpaNa na palaTAya' : ". . . : : 131 mahAvate eTale zAsanane taMbha : : '. 1ra . . . . . . . . 12 gRhaliMga siddha bolanAre svaliMga siddha zabda khyAlamAM le 133 anyaliMga eTale AMdhaLA, ajANyApaNuM , " . " 133 anyaliMga eTale melane UMdhuM mAranAra'. . . : 133 anyaliMga mokSanuM liMga nathI . . . : : : 134 gRhasthapaNAnAM be varSa 135 kameM zUra te dhame zUrAnuM tatva . - 135 gRDa sthapaNAmAM kalyANa nathI . . . . . 16 deva hathiyAra strI vagaranA joIe , : - ! 136 strI Adine niSedha, kudevanA niSedha mATe ? : 137 mekSamArgane rasto mahAgrata ja . . . . . . 137 loDhAnI khIlIvALI nAva tAre te pratApa lAkaDAne 138 anyaliMge chatAM mekSe jAya che te pratApa mahAvratane 138 mRSAvAdaviramaNa eTale soyanI corI 139 usUtra ane saMsAra vadhAre che , "139 usUtranI vyAkhyA - - - - - - - 14 aDhAramuM pAsthAne eka bAju ne bIjA badhAM eka bAju 14 palaTo khAya te teDI nAkhe : 14 gazALAne palaTe : ': usUtra sivAyanuM mRSAvAda seya jevuM . . . . 14 eka viparIte be pApasthAnaka -- -- - : , . 14ra , Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 143 147 sthAnAMgasUtra prANane nAza e gaThaDInI corI : 142 marane arthe amara hiMsaka na bace hiMsya bacI jAya 143 corIne prathama sthAna na heya. 143 brahmacaryanuM prathama sthAna kema nahi? 143 "vrata" saMjJAnuM kAraNa 14pa "vrata" nivRttine arthamAM 145 taMga qur'thI tIrthakaronI chApa 146 bauddho vagere anukaraNathI zikSA Adi bele che 146 anukaraNa karavAvALA kezu? 146 padArtha jANyA pachI nAma sthApanA AtmA sparzadine viSaya nathI . 147 AtmAne jaNAvanAra koNa? 147 paramANunA jJAnamAM paNa sAcuM keNu? 148 anyanI paramANunI thiyarI dhaMI nAkhavAnI . 149 tIrthaka sarvajJa hevAthI jANIne kahI zakyA . 150 je sparzadinA jJAnamAM nathI TaktA te arUpI jJAnamAM kayAMthI Take? 150 sAyansathI sAbita thayeluM pRthvI AdinuM jIvapaNuM jenee ja mAneluM che 151 bIjAone cha javanikAyanI mAnyatA ke virati nathI 151 smRtimAM jhADamAM sukha, duHkha nathI mAnyA " 1pa1 cha jIvanikAyanI mAnyatAthI hiMsAdinI viratine krama 151 pahelAM mahera najaranI jarUra hisA vagere thAnAM kaccabaccAM ' , 152 . 1para Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 154 viSayAnukrama hiMsAnA DarathIja bIjA pApasthAnaka che upara eka vakhatanA maithunamAM nava lAkhanI hiMsA kema? 153 pariNAmanA aMge hiMsA e paheluM ja che . '153 brahmacaryane kramAMka mRSAvAdane kama bIje ja Ave. tamAma dravyone viSaya hovAthI mRSAvAda bIjuM 155 adattAdAna trIje ne ethe mithuna egya ja che 155 naya, pramANa ne nayAbhAsa - 156 bahu bhaNele zAstrane zatru-tene khulAse 157 elaM" hitane mATe che . 158 sarva prANAtipAtathI viramaNa e naya-vAkya 158 lagIra AghApAchAmAM mithyAtva 159 mULa sthAnarUpe Aja krama 160 paheluM, bIjuM, trIjuM apavAdika, zaithuM nirapavAdaka 160 bIjuM mahAvrata jALI-bArIvALuM maithunamAM syAdavAda nahi mathunaviramaNamAM "pariNati pravRttithI bhinna na thAya 163 kRSNa paNa brahmacaryane vakhANe maithunamAM apavAda nahi - 164 chokarAne kariyAtuM apAya, jhera na apAya , 164 hiMsAmAM apavAda kayA prakArane?' : : 164 brahmacaryanuM cothuM sthAna barAbara ja che .' abrahma nahi sevavAvALe durgatine bhAgI thatuM nathI 165 methanAnubaMdhIne raudradhyAnamAM gaNAvyuM nathI 165 dravya brahmanA pAlananI jarUriyAta . 166 162 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 '170 171 14 sthAnAMgasUtra baLAtkAre paLAtuM brahmacarya devaleka Ape 1dada brahmacaryanuM cothA naMbaranuM sthAna yathArtha ja che 167 anAdi kALathI rakhaDAvanAra parigreDa 167 lazkara vaphAdArIvALuM joIe lakara ne baLavAramAM vaphAdArIno bheda 168bAhya tyAga sadAcAra hoya te bhavya jhUke 168 avyanI prarUpaNAmAM bhalabhalA jhaMpalAya 192 sAdhyanI draSTi kArya karanAra che - AcArAMga ane sUtrakRtAMganI racanAnA uddeza 170 ThANugane uddeza bAvIza tIrthakaramAM prarUpaNa bhede avadhi AdinuM zuM thAya? 172 nAstika ne gurU 17ra kerI pAke tyAre vaTeLIo" tema nAstikanuM jAtismaraNa 173 sarva tIrthakaree pAMca ja mahAvrata kahyA che 174 cAra jJAnI paDe mATe sAvacetInI jarUra 174 autamasvAmInI nizrAe bIjAne pratibodhavA " 174 pahelAM pApane niSedha kema? * 17pa eka toDavAmAM ATalI badhI jarUra kema? " 176 eka teDe mokSa maLe 176 lepa mATe sAbunA nyAye sakAma-nirjarAnI jarUra 177 jema jema vAdaLa vikharAya tema tema prakAza 177 pahelAM AvaraNa taDavAM ke karma kyAM? 178 saMvaranuM sthAna pahelAM kema nahi? 178 tAmali tApasa sAdhu sadA upavAsIne khulAso . . . 178 179 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 182 182 183 viSayAnukrama hiMsAdikane AdhAra parigraha upara AraMbha, parigrahathI viramavAvALe dharmane phaLIbhUta kare cAra mahAvratanA baLe mamatA chatAya dAnata pAka joIe vAsudeve vicAranA parivartanathI narake AcAranI sAthe vicAranI vyavasthAnI jarUra vicAranA aThekANe AcAra cheDavAno na hoya sUyagaDAMga paheluM aMga kema nahi ? vicArano bApa AcAra bAhya saMjoga vinA kharAba vicAra na thAya sAmuM na maLyAM na laDAya nAgilAthI sanmArga pahele upadeza AcArane AcAranI sajaDatA mATe paheluM AcArAMga AcAranI daDhatA mATe pahelAM pRthvIkAyAdi nirUpaNa zAsana derI lenAra thAya mATe ThANAMga pAMca maDAtenA nirUpaNane hetu dharmopagraha-dAna saMyamanA TekA mATe tAmalinI tIvra tapazcaryA . tAmaline tapanuM phaLa bIje devakI lIlerI varjavAmAM Indriya-Asaktivajana saMvaranI nyUnatA ' sArUM thavAnI buddhithI tAmaline tapa bhAvanAthI kartavya pUjAno adhikArI kezu? 183 184 184 184 185 185 185 186 187 187 188 289 189 190 190 * * *S S * . 190 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bIjA mithyAtvI kema ? bhagavAna zu pUjAnI darakAravALA che ?. pUjA zAne mATe? 'phAla' bhavanivedanA sthAnoMgasUtra 'pUjA' dastAveja, 'sahI' jaya vIyarAya tIrthaMkaranI kiMmata temanA guNethI mahAvrata mudrAlekha pApanI jaDa parigraha pAMcanA paccakkhANuthI mahAvratadhArI aDhArane madale pAMca kema ? vAMjhIAne vaza vagara mAryA mare, tema tera tApasthAnaka khilADIne gaLe ghaMTaDI 191 191 192. 193 193 193 194 194 194 194 195 196. 196 197 198 198 199 199 jakaDAvavAnA saMbhava agiyAramA sudhI parigraha peAtAnuM ja bagADe mATe pAMcamu vicAranI vyavasthA vinA badhuM nakAmuM bhavya ne abhanyanAM cAritra khIlA vagaranAM cAritra ATha dravya-cAritra vinAbhAva-cAritra Ave nahi dravya-cAritra karatAM bhAva-cAritra adhika che harakeAI sAdhu eTale 'dravya-sAdhu' ema nahi vyaktine laine jAtine niMdavAnA haka nathI kumArge caDhelAne sanmArge lAvave, paNa phajeta karIne nahi 202 tADana tananI zAstrakAre ApelI chUTa sUrya jhagajhagAve khelAya tema sAdhumAMnA ekanA paNa 201 201 203 guNu ja melAya 204 ww2 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 206 207 gaDamAM kheMcavAya nahi vAdAMDI 209 viSayAnukrama sAdhune dravya-sAdhu" kahevuM te kalaMka 204 bhAva-cAritranI apekSAe ja dravya-cAritra nakAmuM 205 khAnapAnanI apekSAe tyAga karela nava priyake jAya 205 kamalaprabhAcAryane nIDara javAba "sAvavAcArya nAma keNa pADe? AraMbha parigrahamAM khUMcelA naraka nirgodamAM 207 apavAdane dAkhalA tarIke levAya nahi 208 sthAnAMga eTale bacAva mATe UbhI karAyelI dIvAdAMDI 208 jIvana paryaMtanA pratyAkhyAnanuM kAraNa 209 vicAra ne vartanamAM AMtaruM joIe parigrahanuM lakSaNa 210 upakaraNa ke adhikaraNa 211 kArya karanAra AkAra mezane mArga saMyama 213 AzravanirodharUpa saMvaranI gerahAjarI 213 sami-kevaLI mATe kema niyama nahi? 214 lebha mIThA jhADanA mULa kADhe 215 samudAyane ceAthe te zeSane trIjo 215 vastune na samaje tene sonu-pittala baMne sarakhAM 216 cAranA cakavAmAM hoya tyAM sudhI mokSanI aprApti 217 samakAle samyagdarzana ane samyajJAna 218 saccAritra hoya tene samyagdarzanane samyajJAna heAya ja 218 AcAranI vyavasthA pahelI kema? . 219 vidhi, niSedha vizeSaNane lAge mUrkhanuM dRSTAnta 219 212 219 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sthAnAMgasUtra zrAvakanA 21 ane mArgAnusArInAM 35 guNAnA bhedanu kAraNa 220 hiMsAnI vyAkhyA 221 pramattanA badale mahAvrata kema? 222 223 223 pramatta yoga TaLyA vinAnI viratinI zI kiMmata ? pramatta yega e prANAtipAtanI jaDa che prANatryaparApaNa e dravyahisAne pramatta yAga e bhAva-DisA 224 sAdhAraNa ane asAdhAraNa kAraNu jaina zAsananu dhyeya ja meAkSa mekSane na mAnanAra abhavyane pa 20. paNa dezanA meAkSanA dhyeyathI ja devI paDe 227 228 228 229 230 231 31 232 233 234 234 235 sthAnAMganI racanA 235 sthAnAMganA viSaya AcAra ke vicAra nahi paNa vargIkaraNa 235 dravya-bhAva hiMsAnI caturbha'gI hiMsAM zabda temAM 236 237 dharma, meAkSane mATe paiAlika sukha sAthe baMdhAyelA dharmanI nirakatA jaina- zAsananA eka ja sUra 'meAkSa' ja navI; tarakaDI nava vakhata namAja paDe jaina dharmamAM meAkSanA saMskAre gaLathuthImAM puNyanA pAye ja pApa avaguNu upara draSa, nahi ke avaguNI upara avaguNI upara dveSa e akarttavya. sUyagaDAMga karatAM AcArAMga paheluM racavAnu kAraNa AcaraNa pahelAM ne samajaNu pachI vaheArAnuM dRSTAnta Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama 19 237 sUkSma bAdara chatAM trasa sthAvara zA mATe? rasUma bAdara eTale zuM ? ATha prakAranA sUkSma " . . . sUkSma ne bAdaranI vyAkhyA zAsananuM mULa AcAra tIrthanI jaDa AcAra arthanuM jJAna kayAre apAya? anuga pachI anujJA pApanuM mULa "jJAna" jJAna vadhAre tene AleyaNa paNa vadhAre pApanuM mULa jJAna, paNa te choDavAnuM nahi upadravanI jaDa paise bhAnuM sthAna paise jJAna vinA mokSa nahi jJAnanuM bahumAna kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhyAM ? gItArthatA e zAsanane AdhAra eka AMkhe adhUruM dekhAya sArA narasAno AdhAra vAparanAra para jJAnanuM prajana sadAcAra saMyamane mATe dayA che upakama ne upasaMhAra jayaNAne mATe tava jayaNumAM gItArtha ane gItArthanI nizrA e ja sAdhupaNuM jJAna pArakuM paNa kAma lAge 238 . . 238 239 240 240 240 241 241 242 242 242 243 243 243 244 245 246 246 247 248 248 249 249 250 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra 2pa0 250 251 upara 252 254 254 254 255 255 256 jJAna sAthe dayAnI paNa AvazyakatA dayAnA sAdhana tarIke jJAna AcAra tyAM sudhI ja zAsana vadhanA trividha bhede vajana AcAra paratve, pratijJA paratve nahi dharmanI jaDa avakezI jJAna kayuM? jJAnanI sArthakatA zAthI? mithyASTinuM jJAna, e ajJAna zAthI? "jitazatrunuM udAharaNa sthUlabhadranI parIkSA samyagaSTinA vicAra pudgalano TheSa e pArakI lAya kayuM jJAna saMsAra vadhAre ? viratirUpa phaLa vinAnuM jJAna ajJAna jJAna, sAdhana tarIke, nahi ke sAdhya tarIke AcAranI dRSTie jJAnanI saphaLatA pramatta ega tarIke paccakhANa nahi jIva ane maraNanI samajaNa aMtarmuhUrte te apramattapaNuM AvavuM joIe prANenA hisAbe zuddhi ne prAyazcitta prANAtipAta-viramaNa rAkhavAnuM kAraNa muni hatyAmAM anaMtu vera jJAnanI upagitA zI? jJAna sAdhana tarIke upayogI 258 258 259 - 260 261 ra62 263 264 265 267 267 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 viSayAnukama kriyArUpe jJAnanI upayogitA . pApanA ja parihAranI AvazyakatA 268 graMthibheda vinA samyakatvane abhAva 268 udyamanI jarUriyAta 270 graMthinuM svarUpa 270 camatkArI parivartana 272 praphakhANu zenAM heya? 274 mokSanA sAgarIta ane enI bhuMgaLanI samajaNa 274 graMthibhedanuM svarUpa pApanI bhayaMkaratA vinAnuM besavuM e te jokhamadArI vagaranuM nAmuM 276 pApasthAnakane phenegrApha paDe AvavuM zebhe nahi .ra76 utkRSTa jJAna kayuM ? . . . . . 277 dayAnA sAdhana tarIke jJAna 278 paccakkhANa prANanA vyaparopaNanAM, nahi ke pramatta yoganAM 279 prANAtipAta zabda rAkhavAnuM kAraNa 280 prANa" zabda rAkhavAnuM kAraNa , 281 AcArAMganI racanAnA ane sthApanAnA kAmamAM bheda 282 zrutakevalI ane kevalajJAnInI prarUpaNamAM samAnatA 283 sarve kevalInAM vacanano cauda pUrvamAM samAveza 284 AcArAMgAdi racavAne heta 284 daza zera ghI pacAvanAra durbalikApuSyamitranuM udAharaNa 284 jJAna sAthe AcAranI paNa AvazyakatA 285 be gananI AvazyakatA ' 286 jinezvaranA varganA nizALiyA koNa? 287 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 sthAnAMgasUtra sthAvaranI prarUpaNAne a Mge jaina dharmanI advitIyatA 287 trasa kAya mAnavAmAM buddhi paNa sthAvarane age kevaLa bhareAseA 288 mukhya rakSaNIya cIja dayA 288 cha jIvanikAyanI zraddhA thAya te ja jainatva 22 caMdraguptanI cANakayamAM acaLa zraddhA vADa cIbhaDAM gaLe e kevA nyAya? 291 dravya-duHkha dUra karavA mATe zAsana sthApavAnI jarUriyAta 292 22 'prANu' zabda rAkhavAnuM kAraNa bhAva-prANane AdhAra dravya-prANa 293 jagatanA vyavahAranA AdhAra AcAra 296 296 298 298 299 300 *300 301 301 303 303 .304 34 305 307 308 dravya-AcAranI mahattA dravya-tyAganI khAsa jarUra anyali Mge ke gRhaliMge siddhanA dRSTAntanA abhAva cAritra e te AtmAnA svabhAva mALA ajJAnanu mAhanuM cihna gautamasvAmInuM udAharaNa AcAra e te jaina zAsananI mudrA zivakumAranuM udAharaNa vaLAve zu kAma lIdhA ? ' sarva kahevAnuM kAraNa zuM ? sarva" zabda rAkhavAthI e lAbha 289 * 291 verama'ne a paccakkhANa kare te ja karmothI mace hiMsA aMge. eka ja vikalpa tInA AdhAra Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ke 911 aphaLa dezanA :: samyakRtya ane cAritrane saMbaMdha che . 309 Azcarya kayuM? . . . . . . . . . . . . cAritrane AdhAre tIrtha . . . zabdane traNa prakAra che. A ki viramaNathI trividha arthanuM dyotana : aviratithI bhayaMkara hAni ... : zubha pratyAkhyAna kayuM? .. 5 bharata cakavatInA udgAra deza-virAdhanAnI samaja zuddhipatraka. . !" pra. lI . azuddhi : - zuddhi :: 9 21 - chayA chapAyelI che 5 tiira .. siditta :12 12 e . ethI che. - 12 13 aMkti saMyama aMkita ene saMyamanuM svarUpI ' nirUpaNa karanArA 13 21 saMyo ** 14 22 jana 16 3 : samajAvAya . samajAvAI." :-:: 16 6 bahidrAthI badriAthI . . 17 9 0 kampa (u. 6)nI nijajuti(? bhAsa) nI gAthA 6402 mAM pahelA ane chellA tIrthakarane dharma pAMca yAma rUpa kahe che... 17 10 eka che . . . Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. lI. 17 18 18 10 pha ? 12 * 24 15 4 yahi para 13 53 17 68 19 79 17 81 : 25 azuddhi paya nityanityapakSakhaMDana nityAnityapakSamaDana ekAntanityavAdakhaMDanA "ekAntanityavAdakhaMDana te vAta te vAtane ThANuM (sthAna) ThANa (sthAna)mAM AcaraMga AcArAMga sUyaDAMga sUyagaDAMga mahavyayA mahabbayA vahiddhA enuM artha enuM nAma artha nigadanAM nigedamAM sagyazanavALI samyagdarzanavALI tIrtha kara tIrthakara. AkaramAM AkAramAM adAttAdAna adattAdAna tavathI taMtrathI sUlanI skUlanI phAla dikmAIlo kAla dikkhamAIo sabhAraMbhane samAraMbhane hoya avaLI na thAya avaLI thAya bAdhaka na hoya bAdhaka hoya prabhavAthI prabhAvathI kare che kahe che mera dazavalikAmAM dakAlikamAM kana 101 16 134 25 heya 142 144 15 195 mAma 250 12 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panyAsa pravara zrI candrasAgarI gaNI .... AAnhancemese rikone A. zrI. sAgara sUrIzvarajI jJAna roDa 2, 21 27, 6 Namo'tyu NaM bhagavao suhammasAmissa zrIAgaddAra saMgraha (bhAga 4) zrIsthAnAMgasUtra - ~- ~--------- ~-- - lHshr`~ d~ (sthAna pa, uddezaka rUpa A. zrIsAgara | sUrijI jJAnabhaMDAra. 6 vyAkha naM. 28 - dezanAkAra - . . . . AgamedAraAcAryazrIAnandasAgarasUrIzvarajI. paMca mahavvayA paM0 20-savvAto pINAtivAyAo veramaNa jAva sambAto pariggahAto veramaNaM / paMcANuvvatA paM0 20-thUlAto pANAivAyAto veramaNaM thUlAto musAvAyAto veramaNa thUlAto adinnaavALAto veramai sArasaMtose rUchaparimALa . (sU82 ). ThANuga (sthAnAMga) sUtranI aMdara pAMcamA ThANA(sthAna) gaNadhara mahArAjA tenA pahelA udezA( uddezaka)nI zarUAta karatAM mahAvratanuM nirUpaNa kare che. * Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sthAnoMgasUtra vyAkhyAna AcAMga eTale ? gaNadhare racelA prathama AcArAMgamAM sAdhuenA AcAranuM varNana karavAmAM AvyuM. duniyAnA dhAkhA saMsArI jIvane vAge nahi tyAM sudhI te AcAremAM varte. ema nahi paNa anya matanA mithyAvAdanA pravAda je vakhate ene asara kare te vakhate zArIrika, kauTuMbika, mAhya samaigonI darakAra e na karatA hAya, arthAt duHkhanI sAme chAtI kADhIne UbheA rahe che. duHkhathI nIDaratA. jagat duHkhathI DaravAvALu che. dharma karanArane e Dara kAraNe melavA paDe. kei paNa dharma karanArAe pahelAM du:khanu nirbhayapaN karI levuM paDe. je duHkhathI nirbhaya thatA nathI te dhamAM sthiratA karavAvALA thatu nathI. jene sukhanI agara du:khanI aMze paNa kiMmata na hoya, jene peAtAnI pratijJAnI ja kiMmata haiAya te ja AcAramAM sthira thaI zake che. dhyeya. raNe caDhelA zUrA saradArane zatrune jItavA javuM e ja vicAra hAya tene vacamAM cAhe te visAmAnI anukULatA hA ke cAhe te na heA tene ene vicAra karavAneA nahi, TADha, tApane pahAMcI vaLavuM, jIta meLavavI, zatrune haThAvavA e ja enu dhyeya hAya. tema sAdhue AcArane pAlana karavAne aMge taiyAra thayA eTale tene maLelAM mAbApa, vADIvajIphA vagere AcAranA pAlanane mATe cheDyAM. kAraNa ? e sivAya AcAranI prApti nathI: pAmara jIveAnI vAta te| dUra rahI. ApaNe lImaDAnI DALa jevAM chIe; pavana Amane Ave te DALa Ama vaLI jAya che. mATe kharAba soga cheDavAnI pahele nakhare jarUra paDe che. te na Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] sthAnAMgasUtra cheDIe teA TakI zakIe nahi. ATalA ja mATe jeo garbhathI traNe jJAnane ane janmAMtarathI samyaktvane dhAraNa karanArA evA tIrthaMkaro paNa Adya sogAne vAsarAvavAnI paddhati le che. eTale ' apArAno' arthAt gherathI nIkaLIne, sasAra cheDIne emaNe sAdhupaNuM lIdhu. tIrthaMkaramahArAja sarakhAne ghara rAkhavuM ne sAdhupaNuM rAkhavu asaMbhavita hatuM. praznaH-tIrthaMkara rAgI kharA ke nahi? rAgI chatAM virAgI. jyAM jyAM duniyAmAM rAga kahevAya che temAM ja emane vairAgya, emane aMdarathI nyArA rahevAnu che. emanA jevA vizeSa niLa rahe che. gRhasthakALa 30 varSa nahi ke 28. cAlu adhikAramAM Ave. janmAMtarathI samyaktva laIne AvelA ane garbhathI traNa jJAnane dhAraNa karanArA tIrthaMkarane paNa gRhasthapaNuM ne sAdhupaNuM sAthe rahI zakayAM nahi. ee gharathI nIkaLyA tyAra pachI ja sAdhupaNuM gaNAyuM. bhagavAn mahAvIranA gRDasthakALa 30 varSanA ane sAdhupaNAne kALa 42 varSanA che. 28 varSa pachInAM be varSe temAM phAsubhAgI, brahmacArI ane cAritranI pariNatimAM rahyA che tethI gRhasthapaNAnAM 28 varSa kahevAM joie ane 44 varSa sAdhupaNAnAM gaNavAM joie, paNa kAIe gaNyAM nathI; kAraNake gRhasthapaNAmAM tyAgIpaNe rahyA te cAritramAM na gaNAya. bhagavAnanA be varSonA paryAya. * vicArA meTI uMmaranA rAjakumArane snAna vagara e va rahevu... keTaluM muzkela ? duniyAnI dRSTie e aghArI khAvA jevA gaNAya. sAdhuone peAtAnA nimitte karelA AhAra-pANI cheDavAM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna muzkela paDe. rAjakuMvarapaNumAM emaNe brahmacarya pALyuM ane snAna vagara be varSa rahyAM. vizeSamAM pitAne mATe kareluM na khape e emaNe nirdhAra hatA. keTalAka kaheze ke ghere che chatAM sAdhu che. vadhAre zuM che? AvuM kahevAvALAo! mahAvIra mahArAjanAM A be varSa kevAM hatAM te tapAsa. ane e zAmAM gaNyAM te tapAse? te be varSa sAdhupaNAmAM na gamyAM. zA mATe? tyAganI maryAdA jALavavA mATe. e eTaluM badhuM utkRSTa hevA chatAM na gamyuM. hAya, kudarate paNa sAdhupaNAmAM na gayuM. kudarata kayAM kahevA AvI? kudarata ema kahevA AvI ke mana:paryavajJAna 30 varSanI uMmare thayuM. mana:paryavajJAna keInuM utpanna kareluM nathI. jagatanA svabhAve-kudarate sAdhupaNAnAM te be varSa hisAbamAM lIdhAM nahi. brahmacarya AcaryuM. utkRSTa dazA AcarI te paNa sAdhupaNuM mAnyuM nahi. zAstrakAre, ke kudarate gharamAMthI nIkaLyA sivAya sAdhupaNuM na gamyuM. jyAre gharathI nIkaLIne pratijJA karI tyAre sAdhupaNuM gamyuM. zenI gaNatarI? - zArIrika, kuTuMbanA saMgane aMge eka niyama thAya e cAhe te anukULa thAo ke pratikULa thAo. zUra saradArane cAhe te thAya te jovAnuM hoya nahi. tene eka ja jevAnuM- "zatrune mahAta karavAnuM sAdhune pratijJAnA nirvAhanuM ja dhyeya heya.. je vrata paccakhANamAM Utare, aNuvratamAM Utare teone sukhanI prApti, duHkhamAM rahevuM vagere vicAravAnuM hoya nahi ciMtAmaNinI vAta cAlatI hoya tyAM pAIpaise hisAba heya nahi. tema ahIM jyAM AtmakalyANanuM dhyeya thAya tyAM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] sthAnAMgasUtra ' sukhanI prApti ke duHkhanuM khasavuM evI gaNatarI nathI. nizAna tAkavA upara ja gaNatarI. nizAna tAkavA upara gaNatarI rAkhanAre kuTuMbakabIlAnI darakAra na kare. zUrA saradArane marI jaIza e ciMtA ene na heya. samarAMgaNamAM sajaja thatI vakhate maravAnI kalpanA na hoya, te pachI mAtA ke patnInuM zuM thaze tenI kalpanA ene Ave ja kayAMthI? zatrune mahAta karIne jayapatAkA meLavavI e ja enI kalpanA. evI rIte te, niyame, pratijJAnA nirvAha sivAyanI kalpanA sAdhune na hoya. vacanarUpa bhAlA-bANu eka vAta khyAlamAM rAkhavI. cakSu, ghANe, rasanA, sparzana jItavI sahelI che, paNa "zrotra Idriya jItavI sahelI nathI. leka zuM kaheze ene zuM artha tha? tArUM karAtuM zubha hoya te leke cAhe te kahe. pahelavahelAM tIrthakara thayA. jagatamAM tyAgIpaNuM uttama te hatuM ja. cAhe AcarAtuM hatuM ke cAhe na AcarAtuM che. pahelA tIrthakaranA vakhatamAM AkhI duniyA AraMbha-parigrahamAM masta banelI hatI. e vakhate phakaDa thaIne nIkaLI paDavuM. duniyA zuM kare che te jovAnI darakAra na karatAM zuM kare che te vicAre. kAnamAM zabdarUpI bhAle Ave te sahana the mukela paDe che tethI bAhya duniyAdArInA bhAlA kAnamAM Ave te sahana thatA nathI, te pachI mithyAtvI taraphathI AtmAmAM bhAlA Ave te kema sahana thAya? - : ' . sUyagaDAMga eTale ? sUyagaDAMga eTale? . - - - - mithyAtvI taraphathI AvatAM vacanarUpI bANAmAMthI bacavAnA rastAo, te sUgaDAMga. . . . . . . . . ' * Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kapaTI AcaraNa, * mehurAjAnI sAmA merA mAMDe che, paNa A rAjA aMdaranA bheTuM che. rahe che tamArI tarapha. kahe che ke mekSa sAdhavA nIkaLyAM che; joDevALA mithyAtvI duniyAne phAnI, asAra, rakhaDAvanArI gaNe che. rahyA che A tarapha, mehanA sAmA dekhAvamAM rahyA che. rahevuM kairavanA sinyamAM ne chata IcchavI pAMDavanI. anyadarzanI mithyAtvI rahe che mehane mAravAmAM, mehanI sAmA merA mAMDavAmAM paNa tamAruM to gaLuM kApavAmAM. kevI rIte mehanI sAme maracA 75 varSa thaI jAya tyAre maMDAya che. rahyA maracA mAravAnA pakSamAM, paNa rahIne pAye ja khodI kADhaye. paNa A AzramamAM mehanI sAme moraco mAMDavAnA na hoya. te AzramamAM te tamArA kAMDAM kApI lIdhAM che. mehane mATe dhAravALuM hathiyAra jaIete te vItarAga deva ja che. pariNAmamAM DagumaguvALI che te te paNa vItarAganuM nAma le te ThekANe Ave. pelAoe hathiyAra badalI nAMkhyAM. lIlAvALA devanA hAthamAM saMpyA. ' gharanA zatruthI na jAya. * * je manuSyamAM upakAranI kiMmata nathI te mANasane mANasa kema kahevAya ? jene upakAra-apakAranI kiMmata nathI tene mANasa koNa gaNe? mANasa na gaNAya to deva kayAMthI gaNAya? jene pUjA-bhaktino hisAba nahi jene AkhI jIMdagI arpaNa karIe tenI tene kiMmata nahi. evAne paDakhe rAkhIne zuM karavuM? deva te evA mAnavA ke je deve kuphADA karIne camatkAra batAve. kRSNa kauravakuLa uDAvI dIdhuM, rAmacaMdra rAkSasane saMhAra karyo. A vacana kahIne vItarAgane mAnavArUpa hathiyAra Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] sthAnAMgasUtra che. paDAvI nAMkhyuM. lIlAdevanA hAthamAM melI devAmAM Ave tyAM phaLa zuM meLavavuM? A tArI joDe rahyA che, maracA mAMDanAra gaNAve che, paNa e tArA kAMDA kApanAra che. joDe rahevAvALA senAne badale pittaLanI IMTe ghusADI deze. aMdara rahelA bhedane jabarajasta bhaya che. khullA zatruthI saheje bacI zakAya, sUcagaDAMganuM svarUpa. kuTuMba, mAlamilakatathI bedarakAra kema rahevuM te AcArAMgamAM kahyuM. paNa bhedI hIlacAlathI kaI sAvaceta kare te te sUyagaDAMga ja. mithyAtvInA e niyamanuM pekeLa kADhanAra sUyagaDAMga, jayAre 75 pachI ja saMnyAsAzrama che te se varSa dareka jIvaze? tene IjA e rAkhe che? e IjAro nathI rAkhatA te 75no hisAba kema pale rAkhe che? ekano hAtha pakaDanAra marAvanAra che. duniyAmAM cheDAvavA jAya te baMne para dAba rAkhI baMnene choDAve. paNa keTalAka luccA ekano hAtha pakaDe, eTale bIje Dabala (double) mAre. A marAvavA A gaNAya. ema je A pApa, meha, mithyAtvanA hAtha pakaDavA mATe nathI. paNa A bhavya jIvanA hAtha pakaDavA mATe che. jema lucce choDAvavAne bahAne hAtha pakaDIne mAra khavaDAve tema A AzramavAsI luccA karmanA vikAronA hAtha na pakaDatAM je mehane mAravAne prayatna kare tenA hAtha pakaDe che. dIkSAne aMge maryAdAnuM kAraNa? . - dIkSAne aMge maryAdA bAMdhavA mAganArAoe keIne paNa Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hale baMdha karatA nathI. UlaTuM roga, zeka, maraNa, janmane hale cAlu raheze. tamAre nahi karavuM. A te lucce vacamAM paDatuM hatuM, te jANI joIne mAra khavaDAve. mithyAtvIohallAnI sAme koI AvatuM nathI, tame hale kare, tenA hAtha bAMdhavAnA. mithyAtvIoe Azramane bahAne hAtha bAMdhyA. prazna -zAstrakAroe 15 varSa pahelAM te hAtha bAMdhyA ne? zAstra kAree janma, jarA, maraNa, rega, zoka nivAryA che? samAdhAnaHzAstrakAroe maryAdA dIkSAnI agyatAne aMge nathI karI paNa svAmi-adatta na lAge te apekSAe karI che. mAne ke amukane 16 varSa thayAM nathI, mAbApanI rajA nathI ema che, paNa ene pariNati thAya. sAdhupaNuM prApta thAya to zAstrakAro ene dIkSA ApavAnI nA kahetA nathI. svAmi-adatta TALavAnI apekSAe nA pADI che, paNa Azramane nAme reke che te mAtra kalpanA che. ane AzramanA nAme tamArAM kAMDAo kApI le che ane tamArA hAthamAM lIlAdevInuM hathiyAra Ape che. anyadharmIne mAsAmAM dIkSA na apAya. bIjA dharmavALAne cemAsAmAM dIkSA na apAya, kAraNake cemAsAmAM bahAra jAya, paga kharaDAya, kAcA pANImAM plAna bALakane mATe lAvavuM paDe teve prasaMge anyadharmIne vasarAvIne Avyo hoya tethI ahIM thAya to kahe ke "pArakAne ghera ghAle che; paNa ghere nathI karatA. * : sthAnakavAsIne mUti mAnavA aMge javAba ' sthAnakavAsI kahe che ke jene jIMdagI: ApIe te huM sarakhuM paNa na gaNe. tevAne svAmI mAnIne zuM ? dahere jaIe paNa bhagavAna bolaze ? uttara-emane pUche ke pustaka le che? Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] sthAnAMgasUtra je e bolatuM hoya te vItarAga paNa belaze. devane zAne mATe mAne che ? devane javAba levA mAne che? enuM tAre meLavavuM che? tArI kharAbI kADhavI nathI! kartA keNa che? pariNAma karyA che, te pariNAmanuM sAdhya zuM? tadana niSkaSAya dazA te sAdhya che te pachI AlaMbana konuM heyara sAdhyavALanuM. dvAna (plan) mujaba makAna thAya che. teo lIlAdevI plAnanA citharI bA jevA nathI. ahIM plAna barAbara che. hekAyaMtra, vAna bele nahi. paNa jANanAra nAvikane AdhAra plAna- nakaze ane hokAyaMtra che. plAna je pramANe karavuM che te pramANenuM ja che. te plAna barAbara che, pachI bhale e bele nahi. paNa Adarza te joIze ja. je manuSya zArIrika saMyeganI, sukha-dukhanI darakAra nahi karanAre, mehanI sAme maracA mAMDIne beThele, tene je A AzramamAM AvIne lIlAdevInuM hathiyAra hAtha Ave te e merAthI mAra khAya. e mATe sUyagaDAMga nAmanuM aMga che, ke jenAthI darzana mehanIyane, mithyAtvamehanIyane, ane cAritramehanIyane jaya meLavavAne che. vagakaraNamAM bhUla. . hisAba-nAmA vagarane vepAra kheDanAre khattA khAya. je zraddhArUpa AcAramAM-samyaktvamAM sthita thaI gayuM che, te vargIkaraNa na karI zake te nAmI-hisAba vagaranA ghelA jevuM che. jagatamAM keTalA padArtho che? keTalA levA lAyaka che? keTalA choDavA lAyaka che? te vagerenA kaI rIte vibhAga pADavA tene khyAla na hoya te cakakaramAM curAI jAya. eka paNa padArthamAM bhUla paDe to banAvelI bAjI kAma lAge nahi. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vyAkhyAna chUpI peAlIsane cAra pakaDavA mATe navI yutie UbhI karavI paDe che. jUnI yukitae cAra khAI gayelA hAya che. tevI rIte ahIM A je mithyAtvamehanIya, cAritrameAhanIya, enI tamAma yukitaone paheAMcI vaLe tevuM sAdhana saMtamahAtmAone hAvu joie. traNe kALanI sthiti AvavI joie ke jethI mithyAtvamehanIya, cAritrame!DunIyanI cuMgAlamAM na Ave. ThANAMga eTale jagatanA sa padArthonuM vargIkaraNa. pAMcanI apekSAe levA hoya te jagatanA padArtho kevI rIte geAThavavA ? ArAzika' rehaguptanI bhUla rehaguptane trirAzi karatAM na AvaDI temAM e nidbhava thayA. jIva, ajIva, jIva ane neajIva na AvaDyu temAM e niva thaye. vargIkaraNamAM e bhUlyeA. enI rAmAyaNa thai. jIva, ajIva, nejIva ane neajItra ema cAra rAzi jo eNe mAMDI hAta teA keAI bhUlavI zakata na itema vargIkaraNamAM je thappaDa khAI gayA te! sAcuM paNa mAryuM jaze. . 'ahuratavAdI' jamAlinI bhUla jamAli vargIkaraNamAM bhUlye 'kaDemaNe kare' ane 'kaDe kare' mAM vargIkaraNa rAkhavuM ghaTe? kemake vyavahArathI 'kaDe ka' che ane nizcayathI 'kaMDemANe kaDe' che atyavAdI' tizvaguptanI bhUla. chellI saMkhyAne pUravAvALA chelle! gaNAya. te chellI 1 kAipaNa vastunI utpatti aaN samayamAM thAya che ema mAnanAra hAvAthI-A rIte AsakitavALA DuvAthI ahuratavAdI kavAya che. 10 ThANAMga eTale zu? . sthAnAMgasUtra " Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] sthAnAMgasUtra saMkhyAne pUraka 10mAM Ave te nI saMkhyAne pUraka. paNa chelle Ave te se' ema mAnavAmAM e bhUlya. arthAt chelle Ave te AkhI saMkhyA" ema mAnavAmAM e bhUle. digaMbaronI bhUla. darekane aMge vicAravA jaIe te vargIkaraNamAM bhUla thAya. digaMbaroe vargIkaraNamAM bhUla khAdhI. dravya thakI parigraha, bhAva thakI nahi. dravya thakI parigraha tene digaMbaree parigraha kahyo tethI bhAMgAmAM bhUle, sthAnakavAsInI bhUla. sthAnakavAsI paNa vargIkaraNamAM bhUthe. Azrava te anAzrava; anAzrava te Azrava, emAM gothuM khAdhuM. ATha varSa paryAye ThANuga. - dIkSA lIdhA pachI ATha varSe trIjuM aMga vAMcavAnI ane guru pAse dhAravA mATenI lAyakAta Ave che. arthAta A meLavavuM heya te sAdhu mahAtmAne ATha varSa joIe. A vargIkaraNane upaga dIkSAnA AThame varSo hoya che. je vargIkaraNa jANavAnI, samajavAnI, upaga karavAnI lAyakAta ATha varSe Ave che, te ThANAMgajI. prazna-gRhasthane zAstro vAMcavAmAM zI aDacaNa? 1. samAdhAna -bALaka kakakI-bArAkhaDI zIkhe tene sAtamI zIkhatAM zI aDacaNa? tenA je A prazna che. e bhale vAMce sAtamI, paNa upaga "kakAphikamAM. be paisAne dezIhisAba tenA mATe basa che. paNa je be rUA. kharacI sAtamI meLave te meLavI eTaluM ja che. tema-viSayakaSAyamAM, AraMbha parigrahamAM khUcelA jIne zAsananuM vargIkaraNa A kAnamAMthI AvIne Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna bIjA kAnamAM javA jevuM che. pahelI cApaDI khAkI che. arthAt jyAM sudhI AtmAne sarva sAvadyanA AcaraNathI khaseDayeA nathI, hallAne khaseDayA nathI ane nainimaMte ! sAmAnya savva sAvanuM nomAM pazvAma' e jaina zAsananA paDAva che, te karyAM nathI tyAM sudhI zu? dastAveja vakIla dvArA. bhAgIA sarakhA cAle tyAM sudhI 24 kalAka goSThI kareH paNa jyAre takarAra paDe tyAre vakIlanI hAjarI sivAya vacana kADhe nahi. evI rIte ahIM zAsananI prarUpaNAnI tattvanI khAkhatamAM UMDA rAsyAnI bAbatamAM zrAvakA mATe dhyAna rAkhavuM joie ke amArA vakIla hAjara che. kAMI paNa lakhAvavu', 'neATisa ke dastAveja vakIladvArAe. kukAnA dastAveja vakIla mAraphate te sajJanA zAsananA dariyAmAM jhaMpalAvIe teA dastAveja kAMnA dvArA ? lAyakAta. sAdhupaNuM lIdhuM, chatAM AcAraprakalpa sudhI .abhyAsa thaI jAya, tyAre dharmanuM svarUpa kahe. prazna--AcArane aMge chakAyanI dayAnA dharma kahevAnA ke trasakAyanI dayAnA dha kahevAnA ? chakAyanu kahevu paDe chakAyanI dayA pALavI nathI te chakAyanI vAtA kare te peAthImAMnA rIMgaNAM gaNAya. 'DAhI sAsare na jAya ne gAMDIne zikhAmaNa de' jevuM thAya. mATe zAsananeA adhikAra, tattvanI prarUpaNA karavAnA haka, jee dhArI raste cAlI rahyA hoya, teone ja ApyuM. sthAnAMganI sthiti ATha varSanI kema rAkhI vastune AbehUma citAra khaDA na thAya tyAM sudhI vargIkaraNa karI zake niha. lAibrerImAM 10,000 pustaka hAya, Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] sthAnAMgasUtra naMbare kADhI devAvALo 10 rUpiye maLe, paNa lAyabrerIne aMge vagIkaraNa jANavAvALe 500 rU.ne mahine kharace te paNa na maLe. zuM tALuM nathI khelI jANata? badhuM che, paNa vargIkaraNanA vamaLamAMthI bahAra nIkaLI zakatuM nathI. zAsanane vagIkaraNamAMthI bahAra nIkaLavuM te ATha varSa pachI Ave che. mATe sthAnAMganA pAMcamA adhyayanamAM mahAvratanuM nirUpaNa karatAM vagIkaraNa kare che. vyAkhyAna 2 paMra madhyayA guytta ', zAstrakAra mahArAja bhagavAna surdhamAsvAmI bhavyajInA upakArane mATe sthAnAMgasUtranI aMdara pAMcamA ThANamAM paheluM sUtra jaNAve che. temAM pAMca mahAvrato kahelAM che. ThANuM vargIkaraNa mATe che vargIkaraNa upayogI che. dIkSA pachI ATha varSa pachI vAMcavAnI lAyakAtavALuM sUtra sthAnAMga. temAM pAMca mahAvrata kahelAM che. paMca mahayA gomttA. mahAvratanuM pAMcapaNuM karavuM e anvaya ane vyatirekathI ema baMne prakAre ISTa che. tethI mahAvrata pAMca che e ja artha nIkaLavAno che. pahelA, chelA tIrthakaronA . zAsanamAM mahAvratamAM bheda hoya nahi. mahAvrata to badhe niyamita ja che. . . . mahAvratanI cAra ane pAMca saMkhyA aMge prazna. zAsanane aMge navInatA kaI? pAMcapaNanI. have kahevAmAM Ave ke bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM mahAvratanuM adhurApaNuM ke jethI mahAvIranA vakhatamAM pAMcapaNuM karavAmAM AvyuM ? agara kahe Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna yathAsthi ane kevI rIte jhanamAM paNa nyUnatA ke adhikatA mahAvIranA vakhatamAM adhikapaNuM -mekSamArgane pravartAvanArA mATe che? je mahAvIra mahArAjanA zAsanamAM adhikatA ke nyUnatA nathI te 22mAM cAra kema rAkhavAM paDayAM ane A zAsanamAM pAMca kema rAkhavAM paDayAM? samAdhAnaH-A zAsanamAM nyUnatA ke adhikatA nathI. bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM paNa nyUnatA ke adhikatA nathI. prazna-te kevI rIte mAnavuM? kAraNa ke je cAravALAmAM yathAsthitapaNuM mAno te pAMcamAM adhikatA mAnavI ja joIe. tame kaheH cAra kaho te cAra nyUna nahi? pAMca kaho te adhika nahi? samAdhAnaH-zabda dhyAnamAM che? ke "cAra" zabdane laIne cAle che? pAThane kema pakaDatuM nathI. je pAThane na pakaDatAM saMkhyAne pakaDIne cAle tene nyUnatA-adhikatA Ave temAM navAI zI? eka lIdho-sATha ApyAnuM dRSTAMta eka lIdhe, sATha ApyA ema lu kahe che. eka zuM te jaNavIza ema kahIne te bese. eka rUpiye lIdhe, sATha paisA ApyA tethI lucce. cekhA zabda na jaNAve tyAM sudhI samajI zakAya nahi. ekanA sATha ApyA, chatAM lucco kahe che. eka te rUpiye lIdhe, sATha te paisA ApyA, tyAre saMkhyAthI luccAI mAlama paDI. evI rIte ahIM cAra mahAvrata bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM pAMca mahAvrata mahAvIranA zAsanamAM che. tethI saMkhyA na letAM tene barAbara tapAsa. cAra ane pAMca mahAvratonuM samAdhAna. pahelAM traNa vrate vIsanA zAsanamAM barAbara che. paNa cothAne aMge bAvIsanA zAsanamAM "sa vALo varidvArAno veramA' che. jyAre bhagavAna mahAvIranA ane rASabhadevanA vakhatamAM Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] - sthAnAMgasUtra 15 satrAmo mAgo veramaLa ema cothuM mahAvrata ane pAMcamuM : mahAvrata saMgrAmo paripatro ramaLe kahevuM paDayuM. ' bahidAdAnane artha. - vadi eTale mithuna ane AdAna eTale parigraha. eTale sarva mithunathI ane parigrahathI viramuM chuM. ema che te have " nyUnatA kaI rahI? dazavaikAlika (a2, gA) 4) mAM "bahiddhA zabda vAparIe che. te cAritranI pariNatimAM pravRtti karatAM maithunamAM mana jAya te auSadha zuM ? e strI mArI nathI. huM eno nathI. e auSadha "bahidvA" TALavA mATe rAkhyuM. jo bahiddhAno artha bahAra javuM eTale le te auSadha ja nahi. AvI rIte vicArIne e strIthI rAga khaseDI le. tevI rIte tyAM bahiddhAne artha "maMthana" rAkhela che. tethI temAM vAMdho nathI ane "AdAna" zabdano artha "parigrahu che e cokhuM che. parigrahamAM "grahe dhAtu che. "AdAna" zabda ahIM melyuM. "gra7mAtrathI upAdAna Ave tema hatuM. ahIM pari umerI dIdho. "bahiddhA" zabdamAM je gaurava hatuM. svasvabhAva, svapariNatithI bahAra nIkaLI javuM. tene badale "maithuna" zabda rAkhyo tethI TuMke artha Ave "AdAna zabdathI arthamAM vadhAro thAya, chatAM te karavAnI jarUra ja hatI. vaka ane jaDapaNane lIdhe pAMca mahAvrata. : - ' jagatamAM niyama che ke kAyado karyA pachI kheMca nIkaLe. * kAyadAnI makasada loko ne samaje tyAre temAM sudhAro karavA joIe. lekenI vakratA kAyadAne sudhAro mAge che. mahAvIranA vakhatamAM jI vaka ane jaDe che. tene aMge sudhAro karavo Avazyaka che; nahi te zabdArthamAM utarI jAya. ane tethI bahidudhAbaDAra javuM-AtmAnI pariNatimAM bahAra naMvAmAM pApa lAge Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra I vyAkhyAna teTaluM mithunamAM lAge ema mAne. '' kAyadAmAM sudhAre. pahelAM korTe sajA karatAM lakhatIH phAMsIe caDhAvavuM. vacamAM eka gunegAra AvyuM. sAce gunho karele. berIsTara (barrister) cUpa rahyo. kesa cAlavA dIdhuM. AkhA kesamAM "cuM bolatuM nathI. berIsTarane Ubhe rAkhele zA kAmane? jajamenTa (judgement) thaI gayuM. phAMsI devA laI gayA. phAMsIe laI gayAM. gaLe phAMse nAMkhe. pATIuM khaseDavA jAya tyAM bhaMgIne hAthe khase. khabaradAra, vAMce tamane hukama keTale che? phAMsIe caDhAvo. have khasI jAo. khasavuM paDyuM ne te chUTI gaye. tethI have lakhAya che ke jIva jAya tyAM sudhI laTakAvI rAkhave. phAMsIe deve temAM tattva e ja hatuM. atyAre tattva e ja che. kAyadAnI cuMgAlamAMthI nIkaLI javA mAge tyAre kAyadAmAM sudhAro karavo paDe. tema vIsamA tIrtha karanA zAsanamAM jIvo vaka ane jaDa che tethI zabda pakaDe. vrata letAM pariNAma je vakhata vrata levA taiyAra thayA te vakhate pariNati kaI hatI? trasane mAre nahi eTalAM paccakhANa lIdhAM. gAva che paccakakhANane.. jAtrA karavA jAo cho, nIcuM jue, lItarI sAcave to anaMta jIva bacI jAya che. keI kahe ke ApaNe kyAM paccakhANa che? tyAre zuM tame sthAvara jIvanI hiMsAnA pApa mAnavAthI chUTA che ? lakhANuM te vaMcANuM. bhAvArtha vicAre! sthAvaranI hiMsA cheDI zakuM tema nathI mATe trasanA paccakhANa karyA che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIju ] sthAnAMgasUtra 17 tranI hiMsAvALA aMge samyakatva thayuM tyAre zuM dhAryuM? hiMsA chUTI zake ema nathI te vAta kyAM rahI? zabdanI cuMgAlamAMthI nIkaLI gayA, nahitara hiMsAmAtra varjavAnI hatI. jemAM arthadaMDa heya, te varjI zakatuM nathI tenI judI vAta. paNa Asakita, azakita na hoya tevI hiMsAne na laI zake? gharanA cUlAnA AraMbhaparigraho cheDavA tame azakata che. Asakitane lIdhe e tamArAthI na cheDAya. jAtrA karavA jAo tyAre tArA bhAIe kema karyuM? e praznAvalI. kAraNake nivRttine vakhata. paNa AtmAnA guNa koI divasa vicAryA? tIrthakaranA guNa gAtA gAtA javuM, e karavuM nathI, kuthalI karavI che, UMTavidyA karavI che, keI kahe lIletarI che te kahe ApaNe kayAM paccakhANa che? A cuMgAlamAMthI nIkaLI javAne dhaMdhe. paNa kharI vAta te e hatI ke pramAda thaye, - mAruM dhyAna na rahyuM, e vastu hatI. jemAM Aja kAla cAlAkI karIne cuMgAlamAMthI nIkaLI javAnAM vAkyo belAya che tema vika-jaDe bele temAM Azcarya nathI. " bahirdhA-bahAra nIkaLavuM-bahAra na nIkaLIe e bhAvArtha kare. jema jagatamAM cAlAka lake kAyadAnI cuMgAlamAMthI nIka:-LavAne kaTibaddha thAya tema ahIM zabda pakaDI le mATe "meghama" zabdane badale eka kho zabda " go verama" karavo paDayo. gir vi' juduM kahevAnuM tAtparyA copaDAmAM eka rakama beTI heya te beImAna. be maLIne eka mahAvrata thAya che, chatAM ekanA bhage teo AkhA mahAvratane | * bhaMga samajatA hatA. kAraNake be maLIne eka pratijJA hatI. * . paNa vaka-jaDe eka bhAMge te aDadhI rahe ema karavA mAMDe. A Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prabhAta sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna karyuM, paNa A te rahyuM ne ? nA. aMzane paNa samagrabhAgna che. jema kodha, mAna, mAyA, ke lebhamAMthI game tenAthI jUThuM bole te pApabaMdha tema bemAMthI game tene bhaMga thAya te mahAvrata jAya tevuM vaka-jaDa na mAne tene lIdhe pratijJAnA zabdo judA ApavA joIe tethI "mehuNAbo vepALa' cokhA zabdo kahyA. kAyadAvALAoe ATalA kAyadA sudhAryA che, sudhArAnA rAphaDA-je pheravavA jAo te ekAda pAnuM phATayA vinA na rahe. mithunathI sarvathA viramavuM tenuM nAma carthe mahAvrata. sudhArAnI ciThThIne pAra nahi. truTinAM ciThThAM lAgavA mAMDyAM tyAre tatvArthakAre lakhyuMH mithunaM-strIpuMsargathunamAvI mithunama vA mathuna (40 7 . 1 mAM) arthAt vedadathI strI purUSanuM thavAvALuM karma te mithuna. vaTavA rirA reuri' zA mATe? . prazna-AdAna" zabda prasiddha hatuM te kema na rAkhe? samAdhAna-bAvIsa tIrthakaranA zAsanamAM ja sarala, buddhizALI hatA-vaka na hatA. A te vaka-jaDa eTale grahaNamAtranA paccakhANathI pATI pakaDI eTale vrata jAya mATe levuM ja nahi ema uge ja levAno artha kare. ane levA mAtranAM paccakhANa che tethI AhAra, pANI, vastra le te kahe ke mahAvrata bhAMgyuM. bAvIsa tIrthakaranA zAsanamAM sarala, buddhizALI havAthI na levAnI cIja levI te "AdAna karavuM, karAvavuM ane anumodavuM nathI, tema samaje che. amAre pALavuM nathI, paNa tame lIdhelAM paccakhANa teyAM tema belekaseTI Ave te senAne parIkSA thAya. kAzmaNa patthara Ave te senuM ghasAya. mArganA khapI preraNuM karanArA heya tene guNa maLe. jene mArga Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM sthAnAMgasUtra DALavA che te Ave te zuM thAya ? AdAnamAtranuM paccakkhANu hatu. le eTale mahAvrata gayuM-AvA vakra-jaDA pArka, tyAre tene ThekANe rAkhavA e zAsrakAranu kAma che. * mAtA chekarAMne peAye e dRSTAMtathI vakra-jaDenA dharmanI ghaTanA : mAtA 50 varSanA, 15 varSanA ane pAMca mahinAvALA chekarAone poSa.. 50 varSanA cheAkarI che te che kare paNa tene dUdha pAvuM, ke chAtIe lagADavu' na hoya. 50 varSa vALAne 50 varSIvALAnI peThe pASavA paDe. 'mAtAnuM tattva pASavAmAM che. cAhe te jUdI raseAi karAvIne, roTalo ApIne agara dUdha pAIne, zAstrakArane vakra jaDane judA melyA pAlavatA nathI; nahi te pATha pheravavA paData niha. 19 pAMca mahAvratA kema kahyAM?, chellA pADo kema pheravyA? adhuM vakra-jaDapaNAne AbhArI che, chatAM ene mArge lAvaveA e zAstrakAranuM dhyeya che. sattu-prAjJa ekalA mArge Ave ema nahi paNa RjI-jaDa, Rju -prAjJa, ne vakra-jaDa e khadhAne mArge lAvavA joie. e zAsana-zAstrakAranuM dhyeya che. gharAkanA dRSTAMtathI mahAvata pheravavAnI ghaTanA dukAna para cAra paisAnuM gharAka Ave bhAva kahe' ema e kahe te vakhate zeTha ! sAcu kheleA, eTale tamane jUThAmeAlA' tamArI dukAna para AvIne kahI jAya che paNa AMkha lAla thatI nathI. mAla khapAvavAnA muddo che. UlaTu tamane e TharAve jUThA, tame kahe che bhAi, tu teA rAtadahADAnA gharAka. cAra paisAnI lAlaca mATe kahe che-nUDA jaNAvanArane vaLageA che. te jagatanuM kalyANu karavAne kaTibaddha thayelA vakrane dharmanA raste lAvavA mATe * Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ema kema na karavuM paDe? mATe mahAvrate pheravavAM paDayAM. " va-jaDe mATe zabda palaTe * * prajAnI joDe rAjA ane pradhAna gAMDA thayA, paNa gAMDapaNamAM karyuM zuM? gharamAM nAMkhavAnuM. vakone samajAvavA kharA, paNa pitAnuM khue te vakanA vaka. mAtra zabda phera. bahiddhAnI jagapara mathuna ane AdAnane badale "parigraha' zabda rAkhe, paNa chUTTI nahi. saMvara, nirjara, ane mokSamArganuM dhyeya te rAkhavuM ja joIe, tethI nyUnatA kahI zakIe nahi; paNa zabda pheravyuM. "parigraha' zabda vAparavAno khulAse che. prazna-savAmo pariNAmo verama kema? je savAbo mahAyo mele te azana, pAna lIdhuM te tamArUM mahAvrata gayuM ema kahe ane upakaraNa levAmAM paNa mahAvrata kADhI nAkhe. Aja kAlanA uchuMkhale bole che ke tamAre parigrahanuM pramANa, te celA karavAmAM pramANa nahi?, A belanAre "parigraha' zabda samaje nathI. parigraha kayAM che? ATalA sAdhu phalANunA phalANA ema keI jagyA upara lakhAvyuM, nA; kAraNake nAmanA tarIke ahIM nathI. leke kahe temAM ene zuM paMcAta ? pitAnA tarIke heta te pratibaMdha. te pachI kAyadAnI sAme zA mATe thayA?, zAsanane mATe. keTalAkane gAyakavADI rAjyamAM gayAne varSo thayAM ane jaze ke nahi?, te prazna. paNa ahIM te zAsananI sevA, bIjAnI sevA nahi. dIkSAnI virUddha che mATe bolavuM che. mULa vAtamAM Ave-- ahIM "pari upasarga melyA chatAM bUma mAre che, te na me heta to zI dazA thAta ? - gurUma kArAja dIsA detAM jaNAve che ke A dIkSA huM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjuM] sthAnAMgasUtra 21 9 na nathI detA, paNu kSamAzramaNa de che. huM te pratinidhi chuM, vakra-jaDAnA vAMkA kothaLAmAMthI karaDe tevAM bilADAM nIkaLe tethI zAstrakAra e bacAva rAkhyA, paNa rAkhele acAva sUjhe nahi tene zu kahevu', jo te na rAkhyA hota te zuM thAta ? ' parigraDa ' zabda na rAkhyA hAta, ane 'AdAna ' ke 'gahAe' pATha rAkhyA heta te te kUtarAe vaLagyA vinA raheta ja nahi, paNa zAstrakAra sajJa che, tethI vakra-jaDa mATe teTaluM karavAnI jarUra hatI. parigrahanI vyAkhyA ' " vira eTale sanantAt arthAt svamAlikI tarIke grahaNa karavu tenu nAma parigraha.' dIkSAne veSa e parigraha nathI. kAraNake gurUe sayama pAlana mATe te ApyA che. sarakAra taraphathI pAlIsa ( police)ne Dresa (dress), paTA ApavAmAM Ave che. tethI leAkeA polIsane eLakhe che, chatAM mAlikI te kArTa (court)nI ja che. peAlIsanA DresanI mAlikI peAlIsanI nathI. AcAryA paNa pUrvAcA)ne AdhIna che zAsana-senAnA DresanI mAlikI AcAryanI che, te AcArya ne parigraha lAgaze ?, jema ke DresathI bacatI nathI tema AcA nahi khace ?, nA. tane jo samajaNa paDe te AcA pahelethI bacelA che. kAraNake pAkSika aticAramAM jaNAyu che ke e mArU' nathI. mArA mAcAya nuM che. AthI AcArye uttara dIdhA ke mArA AcAryanuM che ( AyariyasaMtiyaM,-kSAmasUtram ). rAjAnu rAjya nathI; zahenazAhatanuM rAjya che. rAjya jyAtu nathI, paNa pArlAmeTa (parliament)nuM. sAdhue ke AcArya vastunA mAlika nathI; AcAryanI paraparA mAlika che ane teTalA ja mATe rinAno kahevu paDayuM: ' pira' upasarga lagADIne cAkkhuM karI dIdhu ke Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna jo mamatva bhAve levAmAM Ave te tenuM nAma parigraha, AthI ja umAsvAtijIe vakra thayA temaNe zAsanamAM levA je ' parigraha" zabda rAkhyA hatA tenA artha mUrchA karyAM (mUrchA parimax; taravArtha 20 7 sUtra 12). sUrchA na kahetAM parigraha zA mATe? prazna-sAo pazidAo veramaLa ne badale sAstro mujbo veramaLa kahI devuM hatuM ne? jayAM sudhI sarAga dazA tyAM sudhI mahAvrata Ave nahi. mahAvrata AvyA vinA-sarAga dazA gayA vagara mahAvrata na gaNAya te zA mATe sanmAno murAgo veramaLa na rAkhyu. tamAre 'mUrchA' kahA ke 'parigraha' kaheA e eka ja vAta che. ane jo 'mUrchA' e parigrahanuM lakSaNa che te jyAM mUrchA tyAM parigraha; ane jyAM parigraha tyAM mUrchA ema thayuM. te pachI jyAM mUrchA thai tyAM mahAvrata bhAMgyuM ke nahi ? u.-tamArA hisAbe kSINamehanIya eTale vItarAga-te thayA sivAya mahAtrana heAya nahi, paNa ahIM tema nathI . ahIM te parigraha tarIke gaNAtA padArthoviSayaka je mUrchA te paNa parigraDu' che. ane parigraha tarIke gaNAtA padArthomAM je mUrchA te dravya-parigraha te je vastu parigraha tarIke gaNAya temAM jo mUrchA haze, te te na le te paNa tamAre 'parigra' che. te vrata che ne ? nA. sarvathA parigrahathI viramavuM te. dhana, dhAnya te parigraha,'paNa vastumAtra parigraha . nathI. amArI pratijJA kaiM ? parigrahathI viramavuM. A te parigraha nathI ne? emAM ame mUrchA rAkhIe te mahAvratamAM vAMdhe nahi. dharmopakaraNa sivAyanA padArtho laie te ja vAMdhe. AvuM thaI javA mAMDe mATe varadAtro veramAM rAkhyuM temAM " levA :/ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] sthAnAMgasUtra gaI kRta AI khasama jevuM thayuM" saMyamanA upakaraNamAM paNa mUrchA na rakhAya * je ogho navo heya ne pUjavuM hoya te A na e che. oghAthI addhara AkAza pUjAya che. caritrane pAlanane mATe je vastu lIdhI, te vastu rakhAya ne cAritrane cUra thAya teno artha che? kadAca upagaraNa upara zAhInI kalama paDI ne DAgha lAge to "e. huM zA mATe? AtmAne karmabaMdhanathI bacAvavA mATe dravya thakI thatI hiMsA bacAvI levI joIe. te bacAvavAnuM sAdhana temAM DAgha lAge tethI pUjavAmAM vAMdhe AvavAne nathI. upakaraNa che sAdhana ema kahevAvALA-evuM kahIne AtmAne chetaravAvALA che. umAsvAti-zaabhavasUrine nAme je saMyamasAdhana sivAyanI cIja cheDI tethI mahAtmA thaI gayA ema mAnaze nahi. nirmamatva bhAvanuM dhyeya cUkayA te devuM ja che. jevI rIte upakaraNa sivAya-dharma sAdhana sivAyanI vastu choDavAnI che tema temAM paNa mamatA choDavAnI che. tethI umAsvAtijIne mUcha parijha rAkhavuM paDyuM ane zayyabhavasUrine paNa mUccha e ja parigraha rAkhavuM paDayuM. (murajhA parimANo guno rUya yu maLiT | za0 0 220) anyAzraya TALavA mATe mahAvratamAM "risA cerama" kahevuM paDayuM. ' manuSyadeha mokSanI nIsaraNI che bIjI vAta dUra rahI. A te upakaraNa che. sAruM rahyuM te zuM? bagaDe te zuM? mokSanI nIsaraNuM te manuSyadeha. jema nIsaraNa sivAya meDe nahi caDhAya, tema manuSyanA deha A sivAya kaImekSe jato nathI, gaye nathI ane jaze nahi. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna upakaraNa vinA paNa mokSe gayA che. paNa manuSya-dehane prApta karyA vinA ke mekSe gaye nathI. chatAM e kAmane che ema belIza nahi. saMyamanI lAIna (line)mAM caDhe mahApuruSa AmAM zuM thAya che ema na bole. jyAre bhUkha bhAMgavA mATe roTalI che te pachI te roTalI cAhe te vADakAmAM ke thALImAM maLI hoya to thALIvADakAnI zI laDAI? jene roTalI mATe doDavuM che tene takarAra zAnI? navI vahanuM vAcharaDAne jeTalo khavaDa lagna thAya che. vahu pahelavahelI ghera Ave, tyAre gharanuM kAma na batAvAya. ghere gAyanuM vAcharaDuM hAya. vAcharaDAne keTale khavaDAvavAnuM kAma batAvAya. temAM paNa teTale khavaDAve heya te mArI sAsu mAMDI de che. be miniTa mATe vAcharaDuM sAcavavAnuM maTayuM. sAsu kakaDA karI Ape, te kakaDA vaha vAcharaDAne Ape che. vAcharaDAne navI vahu che ke jUnI te jovAnuM nathI. vAcharaDAne te roTalAne kakaDe AvyA tethI e AMkha mIMcIne cAve che. e matalaba navI ke junI vahu sAthe nathI, matalaba roTalAthI che. sAdhue levuM joituM vAcharaDAnuM daSTAMta, : * tAre matalaba dazIthI che ke jayaNAthI che? je jayaNAthI hAMya te vAcharaDAnA jeTalI akala rAkhe to basa. pustakanA pUThAmAM mamatA karavA jatAM sULathI rasto bhUle pustaka eTale AtmAne jJAna meLavavAnuM sAdhana pustakanA bacAva mATe pUMThuM che te pUThuM 'lAla ne dhaLuM thAya temAM zI dazA? bAra bhUlavAnuM te dUra rahyuM paNa AMgaNAmAM kAM bhUle che? mekSanuM sAdhana kevaLajJAna, jinavacana, pustaka che. pUThuM pATI to sAdhananA sAdhananuM sAdhana che. AMgaNAmAMthI rasto Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] , sthAnAMgasUtra , 25 bhUlyo to te maLavAne kayAMya? A te badhAM sAdhana che; paNa deha to khuda nIsaraNuM che. vaLI dUra( vyavahAra)nayanI apekSAe mekSanuM pariNamI kAraNe mAnIe to paNa cAle. hADakAM, mAMsane mekSa thavAne ke AtmAne? te badhAM mahemAMhe AvyA che. zarIramAM A AtmA" A "zarIra" ema vibhAga thaI zake nahi. be ekarUpe rahelA heya, eka leTAmAM dUdha ane pANuM bhegAM thayAM, bhale bhegAM thayAM paNa agninI saMge pANI baLI jaze. paNa bheLAM che tyAM sudhI A dUdha, A pANuM kahI zakIe nahi. tema A jIva, A zarIra, A AtmA kahI zakIe nahi, mekSanI nIsaraNa jevuM zarIra mokSane apAvI denAra evuM zarIra enA tADananA, vadhanA prasaMge sahana karavA taiyAra thayuM che. te pustakanuM pUThuM phalANA raMganuM zA mATe thAya che? keTivajane paNa daridra avasthA AvI paDe tyAre ukara- DAnI jagyAnA umaLakA Ave. ATalI jagyA kema jAya che? hajAre lAkhanI milakata cheDIne nIkaLe pachI ukaraDAmAM raMga A, zAthI? daridratA AvI tethI ukaraDAmAM umaLakA che. vaka-jaDane pheravavA mahAvIre zabda pheravyo . umAsvatie pUchaDuM vaLagADayuM-sAdhana sivAyanuM choDyuM tethI parigrahathI bacyA tema mAnaze nahi. mekSanA sAdhanabhUtamAM mUcchamAM utaraze te mUcchamAM (parigrahamAM)ja che. AthI ja upakaraNanI mUrchA cheDAvI, jagatanA vaka-jaDene pheravavA mahAvIrane zabda pheravo paDaze. . ': ' ' ' . praznaparaMparA . . . . . prazna-have A pAMca kema cha, sAta kema nahi ? eka, be kema nahi? mahAvata kema? zrAvakenAM vrato hoya Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rada sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna chatAM zrAvakane mATe A vrata zabda kema che? be jaga para zAnA vizeSaNa joDe che? be jage para vizeSaNo kema? bIjA badhAe yama niyama rAkhyA ne tame vrata kema goThavyA? mahAvata kema rAkhyAM?: pAMca mahAvrata che sIdhuM kahI de. jyAM bIju kriyApada na hoya tyAM "a" melI devAya che chatAM "gundi kema kahevuM paDayuM te vagere AgaLa jaNAvAze. . ' vyAkhyAna 3 ThANuMgajI nAmanA trIjA aMganI aMdara pAMcamA sthAnanI aMdara paheluM sUtra jaNAvatAM jaNAvyuM ke pAMca mahAvrata kahelAM che. ahIM e vicAra karavAnI jarUra che ke paMca mahAvratapaNuM ke pAMcapaNuM siMddha hatuM tenuM mahAtapaNuM kahevA mAge che? agni na baLeluM hoya tene baLe tema zAstra aprasiddhine samajAve. ziAstranuM lakSaNa , , ! aprasiddha vAta kahe te ja zAstra saphaLa kahevAya. pAMca vepArI bhegA maLyA hoya temAM kaI pavpa=5 bele te magaja pharI gayuM che ema mAne che. tene jaNAvavA che ? badhAne chokarA dhAryA prasiddha vAtane kahevAvALo bIjAne gAMDA gaNavAvALo gaNAya. Ama kahenAro pite gAMDe gaNAya. tema zAstramAM prasiddha vastune jaNAvavA bese te zAstrakArapaNAnI . yegyatA pAme nahi. tethI aprasiddha arthane jaNAve te ja zAzva e zAstra che. . . . . . . Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 trIjuM sthAnAMgasUtra artha ne kAma svayaMsiddha che . . . : : .. svataMtravidhAna tarIke ane anuvAda tarIke ema be rIte vAte hoya. je vastu jagatamAM siddha hoya tene anuvAda kare tenI zAstrane aDacaNa nathI. temaja je vastu duniyAne samajavAmAM na AvI hoya tenuM vidhAna kare. jema artha ane kAma, sAvadyapaNane lIdhe upadeza karavA lAyaka nathI, temaja siddha hevAthI paNa tene upadeza kare lAyaka nathI. vaLI audayika karmanA udayathI siddha thavAvALI hovAne lIdhe tene upadeza kare zAstrakArane lAyaka nathI. ane siddha na thayelA dharma ne mekSa svayaMsiddha nathI. paNa artha ane kAma cAre gatimAM siddha thayelA che. cAra puruSArthanI vyAkhyA . artha zabdathI bheLA leke paisAne pakaDe che, paNa "artha zabdathI paiso na pakaDatAM "bAhya sukhanAM sAdhane" ema samajavuM joIe. AtmIya sukha enuM nAma "mekSa', bAhya sukha enuM artha, bAhA atyaMtara sukha ane tenAM sAdhano maLIne cAra puruSArtha thAya che. puruSArthane artha udyamathI meLavAya. artha ane kAmanI apekSAe puruSo prayatna kare che ane dharma ane mokSanI apekSAe prayatna kare te puruSArtha kahevAya. puruSe ImbelI cIjo puruSArtha ahIM uttama puruSArtha nathI kahyuM paNa sAmAnyapaNe puruSArtha kahe che. have je tene pakaDI le te heya, reya ne upAdeyanA vibhAgane jANatA nathI, ma nato nathI ema gaNAya. tyAre vibhAga karavAmAM artha ne kAma heya-chAMDavA lAyaka puruSArtha heya hevAthI sAmo meLo verama, saravALo vAirU veramaLa ema zAstrakAra kahI zakyA. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( vyAkhyAna cAna ' 28 sthAnAMgasUtra paraspara viredhavALuM vacana zAstrakAranuM na hoya prazna-eka bAju artha ne kAma rAkhavAnuM kahe ane bIjI bAju saravALo meLavyo-sarvathA virati, batAve, te vacanane DhaMgadhaDe kema gaNAya? jenA vacanamAM paraspara virodha Ave te zAstrakAra kahevAya nahi, te sarvajJa kayAMthI manAya ? AvuM batAve to zAstrakArapaNAthI bAtala thaI jAya. pratimAnuM pUjana jinezvaranI pratimAnI pUjA amuka hade karavA lAyaka che ane amuka hade cheDavA lAyaka che. zrAvakadharmamAM hoya tyAM sudhI pUjA na kare te virAdhaka. sAdhudharmamAM Avela pUjA kare te virAdhaka. A paraspara virUddha che ke nahi? nathI. adhikArI judA rAkhyA. ' . ' pUjanamAM vaidyanA auSadhane nyAya - vaidya garamIvALAne sUMTha, garama padArtha khAvAnI manAI kare. vAyunA daradIne e khAvAnI e salAha Ape che. tethI paraspara virUddha upadezavALe gaNAya khare? je regI te pramANe davA. adhikArIne aMge eka vastu levA lAyaka, te ja bIjA adhikArIne cheDavA lAyaka kahe temAM virodha nathI. jemake vaidya daradInA bhedane samajIne auSadhe ne karI bhinnabhinna batAve te ahita karanAre kahevAya nahi. zrAvaka adhikArI hoya tyAre pUjAnI kartavyatA jaNAve; sAdhu adhikArI hoya te tene pUjAne niSedha jaNAve. temAM Azcarya zuM? sAdhu pajA kema na kare zrAvake pUjana karavuM ja joIe, emAM AraMbha samAraMbha Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM sthAnAMgasUtra 29 nathI mAnatA? je pUjA sAvadya hoya te sAdhue e upadeza Apa nahi, ane je upadeza ApavAnuM nathI te pachI kartavya ja che ema kahI zakAya ja nahi. ane je niravadya hoya to sAdhune karavAmAM vAMdho nathI. pUjAnuM svarUpa ane ene anubaMdha pUjA svarUpe sAvadya. dekhAvamAM chakAyanI virAdhanAvALI, paNa anubaMdhe-phaLa tarIke nirjarArUpa che. praznakAra-jyAre svarUpe sAvadya che ane pariNAme nirbhara karanArI che te sAdhue kema na karavI? samAdhAna-sAdhue svarUpe sAvadyamAM javAnI jarUra zI? A jage para keTalAka kahe che ke-svarUpe sAvadyanA nAme alpa pApa mAnavuM joIe, je jinezvaranI pUjAmAM alapa pApa baMdhAya che, bhale ghaNI nirjarA thatI hoya, ema mAnIe te sAdhuethI tene upadeza thaI zake nahi. azuddha dAnanA upadezanI mArka pUjAne upadeza na apAya zuddha dAna ekAMta nirjarAnuM kAraNa, azuddha dAna alpa pApane bahu nirjarAnuM kAraNa paNa sAdhuthI azuddhane upadeza devAya nahi. supAtrane asUjhatuM ApavuM te "azuddha dAna' sAdhune aphAsu, aSaNIya devAmAM Ave te "azuddha dAna. supAtre dAna deje, tema asUjhatuM paNa dejo ema sAdhuthI kahevAya nahi. je azuddha dAna alpa pApavALuM ne bahu nirjaravALuM hoya te tene upadeza devAya nahi. te pachI pUjAnI anumodanA zI rIte? koI kahe asUjhatuM de te nidiyA thAya. samAdhAna-revatI zrAvikAnA dAnane prasaMga , mahAvIra sarakhA tamAma upasargo, parISahamAM pAra Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna utarelA, te vakhate vIryaMtarAyanA kSaye pazama hatA, kSama na hateA. kevaLIpaNAmAM vIryAMtarAyanA sarvathA kSaya thayelA che, je thayeApazama vakhate parISahe, upadrave ane upasargo sahana karavAvALA hatA, tevAne paNa revatI zrAvikA AdhAkamI banAvIne vaheArAve che. (sAdhune aMge kare teA AdhAkamI). paNa mahAvIra vaheAratA nathI. kAraNake kevaLa bhagavAna mATe karele che. AthI svamukhe prabhu mahAvIra jaNAve che ke mAre mATe karyAM che. vicAra! bhagavAna mATe AhAra taiyAra karanAra revatI zrAvikA nigeAdamAM gaI ne ? mana mAne tema elavAvALA che. zAstro joyAM nathI, sukha che mATe kAMi elavu. tevAonI apekSAe revatI nigeAdamAM javI joIe ne ? paNa tema banyuM nathI. alpa pApa zabdamAM paNa nirbhaya pApabhIrU na hoya. 'alpa pApa"ne a kayAM jaine gehavAya che ? azuddha 'dAna alpa pApa maiM mahu nirjarA karAvanAra che. enu karavuM, ke anumedavuM sAdhune hAtuM nathI. teA pachI sAbuthI pUjAne upadeza ke anumedana na thAya ne ? theADu' paNa pApa thAya, te savaM sAvanuM nAma varakhaLama ni rahe. A azikataneA viSaya nathI, A te jANI joIne Ave chene? ; svarUpe hisA 30 svarUpahiMsAmAM jo pApamadha mAnI levAmAM Ave te samudrasidhdha mAnI zakaze nahi, svarUpe hiMsA te tyAM rahelI che, te svarUpahiMsAmAM paNa pApabaMdha mAnele che te siddhapaNAnI muzkelI. 'ayegikevalI' guNuDANe pazu svarUpe hiMsA mAnI. vAyarAthI macchara UDatA UDatA Avye, zarIrane athaDAyA, ne maryA te svarUpahiMsA te thaI. te zu 13, 14 guNuDANe pApanA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI sthAnAMgasUtra 31 baMdha che? svarUpahiMsA 13-14me rahevAnI, te pachI pApane aMdha mAnave joiene? paNa te te mAnI nathI. svarUpahiMsA pApamadha karanArI cIja nathI. svarUpahi`sA dekhAtI hiMsA che; pariNAme kAMI nahi. vaidya gumaDu thayu hAya, Aparezana(operation) kare, leAhI ghaTe. dekhAvamAM ghaTADayuM mAlama paDe, paNa rUjha Avaze te laSTapuSTa thaze. svarUpathI lehI echuM karyuM, paNa anubaMdhamAM lehI bharyu tevI rIte pUjAmAM je aMkAya vagerenI virAdhanA te 'svarUpahiMsA' cheH ethI pAkhaMdha nathI. prazna--hiMsAnuM lakSaNa zu? 1 ' * pramattayeti prAthaparavAM hiMsA'' (tarA 007,08) pramAdathI prANanA vicAga tenuM nAma 'hiMsA'. sAdhumahArAjanI bhakitane aMge asUjhatuM kare temAM kaI paNa pramAda nathI--te jevI AdhAkInI, tevI pUjAnI sarakhAvaTa karI. AdhAkI ane pUjAne aMge kuTuMbakamIlAnI buddhithI nathI paNa pAtrabuddhi anemAM che; ekamAM pAtra`SaNanI, ane khIjA (pUjana)mAM tyAganI buddhi che, ekamAM alpa pApa thAya ne khIjAmAM thAya niha. magaja zAMta kare. dAna anya prakAre saMbhave tevuM che ke nahi ? pAtrapUjA, gurUpUjA e anya prakAre sabhave tema che ke nahi ? ne anya prakAre sabhave che, te pachI anya prakAranu dAna UMcApaNu laie tevu azuddhamAM halakApaNu Ave, kAsu dAnanA saMbhava che, mAtra-ahIM pote je kare che te pAte zuddha dAnamAM jaI zakatA nathI. zuddhane sa Mbhava hovAthI azuddhane nIce UtArI devuM paDayuM. zuddha pUjA sivAya sabhava nathI-zuddha ADArapANI detAM ekAMta nirA, se DagalAM sudhI sAmeA ArthIne Ape che. te ahiMsaka che, ema na kahevAya, chatAM . ** Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna alpa pApa nahi. sAme jaIne Ave te tamArI daSTie alpa pApa, cUlA pAse besIne Ape te nahi. anya zudhdha dAnanA saMbhavane aMge a5 pApa. pUjAne upadeza ane anumodanA karAya che. cAvavI tathAkArI, tIrthakarone sarva sAvadyapravRttine tyAga hatuM, chatAM pUjAne upadeza karyo. ubhaya chatAM ekane niSedha karavAmAM Ave. jamanAdAsa bahAra jAya-eTale badhA bese e ApoApa AvI jAya. pUjA, caitya vagerenI anujJA thaI gaI. bharatanI baMne prakAranI pravRtti hatI. kAmanI, pUjAnI pravRtti hatI. temAM "saruM jAmAM kAma zalya che, kAma jhera che, ema kahI ekane zalya tarIke jaNAvyuM tyAre bIjA tarapha AMkhamIMcAmaNAM te ja aniSedha ane te ja anumodanA. veda a5 pApa ane kriyAkAlIna a555 atyAre pApa bAMdhyuM te bhogavavuM paDe te "vedya alpa pApa." kiyAvakhate lAge ne tarata chUTe te "kriyAkAlIna apa pApa" pANI lAge tyAre mATIne kaNiye paNa lAge, paNa te cAlyA jAya. sAmAnya DeLAeluM pANI pitAnA kaNiyAne laI jAya ane bIjI dhULa lAgI hoya tene paNa laI jAya. tame DahoLA pANImAM kapaDAM dhuo che ke nahi? te lAgelI kaNuM kADhI nAkhe che ane bIjI paNa kADhe che. 11mAM guNasthAna pachI niSkaSAya-vItarAgapaNamAM svarUpahiMsA che, te AtmAne bAdhaka na thAya; paNa sakaSAyapaNanI svarUpahiMsA bAdhaka thAya jema DahoLA pANIne kaNIo, pANI sAthe Ave, paNa pitAnA kaNIAmAM che ane pahelAnA kaNIAmAM pese che. ane baMnene sApha kare che tema bhagavAna haribhadrasUri kahe che ke-je svarUpahiMsAne aMge lAgatuM karma Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM ] sthAnAMgasUtra ane bIjuM pUrvanuM karma tenI tyAM nirbhara kare che. kriyAkAlIna alpa pApa che, tethI sarva sAvadyanA paccaphakhANavALAne bAdhaka nathI; paNa asUjhatA AhArapANI te a5 pApa vedya che tethI anumodanA heya nahi. asUjhatA AhArathI zrAvakane alpa pApa, bahu nirjarA. asUjhatA AhArathI paNa sAdhu te karma bAMdhe. AthI AdhAkamI khAvAvALAne karmabaMdha che ke nathI, e nakkI thayuM, paNa prarUpaNa karanArane karmabaMdha che ja nahi ema kahevAya nahi, temaja karmabaMdha che ema paNa kahevAya nahi. pUjAmAM alpa pApa paNa vedana nahi - pUjananA prasaMgane aMge kriyAkAla pUratuM alpa pApa paNa vedana nahi, vAsI rahevAvALuM nahi. A uparathI pUjAne aMge alpa pApa ne bahu nirjarA mAnI che ane phaLa tarapha janArAoe ekAMta puNya mAnyuM che, ema sAbita thayuM. AthI pUjA" zrAvakane mATe, dezavirativALAne mATe kartavya tarIke gaNavAmAM AvI che. keTalAka kahe che-pUjAmAM AraMbha thAya che tevuM kahenArAone zAstrakAroe "mahAbhinivezI' kahyA. jANI joIne tattvane atattva ane atatvane tattva karAvAvALAne ahIM ja AraMbha lAge che, te tevAone pUche ke chokarAne pANInA leTA pAvA temAM paNa AraMbha lAge che ke nahi? kaI manuSya A dahADe gAmamAM phare ne ke mahemAna AvavAnuM hoya, te vakhate zarIra ThIka na hatuM, tevuM kahevAvALe lucce-tene pramANika na kahI zakAya, tevI rIte pitAne ghera gAya, gheDA, baLada vagerene mATe pANI vagerenA AraMbhane bhaya nahi. jyAM pUjAnI vAta tyAM AraMbha lAge-te DhagI che. ekendriyanA AraMbhane Dara Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 sthAnAMgasUtra.. | vyAkhyAna lAge te kharekhara sAdhumahAtmA. paNa e Dara ahIM ja ke tyAM paNa kharo? ghera beThe hoya, dave saLagAve, te dhruje khare? tArA gharamAM tArA mATe karAelAmAM "are zabda Ave. che? nA. paNa pUjAnA kAmamAM "are zabda Ave che. . prazna-pUjAmAM ekendriyanI hiMsA sAdhuthI kema sahana thAya? keIne tyAM gocarI gayA hoya, cUle saLagate hoya ane te uparathI laIne vaherAvavA taiyAra thAya te sAdhune "are zabda Ave.. . . . : alpa pApa ane bahu nirjaze. enuM phaLa zuM? kAMI nahi. jeone pUjAbhakitamAM thatI virAdhAnA kALajuM kaMpAve, paNa nATaka, bAyaDI, chokarAmAM thatI hiMsAmAM kALajAmAM eka kANuM paNa paDayuM nathI. jo teo tyAM UbhA UbhA dhrujatA hoya to kahevAya, ke barobara che nahi to TaeNga kare che ema ja kahevAya. mAre pUjA karavI nathI ema na.elavuM tethI pUjA karavA vALA khoTA ema bolavuM che, pitAno doSa chUpAvI, bojA upara deSa nAkhe te bhayaMkara; nirdoSa upara doSa nathI naMkhAto, te pachI guNI upara deSa nAkhe te keTale bhayaMkara koTavAlane "cerI TharAvAya che. pitAthI pUjA banatI nathI, karavI nathI ne kare tene vagevavA che.. . . . . zeThanA chokarAnuM daSTAMta . " ". ... eka zeThIyAne cheka musalamAna thaye. sAmAnya vaTaLI jAya te eka vAta, paNa zeThIo vaTale te ThIka nathI. badhA ekaThA thayA, pachI tene cAra maLavA gayA. tyAre chokare vicAryuM, mAre uttara deve nathI, zaramAvuM nathI. ema vicArI hAthamAM pyAle dArUno lIdhe. ' . . . . . . Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM] sthAnAMgasUtra 35 cAra maLavA AvelA zANA hatA. vicAra karyo ke Ane kahevuM zuM! tapAsa karI-ATaluM badhuM kema! kharI vAta. tapAsa karatAM mAlama paDyuM ke mULamAM saMskAra na hoya te bake temAM navAI zI? digaMbarene prazno tIrthakaranAM pAMce kalyANa kene aMge ke eka kalyANakane aMge ArAdhanA? kevaLapaNAmAM snAna hatuM? bhagavAnane kema navaDAve che? kevaLI rathamAM besatA hatA ke bhagavAnane rathamAM besADe che? hiMdumusalamAnanuM vera heya-hiMdu AmanuM kare, musalamAna Ama kare. tema vetAMbaree rAkhyuM mATe Ama na karavuM joIe ema digaMbaree rAkhyuM. dravyapUjAno adhikArI gRhastha mULa vAta para Ave-dravya-pUjAne adhikArI gRhastha, dezavirativALo hoya. tene aMge avazya karavA lAyaka che, nirjarAnuM kAraNa che. ane saMsAra e che karanAra che. je te na kare te mahAbhinivezI. e ja pUjAne aMge sAdhune pratimAjIne aDakavAne haka nahi. sthApanAjImAM pheTa Aja kAla DAhyA thayA che, tethI pheTA sthApanAjImAM rAkhe che. keI kahe che daherAsara na hoya te tyAM tyavaMdana thAya. tevuM . kahevAvALAe samajavuM joIe ke-daherAsara na hoya tyAM phaTAthI cityavaMdana thAya te pachI sAmAyika, pratikramaNamAM caityavaMdana thAya che te te niSphaLa ne? - sAdhu pratimAne aDe te prAyazcitta ane zrAvaka prajA - na kare te prAyazcitta. balavAna tamArA DhaMgadhaDA che ke nahi? vaidya kahyuM garamInA daradavALAe suMTha, marIne aDavuM nahi. vAyuvALAne Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sUMTha, marInA ukALA. kAraNake jeve daradI tevI davA, AraMbha, rigrahanA tyAga mATe AraMbhIne vadhAre doravAnI jarUra che. sAdhu sa sAvadyathI viramelA che. sayamanI apekSAe tIrthaMkaranA paga AgaLa AvI rahelA che. adhikArIne aMge vidhi, ne niSedha rAkhavAmAM AvelA che. tema atha ane kAmanAM adhikArIne aMge vidhi ne niSedha rAkhe. tema cAra purUSAmAM vibhAga karI le. keTalIka mAmata vAtamAM suMdara heAya paNa pariNAmamAM bhayaMkara hAya. vANiyA ne miyAM vANiyA ugharANIe jAya. kAMI patyuM nahi tyAre akaLAye. miyAM kaheH zeThajI kema adhIrA thai gayA che ? kema adhIrA na thAya ? miyAM kaheH" jaladI daiza. sarakAre sarave (survey) karI che ne saDaka bAMdhavAnA che tyAM khAvaLa vAvIza, saDake kapAsanAM gADAM jaze, tenu rU khAvaLe lAgaze. te vakhate badhAM karAMne besADI daiza ne te rU vINI leze. eTale jaladI rakama vasUla thai jaze, Ama zabdanI suMdaratA hoya che, paNa piraNAmamAM mIMDuM. artha-kAma upAdeya nathI adhikArIne aMge atha, kAmanI heyatA-upAdeyatA rAkhe. A savAla dekhAvamAM suMdara lAge che. jene saMsAra seAhAgI ' mAnaveA che, khAyaDI iMkarAmAM meAjo mAnavI che tene saMsAra nIrasa lAge ? tevAne artha-kAma karavAM che, paNa heyapaNuM mAnavu nathI. sAdhune te a-kAma cheDavA lAyaka ja che. prazna-AzravanI aMdara, avrata-Azrava gaNavA ke nahi? pAMca avrata jIvamAtrane aMge ke tyAgIne aMge Azrava ? gRhasthA aDhAre vATe chUTA hoya te tene maithunanu, parigrahanu pApa te khaMdhAya che, te tene AdaravA lAyaka kema karIne gaNAya ? . ' Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI] sthAnAMgasUtra 37 dharmopadeza e zAstrakAranuM kartavya che artha-kAma, purUSArtha keInI apekSAe paNa AdaravA lAyaka te che ja nahi. AdaravA lAyaka purUSArtha karyo ? atyaMtara sukha je ame tene AdaravAne dharma che. te dharma AdaravA lAyaka havAne lIdhe gaNadharabhagavAna kahe che ke mahAvrata aprApta che. kAraNake dharma ane mokSa, AtmAnI mahenate maLavAvALI cIja che tethI asiddha che, sAdhya tarIke che, AthI dharmane upadeza de te ja zAstrakAranuM kartavya che. se jaNa beThelAmAMthI ekane javAnuM kahevAya te navANuMnI besavAnI saMmati thaI jAya. hiMsA, jUTha, adattAdAna, mithuna ane paricaDamAMthI ekanI viratine "dharma kahevAmAM Ave te cAranI anumodanA thaI jAya, tethI pAMca mahAvrato kahevAM joIe ke jethI ekenI paNa anumaMdanA zAstrakArane vaLage nahi. tethI - jema pAMcapaNuM sAbita karavAnuM che tema mahAvratapaNe paNa sAbita karavAnuM che. - prazna-ekaDe, pachI so Ave, tema nAnA aNuvrato tethI temanuM nirUpaNa prathama joIe ane mahAvrate meTAM tethI nirUpaNa pachI karavuM joIe. eka zIkhavyA pachI tenI vAta hAya. mahAvratanA nirUpaNa pachI aNuvratanuM nirUpaNa hAya nahi, paNa zAstrakAre te prathama pAMca mahAvratanI vAta karI. A vAtamAM pApanA pakSane poSavAvALAe, ekanI jagA para ANuvrata melyA che. aNuvrata te bhAgatA ceranI laMgoTI che ' lAkha lUMTIne cAra jAya temAMthI je nIkaLyuM te pahelAM lageTane vaLagaje, mAlane pahelAM na vaLagIzamoTuM levAnuM pachI, nAnuM levAnuM paheluM. khesa pahelAM tANI leje. te vAta kema kabUla Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna che ne? pahelAM lUgaDAM pakaDIza nahi, dhetiyuM pahelAM levuM e kaheze ne? nA. e kaI divasa na bane, mAla javA kema devAya? mahAvrata e AtmAne guNa. jema khesa kheMcI le ne piTaluM javA de te "mUkha" tema mahAvrata mATe prayatna na kare ne aNuvrata mATe prayatna kare te mUrkha tIrthakara AdinI eka ja bhAvanA tIrtha kare, sAdhuo, ANuvratavALAo ane samyakatvavALAo eka bhAvanAvALA jarUra hoya. kaI? ""mAra S pAni jagatano koI jIva pApa na kare e bhAvanA. mahAvratanuM svarUpa pahelAM, pachI aNuvratanuM levAnuM che. jagatamAMthI sarva anyAya kADhI nAkhavA kAyade bAMdhanAra vicAra kare che ke jagatamAM gunA karanArA na thAo evI dhAraNuM hoya paNa gunA baMdha thavA muzkela paDe che. samakitInI, aNuvratInI ke mahAvratInI dhAraNAthI ke vAva tIrthakaranA kathanathI sarva jI pApa vagaranA thayA nathI, thatA nathI ane thaI javAnA paNa nathI. vagara pharajanAM anyAye sattAthI, samazerathI, koTethI, zikSAthI ke kedakhAnAthI na gayA; te A te kudaratanI sAmA gunA batAve che ke taLAvamAMthI pANI le ke khorAka khAo te pApa. kudaratanI sAme kAyadA karanAra-e kAyadAmAM badhA AvI jaze. keI bahAra na raheze. te pachI kudaratane gunegAra TharAvanAra kacerInA kAyadAne badhe amala thaze te samajAvanAra kaMI dazAnA haze? - jema kAyadA karanAre anyAyane cAre bAjuthI nAza kema thAya te tapAsavuM joIe, tema kudaratane kepe caDhAvavA taiyAra thayelA mahApurUSa alpa paNa pApane pesavAnI jagA rAkhe, bele te emanA kAyadAmAM dhaLa paDI, junA rekI na zake, UlaTI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM] sthAnAMgasUtra r .. puSTi Ape tevA kAyadA karanArane kevA kahevA ? ahIM pApapratibaMdhano kAyado kare che, pApa kare te zarama. kAyadAthI virUddha cAlIne cAhe teTale anyAya kare, paNa kAyadAmAM khArI na heAvI joIe. sana jagatanAM pApane dUra karavA mATe kAyadA-mahAvrata ghaDe, temAM kAyadAnI peAla na rahe, tema pApapratima dhakanA kAyadAmAM peAla hAvI joie nahi tethI paca mahAvrata kAM pAMca-aDhAranAM hathiyAra dha e purUSArtha che. te karavA mATe pApane pratiSa dha kA jarUrI che. tene aMge kAyado karavA jarUrI, paNa te pAMca kema ? aDhAra kema nahi ? aDhAra jagA para. pAMcamAM kema patAvyuM ? jo pAMcane mATe kAyado kare te 13 prakAranAne mATe te chUTa ApIne calAvyuM ema kaheA che ne? mahAnubhAva! 13 anyAya nathI rAkhyA. kAraNa ke jyAre zatru kabajAmAM Ave tyAre hathiyAra paDAvI levAya. mANasanuM teAphAna, zatrutA "dha thavAnAM ja che. jo e sAthe na ane te pahelAM hathiyAra te laI levAM ja joie. hathiyAra melAvyAM temAM zuM karyuM? jIvatA jAgatA zatrune hathiyAra mUkayA pachI Dara nathI. hathiyAre utarAvavA mATe zatru karatAM vadhAre prayatna karavA paDe che. pAMca pApA aDhAre pApasthAnakanA hathiyArA che. mATe pAMca mahAvratA gaNAvyAM. jo tema na heAta te| AzravanA 42 bhedamAM, avratane 18 gaNAvAta ? paNa mahAvratanI jageA para aDhAra jaNAvyAM nathI, pAMca, katha'cit pAMcapaNu ane mahAvratapaNuM. vidheya che. 39 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 4 puruSArthanuM svarUpa zAstrakAra bhavya jInA upakAra mATe sthAnAMgasUtranA pAMcamA sthAnanA pahelA udezAnI racanA karatAM pAMca mahAvrata che te jaNAvI gayA che. jagatamAM cAra puruSArtha che te kayA puruSArthamAM yatna karavo joIe ane ene upadeza devAnI jarUra zI? artha ane kAma e bene manuSya prayatna karIne meLave che tethI ene "puruSArtha kahevAmAM AvelA che. vastutaH mokSa sivAya purUSArtha nathI. dharma e purUSArtha nathI. vivekIoe prApta karyA pachI je choDavAnuM hoya nahi, tene purUSArtha kahe che. artha grahaNa karyA chatAM mekSane mATe-kalyANane mATe, sarvathA parigrahane choDavAne che. patthara upara keryA dhULathI na bhusAya zAstrakAranA upadezathI keTalAka cheDe, paNa zAstrakAranA upadezamAM na Ave te sajjanatA rAkhe te bolavAmAM vicAra kare paDe, kAraNa sajajana manuSya dhArIne ja bole, paNa nAnAM chokarAM, bairI ALasamAM bele che tyAre e khyAla vALAM hotAM nathI. ALasamAM, hAMsImAM ke nidrAmAM je zabda sajjanathI belAI gayA hoya, te koI divasa palaTe ja nahi. sleTa(slate)mAM, chokarAo lakhe che, hAtha pherave eTale bhusAI jAya. patthara upara katarelA akSara na te hAthathI bhusAya, na rabara(rubber)thI ke pANIthI bhusAya. patthara upara TAMkaNa vaDe delA akSare dhULa khaseDe te cokhA thAya. bIjA akSare bhusavAnuM je sAdhana te ja ahIM AgaLa UlaTA spaSTa thavAnuM sAdhana che. r Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthuM ] sthAnAMgasUtra abhimAna eTale bhUsavAne baMdha khodelA akSare cakavatIone paNa javAba de che. cakavartIe jagatane tRNa samAna dekhe che ane tethI huM advitIya chuM evuM ghamaMDa AvI jAya che. arthAt mAtA hAthI jevI sthiti cakravatInI thayelI hoya, paNa cakavatanA nAmanI bharelI zilA dekhe tyAre pitAnuM nAma ekAda nAma bhusIne lakhavuM paDe che. cakravartIne abhimAna saphaLa karavAne keInuM bhusavuM paDe. te pArakuM bhusavAmAM abhimAnavALAne sthAna meLavavAnuM. abhimAne caDhelAne bhasyA sivAya caDhAtuM nathI. abhimAna eTale bhusavAne dhaMdho, kUtarAne bhasavAne che. jyAre cakravatI bhuse tyAre nAma lakhI zake. patthara keryA sajananA bela ( pattharamAM katarelA akSare e hAthathI bhusAtA nathI, dhULa khaseDayA khaseDAtA nathI. tevI rIte sajajanathI cAhe te UMghamAM, hAMsImAM, ALasa maraDatAM je akSare belAyA hoya te akSare pattharamAM katarelA TAMkaNAnA akSaranI peThe nizcala rahevA joIe. e akSare koI divasa palaTe nahi. bIbAnI mAphaka UMdhA nAkhe te chatA, ane chatA hoya te UMdhA ema durjane na karavAnuM kare. durjana bIbAnA bApa. rabara-sTempa (rubberstamp) vagere dekhIe chIe. je karavAnuM kahe temAM nAmanizAna na hoya, na karavAnuM kahe te thayeluM hoya. A vicAra kone kare paDe? jene sajajanatA saMgharavI hoya tene. jene sajajanatA saMgharavI nathI tene meDhAmAM je AvyuM te belI devuM. "samaya varte sAvadhAna belyAne baMdha nahi. . Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna lorDa karjhana ane megalonI sarakhAmaNI - lorDa karjhanane kahyuM ke AvI rIte briTiza sarakAre DhaMDhero pITAvyuM. tyAre AvAM vacane ApelAM hatAM. tyAre kahyuM-te vakhate DhaMDhero pITavAnI jarUra hatI. megale, khIlajIe evA na hatA. bAlyAne bolavAvALA na hatA paNa ghAtakI, kUra te hatA. A (bAlavIpaNu) sajjanone pAlave nahi. sarjanane je. akSaro belavAmAM AvelA hoya te palaTavA na joIe. sAdhumahArAjanA upadezane sAMbhaLIe, jANIe, vatavAne prayatna karIe. tyAre sagADyo. parimANo, gharamAM ne? amAre te grahaNa chatAM choDavuM paDe nahi te puruSArtha , ; . . . . . . . . . . artha-kAmane cheDavAmAM purUSArtha sAdhunAM vacanane sAMbhaLIe nahi to pachI choDavAnuM zAnuM? je pApanA Dare na cheDe, dharmanI IcchAe na choDe, te setAnano sapATa lAgaze te cheDavuM ja paDaze ne? gaye bhavathI zuM laIne AvyuM che? gaye bhava kheLIuM to karyuM haze ne ? kheLIuM te dhana karatAM vahAluM hatuM ne? zuM tene lAvyA che? sAdhunA upadezathI na cheDe, paNa setAnanA sapATAthI cheDavuM paDaze. artha ane kAma choDavAmAM Ave to ThIka, nahi te setAnanA sapATAthI artha ne kAma choDavAM paDaze. grahaNa karyA choDavuM na paDe eTaluM lakSaNa nathI, paNa viveka manuSya hoya te artha' kAmane choDavA lAyaka gaNe te enuM puruSArtha rahe. . praznokSa ja puruSArtha kema?' ': artha ane kAmane mAtra leka pravRttei tethI "puruSArtha kahevAmAM AvyA, paNa dharmane kema kADhI nAMkhe? ekalA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthuM] sthAnAMgasUtra meAkSane ja 'purUSA'kema kahyo ?' : dha paNa puruSArtha nahi ' mekSa ja purUSA rAkhyA paNa dharma nahi, kAraNa ke dAna, zIla, tapa, bhAtra, pAMca maDAtratA, cAritra e paNuM siddha thavAnI vakhate cheDavAnAM hoya. cAritralabdhi, cAhe te yathAkhyAta cAritra chatAM sAdi zAMta. ovaMzarmika * Adi bhAvA badhA UDI jAya. yathAkhyAta cAritra siddhone hoya ja nahi 11-12-13-14me guNasthAne yathAkhyAta cAritra rahe; ' bhavastha sudhI rahe. cAritra 43 e tA sAdhunA gheADA. gharanA bAraNAmAM pesatAM kAI gheADAne rAkhatu nathI; ethI gheADA nakAmA nathI. gheADAnA pratApe pahoMcyA chIe. cAritra e mekSe paheAMcADavAnA gheADA hatA. meAkSa AgaLa paheAMcyA tyAre e cAritra cheDavuM paDe, te cAritra jevI cIja e paNa meAkSa pAmatI vakhata cheDavAnI. paNa zAstrakAra kahe che. peAtapeAtAnI maryAdA Ave tyAM kSAyeApazamika bhAve cheDavAnA. dharmane cheDavAnA-dharmasaMnyAsa. haribhadrasUri kahe cheH dharma sanyAsa hAvAne lIdhe, kSAye pAmika bhAva cheDavAnA che. be sAdhya ane e sAdhana . prazna--dha cIja zAne mATe che? duniyAmAM jo koI sAdhya hAya to te sukha ja che. sukha e prakAranAM: (1) AtmIya (2) paulika, AtmIyasukhanI prApti enu nAma meAkSa'. paudgalika 'sukhAnI prApti enuM nAma "kAma". meAkSaprAptinuM sAdhana evu nAma dharma, 1. dvidhA'yaM dharmasaMnyAsayogasaMnyAsasaMjJitaH / kSAyopazamikA dharma yoga hAyAvizvamaM tu / / codaH soph - Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna mokSanI prApti thAya tyAre sAdhana bina jarUrI. strIo cUlA saLagAve che, bIjethI devatA lAvIne pheMkIne saLagAve che, tene ja rasoI thaI rahe tyAre pANI nAMkhIne olave che. je elavavuM che te saLagAvavuM zA mATe? kAraNa ke rasoI karavI e sAdhya che. te sAdhya saLagAvyA vinA siddha thavAnuM na hatuM. sAdhya siddha thayuM eTale elavI devuM paDe. ' A cAritra samasta Azrava rekavAne mATe che. mekSa levAne aMge mahenata karavAnI jarUra che. sTava (stove) saLagAvatAM akasmAt thAya che, chatAM saLagAvAya che. e pAchA kAma thaI . jAya eTale olave che. agni svataMtra saLagAvela nathI." agni rasoInA muddAo saLagAvAya che. agnimAM lAbha che . ema dhArIne saLagAvyA che, rasoI karavA mATe saLagAve che. raIne sAdhana tarIke che. tema aDIM "dhama dharma tarIke levAmAM Avela nathI. nizcayathI dharma 14mAnA chelle samaye mekSanA sAdhana tarIke dharma levAmAM Ave che, haribhadrasUrie kahyuM che ke jagatamAM dharma eka ja samaya che. AkhA bhavacakamAM dharma eka samaya. ke eka samaya? caudamAM guNaThANAno chele samaya. moTuM zahera hoya ne oLakhANa na hoya te moTuM zahera chatAM jaMgala. nAnuM gAma hoya paNa tyAM satkAra, sanmAna thAya te zahera. mokSarUpa kArya kare te "dharma "somavayasesIvaramasamayamAvI no che(dharmasNgrhnnii gA0 26) " tasyaiva-zailezyavasthAcaramasamayabhAvino dharmA sAkSAta paraba vA sAdhA" (TI.) | Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : ceAthu sthAnAMgasUtra 45. meAkSane kace samaya sAdhI Ape che? caudamA guThANAnA chellA samaya. te sivAya meAkSane sAdhI ApanAra kAi nathI. devalAka eTale meAkSa gharANe / - samyaktvavALA jyAre AtmAnI zuddha sthitie vicAre te sarvArthasiddhapaNu AtmAne pratibaMdhaka che. manuSyapaNAmAM ATha nava varSe kAma kare te tetrIsa sAgaropame paNa kAma thatAM nathI. ATha nava varSe dhULamAM ALeTavAvALA gaNAya. e dazAmAM je kAma kare te sarvArthasiddhanA devatAe tetrIsa sAgaropame karI zakatA nathI. devalAka eTale meAkSane gharANe melanAra, ghareNuM melanAra khajArane bhAva laI zake nahi. tevI rIte sarvAM siddhapaNu meAkSane gharANe melavAnu, tethI tenuM (meAkSa gharaNe melavApaNAnuM) nivAraNa thavuM joie. dharma kAraNeAnAM kAraNanuM kAraNa che saMpUrNa saMsAranu nivAraNa te dha' caudamA guNuThANAnA chellA samaya sivAya saMsAranu nivAraNa nathI. meAkSane manAvanAra tarIke chelle samaya che. kAraNanu kAraNa hAya tene ka Mcit 'kAraNa' gaNavAmAM Ave. sIdhuM kAraNa te te kAraNa che. lakSmInu kharU kAraNu lAbha. lAbhanuM kAraNa mAlanuM vecavuM. enu kAraNa mAlanu levu. soMghA bhAve mAla laie te vakhate kamAyA' ema kema bele che ? pUrva pUrva kAraNeAne arthAt kAraNeAnAM kAraNeAne paNa kAraNu tarIke mAnavu te sajjanatAnI bahAra nathI. dhane kAraNa tarIke jaNAvyeA. nizcayadharma caudamA guNuThANAnA cheDe che ane vyavahAradharma ceAthA guNuThANAnI zarUAtathI che. munipaNuM e ja samyaktva kSAyika samakitavALA avirati heAya te tene zAstrakAra ; Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mithyAtvI gaNAve che kAraNake kAraka samyakatava nathI. AcArAMgamAM. jaNAvyuM che ke munipaNuM te ja samakti. prazna-te vakhate zreNika rAjAne kayAM le? kAraka samyakatvanI apekSAe ke rocakanI apekSAe? samAdhAna-zreNika rAjAne recakanI apekSAe samyaktvavALA gaNavA. apramattapaNe mekSanI kiyA thAya te "kArakI. sAtamAnI hada te "kArakI. cothA guNasthAnavALAne dhama kema gaNAya?' prazna-vyavahArathI cethAnI zarUAte dharma kema kahevAya? ceAthe guNaThANuM e vAMjhaNIne ghera vivAhane mAMDave. e phajetI ke bIjuM kAMI? tevI rIte dezavirati hoya te eTaluM pApa choDavAvALe thaye. vAMjhaNIne tyAM vivAhano mAMDa mAMDele na hoya, vicAramAM je heya. cothA guNaThANe kSAyika samyakatva pAmele heya te vAMjhaNIne tyAM vivAhane mAMDave che. eka paNa vrata levAtuM nathI, to pachI zA mATe "dharma gaNa? meha saradAranA zastro sarakAvI nAkhavA mAtrathI dhama gaNa te vyAjabI che? pAMcamA, cha guNaThANAvALAe mehanI jALa kApI che. A to the rahele te mAchInI jALamAM taraphaData bilADe che. tene "dhama kema gaNa? ' cethuM guNasthAna eTale vicAranuM parAvartana - saMkrAMtine Adi-kALa te vicAranuM parAvartana. dezI hilacAle cAlavA pahelAM, trIsa trIsa varSo sudhI koMgresa (congress) - bharAI lAkha dara varase kharacAyA. pUchavAmAM 1 ja saMmaM te pAsahA taM mogati pAsahA; jaM mogati pAsahA. taM saMmaMti vAtA.. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthu] sthAnAMgasUtra 47 AvyuM-Anu phaLa zuM kADhayuM? nakAmAM thUMka UDADe che, tamAzathI banatu nathI; tame meleA che tema bamaNA madhAva che, ceAranI ceAkaDInI jeTalI caturAI heAya teTalA keTavALane vadhAre killA mAMdhavA paDe. tame je mele temAM ADakhIlI nAkhavAne sarakArane UlaTA vadhAre aMdhA karavA paDe. uttaramAM kahevAmAM AvyuM ke-duniyA-leAkeAne samajI zakatI nathI, tethI rANInu rUDu` rAja kahetA hatA. dhadhAne dezamAMthI kADhI nAkhanAra, rAjyane rUDu rAjya kahetA hatA. te kAMgresavAdIone gamatu na hatuM--te vicAranuM parAvana. vicAranA parAvartana pachI vananA parAvartanane vAra na lAge, ceAthuM guNANu eTale vicAranuM pAvana. nigraMtha pravacana e ja artha ane e ja paramArtha che : anAdithI rakhaDatAM premane cAhI rahyo hatA. Ara bhaparigrahane 'tAraka' gaNI rahyo hatA. tyAM vicAra thayA ke anata AtmAnI jJAnazakti, tenuM kAsaLa kADhanAra A che. je viSayA, kaSAya, AraMbhane sAdhya tarIke gaNate hateA, haiyAnA hAra tarIke gaNutA hatA tenI jagAe palaTo khAI gayA. ayamaTTe paramaTTe sele gADhe nigraMtha pravacana e ja ma ane paramArtha che. te sivAyanI kaI cIja hoya te te bhayaMkara. jema koMgrese bhAna karAvyuM tema samyaktvamAM je saltanatane TakAvavA mATe laDavA jatA hatA te ja hiMdanA leAkeA sarakAranA pakSa laIne cIna, dakSiNa AphrikA ane yurepamAM laDavA gayA. tevI rIte A jIva anAdi kALathI A pudeMgalanAM rakSaNa, pASaNa meLavavAM mATe, vRddhi karavA mATe, ArbhanAM DhagalA karavA mATe AkhA janmeAnA janmA gALavA " Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vALe thaye, paNa jyAre AMkha UghaDI eTale bhikhArI karanArI kaI satanata hoya te A sarakAra che. e meMgresanA vicAramAM AvyuM-e koMgresanuM kahevuM che, emAM mAre levA devA nathI." amAre julama na dUra thAya tyAM sudhI julamagArane ekeke pAI ApIzuM nahi. duniyAne jAgrata karI. tevI rIte A AtmA mehane tAbedAra, mahane rakSaka, mahane saradAra thaIne anAdi kALathI pharI rahyo hato, tenI AMkha UghADI eTale tene te mAlama paDayuM. karmarAjA rAkSasI sarakAra che briTiza vacana ApyuM che ke koI paNa rAjayane khAlasA karavAmAM nahi Ave, rAjakArabhAramAM hastakSepa nahi karIe. paNa karmarAjA e te rAkSasI sarakAra che. AtmAnA guNo pahelAM japta kare che tethI je AtmA pudgalanuM sAmrAjya japta kare te phAve. AtmAnuM kevaLajJAna, darzana, yathAkhyAta cAritra, kSAyika samyakRtva, anaMta vIrya te japta ja che. paradezI, julamI, keMgresamene(congressmen)e mAnelI tevI sarakAra hAtha nAMkhavAthI dUra che, paNa karmarAjAnI sarakAra dvADhere pITAve che ke "badhA pitAnA rAjyanI lagAma amAre tyAM melI jAo." DhaMDhero pITAvIne je rAjyanI lagAma le che tene sAre koNa kahe che? pagalAsaktivALAe lagAma karmane soMpI che. kArabhArathI kaMTALele, mejamAM macele kahe che ke A ThIka. penzana (pension) AvyA karaze, meja karIzuM. A rAjI thanAra keNa heya? "mUrkha. A AtmA lagAma seMpI de to anaMta jJAna, darzana, cAritra, vIrya badhuM seMpI devAnuM. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthuM] sthAnAMgasUtra 49 ApaNane te penzana maLyu. je paudgalika sukha e penzanathI maLe. anAdithI anyane lagAma sAMpIne mAtra penzanamAM khuza hatA. AMkha UghaDe tyAre mAlama paDe ke e kevI mUrkhAi karI che! penzanathI peTa bharU' chuM. tema samyaktvanI sthitimAM Ave tyAre khabara paDe che ke AkhI lagAma soMpI dIdhI che. AtmAmAM anatI tAkAta che anatA meAhane e ghaDImAM cUrA karI nAkhuM' teTalI mArI tAkAta che. kSapakazreNi vakhata AtmAnI eTalI badhI tAkAta thaI jAya che ke abhavyanAM, mithyA-STinAM badhAnAM karmo kevaLI canAranA AtmAmAM nAkhI de, te e ghaDImAM mALIne bhasma kare. AkhA jagatanA-cAhe te samakitI ke mithyAtvI hA, AvI zaktinA dhaNI, anaMtA meAhane kacaDI nAkhanArA, e tAkAtavALA mehanA gulAma thaine rahyo che. samyaktva eTale avinAzI bIja cakravatI ne gulAmInuM bhAna thAya tyAre enA AtmAmAM zu, thAya tenA vicAra karo. jevI rIte cakravartI chatAM gulAmImAM gabaDI rahelA, te cakravartInI sthiti samajI zake tema ceAthe guNaThANe AvavAvALA jIva vratavALA nathI. enI nasanI aMdara evuM leAhI vahI rahyuM hAya che ke mArI pAse gulAmI karAve che e kANu ? e * mArA nAkarane nAkara, ene lAvIne meM geAThavyeA che. evA jagatanA badhA ekaThA thAya teA hu' ekale khasa chuM. paNa te 'mArI pAse gulAmI karAve che.' evI jenI sthiti thAya. A vicAranuM parivartana ceAthe guNaThANe jabarajasta thayuM je thayeluM na hatuM te thayuM; e avinAzI khIja. . prazna--pahele guNuThANuM jAya tyAre? DAMgaranA uparanA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bhAga khavAI jAya, paNa e ra mULa jAya nahi. aMdarathI mitra gaNe, chatAM eka vakhata "zatru gaNe eTale basa. bIja keI kALe khasatuM nathI. sannipAta maryA pachI vidvAna , te vidvAna ne mUrkha te mUrkha mULa vAta para Avo-tethI mehane kahevuM paDe ke vadhAremAM vadhAre ardha pudagalaparAvartathI vadhAre kabajAmAM na rAkhI zakuM. samyatva pAmIne nigedamAM gayele jIva ane nigodano jIva e baMne sarakhA; jema jagatamAM sannipAtamAM sarakhA chatAM sannipAta maTayA pachI vidvAna te vidvAna ne mUrkha te mUrkha. sannipAtamAM cIMtharAM cUMthavAvALAne davA lAguM paDaye, tAva utare ane sannipAta cAlyA jAya tyAre vidvAna te vidvAna ane mUrkha te mUrkha. ekendriyapaNAne sannipAta jIvane rahe tyAM sudhI baMne nigadI sarakhA. jyAM ekendriyapaNuM jAya ane ahIMthI samyaktva pAmIne gayela hoya tenuM ekendriyapaNuM jAya, temAM pharaka che. Azcarya je ahIM Avela nathI, anAdithI tyAM rahe che, e mekSe jAya te zAstrakAra "Azcarya kahe che. Azcaryane artha sUryane udaya 24 kalAke. varSa palaTe traNaso sATha divase bane. covIsIne palaTo utsapiNI avasarpiNIo bane. A * badhA palaTA amuka vakhate paNa anAdinI vanaspatimAM rahele mokSe jAya e banAva te anaMtI utsapiNa avasarpiNI jAya tyAre bane. jema mAtA marudevA. jeo A dAkhalA upara dhoraNa rAkhatA hoya temaNe samajavuM joIe ke pUrva bhave ArAdhanAnA daravA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ co! ] 51 sthAnAMgasUtra jAmAM gayA vinA mokSanI nIsaraNI maLI gaI te anaMtI utsapiNI, avasarpiNI jAya tyAre koIkane maLe, tethI ene haribhadrasUrie Azcarya kahyuM. ' pratipAtI kSe gayelA vadhAre che ; '. . anAdinI vanaspatimAM rahele bahAra nIkaLe chatAM sakhyatva pAmIne mokSa pAme, paNa samyakatva pAmIne UtarI gayela heya te bahAra Ave te khuzIthI mekSa pAme anaMta kALanA pratipAtIo vadhAre mokSe jAya. apratipAtI arthAt jemanuM samyatve gayuM nathI tevA thoDA. jene anaMta kALe pAchuM maLyuM jene meleluM maLyuM evA ja ghaNuM. nahi paDelA anaMta che, tenA karatAM pahelA asaMkhyAta guNa vadhAre.' ' ' AThame bhave mokSe jAya. te bhava ArAdhanAnA ema keTalAka kahe che. jenA zAsanamAM ekAgracitta hoya te trIje bhave mokSe jAya ema kaha5sUtramAM kahyuM che. jenA zAsanamAM ekAgracitta. pUjA prabhAvanAmAM parAyaNa, "sAmarthyaga" heya te eka ja bhava basa che. kArya karavAvALo pariNAma zAstranA viSayamAM 1 "marudevisAmiNIe Na evameaMti suvvae jeNaM / sA khu kila vaMdaNijjA aJcata thAvarA siddhaa|| 924 // saccamiNaM accheragabhUaM puNa bhAsiaM imaM sutta / anne'vi evamAI bhaNiyA iha puzvasUrIhiM 22pA" (paMvevaDu) : 2 "egaggacitA jigasAsa gammi, pabhAvaNApUaparAyaNA je| tistavAra niyuti dhuM, mavanavuM te huvA tAMti " (samarthana, pR0 rU.) . Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nathI. sAmarthya caiAga mAre aga-coduM pUrvathI para che. 'namosthuLa'e bhaviSyanI AzAneA namaskAra 'namohyu ga'----bhaviSyanI AzA. mane namaskara maLye nathI. bhaviSyamAM icchuM chuM ke mane maLe. pramAdI chuM. pramAdIne ghera paramezvaranI pariNati hAya nahi, nAnuM baccuM mAne trIje mALe dekhe. e caDhI zakatu nathI, paNa hAtha kare che. jema dUra rahelA putra mAne dekhIne rUMvADe rUvADe Ulase tema pramatta dazAmAM paDeleA dhAnyanA dhaneDA ne pANInA pAre peAtAnI sthitine dekhe tyAre Ulase che. ahIM apramatta dazAnA namaskArane dekhIne akaLAya che. ovi namodhAro" (Ava0 0o6) e sAmarthya cegane namaskAra che. samyaktvanI tAkAta have mULa vAtamAM AveA--samyaktva pAmele jIva nigedanAM UtarI gaye, duniyAnA gheramAM ghera pApe e jIva karI gayA, te paNa meharAjAnI tAkAta nathI ke ene a` pudgalaparAvathI vadhAre rAkhe. maNibhAi samakitI che ke kema? anyamAM te dvArakA jajo, tyAM DAma daI deze. jaina zAsanamAM svarUpanuM nirUpaNa karavAnA huka che.' haribhadrasUrine vAdIe kahyu: samakitanA nirNaya na karI zakAya. te khIjAne sAdharmika, vratadhArI tarIke mAnaveA zI rIte ? A bhAI samaStiI, 'A bhAI sAdharmika ema zI rIte mAnavuM? kaheA ke tyAre badhI aMdhAdhudhI ApaNA AtmAne niSNuya na thAya te pArakAnA AtmAnA samakitanA niya kayAMthI karave ? vagara samativALAne samitI' mAnyA eTale DUbyA. A tenA UnnaTu bhikata karIne DUbavAnuM che! jene " Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra pa3 nANA jeTalAM naLIo nathI, chatAM huMDIo Thakaryo jAya tenuM zuM thAya? pArakA AtmAno nirNaya na kare tyAM cho ThekayA ja jAya te zuM thAya? temane keAIne vyavahAra-saMsarga na joIe. je sabhyatvane nirNaya na thAya te kaIne sarvavirativALA ke sarvavirati vagaranA na manAya ane tethI amAre sAdharmika bhaktinI jaMjALa na joIe. samyakatvanI vAta UDADatAM mekSa UDI jAya haribhadrasUri kahe che. samaktine nirNaya thAya nahi. samyakatvanA nirNaya vinA samakita thAya nahi. samakita thatAM deva, gurU, dharmane mAnavA joize. samakitane nirNaya thAya nahi tyAM sudhI deva, gurU, dharmane mAne nahi. deva, gurU, dharmane mAne nahi tyAM sudhI samakitI thAya nahi. jema koThImAM saMtAvA gayelA cerane bUma mAravI paDI ke mA mA mane keThImAMthI bahAra kADha. tema samaktinI vAta UDAvavA gaye hatuM temAM te UlaTI mekSanI vAta UDI gaI samyakatvanAM liMge sagyadarzanavALI vyaktinA cihno joI levAM, samyaktvanAM lakSaNa nahi. samyagdaSTinAM lakSaNa "sUra marAyo juvALa nANamANI veyAvacca Niyamo sammaddihissa liNgaaii||" (paMvAra nA 12). . . 1 dharmane sAMbhaLavAnI IcchA, 2 dharmano rAga, 3 gurudevanI zakti pramANe veyAvacca-sevA karavAno niyama heya te "samakitI." samyagdaSTinAM A cihna che. liMgadvArAe ja mAnavAnuM rAkhyuM. pitAnA AtmAne samakita thavAne nirNaya muzkela te pachI bIjA AtmAne nirNaya the keTale muzkela. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna uDhIyAomAM dekhIe chIe ke dalAleAnA samakita, ceAthamalajInuM samiti, gamalajInu' samakita, eTale jinezvaramahArAjanA dalAlanuM samakata. ApaNuM gaLuM sukAI jAya, chatAM tattva tA jinezvaranuM che. pelA pArakI milakatanA mAlika thAya che. peAtAnuM sakita zIkhyA che, ane chApa Ape che. paNa ahIM teA je traNa vastu kahI temAM parAvAyele je hAya, pachI bhale tenA AtmAmAM game te hoya paNa tene 'samitI' mAnIe chIe. haribhadrasUri chApa mAravAnuM rAkhatA nathI. dharmanI zarUAta 54 mULa vAta para AvA-ceAthe guNaThANe Avele jIva paDI jAya, tatkALa na caDhe tevA paDe, asa MkhyAtI vakhate caDhe tema paDe; te paNa ardho puddagalaparAvamAM mehane mAravAne te ene avinAzI prabhAva. te prabhAva nigeAdamAM paNa cAlyA jatA nathI. zAne lIdhe ? samakita pAmyA tene lIdhe. ceAthe Ave avinAzI. tyAMthI dharma vyavahAra tarIke zarU karIe chIe. upacAravALo dharma laIe te jyArathI mehanI sIttera kADAkArDanI sthitimAMthI 69 kaDAkaDIne kSaya karI nyUna kADAkADInI sthitivALo apuna dhaka thayA eTale dhama Avye. nizcayathI dharma caudamAne cheDe rAkhyA. meAkSa sivAyanuM cheADavAnu che tyAga na karavA paDe, cheDavA na paDe, keI kALe paNa cheDavA na paDe, ke niha evuM jo kai hoya te te meAkSa ja' che. mekSa sivAyanI dharUpe gaNelI sthiti badhI cheDavAnI. te sivAyanI badhI sthiti chachAnA chakAmAM chavAyelI che. atha ne kAmanI sthiti chakAmAM chavAyelI eTale cheDavAnI. tevI rIte : Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthu sthAnAMgasUtra 55 dharmanI sthiti chachAnA chaThThAmAMthI bahAra nIkaLelI nathI, gheADe caDhayA pahelAM page cAlavuM-ghaNuM cheTenu gheADA uparathI utaryo pachI page cAlavuM te kRtakRtyanu cAlavuM. paheAMcyA pachI gheADAne cheDavAnA haiAya. te pahelAM nahi, tema kSAye pazamikathI kSAyikanI siddhi karyA vinA kSAyeApazamikane cheDIe te gAthAM khAie. je lIdhuM te koI kALe paNa cheDavAnu na heAya tevuM nAma 'puruSArtha'. e chatAM jyAre kaheA ke parama sAdhyane sAdhanAra, chevaTe dhane lAdhI zake, e dharmane sAdhanArA che. enI ja pravRtti ane anumeAdanA heAya. a ane kAmanA upadeza na de, tethI kSAye pazamikanA upadeza karatAM pAMca mahAvrate kahyAM. prazna--mahAvratanuM nirUpaNa kema ? ekaDA vinA seAnI vAta kare che.?. samAdhAna--AtmAnAM svabhAva. savikRti. savirati jANyA pachI dezivarita jANavAnI hoya. kema ? lagIra palaTAmAM le, savirati eTale sathA pAyA tyAga. upadezake sa pApa cheDavAnA upadeza devA ke thADu' pApa cheADavAnuM upadezIne besI rahevuM ? apavAda kAyadA karyA pachI heAya. kAyadA karatAM agra pada apavAdane hotu nathI, te pachI dezivarita . e savatine apavAda che. jo sarvAMviti na ane te devati, tethI apavAda che. te apavAda che teA kAyadA pachI apavAdanuM kathana hAya, tema sarva pApathI nivartAvAnuM jaNAvyA pachI na nivI zake te thoDAM pApathI nivartAvAnu kahe che. mATe pahelAM mahAvratAnuM nirUpaNa kare che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna para zraddhA palaTAtAM nukasAna sUtrakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAsvAmI zAsananI pravRttine mATe bhavya jIvene saMsArasamudramAMthI pAra karavAne dvAdazAMgInI racanA karatA thakA prathama aMgamAM sAdhuonA AcAra jaNAvyA. AcAranI pravRtti, zuddhi, vRddhi karavA chatAM, parama kAkAe AcAra karavA chatAM je zraddhAmAM palaTo thaI jAya te semAM eka ja cAlyA jAya. eTale je mokSamArga tarapha AcAra pAlana karI, TakAvI, vadhArIne, parAkASThA karIne je musApharInuM prasthAna karavA mAMDeluM te aTakI ja paDe eTaluM ja nahi, paNa jema meTAM sTezanoe eMjIne pheravavA mATe rAunDa (round) hoya che, ne tethI eMjana palaTI jAya che tema AcArane vadhAravA, sthira karavAvALe heya te paNa zraddhAno palaTa thaI jAya to meMkSanI musApharI mekSa tarapha na rahetAM palaTAI jAya. zUre saradAra samagra dezane, rAjakuTuMbane ane * AdhArabhUta hoya paNa te nimakahalAla rahe to. paNa nimakaharAma thaI jAya te tenA jevuM bhayaMkara nukazAna keI karI zake nahi. tevI rIte cAroM amala vagere karanAre manuSya je zraddhAmAM Dagamage te te mekSane aMge eTaluM badhuM nukasAna kare ke je nukasAna sAmAnya manuSya paNa na karI zake. . AcArAMgathI AcAra ane caMgaDAMgathI zraddhA * AcArAMgano upadeza dIdhA pachI AcAramAM pravarte le aMta sudhI eka sAdhyane pahoMcanAre have joIe. tene aMge sUyagaDAMgajInI aMdara e vAta karI, cAhe te sUkSmataravAdI, * Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 pAMcamuM] sthAnAMgasUtra yuktivAdI, anumAnavAdI ke koI paNa vAdI Ave te AcAra vALA AgaLa TakI zake nahi. eTale majabUta tene (AcAravALAne) karavuM joIe. vaLI bheLavIne AtmAne avaLe rasate laI jAya tema na thavuM joIe. tethI sUyagaDoga sthApana karIne zraddhAnI majabUtI karI. cAhe te vAdI pheravavA mAge, te paNa pheravI zake nahi. zUre saradAra samajaNa ane ziryamAM heziyAra heya te jIta meLavavAnI bAkI rahetI nathI. AcArAMgadvArA e AcAramAM ne sUyagaDAMga dvArA e zraddhAmAM majabUta thaye. zahera killo, dariyAI lazkara ne cAre bAjue suraMge pAtharI heya te nirbhaya. ThANuga eTale padArthanI iyattA zraddhAmAM vadhele zUre saradAra nirbhaya kayAre rahe? jyAre vagIkaraNamAM hezIyAra thayeluM hoya. eka vastune eka eka rUpa, bhinna bhinnapaNe dhyAnamAM lIdhelI hoya tyAre bIjAnA AcAre-vartanathI mUjhAya nahi. tethI ThANAMgajI dareka padArthanI IcattA ANI de che. * chupI polIsane kAMI chapuM rahevuM joIe nahi. zUrA saradArane TekarA AgaLathI javuM paDaze e khyAla bahAra na hovuM joIe. khyAla bahAra hoya te raMgajheba eMsI hajAranuM lazkara laIne AvyuM, paNa aravalImAM kevI rIte javAze tene khyAla rahyo nahi tethI rAjasiMhanA be hajAra lazkare eMsI hajArane pANI pAyuM. DuMgara uparathI patharA paDe tyAM caDhavuM muzkela, paNa je te. tAlaMbAja hoya te te vaLI keTaluM muzkela? auraMgajhebane IttAne khyAla na hovAthI eMsI hajAranA lazkarane dhULa phAkavI paDI. mATe khADAnI, Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna TekarAnI, darekanI mAhitI zUrA saradAre rAkhavI joie, nahi te nimakaharAma. zauya vALA senAdhipati paNa hArI jAya. evI rIte ahIM acAravALo, AcArane vadhAranArA thayA, mithyAtvInA hallAne pAra utAranArA thayeA. zUre saradAra nimakahalAla hAya, paNa khADATekarA na jANe teA sarAI jAya. tema ahIM AkhA zAstranI IyattAvALo na heAya te kace vakhate kayA khAMcAmAM jaI paDe tenA bharIsA na rahe. ThANAMgajI eTale samarAMgaNanI 'sarave (survey) saradArane je samarAMgaNamAM javu heAya tenI tene pUrepUrI sarave hAthamAM AvavI joie. tema ThANAMgajI e zAstronI sarave che. kayI kayI vastu kayA kayA rUpe Uthale te kevI kevI sudhArI levAya, te jaNAvanAra ThANAMgajI che. AthI sAdhu mahAtmAe paNa ThANAMgajI mATe ATha varSa pachI ja adhikArI gaNAyA te saheje samajAze. jenI pAse lazkara nathI, zUrAtana nathI tene samarAMgaNanI sarave ApI zA kAmanI ? jo tevAne sarave ApavAmAM Ave te ApanAra ane lenAra ba MnenI kafADI dazA kare. dezavirati eTale zu? 1 jee jinezvaranAM vacananA amala karatAM khairI-chokarAMne vahAlAM gaNI rahyAM che. enA bhAge jinavacana levAne taiyAra nathI. eka mAjI jinezvaranAM vacanane amala . ane bIjI bAjI duniyAdArInA viSaya-kaSAye. je dezivarati tarIke rahyo te kaI sthitimAM ? jinezvaranA vacananI kampyUlAta kare che, paNa prasaMga Ave ke pahelAM pelu sabhALe. 'mAjana mArA mAthA upara paNa khIlI mArI se nahi, jinezvaranAM vacana AraMbha 1 mApaNI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 pAMcamuM ] sthAnAMgasUtra viSaya-kaSAyanI burI hAlata batAve te mAnavuM-kabUlavuM kharuM, paNa A te choDavuM nathI. A choDayA sivAya je vAta karavI hoya te kare. - nava kukaDInI ramatamAMthI eka kukaDI uThAvavAnI nathI. mArI saMgaThI cAlatI haze tema cAlaze. mArI saMgaThIne rekaTeka karaze nahi. jyAM saMgaThI rokavI nathI, pAchI vALavI nathI, te pachI maravAnI te vAta ja zuM. saMsAracakane aMge hATahavelI, mArI pATa bAjI che tene rAkhIne kahe te kabUla. tema dezavirativALA maMjura kare che, mAne che, paNa mAne che AvuM mArI segaDIne cAlatI hoya tema cAlavA de. tene mukhya viSaya AraMbha, viSaya, kaSAya-emAMthI bace te tamane maLe. sAmAjika vagere kurasadIo kAme che kema Aje posaha nathI karyo? sAheba! Aje vakhata nathI, phurasada nathI. A zabda kharekhara tamArI nAbhIne. e uparathI AkhuM tatva nIkaLI AvyuM. A kAma te kurasadIyuM. jarUrI nahi. kalekaTarane davAnAM kAme meja upara paDayAM che, jyAre DisTrikaTamAMthI rAjakAjamAMthI phurasada thAya ane jevuM hoya te jue. kalekaTaranuM mukhya kAma vasulAta. tevI rIte tame paNa e ja kahyuM. jo ke tame zabda te mIThe vAparyo che ke kurasada nathI. A te mAruM meja uparanuM kAma che. sAmAyika, pauSadha vagerene phurasada heya te levAM, nahi te paDI rahe. kalekaTarane vasulAtanAM kAme pharajiyAta, nyAyanAM kAme Tebala upara paDI rahevAnAM. tema tamAre UMghavAnAM, gappAM mAravAnAM kAme pharajiyAta sAmAyika vagerenAM kAmo Tebala uparanAM, phurasadIo ema gaNe che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sthAnAMgasUtra lagna phurasade karavAnA vicAra rakhAyA ? mA ke khApa mAMdA hAya te! zabda nIkaLe che ke phurasada nathI maLatI ? nA. kAraNa ? jarUrI che. chekarA chekarInAM lagna mAMDA te vakhate dukAne daza, paMdara dahADA tALuM mArI de che, ane phurasada meLavI le che. paNa lagna phurasada maLe tyAre ceAmAsAmAM karIzuM ema kAI divasa dhAryu ? - dharmAMnA kAmeA phurasadI. aMtaHkaraNamAM hatu te ja khelyA che ke ame te Ane phurasadIyuM kAma gaNIe chIe. phurasada maLe te karIe. phurasada meLavavAnI hAya te ne,? phurasada na maLI ema karavAnA prasaMga Avye tyAre te phurasada nahAtI e cAkkhA, dhAelA mULA jeve uttara che ja. gRhastha saravenA adhikArI na ane.. : jene jee A dharmanAM kAryane phurasadImAM kahe che.. zAsana e ghara nathI lAgyuM"-rADA kukAmAM ghara lAgyuM che, jene hADakAnA mALA e ghara che e AnA adhikArI kema bane? AcAranA AvA hallAmAM je majabUta rahevAnA nahi te saravenA . adhikArI kema bane ? jenAM traNu dhyeya che:--reADAM (hATahavelI), paisA (kukA), hADakAnA mALA (mAkhApa, bhAibahena vagere). trividha vosiravALA saravemAM Ave jene rADAmAM rAcavuM hAya, kukAmAM kheMcAvuM hAya, hADakAnAM mALAmAM rAcavuM hoya te AnA adhikArI thAya zAnA? rADAM, kukA, hADakAMnA mALAne trividha trividha vosire vosire kare, tatkALa pUratA veAsarAve nahi. yAvajajIvane mATe. eTaluM ja nahi paNa bhavAMtarane mATe paNa evI jenI sthiti hAya. anAgata kALanA cAvajIva mATe paNa A kAyAnA baMdhanamAM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgasUtra na rahuM te sArUM, azakti sivAya bIjuM kAraNa cAvaja jIvamAM nathI. zUrA saradAra mATenI lAyakAta - pUrva kALamAM je raDAo rAkhyAM tene aMge hRdayamAM dAha jene heya, kukA rAkhyA tene pazcAttApa haya, hADakAnA mALA rAkhyA tene hRdayamAM saDe peThe heya ane A traNe jene vozire hoya ane bhaviSyamAM A baMdhanakAraka thAya. naMhi; evI jenI majabUtI heya, te zAsanamAM zUrA saradAra banI zake. jema rAjayane adhikAra letAM pahelAM vaphAdArInI pratijJA levI paDe che ane vaphAdArInI pratijJA karyA pachI adhikAra maLe che tema jinezvaranA zAsanamAM paNa samajI levuM. " pUrve ArAdhyuM hoya tene udaye ave? hA. pUrve ArAdhyuM heya tene ja udayamAM Ave. * * * * * * * * * vaidya sAre paNa te vaidya jema vahele Ave tema cUMka jAya. vaidya Avaze ane maTADaze e bharose cUka keI sahana kare , che? e bharese kaI besI rahe che? vaidyane bolAvavA gayA che, vaidya hoziyAra che paNa TAMTIyA ghasAya tenuM zuM thAya? prayatna , kare te phaLa maLe. cAra gati e cUMka che - cAre gati rakhaDAvanArI cUMka e cUkavanArI nahi ne? vaidyane AvatAM vAra lAge te khATale upADIne laI ja paDe, tema A cAra gatinI pIDA je AtmAne camakAvI rahI hoya . ane jene duHkha thayuM hoya te vaidyanA bharose besI rahetuM nathI. joke vaidya AvavAne che, maTADI deze.) vedya pitAnA ghera beThe che, ApaNe ahIM besI rahIe te vAMDha (cUke) na maTe, vaidya ne tyAM javuM paDe che ane auSadha levuM paDe che. bhavya thayA te mekSe Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna javAnA chIe, roDAM vagere vosire karavAnA che te sarAvatAM vAra kema thAya? vipatti jANavA chatAM cheDatA nathI, vikaTa vipattio veThIne choDavAnI che, te pachI vikaTa vipatti de enI pahelAM cetI jAya te zuM khoTuM? karo ke kUtarAM zerImAM mAra paDaze evuM dekhe te pAchAM vaLI jAya. paNa A to ATalI vipattie pAchA pharate nathI. mAne che, samaje che, reDAM kuka vagerene lIdhe ja vipatti che, chatAM cheDavA taiyAra nathI. dArUDiyAnuM dRSTAMta dArUnA caDasamAM caDhelo ghareNuM khoI Ave, kUtarAM moDhAmAM , mUtare, e chatAM badhuM kAna nIce kADhI nAkhe. jema dArUDiyo thatI vipattine dhyAnamAM na le, tema A reDAM vagerene laIne kevI sthitimAM chIe te jANyA chatAM UMghamAMthI UThavAvALo ALasa maraDe tema ALasa paNa maraDato nathI; pachI enA bharose kema rahevAya? bhADUtI ne mAlikInuM ghara. cAlu vAta para Ava-dezavirativALo sAcI mAnyatAvALe che, chatAM vartana evuM che ke keTalAka ene DhaMganuM svarUpa Ape. kahevAvALA maLe che ke sAta lAkha kahIne micchA mi dukSa kahI AvyA, paNa temAM vaLyuM zuM? pAche dhaMdhe calAvyuM. ene artha ja "ga" kahevuM kaI, mAnavuM kaMI ane vartanamAM mUkavuM kaMI vicAramAM aDhAra pApasthAnaka choDavAM ane vartanamAM dekhIe te pahelAM naMbaramAM aDhAre pApasthAna ke melavAmAM AvatAM hoya te zuM kahevuM? kahe cothA pAMcamA guNaThANavALA jinezvaranA zAsanane ghara tarIke rAkhatA nathI, bhADUtI tarIke Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgasUtra rAkhe che. pahelAM gharanuM saMbhaLAya pachI bhAtanuM. ' pheTe ane phenegrApha A vahelAM UThIe, jhADe javuM che, zarIra calAvavuM che, maLavA javAnuM che, pachI gapasappAM ane te pachI pharasada maLI hoya, ane bhoLAbhAI jevA maLyA hoya ne kahe cAlaze? hA cAle tyAre. ene te vakhatane pheTe UtArI laIe ane zabda negrApha (Photograph)mAM UtArI laIe . ane bIjI bAju dhaMdhArojagArane aMge mAlavALo Avyo che te vakhate cAle kahe te vakhatane pheTe ane phenegrApha UtArI' le to khAtarI thAya ke AtmAnA kAmanA uddhAramAM keTalA vasyA che? ane reDa, kukA ane hADakAnA mALAmAM keTalA vasyA cho? teno khyAla Ave. pahelAM sAcavavAnAM gharanAM chokarAM . ane pachI upAdhyAya. "gharanAM chokarAM ghaMTI cATe ne upAdhyAyane ATe !' roDa, kukA, ne hADakAnA sALAvALA sinika na thAya jene roDanuM kartavya, kukAnuM kartavya, hADakAnA mALAnuM kartavya utsarga evuM bhAsyuM che tene zAsananA sainyamAM dAkhala, thavAnuM nathI. to pachI senAdhipatinI padavI te dUra rahI. . zAsananI saltanatane aMge cethA pAMcamA guNaThANAvALe temAzagIra che. reDAM, kukAvALA-zAsananI lAinaderImAM nathI. te te Ave te abhaDAya. lagIra vicAro ne? navamAM dazamAM tIrthakaranI vacce zosananuM satyAnAza vaLI gayuM. zAthI? roDa, kukAvALa, . lAInamAM ghUsI gayA tethI zAsana vicacheda thaI gayuM. asaMyatipUjAne lIdhe, reDAvALA, kukAvALA ghUsI gayA. tene pariNAme zAsanane viccheda thaye. jene zAsananI lAInaderImAM AvavuM Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hoya tene pUche ke A traNa vastu cheDavI che? jema dArU . mAMsa cheDIza nahi ane hiMdu bane te nahi bane. jeNe reDA kukA, hADakAnAM mALA traNe choDayAM haze te ja AcAramAM AgaLa vadhe. bhaMDAranI cAvInI prApti lazkarIpaNumAM nAma noMdhAve tethI hathiyAranA bhaMDAranI cAvI na maLe. traNane sarAvyA tethI lAInarI hAthamAM na Ave. lazkarI tAlIma varSo sudhI le tyAre hathiyAranA bhaMDAranI cAvI maLe, AraMbha, viSaya vagerene sakala samudAya samakSa banelAnI mAphI jAhera kare. tIrthakaronI-devatAnI-sAdhunI-saMghanI samakSa-pitAnA aMtakaraNathI mAphI jAhera kare, e karAra kare ke have A nahi karuM. karyuM tenI mAphI. bhaviSyamAM karIza nahi ene e karAra, bhUtakALamAM karyuM tenI mAphI ane vartamAnamAM sAvaceta rahIza. A traNe sabhAnI samakSa-tIrthakara devenI samakSa kare tyAre A lAInadorImAM pise, e dAkhala thayele jyAre tAlIma le, tAlIma letAM vadhe tyAre bhaMDAranI cAvI levAne vakhata Ave. raDAM, kukA, hADakAnA mALAne sarAve, sarAvyA pramANe varte ane tema vartatAM ATha varSa vahI jAya tyAre A vakhata maLe. je ke bhaMDAramAM cera, luTArUM ghUse kharA, paNa te adhikArI nathI. te te selA che. sarva sAvadha pravRttino tyAga karyo hoya te khare zUre saradAra, paNa adhikArI kone gaNAya? je sarva sAvadhanA tyAgavALa hoya, jene mArI khIlI, sogaThI ja nathI. tene ja adhikAra heya. vahu sAsarAnA gharane pitAnuM ghara gaNe . vahu Ave che, piyare pesAI piyaramAM maTI thaI che Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgasUtra . paNa jyAM sudhI sAsarAnA gharane mAruM ghara na gaNe, tyAM sudhI gharamAM kartAhartA thaI zake nahi. jyAM jamI, paSAI che tyAM paDakhuM na vALe, ahI tuMhI tuMhI saMbhAre, mArA gharanuM kema che? e pahelAM jevuM paDe. derANI jeThANInAM kAmo heAya te vakhate bhAInAM, mAnAM kAme rakhaDatAM mUkavAM paDe che. A ghara mArA tarIke lAge. reDAM, kukAmAM, hADakAnA mALAmAM rahyA. jema, vahu sAsare na AvI hoya, pitAne piyera hoya te vakhate sAsarAmAMthI je kAMI thAya tenI badabo phelAve, kAraNa haju sudhI mArA gharapaNuM enA manamAM vasyuM nathI. tema aDIM dharma karyo, be pisA mA nahi, kAMI rega gaye nahi, saMtAna. thayuM nahi te kayI sthiti sUcave che te vicAre. jayAM sudhI sAsarIAnuM ghara "ghara" tarIke na lAgyuM hoya tyAM sudhI sAsarIAnA gharanI eAchAza lAge, paNa mAlika thaI bese che, te vakhate mAre bApa Ama kema nathI karatA?, tema kema nathI karate? sAsu bane che, vahu tarIke khAdaNuM kADhatI hatI te atyAre sAsu tarIke thaI tyAre bacAva kare che. . ne evI rIte A jIva A zAsananI lAinadorImAM na AvyuM hoya tyAM sudhI Ama kema? bhagavAne kema Ama karyuM hatuM ? bhagavAne mArI sagavaDa kema na sAcavI e jovAya che. jyAre e jIva zAsananI lAInadorImAM Ave tyAre mAlama paDe ke A badho AnA upara zuM dhArI rahyA che? je tamArA kuTuMbakabIlAnuM dhyAna rAkhavAnuM hota to tIrthakara cheData zuM karavA? zuM teo A vinAnA hatA? cha khaMDanI addhi vagere hatuM. evI paNa kulIna vahu je vakhate sAsarAmAM Ave te vakhate sAsarAnI sthitine samajI le. tIrthakare saMsAramAMthI vyA, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paNu vastusthiti samajayAH AmAM kAMI nathI. nAnI vahu samaje che ke sAsarIAnI milakata kAmanI che. A badhu phasAvanAra, A tAranAra e na samajI le te Ane ghera AvyA zu? samajaNa Ave tyAre tijorInI cAvI apAya jeNe trividha, trividha vIsaryuM hAya, chatAM AcAramAM vadhArA karyAM na hoya, tevAone A vargIkaraNa cittA dekhADanAra na de. chekarAne mATA karyAM, paNa tijorInI cAvI samajaNamAM Ave tyAre ja devAya che. chekarA thaye tethI daI detA nathI. jyAre chekarAM vArasadAra, hakadAra che ene cAvI ApavAnI che, paNu samajaNune jovA mAgeA che, paripakava buddhi jovA mAgeA che, tijorInI cAvI hakadArane ApatAM vicAra kare te pachI zAsananI IyattA ekadama kema apAya ? gItA khIjI mAtru zAstrakAre AkhA cArja (Charge) soMpI dvIdhe, AsisTaMTa kalekaTara (Assistant Collector) keTalI muddata sudhI kAma kare tyAre cArja soMpAya. ahIM cArja soMpyA. gItA thayelA mahApuruSa je nirUpaNa kare temAM vikalpa vagara taMtti karavAnI tAkAtavALo thaye hAya. jene zAsanamAM caDhAvavAmAM Ave tenI keTalI AkarI kiMmata heAvI joIe. jyAre sthAnAMgamAM dAkhala thAya tyAre gItAmAM dAkhala thAya, zAsananI dorI enA ( gItAnA ) AdhAre calAvAya. ahIM kriyAne aMge dAkhaleH-sApanA dAMta gaNI Apa-te vakhate dAMta gaNavA na jAya te| virAdhaka. buddhine aMge-jagata jANe cheH 'kAgaDA kALo che. paNa gItA dheALo kAgaDo kahI de tA enA vacanane phUTa na kahevuM paNa tadghatti kahevuM. AcAraprapathI vadhAre bhaNelA : Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgasUtra 67. te gItArtha * * iyattA sudhI padArthanI prApaNA ThANAMga ane samavAyAMgane dhAraNa karanAra te zruta sthavira. vIsa varSa dIkSAmAM thAya te paryAya-sthavira, ane 70 varSanI uMmaravALo hoya te vaya-sthavira kahevAya. sthavirane zAsananI dorI maLe paNa reDAM, kukAmAM, kuTuMbakabIlAmAM rahenArane zAnI maLe? trividha, trividha saMsAranA baMdhanene cheDanAra, bhaviSyamAM paNa saMsAranAM baMdhanethI sAvaceta rahIza evI kabUlAta karIne ATha varSa sudhI rahe tyAre ThANugane lAyaka thAya. prarUpaNAne aMge AnI aMdara IcattA sudhI padArthonI prarUpaNa che. ThANuMga dvArA bhUlabhUlAmaNane ukela rAjAne gupta bhaMDAramAM mAhitI vagarane ghuse te aMdara phasAI jAya. tevI rIte je vastu ekarUpe kahevAnI, te ja vastu bIje ThANe be rUpe, ane dazamA ThANe dazarUpe kahevAtAM gUMcavAI jAya. jene bhUlabhUlAmaNIne paDade khalele heya tene paDade mUMjhavanAra na thAya. jene saptabhaMgI, pramANe hAlamAM AvelA hoya te na mUMjhAya. IcattA-pramANane che. evI khuda saMpUrNa maryAdA-te maryAdAne cheDe zAstromAM lAve che. ane ATha varSanI maryAdA te ThANAMga. * * * : : - - - "if isUtra vageremAM pAMca mahAvrata paMca mahAvrata pacidiyasUtramAM, pIsUtramAM ane AcArAMgamAM ema badhe Ave che. kaDhI kADhIne teM e ja kADhayuM ne? jagata hajAro keza che, paNa dekhanArA dekhanArAnI daSTi hoya teTalA pramANamAM dekhe che. paziMdayasUtranI aMdara vaMvamarzvagutto-pAMca mahAvratane dhAraNa karanArA, pakhIsUtramAM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna pAMca mahAvratA che, tene AcAravAnA che. keza che chatAM amuka ja dekhe. kAraNa? ze sAITa ( shortsight ) che. pacikriyasUtramAM, pakSIsUtramAM AcAranI dRSTi hatI. zAsananI IyattA tarIkenI STi na hatI. padArtha ene e ja che. vakIla, seAlisiTara, khArIsTara thAya, kAyadAnI kalame enI e. jema e kalamamAM vakIlanI dRSTi judI heAya che. khArIsTaranI dRSTi judI haiAya che. tema pa'cikriyamAM gurU tarIkenI dRSTi hatI ane AcArAMgamAM AcAra tarIkenI dRSTi hatI. tI karIe ja A mane nirUpaNa karelAM che paNa emAM dRSTi phera che. hIrAnuM dRSTAMta nAnAM baccAMe hIrA, meAtInA dAgInA paherelA che. e jyAre bajAramAM beThA tyAre enA e hIrA che. meTA thaye tyAre e mAIne nahAtA jotA ? nA; te vakhate zAlA, ghareNAM tarIke jotA hatA, enA guNA tarIke kiMmata-tarIke jotA ja na hatA. tevI rIte pAMca mahAvrata-pa`cikriyasUtra, AcArAMga vageremAM je jaNAvyAM te gurUnAM lakSaNa AcAra tarIke jaNAvyAM che. tethI have vargIkaraNanI apekSAe pAMca mahAvrate prarUpe te ja tIrthaMkara mahAvratAnI vAta tIrthaMkaranA gaLe vaLagADI-tI karanA lakSaNamAM pesADI, paMca mahAvratAnI prarUpaNA na kare te tI karo nahi, tIrthaMkara hAya te paMca mahAvratAnI prarUpaNA kare ja, tIkarAne tyAM mahAtratA rajisTara prazna--q[TMA' zabda zA mATe khelavA paDaye ? cAhe prarUpelAM hAya ke na heAya pazu jagatamAM che ke nahi ? prarUpaNAmAM tattva zuM? vaMnne manayA kaheA, pannA? zabdanuM zuM kAma ? Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgasUtra samAdhAna-tIrthakarapaNAnI parIkSAnI kasoTI ahIM-pAMca mahAvratomAM pAMcane AcaravAmAM kaseTI nahi. sAdhu, upAdhyAya vagere Acare. paMca mahAvratanI prarUpaNAmAM tIrthakaronI kiMmata. prazna-paMca mahAvrata Acare temAM kiMmata nahi, prarUpaNAmAM kiMmata ? samAdhAna-dayAna rAkhajo. mArko (mark) rajisTara thAya che. paNa tenI mAlikI kArakhAnAnA kArIgaronI nahi. DijhAIna (designs) rajisTara thAya che. karanAranI te mAlikI nahi.' goThavanAranI mAlikI nahIM paNa kADhanAranI mAlikI. je davA, vastu rajisTara thAya temAM kADhanAranI mAlikI che. kAraNa ke mIlamAlika mIla UbhI karI calAvanAra che. tema sAdhu vaDI dIkSA le, paMca mahAvrata Acare paNa te kArIgare. tyAre kaMpanIne mAlika keNI paMca mahAvratanA mAlika keNa? tIrthakara bhagavAna e ja paMca mahAvrata kaMpanInA menejara. paMca mahAvratanI e DijhAIna emane tyAM rajisTara tIrthakara sivAya bIjAne trasAdinuM jJAna nathI tIrthakara sivAya bIjAne trasa jIvone pUre khyAla nathI te tene sthAvarano khyAla kayAMthI lAve? je tene khyAla nathI to pachI enAM dukhe, ghA jANe kayAMthI? vaLI enAM duHkhane aMge anukaMpAvALe thAya kayAMthI? te pachI hiMsA choDavI joIe evI DijhAIna kADhe kayAMthI? vepArIne duniyAmAM jevI DijhAIna jarUrI che tevI DijhAIna kheLI kADhavI paDe che. cauda rAjalakamAM badhA ja joI levA, jANI levA, badhA koLanI sthiti dhyAnamAM levI. kayA upAya dvArAe . bacAva thAya? e sthiti kyAre Ave? sarva pApathI viramavuM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 sthAnAMgasUtra ! vyAkhyAna te sthiti kayAre Ave? karanArane karavAnI mahenata hoya taiyAra thayelA phenegrAphano upaga ghere ghera thAya, paNa e phenogrAphanA bhUMgaLAne taiyAra karanArane keTalI muzkelI paDI haze te te te karanAra jANe. reDiyo (Radio)nI utpatti karanArane magajane ke kema karavuM paDa haze e enI sthiti tapAse tyAre ja mAlama paDe. paNa upaga kare tene te mAlama paDatuM nathI. paMciMdiyAdimAM AcAra aMge, ahIM utpatti aMge paciMdiyasatra, pakhasatra, AcArAMga ane dazavaikAlikvALA AcArano upayoga karavAvALA che. utpattine aMge kahevuM paDyuM ke-paMca mahAvratanI kaMpanIno mAlika keNa? tIrthakara bhagavAna. enA sivAya bIjo jI mahAvratonuM utthAna karI zake nahi. pahelAM te jIvane jANI zake. nahi, jue nahi. trasa jIvane na jue te sthAvarane kayAMthI jue ?. sthAvarane na jue te sUkSma-bAdarane kayAMthI jue? jyAre jue nahi, jANe nahi, te tene aMge vAlIpaNAnI sthiti dharAvI zake nahi. jene je varatunA vAlI thavuM hoya teNe te vastunI, sthitithI vAkephagAra thavuM joIe. chaMjIvanikAyanA mAlika banavuM te keNa bane? jANe te bane. tIrthakara bhagavAna sivAya , kaI paNa jIvanikAyanA samudAyano mAlika banI zakatuM nathI. zodha karanAra tarIke rajisTara "tIrthakara . kevaLInA kevaLajJAnamAM ane tIrthakaranA kevaLajJAnamAM pharaka nathI. te be mAlika kema na bane ?, nahi. eke jaMgalamAM zodha karI, eke rAjadhAnImAM zodha karI. jaMgalamAM karelI zodha saDI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgasUtra 71 jAya. rAjadhAnInI zodha rajisTara thAya. "A vAta kevaLIne apamAnane mATe nathI." jagatane tAravAne aMge tIrthakaranI zodha rajisTara thaI kevaLI mahArAjanI zodha rakhaDI gaI, kAraNa zAsana pravartakapaNuM AvyuM nahi. tIrthakaree zAsana pravartAvavA mATe jhukAveluM hatuM tethI pravartAvanArA thayA. sAmAnya kevaLIo jANe che, paNa rajisTara karAvI zakyA nahi. zodhaka kharA, paNa jaMgalanA. tene mATe pannA kahI duniyAne jAhera karanAra tarIke kaI paNa hoya te te tIrthakara bhagavAne che. "u "magvayA' ane paDgA kema? zaMkA -IcattAnI jagyA para pAMca mahAvratane vicAra kare paDepAMca mahAvrate kema? pAMca gaNAvyA eTale ApoApa AvI javAnAM hatAM, chatAM "paMca zakha zA mATe kahe? sAmAnya mahabdhayA kahI de. paMcapaNuM vidheya zA mATe? ramaLa kahyuM te virati AvI gaI hatI, vrata AvI gayAM hatAM. vrata AvI gayuM hatuM te "mahavayA' zabda kahevAnI jarUra na hatI, kemake saMkheya AvI javAthI saMkhyA AvI jAya che. veramAM kahevAthI uttamagvavA kahevAnI jarUra nathI. temaja HomttA kahevAnI jarUra nathI. te pachI "paMca "bhavA ' ane "quiArA kema melyAM? eke kahevAnI jarUra na hatI. temaja saMga' kahevAnI jarUra na hatI. A nakAmAM lakhI nAkhyAM. e samAdhAna-ahIM paMcapaNuM ane mahAvratapaNuM panattA kahI nakakI karavuM che. paMcapaNuM vagere vidheya che, paNa anuvAda tarIke levAnAM nathI. pAMcenuM vidheyapaNuM che. paNa ekene piTAbheda tarIke kahevAmAM AvelAM nathI, vaizeSike e "bhAva" ema kahI eka mukhyabheda ane cha-peTabheda karIne sAta bheda kahyA. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna jaina darzanamAM tattvAnA vibhAga . jaina zAsanamAM keTalAka peTAbheda ane keTalAka mukhyabheda ekaThA karIne nava tattva kahyAM che. sAmanya rIte jIva, ajIva e e ja tattva che. heya, upAdeya, jJeya tarIke upadeza devAnA hoya, ane ISTaprApti ane aniSTane tyAga thAya, tethI AzravAdi tattvA vadhAryA. dRSTi te dhyeya nakkI thAya te ja che. Azravanu cheAMDavA lAyaka rU MvADe rU MvADe thAya, ane savara tathA nirjarAnu sAdhana tarIke AdaravA lAyakapaNuM jaNAvavA sAthe meAkSanu upAdeya jaNAvyu. e badhA tethI te bheda karyA. tattvA chatAM sakramaNu vaMgaranA padArtho che. AgaLa vadhyA tyAre nava tattva. puNya, pApa e e sakramaNIya che. Azravanu zubhapaNu te puNya, temaja zubhapudagalAnuM vaidana tenu nAma puNya. ane azubha puddagalAnu vedana te pAtra. puNya ane pApa e Azrava tathAM baMdhAyamAM saMkramaNIya che, svataMtra nathI. mULabhedAne jaNAvavAnA prasaMga Avye tyAM sAdhaka khAdhaka evA puNya, pApane khaseDavAM paDayAM. peTAbhedamAM prarUpaNA tarIke jaNAvyAM. AvI rIte saMkramaNIya padAne kAraNasara bheda tarIke gaNavAmAM Ave che. cAlu adhikAramAM saccAtro vALAvAyAgo' e vagere pAMca kahedhAya. te pAMce svayaM padArtho che. saMkramaNIya peTAbhedo nathI. tethI paMcanu vidhAna che. jo tema che teA bAvIsa tI karAtu kayu vidhAna che ? 'virati' zabda kema vAparyAM ? mahAvrata kahevAM hatAM te viramaNa vakhate 'mahA zabda kema nahi ? * * Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 6 AcAre ane vicArAnu niyamana nathI sUtrakAra zrIsudharmAsvAmIjIe bhavya jIveAnA upakArane mATe sUtranI racanA karatA thakA dvAdazAMgInI aMdara pahelAM zrIAcArAMga ane zrIcagaDAMgathI sAdhuenA AcAre ane vicAre ne vyavasthita karyA. te vyavasthita karyA chatAM, je hisAba nizALamAM bhaNAvavAmAM Ave te hiMsAme bhaNunArA enI AkhI jIMdagI cAlatI nathI. je rItie bhaNyA hAya te rItie cAle te jIMdagI cAle. tema je rItithI AcAra batAvyA te rItithI pravRtti kare te AgaLa vadhe. te sivAya bIje prasaMga AcaravAnA Ave nahi tema kahI zakAya nahi. vicAra na Ave evuM paNa kahI zakAya nahi, jagatamAM jeTalAM vacanA che teTalAM ja matAMtare che. AthI AcAre ane vicArenu niyamana karI zakAtuM nathI. AMpA sudhInI zikhAmaNa eka vacana eka manuSya judA judA rUpe le ane judA judA rUpe mana kADhe. pannusaNamAM sAMbhaLIe chIe ke IMdrabhUtine zA thaI hatI ke jIva nathI. tevI ja rIte khIjAne paralepha nathI tenI zakA thai. trIjAne bhUta nathI evI zakA thai. vacana eka paNa mithyAtva traNa. je vacana jeTalAM mithyA kahyAM hAta te eka mithyAtva thAta. vacananA jeTalA mArgo che teTalA hisALamAM laie te teTalAM mithyAtva che. AcAranu vyavasthitapaNu ekalA zrIAcArAMgasUtra mAtrathI thaI zake nahi, Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1khyAne 74 . sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te pachI vicAranuM vyavasthipaNuM ekalA zrIsUyagaDAMgasUtrathI thaI zake ja nahi. jagatamAM kayA kayA rUpe koNa kevuM mithyAtva pravartAvaze tene patto nathI. " zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI." pitAne zAstrAdhAre sUjhavuM joIe, te na sUjhe ane kaMI sUjhe te ja mithyAtva. AcArAMga ane sayagaDAMgajI eTale jhAMpA sudhInI zikhAmaNa jevAM, arthAt eTalA mAtrathI AcAra ane vicAranuM niyamana kare te jhAMpA sudhInI zikhAmaNa samajavI. vargIkaraNa karanAra zrIsthAnAMgajI je prasaMge AvyA tenuM nirUpaNa Ave; paraMtu je AvyA na hoya tenuM nirUpaNa zI rIte ? "IyA~" ATalA pramANamAM che e hAthamAM Ave, arthAt AcArane ane vicArane aMge iyattA" hAthamAM Ave. to AvanArI navI ApattiomAM rakSaNa karI zake. tene mATe sthAnAMgasUtra gaNadharamahArAjAe gUMcyuM. iyattA hAthamAM Ave, tene je mATe "vagIkaraNa" kahIe chIe. lAIbreriyana (librarian) vagIkaraNane jANato hoya te kahe ke A vAgyuM che, te tame have A pustaka vAMce paNa kuMcIe saMbhALanAra lAIbreriyana tema kahI zake nahi. e to phalANuM naMbaranuM kADhI ApavuM ke phalANA naMbaranuM mUkI devuM eTaluM ja jANe. AthI je vagIkaraNane jANavAvALA lAIbreriyane javalleja maLaze. nyAyane ATale abhyAsa karyo che, have AgaLa vadhavuM che to have A graMthapaThanamAM , ema lAIbreriyana kahI zakaze nahi. AcArAMgane sUyagaDAMga-AcArane vicAranI cAvI sepe che, cAvI maLI eTale pustaka AvyuM, paNa jJAna enA - kabajAmAM nathI AvatuM. tema AcArAMga ane sUyagaDAMganA racanA AcAranI ane vicAranI kuMcI Ape che. TheTha sudhInuM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThuM' ] sthAnAMgasUtra 75 jJAna ThANAMgajIne aMge iyattA Ave tyAre AvI zake. AvI rIte bhedo hoya tenA peTAbhede AvI rIte karavA. A khA vicAra kAI paNa ApaNane zIkhavI zake te te vIkaraNa. te vargIkaraNa karanArI cIja zrIThAMNAMgasUtra che. vargIkaraNa mATe be Agama kema? jo samavAyAMgamAM paNa vargIkaraNa che, te pachI ThANAMga ane samavAyAMga e zA mATe? eka karI nAMkheA, samAdhAnadhyAna haze ke trIjI ceAthI ceApaDImAM hiMsAkha zIkhavAya tenuM nAma gaNita, ane pAMcamImAM zIkhavAya tenuM nAma paNa gaNita che. ane gaNita heAtrA chatAM prathama je gaNita te nAnA pAyA para che. emAMthI taiyAra thayelA vidyAthI ja meTApAyArUpa gaNitamAM jAya. ThANAMga"mAM adhUrU vargIkaraNa che, arthAt dasa sudhInu che ethI vadhAre nahi. jyAre samavAyAMganu vargIkaraNa anatA sudhInu che. prazna-vagI karaNanI dRSTie samavAyAMga pramANamAM vadhavuM joie ne? kAraNake temAM puddagalaparAvartI, utsarpiNI, avasarpiNI, AvalikA vagere AkhA gaNitanA viSaya che. khIjI cepaDImAM cALIsa sudhI ghaDIA. pachI AgaLa Ave. samAdhAna-sabhavAyAMgamAM svarUpa madhu sa keAcyuM. vastu javA dIdhI nahi. eka sAmAnya mAgrasanA jIvananA badhA prasaMge laie te| jIvanacaritra lAMbu thAya te pachI rAjAmahArAjA, temanA putro vagerenuM jIvanacaritra keTaluM thAya ? vikaTAriyAnu jIvanacaritra jue teA keTalA velyume. itihAsamAM jue te e pAnAM che. tema samavAyAMgamAM samajavAnu che. AvI rIte samavAyAMga - vargIkaraNa che. tethI ThAcAMga, samavAyAMgane Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mATe eka ja kalAsa (class) rAkhe che. samavAyAMga mATe paNa ATha ja varSane paryAya kahyo che. sthavire kahevAmAM AvyA tyAM ThAkuMga-samavAyAMga kahevAmAM AvyAM. ThANAMgamAM daza sudhInuM vargIkaraNa, samavAyAMgamAM vadhArenuM vargIkaraNa. bhUmikA ne mahela bheLAM gaNAya ThANuMganuM vagIkaraNa e samavAyAMganA anaMta sudhInA vagIkaraNanI bhUmikA. bhUmikA ane mahelane bheLA gaNe temAM Azcarya nathI. vargIkaraNathI sthira thaI zake. gaNadharamahArAjAee trIjA aMganI aMdara vagIkaraNa rAkhyuM. prazna-pAMcamA ThANAmAM kahe ke adhyayanamAM kaha-vaMra mavacA guttA kahIne pAMca mahAvratamAM navuM zuM kahyuM? zuM pAMcapaNuM, mahAvratapaNuM, pannattA e badhuM navAI kare che ? samAdhAna-pAMcapaNuM eTale bAvIsa tIrthaMkaranA vArAmAM cArapaNuM hatuM. mahAvIramArAjanA zAsanamAM pAMcapaNuM e navuM. hiMsAnI virati eka ja vrata kema nahi? eka ja vrata hatuM-hiMsAnI virati. je AtmAnI hiMsA ane paranI hisAthI viramavAnuM rahe te mRSAvAda vagere enA viSayanI bahAra te rahe nahi. drazyahiMsA, bhAvahiMsAthI virame te mRSAvAdaviramaNa Adi vrate rahetAM nathI, peTabheda thaI jAya che. A ahiMsAnA saMrakSaNane mATe satya vagere tenuM pAlana che. te vaDanAM jevAM che. je eka vrata rAkhe te bAkInAM vratanI kAMI paNa jarUra nathI te vaLI pAMca kahIne zuM navAI kare ? eka ja mahAvrata rAkhyuM hoya te asAdhAraNa raheta. eka heya te advitIya. pAMca karyA tethI advitIyapaNuM UDI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM ] sthAnAMgasUtra gayuM. eka rAkhyuM hoya to advitIcapaNuM raheta. rAga ane dveSa svataMtra hiMsArUpa nathI eka ja mahAvrata-hiMsAnI virati rAkhavAmAM Ave te hiMsAnI vyAkhyA kaMI karavI? pramAdavALA rogothI prANone je nAza tenuM nAma hiMsA. A vyAkhyA advitIya. je te vyAkhyA rAkhe che te mahAvratane lAgu paDaze nahi. pramataga te ja hiMsA ema kahe to amatho kALa paropa hiMsA ema levuM paDe paNa zAstrakAroe ro vAro vA ema kahI paphakhIsUtramAM zarUAta karI. ne hetu tarIkenA sthAnamAM melyA. eTaluM ja nahi paNa joDe bIjAmAM saptamI rAkhI tethI prathama thaI zake tema hatuM. paNa rAgadveSamAM te ephake jaMgyA para saptamI na rAkhI. rAgadveSamAM tRtIyA karI nAkhI. jayAM prathama karavAnI hatI tyAe bhAvamAM tRtIyA karI nAkhI. rAga ane dveSa e hiMsAnAM karaNe, nahi ke hiMsArUpa kArya rAga ane dveSa e hisArUpa nahi. paNa hiMsAnAM karaNe. mRSAvAdamAM, adattAdAna vageremAM paNa rAjA vA to vA karaNe che. mATe rAgazreSane ekalI hiMsArUpa ke mRSAvAda ArirUpa kahI zake nahi. pramattayojA" prAyavarouLa hiMda ! (tarA 30 7, sU) 8) ema kahI pragamAM paMcamI tatvArthare karI. . . vadayA eTale zuM?.. zAstrakAroe svadayA pikArI che tenuM zuM thaze? pitAnA a tmA saMbadhI dayA te svadayA. . ' : svadayA mahAvratane viSaya che ema zAstrakAra kahetA nathI. jo tema mAnavA jaIe to svadayAnuM khaMDana e mahAvratanuM , ' I Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna khaMDana ane mithyASTi mahAvratanA virAdhaka rahe. mithyASTi abhavyanI sthiti sAmAnya virAdhanA karanArAnI jevI hevI joIe. jeNe sAdhupaNAnI virAdhanA karI tenI sthiti saudharma sudhI paNa abhavya nava greveyaka sudhI jAya che. abhavyane svadayA dhyAnamAM e nathI, te mAnata e nathI ane pALate paNa nathI. tevAne nava priyaka sudhI javAnuM thAya che te je dravyacAritra na hoya te jAya kayAMthI? sAdhupaNAne virAdhaka te saudharma sudhI ja jAya. mATe svadayAne maDAgratamAM samAveza karavAnuM nathI. svadayA eTale pitAne aMge dhAraNA. bacavAnA vicAre te bhAvacAritramAM bacavuM che. svadayA eTale pitAne AtmAne pApathI-baMdhathI bacAva. jagatanA jIve je vastune mAnatA na hoya tene mATe kAMI kare nahi abhavya mokSa mAnatuM nathI. zaMkA-svadayAne para dayArUpe paheluM mahAvrata laI le ke jethI bIjAM vrata levAM paDe nahi. samAdhAna-svadayAne viSaya mahAvratane aMge Avate nathI. je te mahAvratane viSaya levAmAM Ave te sAmAnyathI abhavya mithyASTine virAdhaka mAnavA paDe ane je tema mAnIe te nava greveyaka sudhI jAya nahi. abhavyane duHkha dUra karavAnA muddAe cAritra mekSa meLavavAvALAthI svadayA vinA para dayAmAM vadhI zakAtuM ja nathI. bIjAnA duHkhe huM dUra karIza. bIjAne duHkha denAre na thAuM te mAro AtmA bhAre thaze nahi ane tethI ja mArA AtmAne lAgatAM karmothI bacIza. karmone rokuM, sarvathA teDuM tyAre ja mokSa maLe. abhavya duHkha TALavA mATe Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sthAnAMgasUtra dayA pALe che. hiMsA TALavAthI karmabaMdha rekAya che. duHkha dUra karavAthI sAtA vedanIya vagerene baMdha thAya che. duHkhe dUra karavAnA hetue vratanuM pAlana che. A abhavyamAM TakavAvALI cIja-hiMsAnuM varjana, dayAnuM pAlana, koI paNa jIvanuM virAdhana karanAra na thAuM, ema abhavya mAne che. . abhavya ATha tattva mAne jeo dayAthI dUra gayelA hoya temane kaI thitimAM mAnavA? mane pApa badhAze te Avate bhave duHkhI thavuM paDe e vastu abhavyane mAnya che, tethI ja zAstrakAra kahe cheH abhavya ATha tane mAne che, na mAne mokSa. mekSa mAne nahi. je vastu mAnavAmAM na hoya tenI IcchA hoya nahi. AkAzanAM phUla che ema ApaNe mAnatA nathI tethI e meLavavAnI ApaNe IcchA karatA nathI. abhaTaTa mekSa na mAne to mane zuM ? - zaMkA -abhavya mokSane mAne ja nahi, te mATe zuM? - samAdhAna-sonuM, cAMdI, huM koI paNa jagatane padArtha le, te game te kAMIkane kAMIka paNa AkaramAM te hoya. cAhe lagaDIne AkAra ke kaNIone AkAra. kaI paNa dravya paryAya vinAne hAya nahi. jagatanI vastu, AtmA vastu avasthA vagara rahe nahi. AtmAnI avasthA devatA, nArakI, manuSya, tiryaMca-sonu-rUpuM AkAra vagaranuM nathI. tema A jIva e dravya mAnyuM te kaIne kaI AkAra rahe tethI saMsArI rahe, ane mokSavALa thato nathI. abhavya zAstromAM mekSanuM nirUpaNa che tenuM e zuM kare? badhI vAta kabUla kare, vahu capaTImAM uDAve. sabhyazanajJAna. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna sthAnAM tra dhAritrALi mokSamArga: ( tasyA a. ?, sU. 2) e kabUla-A vAcyA che. lakSyA nathI ema kahI uDAve. du:khakArI lAge, duHkhane TALavuM-zAMtithI maraNu thayu' eTale kharAkha maraNane aMge duHkha hatuM te TaLyuM. kaTAbhAva tarIke mAne, sArI sthitimAM sArA janmamAM meAkSanuM tattva mAne. duHkhanA kAraNabhUta janma jarA je hatAM te gayAM te mekSa, te janma ne jarA gayAM che ja. viziSTa abhAva mAnyA. ene alabhyane A madha, A Azrava A hiMsA, mArA meAkSanA prayANumAM vighna karanArI che. ema thAya niha. bhavya jIva hAya ane meAkSane mA lIdhe hAya te hiMsA, jUTha ADA pATaDA paDelA dekhe, mAne paNa uThAvI na zake. rAgadveSa hiMsArUpa che ema na manAya pAMca mahAvratAmAM eTalA ja mATe kahyuM ke svadayA ane padayArUpa eka ja mahAvrata che. svadayA jarUrI che te bhavyane aMge AvavAnI che, kAraNa te dvArAe kalyANa thavAnu che paNa te mahAvratane viSaya nathI. tyAre kaheA rAga ne dveSa e hiMsAnAM karaNA che, paNa hiMsAnu svarUpa nathI; ene jo hiMsArUpa kahevAmAM Ave te khIjAmAM karaNatA rAkhI temAM tadUrUpatA lAvavI paDaze. jo rAgadveSa kaNu chatAM tene hiMsArUpa lAvI de te rAgadveSanAM chae rUpa karI dIdhAM tethI paraspara bhinna thavAnAM, tethI rAgadveSa hiMsArUpa ja che ema kahevAne prasaMga na Ave. ane jo hiMsArUpa kaheA teA chae rUpa mAnavAM paDaze. tethI eka mahAvrata ema na rahyuM. pAMca mahAvratA kahevAnI jarUra 80 . hiMsAthI viramavuM eTale bAhya prANAnA je viyeAga Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 chaThuM] : sthAnAMgasUtra enAthI viramavuM. pramattayonAra e hetupaMcamI che. hiMsAthI thavAvALA karmomAM karaNa e che. chedanAre baLavAnuM paNa hAthamAM AvI seya, kANuM ja paDe. seya kAraNa che. sAyanI jagyA para nahI maLI hoya te liIsoTA thAta. karaNanA pramANamAM kArya. pramattaga-e karaNa, jyAM pramattaga tyAM karmabaMdha. sarvapramattaga te hiMsA. A uparathI rAgadveSa e hiMsAnAM kAraNe. pramattaga e paNa hiMsAnAM karaNe. bIjAnA prANane nAza kare te rUpe hiMsA rahI. tenAM paccakhANa karavAM paDayAM te mRSAvAda vagere bAkI rahyAM, mATe pAMca mahAvrate kahevAnI jarUra che. adattAdAnaviramaNa eka na cAle? zaMkA-ema na laIe te bIjAo kahe che ke adattAdAnaviramaNa basa che. kAraNake karma keNe ApyAM che? adattanuM AdAna. adattAdana choDayuM eTale badhuM chUTI gayuM. samAdhAna-A kalpanA zAstrono ajJAna hoya te ja kare. nAnI sAdhvI, nAnA sAdhuo samajI zake ke grahaNa-dhAraNIya padArthomAM, bIjA pAsethI uThAvI levAya, pitAnuM karI zakAya temAM, bIjAe grahaNa -dhAraNa karyA hoya temAMthI grahaNa karIe temAMdhAraNa karIe temAM adattAdAna che ema samajI zake che. e samaye heta te karmanuM adattAdAna lAge te kahevA taiyAra thAta nahi adatta grAhya padArtha aMge hoya che karmanuM adatta kayA bhedamAM? cAra adatta kahyAM chesvAmi-adatta, jIva-adatta, tIrthakara-adatta, guru-adatta. bIjAe grahaNa-dhAraNa kareluM hoya te vagara ApeluM laIe te ja adatta'. grAhya-dhArya padArthane aMge. adAttAdAna. karmane aMge Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna adattanA prasaMga nathI. pAMca mahAvratA sAthe ja uccArAvAya evI rIte dareka mahAvratAne aMze kahI zakAya, paNa zAstrakAra jyAre vibhAga karIne IyattA batAvaze tyAre pAMca mAnyA sivAya chUTA nathI. jenA janme, je janme te e eka hAya, jenA tUTe je tUTe te e eka hAya. tema pAMce mahAnatA sAthe ja uccArAya che. keAI sAdhu eka mahAvratadhArI ne koi sAdhu e mahAvratadhArI eve! bheda nathI rAkhyA. eka Ave te pAMca Ave; ekaluM AvatuM nathI. pAMca vagara eka rahetuM nathI. ekanA bhaMge pAMcane bhaga, ekanA AvavAthI pAMcanu... Avavu. paMca mathayAnuM samAdhAna-- zakAjo pAMcatu sAthe AvavuM, javu, TakavuM, te pachI pAMca zu karavA ? peTAbheda, pAMca mUkI de. samAdhAna--mahAvratanA pAMce Alamane che. mahAvrata eka rAkhI mIjA vADarUpa che ema nathI. mATe pAMca mahAvratA ja che. A kAI vADa nathI. je sAthe Ave, jAya, Take te eka ja rUpa hoya ema bane nahi. guNI ane guNu eka nathI. paTa utpanna thaye eTale dheALAza utpanna thaI. sAthe AvavuM paNa sAthe Ave judA judA rUpe. jema kAvaDanI sthiti, ke hAMDAM che. caDhAvAya che sAthe, vahevAya che sAthe, phUTe che sAthe, tethI baMne eka kahevAya nahi. e hAMDAM judAM che. tema pAMca mahAvrate pRthak uccArAvAya , pAlana vakhate AthI phalANA mahAvratamAM nukazAna thaze ema kahI TALavAmAM Ave che. ekanA nAze pAMcanA nAza manAya che, paNa te badhAmAM pRthaka rUpa te rahelu che. tethI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM] sthAnAMgasUtra vaMja makavavA ema kahevuM paDayuM. svarUpabhinnathI mahAvrate bhinna che guNa ne guNI kathaMcit judA. kevaLajJAnI guNI; kevaLajJAna guNa, kevaLajJAna guNa AtmAne, te atyAre nathI. jema samakitI guNa cAlyA gaye tethI AtmA mATe nathI. mahAvrato pAMce paraspara bhinarUpe, hiMsAnI virati enuM svarUpa juduM, mRSAvAdanI virati enuM svarUpa juduM-A ja bhedanuM kAraNa che. kAraNake e virUddha dharmo che. pahelA mahAvratane aMge prANane viga rAkhyuM. bIjAmAM jUThAthI viramavuM te rAkhyuM. trIjAmAM cerIthI viramavuM te rAkhyuM. cethAmAM devatA, manuSya ke tiryaMcanuM methuna choDavuM te rAkhyuM. pAMcamAmAM bAhya parigrahathI viramavuM rAkhyuM. e rIte pAMcanAM svarUpa judAM tethI pAMca mahAvrata kahevAM paDe. anaMtA tIrthakaree mahAvrata pAMca ja kahyAM che eka mahAvrata e jaina zAstrane kabUla nathI; pAMca mahAkabUla che. zaMkA-je tema che te vAMdho Avaze ane bAvIsa tIrthaMkaranI vAta kabUla nahi rahe. bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM sAdhuo mATe pAMca mahAvatanuM nirUpaNa karatA nathI. samAdhAna-uttara kahuM tethI gabharAze nahi" khulAso AgaLa Avaze. bAvIsa tIrthakara mahAvrata pAMca ja kahe che ema lAgaze ATaluM sAMbhaLyuM te eLe mArge jaze. lagIra sAmAnya rUDha zabdathI kapasUtramAM samajAvavAmAM AvyuM che? UMDA utaraze to mAlama paDaze; anaMtA kevaLI, tIrthakaree mahAvrata pAMca ja kahyA che. cAra mahAvrata kaI kahetuM nathI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ V na phera para ghaNo moTo vAnuM che te sthAnAMgasUtra vyAkhyAna bAvIsa tIrthakaramAM "caturyAma bAvIsa tIrthaMkaranuM zuM kahevuM che? zAstrane khyAla haze te bAvIsa tIrthaMkara caturyAma dharma kahe che. paNa cAra mahAvratA kahetA nathI. caturyAmarUpe dharma che. saMjJA ja judI. phrAMsa (France) vALA pheMka (franc) karI de. cAra vakhate mahAvrata zabda rAkhatA nathI. paMca mahAvrata kahe che, tyAM "rAma" zabda vAparatA nathI. mahAvata ucaravAM eTale rajisTara dastAveja zaMkAyAma, mahAvrata be zabdano phera paDe che ke bIju kAMI? samAdhAna-ghaNe me bheda che. ahIM sarvathA hisAthI viramavAnuM che te tyAM viramavAnuM nathI? viramavAnuM che. cAra dhAmamAM vastusthiti te ja ke je pAMca mahAvratamAM che. meDhe kaheluM e ja dastAvejamAM lakhIne rajisTara thayuM ne ? rajisTara thayeluM noMdhAya. ghera khUNAmAM dastAveja karyo hoya tenI nakala na nIkaLe. nedhelAnI nakala nIkaLe, nedhA te dastAveja rItasarane. bAvIsa tIrthaMkaranA vakhatamAM cAmathI dastAveja karyo te kA dastAveja, jUnA vakhatamAM dastAveja noMdhAtA na hatA. lAke sIdhA hatA. paNa jyAM duniyA palaTe khAya tyAM noMdhaNI, rajisTara karavAM paDe. duSamA kALane aMge jImAM vakra-jaDapaNuM thayuM tyAre rajisTara karavAM paDayAM. bAvIsa tIrthakaranA sAdhuo mahAvrata uththaratA nathI. pahelA ane chelA tIrthakaranA sAdhuo mahAvrata uccare che. mahAvrata ane "cAmanI vyAkhyA mahAvrato" eTale pratijJA karavApUrvaka bhinna bhinnatAe ariUtAdikanI sAkSIe hiMsAdikathI sarvathA viramavAnI pratijJA. yAma" zabdathI bAvIsa tIrthakaranA vakhatamAM hiMsAnI judI pratijJA nathI. tene mahAvrata kahevAnI jarUra nathI. yAmamAM cAra Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM]: sthAnAMgasUtra prakAranI pravRtti mAtra che. parIkSA karIne, samajAvIne, cha mahinA sudhI gItArtho pAse rahIne pratijJA apAya che mATe mahAvrata. "mahAvrata" zabda eTalA mATe ke meTAmAM meMTI pratijJA jene mATe karavI joIe te. bAvIsanA vakhatamAM pratijJA nathI. sarva sAvadhane tyAga karyo eTale ene tyAM AvI gaye, cArenI judI pratijJA karavAnI nathI. ahIM pratijJA ane AzIrvAda : ahIM pratijJA karyA chatAM svataMtrapaNe pAMce pratijJA saMgha samakSa karavAmAM Ave che. pAMcene aMge gurUne AzIrvAda ApavAmAM Ave che. pRthaka pRthapha juduM uccAraNa, nistAraka pratijJAne pAragAmI-pratijJAne pAra pAmIne saMsArane pAra pAmanAre thA. AvI rIte dareka mahAvrato judAM uccArAya che, dareka mahAvrata svataMtra uccArAya che, ane darekane aMge AzIrvAda jude devAya che. mahAvIra bhagavAna "yAma tarIke cAranI ane bAvIsa tIrthakare "mahAvrata tarIke pAMcanI prarUpaNuM kare. bAvIsane aMge caturyAma dharma. pahelA ne chellAne aMge paMca mahAvrata-pratijJArUpa dharma. pAMcanI pratijJA kare nahi tyAM sudhI zAstrakAra sAdhu gaNavAnI nA pADe che. ' mahAvata ucca pachIthI paryAya gaNAya , . upalaka khAte rahelI rakamano hisAba khAtAvahImAM na maLe. mahAvrata uryA vinAne vakhata sAdhupaNAnA khAtAmAM nahi, kAraNa dIkSAno paryAya kayAMthI gaNavo? mahAvratanA AropanathIbe varSa, pAMca varSa thayAM hoya te mahAvrata lIdhA pachI je " paryAya kahevAya. mahAvrata aMgIkAra karavAvALe thaye tyAre - sAdhupaNAnA khAtAmAM Abe, mahAvrata uccaryA nahi tyAM sudhI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna upalaka khAtAmAM hate. gaNadhara sivAyanA gavahana kare ja gaNadharamahArAjAo gavahana na kare, tethI jeDe vartavAvALA na kare te na cAle. tIrthakara kahe, gaNadhara pate kahe eTale basa paNa A ja to pagathIe Aja caDhavuM che ane sAsunI sAsu banavuM che. ekane badale pAMca ane yAmane badale mahAvrata have mULa vAta para Avo-mahAvratanuM aMgIkAra vidhipUrvaka, sabhA samakSa thAya tyAre sAdhu. mahAvrata karyA pachI tUTe te dUSaNa pahelAM kAMI nahi? tevuM nathI. upalaka khAtAmAM rahelI rakamanuM vyAja na Ape te cAle paNa upalaka khAtuM ohiyAM na karAya. anAmatane ohiyAM kare te beImAna. vaDI dIkSA pahelAM bhagavALe durgatie jevAne paNa sAdhupaNAno hisAba kayAM? saravaiyuM khAtAvahInuM-sAdhupaNAne kALa mahAvrata pachI. bhagavAna mahAvIrana, bhadevajInA vakhatamAM pAMca mahAvate, pratijJApUrvaka levAnAM che. jeo eka be mahAvrato kahetAM hatAM tene badale pAMcapaNuM ane yAmane badale "mahAvrata kahevAM hatAM, mATe vana maMtrajA ema kahyuM. ' mahAvratamAM "mahA' zabdanI zI jarUra? .. * prazna-mahAvrata zA mATe? "mahA' vizeSaNanI jarUra zI? samAdhAna-zrAvakenAM nAnAM vrata che tene aMge Ane mahAvrata zaMkA-paNa e amArA dhyAnamAM UtaratuM nathI. zrAvakenAM 9tene aMge "aNuvrata rAkhyuM che te Ane "mahAvrata kahevAnI jarUra na hatI. aNuthI bhinnapaNuM hatuM. "vrata' zabda rAkhyo hata te basa hatuM. tyAM vratamAM "aNu lagADa, ahIM vratamAM " Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThuM ] sthAnAMgasUtra 'mahuA' lagADaye, tema karavAthI ane phaTAi? thayA. tatrathI mULa gAdI dharAvanAra kAI na rahyo. rAjAmAM meTA kuMvara karatAM. nAnA hoya te phaTAiA.' ane zabdo para vizeSaNu rAkhe ne sAmAnya zabda na rAkheA te ThIka nahi lIlA ghaDA, pILA ghaDA,, paNa ghaDA hoya tyAM. vrata sAmAnya rAkhe te mahAtra1, aNuvrata bheTTA paDI zake. vrata' sAmAnya rAkhavA joie. vrata sAmAnya rahI zake teve nathI te e vizeSaNanI jarUra nathI. vrata kahe ke 'mahAvrata? kahe| te eka ja. zrAvakanA aNuvratAne mATe aNuvrata che. zrAvakane eka vrata na heAya. pAMca aNuvrata hAya. parIkSAmAM pUche che tyAre uttararUpe jaNAve che. vrata, mahAvrata eka che te sAmAnyanA abhAva che ema kahevAnI jarUra nathI. vrata cAlatu hatuM te 'mahA' zabda kema rAkhyuM ? sundesitv$>j[ni * vyAkhyAna 7. tItha kareA ja meAkSanA rastA khatAvanAra che nizcaya thaye khatAvI zake che. 87 * sUtrakAra [trakAra mahArAjA sudharmAsvAmIjI tIrthaMkara sajJa che ema sAMbhaLIne, pAtevAvivAda karavA AvyA, paca bhUtA che ke nahi ? te zakA hatI tenu samAdhAna thayu pachI peAtAnA ke e ja " sarvajJa che, e ja. meAkSanA raste ' ! bhUlA paDelAne mA batAvanAra kANu ? . amRtapAnanI sAmagrI svAdhIna heAya te amRta cheDIne bIjuM kema le ? tIrthaMkara bhagavAna sAkSAt mAkSanA sArthavAha Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jyAM maLI gayA te jaMgalamAM bhaTakavAnuM hoya ! bhUle paDa heya ne kaI rasto dekhADanAra maLI jAya, te hamaNAM te jAo ema keIe kahyuM? je jaMgala eka bhavamAM bhayaMkara, te kadAca bhayaMkara na nIvaDe, kAraNa ke raste na ja maLe e niyama nathI. paNa A saMsArarUpI araNya ekAMta bhayaMkara che, jemAM rasta mane nathI evA jaMgalamAM rasto batAvanAra maLe tyAre je dezane mATe bAjI bagADIe te zuM thAya? tevI rIte A bhavajaMgalanI aMdara bhaTakI rahelA chIe, enI aMdara mArgadarzaka maDApurUSa maLyA che, chatAM e mArge "keIka vakhata vAta ema thatuM nathI. ApaNe zraddhAthI bhavane jaMgala mAnIe chIe, paNa aMtaHkaraNamAM teTalA rUpe jaMgalapaNuM pariNamyuM nathI. A jaMgala che ema je kharekhara lAgyuM hoya te jaMgalamAM bhUle paDela, semIone na dekhe te pahelAM bhUle paDele cAre bAju bUma pADe tevuM hovA chatAM A jIva te mArgadarzaka maLe che te paNa amane denAre maLe tyAre paDIo kANe nIkaLe mArgadazaka anaMtA pudgalaparAvartoe maLe nahi, chatAM maLyA tyAre AraMbha viSaya kaSAyanA bAkerAM mAravA lAgyo tethI emAM Takato nathI. vAdavivAdane cheDe kabUlAte gaNadharamahArAjA kANA paDIyA jevA na hatA. te A mokSanAM kAraNo jANe che, daI zake che ema mAlama paDayuM ke kabUla thayA. vAdavivAdane cheDe kabUlAte. ahIM paraspara zarata nathI. praznottarano cheDe samajaNe ' prazna-sudharmAsvAmI AvyA, tyAM paraspara zarata nathI. gautamasvAmIne yAvat prabhasvAmIne mahAvIrasvAmInI vAta che Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 sAtamuM] sthAnAMgasUtra kabUla karavAnI hatI, tethI temane dIkSA grahaNa karI. paNa gaNadharanA parivAroe dIkSA kema grahaNa karI? samAdhAna- vAdavivAdane cheDe tatvanI kabUlAte, tatvanA jJAne Ave, vAdavivAdanA phaLa tarIke pote hArI jAya te ajJAnana-mehane nAza thAya che. ajJAnane nAza e ja vAdane cheDe. vAdI ke prativAdI bemAMthI koInI satyanI vAta jAhera thAya te ja cheDe. huM kaheto hato te jU huM ne A kahetA hatA te sAcuM. ATale vAdano cheDe. praznottarane cheDe samajaNa thAya. mAnyatA svIkAranA badale AcAra svIkAra kema? prazna-vAdanA cheDAno niyama che, chatAM Ama kema? vijigISa kathAvAdI hoya che temAM ATaluM tattva hoya ke tamArI mAnyatA kheTI Thare te tamAre cheDavI, mArI beTI paDe te mAre choDavI." e phaLanI jagyA para tenA AcArane svIkAra. jJAnanI sAthe virati thavI na joIe. samAdhAna-e niyama ahIM nathI. je jayaparAjyanA niyamathI vAda zarU karyo hoya te temAM svamAnyatA choDI, paramAnyatA kabUla kare cheDe Ave. paNa ahIM tema nathI. AcAra svImaramAM cheDe prazna-agiyAra gaNadharoe AcAra svIkAryo, emAM cheDe kayAMthI Avyo? AcAra svIkAra pharajiyAta na hatA. je AcAra? svIkAre vAdano cheDo rAkhIe te "bhAIne nahatI levI paNa salavAI gayA. rAjAnA ane purohitanA chokarAne dIkSAne aMgIkAra kare paDe tema. vAdanI sAthe saMbaMdhavALo nathI te AcAra lIdhe kema? dIkSA svIkArI kema? samAdhAna amRtapAna svAdhIna thayuM te vakhate viSapAna kaNa Adare? te Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna pachI je AcAra druti badhAvanAra hatA te tarapha jAya zAnA? pratiSeAdhanI sAthe dIkSAne vicAra thayA. cAritranI sAthe ja samyaktva, athavA pahelAM samyaktva thAya. gaNudharAne samyaktva ane cAritra sAthe cAvIse tIrthaMkaronA thaIne gaNadharI caudasA khAvana, ma DAvIrane aMge agiyAra gaNadhara te badhAne eka ja niyama, 18 khuzavaM'' samyaktvanI sAthe cAritranI pariNati. ApaNe ahIM beThA ke sUtA chIe. pAse sApa che. ajavALu nathI thayuM tyAM sudhI beThA chIe. ajavALuM thAya teA UDavAne vilaba keTaleA thAya ? jANyAnI sAthe ja jhamakAre. tyAM jANavAne ane amakArAne vilakha nathI. tema gaNadharamahArAjA mAne jANatA na hatA tyAM sudhI temAM hatA, paNa jANyu eTale te samyaktva ane cAritra thAya ja. sabhAmAMthI-prazna-anAdi mithyAtvI marudevA mAtA ekase ATha eka samaye meAkSe jAya temAM mekSe gayA ? nA, ekase ATha te anaMta kALanA pratipatita heAya temAMthI jAya. guNu nAze guNIne nAza na thAya guNu nAza thayA tyAre guNI rahyo kayAMthI ? guNavALA kANu ? AtmA. guNa dharAvatA hatA te rahyo. zakA--cAra hAya te kedI nahiM, kedI nahi te cAra nahi, ema tamArA hisAbe thayuM. kedI thayA te vakhate cArI karatA nathI, tethI cAra maTI 1. saMmatta carittAI jugavaM putraM va saMmatta (utta0 a0 28 gA0 29); jo sammattaM carittaM jugavaM paDivajjati (AvaM cUM0 bhA0 1 g. 12) : . Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANa, te te sAthe sAtamuM] sthAnAMgasUtra gaye. kAraNa guno karate hato te vakhate karato hate. samAdhAna- guNa kAyama che, guNa kAyama nathI. guNane dhAraNa karanAre te e "guNI. tema cerI karanAra cera-te vakhate corI karo ke na kare. guNa pragaTa thAya tyAre "guNI. samyatva nAza thAya tyAre . guNa nAza. "samakita pAmyo ema kahIe chIe, eTale samyatra te guNa che. tethI samakita nAza pAme AtmA nAza. thayuM nathI. guNa dhAranAro guNathI patita thaye. ajavALuM thatAM ja sApane jANa, jhabakavuM, ne khasavuM thAya have mULa vAta para Ava-gaNadhare je vakhata sAcA mArgane samaje. te ja vakhate mArga svIkAre. jema aMdhArAmAM beThA heIe, joIe, jeDe sApa hoya, ajavALuM thayuM kayAre? tame jANyuM kayAre? jhabakayA kyAre ? e judAM paDe nahi. eka sekaMDa (second)mAM badhuM thaI jAya che. jANyA pachI sapanuM bhayaMkarapaNuM rUMvADe rUMvADe vasI jAya che. dIvAnuM kAma doDAvavAnuM nathI. dI te gokhalAmAM besI rahyo che, paNa sarpanuM bhayaMkarapaNuM lAge che. samajyA pachI vilaMba na hoya - gaNadharanA AtmA uttama hoya tethI sAce mArga samajAya tyAre tarata jhabakI UThe. keTalAka praznottara karavA Ave, samajI gayA, tethI badhA kAMI dIkSita thayA nathI. gaNadharanA jIvamAM uttamatA cokkasa, e jhaverInA hAthamAM Avela hIre khoTo mAlama paDe te kSaNavAra hAthamAM saMghare nahi, tarata pheMkI de. gaNadharanI eTalI badhI uttamatA ke satya mArga mAlama paDaye te AcaratAM kSaNa vilaMba na kare. emaNe sAdhupaNuM lIdhuM ne. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bhagavAne dIdhuM. tripadI, dvAdazAMganI racanA ' vyavasthA mATe kahe ke zAsananA upakAra mATe kahebhagavAn tatva samajAve che. dIkSita thaI gaNadhara pradakSiNA daI ki tatta pUche tyAre bhagavAna pannavAM 2 vinavA rU ghuve phuvA ema traNa vakhatanA praznonA e traNa uttara Ape, mAtra traNa pada ja sAMbhaLe, traNa pada sAMbhaLavAthI uttamatAne lIdhe, tIrthakaranA prabhAvane lIdhe, te vakhate bAra aMga-cauda pUrva race, aMtarmuhUrtamAM race. kSApazamika sabhyatva gaNadharane thAya che. tripadI eTale 1 3pa vA-utpanna thAya che. 2 vivAre 6 vA-je badhuM utpanna thayA ja karatuM hoya te jagatamAM mAya nahi mATe nAza paNa pAme che, ane rU dhuve vA-kathaMcit dhruvapaNuM paNa che. (bhAva phari. pR0 277) * * aMgapraviNanAM lakSaNa . gaNadhara sudhasvAmIe pratibodha pAmIne, dIkSA laIne, traNa vakhata praznonA uttara sAMbhaLIne je racanA karI te aMgapraviNa." AdezathI arthAt traNa niSadyAthI je racanA karavAmAM AvI te "aMgapraviSTa". . . . . . . . 'pUrvanI pahelI racanA karI ane AcArAMga Adi aMgonI pachI racanA karI. paNa sthApanA tarIke ane abhyAsa tarIke AcArAMga Adine kama lIdhe. peTabheda nathI tethI pAMcanI jarUra che prazna-te kAme AvelA trIjA aMga-ThANAMgamAM pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvratonuM nirUpaNa karatAM pAMcapaNuM kema? je te Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] sthAnAMgasUtra . gaNAvavAM che te pAMca balIne kAma zuM? samAdhAna-A pAMce mahAvrata keInA peTabheda nathI, svataMtra che tethI pAMcanI jarUra. saMyamanA vibhAganI apekSAe sattara vibhAga ane vagara vibhAge eka saMyama ema kahI zakIe. saMyamane ane vibhAga pADIne sattara, vagara vibhAge eka mahAvratamAM tema nathI. pahelA ThANamAM " mahera e pATha nahi. pAMca Ave tyAre ja mahAvratane pATha Ave. te eka, be, traNa, cAranI saMkhyAmAM kahevAyAM nathI, kahevAya nahi, kahIe nahi. je kahIe te mULabhedanI garabaDa thAya. mATe mahAvrata pAMcarUpe ja kahevAM joIe, A jaNAvavA mATe pAMcanI jarUra rAtribhejanaviramaNa mahAvrata kema nahi? 'zaMkA-aNuvratavALAne mULa guNa pAMca kahevAya tema cha paNa kahevA joIe. paNa aNuvratavALAne rAtribhejananI virati mULa guNamAM kema letA nathI? vaLI sAdhune rAtribhejananI virati mULa guNarUpe Avazyaka che. e vinA sAdhupaNuM nahi. te pachI cha mahAvate kema nahi? jayAre rAtribhojananI virati e mULa guNarUpa che ane dareka mAtratadhArIe mahAvratanI mAphaka tenI rakSA karavAnI che. to mahAvrata che kema nahi? cha ne trIjA phAMTAmAM kema ghAlI dIdhA? be phAMTA hatAH (1) mahAvata ne (2) aNuvrata: tribhejana mATe vrata phATe Ubho karyo. mahAvrata tarIke kahevuM lAyaka chatAM tene "mahAvrata gayuM nahi, tethI cha vratane mATe eka trIje phATe Ubhe kare paDe. . . . rAtribhejana mULa guNa kharo paNa mahAvata nahi samAdhAna-pAMca mahAvrata evA rUpe ke peTabhedana banI jAya. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ke hiMsAne piTAbheda mRSAvAda nahi. te pachI rAtribhojana e. hiMsAthI viratina paTAbheda che. tethI mahAvratanI jagyA para tene jagyA ApI zakAya nahi. mahAvrata keIne piTAbhede nathI. enA piTabhedo aneka thAya. rAtribhejanaviramaNa e prANAtipAta viramaNane piTabheda hovAthI tene maDAgrata tarIke jaNAvyuM nahi, paNa zramaNapaNane aMge mahAvratanA jevuM pAlana karavAnuM hovAthI rAtribhejanaviramaNane mULa guNamAM gaNyuM. jarUrI hovAthI mULa guNamAM gaNyuM. paNa mahAvrata na gavuM. aNu, mahA vizeSaNanI jarUra zaMkA-aNuvratamAM "ANu" vizeSaNa rAkhe, to mahAvratamAM mahA" vizeSaNa na rAkhe. be pAnAM seLa naMbaranA hoya te bIjA para na karyo te ApoApa oLakhe. eka para na karyo hoya to paNa cAle. samAdhAna-zrAvakonAM sthUla pApane aMge avrata che paNa te sAdhunA paTAbheda na bane tethI mAtra ema rAkhyuM. tribhejanaviramaNa te "vrata. "vrata zabda rAtribhejanaviratine lAgu thaye tethI tyAM ANu ne ahIM "mahAranI jarUra. mahAvratamAMthI nIkaLelo bhAga aNuvrata : . vratanuM lakSaNa nizcita karIne je aNuvratamAM virani thAya te virati mahAvratamAM nathI ema nathI-aNuvratamAM sthala hiMsAnI je virati che te mahAvratamAM nathI ema nathI. tethI mahAvratamAM aNuvratano avatAra thAya. somAM eka samAya. mahAvrata se tarIke gaNyAM tethI eka samAya. moTAmAM nAnuM samAya. "aNuvata" saMjJA na rAkhatAM "vata rAkhIe te Ane peTabheda che ema na Ave. je pAMca vana tarIke te ja pAMca "aNuvatatarIke. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] sthAnAMgasUtra : aNuvrata na kahetAM vrata kahIe te Ano peTAda na thAya aNu' zabda hoya te piTAbhedane khyAla Ave. mahAvratamAM sthalanI ane sUmanI virati levAnI che. Ane eka bhAga aNuvrata che ema khyAla Ave, mahAvatemAMthI nIkaLe bhAga aNuvate che. . . . . : : : : ' , aNumAM TukaDe mahAnA hisAbe che . . . . prazna-aNuvrata thayAM te tyAM mahAvata kema?, chane "vrata' kahe ane aNuvrata zrAvakanAM rAkho. mahAvrata kahe tyAre peTAbheda kahevo paDe? mahAvrata saMjJA na rAkhe. vrata saMjJA rAkho. mahAvratapaNuM kene aMge? samAdhAna-viSayane aMge, prazaMsAne aMge maDApaNuM. . sarvaviSayaka vrata, sarvahiMsA-viSayaka vrata, sarvamRSAvAdaviSayaka vrata. eka paNa viSaya emAM chUTa nathI. vratanuM sAmAnya lakSaNa karyuM. pachI vibhAga karyo. hiMsA vagerethI viramavuM tenuM nAma "vrata. pachI sarvathA virati eka paNa aMza bAkI rahe nahi, tene aMge "mahA zabda, ane AvatamAM dezathI eka ja hissa. huM hisso lauM chuM. AkhA mAlika naDui, lauM chuM hisso. e paNa mane TukaDe maLe che, TukaDA mATe phare che tema-vatane TukaDo paNa mahAnA hisAbe maLe che. jema ' . ANuane mahA svarUpadarzaka vizeSaNa che. dezathI virati te aNuvrata sarvathI virati te "mahAvrata. vizeSaNe baMne jagyA para svarUpane jaNAvanArAM che. "A zabda. mahA" zabdane vyavaccheda mATe nathI. mahAvatamAM prANAtipAtanA. sarvathA tyAgane ivanita karavA mATe mahA' zabda che, ane aMzanI viratine vanita karavA mATe "aNu zabda che. : Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna prazna-ANu zabda mahAnA vyavaccheda mATe nahi. "mahA zabda aNunA vyavaccheda mATe nathI. jyAre vyavaccheda mATe nathI, te pachI A rAkhavuM ne e rAkhavuM nahi e kahevAne artha nathI. samAdhAna-SabhadevajI pahelA tIrthakara. covIsImAM bIjA kaSabhadevajI che? te pachI pahelA kema? RSabhadevajI te pahelA ja che. avasarpiNInI zarUAtamAM tIrthane pravartAvanAra vhAya te te A che, "prathama e vyavaccheda mATe nathI, paNa svarUpane jaNAvavA mATe che tema "mahA' zabda mahAvratanI aMdara rahelA mATe che paNa aNunA vyavaccheda mATe nathI. "mahA e enA svarUpane jaNAve che. AvI rIte sarvathA virati tenuM nAma "mahAvrata. e kahevAthI mahAvratanuM pAMcapaNuM nakakI karyuM. pauttA kahI badhAnA nAme kema caDhAvyuM? * zaMkA-mahAvIrasvAmIe pitAnA nAme lakhelI huMDI pArakAnA nAme kema caDhAvI? lakhe che te ane gmgatta kema kahe che? vaMja madAtratAni kajhAni kahe che pite te jagatane mAthe zA mATe? huM pAMca vrata kahuM chuM ema kahe. pite bole, jagatane mAthe DheLe che. jokhamadArI UtArI nAkhavA mAgo che ? zramaNa bhagavAna mahAvIra pote pAMca vrata kahe che te prajJApayAmi kema nahi? g/ kahyAnuM samAdhAna samAdhAna huM ja kahuM chuM ema nahi. bAvIsa tIrtha karee paNa mahAvrate te pAMca ja kahyAM che. RSabhadevajIe ane anaMtA tIrtha kare e mahAvrata pAMca kahyAM che. je A vastu kathaLI jAya, iMdro, devatAo mahAvIra pAse dezanA sAMbhaLe, sImaMdharasvAmI pAse dezanA sAMbhaLe, te zI dazA thAya? Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamu' ] sthAnAMgasUtra 97 IMdronI, devatAnI zraddhAnuM zuM thAya? eka kAMI kahe, khIje kAMI kahe, te sAMbhaLanAranuM zuM thAya? judI prarUpaNAne sAMbhaLavA sAMbhaLavAmAM tattva UDI jAya che. sAMbhaLanAranA zraddhAnA bhedo thAya che. TapAlInA bhede che tema sAMbhaLavAmAM A thAya, te phisa ( office )nA bhedamAM zuM thAya ? TapAlInA matabhedamAM prajAnA mA thAya, teA pachI phisanA geTALe hAya te prajAnuM zuM thAya? sAdhunA matabhedamAM AvuM thAya te pachI tIrthaMkaranA matabhedo hAya te zu thAya ? saudharma IMdranI sthiti e sAgaraipamanI che. ane teTalI sthitimAM asakhyAtA tIrthaMkarA thaI jAya. badhA juduM kahe te saudharma iMdranuM kALajuM saLI jAya ke khIjuM zuM? mahAvidehamAM paNa prarUpaNA te sarakhI ja te te mahAvidehanI ne bharatanI prarupaNA judI hAya, vakhate mahAvIranI kiMmata kevI thAya? asaMkhyAta pAse RjI-prAjJanu` sAMbhaLe. ahIM sAMbhaLe vakra-jaDavu, eka saudhama asaMkhyAta tIrthaMkarAnI jIjI-prAjJanI dezanA sAMbhaLe. ahIM mahAvIranA vakhatamAM vakra-jaDanI dezanA sAMbhaLe, tyAM je nizcita thayuM hatu tenu ahIM pANI phre, te pAlave nahi, Ubho thAya. enA e saudharma IMdra mahAvideha ne bharatamAM RjI-prANapaNAnA upadeza sAMbhaLe. mahAvIra varka-jaDane upadeoza kare te zI sthiti thAya ? maNinAga' jakSane camatkAra dekhADave paDaye tema dekhADavA paDe. ' Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna bhagavAna mahAvIra riphera na hatA emane vaka-jaDane lAyakanI paNa prarUpaNa nahi karI hoya tyAre ? jema ApaNe kAju-jaDa, kAju-prANanI prarUpaNa karIe chIe temaja vaka-jaDanI prarUpaNa karavAnI hoya che tethI pAMca" saMkhyA kahI de. pahelAM sAMbhaLyuM hoya te ja A kahe to UlaTI pratIti thAya. anaMtA tIrthakare, anaMtA kevaLIo je prarUpaNa kare che te traNa prakAranA jIne uddezIne kare che. temaNe mahAvratanuM pAMcapaNuM varNaveluM che tethI mahAvIra pannA kahe che. huM jaina zAsanane riphormara (reformer) nathI. pArzvanAthanA zAsanamAM khAmI hatI. tethI huM sudhAro karUM chuM ema kahIne riphorma karavAvALA na hatA. traNe vAte mULarUpe ja che. sabhAmAMthI-prazna mahAvIra atyAre heta te punarlagnane saMmati Apata? samAdhAna-tArA jevA unmAgIo te vakhate hatA. riphermara (sudhAro karanAra) hatA. navI na hatI te sahI te hovI joItI hatI ne ? phalANAno chokaro huM teno dastAveja nathI. amArA zAsananA te bauddho ne brAhmaNemAM pUrAvA che. eTale dastAveja che. devanA aMge jema phAve tema bole ema ne ? mULacaMdajI mahArAja pAse zAMtisAgaranAM matavALA be AvyA, kaheH jJAnanI jarUra che. mULacaMdajI-koNa nA pADe che ? AvuM jJAna na hoya te kiyA nakAmI. maLacaMdajI-AtmAne sudhAravA mAge che, AtmAnA anubhavanuM jJAna mAge che. te tane prazna che ke-kokazAstra bhaNyA vinA bhega kare te phega che." apekSAe je vAkya che te huM vicArate nathI. tAre mATe sAdhu nathI, kemake tuM gaNato nathI te huM tane jenI gaNata nathI. tArA mAbApa kekazAstra bhaNyAM che ne? Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM] sthAnAMgasUtra, "navarA" e uddeza"davae nirdeza ' have mULa vAta para Avo-lakhe che pita, nAkhe che anaMtA kevaLIne mAthe. traNa prakArane lAyakanA jenA mATe traNe prarUpaNA kare che. badhAe prarUpyuM che. atyAre pote kare che ne ? nA. kerTamAM jaja (Judge) sajA kare che, chatAM lakhe che kerTa.. A sarakAra taraphathI sajA thaI ema kahe che. je anaMtA tIrtha kare, anaMta kevalIoe traNa prakAranI prarUpaNa karelI che. tethI sarva tIrthakaroe pAMca mahAvrate kahI che te kahevAmAM aDacaNa nathI. pAMca mahAvratamAM "mahA' zabda mahAvrata kahetI vakhata me. saaAmo pANAphavAyAo veramaLa nI jagyA para "mahAmelavAnI jarUra nathI? sarvane jaNAvanAra "mahA" hovAthI kAM to sarva na mele, kAM to mahA na mele. dezathI viratinuM nAma "aNuvrata, sarvathI virati tenuM nAma "mahAvrata." pachI sarva agara "mahA" kahevAnI jarUra zI? samAdhAna-je rUpe udeza hoya te ja rUpe nirdeza he joIe. paMca mahAvrata e uddezavacana che, ane "savAyo TIMAvAyAgo veramAM vagere nirdezavacana che. sarvathA viratinI apekSAe mahAvratapaNuM ane mahAvratapaNAne aMge sarvathA viratimahAvratapaNuM e uddeza karyo che tethI nidezamAM "sarva rakhAya. 'va' zabda niravazeSa sarvAcI saMvAmAM eTale zuM? sarva. sarva e "sava' zabdano artha. paNa sarvapaNuM ApekSika che. keTalIka vakhate jAtinI apekSAe. eka leTAmAM dUdha bhareluM che. dUdha pI gaye. to badhuM pI gaye. zuM jagatamAM dUdha rahyuM nathI?- ahIM "badhuM" zabda vAparyo te leTAnI apekSAe che. jagatanI apekSAe nathI. sarva asura Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kumAre kALA. asurakumAra jAti emAM sarvapaNuM. ekadeze sarvapaNuM hoya che. eka jAtine aMge sarvapaNuM. tevI rIte ahIM jatinI apekSAe, dezanI apekSAe, "sarvane aMge heya to? niravazeSa sarvanA arthamAM, jemAM kAMI paNa bAkI nahi. ahIM "sarva zabda niravazeSa sarvanA aMge che. sarva jIve cetanAvALA-kaI paNa jIva bAkI nahi. ahIM "sarva zabda deza sarvane aMge lAgu thAya nahi. jAti sarvane aMge lAgu thAya nahi. "somAM "sarva' zabda niravazeSa arthamAM che. niravazeSa sarvanAM paccakakhANa che ? jene trasa jIve che ema zraddhA na hoya, vyavahArathI jIvapaNAne khyAla nathI, je kIDI, keDI trasa jIvene mAravA temAM hiMsA-apakAya, teukAyanI hiMsA khyAlamAM nathI. trasanI hiMsAmAM hiMsA mAne che. soe aNuM TakA hajI mithyAtvamAM bhaTake che. jena haze te hiMsAnA paccakhANa khuzIthI kare. samajaNa tyAM che. koI trasa jIvanI hiMsAne hiMsA gaNatA hoya tevAnI apekSAe "sarvapaNuM ahIM nathI. tyAre ahIM niravazeSa sarvapaNuM che. "sAcuM, tadana sAcuM, sAcA sivAya kAMI nahi. kaI jAtanuM prANAtipAta nahi karuM. niravazeSa arthane mATe "savA kahevuM paDayuM. "quttA kema kahevuM paDayuM? gaNadharanA moDhAnA A zabda heya te gharane artha zuM kare? prANAtipAtamAM ati" zabda kema? zuM viziSTanA paccakhANa kare che ? --- -- - ------ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 8 gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIe zAsananI pravRttimAM mahAvIra bhagavAn pAse dIkSA prApta karI, tripadI prApta karI, pachI dvAdazAMgInI racanA karatA thakA sthAnoMga je vargIkaraNa mATe cAyeluM che temAM pAMcamA ThANAmAM jaNAve che ke paMca mahAvvayA caraNakaraNAnuyAga kema ? have AmAM mahAvratanI prarUpaNA kema? gaNitAnuyAga, dravyAnuyAga na lIdhA, pahelavahelA caraNakaraNAnuyoga kema lIdheA ? dravyAnuyAga-AtmAnI-kanI siddhi, dha kathAnuyeAga-dha kathA kahevAnI, gaNitAnuyAga-sUrya caMdrAdi cAra vagere na lIdhAM ne caraNakaraNAnuyoga kema lIdhe ? eghaniyuktimAM kahyuM che: je dharmakathAnuyoga, dravyAnu cega e badhI te sIDIe che, tenI jarUrI kharI, paNa sAdhya gaNIe te caraNakaraNAnuyoga ja che. caraNapaDivattiheraM dhammakahA kAladikmAIo / davie dNsnnsuTTI suMzaLayuddhaC raLatuM // ( eva bhASya gA0 7) ema kahIne jaNAve che ke caraNakaraNanI pratipattimATe, phelAvA mATe, daDha karavA mATe khIjA traNa anuyAga che. te traNa manuyAganu sAdhya 'caraNakaraNAnuyAga' che. caraNakaraNane paheAMcavA mATe te hAya. meru javu che teveA nizcaya thayA hoya tyAre nIsaraNIe caDhavA mATe udyama karAya che. meDA che. suMdara che ane javuM che e nizcaya na thAya tyAM sudhI keI udyama kare nahi, teTalA . Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 102 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mATe jaNAve che ke vizu sAsuddhI (ogha0 bhASya gAtra 7) dravyAnuyena-karmagraMtha, jIvavicAra vagerethI samyaktvanI zuddhi kare che. paNa samyakRtvanI zuddhi karI e parama phaLa nathI, kaI paNa kArya vicAra Ave te thAya, tethI kAryanI jaDa vicArane gaNIe, paNa mukhyatA kAryanI. kArya bane tyAre vicAranuM saphaLa paNuM. kAryamAM DhIlA thAya ke kAryanI pariNati na thAya, te vicAranI kiMmata nahi. "kAraka" samyakatva je kahevuM te karavuM. samyaktvanA bheda samyaktvanA prakAra traNa H (1) kAraka (2) rocaka ane (3) dIpaka. kAraka samyakatvanuM svarUpa (1) kArakamAM jevuM mAne tevuM kare-jevI mAnyatA tevI karaNa. "kAraka samakita kharekhara terame guNaThANe mAnavuM joIe. chAMDavA lAyaka mAnyatA chatAM chUTayA nahi, karavA lAyaka AdaravuM joIe tyAre "kAraka". bAramI-kSINamehanIya guNaThANe ke terame nahi, sAtame guNaThANe. chaTTe paNa na mAnyuM, sAtame mAnyuM. sAta ane bAra, tera vaccenuM aMtarUM te bAhya pravRttinuM nathI. je pravRtti sArI mAne te kare. kArakamAM mAne tevuM kare. recake samyakatvanuM svarUpa A rocaka samakitamAM mAne badhuM paNa karI zake nahi. cothe guNaThANe rahele mAne siddha dazA. svarUpe siddha mahArAjanA AtmAmAM ane nigodiyAnA AtmAmAM pharaka nathI. pitAnA AtmAnuM siddhapaNuM mAne, zreSTha mAne, paNa vartAvamAM kAMI nahi. eka vrata ke aNuvrata na hoya.. - - - - - - - .::.. . . . . . - - Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamu" ] dIpaka samyaktvanuM svarUpa jema tame dIvAnI madade paNa te tame pArakhA paNu dIvAne che, tamane phkata ajavALuM karI nave tattvanI prarUpaNA kare, ene ne cApaDA vAMcA, jhaverAta pArakhe, levA devA nahi. dIvA jaMDarUpe de. mithyA STi-abhavya jIvA aMge khIjAne samyaktva thaI jAya ene peAtAne kAMi nahi. je mithyAtvanI pariNativALo che. prazna--mithyA N vedI rahyo che tene samakitI banAve che, evA mithyAtvI chatAM samakitI kema ? samAdhAna enA dvArAe bIjAne thayuM tethI karanArA gaNAyA; hetu tarIke. hu A pramANe prarUpaNA karIza te A leke mane zAstrane anukULa mAnaze. zAstra pramANe khelavuM te Adara, satkAra mATe che. e khelatAM sAMbhaLanArane samyaktva thAya tethI 'dIpaka'...... sthAnAMgasUtra 103 parasaniyege samyaktva tattva kAre mAnyuM che, jo te mAnavAmAM na Ave te pratimA vagere nakAmA thaI jAya. jyAre mUrtimAM samyagdarzana. jJAna, cAritra eke nathI, emanA danathI svarUpanuM bhAna thAya. tethI darzana karanArA sakita pAme. pratimA vItarAga dazAnA smaraNa mATe che. ja pAnA upara akSara che. zAstrathI medha thAya che. zAstra kheAlatu nathI, chatAM te dvArA medha thAya tenAthI ja sa kALa, kSetra, jagata jANI zakIe chIe. zrutajJAne karIne jenI buddhi zuddha thai hoya te sarva dravya, kSetra, kALa vagerene jANe, kAgaLa eTale lUgaDAnAM cIMtharAM, zAhI eTale kAyalAnA bhUke. e 1 AtmasaMyogena, parasaMyogena, ubhayasaMyeogena ceti vAcyam, (savA a. sU7mA0) Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna deva-guru-dharmanuM tattva jaNAve che. dravya, kSetra, kALa, bhAva jaNAve che. saMketa khyAlamAM Ave che, tethI dharmanI uttamatA jANI zakIe chIe. sarva dravya, kSetra, kALa, bhAva jANI zakIe chIe, te pachI mUrtinA AkArathI temanuM khuda smaraNa, upadezanuM smaraNa, guNanuM smaraNa kema na thAya? jinezvaranA darzanathI ApaNe khuda tIrthakaranA svarUpanuM smaraNa, vItarAga dazAnuM smaraNa karI zakIe chIe, tethI pratibaMdha thAya che. je A bhASA na jANe tenI AgaLa pAMca hajAra pAnAMnuM pustaka mUkIe to ye pustakano Dhagale nakAmo che-ene mATe kAgaLI che. tevI rIte jinezvarane aMge jene enA uparathI bhagavAnanuM svarUpa jANavuM, mAnavuM, gaNavuM nathI, tene mATe te-anAryane AryalipinA cAhe teTalAM pustako hoya te kAgaLIo che. * pratimAthI samyagdarzananI prApti je guNonuM smaraNa na kare tene mUrti patthara che. jema keLInALIne kahInUra eTale kAMkare. jene kiMmata khyAlamAM nathI AvI tene mATe te kehInUra hIre te kAMkare ja che. tema jeone pratimAne dekhIne guNe, upade, niSedhelA doSo yAda karavA nathI teone mATe pattharo che. jhaverIne mATe kehInUra e kAMkare nathI paNa keLIne mATe kAMkaro che. tevI rIte jene phAyade khyAlamAM na hoya te patthara gaNI le. jene guNo vagere yAda Ave che te patthara na gaNe te svAbhAvika che. pavitra bhAvanAvALe, tIrthaMkaranA guNone, uttamatAne jANavAvALA heya tethI pratimA dekhe tyAre ullAsa thAya. bhoLAbhAInA bApanI chabI haze te dekhIne ullAsa kone thaze? saMbaMdhIo Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM] sthAnAMgasUtra 105 haze tene. tIrthakaranA zAsanamAM haze tene bhagavAnanI pratimA dekhIne ullAsa thaze. jinezvaranI mUrti aneka jIvone samyakatva ApanArI thaI tethI tatvArthakAre jinezvaranI mUrtimAM samyatva mAnyuM. nahi mAnanArAo mAnanArAnI parIkSA le. parasaMge mUrti cAritravALI che - pratimAmAM keTalAM guNaThANAM? tera. tasvArthakAre, AvazyakaniryuktimAM kahyuMH eka jIvamAM eka sAdhune deve samakita thayuM. eka jIvamAM eka pratimA dekhI samakita thayuM. hetupaNe parasaMniga-ajIva jema mUrti dekhavA mAtrathI samyatva utpanna thAya. jyAre jinezvaranI mUti kevaLa AtmaapekSAe jaDasvarUpa che. AtmasaMnidhAnanI apekSAe ajJAna che. parasaMni ge cAritravALI che, cothA guNaThANI samyakatvavALI che. AtmasaMniga-jemAM utpanna thAya che. samyaktva jIvamAM utpanna thAya samyatva utpanna zemAM thAya? jIvamAM. parasaMniga-bAhya kAraNa bane, bIjane saMba che, heturUpe hatuM te ja sabhyatva thayuM. anAdinI rakhaDapaTTImAM je nahetuM maLyuM e pratimAne prabhAve maLyuM. AtmA te anAdina hatA. UMghI gaye hate. kAMI kema vaLyuM nahi? prabhAva ene. samyakatva thayuM paNa 1parasaMyogena jIvasyAjIvasya, (tattvA0 a0 1. sU0 7 bhA0) evamekamajIvAkhyaM padArtha pratimAdikaM pratItya yadA kSayopazamaH samupajAyate'tamtadA tasyaivAjIvasya samyagdarzanam (tatvA TI. hari pR0.40). #pariziSTa pahelu nabara (1) juo Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna udyama keNe karyo? AtmAe, eka ja daherAmAM asaMkhya mUtio che. eka vakhata mULa nAyakane dekhavAthI ullAsa thAya, te bIjI vakhate bhamatI pharavAmAM nathI thatA. mUrti svarUpa jaNAve che tIrthakaranI mUrti e pitAnuM svarUpa tamArA hRdayamAM lAvavAnuM kAraNa bane che, tethI parasaMnigathI samyakatva mAnIe chIe. mUrti dekhe, dekhyA pachI bhagavAnanuM smaraNa thAya, upadezanuM samaraNa thAya tethI padArthonuM smaraNa thAya. AthI ja mUrti dekhIne bhagavAnanuM smaraNa. bheLAbhAIne bApe eka vAta kahelI bhUlI gayA che. pheTe dekhe tethI pitAnuM maraNa, upadezanuM smaraNa, pachI vastunuM smaraNa thayuM. tema tattvanuM smaraNa thAya tyAre samyakatva thAya. pratimA dekhIne je pagathI AgaLa AvavAnA che te ja A pagathIuM che. upadezanuM smaraNa thAya tyAre samyakatva thaze. A ja kAraNathI abhavya upadezamAM je to kahe che te jinezvaranAM kahelAM ja kahe che. abhavyano upadezathI paNa zraddhA thAya . . . cethAmAM samakita-terame kevaLajJAna. mUrtine dhyAne kevaLa jJAna laI zake. abhavya mithyAdaSTi hoya paNa zAstranAM taranuM nirUpaNa kare te zrotA sAMbhaLe, tene samyakatva thAya. kAraNa? upadeza denAra che. AthI abhavyane dIpaka nAmanuM samyatva mAnavAmAM Ave che. je Ama abhavyamAM samyatva mAnavAmAM Ave te pratimAmAM cethAthI tera guNaThANa mAnavAmAM zI aDacaNa? abhavya bIjAne samatvanuM kAraNa bane. dravyazruta je bhAvathuta utpanna kare tethI te zuddha. te apekSAe dravyadyuta cAhe jenuM hoya tene bhAvakRta kahI zakIe, pachI te cAhe Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 AThamuM] sthAnAMgasUtra tene upadeza zraddhA karavAvALo kema na thAya? ' ' ' kAraka, recaka ne dIpaka ema traNa prakAranAM sabhyatva che. kAraka mAne te pramANe kare, azakyane choDI de. sAtamA guNaThANa sudhI pravRttine AdhAre pariNati. pachI kevaLa parirutipravRtti upara jeTale kAbU meLavAya teTale meLave joIe. te meLave te sAcI zraddhAvALo. - rocakavALe kAbU na meLavI zake, paNa mAnyatA pUrepUrI. je samyakatva che te zAne mATe che? karaNI mATe. karaNI na karI zake te rocakamAM raho. dayeya te karaNImAM che. pagathIe caDhavAvALo mALe nathI pahoMcyA, paNa dayeya mALamAM. recakavALAne dhyeya karavAmAM. "recaka sabhyatva zuddha thatuM jAya te kArakapaNe pariName. cAra anuga e sonuM, rUpuM, hIrA ne loDhAnI khANa dravyAnuga samyatva mATe gaNitAnuga-gya vakhatasara dIkSA devA mATe dharmakathA-saMvaranA piSaNa mATe. dravyAnu ga, gaNitAnuga, dharmakathAnuga, caraNakaraNAnuyogane mATe che, chatAM caraNakaraNanuyogane loDhAnI khANa kahe che. dravyAnuyoga, gaNitAnuga ne dharmakathAnuga eN traNane anukame sonI, rUpA ane hIrAnI khANo kahe che. caraNakaraNanugane leDhAnI khANa batAvI tyAre ziSya camake. badhuM choDIe. aMte leDhAnI khANanA mAlika tatva samajyo nathI. * bhAvArtha na samajatAM zabda sAMbhaLe to anartha * eka zaherane rAjA che. bIjA rAjAne pradhAna A rAjA pAse Ave. pradhAnanI akkala tapAsavAM pUchayuM-huM kevo? tamArA rAjA kevA? uttara-amArA rAjA te bIjano cAMda jevA cheTA, tuM. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 sthAnAMgasUtra - [ vyAkhyAna te pUnamanA cAMda je moTo. cAra jaNa beThelA hatA. teNe rAjAne kahyuM-pradhAna te niMdA kare che. rAjA kAnanA kAcA kahevAya che. kema pradhAna! tame Ama kahI AvyA ne? rAjAe sabhA vacce prazna karyo che. tame lUNa khAI niMdA kare che ne? samAdhAna-bIjane cAMda jagatane namaskAra karavA lAyaka che. pUnamanA cAMdane namaskAra kaI karatuM nathI. bIjanA cAMdamAM vRddhinI jaDa che. pUnamanA cAMdamAM kSayanI jaDa che. meM te kahyuM mArA rAjA nAnA che, paNa vRddhinI jaDa che ema kahyuM. keTalIka vakhata zabdanA bhAvArthamAM na javAya. eka zabda saMbhaLAya to A anartha thAya. leDhA vagara senA, cAMdInI khANe nakAmI sonAnI khANamAMthI tenuM kADhe keNa letuM ke bIju kaI? zujAne cAra kuMvara hatA. rAjA aMta avasthAe AvyA. kuMvare laDhI maraze ema dhArI nAnAne hIrAnI khANa, ne sauthI meTAne leDhAnI khANuM maTe cheka ghaNe gabharAye. bApe karyuM zuM? koI salAhakAra maLe. barAbara karyuM che. mULa ghara nAnA chokarAne apAya che. tAkAtane aMge navuM karavAnuM soMpAya. TAMTIA teDavAnA hoya te ugharANuM meTAne seMpAya. ApaNe khapa sivAya letuM kADhavuM nahi bahAra javA devuM nahi. jyAM pAMca sAta varSo thaI gayAM. badhI khANa aTakI paDI. sonAcAMdInI . khANavALAthI kAma na thAya. teNe tela ApavA taiyAra thayA. hIrAnI khANanI mAlikI dharAvavI, sAcavavI e paNa hathiyAra upara AdhAra rAkhe. hathiyAra leDhAnAM. hIrA prasaMge kAma lAgavAnA. letuM covIse kalAka jarUrI ; Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM] sthAnAMgasUtra 109 chApa mAranAra carakaraNAnuga caraNakaraNanuga covIse kalAkane jarUrI. kathA jANuM, paNa kathA kahevA prasaMga Ave tyAre ne? e traNa prasaMga AvyA kAmanA. caraNakaraNanuga vIse kalAka kAmane. traNenI jaDa ahIM caraNakaraNamAM. cokaDI paDI gaelI heta te emanA kahelA AtmAnA svarUpane mAnata ke? bhagavAnanAM vacano mAnIe chIe, AtmAnuM svarUpa mAnIe chIe te caraNakaraNanI balihArI che. rAga, dveSa, mehanA abhAve mahinA, varSo, yugo rahyA tyAre bhagavAnanuM vacana TaMkazALa lAgyuM. kimata cAMdInI paNa chApa mAranAra letuM hoya to te cAMdI che. kevaLajJAnathI padArtho jANIne kahyA, paNa e kevaLI che eno bharoso? emanA vatana upara. senAnA sikkA para chApa mArI loDhAnA sikkAo. bhagavAnanA svarUpane aMge chApa mAranAra hoya te te caraNakaraNanuM letuM ja che. kevaLajJAna meLavI ApyuM caraNakANe. kevaLajJAnavALe caraNakaraNa vagarano hetuM nathI. jema rAjAnA kuMvare leDhAnuM svarUpa dhyAnamAM lIdhuM, tema caraNakaraNAnuga leDhAnI khANa je che. AnA upara badhAne AdhAra. pAMcamA ThANAmAM caraNakaraNanI chApa - AtmAne jANane, kathA sAMbhaLIne karavAnuM zuM? AtmAne karmabaMdha, AraMbha parigraha, viSayakaSAyathI bacAvavAne. enuM nAma caraNakaraNAnuga. gaNadhare pAMcamA ThANAmAM caraNakaraNanI chAyA karI. vara marAyA-emaNe mahAvrata lIdhAM hatAM te sArA mAnIne ke khoTAM mAnIne? sArA mAnIne. : kheTe rUpiye kApI nAMkhavAne je nikhAlasa dilane, sAro hoya te te sArI meLavelI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te ja Ape, kharAba Ape nahi; peDhI lAje. khATA sikkAne mATe tamAre mAthe pharaja nAkhI. khATo sikko Ave te kApI nAkhA. bIjo koi rUpiye ApavA Ave, temAM khoTA rUpiyA lAge te te vakhate bhAMgI nAkheA. pAchA de te gunegAra. kAraNa ? zAhukAranA hAtha nIcethI kalAInA rUpiyA pAsa thAya te zAhukArI lAje. sAdhue mahAvratanA upadeza Apa prazna-gaNadhara mahArAjA kaiM vADInA mULA ? tIthaMkara kSatriya vaMzanA, jainakuLanA, jyAre gaNadhara koi kayA gAmanA, kAI kayA gAmanA. brAhmaNanA vaMzanA. miyAM mahAdevane joga mAjhayA. samAdhAna-vilAyatathI sArA mAla maMgAvavA paDe che. te sArA mAla levAmAM aDacaNa zI ? gaNadharanI dukAnamAM mahAvrata sivAya mAla na hatA. haMmezAM manuSye pApane niSedha te sarvathA karaveA paDe; khIjo pApa cheDe ke na cheDe paNa na batAve te jaina darzana nahi. te na batAve te upaghAtajanaka doSa mAnyA che. brAhmaNane na mArave' ema kahyuM te vacana nakAmuM. brAhmaNane nahi mArave kahyo tethI bIjAne upaghAta karanAra. anyanI hiMsAnuM vidhAna karanAra che. jo mahAvratane upadeza na ApatAM samakitanA upadeza Ape te te vacana - upaghAtajanaka thaI jAya. sAdhuee Apave te mahAvrataneA upadeza Apave. nahi te cUpa besavuM. makarI bacAvAya teA macAvavI, nahi te N hiMdue gharamAM pesI javu. 'aNuvratane upadeza Ape eTale khIjane vratadhArI banAve ne pApanI chUTa Ape'. evI aNuvratanA upadeza ApavAvALA upara zaMkA karI hatI. rUpiye te varSane chapAyeleA hAya, ghasAye na heAya. ' Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] sthAnAMgasUtra 111 zAhakAre ghasArAvALe rUpiye na calAva? tevI rIte ahIM mahAvratano upadeza ApatAM mahAvratanI pariNativALe thAya. zeThanA cha karAnuM dRSTAMta eka zeDane cha karo. e badhA vepAramAM joDAelA che. prAcIna kALamAM hukamanI vicitratA. badhA puruSoe bahAra javuM, sAMja paDe te pahelAM ke I puruSe rahevuM nahi. muddo e hatuM ke strIo svata tripaNe phare. cha karo vepAra kare che. nAmuM karatAM sUrya Athame. bhoMyarAmAM chae pisI gayA. AkhI rAta bhoMyarAmAM rahyA, kArya e vastu nahi, hukama e ja vastu. mAlama paDayuM cha chokarA bhoMyarAmAM rahyA. sipAIone mekalyA. chane bhoMyarAmAMthI kADhayA. darabAramAM laI gayA. chae hukama haDaselI kADha. chane phAMsInI sajA de che. te vAta bApane khabara paDI. bApa rAjA pAse gaye, tyAre-cAhe tema karo te nahi cAle, tema rAjAe kahyuM. jeTalAe hakama bhAgya teTalAne sajA. pAMcane cheDe, cArane cheDe, traNane cheDe, bene cheDo, ekane cheDe. rAjA mAnatuM nathI, tyAre badhA adhikArIne bheLA karIne AvyuM. pachI adhikArIoe kahyuM sAheba hukama te karyo ja che? zeThanuM ghara UDI jAya che. A pramANe kahIne ekane choDAvyuM. Ama karavAthI pAMcane marAvyA ema samajavuM? e te ene choDAvavA gayo hato. rAjAe na choDayA. cha na choDe te ekane paNa choDAvavAnA nyAye ANuvratano upadeza che. chae kAyarUpI chekarAone cheDAvavA sAdhuoe mathavAnuM che. na bane tethI trasakAyane choDAvI. je aNuvrata devAya te bAMdhelA putrane choDAvavAnI sthitie. chae na chUTe te ekane. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna chakAyane paLAvavAne upadeza. sAdhune aNuvratane upadeza ApatAM deSa nathI. aNuvratane sarvathA upadeza na hoya tema kema bane? agiyAra aMgamAM dezaviratino upadeza nathI keI ThekANe agiyAra aMgamAM bhagavAne dezaviratine upadeza Ape hoya te lAve. upAsadazAMgamAM AnaMda zrAvake dezavirati uccarI che tema che. te uccarAvI che bhagavAne. bhagavAna mahAvratane upadeza A. aviratimAM rahe tenA karatAM dezaviratimAM rahe te sArUM. mahAvratane upadeza dIdho. . . prazna-mahAvratanI pariNati thaI nahi. pachI aNuvratamAM A kayAMthI? samAdhAna-AvI rIte mahAvrata laI zakata nathI, paNa bAra prakArane gRhastha dharma aMgIkAra karuM ema AnaMda bolyo che. paNa bhagavAne kahyuM nathI. . . . agAra dharma ne aNagAra dhama kema kahyo ? - bhagavAne be prakArane dharma kahyo agAra ne anagAra dharma kahe che. daza svapnamAM AvyAM. mALAnuM phaLa. AnuM phaLa nathI jANato. be prakArane dharma kahIza. chasthapaNathI "agAra" dharmane "dharma tarIke mAnya che. kevalIpaNAmAM be prakArane dharma kahyo che. dharma, adharma, dharmAdharma--gRhasthano je pakSa te badhe dharmAdharma. dharma, adharma mizra kahe joIe. agArane dharmAdhama heya; dharma heya nahi. dharma te aNagArane hAya te pachI agAra dharma kema kahyo? agAra dharma eTale khALe DUcA ne daravAjA mokaLA agArapaNuM eTale khALe DUcA ne daravAjA mekaLA. pahelA aNuvratamAM gRhasthane trasa jIvane jANuM joIne, niraparAdhIne, ; Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 AThamuM] sthAnAMgasUtra nirapekSapaNe mAre nahi evI virati che. trasa jI muThThIbhara, tenI dayA karAve che. pelA anaMtAnI hiMsA chUTI rAkhe che. tene dhama kahevAya kema? jUThAne aMge-maTakuM jUThuM baMdha-gAyane vece che tyAre, bhUmi, kanyA vagerenuM. keIka vakhata thavAvALI vAta tene baMdha rAkhe. rejanAM reLAne gabaDAvatuM rAkhe te khALe DUcA ne daravAjA mokaLA. cerIne aMge duniyA cora kahe tema na karavuM. eTale bhagavAnane, gurune cera na gaNAuM ema karyuM. svAmI sAcA heya tenI darakAra nahi, duniyA gaNe tene mAna. kerI dekhI. AMbe Ta ApI ? ke kerI teDI? sAcA mAlikane samajIne cArI varjavI nathI. nathI te sAce mAlika te mAlika kabUla. cAhe te duniyAdArImAM mAlika gaNAya tenuM na ApyuM na levuM. te ye khALe DUce, daravAjA mokaLA che. pite brahmacarya uccare paNa chokarAnI vahu na AvatI hoya te sAsare laDavA jAya. chokarAne mATe sagAI karavA jAya. te vagerenI pitAne chUTa. phakta pitAnA zarIra pUrate tyAga. bIjAnI chUTa AvA khALe DUcAvALA ke jene daravAje Dra mAryo nathI te kabUla? AvI rIte zrAvakanAM vrata hevAthI ene dharmapakSamAM gaNAya kema? aNuvratavALe daravAjA baMdha karavAnI bhAvanAvALe che aNuvratavALe daravAje DUcA mAravAnI dAnatavALe che. ema mAnIe tyAre hemacaMdrasUri kahe che - ahiMsAnA dharmane jANanAre e sthAvaranI nirarthaka hiMsA na kare. daravAjA baMdha karavAnI buddhi te hatI. je e buddhi na hota to e pariziSTa paheluM naMbara (2) juo. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vRtti ja na Avata. bAre vratanA aticAre kahI Ape che ke dAnata daravAjA baMdha karavAnI. vadha sivAyanI paNa dayA pALavAnI pharaja gaNuM che. aticAra daravAjA baMdhanI bhAvanA jaNAve che jema cethA vratamAM kAmaganI tIvra abhilASA te aticAra. svastrIne aMge chUTuM che, chatAM svastrIne aMge aticAra kema? tIvra abhilASA che mATe sarvathA brahmacarya rAkhavAnuM che, paNa tIvra abhilASA thaI tethI aticAra che. apakava, duSpakava aticAra. A vicArazo tyAre mAlama paDaze ke daravAjA baMdha karavAnI bhAvanA che, zaktinI khAmIne lIdhe khALa baMdha kare che. sattaramAM pravatele samyakatvI * devaloka paTe lakhI Ape che. kene? sattare pApasthAnakamAM pravartavAvALe chatAM samyakatvavALo hoya tene muThThIbhara nI dayA karI hoya. aDI trasanI dayA paNa binazaratI nathI. zrAvakanI dAnata dharma pakSamAM che zatrune chokaro hoya, eNe zatrutA kayAre karI? apekSA che tethI chUTa. jemAM kAMI paNa apekSA nahi hoya- trasa hoya to mArI nAMkhavuM nahi. samakitI samakitapaNAmAM kALa kare te vaimAnika deva thAya. devakane paTe kema maLe? paTo seMghA hato? pariNati AcAraAkhAnI tethI devalokana paTe, saMkhyAtAnI dayA, anaMtAnI hiMsA. paTe kayAMthI maLe? bhAvanA sthAvaranI paNa dayA pALavAnI che. sAdhu dharmapakSamAM, tevI rIte zrAvakane AcAra dharmAdhamane che, tene paNa dharma pakSamAM go, kAraNa dAnata dharma pakSamAM che. sUkSma jU huM beluM temAM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] sthAnAMgasUtra kalyANa che e bhAvanA nathI. prajJaptAthI to karanI chApa jinezvare agAra dharma ne anagAra dharma kahyo, gaNadharA anagAra dharma anubhave che. pAMca, mahAvrata ane pukhtattAne aMge vyAkhyA karI. pannajJA kahIne te jaNAvyuM ke mArA jJAne mahAvrata dekhyAM nathI. enuM phaLa mArA jJAne nathI dekhyuM. tI kara mahAvIre dekhyu che. emanI pAsethI maLyuM che. anaMtarAgamapaNuM jaNAvavA mATe prajJajJAni ema jaNAvI enI sajJanI pAsethI meLavelAM ema chApa mArI. svataMtra jANyAM nathI. svataMtrapaNe ApatA nathI. sudharmAsvAmI kahe che. mahAvrata jevI jakharajasta vastu je huM kahuM chuM te mArI potAnI nathI. mane te tIrthaMkara bhagavAne ApelI che. prajJattAthI anelI sajJa pAsethI lIdhelI te kahuM chuM. sUtrathI gaNadharA race sUtra thakI svataMtra racanA karI. arihaMta te ane kahe; sUtra te gaNadhara gUMthe. artha mAtra sAMbhaLye. sUtra peAte karyo che. dareka zAsanamAM nirUpaNu karyA che te meM kSaye pazamathI meLavyAM che. AnupUrvIvALA pahelA ja bhAMge mahAtratA pAMca mahAvratA kahIne besI rahe teA tuMbaDImAM kAMkarAne nyAya thAya mATe tathA' kahI anukrame batAve che. pahele mRSAvAdaviramaNa kahe te cAle nahi. ekase egaNIsa bhAMgA nakAmA, eka ja bhAMgeA kAmane. eka, be, traNa, cAra ane pAMcanA AnupUrvI vALeA kAmane, pazcAnupUrvI, anAnupUrvI ne aMge thAya te ekase egaNIsa bhAMgA nakAmA, eka ja bhAMge tIrthaMkarA, kevaLIene kabUla. anukrame eka, be, traNa, cAra ne 115 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pAMca te kabUla. tenuM kAraNa? pahelA mahAvrata sivAya bIjAne aMgIkAra nahi. bIjAnA aMgIkAra vinA trIjAno aMgIkAra nahi. 'tathA zA mATe? TapaTapathI kAma ke roTalAthI? pApathI viramavAthI kAma che ne? bhale belI de saMDyA medRAo ramaLe, paNa temAM gayuM zuM? je A anukama kahuM chuM tema. hiMsAnI sarvathA virati te pahelA ja mahAvrate; emAM AgaLa pAchaLa nahi. brAhmaNane leTa Ape, DAbe hAthe Apa te leTAmAM paDaze, DhaLAI jAya nahi. cAhe tema Apo ne? brAhmaNane leTathI matalaba. bIjI garabaDa zI ? tamAre pAMca mahAvrata baMdha karavAM teTalI matalaba. cAhe tema kare, te tayathAnuM kAma nathI. A ja kema pahelAM prANAtipAta viramaNa vagere. enuM kAraNa? sarvasanuM zAsana eTale paheluM mahAvrata "tathA" ema jaNAve che ke pahelAM duniyAmAM dhanamAla ceravAnI cerI baMdha karavI paDe, berAM caravAnI corI nahi. rastAmAM paDeluM na lauM. tALuM teDavAnI chUTI rAkhe te? sUkSmanigediyA-pRthvIkAya ItyAdine mAravA nahi. vividha trividha paccapha bANa Ape. kAgaDAM, bilADAMne mAravAnI chUTa emane ? sUkSmanAM paccakhANa ApavAM ke bAdaranI samajaNa ApavI? sarvathA dayA thaze tyAre pariNati Avaze. lehI cUse che evAnI upara dayA na thAya kahe ane tene mUrzita dekhIne dayA Ave te Dhaga che. bAdaranI dayA na thAya tene sUkSmanI vAto karavI te Dhaga. parastrI baMdha karyA vinA svastrInI baMdhI te Dhaga. mATe moTAM pApanAM kAraNe e pahelAM baMdha karavA joIe. pahele naMbare prANAtipAtaviramaNa karavuM joIe. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM ] sthAnAMgasUtra 117 e viramaNa karyA vinA bIjA tenA viramaNu karavA te DhAMga che. sajJanuM zAsana paheluM mahAvrata che te. praNAtipAta karanArA mIjAne nukasAna keTaluM kare che? je daze prANenI jANavAnI tAkAtanuM jJAna te khadhu nAza kare che. hiMsA eTale guDAzAhI mRSAvAda eTale kahe ke kArIgIrI. emAM guDAzAhI nathI. hiMsA e guMDAzAhI che. jUhu khelavu e guDAzAhI nathI. guDAzAhI khUMdha na thAya tyAM sudhI mojI vAte karavI te nakAmuM che. 'hiMsA', vadha' zabda cheDIne 'prANAtipAta' kema rAkhyo ? 'prANa', 'ati', 'pAta' traNa zA mATe geAThavyAM ? vyAkhyAna 9. sthAnAMganI AvazyakatA gaNadhara sudharmAsvAmIe zAsananI pravRttine mATe, bhavyeAnA uddhAra mATe bhagavAna mahAvIra mahArAja pAsethI tripadI pAmIne sUtranI racanA karavA mAMDI. pahelAM AcArAMgamAM AcAranI vyavasthA ne sUcagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI. AcAra vicAranuM jagatamAM niyamitapaNu rahI zakatuM nathI. AcArane age kayA kayA prasaMga Avaze tenA niyama thaI zake nahi. tema vicArane aMge kayA manuSya kaye vakhate kayu' elo ene niyama raheze nahi. tyAre 'sUtra' eTale te kALa pUratu' e a thaze. ApaNe jANIe te sivAyanA je prasaMge Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hatA, vicAre hatA, tenI vyavasthA karI, paNa sarva kALanA AcAra, vicAre niyamita kevI rIte karavA? tene mATe trIjuM aMga sthAnAMga. kSetrAMtare, kAlAMtare bodha karAvanAra gaNudhare - sAdhyanI dizA nakakI kare tethI dareka kALanA AcAra vicArane pahoMcI vaLavuM saheluM paDe. tIrthakara kahenArA gaNadhara riporTa (Report) lenArA. A zAsana ekavIsa hajAra varSa cAlavAnuM hatuM. (mana:paryava)jJAnI hovAthI kayuM kayuM thaze te badhuM dhyAnamAM hatuM. vaktA, riporTara baMne samajatA hatA te vyakti dITha paNa jaNAvyuM hatuM te zuM thAta? saMpUrNa jJAnavALA vaktA, jyAre mananA vicAro samajavAnI tAkAtavALA riperTara che. teve vakhate jo riporTa levAmAM na AvyuM hoya to jagatane lAbha na maLe. sabhAne mAtra sAMbhaLe te ja vakhate lAbha maLe. paNa ripiTa hoya te kSetrota, kAlAMtare rahelA lekene samajaNa, jJAna thaI zake che. je gaNadhara mahArAjAoe tIrthakarane upadeza sUtrarUpe na gUMthya heta te sAMbhaLanArA paNa uThayA pachI khAlIkhama. kSetramaMtare, kAlAMtare thavAvALA bhAvikene kAMI maLavAnuM na hatuM. kSetrotaranA kAlAMtaranA bhAvikane ane sAMbhaLanArane baMdha karAvanAra koI hoya te te gaNadhara che. tIrtha tarIke gaNadhara bhagavAna mahAvIre zrImukhe pharamAvyuM. pahelA gaNadhara 1 (ka) tirtha mate tistha tisthare tirtha ?, gocamA ! marA tAva niyamaM titthakare titthaM puNa cAuvannAinne samaNasaMgho, tN0samaMA samaLIyo sAvayA sAviyAgo |(Too c82); (gA) pariziSTa paheluM naMbara (3) juo Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] sthAnAMgasUtra 119 eTale taravAnuM sAdhana ke tIrthakara taravAnuM sAdhana ? vicAra karIzuM te prazna aTapaTa che. sIdhI rIte kahI zakIe ke baMne tIrtha arthAt taravAnuM sAdhana. taravAnuM sAdhana paNuM kevaLa gaNadharone ja Ape che. tyAre tIrthaMkara nakAma? tIrthakare e tIrthane banAvanArA che. pahelA gaNadharanI sthApanA karanAra tIrtha kare. paNa duniyAne taravAnuM sAdhana heya to prathama gaNadhara. tIrtha tarIke taravAnuM sAdhana tarIke pahelA gaNadhara. arihaMta e nakakI tIrthane karanAra hoya che. gaNadharanI sthApanA sivAyanA keI paNa tIrthaMkara hotA nathI. dareka tIrthakara gaNadharanI sthApanA kare ja che. arihaMta e tIrthane jarUra karanAra. tIrtha tarIke gaNadhara. taravAnA sAdhana tarIke gaNadhara pravacana dvArA e. guNa guNI vagara raheto nathI praza-pravacana kayA dvArAe? samAdhAna-pravacana e zrutajJAnarUpI guNa che. guNIkAe ja guNa rahe, te tethI cAre varNavALe zramaNapradhAna je saMgha te "pravacana. jJAnarUpI guNa AdhAra vagarano hoya kayAMthI ! tIrthakara mahArAje bhale janagAminI vANIthI dezanA karI. paNa gaNadhare e sUtrarUpe thI na hota te e ja zrotAone kAlAMtare, kSetramaMtare ane te vakhate bIjI jagyA para hatuM tenuM zuM thAta? bIjA navA thavAvALAne zuM thAta? ApaNe avirati TALIne virati lIdhI, kaSAyane TALavA taiyAra thayA te badhe prabhAva kono? gaNadharano. pAMtrIsa vANInA guNasahita vANIe tIrthane upadeza Ape che, paNa ApaNe mATe te zUnya. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna gaNadharakata racanAne prabhAva gaNadharoe sUtranI racanA na karI hatI te ApaNI zI vale thAta? sUtranI racanA karyA chatAM koI Ama kahevAvALA nIkaLe sUtranI vyavasthA na hota te A kALamAM zuM thAta? jaMgalI lekamAM kAyado na hovAthI game tema varte gaNadhare sUtre gUMcyAM na hota te dharmamAM jaMgalI ja raheta. badhuM baMdhAraNa Agamane AdhAre. gaNadharee gUMthI lIdhuM, te meM cAlyuM. strIo lagnanAM gIta gAya che e kayA kAgaLa para lakhyAM hatAM ? meMDhe ne meMDhe cAlyAM. gaNadharanI racanA meMDhe meMDhe cAlI, strIone chAjIyAM yAda rahe che, paNa ApaNane sUtro yAda rahetAM nathI. temanA jeTale paNa tamane rasa nathI. tIrthakaranA vacane je gaNadharoe gUMcyAM te "tIrtha. e zAsana tAranAra che. gaNadharoe AgamanuM racavuM karyuM, tyAre zAsana pravatI zakayuM. zAsananA hitane mATe sUtra pratyu. je atyAre A na hota to sAdhanAvALAne zAnA AdhAre pravartavuM? bAdhakathI bacavAne rasto kAMI na raheta. jema jaMgalI leke che, tema temanI piThe dharmamAM jaMgalI raheta. mekSamArgamAM jIne lAvavA, rAkhavA, vadhAravA koI paNa kArya karI zakatuM hoya to te gaNadhara bhagavAnanI racanA. devane oLakhAvanAra gaNadhararacanA vAta dhyAnamAM Avaze tyAre 'haribhadrasUrinuM vacana samajAze. jene AtmAnuM hita karavAnI IcchA thaI che teNe Agamane Adara karyo che. je Agamano Adara kare te deva, guru, dharmane mAnelA che. tIrthakonI mAnyatA Agamane aMge 1 pariziSTa paheluM naMbara (4) juo Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] sthAnAMgasUtra 121 che, paNa tIrtha karene aMge nathI. nathI dekhAtA mahAdevane ke nathI dekhatA mahAvIrane. ApaNane phAve te badhA sarakhA. pachI mahAvIrane kema vaLagyA chIe? mahAvIrane meLavI ApanAra hoya, oLakhAvI ApanAra hoya, mahAvIrane deva, tIrthakara tarIke manAvanAra kaMI paNa hoya te gaNadharanA Agame che. mahAvIrane oLakhAvyA, manAvyA, deva, tIrthakara tarIke jAhera karyA e kevaLa gaNadharanA vacane bhASaNa chApAmAM vAMcIe tyAre bhASaNa kartA upara bahumAna thAya che. riporTare bahumAna karAvyuM. gurUnuM gurUpaNuM, dharmanuM dharmapaNuM batAvanAra koI hoya te te gaNadhara mahArAjAoe gUMthelAM sUtro che. ripiTarAnA bhinnapaNathI vAkya bheda tema gadhararacanA arthathI tIrthakarone AtmAgama hoya. tIrthakara kevaLajJAnathI svayaM jANIne bIjAne prarUpe. prarUpaNa bIjAne AdhIna heya nahi tevI rIte gaNadhara bIjAnI pAsethI lIdhA sivAya svayaM badhI racanA kare, svayaM ripiTa lIdhele, keTalAka svayaM riporTa le che, keTalAka riporTa uparathI racanA kare che. gaNadharane riporTa svayaM. jema eka sabhAmAM dasathI bAra riporTa AvyA hoya, vastu na phare, vAkya phare. tevI rIte agiyAra gaNadhara, athavA rASabhadevanA coryAsI gaNadhara bhagavAnanA vacanane gUMthe. vAkaya racanA phare paNa bAre aMga artha thakI zAzvatAM. tIrthakara batAvanAra che paNa banAvanAra nahi . kevaLajJAne je jagatanA padArtho jANyA, te jaNAyelA padArtho hamezanA che. jIvAdika padArthonuM nirUpaNa karavA lAyaka haMmezanA. jinezvare dhama banAvatA nathI, batAve che. tevI rIte adharma batAve che, paNa banAvatA nathI. jinezvara je dharma Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna anAvatA heAya te jinezvaranI pahelAM dayA e dharma na hatA. prAca e dharma na hatA, ema thAya ane banAve tyAre thayA thAya. zAhukArI hatI, paNa emAM dhama paNuM na hatu te tItha kare e matAvyuM. evI rIte adhama tIrthaMkarAne banAvelA nathI, batAvelA che. manAvele mAnIe te tIrthaMkara pahelAM gunA karatAM tene gunegArI na lAge. zAradAe~kaTa (Act) eTale atyAre mALalagna kare te| gunegArI. kAyade thayA pahelAM gunegArI lAgatI na hatI. manAvavAnuM mAnIe tyAre AvI sthiti thAya tethI te na thAya te mATe khatAvavAnuM mAnIe chIe. tethI binapannatta taa ( sattAravaurasI )-jinezvare prarUpeluM tattva, kevaLIe kahelA dha ema kahIe chIe. dIvA batAvanAra che banAvanAra nathI jagatamAM aMdhArUM hoya, hIrA paDayA che, kAMkarA paDaye che. hIrAkAMkarAnuM bhAna nathI. dIveA karyAM-hIrA hIrArUpe mAlama paDace. dIvAe kAMkarAne matAnye che. hIrAne matAnyeA che. batAvye eTale pahelAMnA hatA. dIvAe te mAtra batAvyA. tevI rIte jagatamAM hiMsA vagere pAMce Azrave, kaLadhanAM kAraNA jagatamAM banelAM hatAM tema hiMsA vigerenA paccakkhANu karavAthI dharma paNa banatA ja hatA, navA banAvelA nathI. jema dIvAe matAnye A hIre, A kAMkare tema jagatamAM siddha je meAkSanA raste te batAvI dIdheA. . nibadhamAM vAkaya judAM paNa bhAva eka tema dvAdazAMgI sudharmAsvAmI ne gautamasvAmIjInI dvAdazAMgInI racanA che. sudharmAsvAmInI dvAdazAMgImAM keTalAkamAM geAyamA, keTalAkamAM sudharmAsvAmI che. paNa tethI vastu eka ja che, zabdo judA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] sthAnAMgasUtra, 123 - judA che. nibaMdhamAM bhAvArtha eka sarakho-artha judA nA. hoya, paNa nibaMdhanI vAkaya racanA judI ja paDavAnI. bIjA tIrthakara thAya te vakhate mokSamArga baMdha thayela hoya tethI tIrtha sthApanA thAya ane gaNadhare dvAdazAMgI ra. . AgamanA AdhAre deva-gurU have mULa vAta para Ava-gaNadharoe gUMthelA Agame. e ja tAravAvALA che. ane te AgAme zAsananA AdhArabhUta deva, guru, dhamane samajAvanArA ane meze deranArA che. "haribhadrasUrijI jaNAve che ke zrI tIrthakarane uddezIne kare te paNa saMsAramAM rakhaDI jaze. atyAre A vAkaya zravaNa karanArane bhayaMkara lAgaze. kayAre ? samajAvyA vagara kahevAmAM Ave tyAre. . . . . . . . . pitAnI buddhikalpanAe je pravRtti te pravRtti AjJAbAhya che, ane kevaLa saMsArane vadhAranArI che. corI karI, ane te tIrthakara mahArAja mATe karI che. khuda tIrtha karane udezIne paNa te corI karI hoya, te paNa paramArthathI vicArIe te tIrthakara mATe che ja nahi. deva, guru, dharma ane sabhyatvanuM sevana ane mithyAtvane pariDArAdine AdhAra Agama upara che. pahelA tAranAra koNa? ' ' . ! ! ! ! ! prazna-pahelo gaNadhara tAranAra ke tIrthakara taranAra? '' samAdhAna-gaNadharo tAranAra che ema zrI mahAvIra bhagavAna zrImukhe jaNAve che. kAraNake mAnanArA A riporTa riperTarane mAnaze, paNa te bhASaNa karanArane pahele mAnaze. kAM te te 1 pariziSTa paheluM naMbara (5) juo. .. . . . . .. . Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vAtane samaje, ane kAM te te vAtane anusare. gItArthapaNuM samajavAmAM na Ave ane pitanAmAM agItArthapaNuM hoya te bIjAnI nizrA levAnI ja che. paraMtu dhyeya arAdhavAnuM che ke , tIrthakaranA AdhAre gaNadharee Agama gUMcyA che e dhyeya cUkavuM nahi. taravAnuM sAdhana prathama gaNadhara have pAchA mULa vAta para Ava-zAsanapravRtti mATe, zAsana cAle te mATe, mokSamArganI pravRtti mATe gaNudhare che. tIrthakare tIrthane sthApanArA che, paNa zAsanane taravAnuM sAdhana pahelA gaNadhara. sUtra thakI gaNudharene AtmAgama zAsananI pravRtti mATe gaNadhara mahArAjAe sUtranI racanA karI. racanA svataMtra che. koInI pAsethI lIdhelI nathI. kaoNpI (Copy) karelI nathI. kaoNpIthI Ave te AtmAgama nahi. Agama traNa prakAre-AtmAgama, paraMparAgama, anaMtarAgama. tIrthakara pAse sAMbhaLIne gaNadharane svayaM gUMthavAnI pharaja kavie te mAtra varNana karyuM, kavie rAjAne banAvyuM nathI. dharma anAdine che. keI kALa e na hatuM ke hiMsAthI pApa lAgatuM na hatuM. jUTha vagere mATe paNa temaja levuM. sarva kALe dharma, adharma rahyo ja che. nagaranuM varNana ja jANatA hoya tene kavie kareluM varNana dhyAnamAM Ave. jinezvara bhagavAna je svarUpe dharma adharma rahyAM che te jaNAve che. tIrthakara kevaLajJAnI; gaNadhara cAra jJAnI. (mA0 0 7) tIrthakara bhagavAne kevaLajJAnathI jANIne padArtho nirUpyA keInA kahevAthI nahi. artha thakI tIrthakaranuM AtmabaLa, tevI rIte je racanA karI, sUtre gUThayA te koInuM Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM sthAnAMgasUtra 125 anukaraNa karIne nahi. tyAre svayaM racanA che. kopI rAITa . (Copy-right)ne haka laI zake. hamaNuM te ahIMnuM tyAMnuM laIne goThave, goThavyuM temAM haka tema temAM nathI. AkhI-kRti pitAnI hevAthI gaNadharane AtmAgama, avayaMpraNetA. artha thakI tIrthakarone AtmAgama. sUtre thakI gaNadharane AtmAgama. ratimAsAnI prakRtivALAne zo upAya ? gaNadhare aMgapraviSTanI racanA karyA chatAM AcArAMga, sUyagaDAMgamAM te kALa pUratuM vivecana. zaMkAtIrthakara sarvajJa hatA. je kALe je vakhate je prasaMge Ave te zuM kAma na lakhyA? samAdhAna-zaide rAjakanA prasaMgo, jInA vicAre lakhelA che; ApaNane nathI maLyA zaMkA--lakhelA hatA te zA uparathI mAnavuM? samAdhAna-mAMdAne lagIra UnuM Ape te lehI paDe. TADhuM Apo te vAyu thAya. tevA thAo te upAya nahi. badhuM lakhyuM kema nahi? lakhelAnI vAta karazuM tyAre he" karaze. mahAvideha kSetrane hAthI ApaNA karatAM pAMcase gaNe meTe. hAthI jeTalI rUzanAIe eka pUrva lakhAya. TUMkAnI vAta AvI tyAre lakhyuM kema nahi? lakhyAnI vAta Ave tyAre ATaluM badhuM. prakRti ratimAse thaI gaI che. AkhI covIsInuM lakhyuM hatuM. seLa hajAra traNa yAsI hAthI mahAvidehanA. teTalI zahIe keTaluM lakhAya te vicAre. cauda pUrva pahelAM hatAM. atyAre kahe ke lakhyuM kema nathI? lakhyuM kahe te ATaluM badhuM hoya? ratimAsAnI prakRtivALAne kahevuM zuM ? . Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 sthAnAMgasUtra cauda pUrva eTale TUMkI noMdha : TUMkI noMdha cauda pUrva. cauda pUrvane bhaNelA, jANanArA, ane jANe te anaMtaguNa adhika jANe, jyAre kAi anataguNuDIna jANe. neAMdharUpe na heAta te e sthiti Avata kayAMthI ? vivecananAM pustaka na hatAM, nAMdharUpe hatAM tethI eTale badhA pharaka paDayA. pUrvanuM ATalu badhu nirUpaNa magajamAM kema utAravuM ? asaMkhyAta dvIpanI mATI. dareka samudranA pANInA judA guNasaMcAgathI thatA judA judA guNa ane svataMtra guNA, sage thavAvALA guNAnu nirUpaNa kare te eThuM paDe, te badhAnuM saMpUrNa paNe karavu hAya ? AgamA ghaNA TUMkA che. ratibharamAM gadheDA cItaryo temAM kayu aMga nathI ? khArIkarUpe che tethI judAM judAM rUpe jANavAnI muzkelI. pahelAMnA aMgAmAM eke vastu. cheDI devAmAM AvI nathI. vizeSaNavALA raMga che tema vizeSaNavALA ; mahAvrata che ga gaNadhara mahArAja vargIkaraNa karatAM pAMcamA ThANumAM pAMca mahAvratA kahe che. mahAvrata sathA viratine age che. va zabda rAkhIne lIdhe, kALo raMga melIe. raMga. nAmane kAMi raMga nathI. vizeSaNavALA raMga che. kALo raMga, lIdhe raMga che. raMga sAmAnya jAti.' 'lIle, pILe| nAmanA padArtha judA nathI tema mahAvrata nAmane judo padArtha ja nathI. prANAtipAMtaviramaNa mahAvrata che. temAM mahAvrata e vizeSa tarIke che.' raMga nAmanA judo padArtha nathI. pAMce raMga lIleApILA raMge. te rIte mahAvrata nAmane judA padArtha che, temAMthI prANAtipAtaviramaNa vrata nIkaLyu tema te nIkaLyAM nathI. paMca macA lakhyuM temAM mahAvrata pAMca prakAranA che tema lakhyu + = ' .. vyAkhyAna Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] - sthAnAMgasUva 127 nathI paNa pAMca mahAvrata che ema lakhyuM. pAMca varNo-lI, kALa , vagere. jyAM sAmAnya dharma judo na hoya, tyAM prakAra kahevAne vakhata AvatuM nathI. jyAM sAmAnya dharma judo rahI zakate hoya tyAM vizeSa dharma ja kahe paDe che. . UlaTuM samajAvavAnI buddhi te pApa jema jIva be prakAranA trasa ane sthAvara tema paMvide maLe patta na kahyuM paNa paMgha mAthA pannatAM kahyuM temAM paNa anukrame paheluM--e paheluM prANAtipAta viramaNa mRSAvAdane paheluM rAkhIe te keTalAka pUrvasamA para na dha: () kahe che. A dAbaDI kALI che. jagate jANyuM. koInI marajI lAla kahevAnI thaI temAM pApa kayAM thayuM te samajAvaze? belanArAnI je marajI thAya te mate bele. pApa zAmAM? "kALI mAM pApa, lAlamAM pApa, ke "che mAM pApa ? pApa zemAM ? padArthanuM svarUpa je che tenAthI UlaTuM bolavuM te. UlaTuM samajAvavAne mATe padArtha je svarUpe hatuM tenAthI UlaTuM samajAvavA mATe bo. je vastu aMdara kALI che, chatAM pote lAla samaye; bIjAne lAla samajAvavAnI buddhi te "pApa". lAbhAMtarAyanA udayamAM laI je te pApa cArI zuM pApa? A vastu ahIM mUkI hatI, jamanAdAse uThAvIne guMjAmAM melI zuM pApa ? pApa zAmAM hAtha aDADa temAM, ke guMjAmAM melI temAM? ke uThAvavAmAM ? pArakI mAlikI bIjAne lAbhAMtarAyane pazamathI maLelI cIja tene lAbhAMtarAyanA udayamAM laI tene aMge "pApa". enI mAlikI teDI pitAnI mAlikImAM lAvavI.. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [anyAna 128 thAnAMgasUtra [ vyAkhyAna prANAtipAtanI virati vagara mRSAvAdanI virati na hoya jIvanA anaMtA guNa, temAM jJAna nAmane guNa. asaMtujJAna-kALI che chatAM lAla. eka padArthane viparyAya temAM meTuM pApa lAge. vagara kAma bane paNa pApa lAgyuM. anaMtamA bhAganuM eka palaTAvavA gaye temAM cakSu, ghANa, sparzana vagerenuM jeTaluM jJAna che tene mArI nAkhavAvALAe cUre karyo. je je jIvane je jJAna zakti maLelI che tene cUro karyo-ekI sAthe cUro karyo. prANAtipAtavirati na levAya, ane mRSAvAdavirati levAya te gaI kAlavAre dAkhale Avaze. svastrInA paccakhANa Apa A sajajanI sabhAmAM zebhe nahi. tema prANAtipAtanI sarvathA virati karyA vinA mRSAvAdanI virati karavAvALo sabhAmAM zebhe nahi. tenA vagara mRSAvAdanI virati e phatara khAMDavAM . pitAnA prANane nAza sarva jIvone aniSTarUpa. (kadAca jUThuM keI vakhata keIne vahAluM thaI jAya) mokSanI vacce kharekhara ADI AvanAra hoya to krUratA ja che. kUratA e caMDalaNanI dIkarI che. te Ave te vakhate ke jAtanuM bhAna rahe nahi. ITa laIne pitAnuM mAthuM pheDe. je kUtA satyAnAza kADhI nAkhe te kuratA baMdha na thAya te pachI mRSAvAdavirati vagere phetarAM khAMDavAnAM che. tevI hiMsAnI virati karyA vinA mRSAvAdanI virati kare te bhale virati rUpe virati hoya, paraMtu pherA khAMDavA jevI che. bakarI kADhatAM UMTa peThuM zaMkA-anaMtA tIrthakarane gaNadhare e je kama rAkhe temAM have eka vadhe. bakarI kADhatAM UMTa pesI gayuM. nakkI karavA gayA kama. mahAvratavALAne paheluM uccAravAnuM che, uccA Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM ] sthAnAMgasUtra 129 rAya che paNa zrAvakanA aNuvratAmAM karoDo bhAMgA karyA che te keImAM pahelA vrata vagaranA bhAMgA che. pachI enu zuM karaze ? pahelA sivAya khIjA levAya te ucita gaNA che ? tame sAdhue kAMI gunegArI karI ke tamAre te niyama, temane niyama nahi. zraddhAvALA cheDavAnI IcchAvALA che mahAnubhAva ! ene zraddhAmAM niyama na hoya. prANAtipAtaviramaNu mAnyatA, pAMce mAtamAM thavI joIe, hAvI joie, paNa azakti, AsaktivALe. kherIne cheDa ne? kahe bairInI Asakti che. tapasyAmAM azakti. cAlavAmAM akita. paise cheDavAmAM paisA gaLe kheDA che! kaheA, Akita. tyAMnA mehu chUTatA nathI. nimatvabhAva thatA nathI. ati-Asita che tethI karI zakatA nathI, paNa karavA lAyaka che. 'mRSAvAda' aMzanAza, hi'sA' sarvanAza deza thakI virati gRhasthAne hoya. sAdhudhamAM raMga heya, virati azakita-Asakitane lIdhe na le, tethI aDacaNu AvatI nathI. paheluM mahAvrata hAya, sarvathA prANAtipAtathI virati, khIjA khadhAM ghAsapusa. mRSAvAda-anaMtA guNa che temAM eka jJAnaguNu. eTale eka aMzanA viparyAya karavAnI buddhi. paNa hiMsA e te sa guNanA nAza karanAra che. Ama haiAvAthI hiMsA e mahApApa emAM navAI zI ? e pahele nakhare AvavuM joie. eka cIjanA aMtarAya UbhA kare te 'pApI' te sarva guNAnA nAza kare te mahApApI kema nahi ? mRSAvAda pAparUpa che paNa hiMsA jabarajasta pAparUpa che. pahele prANati pAtu rAja khelA che te pahele kema? A ja kAraNathI ane - Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna e ja kAraNathI paheluM mahAvrata prANAtipAta viramaNa kahyuM. zaMkA-je tema che te tene badale prANavadha, hiMsA. jIvavadha kema na vAparyA? samAdhAna-gaNadhara mokSanAM bAraNuM UghADavA beThelA che. tethI daravAnI nItine aMge prANAtipAtaviramaNa mUkyuM che. vyAkhyAna 10 sUtrakAra mahArAjA pAMcamA gaNadhara sudharmAsvAmI bAra aMganI racanA karatA thakA pahelAmAM AcAranI, bIjAnI aMdara vicAranI vyavasthA karyA chatAM sarva kAlanA AcAra, vicAronI sAdhumAM tAkAta AvavI joIe, te Ave te zAsana sarva kAla vatI zake. anya matanA AcAranuM parivartana je na batAve te kALe kALe AcAre anya matamAM pharatA gayA. anyanA julama ddhanI sAmA laDAIo karI, tabiMduthI himAlaya sudhI-je kaI bauddha hoya tenI katala karI nAkhavI. A deza talavAranA jore hAthamAM le. - zaMkarAcArya pharatA pharatA jagannAthajI gayA. tyAre jagannAthajInI mUrti avaLI thaI. tyAre zaMkarAcArya bolyA-aizvaryanA madamAM mAte thayela che. mArI avajJA kare che, paNa dhyAna rAkha bhUlI gaye ke zuM? je vakhate bauddho sAmA paDelA te vakhate meM tane TakAvya. bauddhonI sAthe lekee keTaluM beDayuM haze. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 dasamuM] sthAnAMgasUtra pachI thAya tyAre buddha e amAro avatAra che. je bAju havA thAya e bAjune dharma laI le, tema jaine sAthe laDavAmAM bAkI na rAkhI. haritanA sAmAno na jJanamaMti-ATaluM jeno sAthe kheDyuM pachI thAkyA tyAre kahI dIdhuM ke zivajInI mAyA che. anya, upadeza dvArA vadhArA nathI - jena sivAya bIjo eka paNa mata upadeza dvArAe vadhavA - pAmyuM nathI. jenI sAthe pUruM kheDayuM, ane na phAvyA. tyAre amArI zivajInI lIlA che ema kahI nAkhyuM. miyAMne mahAdevane na bane to pachI mahAdevane mahamadane banI zake nahi. chatAM alepaniSada kahI nAMkhyuM. jamAne thAya temAM bhaLI javuM. puNya pApa avasthita vastu che. jamAne cAhe tema palaTe chatAM vastusthiti hoya te rahe. te palaTAya nahi. jamAna palaTAye prarUpaNuM na palaTAya jaina dharmanI eka ja sthira vAta che. je vastu kevaLajJAnathI nihALI te ja bhagavAne nirUpaNa karI, temAM cAhe teTalA jamAnA jAya paNa pheraphAra paDe nahi. amuka vastu jUTha e dharma hoya evuM vakhatanA vAyarA jevuM thAya nahi. cAhe yuge, sadIo - vagere cAlyA jAe. je tattvasthiti, temAM kAMI paNa prakAre pharaka paDe nahi. arthanI apekSAe dvAdazAMgI zAzvatI. je artho RSabhadevajIe kahelA te ja artho mahAvIre kevaLajJAnathI jANune kahyA. baMne vacce moTA aMtaro chatAM tatvane bAdha Ave nahi. pratyekabuddho, svayaM buddhonuM jJAna bhakta, mahA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna videhamAM, sarva kSetra, sarva kALe sarakhuM rahe. samayanA vAyarA lAge nahi. je jamAne be aDhI hajAra varSane temAM sthiti palaTI jAya te palyopama-sAgaropamamAM palaTatAM palaTatAM nAmanizAna na rahe. je zAstra vakhatanA vAyarAnI peThe pharatuM heta te beThuM thaI jAta. jaina zAsanane aMge covIsI, vIsI, utsarpiNa, avasarpiNI, kaI kALa, kaI kSetra hoya te temAM AnA siddhAMtane palaTAvAnuM nathI. mahAvata eTale zAsanane staMbha - AcArAMgathI AcAranI, sUyagaDAMgathI vicAranI maryAdA ' bAMdhI, te sarva kAlanI karavA mATe sthAnAMganI aMdara vagIkaraNanI jarUra che. vargIkaraNa eTale eka vastune judA judArUpe vaheMcavuM. vaheMcavAthI rahelI khUbI khyAlamAM Ave. vargIkaraNa mATe trIjuM aMga. e aMganA pAMcamA ThANAnI aMdara gaNadhare prarUpaNA karI ke pAMca mahAvrato. gharamAM nAnAM chokarAM gAdI AgaLa beThA heya, bApa, gaThaDI kADhe, jovA mAMDe, chokarAM kahe-zuM dhaMdhe laI beThA che? bALakanI draSTi gaThaDImAM nahi; cA pIvAmAM, khAvAmAM che. tema jyAM sudhI UMDA na UtarIe tyAM sudhI mahAvrata zAsananA staMbharUpa kevAM jarUrI che, e mAlama na paDe, UMDA UtarIe tyAre deva, guru, dharmatattva mahAvrata upara ja che. ema mAlama paDe. . bIjA kude kema? hathiyAra dhAraNa kare tene "kudeva' kahIe. kAraNa hiMsAnI saMbhavanA. strI pAse hoya te "kudeva gaNIe. kema ? mahAvratavALA nathI. brahmacArI nathI. mahAvratavALA nathI eTale sAdhu nathI. tethI mekSa nathI. kAraNake sAdhunA veSamAM mekSa che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamuM] sthAnAMgasUtra 33 gRhaliMga siddha bolanAre svaliMga siddha zabda khyAlamAM le A prazna-gRhasthalige mekSe gayelA che ke nahi ? te pachI veSa upara zuM tatva che? samAdhAna- sthaliMge siddha kahyA. tenI pahelAM svaliMga kahyuM. "svaliMge siddha eno koI artha karIza? siddhano adhikAra cAle che temAM svane artha zuM? kaye artha le? siddha thavAnuM je "sva" zabdathI siddha thavAne arthe Ave to e artha tha ke siddha mahArAjAnuM liga. pahelA zabdamAM siddha mahArAjanuM liMga che te zAstrakAre kahyuM, te kema dhyAna bahAra jAya ? je gRDiliMga sudhI pahoMcavA jAya ane svaliMgane artha na AvaDe teno artha zuM? gaNadharee, tIrthakaree, kevaLIoe kahyuM ke mokSanuM liMga veSa. te pachI AmAM mekSa kahe che? are zAstrakAra kahe che te te juo. joDe pada che. anyaliMga eTale AMdhaLA, ajANyApaNuM anyaliMga-anya" eTale bIjuM. tenAthI bIjuM? siddha thavAnu liMga tenAthI anya-bIju liMga. je tema che te ajANya. sIdhe raste cAlI gaye. hate gADe, moMmAMthI sAruM nIkaLI gayuM. te pachI kaI ajANyA, gAMDA ke AMdhaLA thavA mAge kharA? kaI rastA upara Ave tethI kAMI te mAgatA nathI. raste AvavAnuM kAraNa AMdhaLApaNuM nathI. AMdhaLAne mArge AvelA dekhIe chIe, chatAM samajIe ke AMdhaLApaNAnuM, ajAyApaNAnuM kAma UMdhuM vALavAnuM che. aliMga eTale mokSane UMdhuM mAranAra anyaliMga-saMsAramAM gumAvanAra-mekSanuM UMdhuM mAranAra, temAM Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna te kAI siddha te AMdhaLAnuM raste AvavuM-gAMDAnu sArUM melavA jevuM che. kadI sArA zabda gAMDAnA mukhamAMthI nIkaLI gaye hAya tethI kAI gAMDA thavA icche nahi. te pachI zAstrakAre kahyuManyaliMga-A raste sa MsAramAM rakhaDI maravAnA che. meAkSathI UlaTa che. ema kahyuM chatAM anyaliMga siddha e zabdo kahyAM tene kaI gatAgama na huMya te pakaDe che. gAMDAne mAM sArA zabda AvI gayeA tethI ? tu gAMDA thavA mAMge che ? nahi. kAraNa ? saMbhava nathI. tevI rIte kAIka khanI jAya. tethI tItha kareA kahe che ke anyaliMge siddha kaIka ja mane. anyaliMga meAkSanuM ziMga nathI prazna--apaliMge siddha teA thAya che ne ?. svaliMga zuM karavA pakaDI rahevuM? samAdhAna gAMDAne mAMe keI vakhata sArA zabda nIkaLI jAya che te DahApaNane zA mATe pakaDavuM? tenA jevA te prazna che. gAMDApaNAmAM sArA zabda te acAnaka nIkaLI gayA che. tema mekSanuM kAraNa te svaliMga ja che. keI vakhata anyaliMgamAM thaI gayA . tethI anyaliMga kAraNa nathI. anyaliMga meAkSanuM liMga nathI, tema tIrthaMkara cAkakhu jaNAve che, chatAM ene pakaDavA jaIe te ApaNA jevA mUrkha kANu ? gRhiliMga eTale gRhasthapaNAnuM liMga. jene tIrthaMkarA ghara cheDavuM jarUrI gaNyu hatu tevAe e gRDasthaliMge siddha kahyA che. . 7 gRDasthaliMga kayu ? A che cAre gatimAM bhaTakavAnuM sthAna gharamAM beThA zu kalyANu nathI ? AvuM kahevAvALAoe saMsAranA ArabhamabhArabhane gaNutarImAM lIdhA nahi. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamuM] sthAnAMgasUtra 135 gRhasthapaNunAM be varSa mahAvIranI evI utkRSTa sthitie vartaNuka hatI. rAjakumAra heya, be varasa snAna kare nahi te zI sthiti thAya? gRhastha paNamAM rahevuM-sAdhupaNuM le te judI vAta. amArAmAM ne tamArAmAM pharaka rAtadahADAne. tamArI daSTie gAMDA. tamAre paise bhego kare, amAre te jevuM ja nahi. duniyAmAM paisA pheke tene gAMDe gaNIne heppItAla (Hospita)mAM laI jAo. tamArAmAMthI UghADA mAthe bajAramAM phare te mazANIA gaNe. ahIM pahelethI mAthethI utAryuM. tamArAmAM jeDe na pahere te kaMjusa. ahIM jeDA pahero te lAMchana khAna, pAna, vastra, pAtramAM vicAro ke gAMDAnI nizAnI te ja amArI. tame bairI na che te dezadeza phare, amAre hoya te sire. tamArI amArI joDI na maLe. tamArI apekSAe pUrepUrA gAMDA chIe. tame hajAmata vadhAre te? lAMchana. melAmAM, lUkhuM khAvAmAM, upavAsa karavAmAM amArI zebhA. tamane lAMchana. rAjakuTuMbamAM rahevuM, rAjakumAra, gharamAM rahevuM-be varSo sudhI snAna na kare te kayI sthiti ? pitAne nimitte kareluM na khAvuM e kayI dazA? AvI dazAe rahyA. gharanA keI kAmakAjamAM bhaLyA nahi. rAjakAja sarakhA upAdhinA kAraNomAM nirALA rahe. AvuM chatAM bhagavAna mahAvIra bhUlyA ke gharamAM kalyANa mAnyuM nahi ema ne? karbhe zUrA te dhIme zUrAnuM tattva kameM zUra te dharme zUrA-brahmacaryamAM paraNIne pariNativALA rahyA hoya te vANuA. jaMbusvAmI-brahmacarya lIdhA pachI paraNyA. pachI paNa pariNatimAM rahyA te kSatriya ke vANIA? cerene cekIdAro vANIAe banAvyA. kame zarA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te dharme zUrA e bevakuphenuM vAkya che. pApImAM pApI thaye heya te paNa tene pratibaMdha devAmAM saMkecAvuM nahi. zauryane aMge lAyakAta hatI. eMjInamAM deDavAne vega che. Ama pheravaza te Ama deDaze. karmane zaurya che tene keLavI levA mATe vAkya che, paNa kamavALAne vadhAravA mATe vAkya nathI. gRhasthapaNumAM kalyANa nathI mULa vAta para Ave. mahAvIra be varSa sudhI Ama rahyA. na to naMdIvardhana belyA ke gharamAM rahe che tAruM kalyANa che. traNa jJAnanA dhaNI AvI rIte rahevAvALA mahAvIra ema mAnavAvALA na hatA ke gharamAM rahevAthI kalyANa che. kAMtika devee, naMdIvardhane, zAstrakAroe gharamAM kalyANa na rAkhyuM. gharavALe, ghara vagarane ema bheda mAnyA. cArAmo, gArIyaM pavarUpa mahAvratanI kiMmata dhyAnamAM AvI hoya te jhaverIne chekare samajaNuM thAya te kahe bApA, pelI gaThaDI AvI che te juo te kharA-cA dUdhane na saMbhAre. evI rIte jaina zAsanamAM praveza karanAra samaje ke tIrthakarane aMge deva paNuM raheluM te mahAvratone aMge. jhaDapaNe kalyANa nathI. deva hathiyAra strI vagaranA joIe prazna--taravAra hAthamAM hoya tethI atyaMtara AtmA bagaDI gayo? hathiyAra rAkhe te kudeva evuM nahi. bhAvanA cekakhI hoya, hAthamAM hathiyAra heya, hathiyAra mAtrathI kudeva kema mAnyA? pRthvIcaMda guNasAgara-je khuda strIne hastameLApa kare che, te vakhate paNa kevaLajJAna TekAtuM nathI. te strInI mUrtie kevaLajJAna kayuM kema? Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamuM] . sthAnAMgasUtra 137 samAdhAna-strIne rAkhavAvALAne AtmA sAthe mAnI laIe, te paNa mahAvratanI virUddha cihna hoya eTale ArAdhyapaNAmAM Ave nahi. AthI devane aMge ArAdhyapaNuM UDI gayuM. deva evA mAnavA ke jene hathiyAra, strI na ja hovAM joIe. strI Adi niSedha, kudevanA niSedha mATe leDhAnA khIlA (hathiyAra)thI kAma che ke AtmAthI kAma che? AtmA sAthe kAma che ema te cokkasa ja che. tethI jeTalA hathiyAra vagaranA te badhA devanI lAInamAM che ema mAnatA nathI. jeTalA strI vinAnA te badhA deva ema nathI. hathiyArane abhAva e kuMdevatvanA abhAvane jaNAvanAra che. paNa sudevapaNuM jaNAvanAre nathI. hathiyAra na hoya tethI sudevapaNuM AvI jatuM nathI. te pachI A badhA sudeva ne? rastA para UbhA rahIe te seMkaDe be hathiyAravALA nIkaLe. tamAre pakSe vAMDhA, vidhura, strI vinAnA te badhA to deva ne? ema nahi. hathiyArane abhAva e kudevatvanA abhAvane jaNAvanAra. sudevatva vItarAgatAne-sarvajJatAne lIdhe che. mekSamArgane raste mahAvrata ja . sudevatvamAM AvatAM kudevatvane viccheda kare che. strIne, - hathiyArane abhAva che te mudevatvanA abhAvane lIdhe. hiMsakapaNe na joIe, abrahmacAripaNuM na joIe te sudeva mAnI zakIe. te devatvane AdhAra? pAMca maDAgrata upara. gurUtatvane aMge paMcamahaMyadhAmAM kahevuM paDe. dharmatatva-traNe tatvamAMthI kaI - tattva kaMthArita mAnavuM haze te mahAvratanI saraNae javuM paDaze. gaNadhara, tIrthakara sarakhA samartha puruSoe mokSamArgane raste mahAvratanA aMgIkAra tarIke dekhyuM hatuM. je na dekhe Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hota te pite uccata nahi... . . . ' zaMka-gaNadharee pite mahAvrata zu kAma lIdhAM? samAdhAna-e mahAvrata sivAya, akicana paNa sivAya koI paNa prakAre mokSanI prApti nathI. samajaNa sivAya sArA zabdane uccAra nathI, chatAM koI vakhata aNasamaje sAre zabda bolI jAya che. jyAM mahAvrata tyAM ja mela : , , : leTAnI khIlIvALI nAva tAre te pratApa lAkaDAne khuda mahAvratanI pariNati laIe mahAvratanI pariNati sivAya kaImekSe gaye. nathI. samyagdarzana, jJAna, cAritranI pariNati sivAya mokSa thaI zake nahi. pANImAM nAvaDuM nAkhyuM. ATalI badhI khIlIe che tArI ke nahi? kahejo ke huM tane che kema nahi? najare te juo che. leDhAno jaththo hoya te tare che? lo tayuM kharuM paNa pratApa kone? lAkaDAno. leDhAne svayaM svabhAva nathI. . . . . . - anyaliMge chatAM mokSe jAya te te pratApa mahAvratane strIonI sAthe kriIDA kare, ane kevaLajJAna pAmya e koI divasa dekhe bahArathI badhuM heya paNa. aMdarathI A . naMhivALI sthiti hoya te kevaLajJAna pAme. jema nAvaDImAM bIlA che te bhArarUpa khIlA sAthe nAvaDI sAthe pAra UtarI gaI. gRhasthapaNuM DUbADanAra, banAra. aMdara rahelA mahAvratane lIdhe tarI jAya . . . . . . . pAMca mahAvrate che tayathA-A ja anukama. keI pAna- pUrvI, anAnupUvI bhale jIpamAM hoya, paNa A mahAvratanI aMdara pazcAnupUrvI, anAnupUrvI kAmanI nathI. pUrvAnupUrvI kAmanI. tethI Aja anukame. bIje nahi. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamuM] sthAnAMgasUtra 139 mRSAvAda viramaNa eTale seyanI cerI | - bIjuM mahAvrata eTale zuM ? anaMtA guNamAM eka guNa temane eka anaMta bhAga, tene palaTe karavAnI dAnata. temAM pApa gayuM te AtmAne jIvanathI mAryo te keTaluM pApa thayeluM anataMjJAna, thavAnuM jJAna teDI nAkhyuM jIvana teDI nAkhyuM, tene baMdha na karIe tyAM sudhI gaThaDInI chuTTI ne seyanA segana. tame mRSAvAdI, eka AtmAnA anaMtA guNe, temAM eka guNa temAMne anaMta aMza. ATaluM kahIne gaNa kahI nAkhyuM. mRSAvAdaviramaNane saiyarUpa banAvyuM. utsava anaMta saMsAra vadhAre... * - hiMsAnI pratijJA na karI hoya tyAM sudhI mRSAvAdanI pratijJA zobhatI nathI. tethI prANAtipAta viramaNa prathama rAkhyuM. hiMsA karavAvALa hiMsAthI anaMte saMsAra ekI sAthe na upArjana kare paNa jo huM bolanAre jinezvaranA vacananI sAme usUtra bele, usUtra belanArane samyakatvane nAza pAmeluM samyaphatva, pAmele dharma nAza pAme, eTaluM nahi paNuM anaMta saMsAra utsavanuM bhASaNa samyakatvane nAza karIne besI rahetuM nathI, paNa anatA saMsAra sudhI mArgane joga maLavA de nahi. - je buddhizALI che te prANa tyAga thaI jAya to paNa usUtra bele nahi. . . . " jUThuM choDavuM te seya tarIke ke gaThaDI tarIke ? jarA vastu samaja. A vastu kALI che tene pILI kahI dIdhI. AmAM anaMta saMsAra ne bedhine nAza karI zakaze khare? tIrtha kare kALI dekhI che tene pILI dekhIe te tIrthakara virUddha kharuM ne? kALIne pILI kahIe te vakhate usUtra khaDuM ke Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nahi ? Ane usUtra mAnavuM ke nahi? je vastu che te rUpe sUtrakAre kahI che. enI virUddha belavAmAM AvyuM te sUtra virUddha thaI gayuM-te usUtrabhASI-anaMta saMsAra thaI gaye. samyaphavane aMge prarUpaNIya padArtha temAM jinezvaranA vacanane anusarIne vartavuM che. ninAnnara tai e tatvanI pratIti che, prarUpaNAne aMge juM huM bolavAmAM Ave te "usUtra". te sivAya bIjuM vyAvahArika je "mRSAvAda te mRSAvAdane tyAga na heya. usUtranI vyAkhyA jamAlinanuM nirUpaNa kare che ne kahe che ke mahAvIre kahyuM tevuM nahi. kahenArane uDAvI dIdhA. jIva, ajIva, jIva kahevA te judI vastu che, kALIne pILI vastu kahevI te judI vastu che, je mokSane aMge AdaraNIya tarIke gaNavelA padArtho, AcAre, prarUpaNAne aMge niyamita karelA padArthomAM virUddha bele te "usUtra". aDhAramuM pApasthAne eka bAju * ne bIjAM badhAM eka bAju * mRSAvAda ane mithyAtva Ave te anaMta saMsAra thAya. ekaluM mRSAvAda Ave te anaMta saMsAra na thAya. tattvaviSayaka, tIrthakarane kathana viSayaka, sUtro virUddha bolavAmAM mRSAvAda joDe ' mithyAtva thAya, be thayAM te anaMta saMsAra; be na thAya te anaMta saMsAra nahi. gujAmAM be rUpiyA che. keIe mAgyA. vicAra thaye nathI ApavAtyAre kahyuM "nathI. A ekaluM mRSAvAda. palaTe khAya to toDI nAkhe hiMsA sarva prANane nAza kare che. mRSAvAda ane mithyAtva Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamu sthAnAMgasUtra 141 anaMtAnuaMdha kare che. anatAnubaMdhI anaMtA janmA khaMdhAve. zakA--tyAM sudhI mekSe javAnA nathI te nakakI thayuM ne? samAdhAna--ana te mAMdhyA khare, paNa pariNAmamAM teADI nAkhyuM, anatAnuSadhIe svabhAve anatA dhALye, teADI naMkhAvye. utsUtra khelavAvALAne anatA khaMdhAya, palaTo khAya te tADI nAMkhe, geAzALAnA palaTo gauzALAe palaTA khAdhA. jinezvara upara maLavA mATe jAhera tarIke tenevezyA sUkI, ghAtakI, krUra hateA. aMdarathI palaTA khAdhe. DhuMDhIAne dAkhaleo laie. aMdarathI jANe pratimAjI sAcI che. bIjo (tuDhIe) nathI ne ? jo na heAya te kaheH che te sAcI. peAtAnI peDhI cAlu rAkhavA, bhakatAne rAjI rAkhavA, kahevu paDe ke pratimA nakAmI. geAzAlA--badhA samudAyamAM khelI devu; meM tamane avaLe raste deravyA. huM tUke. vicAra kare| maratI vakhate kayI sthitie caDhave haze? chellI dazA che, maravAnI aNI upara che. prAyazcitta lIdhu. kAI na kare tevuM karyuM. mArA page deraDI khAMdhajo, kUtarAnI peThe ceAryAsI cauTAmAM DhasaLo. mahAvIranA traNa lAkha enA agiyAra lAkha hatA chatAM pUrAveA maLate nathI. zrAvastInAM ceAryAsI cauTAmAM DhasaLajo, bajAra vacce apamAna eTale zuM? ceAryAsI bajAramAM DhasaLe tee macAvanA rastA. bhatA bevaphA thaI gayA. rAjakAraNamAM kAlanA mitra N AjanA zatru. pe|te kahe che ke Ama kholo. geAzAlA pApI, duSTa, ajina chatAM jinapaNe jaNAvanAra, AvA zabdonI Tela pADo. kaI sthitine palaTo. potAnA zabdonI Tela. A huM Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kahuM chuM ne kaheje. zalA sarakhe kaTTara virodhI. pariNAme palaTAvALo thaI gaye. jamAlie palaTe na khAdhe.. utsava sivAyanuM mRSAvAda seya jevuM.... " have mULa vAta para Ave-sUtrakAree jaNAvelA deva, guru; dharma, AcAra, ta, naye, nikSepa, jIvAdikanuM jaNAveluM svarUpa-Ane aMge viparIta prarUpaNA thAya te bIjuM ane aDhAramuM maLe. te maLyuM anate saMsAra thaI jAya. Ane aMge nahi hoya te mRSAvAda mAtra seya jevuM gaNAya. eka viparIte be pApa-sthAnaka sarva dravya ne sarva paryAyane aMge samyakatva vyApaka che. eka paNa paryAya, dravyane aMge viparIta prarUpaNA karavAmAM Ave te badhA be pApasthAnakavALA che. bIjuM mRSAvAda, aDhAramuM mithyAtvazalya be pApasthAnaka. . mAnyatAM pAMca chanI, bolavAmAM bhale nathI bolyA. jyAM aMta:karaNanI pratIti tattvAdikane aMge avaLI na thAya, tyAM mRSAvAda. A che ja jUThuM tyAM mRSAvAda ane mithyAtva: te manamAM hoya tevuM bolI de te pApa vadhAre ke manamAM che bIjuM ne bolI de bIjuM zuM zraddhAno palaTa thaye te vadhAre. ' utsava e sakhyatva ghAtaka mRSAvAda e vataghAta' ' - prANuno nAza e gaThaMDInI corI . - tatva, dharma vagerenI prarUpaNAne bAdhaka na hoya te bolAI jAya te mRSAvAda hiMsA karatAM mRSAvAda nAnuM banAvyuM mRSAvAdamAM kedha, lebha, bhaya, hAsyanAM jUThAM rAkhyAM darzana mehanIya kema na lIdhuM? mehathI thatuM mRSAvAda e mi9tvanA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 dasamuM] . sthAnAMgasUtra gharanuM che. ene sabhyatvanuM dUSaNa che. mRSAvAdanuM jUThuM te soyanuM jUThuM prANone sarvathA nAza karanAra gaThaDInuM jUThuM. marane artha amara : . mahAvIra bhagavAnanA samavasaraNamAM bhagavAna vagerene chIMka AvI. devatAoe kahyuM, mara vagere. bhagavAnane khulAso pU. zreNikane jIvate rahevAnuM kahe, tamane mara. mahAvIre khulAso karyo-jIvuM chuM tyAM sudhI baMdIkhAnAmAM chuM, pAMjarAmAM chuM. marI jaIza tyAre kedakhAnAmAMthI chUTIza. "marane artha amara karyo. hiMsA keIne mekSa denArI thAya. ? : hiMsaka na bace hisya bacI jAya.. " ke baMdhaka muninA pAMcase ziSyane pIlI nAkhyA. te mese gayA. hiMsAnA jhapATAmAM AvelA mese jAya che. jenI hiMsA thAya te mele jAya. paNa mRSAvAdanA, jhapATAmAM AvyuM te rakhaDI maravAne. kahe mRSAvAda halAhala jhera. hiMsA karanAre na bace, maranAre bacI jAya.. . . . cerIne prathama sthAna na hoya 'hiMsA svabhAve sarva prANane nAza kare. mRSAvAda dharma saMbaMdhI Uthalo khavaDAve. hiMsA te gaDhaDInA gunA jevI. mRSAvAda e samayanA jevI. hiMsAmardanI pika; mRSAvAda bairInI pika, adattAdAna pADozInI pokA, hiMsA AkhA AtmAnuM nukazAna karanArA mRSAvAda AtmAnA guNonuM nukazAna karanAra. adattAdAna bahAranI vastune pheraphAra karanAra che. mATe huM hiMsA karatAM, jUTha karatAM cerIne prathama sthAna apAya nahi. brahmacaryanuM prathama sthAna kema nahi? : zaMkabrahmacarya zAsananI jaDa, dharmadhvaja, svarganI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 sthAnAMgasUtra . [ vyAkhyAna sIDI, ene ceAthe naMbare rAkhe, e te enI kiMmata gaI ne? jene dhAraNa karanArane deva, dAnava, gaMdharva namaskAra kare ene ethe naMbare melyuM? ene te prathama naMbare lAvavuM joIe. cAranA bhAgamAM phera kara joIe. bahAra ne chananuM vaccenA bhAgamAM pheraphAra karavuM joIe. samAdhAna-pahelAmAM AtmAnI nukazAnI, bIjAmAM AtmAnA guNanI nukazAnI. trIjAmAM pADozInI nukazAnI. cethAmAM zAsanane, dharmadhvajane, svarganI sIDIne ane AtmAne paNa nukazAnI. temaja pAMcamAmAM-mamatvabhAva e duniyAmAM DUbADanAra che. tethI e ja kama che. vyAkhyAna 11 sUtrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIe zAsananI pravRtti mATe, bhavya jInA hitane mATe aMgapraviNa sUtronI racanA karatA thakA AcArAMgamAM AcAranI ane sUcagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI. te vyavasthA karyA chatAM sarva kALanA sarva prasaMge, sarva jInA sarva vicAre vacanathI na kahI zakAya te bhavya jIvene adhUruM rahe, teTalA mATe kANugaLanI aMdara vagIkaraNa karI dIdhuM-prakArano niyama karyo, eka eka vastu kayI kayI rIte judI belI zakAya, samajAvI zakAya te mATe mULa bheda, peTabhede, bhedAMtara badhuM jaNAvavAmAM Ave tyAre vargIkaraNa kahevAya. tene mATe ThANAMganI racanA karI. #pariziSTa paheluM naMbara (6) juo. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . agiyAramuM] sthAnAMgasUtra 145 : ' ThANugamAM pAMcamA ThANAmAM paheluM sUtra mahAvrata pAMca. temAM mahAvrate eTalA mATe ke sarvathA pApathI virati. pAMca pApathI sarvathA virati tene aMge mahAvratapaNuM. viratine aMge vratapaNuM, sarvathA viratine ane mahAvratapaNuM.. * tavArthakAre jaNAvyuM hiMsA vagerethI viramavuM tenuM nAma "vrata. "vrata' saMjJAnuM kAraNa- - . . prazna-vata" sajJA zA mATe rAkhI? "vrata' zabda bemAM vaparAya che. A karavuM, te nahi karavuM. ekAsaNAnuM vrata karyuM. ekAsaNuM karavAnI pratijJA thaI. eka Asana upara besI khAvuMkhAvAnuM choDavAnuM nahi. vijap paraMvAra belyA-tyAM ghInuM paccakhANa eTale tyAga. paccakkhANa zabda be rIte vAparIe chIe. temAM choDavAnuM joDe levuM paDe che. eka Asane khAvAnuM . niyamita karuM chuM, aneka Asane besavAnuM cheThuM . khAvuM tenuM nAma paNa vrata, nivRtti karavI tenuM nAma "vratI. "vrata zabdathI bhejanamAM ane tenI nivRttimAM. cAhe te dahIM upara rahevAnuM nakakI kare, cAhe te dahI cheDe. . vrata nivRttinA arthamAM . : : : : : samAdhAna-AthI ja tavArthakArane saketa mATe sUtra karavuM paDayuM-vrata" zabda khAvA arthamAM nathI. "vrata' zabda . kevaLa nivRtti arthamAM che. "virati', 'vrata', baMne kahevAnI jarUra na hatI. ahIM karavAno niyama nahi, choDavAne niyama. dezathI je virati kare tene "aNuvrata' kahIe sarvathA 1 hiMsA'nRtasteyAbrahmaparigrahebhyo virativratam , (tattvA0 a0 7sU01) Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna virati kare tenuM nAma "mahAvrata. vicAre ahIM "ANune artha dezathI viramavuM; "mahAne artha sarvathI viramavuM. pAMca mahAvrata-"mahA" eTale sarvathI. eka mahAvratamAM sarvathA nave keTinI virati lIdhI. pAMce AthI trividha, trividha viramavuM tenuM nAma "mahAvrata. sAmAnya moTAnA arthamAM "mahA" zabda lIdho nathI. ahIM mahA, zabdano artha sarvathI viratimAM laI le. zateDajmatI, ( tA. 07 sUga 2) eTale dezathakI virati heya te aNuvratamAM. sarvathI virati heya te mahAvatamAM. AthI sarvaprANAtipAtathI virati tenuM nAma prathama vata'. . . . "tanA', "guttAthI tIrthakaronI chApa tIrthakaree pAMca mahAvrata kahelAM. ema gaNadhara kahe mane tIrthakara bhagavAna pAsethI prajJA-buddhidvArA prApta thayAM che. buddhi hatI tethI grahaNa karyA che. e meM kahyAM che, tethI taMga', "quttA kahIne gaNadhara niyamita kare che ke jinezvara sivAya mahAvratanI prarUpaNa karanAra koI nathI. bauddho vagere anukaraNathI zikSA Adi bole che bedoe "zikSAne nAme A pAMca mahAvrato mAnelAM che. pAtaMjale 'mane nAme A pAMca mahAvrate mAnelAM che. ' jhaverInuM dekhIne baccAMo kAcanA kakaDAne "hIra" kahe che. jhaverI hIrAne sajjaDa pakaDe che, tALAmAM mele che, tema nAnA baccAM paNa anukaraNathI kakaDAne peTImAM mUke che. ' anukaraNa karavAvALA keNa? ' anukaraNa karavAvALo kene kahe? be AdamI A mArI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] sthAnAMgasUtra 147 che. ema kahevAvALA hoya te baMnenA cepaDA jevAya. cepaDAmAM neMdha nIkaLe, ghaDanAra kahe, mAla ApanAra kahe ke Ane ApyuM che tyAre tene mAla che ema nakkI thAya. pahelAM te sUkSma dRSTie vicArIe te "jIva" agara "AtmA' zabdanI utpatti jinezvarathI che. ' padAtha jANyA pachI nAma sthApana sAmAnya niyama che ke padArtha jevAmAM, jANavAmAM Ave tyAre tenA vyavahAra mATe nAmanuM sthApana karavuM paDe. je padArtha jevAmAM, jANavAmAM na Ave tyAre tenA nAma sthApananI jarUra rahetI nathI. ane jayA jANyA vinA padArthonA nAmanuM sthApana karavAmAM Ave te nAma ghaNuM thaI jAya. ' AtmA spazadine viSaya nathI. sarva matavALAne A vAta maMjura che ke duniyAmAM havA e anAjanA kAMTe, zAkanA kAMTe, senAnA kAMTe paNa telavAnI na heya; emAMnA eke kAMTe telAya nahi. havAnA tela mATe svataMtra kAMTe. tema A AtmA sparzana, rasana, dhrANu, cakSu, kSetra pAMca iMdriyamAMthI eke iMdriyane viSaya nathI. AtmA arUpa, azabda vagere kahIe chIe. "AtmA sparza vagerene kAMTe jaNAto nathI. ene mATe kAMTo jude joIe. AtmAne jaNAvanAra koNa? - jyAre AtmAne javAne kAMTe jude che te te kAMTe ka? kevalyane. kevaLajJAna sivAya AtmAne jANavAne kaI kAMTe nathI. IdrinA badhA kAMTA nakAmA. kaivalyane kaTe kAmane. kevalyajJAna phakta jinezvaramAM raheluM che. keI paNa pitAnA devane. alpajJa mAnavA taiyAra nathI. keI cheka mAne DAkaNa kahevA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 sthAnAMgasUtra (vyAkhyAna taiyAra nathI. e temanA devane "sarva manAve. tame tamArA devane "sarva manAve. bajAramAM dukAna mAMDIne bese te badhA mUcha te Ama ja kare che. jyAM rokaDA jokhavA paDe tyAre hAtha kayAM rAkhavo te khabara paDe. sarvajJa paNuM manAvavA badhA taiyAra che te haju vacalA kALamAM te bhramano vakhata raheta. jagatamAM kerTamAM keTalA kese jAya che? lAkha, karaDe. te kesamAM vAdI kahe che huM barobara, prativAdI kaheH huM barobara. keTe nyAya-nirNaya karavo joIe. koIne bemAM sAce keNa che tene nirNaya karavAnI jarUra che. tema jIvoe nirNaya karavAnI jarUra che. vepArI kahe cheH huM sAro mAla ApuM chuM, saMghe ApuM chuM. lenAre tapAsa karavAnI che. vacalA kALamAM jema bajAramAM barAbara masama na Ave, bhIDa na thAya tyAM sudhI hAtha mUcha para rahe, paNa bhIDa vakhate mUcha para hAtha ke rahe che tenI tapAsa kare. AjanA jamAnAmAM atyAre te taraMta nirNaya thaI jAya che. badhAM zAstrane mele, niyAcike, vaizeSike, mImAMsake pitapotAnA devane "sarvasa" mAnyA che. paramANunA jJAnamAM paNa sAcuM ke? : paramANu kone mAnya? e loka (naiyAyika-vaizeSike) kahe cheH bArIkamAM bArIka kaNIyAne chaThTho bhAga, te "paramANuM, be paramANune dviaNuka, cha bhAgathI sAta bhAga kaNIyAnA thAya te sarvajJapaNuM UDI jAya. . . . . . . . . paurANika ne vedAMtika kahe jALiyAnI vacamAM sUryanuM teja AvatuM hoya te vakhate je raja dekhAya tene trIsa bhAga te paramANu". ekatrIsame bhAga thAya to sarvajJa paNuM nahi Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] sthAnAMgasUtra 149 ne? bArIka kaNIyAne sUkSmadarzaka yaMtrathI. joie tA e kareADa agaNeAtera lAkha kaTakA gaNAya. te chaThThA bhAgavALA, trIsamA bhAgavALA saMjJo sarAI javAnA ke bIju kAMI ? eka paramANune ja vicAra karIe te e badhAnI jIbha aMdha, kharI rItIe teA vyAvahArika paramANu ana Mta maLe tyAre kaNIo thAya. 'anaMta' zabdanI mazkarI karavAvALAne paNa uparatuM te mAnavuM paDayuM. have Ithara sudhI paheAMcyA che. spa, rasa, vagerevALI vastune na dekhe te kahe-AtmAne dekhuM chuM te kANu mAnaze? - paramANunu jJAna kheATuM hovAne lIdhe emanuM sanapaNu khATu' thAya. anyanI paramANunI thiyarI dhAi nAkhavAnI 1 pANI kema khane te jAhera vAta na hatI. atyAre te hAiDrojana, ekisajanathI pANI ane che. e havA bheLI karI pANI karI devuM. e havA kADhI le teA pANI UDI jAya. have vaizeSika, naiyAyikAne kahe ke tamArAM zAo dheAkhIne dhAvA Ape. emanA niyama hatA ke jalanA paramANu jalamAM rahe, paramANurUpa jala nitya, nitya mAnavAvALA chekarAnA prayAgamAM ja paTakAI gaMthA. cAre jAtanA pRthvI, agni, vAyu, tejanA paramANu judA, nitya. e paramANunI nityatAnI thiyarI (Theory) pRthvIne paramANu anAdi kALathI pRthvIrUpe rahyo che, raheze. A temanA mata. hAiDrojana, ekisajanathI pANI karI do, ene judA pAdI do te kayAM jAya ? paramANunI thiyarI dhoi nAkhavAnI, audArika vaNA cAhe "ekedriya vagere pRthvIkAya vagerenA puddagala hAya. paramANu mAtra eka vaNA rUpe rAkhyA. audArika * . ' Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pudagalanI eka vargaNa rAkhI. tIrthaka sarvajJa hovAthI jANIne kahI zakyA sUyagaDAMgajImAM pANInuM svarUpa jaNAvatAM lakhyuM vAyu upAdAna, vAyu nimitta. kemanuM? apakAyanuM. e nAgAbAvA kayAM yaMtra laIne pharyA haze. tIrthakarane paheravAnuM pUruM vastra paNa na hatuM. te kyAM leboreTari (Laboratory) laIne beThA hatA ke pANIne aMge nakkI karyuM che ke vAyu upAdAna, vAyu nimitta-kAraNa che. emanAmAM AtmAnuM jJAna hatuM tethI jANI zakyA ane jagatane kahI zakyA. paramANunA dRSTAMtamAM ja sarvapaNuM e lekenuM saLI gayuM. je spardhAdinA jJAnamAM nathI TakatA ' te arUpI jJAnamAM kaNAthI Take ? se vakhata dIvAsaLI saLagAvI. so vakhata agninA jIve utpanna thayA. mULa vAta e che ke-paramANunuM jJAna bIje ThekANe satyarUpe raheluM nathI. vAyunuM jJAna keI paNa jagyA para satyarUpe raheluM nathI. zabdane AkAzane guNa mAnIne cAlyA hatA. e zabdane sparzavALa mAna, te jena sivAya bIjA keIe mAnyuM nathI. rUpa, rasa, vagerenI jALamAMthI na nIkaLI zakayA te pachI zabda-rUpa vagaranI cIjamAM AtmAmAM zI rIte pahoMcyA? : - | maMDAe kahyuM A bhelI upADI lAvuM. bIjAe-tArI keDa te je. pariziSTa paheluM naMbara (7) juo. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] . sthAnAMgasUtra 151 sAyansathI sAbita thayeluM pRthvI : . : AdinuM jIvapaNuM jene eja mAneluM che je jaDanI jALamAMthI nathI nIkaLatA te paramANu, pANI, havA, zabdanA svarUpamAM TakI zakatA nathI. jenuM jJAna cAlatuM nathI te AtmAnI vAta zI rIte karI zake? jeo paramANu, pANI, havA, zabda evA jaDa padArthonA svarUpamAM jANatAM jakaDAI gayA, nIkaLI gayA te arUpa vagere AtmAne zI rIte jANavAnA? tIrthakare ja AtmAne jANe. sarvajJa te ja che, paNa vanaspati e jIva che. pRthvI, pANI, havA e paNa jIva che. e zabdo bicArAne bhayaMkara lAgatA hatA. tenI jagyA para vartamAna jamAnAmAM vanaspatinuM jIvapaNuM, tAjI mATInuM jIvapaNuM-sthAvarane jIva mAnavAne jena sivAya koI hakadAra nathI. AjanI ze manAvyuM te bIjAne mAnavuM paDe che. jenenA lekhe AgaLanA che. - bIjAone cha javanikAcanI mAnyatA ke virati nathI chae javanikAyane jIva tarIke mAnavA taiyAra nathI, teNe chajIvanikAyanI hiMsAthI viramavAnuM heya nahi. chae jIvanikAyanI hiMsAthI viramavAnuM mahAvrata jinezvara ja kahI zake. smRtimAM jhADamAM sukha, du:kha nathI mAnyA smRtimAM jhADa vadhatAM dekhyAM eTale upAya na rahyo, paNa sukha, duHkha vagaranA mAnyAM, navI zodhathI jhADene sukha duHkhanI lAgaNuM sAbita karavAmAM AvI. chajIvanikAyanI mAnyatAthI hiMsAdinI viratine kama evAne mate chachavanikAyanI dayA heya nahi, te pAMca mahAvrato kevI rIte heya? mahAvrata, sarvathA virati, chae jIvanikAyathI viratirUpa mahAvrate che, te paNa anukame. Aja Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 15ra. sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kama. pahelAM hiMsAvirati nAmanuM, bIjuM mRSAvAdavirati nAmanuM. A anukrama niyamita che. tene mATe gaNadhara kahe cheH eka ja pUrvAnupUrvIne kama. ahIM pazcAnupUrvI, anAnupUva kAmamAM lAgatI nathI.' pahelAM mahera najaranI jarUra ANuvratamAM badhI chUTI rAkhI che! aNuvratanuM lakSaNa deza. kaye deza le te tenI marajInI vAta. bhAgamAM niyama na rahe paNa AkhA vratamAM niyamita, kamasara joIe. dezaviratimAM cAhe tenI pahelI, cAhe tenI pachI, cAhe tenI kare, na kare temAM vadhe AvatuM nathI. hisAba thaI gaye, khAtuM meLavAI gayuM pachI. kiMmata nathI. mahAvratamAM pahelAM sarva thakI hiMsAnI virati hiMsA sarva guNone nAza karanAra che. mekSamAM paheluM vizva jIvanI upara mahera najara na thavI te. jIvanA uparathI dUra daSTi nIkaLI jAya te kAMI nahi. hiMsA vagere cethAnAM kaccAM baccAM zaMkA- brahmacaryane pahele naMbare kema na lIdhuM? trIjA, bIjAne seya jevuM gaNune pachI gaNe. cothuM zAsananI, cAritranI, mekSamArganI jaDa che, ene cothe naMbare kema nAkhI? hiMsA, cerI jUTha e cothA pApanAM kaccAbaccAM che. abrahmane raste pravarte eTale hiMsA, jUDa cerI, parigrahano prasaMga na hoya tyAMthI AvI besavAno. hiMsAnA DarathI ja bIjAM pApasthAnaka che . ' : ' cothuM pApa sthAnaka e cAre pApasthAnakene bApa che to pachI enI virati prathama kema na lIdhI? samAdhAna-cethA vratane zAsananI, mokSanI jaDarUpa mAnavAmAM aDacaNa nathI. cothA pApanAM Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : agiyAramuM L 53 to, zrI. ca drAra sUrI jAM sthAnAMgasUtragya na kaccAMbaccAM mAnavAmAM vAMdho nathI, paNa maithuna cheDavuM zA mATe? nava lAkha gaja, asaMkhyAta samUcchimanI hiMsA vavA mATe. * hiMsA vavI e ja dhyeya. hiMsA, mRSAvAda vagerene lAvanAra bhale maithuna heAya, hiMsAnA Dara na hAya te maithunamAM pApasthAnaka buddhi AvavI muzkela. eka vakhatanA maithunamAM nava lAkhanI hiMsA kema ? eka vakhatanA maithunamAM nava lAkha garbho, jevA ApaNe garbhaja pacendriya manuSyo tevAM nava lAkhanI hAni che. eka vakhata eTalI hiMsA te kema mAnavI ? jema varasAda varase che, badhuM pANI vanaspati pakaDatI nathI. jyAre varasAda varase che temAMthI kAMIka vanaspatirUpe, pariName che. tema nava lAkhamAMthI koika jIva sa pUrNa paryAptarUpamAM Ave che. eka enI je niSpatti thAya te thAya; khAkInA rakhaDI jAya. jema khAInu pANI dariyAmAM cAlyuM jAya tema, pariNAmanA aMge hiMsA e paheluM ja che na cethu. mahAvrata cAritranI jaDarUpa, zAsananuM mULarUpa pravRttine aMge pahelA, bIjA, trIjA, pAMcamAne 'bApa, pariNAmane aMge jyAM pahelAneA Dara na lAgyA hAya, tyAM sudhI ceAthAnA paccakkhANu mATe kaI taiyAra thAya nahi. ceAthuM amukanA khacAva mATe, jyAre pahela sanA khacAva mATe. brahmacaryanA kramAMka ma r 324 chae jIvanikAyane age pahelA mahAvratane pahele na'bara maLavA joie. hiMsAne prathama rAkhyu. te teA ThIka, paNu brahmacaryane khIjuM te leA: mRSAvAdane, adyattAdAnane vacamAM kema khAsyAM ? hiMsAthI jarA pAchaLa melavuM te vAta kabUla Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna thAya, paNa mRSAvAdathI pAchaLa mele che te je mahattva che te rahe nahi. mRSAvAda, adattAdAna bIjA trIjA naMbare na melatAM brahmacaryane tArI daSTie bIje naMbare melavuM joIe. badhA pApasthAnakavALe e dharmane daravAjAmAM Ave te sIdhe samaja, paNa jUTha, belavAvALo te vAMke samaja. sAheba agiyAra vrata Apa paNa jUThanI chUTa. . mRSAvAdano kama bIje ja Ave - rakama upara kucaDA pharelA dastAvejanI kiMmata zuM? gAMThanI kharcelI kiMmata gaI. mRSAvAdane aMge cAhe te kaho te nakAmuM che, je kAMI prAyazcitta karya, pApa karya, eka nanno se duHkhane haNe. jUThathI bace tyAre brahmacarya uccarAvavuM lAyaka. vakhANa pUratuM, te dahADA, mahinA pUratuM uccaryuM hatuM ema kahe tene zuM karavuM? jUThuM bolavAmAMthI prathama baca. jeonI jabAna para kAbU na hoya tene kahevuM zuM? kAraNake je saMpUrNa brahmacarya--cothuM mahAvrata kene aMge kAmanuM che? jabAna upara kAbU meLavela hoya tene jabAna upara kAbU na meLavela heya te zuM vrata pALI zake nahi. brahmacarya uccarIne koIne phAMsAmAM na Ave evI dazA kayAre Ave ? jIbha upara kAbU meLave tyAre. jyAM sudhI kAbU na AvyA hoya tyAM sudhI AgaLa na vadhI zake. mRSAvAdaviramaNa vinA bIjA ghatenuM TakavuM muzkela. jabAna upara kAbU na Ave tyAM sudhI Take nahi. trIjuM kAraNa maithuna e saMga prAsaMgika cIja, mRSAvAdane prasaMga vIse kalAkane. hAlatAM cAlatAM. mRSAvAda e aMdaranI jaDamAMthI-AtmAnI pariNatimAMthI nIkaLanAra, temAM baLAtkAra cAlatuM nathI. ethuM mahAvrata meTuM paNa saMjoga Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramu vaya ke khalAsa vAdathI bacavA mATe jyAM mahAranA saMjogA rAkAyA ke brahmacarya paLAya. mRSAvAdane aMge jJAna joize, meDhu kAbUmAM joize. vicArIne khelavu', padArtha hoya tevu khelavuM, e na ane, tamAma dravceAne viSaya hAvAthI mRSAvAda bIjuM mRSAvAdaviratinA viSaya kayA ? sadravya. maithunanavatine viSaya vijAtIya. manuSya, strI, rUpI, arUpI tamAma dravyeA bIjA mahAvratAnA viSaya. ceAthA vratanA viSayanI alpatA hAjAne lIdhe ane mRSAvAdamAM viSayanuM bahupaNuM hovAne lIdhe bIje naMbare mRSAvAdivarita rAkhavAnI jarUra che. adattAdAna trIje ne ceAthe maithuna ceAgya ja che zakA trIje te brahmacaryane le| eka nakhara caDhayu te sa MteASa mAnIzuM. mAnanI khAtara te eka nakhara caDhAvI dyo. samAdhAna-- vastusthitie caDhAvavA mAMgatA hoya te vicA-nI jarUra che. adattAdAna TaLAvavAne jIveAnI sthitinA khyAla karavA paDe. cAra adatta-svAmI-adatta, jIva, tItha kara0, guru. ema kahyuM. tenA khyAla na rahetAM cAramAMthI ekane khyA nIkaLI jAya teA mIMDuM vaLI jAya. jyAre cethA vratane aMge rUpa, rUpasahagata enA tyAga karyo ke khalAsa. bhaya kara pApa che e kabUla. adattAdAnanI aMdara meTA viSaya che, teTale maithunavitimAM nathI . tIthaMkara-atta vagere jenA khyAlamAM na hoya te micAre maithunathI vinaMti karavAne zI rIte? grahaNa karavA cempane graDaNu kare, dhAraNa karavA yeAgyane dhAraNa kare. *pariziSTa mahela, nabara 8) jue. ' sthAnAMgasUtra 155 jeTalAnu khelavuM tenu jJAna joie. mRSA adanuM SaDyatra majabUta hAvu joie. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa6 sthAnAMgasUtra " [ vyAkhyAna sarva jIvaviSayaka, sarvadravyaviSayaka. cArenI mAlikIne aMge adattAdAna trIje naMbare gya hatuM ane maithunavirati the naMbare yogya hatuM paNa pAMcamA naMbaranI to jarUra ja na hatI. agni, pANI, strIne baMdha karo, te parigraha laIne karIe zuM? cAra baMdha thayA pachI parigraha karAve te paNa keNa karavAne? mUMgAne bolavAnAM paccaphakhANa ApavAM te nakAmAM che. parigraha ApavA jAya te paNa kaheH zuM karuM? chokarAM haiyAM na hoya tene vIla karavAM paDe che. chatAM paisA, pApamAM pravRttivALA chatAM paNa daI devA mAge che, vIlano artha ATale. * pahelAM pAMcamAnI saphaLatA sAbita karo. emAM eTalI badhI ochAza che? mAgyuMtucyuM che? te pachI pAMcamA naMbare kema ? . . . : : vyAkhyAna 12 naya, pramANune nayAbhAsa - gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIe bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karavA mAMDI, temAM AcArAMgamAM sAdhuoe AcAranuM AcaraNa kevI rIte karavuM te kahyuM. ne vicAramAM sAvacetI kevI rIte rAkhavI, svismaya ne parasamaya kevI rIte judA che, te badhI ja vyavasthA sUyagaDAMgamAM kahI. e karyA chatAM parasamaya keTalA teno patto nathI. duniyAmAM matamatAMtaranI te saMkhyA che kahe ke pAMcachaze. jeTalA vacananA mArgo che teTalA neyavAde che. jeTalA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra 157 nayavAda teTalA mithyAtvanAM sthAne che. pitAnI gAtAM bIjAnI gabaDAve te "nayAbhAsa. pitAnA guNa gAya paNa bIjAnI darakAra rAkhIne gAya te pramANa. cAra iTa: kahetAM bIjA badhA dharmo mArI dhyAnamAM che paNa enI mAre jarUra nathI, atyAre paTanuM avidyamAnapaNuM jaNAvavAnI jarUra nathI. atyAre ghaTamAM ghaTapaNuM che tenI vAta karuM chuM. "ghaDe che eTalI vAta karuM chuM. bIjAmAM paDatuM nathIH paTarUpa che ke nahi? paTarUpane abhAva che ke nahi ? tenI tathA nahi. bIjAnI tathA cheDI tethI ghaTa che. ema kahevuM te "naya kahevAya. "gTa gva ghaTa ja che. emAM che ja paNuM ja pakaDI lIdhuM ane nAstipaNane abhAva te "nayAbhAsa"-mithyAtva bahu bhaNele zAstrane-zatru tene khulAse , zAo bahu bhaNe te mithyAtvI, nahi bhaNele mithyAtvI paNa bhaNele zAsanane zatru-mithyAtva nahi rAkhatAM AgaLa vadhyA-zatru. jema jema bahu bhaNele hoya tema tema vadhAre zatru. eTale badhe vastune samajanAra ke bIjAnI upara chApa pADe. jema jema bahuzruta, jema jema vadhAre chApa pADe, tema tema vadhAre zatru. zaMkA-A kahIne jJAnane duniyAmAMthI kADhI nAkhyuMne ? AvuM jaina zAstranuM jJAna? eka manuSya sAdhune nadI utaratAM dIThe tyAM kahI dIdhuM ke tamArUM mahAvrata gayuM. sarvaprANAtipAtanAM paccakkhANa karyA che ke naDi. ane ahIM hiMsA thAya che ke nahi? samAdhAna-zAstrakAre kahe che. zAstra pramANa nathI, kAraNa zAstromAM je vadhe che te naya-vAkya che, vacana je nirUpaNa kare te eka dharma pUratuM nirUpaNa kare. mahAvrata mokSanuM sAdhana te rUpe vAta lIdhI tenuM nirUpaNa karyuM. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna 158 Alabe' hitane mATe che zakA-savAo pALAvAyo veramaLa have tArUM sarvaprANAtipAtaviramaNu ghera gayu! samAdhAna eLae sahana na thayA, vastu te pariNamI hoya te A bicArA avirati vALA tene ATalI lAgaNI thAya che te mane keTalI thavI joie ! siMhaguphAvAsIe ratnakakhala khALamAM nAkhI ema kahyuM tyAre vezyAe kahyuM ke mane phAyado karanAra che ke nahi paNa tame cAritrathI cUke tene mane aphsosa thAya che. A kathanathI eLamA vakhate mane phAyado thAya ke nahi te vicAravAnI jarUra che. miNabhAInA guMjAmAMthI maheAra paDI, pachI te maheArane game te khatAve. te vakhate maNibhAI ema kahevA na jAya ke tArI pAse bIDI lAvavAnI pAi nathI, mane mahAranI vAta kahe che. vezyAe batAvyu che: hitazikhAmaNa hovI joie, chidrabuddhi na hAvI joie. jaina zAsanamAM e rAzi che, jIva, ajIva chatAM, parivrAjake eka ja muddAthI kahyuM ke A kholIza tyAre khovu adha thaze. maMdA phAvaze. keTalAkane sAdhunuM chidra ja kADhavuM. AcAranI zreSThatA ke anukaraNa khyAlamAM nahiM levuM. AvI zikhAmaNa devAvALA tattvane na pAme. jene kahyuM teNe aMgata asara hAya te| sudhAravAnI jarUra. zAsanane aMge chidrabuddhi na heAvI joie. sarva prANAtipAtathI viSNu' e naya-vAkaya 'sarva prANAtipAnaviramaNu' e meAkSA`ine meAkSanu kAraNa che. paNa te vAkayane je vakhate tAre ghera laI jA te vakhate Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAramuM] sthAnAMgasUtra 159 tiraskAra karyAM, tethI rakhaDAvanAra. te apekSAe mahAvIra geAzAlAne rakhaDAvavAnA-bhamAvavAnA kAraNa thayA. ghaNAMne mahAvIra meAkSamAM laI janArA thayA. ATalA ja mATe 'sarvathA prANAtipAtathI viramavuM' te naya-vAkaya che. mATe nadIne cheDIne A na melyuM siddhasenadivAkare kahyuM; zAstranI aMdara je vAkaye pravatelAM che te naya-vAkaye che. saMpUrNa ane nizcaya a karavAnI tAkAta na heAya, jo AgaLapAchaLanA sa meLa sAthe nizcayane na jANe te, je zAstra melle lai janAra, te ene rakhaDAvanAra thayuM. jeTalA vacananA mArgo teTalA nayA, ane teTalAM ja mithyAtva. tethI naya vAkayane 'pramANu' nahi paNu 'pramANane deza' kahI zakAya. lagIra AghApAchAmAM mithyAtva sUyagaDAMgathI vahecaNI karIne keTaluM samajAvaze ? tene mATe trIjA SANAMgajI nAmanA aMganI aMdara vargIkaraNa karI padArtha kayA rUpe rahelA che enA keTalA bheda ke peTAbheda paDe che te samajAve che. chekarAne patra5=5 zIkhavI dIdhu -panna=45 nahi. ceAvIsa sudhInI cAhe te sa MkhyA kahevAmAM Ave te te ApeAApa samajI jAya che ke kheATI, chavvIsathI cAhe teTalI saMkhyA badhI kheATI. ThANAMgajInuM vargIkaraNa evuM karIne melI devu ke lagIra AmanuM thAya te mithyAtva, jarA temanu N thAya te paNa mithyAtva thAya. khIMthI AgaLa jyAM jyAM chuTaneTamAM kAmamAM a| Ave tyAM ziSTa paDeAmAM te te naMbaramAM vhevu, (9). Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAna 160 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mULa sthAnarUpe A ja krama vagIkaraNa tarIke "vaMja mAravA. te paNa "tayathA A ja anukrame. pAMcanI anupUrvI, ekase vIsa lAInamAM eka ja kabUla kabUla. ekase ogaNIsa lAIna nakAmI. pAMca mahAvrate che te A anukrame che. A ja anukrama jaNAvavA mATe "tathA " huM kahuM chuM tema, paNa bIjI rItie nahi. AcAronI prarUpaNa thatI hoya tyAre adhikAra Ave te mULa sthAna tarIke nahi. tyAM game te krame cAle. paNa mULa sthAnarUpe Aja anukrama. .. paheluM bIjuM, trIjuM apavAdika ceI nirapavAdika prANAtipAtanI virati sarva prANone nAza-pahele naMbare. AtmAnA eka bhAganA eka guNane amuka aMze lepanAra mRSAvAda te bIje naMbare. mRSAvAda sarvadravyaparyAyaviSayaka, jyAre adattAdAna levA melavAnI cIjaviSayaka, jyAM sarva dravya viSaya nathI, te pachI sarva padArthaviSayaka he zAne? tethI bIjA naMbare na rAkhatAM trIje naMbare mUkayuM. maithuna rU5, rUpasahagatane mATe tethI the naMbare. je nirapavAda tene cethe naMbare. paheluM, bIjuM, trIjuM pada apavAdavALuM -eTale A prasaMge,kAraNe karavAnI chUTa. eka manuSya eka jagyA para gaye, AvyuM tyAre nadImAM pANuM na hatuM, nadI utaruM te hiMsA thAya. nadI UtarIne vihAra na kare te doSa. nadI UtarIne jAya to deSa nahi. cemAsAnA cAra mahinAmAM e pratibaMdha. nadI utara paNa vihAra kara. prANAtipAta viramaNane mahAvrata rAkhyuM, paNa chUTa rAkhI-trasanI Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra 161 virAdhanA TALavA mATe kilAmaNuM. mRgalAM jatAM hoya, dekhyAM hoya, pAradhi AvIne pUche te mauna rahe, tethI na vaLe te huM nathI jANate" ema kahe. keTalAka vastu nahi jANanArAje kAditi vakarA, sAtti no vAnnA eno e artha kare che ke huM jANuM chuM ema na kahe. huM nathI jANatA ema bele. tyAre jU huM belavAnI zAstra AjJA ApI. . no jAti vaNakajhA huM jANato nathI. zALati ne varanA huM jANuM chuM ema na kahe . " pahelAM mauna, jANe chatAM na le te "mauna che. maunapaNe bedarakArI. pachI bolavAne niSedha e bIjA pakSamAM na Ave, huM jANuM chuM ema nahi kahe te vALa vAnI zI jarUra? jANo thake, nathI jANavuM ema belavuM hoya te vALa vAnI zI jarUra? zAstrakAre mRSAvAdanI khALa karI, AvA mRgalAnA prasaMgamAM tamane pUche ane maunapaNAthI na cAle te jANatAM thakAM huM nathI jANate ema kahevuM-mRgalAM dekhyAM che, chatAM nathI jANate ema bele. kahe mRSAvAdaviramaNamAM khALa me. jyAre mRgalAM sarakhI jAnavaranI jAta, avirati jAta, tenI mAtra * * 1 () te milva vA TUkajhamALa aMtara se parivahiyA ravAparikannA, te g gvaM varUkA-jha30 ! vicAruM to paDibahe pAsaha, taM0 maNussaM vA0sirIsiva vA jalayaraM vA se Aikkhaha daMseha, taM no AikkhijjA no daMsijjA. no tassa taM parinnaM parijA. nijhA, susiLIhiMjhA, vALa vAnarAti vajhA : (rAjA - huM 32 mA (2) Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra sthAnAM sUtra [vyAkhyAna dravyadayA.' tame tamArA abhiprAya maravAnuM kAraNa na banyA. dravya-dayAne aMge, jANuvaranI dravya-dayAne aMge, mRSAvAdathI paheluM melatA hoya te bhAva-dayAne mATe paheluM mUke te navAI zI? bIjI mahote jALI-bArIvALuM , navadIkSitanAM kuTuMbe AvIne pUcheH jANe che te "nahi ema kahI devuM. khuda bhAva-dAne prasaMga. sAdhu leca karavA beThe che, pUche ke keTale rahyo che? te kahe-have "cheDe rahyo , che. thaye hoya cha AnI rahyo che daza AnI-enA AcAra, pariNAmane TakAvavA bAruM rAkhyuM. hiMsA e bArI jALIvALuM che. bIjuM maDAgrata jALI bArIovALuM che. *** * trIjuM paNa jALIbArIvALuM che. pahelAmAM saMyamanA rakSaNane aMge, bIjAmAM mAtra bhAva-dayAnA bacAvane, AcArano bacAvane mATe chUTa rAkhI che. ' : ':. vizukamAre traNa DagalAM mAMgyAM, temAM AkhI dharatI dAbI dIdhI-A zAhakArI gaNAya? - pahelA, bIjA, trIjA mahAvratamAM jALIo-bArIo che, te sivAyanuM kaI mahAvrata hoya te te cothuM mahAvata che. mithunamAM syAdvAda nahi" - cethA mahAvratamAM nathI jALI ke nathI bArI. zAstramAM - 2 () zakya vA pravrathAmimu mAtA pratranita vai tuM . svajanAH pRcchaMti, tatra jAnato'pi bhaNaMti. na jAnImo na vA daSTa iti; . zaikSasya vA anadhisahiSNoloce kriyamANe bahAvapi tiSThati evaM vaktavyaM, eSa samApto locaH stoka tisstthti| (yatijitakalpa gA0.80 TIe j 2 ), (mA) (10) Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra "163 kazAnI paNa ekAMte karavuM ja joIe evI AjJA nathI rAkhI, paNa ahIM svAduvAdamAM sarakI jaI zakaze nahi. mithunamAM svAduvAda lagADaze nahi. maithunaviramaNamAM "pariNati pravRttithI bhinna na thAya zaMkA-dayAe, satya, adattAdAne tamArUM bagADyuM ke jALI-ArI mUkI? cothAmAM bArI kema na mUkI ? samAdhAna- pahelA, bIjA ane trIjAne ane pravRtti, pariNati judI rahI zake che. nadI utare tyAre pravRtti hiMsAnI. pariNati judI. A traNa mahAvratamAM parikRti, pravRttine judI rAkhI zakAya che, mATe svAduvAda kare ucita che, paNa cothAmAM pravRttinI sAthe pariNati bagaDe che hiMsA AtmAnuM sAdhya rahe ane pravRtti bagaDe e banI zake, paNa maithuna viramaNe AtmAnuM ja sAdhya rahe ane pravRti bagaDe te banI zake ja nahi. , kRNu paNa brahmacaryane vakhANe che : kRSNane gopIo chatAM "brahmacArIne mATe mAna rAkhe. pite karyuM tene ja gAya e jagatane niyama che, chatAM ATalA badhA vikAravALe gAya che zAne? "brahmacaryane"raDIbAja brahmacArIne dhanyavAda dete nathI raMDIbAja brahmacArIne dAsa . bane te mahAmukela. AvA seLa hajAra gopathiI saMtoSa na mAnanArA, evA "brAcayane guNa tarIke gaNe emanI pariNati kevI hevI joIe? evA chatAM emane mahAvratadhArI ke aNuvratadhArI nathI mAnyA - . . . . . mULa vAta para Ave-pahelA mahAvratane aMge, bIjAne aMge, trIjAne aMge jALI, bArI, khALa, nahera paNa cothA vratane aMge jALI, bArI, vagere nahi. AvA cethA mahAvratane Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "A [ vyAkhyAna 164 sthAnAMgasUtra pahele nakhare na mUkayuM ne ceAthA nakhare kema' mUkayuM? maithunamAM apavAda nahi hiMsA mAkSanA AcArane AcaratAM vacamAM Ave che paNa maithuna evI cIja nathI ke tamArA AcAranI vacamAM AvatI nathI. mALa, glAna AcAramAM pravartelA. tene varasAdamAM lAvI Ape! e jarUrI. lAcAdimAM pariNati khagaDavA mAMDe te apavAda. maithuna e kAI paNa prakAre AcAramAM ADe AvanArI cIja nathI. maithuna jarUrI cIja nathI. temaja pariNati ThekANe rahetI nathI, ahIM pariNati sAthe pravRtti badalAi jAya, tethI apavAda na heAya ? chekarAne kariyAtu apAya, jhera na apAya . che!karAne kaDavI davA apAya, paNa jhera' na apAya. jheramAM sAdhya vastu ja nathI. seAmaLa, kAlakUTa, halADula na apAya. karIAtu, kaDuM vagere kaDavAM jokhamadAra na hovAthI jIMdagIne sahIsalAmata karanAra che. paNa sAmala, kAlakUTa, tAlapUTa vagere halAhala jheza che teA kaDavAM, paNa jI MdagInI salAmatI karanArAM nathI. enI sAthe jIMdagIne jokhama karanArAM che. AthI ja mAne seAmala devAne haka nathI paNa aphINu, karIAtuM devAnA haka che. .. * tevI rIte abrahma e koi paNa prakAre brahmacaryanA jIvanane sAbita rAkhanArI cIja nathI. ekAMte. tethI ceAthuM nirapavAda. zaMkA--cAritranA prANarUpa brahmacaya che te pahele sthAne kema nahi ?' pahelA sthAnake je mUkavu joie te kema mUkyuM nahi, ane ceAthe sthAnake kema cAMTADayu ? hiMsAmAM apavAda kyA prakAranA? pANImAtranA Arabha aMge apavAda nahiM paNu nadI Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra utaratAM apavAda, paNa agni saLagAvo nahi. ' - have mULa vAta para Ave-zaMkA-AvA jabarajasta nirapavAda mahAvratane ethe naMbare mUkayuM. jene pahele naMbare mUkavuM joItuM hatuM, tene paNa 'ta thA" kahIne cothe sthAne ja melavAnuM kAraNa? brahmacaryanuM cothuM sthAna barobara ja che - samAdhAna-pahelAmAM chae jIvanikAyanI dayA che. thothAmAM rUpa, rUpagata-AkRti, AkRtivALA dravya ja viSaya che. te dravya hovAthI ethe sthAne tene naMbara che : abrahma nahiM sevavAvALA durgatine bhAgI thato nathI zaMkA-zAstramAM 'uvavAmAM keTalAMka kulomAM bALa vidhavAo kuTuMbanI lajajAne lIdhe brahmacarya pALe che, manamAM AbarUno Dara che. AbarUnA Dare ja brahmacarya pALe te devaloke jAya. khUnane karavAvALA phAMsIne lAkaDe laTake paNa manamAM khUnanA vicAravALe phAMsIne lAkaDe laTakatuM nathI. abrahmane sevavAvALo durgatine bhAgI thAya che. jeNe sevyuM nathI te durgatine bhAgI thatuM nathI. * * * maithunAnubaMdhIne raudradhyAnamAM gaNAvyuM nathI - samAdhAna-hiMsAnubaMdhI, (2) mRSAnubaMdhI, (3) teyAnu (1) te vAgoDa rUthiyA mavaMta, taMtra to a#AmamacervaasennN * jAva causaddhiM vAsasahassAI ThiI paNNatA 8 / (aupaH sU0 8) ... (2) hiMsA'nRtasteyaviSayasaMrakSaNebhyo raudramaviratadezaviratayeo / (tarA) 06 . 2) . . . ' Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166. sthAnAMgasUtra vyAkhyAna badhI ema raudradhyAna kahyuM. raudradhyAnanA traNa pAyA kahyA. maithunAnudhI raudradhyAna kema gaNAvyuM nahi ? hiMsA, jUTha, corInA vicAra eTale raudradhyAna. kAyAthI hiMsA na karanArA hAya, paNa manathI hiMsA karanArA hoya te durgati sAdhaze. corI (rAjAnA baLAtkArathI) na karatA hAya paNa manamAM gaDabhAMja karatA haze te durgatie jaze. .. dravya-brahmanA pAlananI jarUriyAta dravyabrahmanu pAlana eTalu badhu jarUrI che ke mana bagaDI jAya te paNa dravyane pakaDI rAkha. hiMsAnuM mana khagaDe, dravyathI nathI khelate te nakAmuM. dravya-hiMsAnuM vavuM. bhAvahiMsAcAlatI hoya te nakAmu paNa 'maithuna' mana cAhe teTalA geATIlA vItu hAya paNa dravyathI pALe te paNa te phAyadAkAraka hiMsA, snUDa, corInA vicArene raudradhyAnamAM gaNyA paNa maithunanA vicAra| kharAba che, chatAM AtadhyAnamAM gaNyA paNa raudradhyAnamAM gaNAya nahi. tulasIdAsa kahe che 'mana jAya te jAne dA, mata jAne deA zarIra, pravRtti upara kAbUM meLaLye tA devalAke javAnA. vagara icchAthI brahmacarya pALavAthI devalAka che. raudradhyAna gaNyu nathI. baLAtkAre paLAtu brahmacarya devalAka Ape bALavidhavA sAsu sasarAnI khAtara, kuTuMbanI khAtara brahmacaya pALe che, vagara IcchAe brahmacarya pALanArA che chatAM te devaleAka meLave che. manane DheDhavADe mekalavAnuM peSaNa karatA nathI, hiMsAnA vicAra karavA pahelAM khAghahiMsAne razake. paNa cothA vratamAM bahAranI pravRtti reke aMdaranu na zake te paNa tAre mATe sArU che. e cothA vratamAM che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM ] * * * * * * * ~ *** sthAnAMgasUtra brahmacaryanuM cothA naMbaranuM sthAna yathArtha je che abrAne aMge zaidradhyAna vicAro mAtrathI gaNatuM nathI. TALavAne upadeza ApIe chIe, TALatAM vAra lAge. pahelAM dravya-brahmacaryathI zarU karI de. dravya brahmacaryane prabhAva eTale badho mAne ke vicAre ne javA chatAM devaka dravyathakI brahma carya pALanAre paNuM akAmanirjarAne, devakano guNaThANane bhAgI. kulAcAre paNa brahmacarya pALanAra pavitra gaNAya. te ene ethe naMbare melavuM ja paDe. hiMsAnA, jUThanA, corInA vicAre vatano bane choDavAM che, paNa maithunane aMge vicAra na chUTe te vartana mAtra cheDavuM ja joIe. tethI maithuna viramaNane ceAthe naMbare mUkavuM paDe. cothe naMbare kema? tene aMge samajI zakyA chIe ke bAhya upara jora de che, atyaMtara upara jera nahi. cAritranI ja che tethI cothe naMbare che, rAgadveSa pariNati vagaranI hiMsA hoya te te hiMsA nathI. anAdi kALathI rakhaDAvanAra parigraha . . . zaMkA-parigraha chelluM kema? cAreno mAbApa che. te pachI chelluM laTakatuM kema rAkhyuM ?' ene te pahele naMbare lAve. anAdi kALathI jIva bhaTaka hiyarsei te cAra hiMsA vagerene lIdhe bhaTakatuM nathI. bhaTakavAnuM kaI paNa kAraNa hoya te te mUcchabhAva, mamatvabhAva: pazci7, tene gaNadhare pAMcame . naMbare kema mUkahyuM ke Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vyAkhyAna 13 gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjI bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karatAM AcArAMgamAM sAdhunA AcAra viSe ane sUyagaDAMgamAM svasamayathI hacamacAvavALA prasaMge Ave-parasamayanA halA Ave, te badhAnI prarUpaNa karI che. bhagavAna mahAvIranuM zAsana vaka-jaDanI nizALa che tenI aMdara utpAta, unmAda hoya temAM navAI zI? tevI jagyA para vicArane majabUta rAkhavA te muzkela. sva, para samayathI hallA Ave te vakhate majabUta rahe te mATe sUyagaDAMganI racanA karI. lakara vaphAdArIvALuM joIe lazkara tAlIma pAmeluM kAma bajAve, paNa lazkara bevaphA nIvaDe te? enA e hathiyAra, dArUgaLa badhuM zuM kare? ghANa kADhI nAkhe. keI hathiyAra, dArUgoLa vinA TakI zakyuM nathI. vaphAdArIthI sIdhuM kAma zuM thAya? jema bhUkha lAgI hoya te vyAkaraNa khavAtuM nathI. tema vaphAdArIthI ghA thAya che? tALAmAM purAve che? vaphAdArI, dezane TakAva karatI nathI. dezane TakAvanAra, jIta meLavAvanAra, hale karAvanAra hathiyAra che. paNa te vaphAdArI che tyAM upayogInAM che. vaphAdArI na hoya tyAM te te nirUpagI thAya; kAma paDe te durUpayegI thAya. AcAranI saMpUrNa vyavasthA karI paNa aMdara vicAranI vaphAdArI na haya te zuM thAya ?" mAra khAya. dezavirati, sarvavirati e dArUgoLa, cale hathiyAranAM kArakhAnAM. e kAryakayAre kare? vaphAdArI hoya che. vAdArI sIdhI kArya karanArI dekhAya nahi. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM] sthAnAMgasUtra 169 lakara ne baLavAkhAramAM vaphAdArIne bheda che. tAlIma, dArUgoLo, hathiyAra kArya karatAM dekhAya paNa te badhAMnI pAse vaphAdArI kAma karAve. kuTuMba, hATahavelIne cheDe. thAvat zarIrane pitAnuM na gaNe. dhanamAla choDayA, zarIra cheDayuM te duniyAmAM dekhAya paNa kharI rIte aMdara kAma karanArI cIja keNa vaphAdArI hoya te te dArUgoLo, hathiyAra, tAlIma sIdhuM kAma kare. palaTI jAya te? baMDakhAra pAse zuM nathI hatuM ? tAlIma pAmelA baMDa uThAve. jenA kabajAmAM kAMI paNa hathiya re dArUgoLo Ave, je kAMI tAlIma pAmelA heya te baMDa uThAve. tAlIma e lazkaranA hAthamAM baLavAranA hAthamAM paNa hoya. pharakaze? lazkarane dezahitanI buddhi baLavArene pote phAvaTanI buddhi. tevI rIte ahIM paNa sAdhu AcAramAM pravarte, gharabAra, vagere choDayAM, yAvat zarIra uparathI mamatA choDI, paNa pote che keNu? lazkarI ke baLavAkhora? zAsananA hita, phAyadAne mATe, jagatanA bacAva mATe, uddhArane mATe jenI buddhi hoya te lazkarI. jene zAsana zuM? dharma zuM? te baLavAra. jene mAtra huM ane mArUM. mAruM mAna sire karyuM chatAM paNa tene vaLagavA jAya to? je mAna, sanmAnane pakaDavA jAya te baLavAkhora kArya karanArI dekhItI cIje lazkarI ane baLavAkhebaMne pAse che. mokSamArga sAdhavAvALA pAse je tyAga, AcAra, cAritra che, te ja cIja mekSathI khaseDavAvALA pAse paNa che. bAhya tyAga sadAcAra hoya te bhavya mRke ' jene rUpiyAbhAra kalAImAM rUpiye meLave che, tene sikko tyAM ThekI devo paDe. kalAI upara sikako na Thoke te rUpiyAbhAra kalAIne le koNa? cAMdIne siko na hoya te Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAne keI le nahi. bAhya tyAga, sadAcAra zAsanamAM kahelI pravRtti na hoya te bhavya jIvothI bhareluM zAsana e tarapha jhUke nahi. abhavyanI prarUpaNamAM bhalabhalA jhaMpalAyana abhavya -mithyASTi tarapha zAsana kayAre khUke? tyAga, vicAra, prarUpaNa badhuM evuM ne evuM hoya te. pharaka zemAM? mokSanI mAnyatAmAM paNa mokSa pAmavAvALAne mekSaprApti, karmakSayanI buddhithI. jyAre virodhIne mekSamAM jaIne zuM karavuM ? beTI noTemAM sarakArI amaladAre pArakhI zakatA nathI. dharmanA nAme chApa mArI dIdhI, aMdara kAMI nahi. khoTI noTonA calaNamAM bhalabhalA jhaMpalAya che. tema jinezvara mahArAjanI prarUpaNa evI rIte DhoMgI kare, temAM bhalabhalA jhaMpalAya che. sAdhyanI dRSTi kArya karanAra che abhavyanA vacanathI ne AcArathI dorAtAM jaina zAstrane rasto pakaDAya te phALe, nahi te ga. mArgane aMge dAtA vyaktimAM je derAI gaye te gaye. kRtarUM baraphI tarapha derAya che, paNa jhera hoya to maryuM. vyakita tarapha rAga hovA joIe, paNa guNanA uddeze have joIe. guNane uddeza bhUlI jAya, vyakitamAM gUMcavAI jAya te marI jAya. upadezathI virUddha mAlama paDe te je jhaTa choDI de tene kAMI nahi, tyAga, AcAra, vairAgya e badhAM eka sarakhAM, paNa kharekhara kArya karanAra cIja dekhIe te tyAga vagere kArya dekhAya che, paNa kharekhara kArya karanAra sAdhyanI daSTi che. jemAM hathiyAra vageremAM vaphAdArI dezaprema. AcArAMga ane sUtrakRtAMganI racanAnA uddeza - AcArAMganA racavAthI AcAranI badhI vyavasthA niya Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanA ,ca UluM che. sa nnaIe te teramuM ] : sthAnAMgasUtra 171 mita karI. duniyAmAM dArUge, hathiyAra tAlIma meLavI dIdhI, paNa vaphAdArI na keLavI te? raziyAne bAlTika kAphale. kayAre AvyuM, tenI duniyAne khabara na paDIH mAtra temAM rahelAM laDavaiyA vaphAdAra na hatA. bAkI badhuM hatuM. AcArAMga racatAM vyavasthA karI paNa vicAra vyavasthita na thAya te nakAmuM. tethI sUyagaDAMganI racanA karavI paDI. cAlatI laDAIe lehI uzkeravA mATe je sAhitya UbhuM karavAmAM Ave te zAMti vakhatanA sAhitya karatAM juduM hoya che. sUyagaDAMgajIe laDAImAM haMbhAva vagara vicAranI majabUtI rAkhavI joIe te batAvyuM, paNa laDAI jAge tyAre lehI uzkerAya, ane bele ke nItine aMge bhega ApIe chIe. sAhityane pracAra karIne lokonAM lehI garama karavAM paDe che. AcArAMgathI AcAranI vyavasthA, sUyagaDAMgajIthI vicAranI majabUtI. paNa yuddhanI vakhate lehI garama karI nAkhavuM paDe. ApaNe nItithI cAlavAvALA chIe. kANugane uddeza ' ThANuganI aMdara kAMI paNa karavAmAM AvyuM haiya te kaI paNa prasaMga hoya te tamAre A ja rIte cAlavAnuM A rIte vadhIzuM. traNa kALane nizcaya karAvI de. vagIkaraNa te ThANuMgane uDA. kayuM rAja kayI dAnatamAM che te duniyAne jAhera karavuM te adhI jIta che. anyAyavALAnI anIti duniyAne jaNAve temAM ardhA jIta: nyAyane nirNaya karavA mATe, sarva kALanI nItine nirNaya. nItinA pakSamAM vadhelA che tene nirNaya te vigere ThAgajIthI vargIkaraNa karavAmAM Ave tyAre mAlama paDe. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bAvIsa tIrthakaramAM prarUpaNa bhede avadhi AdinuM zuM thAya? ThANuMgajImAM pahele ThANuthI vagIkaraNa karatAM AvyAM have pAMcane hisAbe vagIkaraNa karatAM pAMca mahAvrata che. kevalI, tIrthakaro badhAe pAMca ja kahelAM. sarvanI prarUpaNa sarakhI na rAkhIe to jAtismaraNo cUkAvanArAM thAya. je sarva kALane mATe zAsananI prarUpaNA ekasarakhI na hota to, jAtismaraNa jJAna paNa julama karanAra thAta. meM AvI rIte dharmAcaraNa karyuM che tethI ucca gatie AvyuM chuM. A leke judo mArga laI beThelA che tethI DhagI lAge, jyAre sarva zAsananI maryAdA ekasarakhI na hoya te tevI sthiti thAya. caturyAmanA vakhate paNa pahelA ne chelAne aMge pAMca mahAvrata ja kahelAM che. AthI avadhijJAna thAya, jAtismaraNa thAya to paNa pharaka lAge nahi. paryuSaNamAM bAvIsa tIrthakaranA vArAmAM cAra mahAvrata-bAvIsane aMge cAra mahAvratanuM pahelA ne chellAne aMge pAMca, jAtismaraNathI yAda Ave paNa je pAMca mahAvratane ja dharma ema kahI cAlyA hoya. pachI bIje bhave avataryo. tyAM thayuM jAtismaraNa. kAM to pelAne peTI mAnata kAM te jAtisamaraNane khoTuM manata. nAstika ne gurU . . . . * * * eka nAstika cheTuM phelAvanAre guru pAse AvyA. zAthI? IrSAne mAryo guru tapasvI, mahAprabhAvavALA hevAthI loko te tarapha jhukyA che. lokone gheraghera niSedha karavA na javAya, tethI vicAra thayo ke gurune bheMThA pADI dauM ke jethI badhA ApoApa ghera besI jaze. e kAraNathI guru pAse AvyA. guru cAra jJAnavALA AvyA tyAre gurUe kahyuM. mahAnubhAva! ht * * - Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 teramuM] sthAnAMgasUtra nAstipaNAne lIdhe herAna thaye have te kAMI sudhara bhavAMtaranI banelI hakIkata mana:paryAvajJAnI, avadhijJAnI hevAne lIdhe jaNAvI. - kariye agAdha, paNa ghaDe AkAza taraphanA meDhe hoya to ghaDAmAM pANI kyAMthI bharAya? pANIne pUTha daIne rahevAvALA ghaDAmAM TIpuM ye na bharAya. bhale dariye agAdha hoya. AvA cAra jJAnavALA, tapasvI, gurU maLyA. gurUe pahelAnA bhava joIne kahyA. pelA nAstikane AghAta thaye. vicAramAM paDavAthI jAti maraNa thayuM. jAtismaraNa mithyASTine paNa thAya. nAstikane jAtismaraNa thayu. nAstikane AghAta thaye vicAra karavA mAMDaze.. zuM kahe che? tethI jAtismaraNa thayuM. kerI pAke tyAre vaTeLIo tema nAstikanuM jAtismaraNuM na kahe huve kharekhara AMbAne mATe citra vaizAkha kerIo pAkI che, utArIne khAvAnI che. mAvaThuM thaI jAya te kerIo bagADI de. temAM kerI pAkI, AMbe veDavAnI taiyArI te vakhate vaTeLIo AvyuM. cAra jJAnIne sajaga, pahelAnA bhAve kahyA te vakhatamAM jAtismaraNa thaI gayuM, paNa mebhe caDhele paDe te mAthuM pheDe, pagathIe caDhele paDe te paga macakAya-lacakAya. are, iMdrajALI A che, are meMe bele tevuM mane dekhAvA lAgyuM. A te AtmAnI IMdrajALa karavAvALA che. duniyAmAM IMdrajALa bahAranA padArthanI, paNa A te evI vicitra IMdrajALa dekhe che, mATe khasa. jAtismaraNane IjALa mAnIne (gurUnAM) vacanane dUra pheMkI dIdhuM. tema bAvIsana AcAro, pahelA ne chelalA tIrthakaranA AcAra khyAlamAM na haya, jAtismaraNa pAme te vakhate kaTTAkaTI thAya.. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna sarva tIrthakaroe pAMca ja mahAvrata kathA che. baMne prakAranA zAsanamAM baMne prakAranI prarUpaNa satata cAlI rahetI hatI. cAhe tyAre ahIM jAMtismaraNa pAme, ahIMne tyAM pAse, tene vadhe na Ave. AthI pahelA, chellA tIrthakaree pAMca mahAvrata kahyAM che ema kahyuM nathI, kAraNa pahelA, chellA tIrthakaree pAMca mahAvrata kahyAM che ema nahi. sarve tIrthakaroe pAMca mahAvrate kahelAM che. cAra jJAnI paDe mATe sAvacetInI jarUra che. " zaMkA-pAMca mahAvratanI prarUpaNuM pahelAM zA mATe? cAra jJAnanA be dhaNu hatA to pachI AvA praznane prasaMga kema Avyo? samAdhAna-hetu ane kAraNa. ziSyanI zaMkAnA nivAraNa mATenA prazno che. bIjAnA AtmAne nizcita karAvavuM tethI te tenI pAse yukti kaDhAve, tyAre nirAkaraNa karI zake. bIje mANasa kaI yuktithI kahe tene bharose kayAre AvavAne? tIrthakara hatA tyAre AkhuM jagata tIrthakarane mAnatuM hatuM ema te nathI ne? AvI rItanA mithyAtvI jagatamAM bane che, mATe he gautama! tuM sAvaceta raheje khudde gatamasvAmI pratibaMdha pAmyA pahelAM mAnatA na hatA-badhA pratibodha pAmelA na hatA. je pratibaMdha na pAmelA, te te bolene ? khudde mahAvIra pAse dIkSita thanAra, sAthe rahenAra, e manuSya UlaTe paDe tyAre kahI dIdhuM mahAvIra sarvajJa nathI. gharamAM keLa che. apramAdI be ghaDIthI vadhAre bIje kaI hoya te kevaLI ja heya. cAra jJAnI paDayA to nigadamAM gayA gautamasvAmInI nizrAe bIjAne pratibodhavA - gautamasvAmInI lAIna sudhI AvelA paDI jAya te Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM] : * sthAnAMgasUtra 175 sAvacetI na ApavI? tIrthakara bhagavAna jAgatA jamAdAra che. lagIra khacake na paDe, e sthiti hatI tyAre jANI joIne gautamasvAmIjIe kahyuM mane kevaLajJAna thaze ke nahi? e vicAra gautamasvAmIne hato, tyAre je gautamasvAmInI nizrAe bIjAne pratibaMdha karavA bhagavAne te jaNAvyuM. navI paraNelI vahune na kahevAya tethI kahe che karIne-mArA gharamAM na cAle, ema chokarIne kahIne vahune saMbhaLAvIe chIe. bIjA ziSyane sIdhuM na kahe, je lAyaka, khamI zake, sIdhA rate le, tene kahI zakAya. e kendriyanI kAyasthiti, nArakInI sthiti batAvI. jagatanI sAmAnya sthiti batAvI. bIjA dvArA zikhAmaNa devI. vahune sIdhuM kahIe na zobhe. gautasvAmInI nizrA karIne badhAne jaNAvyuM. - have mULa vAta para Ava-je anaMtA tIrtha kare ekasarakhI mahAvratanI prarUpaNA na karatA hota to kSemakara nAstikane jAtismaraNa thayuM ane te UlaTuM gayuM. jAtismaraNa thAya ane dharma vadhe adharma gaNavAmAM Ave. bhagavAna mahAvIra gaLe oDhADavA beThA che ke pahelA ane chellA pAMca kahelAM che sarva tIrthaMkara pAMca mahAvratanI prarUpaNuM kare ja che. pahelAM pa pana niSedha kema?. : " . . prazna-mahAvrata eTale nivRtti nivRttinI hakIkata pahelA kema? puNyanI pravRtti na letAM pApane niSedha prathama kema? saMvara, nirjarA vIsasthAnaka vagere jaNAvavAnAM hatAM, chatAM pApanA pratiSedhanuM sUtra pahelAM mUkayuM, ne vaMja maayA pannA kahI dIdhuM. jJAna, darzana cAritranA bhede che te prathama kema na kahyA? samAdhAna-jagatane pUchI le mAlama paDaze. rasoI karavAmAM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 sthAnAMgasUtra | vyAkhyAna vAsaNane pahelAM kaTIvALa kara. pahelAM bhIMta sApha karavI pachI citrAmaNanI vAta karavI. keThe sApha karIne davA ApavI. jema rasoIne aMge vAsaNa sApha karavAnI jarUra tema A jIvane mekSa mArga tarapha vadhavuM hoya te pahelAM Azravane rokavAnI jarUra. Azrava na reke te nirjarAnI pravRtti cAhe teTalI jabarajasta hoya te kAryakara na thAya. aMge vAdaLa khaseDavAnI jarUra che. prakAza ApaApe che. prakAzane mATe udyama nahi. udyama vAdaLa khaseDavA pUrate. kamADa khelyuM ke ajavALuM AvyuM ja che. AtmA sarvaguNasaMpanna che. keI guNa na karavAne nathI. kamADa ughADI nAkho. AzravathI AvelAM karmonAM DhAMkaNAM devAI gayAM che te khaseDe teTalI ja jarUra. A vAta khyAlamAM leze te mukhya zaMkA UDI jaze ke jene zAstrakAra je mAne che, e vinA banI zake nahi ja. atIndriya padArtha zAstrathI kahevuM joIe. eka toDavAmAM ATalI badhI jarUra kema? zaMkA-agaNetara (6) kaDAkeDa khapAvI de tyAM sudhI khAlInA khAlI, vanyuM nahi, te pachI ekamAM zuM vaLavAnuM? agaNetara khapAvavAmAM hathiyAranI jarUra na hatI, kemake samyagdarzana, jJAna, cAritra nathI, te pachI ekane teDavAmAM cAritra vagere zuM karavAnAM traNa vagara agatera teDI te ekane teDavAmAM bhAra ke jene aMge ATalI badhI keDa bAMdhavI?. eka toDe mekSa maLe samAdhAna-sAme lazkara AvyuM, mAthuM je jAya che, be hajAra lazkaranI kiMmata na hatI. huM eTalI zaktivALo ke Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM] sthAnAM sUtra 177 jeNe vagara sAdhane agatera teDI nAkhI, tene eka kaDADImAM zuM hatuM? AvI kalpanA karavAvALA je hoya teoe vicArI , levuM ke A badhuM meLavavA mATe, maLavA mATe kAMI che ja nahi. tyAre zuM A badhuM nakAmuM ? mANasa reca le tyAre zarIramAM zuM Ave che? recanuM tattva kacaro kADhavAmAM che. kacare nIkaLI jAya te jaTharAgni taiyAra (tIvra thAya) che. kacaro hoya te jaTharAgni maMda paDe che. agaNetarane kacare nIka, ekane teDI nAkha te ApoApa mikSa maLaze. lepa mATe sAbunA nyAye sakAma-nirjarAnI jarUra - lUgaDuM kacarAmAM ragadoLAI gayuM, ardhI AMgaLa thara bAjhI gaye. pANImAM kacaro dhovAI jAya paNa lepa mATe te sAbu joIe. agaNotera kaDAkoDa akoma-nirjarAe nIkaLI jAya paNa chevaTe rahelI eka keDIkeDa sakAma-nirjarAnA sAbu vinA nIkaLe ja nahi. rAtanA piNIbAra kalAka gayA temAM sUryanuM ajavALuM na AvyuM. paNa chevaTano pA kalAka temAM aMdhakAra mATe ajavALuM thAya, sUryane prakAza thaI jAya. * jema jema vAdaLa vikharAya tema tema prakAza chellAM vAdaLa vikherAyAM tyAre sUryane taDake paDaye. tyAre pahelAnAM vikharAelAM nakAmAM paNa bAre gayA. te chellA pAmAM sUrya dekhA. agaNotera keDIkeDa toDI nAMkhI tyAre samyagdarzanano prakAza. pAMca miniTa pachI vadhAre. eka teDI nAMkhe tyAre mekSa. jema jema karmane kSaya thatuM jAya, tema tema AtmAne dharma prakAzato jAya. sUryane prakAza mokalavA mATe hAtha joDavAnA nathI. bArI khUle eTale prakAza ApoApa maLe. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 - 1 + + sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna AzraAvaraNone teDI na nAkhIe te mokSane pAmI zakIe nahi. . . . . . : : : : : : zAstrakAroe mokSane mArga batAvatAM AzrAne teDavAnI vAta karavI paDe, tethI vaM navA pannA kahevuM paDe..? " pahelAM AvaraNuM teDavAM ke karma revAM? " zaka-AvaraNa taDavAM e pahele naMbara ke Avaro AvatAne rokavA tene pahelo naMbara? pahele naMbara kone? samAdhAna-zarIramAM Arogya karavAnI, rUjhavavAnI zakti che. pAkavAne vikAra maTADI do te rUjha ApoApa Avaze. davAthI pAkanI sthiti maTADe. AtmAno svabhAva che ke svataMtra nirjarA karate ja cAlyo jAya, paNa kayAre? AzravanI agavaDane khaseDI nAMkhe tyAre Azrava e pakavanArI kiyA che. ene khaseDI nAMkhe te AtmAmAM nirjarAnI svataMtra tAkAta che. . AMtaraDAmAM bharAeluM hoya tene kADhI nAMkhavAnuM kAma recanuM. mala kADI nAkhe eTale AMtaraDAM sIdhAM vahe. je. vikAra thavAnI dazA zekavAmAM Ave to AMtaraDAne svabhAva che ke mela kADhyA ja kare. tema AtmA lAgelAM, kamene teDayAM ja jAya. kacaro kADha ja joIe. " . . ! ! ! saMvaranuM sthAna pahelAM kema nahi? , , , , - prazna-nava tattvamAM. pahelAM saMvarane sthAna kema na ApyuM ? nirjarane prathama sthAna ApavuM joIe. nirjarA anAdinI. ' anAdi kALathI jIva nirjara karate AvyuM che. nirjarA na karI hoya te ekedriyamAMthI bahAra na Avata. cauda rAjalekamAM kaI paNa nija karyA vinAne jIva nathI. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] sthAnAMgasUtra , 179 dareka jIva nirbhara kare che. dareka jIva ATha karmo bhegave che ke, nahi? je te ATha karmo bhagave, te bhagavelAM tUTe che ke nahi? bhagave eTalAM tUTe te nirjarA thAya che. vadhavAvALAne baMdha zeDo ne nirjarA ghaNI mAnavI paDe, . samAdhAna-nirjarA AtmabaLa che. saMvara thaye hoya te Azravane kacare nIkaLe. saMvarae ja kharekhara nirjarAnuM kArya karanAra, tAmali tApasa ajJAna tapasvIo, paMcAgni tapa karavAvALAo ghaNI tapasthA kare che. tAmali tApasa khUba tapasyA karavAvALe. tAmalinI tapasyA ekaThI karIe ane te tapasyA ATha jIvemAM vaheMcIe te AThe. jI kSe jAya. ATalI badhI tIvra tapasyA tyAre ene phaLa bIje devaleka maLe. je tapasyA ATha samakitIne mekSa pamADI de, te tapasyAthI bIje devaleka ja maLe. kAraNa saMvaranI zakita utpanna thaI nathI. sAdhu sadA upavAsIne khulAse , - sAdhu sadA upavAsI-khAya pIe che ne upavAsI banavAnuM che? kahevA muddo saMvaranuM eTaluM badhuM jabarajasta baLa che ke jethI upavAsIpaNAne lAbha meLave che . . . . . . sAta lavanuM AyuSya heta. te mekSa meLavata. sAdhupaNAnI saMvaranI jIMdagI keTalI jabarajasta ke sAta lava-paNa miniTa nahi. be ghaDInI sItera lava. tyAre sAta lava eTale agiyArame bhAga. sAdhupaNAnI cAra sADAcAra miniTanI jIdagI be bhavane teDI zake. sAgarepame teDI zake chaThThanI tapasyA eka bAju. sADAcAra miniTanI jIdagI eka bAju Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo 180 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna Ama che . te savaranA prabhAva keTaleA jamarajasta che. te ja apekSAe pAMca mahAvrata e savarUpa che tethI saMvaranuM nirUpaNu karavAmAM AvyuM. Azravane nivaidha te savara. savaranu phaLa tapAkhaLa, tapabaLane pASaNa karanAra, utpanna karanAra, TakAvI rAkhanAra 'savara' che. te mahAvratAmAM krama niyamita batAvIe. te ja rItie. hiMsAdikane AdhAra parigraha upara parigrahane chelle kema ? mamatva bhAvathI anAdithI bhaTakI rahyo che. mamatva bhAva nIkaLI jAya te strIgamana hiMsAne sthAna nathI. mamatArUpI mahImAtAne prabhAva che ke jenI AgaLa hiMsA, jUTha vagerenA killA rahyA che. dharatI dhrUje te te badhA killA jamInadasta, hiMsA karavI kene mATe ? kuTuMba. sAcavavA, dhana meLavavA. blU huM khelavuM zAne mATe ? levA melavAnI buddhi tethI. evu khAya te mIThAne mATe. duniyA jUThThuM bele zAne mATe ? mamatArUpI mahImAtA upara blUjhanA kalle che tene mATe. ceAthAne aMge peAtAnI vikRti dazAne peAtAnI gaNe tyAre paMcAta che ne ? mamapaNuM na hoya te che ja zu? guNu utpanna thatre, vadhavA, TakavA, e traNenA AdhAra parigrahanI virati upara che. AraMbha, parigrahathI viramavAvALA dhama ne phaLIbhUta kare ThANAMgajInI aMdara khIjA ThANAmAM adhikAra ApyA. o AzrayanirodhaH saMvara (tAo o 6 jU0). R do ThANAI pariyAdittA AyA kevalipannattaM dhammaM labhejja savaNayAe, taM-Arame caitra rizade caitra, traM nAma vanALamuvADena (thA. sU. 6pa). Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM] sthAnAMgasUtra 181 kevalIno dharma mAne kaNa? phaLIbhUta kare keNa? AraMbha ane parigrahathI viramavAvALe. dharmane aMge jeTalA bela kahe tene AdhAra AraMbha, parigrahanI virati upara dharma sAMbhaLa, jANa e badhAne aMge AraMbha parigrahanI virati. . manathI te parigrahane maLe karavAnI buddhi hoya te samyakatva. A sarva dharmanI pravRtti mekSa-prApti sudhInAM sAdhane, kevaLajJAna sudhI AraMbha-parigrahanI virati che. zaMkA-AraMbha ane parigraha temAM parigraha e jaDa, e parigrahane chelalA naMbare kayAMthI nAkhe? mamatAbhAva e jagatanI hiMsA vagerenuM mULa che, mamatAbhAva e kevaLajJAna sudhInI cIjane rekanAra che. cAra mahAvratanA baLe mamatA chatAya samAdhAna-kevaLajJAna sudhInI cIja phekanAra kAraNa che. jema eka kAraNa rAjAnuM jabajasta lazkara, baoNDI gArDa (Bodyguard) tarIke rahevAvAjhuM lazkara. baoNDI gArDanI sAthe laDAI chelI. pahelAM enI sAthe laDAI ApavA jAya to lazkara jItanA jera tarapha rahe nahi, tethI jItI zake nahi. tema cAra mahAvatethI jItanAM jora eTaluM badhuM pedA karyuM ke mamatAne kahyuM ke AvI jA. jItIne joradAra banelI pheja majabUtamAM majabUta lazkarane uDAvI de. hiMsA vagerethI viramI gaye, mamatvabhAva hoya to tene mATe? mamatAbhAva rAkhIzuM te Ama bagaDaze. cAra mahAvratanuM baLa na maLyuM te mamatAbhAvamAM ghUsI jAta. mATe parigraviratine pAMcame sthAnake meLavI paDe che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 14 dAnata pA oie. gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIe bhavya jIveAnA upakAra mATe ane zAsananI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA AcArAMgamAM sAdhunA AcAranI vyavasthA jaNuAvI. AcAramAM pravarte sAdhanasa'panna thaye paNa dAnata pAka joie. haziyArI mAtrathI lazkaraneA cArja soMpAtA nathI. lazkarane ge dArUgALA hathiyAra vagere hAya paNa vaphAdArI na hoya te te ja baLavAkhora. pavitra AcAravALA chatAM dAnata sApha na hoya te vicAranI pavitratA TakI na zake. je AcAra meAkSane sAdhavAvALA te sa MsAramAM rakhaDAvanArA thAya. vAsudevA vicAranA parivartanathI narake nave vAsudeve pahelA bhavamAM AcAravALA. te AcArane pratApe rAja pAme che. paNa emAM je vicArane . palaTo thaI gayA che tenu pariNAma zu ? eka nAkArasI sarappu' paccakkhANuM na karI zake, aNuvrata na heAya, narake javuM paDe. mAcAranA khIjamAMthI khasyA te jo sIdhA zabdomAM kahIe teA narakajanmI. traNa khaMDanI siddhi na maLI hota, lepAyA na hAta tA narake javAnuM hatuM nahi. narake javAnu thayu. te vicAranA parivarta nathI. AcAranI sAthe vicAranI vyavasthAnI jarUra te bhavanI AcAranI madada na hAta tA subhUma ne brahmadatta paNa zuM meLavata ? navakArasI na karatA hoya tene zuM maLe ? AcAra e Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamu' ] sthAnAMgasUtra 183 vicArane pASaNa karanAre hatA, te mekSasAdhananI apekSAe AcAranI suMdaratA, adhikatA, utkRSTapaNuM heta te mekSa meLavI Ape, paNa vicAranA palaTo thaI jAya te te cAra durgatie laI jAya. zAhukAranI kriyA kare tene 'ThagArA ' kahIe. vicArane palaTA e AcAramAM kharAba pariNAma lAvanArU thAya. vicAranI vyavasthA karavAnI jarUra tethI sUyagaDAMgajI kema racavu paDayu teneA patto lAge che. vicAranA aThekANe AcAra cheDavAnA na heAya * > AcAranuM suMdara phaLa meLavavuM te vicAra suMdara rahe te, agara vicAra na palaTe te. AthI vicAra vagaranA aNu dra AcAra sathA nakAmA che ema mAnI leze nahi. niyANu kare te vakhate vicAranI pArAkASTA thai che. pArAkASTAe vicAra na khagaDe, teA vicAra sudhAravAnI darakAra na rAkhe, vica ratu sAMbhaLIne AcAramAM zithila. zAsraSTie AcAra, vicAra sudara rahevA joie. zAstrakAranu dhyeya AcArane choDAvavA mATe nathI. tema vicArane palaTAvavA mATe paNa nathI. AMcAra karAvavAM mATe zAstrakAranuM dhyeya che. : vicAra ThekANe na rahe te te karIne zuM kAma che? ema zAstrakAra koI dahADo kahetA nathI ane AcAra cheDavAnu paNa kahetA nathI. sUcagaDoMga pahelu anga kema nahi? . zaMkA-vicAranI suMdaratA e zAstrakAranuM dhyeya che te pahelAM zAstrakAre sUryagaDAMgajI kema na suMdaratA thai jAta pachI AcAra pahele, vicAra pachI kema ? karyu? : pahelAM vicAranI devA, hatA ne ? AcAra Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sthAnAMgasUtra vyakhyAna ' vicArane bApa AcAra samAdhAna-AcAra pravartAvavAnI pahelI jarUra che. vicAranI sthiti vicArIe te vicArane bApa AcAra che. vicAra vastu zI? mana. manane banAve keNa? kAyA. vicArane mATe mananA pagale kAga le. je manuSyane je vastune paricaya. AvyA hoya tene ja vicAre thAya. je vastu chUTI jAya tenA vicAro - chUTI jAya. tamAku suMghanAre vyasanamAM pUre utaryo hoya, tyAre UMghamAM capaTI bharI le. kAyAnI pravRtti. e ja vyasana chUTI jAya tyAre kAyAnI pravRtti rokAI jAya che. jene aMge kAyAnI pravRtti hoya te ja saMbaMdhI vicAra Ave. eka ja saMga para niyANuM kare che. bAhya saMjoga vinA kharAba vicAra na thAya * kharAba vicAro bAhya saMjoga vinA thAya nahi. cAhe te raMDIbAja hoya tene amerikAmAM na dekhelI suMdara strIne vicAra kaI divasa Ave che ? Idri dvArA rasanA, zrotra vagere pravarte temAM mananuM cAle che. mATe pahelAM AcArane kAbUmAM le. vicAra manane viSaya che tethI mana pahelAM kAbUmAM na Ave. AcAra pahelAM kAbUmAM Avaze. levAdevAnI cIja hoya te laI daI zakIe. AcAra kAbUmAM laI zakAya tevI cIja che. pahelAM ene kAbUmAM leze te vicAra kAbUmAM Avaze. ajavALuM joItuM hoya te dIvAne pakaDe. ajavALuM lAvavAnI ke kADhavAnI cIja nathI. tema vicAra paNa nathI, kAyAne pravartI eTale mana ApoApa gumAIne raheze. - sAmuM na maLyAM na laDAya je mANasane sAme laDavA mATe na maLe te laDI laDIne Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamu sthAnAMgasUtra thAkaze. sajAga na maLyA tethI laDakaNI rokAI. laDakaNI mAI tamAzagIra, laDanAra thAkI jAya. e jaNu jovA AvyA, eka jaNa te laDakaNI sArI na rahe. nAgilAthI sanmA 185 ApeAApa laDatAM sAmA na maLe te laDavAvALe maLye kAyAnA soMga na meLavA te ciMtavana karatAM thAke. nAgilA nAgilA karatAM khAra varSa rahyo, nAgilAe dharmanA saddabhAva dekhADaye tyAre sanmAge ANye. nAgilA kharAma hAta te kAMI sanmArge nahiM Avata. pahelA upadeza AcArane AdrakumAranI gharavALI kharAkha hatI tethI zuM thayuM? AthI gaNadhara maMhArAja nizcita kare che ke pahelavahelAM upadeza Ape te AcArane. AcAra dRDha thaI jAya tyAra pachI vicArane, bhUgaLa, gaNita vAMcatAM AvaDayA pachI parIkSA kayAre ? dheAraNanA abhyAsa karyo pachI. vicArane a ge parIkSA levA jevu te abhyAsa vinA parIkSA levA jevuM thAya. AcAranI sajjaDatA mATe pahelu AcArAMga A. bha 'hemacaMdra mahArAje pahelAM yAgazAstramAM mArgo 1 nyAyasampannavibhavaH 0|| pApabhIrU 0 // anativyaM // kRtajJajJa: .!! vyayamAyo 0|| anIO 0|| cacAvavu | ahezA !! TIpavI. ! attaranA.05te|| (yo. zApra ? jo O 47-6) Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186' [ vyAkhyAna sthAnoMgasUtra nusArInA guNAnA ullekha karyAM. atcAtmakapadrumamAM pahelAM zrImamatvamAcana jaNAvAyuM pachI manane vaza karavAnI vAta jaNAvAI. jene ghera AvyA vinA cAlatu' na heAya tene kahevAya-mAre ghera AvIza nahi paNa jene cAlatuM haiAya tene na kahevAya. dareka jIve pahelAM AcArane sajjaDa pakaDavAnI jarUra. AcArane sajjaDa pakaDe te ja vicAramAM sajjaDa thaze. AthI paheluM AcArAMga karyuM. AcAranI dRDhatA mATe pahelAM pRthvIkAyAdi nirupaNa dIkSA kAne ApavI ? chajIvanikAyamAM mAnatA hAya, agara na mAnate hAya te anene. AcAroMganA pahelA zrutaskaMdhamAM pahelA adhyayanamAM pRthvI-kAcanA uddezA kahIne teukAya, vAukAyanA uddezA pachI rAkhyA. anukrama kema cheADI dIdhA ? hA-dhArIne cheDayA che. pRthvI, akAya, vanaspati, trasakAyanI mAnyatA thavI sahelI che, paNa vAukAyanI parIkSA agharI. chakAyanI pUrI zraddhA na thai hoya teA paNa dIkSA laI zake. AcAramAM vyavasthita karI de. pahelAM ghA karatAM baMdha karI devAya che. dAnata nathI sudharI. kaida karanAra dareka jANe che ke keDhInI dAnata sudharI nathI, hathiyAra melI de, hathiyAra gayAM tethI Ape|Apa ThekANe Avaze. dAnata kharAba hoya te paNa sudhare che, tema vicAra eka vakhata na sudharyAM heAya te paNa AcAra tA sudhArI nAkhavA. rAjAnI raiyata anI eTale vaphAdArInI pharaja paDAya. r - 1 atha striyaH muhyasi praNayacArugirAsu, prItitaH praNayinIpu kRtin ! kim ? / kiM na vetsi patatAM bhavavArddhA, tA nRNAM khalu zilA vidvA: || ( adhya00 kTho rUpa) ra Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] sthAnAMgasUtra 187 pahelAM sadAcAravALo thAya, daDha thAya, tyAre vicAranI parIkSA karavI. bAhya tapa paheluM kahyuM, atyaMtara tapamAM paNa dhyAna chevaTe. kahyuM. bAhya tapa Alecana thaI gayAM. svAdhyAya thaI gayA, pachI dhyAna. AcAramAM otapreta thAya tyAre tenA vicArane sudhAro karavAnI jarUra. tethI AcArAMga pachI sUyagaDAMga. zAsana dorI lenAra thAya mATe ThANAMga ' . A bethI AcAra vicAranI vyavasthA thaI, paNa te zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI. AgaLa javAmAM janAranI akkala kAma lAge. cAlelA keso vAMcI jAya tethI nyAyAdhIza na thAya, svataMtra nyAyabuddhi thavI joIe. AcArAMgamAM, sUyagaDAMgamAM jaNAvelA AcAra, vicAra jANI jAya tethI zAsananI derI lenAre na thAya, tethI ThANAMga. pAMca mahAvratanA nirUpaNano hetu - te ThANAMganA pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvratanuM nirUpaNa karyuM. paNa pUjA prabhAvanAnuM nirUpaNa karatA nathI. ekadama mahAvrata. sArA manuSyane bolAvavA hoya te Asana, siMhAsana mAMDavAM paDe. Asana vagere mAMDyA vinA belAvavA Ave te mUkha bane. samAdhAna-devanI parIkSAmAM mahAvrata pharaja tarIke. gurU ane dharmanI parIkSAmAM mahAvrata pharaja tarIke. hiMsaka bane, prANIne ghAta kare te deva pAlavavAne nathI. je hiMsA kare te bhagave tArA bApanuM zuM jAya? pavitra, ahiMsaka, mamatAbhAva rahita hoya te ja deva mAnavA. devanI pUjA karanAre pahelAM devanuM lakSaNa jANavAnI jarUra. kudevatvanA abhAvarUpa * lakSaNa pahelAM, te pachI ja sudevanuM lakSaNa samajavuM. pAMca mahAvate kudevatva nathI ema sAbita kare che. kudevapaNuM nathI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna e nakkI thAya te pachI ja sudevapaNAnAM lakSaNa Ave. "deva" tatvanuM nirUpaNa karavAmAM pahele naMbare upayegI thAya tevuM hoya te te A pAMca mahAvrata che. A pAMca jemAM AgaLa karavAmAM Ave te ja dharma. pAMca jemAM AgaLa karavAmAM na Ave te dharma ja nathI. dharmopagraha-dAna saMyamanA TekA mATe dharmane cAra prakAramAM paNa dAnadharmamAM 1 jJAnadAna devuMhita ahitane jANe, ahitane chaDe. 2 abhayadAna devuMjIvane bacAvavA 3 dharmopagraha-dAna-temAM dhAraNu mahAvratanA poSaNanI. phalANA bhAIne Teke ApuM chuM tema huM Teke ApuM chuM. tenuM nAma dharmopagraha-dAna. A dAna eTale saMyamamAM Teke Apa, sAdhane meLavI ApavAM, vigha dUra karavAM. zIla te mahAgrata rUpa ja che. tapasyA-saMvara vagaranI tapasyA senA sATha karatAM tenI sAya. enI seya bane temAM keTale pharaka? tAmalinI tIvra tapazcaryA tAmali tApase tapasyA karI kevI karI? chaTha chaTha niyamita, ApaNane tIrthasthAna maLyuM, tapasyA karanArAone anubhava rahe che. cAra mahinA ekAMtarA nibhAvavA paDe che te zI aDacaNa thAya che? te pachI sATha hajAra varSa sudhI lAgalagATa chaThane pAraNe cha8. upavAsa, AMbela, ekAsaNuM nahi. pAraNAne dahADe bAre bhAgeLe chUTI rAkhe te paNa tapasyA AkarI paDe. pAraNAmAM pila tevAne tapasyA AkarI paDe. bhikSAvRttithI 1 (11) Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] . sthAnAMgasUtra 189 rAbaDI ukALe, maganuM pANI maLaze ema nahi. te sATha hajAra varSa lAgalagATa chaTha kema thayAM haze? chaThanAM pAraNAmAM zI rIte khAya che? ApaNe jevA paNa na UbhA rahI zakIe tevuM. je mAMgeluM anAja tene ekavIsa vakhata pANIe dhuve, temAM zuM? kazuM nahi-rasakasa UDI jAya. zAnA upara tapa karate ho? dUdhapAka pUrInA aMtaravAraNAmAM na hatuM, pAraNAM cA dUdhanAM na hatAM-eka vakhata maLeluM ekavIsa vakhata joI nAkhe, piMDa rahe tenA keLIA. ApaNane AMbela AkarAM paDe che te sATha hajAra varSa sudhI ekavIsa vakhata devAIne kema khavAyuM haze? tAmaline tapanuM phaLa bIje devaloka e tapasyAnI kasoTI kare, kayI sthitie te pahoMcI haze? ATha mekSe jAya evI sthitie chatAM tAmaline zuM maLyuM. mAtra bIje devaka. kahe mAtra bIjA devaloka sudhInI sthiti maLI-kayAM ATha mekSa ne kayAM bIje devaleka? saMvaranI upAdeyatAmAM zraddhA nathI tethI tema thayuM. Azrava che, rokavAnI jarUra che, saMvara che, AdaravAnI jarUra che, eTaluM mAnyuM nathI. lIlotarI varjavAmAM indriya-Asakitavarjana sUkavaNI tithine dahADe vApare tenA karatAM lIlotarI lAve te zuM? varjavAnuM. na khAvAnuM kahe tyAM sudhI dharma. tithine dahADe rasanA-IdriyathI jIvenI virAdhanA thAya tethI lIlerI DI. sUkavaNI vAparI. lIlerI lAve te adharma rAI jevI cIja acitta khAdhI ? agnikAyanA jIve asaMkhyAta mAryA tyAre rAI nirdoSa thaI. DuM pakavyuM temAM eTalA agniskAya bacyA. deSa kema? AkhA jagatanuM ekaluM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna yogapratikakarma karatAM iMdriyanI Asakita vadhAre. indriyanI apekSAe thato vadha te baMdha karyo. .. . : : saMvaranI nyUnatA - have mULa vAta para Avo- sATha hajAra varSa sudhI lAgalagATa chaThanI tapasyA. AvI nIrasANanI tapasyA-ATha jaNane vaheMcI ApIe te AThe jaNa mekSe jAya-eTalI, tIvra tapasyA-phaLamAM bIje devaleka maLe. kAraNa? saMvaranI mAnyatAnI khAmI. . sArUM thavAnI buddhithI tAmaline tapa prazna-zAthI tAmali tApasa tapasyA karate hato ? samAdhAnatAmali tApasa AvatA bhavamAM sAruM thAya tethI tapasyA karato hato. - bhAvaullAsarUpI "bhAvanA le te bhAva ja phaLa denAra che. anya matavALA badhA bhAvavALA to che. tALAM maLAya chatAM darzanane mATe doDAdeDI. anityabhAvanA-cAritranA gharanI. maitrIbhAvanA pravRtti (cAritra) dharmanI nathI. samyaktvanA gharanI che. bhAvanAthI kartavya - bhAvanA nAmane ce bheda te A samyagdarzana, jJAna, cAritrane dhAraNa karanArA che tene aMge advitIya bhakita. te - anaMta saMsAra maTADI de tevA heya te A mahApuruSo. tenuM je kArya te karavuM-upAzraya, anna vagere ApavuM. pUjAne adhikArI keNu? ' - traNa tatvane dhAraNa karanAra eTale mahAvrata to jaDe rahyAM. deva, guru ne dharmanI jaDa mahAvratane aMge. mATe pahelAM mahAvrata jaNAvyAM. jene mahAvratane mudrAlekha nathI tene bhagavAnanI pUjA karavAne vAstavika haka nathI. mahAvrata laI zake, eka bheda te advitIya bha 24 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] sthAnAMgasUtra 11 na laI zake e judI vAta che. paNa kartavya A. jene te kartavya nathI tene bhagavAnanI pUjAne adhikAra nathI. . nAtamAM mAtabara hoya tene kahe-vare nahete kare. mAtabaranA meMmAMthI A zabda na nIkaLe. nAgAnA meMmAMthI A zabda nIkaLe. bIjA mithyAtvI kema? . prazna-deva gurU ne dharmane mAne, chatAM bIjA mithyAtvI kema? samAdhAna-jhaverIne chokaro metIthI rame, hIrA TIce tethI "jhaverI te kahevAya nahi. hIrA, motI maLyAM che paNa tenI kiMmata nathI. tema deva ne gurUnI kiMmata hovI joIe. te nathI tethI mithyAtvI. bhagavAn zu pUjAnI darakAravALA che? have mULa vAta para Ave--jene mahAvratanuM dayeya nathI. te pUjA kare che tethI bhagavAnane beImAna banAve che. bhagavAnanI pUjA lAbha samajIne karuM chuM ema samajIne pUjA karate nathI. paNa bhagavAnanA kahevAthI pUjA karuM chuM. bhagavAne A pAMceno AraMbha thAya temAM tamane lAbha ko kema ? je bhagavAna cAMgaluM pANIne jIvane bacAvavA mATe pitAnA zUrA saradArano bhega Ape. * sAdhu mahArAjane tarasa lAgI heya, jIva jAya te . javA de. kAcuM pANI ApavuM nahi. vacanamAM mAtra nahi. vartAvamAM AvyA. pAMcase sAdhu tarase maryo te badhAne paccakkhANa karAvI dIdhAM. temAM paNa apakAcanI virAdhanA na hatI. apakAyanI virAdhanAne saMbhava hate. AkhuM taLAva auSadhinA prabhAve kAcuM pANIvALuM maTI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna gayuM hatuM. AvuM chatAM bhagavAne sAdhune rajA nathI ApI. te bhagavAna tamane kaLaza DhaLavA rajA Ape che ? pitAnI pUjA vadhe teTalA mATe ghaDAnI chUTa? bIjAnA prANa bace temAM leTAnI ke cAMgaluM pANInI chUTa nahi. bhagavAna kevA luccA? janmAbhiSeka vakhate dariyAnI chUTa ! mATe A pUjA e bhagavAnanI pUjyatA mATe nathI. bhagavAnanI pUjyatA hoya tethI bhagavAnane kAMI nathI. vItarAga nahatA te vakhate kAMI na hatuM. prarUpaNa karatA na hatA te vakhate pUjAnI, niMdAnI darakAra na hatI. tene vItarAga dazAmAM pUjAnI darakAra kahevAvALA kevA kahevA? daridrapaNAmAM hIro jaDele rAjAne ApI AvyuM hoya, te lakSAdhipati thayA pachI loTo cAre tene ke mAnave ? dIkSA lIdhA pachI govALIA mArI gayA tenI darakAra nahi. tevA mahApurUSa vItarAga thayA pachI zuM pUjAnI darakAravALA thaI gayA ? pUjA zAne mATe ? zaMkA-pUjAnuM phaLa te batAvyuM che ne ? pUchavuM hoya te pUche. paNa bhagavAna upara Aropa mUke che? apakAyane bacAvavA mATe zurA saradArane prANone bhoga ApavAne kahyuM. pUjAne mATe te pAMce kAyamAMthI ekene bacAvI nathI. samAdhAna-sATha varSe chokare janme. karaDe rUpiyA che. chokarAne phUlanI peThe ucherAya. paNa jo evA chokarAne paga saDI jAya te kapAvuM paDe ke nahi? bAkInA bacAvane mATe chekarAnA pagane kapAva anucita nathI. chae kAyane anaMtA kALa sudhI abhayadAna ApavAne taiyAra thaIe tethI eTale bhega devAne bhagavAnanI pUjA bhagavAnanA bahumAnane mATe nathI, pUjA mATe nathI. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1 caudamu 'kAla' bhavinavedanA AthI haribhadrasUrie pacAzakamAM jaNAvyu-dravyapUjA kayI kahevAya ? jemAM sarvavirati meLavavAnI bhAvanAe bhagavAnanI pUjA hoya--tenuM nAma 'dravya-pUjA'. ane AthI ja rAja kAla levAmAM Ave che. nAnAM baccAone kAlanI kiMmata na hAya, kAla kayA naya vIyarAya ! nAguhra! hoya mamaM tunu vamAvo mathavuM ! mavaningeo ( fdhAnasUtra ). cAre gatirUpa saMsArathI niveda tArA prabhavAthI thAo. emanA prabhAvathI mAgIe chIe bhavaniveda. sthAnAMgasUtra * 193 'pUjA' dastAveja, 'sahI' jaya vIyarAya jene bhavanivedanuM dhyeya na heAya te pUjA kare temAM zuM? dastAveja AkhA lakhe, sahImAM chaTakI jAya te? dastAveja nakAme. pUjAe dastAveja; naya vIyarAya e sahI che. sahImAM chaTakI javAya te dastAveja rada thaI jAya. lulIA jamAlIA upara kAMi huDI lakhatA nathI. tIrthaMkaranI kiMmata temanA guNathI bhagavAnamAM rahelA guNAnI ja pUjA che. jJAna, darzana ne cAritra e guNAnI ja pUjA rAkhavAmAM AvelI che. puruSa ne guNu e be ekarUpa che. tIrthaMkaronI kiMmata emanA guNAne lIdhe che. 1 dave bhAve ya thao davve bhAvathayarAgao sammaM / jiMNabhavaNAdivihANaM bhAvathao caraNapaDivattI | jiNabhavaNavitraThAvaNajattA pUjAi sutao vihiNA / davvatthautti neyaM bhAvatthayakAraNatteNa // (vaMcAyA: 24-247) Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna 194 mahAvrata mudrAlekha have mULa vAta para AvA-mahAvrataneA mudrAlekha na hAya te dAna, zIla, tapa, bhAvarUpa dharmAMnI-kazAnI kiMmata nathI. pUjAnI kiMmata mahAvratanA mudrAlekhane age che. tethI pAMca mahAvratA gaNadhare kahyAM. pApanI jaDa parigraha prazna-parigrahaviramaNa pAMcame nabare kema ? kaMkAsanI jaDa e, saMsAranI jaDa e, pApanI jaDa e che. rAmeLa vA toseLa vA khelavu paDe che. mUrchAbhAva-mamatvabhAva e badhAneA khApa. tenAthI viramavAvALA mahAvratane tame pAMcamA na khare nAkhyuM? pAMcanA paccakkhANathI mahAvratadhArI samAdhAna-mahAvratane samaye che ? khATale seTI kheDa ke ceAthA pAcA nahi. parigraha-viramaNane pahelA naMbare mUkAvavA mAge che paNa hajI parigraha-viramaNane samajyuM nathI. mUrchAbhAvane tyAga nathI. vastu tyAga karavAnI che. vastutyAga e . ahiMsA, satya, zAhukArI, brahmacaryaMnI jaDa nathI. pariNatinA ahIM paccakkhANu nathI. pati tA badhAnuM karaNa che. pariNati vivekane lAyaka che, paNa pratyAkhyAnane lAyaka nathI. hiMsA, jUTha vagere pAMca pratyAkhyAnane lAyaka, paccakkhANa pAMcanAM, pAMcanAM paccakkhANa karyAM, eTale mahAvratadhArI kahyA. aDhAra ne badale pAMca kema? zakA-mahA'nA a 'sathI' virati pAMca pApanI sathI virati thai paNu aDhAranI karavI joIene ? aDhAra cheDavAnAM temAM pAMca cheDayA tethI savirati kayAMthI AvI gai? deza Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ] sthAnAMgasUtra 195 : janmyA, daza maryA emAM echAvatA kahe te mRSAvAda sudhI paheAMcADI de. janmyAnI sa MkhyAmAM pheraphAra thAya te mRSAvAda. mAranI jagyA para dezanI vAta karavAmAM Ave te mRSAvAda. te pachI aDhAranI jagyA para pAMcamAM sa thaI gayuM ? aDhAranAM pAMca karyA temAM sa kema ? samAdhAna-pAdazAhe khIrakharalane pUchyuM-sattAvIzamAMthI nava gayAM ? zUnya. nava nakSatra varasAdanAM. sattAvIzamAMthI nava nakSatra varasAdanAM kerAM jAya. te AzA zu rahe? zUnya. aDhAra mAracAM karAjAe mAMDelAM che paNa te badhAnu mukhya sthAna A pAMca. aDhAramAMthI pAMca jAya te zuM rahe ? karmasthAnane aMge pUchIe te zUnya' kahevAya. vAMjhIne vaMza vagara Age sare, tema tera pApasthAnaka krodha, abhimAna, mAyA, lAbhavALA A pAMcamAM na Ave ne peAtAnA mULa dekhADe. jue? A pAMca daravAjA hatA. pApasthAnaka te aDhAra. pesavA nIkaLavAnA rastA pAMca te aMdha karyA, eTale cumAine beThA. beThA maLyA karA, nIkaLavA na daie te zuM karavAnA hatA ? hiMsA, jUTha vageremAM na AvavA daie te tera pApasthAnake vAMjhIA marI jAya. vAMjhIAnA vaMzane mAravA mATe zULIe geThavavI na paDe, vAMjhIe maryAM eTale khalAsa. hiMsA vagere pAMca hoya te eneA vaMza, e nahi Aya te vagara mAye maryAM che. eka laIne traNa mA kare te| devALuM kADhe. jyAre traNane vibhAga kare te rAga, dveSa ne parigraDa e judI vastu. parigraha mAnIza te ja paztrihaviramaNa. parigrahaviramaNa eTale dharmAMpakaraNa sivAyanI cIja levI te madha. dharmapakaraNanI cIja Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 sthAnAMgasUtra | [ vyAkhyAna na levI te artha viramaNamAM nahi parigrahaviramaNa nAma zA mATe rAkhyuM? "pari upasarga zA mATe che? grahaNa mAtrane tyAga nathI. AhAra le te pApa thaI jAya tema nahi, saMyamopakaraNa sivAya je kAMI vastu levI te ja "parigraha'. "pari upasargathI viziSTa ema jaNAvI saMyama-upakaraNa sivAya ema jaNAvyuM. bilADIne gaLe ghaMTaDI eka oraDAmAM udara rahetA hatA. bilADI AvIne reja mArI jAya che. pese tenI khabara paDatI nathI. uMdaraDAnA paMce TharAva karyo-bilADInA gaLe ghaMTaDI bAMdhI de. vAta kharI. bilADIne gaLe ghaMTaDI baMdhAI jAya to bhaya na rahe. A nirNayane amala keNa karavA jAya? muchAgo veraLa-zabdamAM sAre che. mUchanuM viramaNa thAya che kayAM? tenI khabara rahI? jenI pAse je vakhate je hoya temAM je jakaDAya te mUccha cakravatI cha khaMDanI riddhi cheDIne nIkaLe, AvIne dAMDAmAM levAye. ghere hajAre, lAkha rUpiyA cheDIne AvelA sAdhusAdhvIo cIMtharAmAM cUMthAyA. je lAkhamAM levAyA nahi te cIMtharAmAM mUMjhAyA. jakaDAvavAne saMbhava agiyAramA sudhI jakaDAI javAne saMbhava kyAM sudhI? agiyAramA sudhI. te agiyAramA sudhI pAMca maDavata na devAM? dazanI AgaLa vadhe nahi. tyAM sudhI lebha javAne nahi. DaoNkaTara (doctor) davAkhAnuM kare. davA, ojAre rAkhe. roga kADhI nAkhavA te hAthamAM na rahe. rega kADhe te ja DaoNkaTara ema na kahIe, tema mUrchA kADhe Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM]. sthAnAMgasUtra 197 te ja virati ema na kahI zakIe. mUcchanA sAdhane kADhI nAkhe. sAdhane alpa, bahu, sacitta, acitta. mUcchane mAranArI cIja alpa vagere na joIe. mUccha pariNAmanA paccakhANa nathI. rAgapariNati, lobha pariNatinA paccakhANa nathI. je e rAkhavA jaIe to mahAvrata agiyAramA sivAya bane nahi. parigraha pitAnuM ja bagADe mATe pAMcamuM 1. are hoya temAM mamatA thAya te thAya, paNa na hoya temAM mUrchA thAya. te Dagale pagale bhAMgavAne Dara. Dagale pagale bhagavAne Dara te paccaphakhANa kayAMthI levAya? mATe mUccha choDavAno vakhata lAvavA mATe bahAranI vastu cheDavAnI jarUra. alpa, bahu choDavA tethI pAMcame naMbare te rAkhyuM. hiMsA vagere caramAM baMnenuM bagaDe paNa parigrahamAM lenAranuM ja bagaDe. mUccha karanAranuM bagaDe. mAruM karyuM. mamatA karI tethI pitAnuM bagaDe. je ema che te benA pakaDanArane pahelAM pakaDe ke ekane pakaDanArane pahelAM pakaDa? ekanA bagADanArane pachIthI pakaDAya. hiMsA vagere anaMtA viSayane bagADanAra. kAbU bahAranA viSaye tethI kAbU bahAranAM paccakhANa. jyAre parigrahamAM kAbUnI vAta. kAbUnA viSayanA paccakakhANa te hAthanI vAta che. A pAMce maDAvatane anukrama nakkI thaye. tethI gaNadhare kahyuM: 'tathA eTale A kahuM chuM, temAM pheraphAra nahi. - A pAMce vrata kahevAM kone? te mATe pAMcenuM svarUpa jANavuM joIe. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 15 vicAranI vyavasthA vinA adhu' nakAmuM guNadhara mahArAjA sudharmAvAsIjIe bhavya jIveAnA upakAra mATe, zAsananI pravRtti mATe, kSetrAMtare, kAlAMtare, bhagavAnanA vacanAmRtanuM pAna karavAne zaktimAna thAya te mATe, AcArAMgamAM AcAranI vyavasthA karI. sAdhue AcAramAM vadhavAvALA sthira thayA chatAM je vicAranI vyavasthA na hoya te nakAmuM. duniyAmAM prajAkIya manuSya ane jAsusanA vatanamAM jarA paNa pharaka hAya nahi khalke ema kahIe to cAle ke jAsusanI evI vaNuka hAya ke jemAM zaMkAne avakAza na rahe. bhavya ne abhavyanAM cAritra A jaina zAsanamAM vicAranI vyavasthAvALAnA cAritramAM jeTalI caDhatI sthitimAM niyamita na dekhAya, teTalI vicAra vagaranAmAM caDhatI sthitimAM dekhAya. bhavya jIva je cAritra pALe, te cAritra meAkSanA udezanu hAya, vagara paNa uddezanuM hAya, sAmAnya paNa cAritra hAya. paNa abhavya je cAritra le te uddezanA khIlA ThokIne le. devendrapaNu, rAjAmahArAjApaNAne khIleA ThAkayA sivAya tene cAritramAM pesavAnuM thatu nathI. bhavya jIva eghe paNa pesI jAya, paNa abhavya khIleA DhAkIne ja pesavAne bhavya jIva vagara khIle pesI jAya. jo asabhya vagara khIle pesI jatA hAta te samyagdarzananI asara thai jAta. abhavya cAritramAM pese che te mArA khIleA na khase tethI. mahAjana mArA mAthA upara khIlI mArI khase nahi. jinezvaranA kakSayanA mArgA mAre AcaravA che. abhabhyane Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramu' ] sthAnAMgasUtra 199 mAMTe mahAjana mAra mAthA upara, jinezvare kaheluM' 'madhu AcaravuM che. khIlA mArA khase niha. khIleA kayA che te khasI jAya. bhavya jIve| khIlA ThokIne pese che, paNa temanA khIle khasI jAya che. meAkSanI IcchAe lIdhelAM cAritro karatAM paudgalika sukhanI icchAthI cAritra lIdhelA anatA jeTalA siddho thayAM. khIlAvALAM cAritra anatA pharasyAM. khIlA vagaranA cAritra karatAM anataguNAM pharasyAM. khIlA vagaranAM cAritra ATha AkhA bhavacakramAM khIlA vagaranA cAritra ATha ja hoya che. , aTTha mavANu paritta (Ava. ni . 866), jemAM mahArAjA ke dhanADhaya thavAnA khIleAna ThAkayeA hAya tevAM cAritranA' bhavacakramAM ADe ja bhava, khIja jo haNAyeluM nathI, te pachI e bIjane pANInA joga pRthvI upara ke vAsaNamAM maLe te UgyA vinA rahe ja nahi. khIjamAM tAkAta che te cAhe te pRthvI upara paDI rahyuM hAya ke vAsaNamAM hoya te akuza phUTayA vinA rahevAne nahi. bhavya jIvane sa McAga maLyA tA aMkura thayA vinA rahe nahi. AthI khIlA vagaranA cAritrane mATe - ATha ja 'bhava mAnyA. ' khIye eTale paurvAMgalika IcchA, khIlAnA jore 'vavu' che. tene caDhatI kaLA rAkhavI joIe.. jAsusanuM vana evuM hAya ke zakA thAya nahi. cAranI cupakIdI eTalI badhI hAya ke seya khakhaDe niha. khIle DhAkIne ghUselA cAritramAM evA cAlAka rahe ke zaMkAnuM sthAna rahe nahi. dravyacAritra vinA bhAva cAritra Ave nahi dareka siddha siddhapaNAne pAmelA che. temane anatI vakhata Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 sthAnAMgasUtra [vyakhyAna te khIlAvALAM cAritra karyAM che. khIlA vagaranAM cAritra ATha vakhata ja hAya che. anata dravya-cAritra thayA vinA bhAva cAritra Ave nahi ema haribhadrasUri kahe che. pagathiye caDhanAra nathI mALane, nathI mADha ( AMgaNAnAM eka bhAga)nA, pagathiyAM vaTAvyA vinA mALa malavAnA nathI. dravyatyAga karanArA e duniyAnA sukhathI nIkaLI gayA. e AtmIya sukhane pAmyA nathI. vacalA pagathiyAmAM che, chatAM jeTalAM pagathiyAM eLage teTaleA mALa najIka Ave. jeTalAM dravya-cAritra thAya teTaluM bhAva-cAritra najIka Ave. bhAvane lAvavAne mATe dareke pravRtti karavAnI che. dravya-cAritra karatAM bhAva-cAritra adhika che. bhAva-cAritranI apekSAe drazya-cAritranI kiMmata nathI. rUpiyA hisAbamAM nahi, sAdo thavAnA hoya, speziyala (special) mUkAvI ke, rUpiyAnA hisAkha nahi. zu gharamAMthI rUpiyA phUMkI dIdhA ? pelA lAbhanI apekSAe. Ama paisAnI ki''mata che. pachI pAMcase gayA te zu ? pAMca hajAra AvavAnA che tethI. cinubhAi marI gayA te vakhate vimAnamAM besIne AvavuM paDayu. paisAnI kiMmata zI ? ema thayu che, e badhA zabdo uddezathI che. dravya-cAritranI ki`mata zI ? nakAmu; e badhuM bhAva-cAritranI 'nevaM caraNAbhAve mokkhatti paDucca bhAvacaraNaM tu / davvacaraNammi bhayaNA somAINa abhAvAo / tesipi bhAvacaraNa tahAvihaM davvacaraNaputrvaM tu / annabhavAvikakhAe vinne uttamattaNaM // taha caramasarIrataM aNegabhavakusalajogao niamA / pAvijjai jaM moho annaaimaMtotti dublino 1 (paMcava0 0 626-22-23). Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padara ] sthAnAMgasUtra 201) epekSAe. AjakAla ApaNe ajJAnI ke dAdhAraMgA manuSya chIe. harakoI sAdhu eTale "davya-sAdhu ema nahi , sAdhupaNuM eTale dravya-sAdhu ema kahevAvALAnI zI dazA? tArA AtmAmAM eka guNa thayuM che ke AmAM bhAva-sAdhunI pariNati nathI ema kahI zake. dravya-sAdhu kahenArA, sAdhupaNAmAM rahelAnA-bhAva-cAritranI sthitivALA jeo heya te badhAne cera. dravya-cAritra kahevAne haka che? kAM to abhavya, kAM te mithyASTi heya. nahi te jeo cAritra pALI rahyA hoya tene dravya-sAdhu" kema kahevAya. - samyakatvavALA che ke nahi tenA mATe samyakatvanAM cihno jevAnAM che, te sivAya amuka vyaktimAM samyaktva nathI e nirNaya ApaNAthI thaI zake nahi. jenAmAM samyakatvanAM cihno che, tene samakitI mAnavAmAM harakata nathI. je prarUpaNa karanAra che, tene guNa mAnaze to guNanI prApti thaze. dIpaka samyaphatvavALe dezanA de che. jinezvaranI pratIti thaI te vakhate ahe! karavAno. dIpaka samyakatvavALe mithyASTi heya. bIjAne samakita thAya te vakhate upadezaka tarIke prarUpakane mAnavAne. bAhya vyavahAra hatuM tethI mAnyA, tethI pelAne harakata nathI. niddhavane dekhIne cAritra le, bIje zuddha guNavALe na hoya, paNa zuddha guNanAM cihno hoya te mAnavAmAM aDacaNa nathI. vyaktine laIne jAtine niMdavAno haka nathI * zuddha cihnovALe che tene dUSita' mA te zI dazA thavAnI? dharmanA dharIne, rakSakene, meTAmAM moTuM kalaMka ApanArA thaIe-drazya-sAdhu kahIe te. . jAtine aMge kalaMka bele te mAthuM pharI jAya che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna poravADa jJAtimAM be jaNa kharAba nIkaLe, be sArA nIkaLe, te vakhate nAta "AvI che ema kaho te tamAruM zuM thAya che? tame IjA laIne beThA hazo. keI vyaktinI kharAbIne aMge, tamArI jAtine deSAropaNa kare che te jhera jevuM lAge che. * eka aMgreje khUna karyuM hoya e uparathI a grejo AvA che ema kahe te tamane koTaDImAM ghAle. vyaktine laIne jAtine nidavAne haka nathI. je vyakita apakRtya karanArI hAya, mArgathI bahAra hoya, te mArgane bagADanAra; tene lIdhe je vyakita mArgane unnati karanArI che tene bheLI levAnuM thAya to te vakhate begunegArane gunegAra banAvavAnuM thAya. "cAritrIA dekhI cAritrIo para abhAva thayo (zrAvaka aticAra). gAma hoya tyAM DheDavADo hoya. UMcI sthiti, temAM patita hoya temAM navAI zI? budhavArIA nAdArI)nI keTe tapAsIe to kAchIA, darajI, kuMbhAra koI nathI AvatA. budhavArIAnI korTamAM sapheda ja hoya, melA na hoya. saphedamAM budhavArI AnI korTa hoya, te chI chI. saphedamAM budhavArIuM hoya temAM navAI zI? evAne bahAra kADhave e pahele naMbara. * kumArge caDhelAne samAge lAva, . . . . . . paNa: phajeta karIne nahi - bahena beTI avaLe raste cAle te vakhate lAge ja. AMkhamAMthI lehI varase. paNa lehI samAya che kayAM?. ene raste lAvavAmAM. bajAra vacce khaDI rAkhavAmAM nahi. chAravI levAya Ano artha piSaNa ema levAno nathI paNa tene koIe re caDhAvI nahi. kuTuMbanI aMdara AvI kharAbI calAvavI na joIe, rikavI joIe. e nizcaya chatAM ene sudhAravI; paNa enA nAme Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaram' ] sthAnAMgasUtra 203 kuTuMbanI AkharU khagADavI nahi, tema zAsana vahAlu' nathI ema kharAba sAdhune bahAra pADavA temAM che. peSaNa mATe nathI kahetA. zreNika mahArAje suvAvaDanu kAma karyuM. nAkara cAkara na hatA? jIMdagInA upayegane paheoMcI vaLe teTalI dhI kaLAe levAnI prathama hatI. dAyaNanu kAma karyuM. caMdanamALA, mRgAvatI madhA evA che ema kahe che zu? eka pApI manuSya bIjane pApI kahevaDAvavA mAge paNa tethI kAMI badhA pApI nathI. dhaturA pInAra IMTane seAnuM mAne tethI bIjA tema kahevA taiyAra nathI. mArU' kahevuM nathI teA vezanI pUjA mATe ke nathI te avaguNane pASavA mATe. tADana tarjananI zAstrakAre ApelI chaTa zreNika vadana karatA nathI. kuTuMbamAM thayelI kharAbI khamI na jAya, tema cAre caDhAvelI paNa na pAlave chekare saTTo karI Ave, tene zikSA karAya ane eNe karelu devu' Apavu paDe. harAmakhora, luccA kahevAya, paNa paNe keADIe keADI badhA bharI devA paDe. tema je mArga cUkelA hAya temane mATe zAstrakAra chUTa Ape che, tADana tarjana sudhI chUTa Ape che paNa 1 eSa utsarga uktaH, apavAdastvAjJAvalAbhiyogAvapi durvinIte prayoktavyau, tena ca sahotsargataH saMvAsa eva na kalpate, bahusvajananAlapratibaddha tvaparityAjye ayaM vidhiH - prathama micchAkAreNa yojyate, ajharvannAjJayA punarvajJAmiyooti, (Aya. TI. hAri vR 26); purisajjAe ve tahA viNIyavijayaMmi nanthi abhiogo / sesaMmi u amiono naLayanAju naTTA bANe ! ( A. ni - 676 ) 4 1 : Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 sthAnAMgasUtra [ vyakhyAna cAre caDhAvavAnI chUTa ApatA nathI ! gharanA bhAibhAMDune aMge dRSTAMta ApyuM. methIpAka pUrA Ape, paNa bajAramAM patAvI devuM paDe. vyakti mA virUddha cAlatI hoya tene methIpAka sudhI chUTa Ape, paNa enI sAthe ceArAne mATe te sAph manA, khajAramAM pATiyuM phare e te pitAne pAlave ja nahi, tevI rIte ahIM zAsanane aMge jene lAgaNI che tene vyakitane kharAkhara zikSita karavAnI chUTa che, paNa jAtimAM eka zabda khelavAnA haka nathI. vyakitane kRSita dekhA te vyakitane bhAMDA. paNa jAtine bhAMDavAnA haka nathI. eka paNa sArA haiAya tyAM sudhI jAtine bhAMDavAneA haka nathI. sUrya jhagajhagAve khelAya, tema sAdhumAMnA ekanA paNa guNa ja khelAya .. AkAzamAM eka sUrya hoya ane te cAre bAju ajavALuM karI rahyo hAya teA jhagajhaga AkAza kahevu* paDe. jAtimAM eka paNa jAgatA hAya, dIveA hoya tyAM sudhI jAtine bhAMDI * zakIe nahi. 'sAdhu'nuM nAma laIne je kAI kahe, lakhe te zAsananA kevaLa gunegAra bane. vyakitanA gunAne aMge chUTa che. e vAraMvAra kahuM chuM paNa bacAva karavAnuM ke, pASavAnu kahetA nathI. zreNike vyakitane zikSita karI paNa cAre ke coMTe niha. sAdhune 'dravya-sAdhu' kahevuM te laka sAdhumAtrane dravya-sAdhu kahetAM kalaMka lagADe tene khyAla * nathI AvatA ! vyakita kharAba lAge te nirNaya thAya te kahI zake. vyakitane aMge niya karavAnAM zAMsAM tyAM AkhI Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " paMdaramu'] sthAnAMgasUtra jAtine kharAma zI rIte kahI zakAya ? bhAva-sAdhupaNAnI apekSAe drazya-sAdhupaNu' nakAmu, jene pAMca hajAra maLe te kahe pAMca nakAmA, pAMca khAsaDe mAryA, paNa pAMca paisA maLatA nathI te zu' joIne khele che ke khAsaDe mAryo? vezyAne paNa chApAmAM 'A kulaTA che' ema lakheA te gunegAra. e (vezyA) je sthitimAM che tenI te sthiti aMge lakhavAnI chUTa nathI ApI zetAna hAya tene zetAna lakhavAnI chUTa nathI. gune thAya, phAMsInI sajAnI chUTa paNa mejisTreTane gunegAra, luccA zabda khelavAnI chUTa nathI. bhAva cAritranI apekSAe ja dravya-cAritra nakAmu zaitAna' zabdo bIjA vApare tenI zI dazA? dravyacAritra'kiMmata vagaranuM kabUla, paNa te kaiAnI apekSAe ? bhAva-cAritranI apekSAe. 'dravya-cAritra'thI bhavanI bhIti jAya nahi ema kahevAya, te bhAva-cAritra meLavavA mATe. dhRDhatA mATe. nahi ke aviratine pagathIe UtArI " . 205 . ', devA mATe lITA karavA nakAmA. AgaLa vadhelAnI apekSAe. paNa pelo mULamAM ramIne zarIra, lUgaDAM ane khagADatA hAya, tenI apekSAe lITA nakAmA nathI. tema dravya-cAritra nakAmu, * anatA AvI gayAM, kaMI na vaLyuM te badhuM pelA bhAva-cAritranI apekSAe nakAmu, khAnapAnanI apekSAe tyAga karela nava caiveyake jAya * mahArabha, parigraha, Ata-dhyAna, raudra-dhyAna karIne saMsAramAM bhaTavALA tenI apekSAe dravya-cAritra nakAmu nathI, lITA karavA beThele te zukravAranA caNA pAme. lITA karavAvALA chevaTe caNAne Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 sthAnoMgasUtra | vyAkhyAna lAyaka. InAmane lAyaka pasAra thayele. AMbA, pIpaLAnI ramata karanArA, dhULamAM aMgalA bAMdhanArA caNAmAM nathI. zikSaNa sivAyanI kaLA caNAmAM kAmanI nathI. dravya-cAritramAM rahele, tene khAnapAnanI icchA che, evI IcchAe jeNe pApanA tyAga karyA te nava caiveyaka sudhI javAnA che, paNa je AraMbha samAraMbhamAM kheMcI rahyA che. tene naraka sudhI javAnuM; te sivAya bIjuM koi sthAna nathI. kamalaprabhAcAya nA nIDara javAma keTalAka umbaMkhale AvuM kahenArA hoya che. kamalaprabhAcArye sAdhunI nizrAe thatAM daherAne aMge kahyuMjinezvara maMdira che, paNa te sAdhune nimitte thAya tethI 'sAvadha' che. tIrthakaragAtra sAcApaNAmAM bAMdhyuM. nIrapaNe prarUpaNA karI. temAM khAMdhyuM. jyAM jatie madiranA mAlika banavAvALA, Akhu gAma badhuM madiranA mAlikanA pakSanuM. e sabhAmAM jinamadira je ke pRya che, paNa je sthiti che te pApanuM sthAna che, e kahetAM keTalI jIgara calAvavI paDI .Daze. peAtAnu kAi nathI. gAma AkhuM je kahevA mAge che tenAthI virUddha. evAnI sAme paradezI manuSye AkhA gAmanI rUcimAM na Ave te kahevAnI hiMmata karI haze te kevI sthiti? e gAmanA varga emanI pAse la? rAgavALe, prItivALA che. Akhu gAma e dazAmAM OM te vakhate nidhanA maMdirane aMge caitya jevI pavitra vastunA khedamAM kADhavAnAM che, chatAM jyAM kahI dIdhuM tyAre keTalI Dita bhIDI haze ? nhe ke che to najIkanA sagA paNu-vyArA gaNavA che ane prahAra karavAno vakhata Ave te caitya-mAdAnuM sthAna apA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramuM ] sthAnAMgasUtra 207 ' vanArane hamaNuM kamalaprabha pApanuM sthAna kahe che. "mA" zabda pelAone nara jevuM lAge temAM navAI nathI. jatione zakhavA-AmAM ja ucharyA che, haMmezanI Teva che, temAM kalyANa mAnI rahyA che. e pravRttinI mAnyatA upara ekasAthe tepagoLa chUTa sAvadyAcArya nAma keNa paDe? te topameLe na sahana thaye mApavALAothI, na sahana thaye jatiothI. emane zabda emane mAthe nAkhe. ApaNuM maMdirane * "sAvadya TharAvyAM tethI emane "sAvadya TharAve. sAvadyAcArya nAma pADayuM. "sAvadya zabda kAthI tIrthakaranAmakarma baMdhAvAnuM thayuM. A bicArI ToLIne sIdhuM na pariNamyuM tethI "sAvadyAcArya nAma pADayuM. jemaNe batAvyuM A sAdhu zrAvakadharmane lAyaka nathI, je maMdirone aMge sAvaMdyapANuM hatuM te kamalaprabhAcArye batAvyuM. te vakhate sAvadyapaNuM choDavuM te dUra rahyuM, sAro mArga sUjhe nahi. temanuM nAma "sAvaghAcArya" pADayuM. jemane tIrtha karanAmakarma bAMdhavAnuM jaNAvyuM hatuM. AraMbha-parigrahamAM khUMcelA naraka nigedamAM - AraMbhaparigrahamAM macelAne AraMbha choDavAnuM te na sUjhe paNa je batAve tene "narakanirdezaka TeLI' nAma rAkhyuM. cityavAsIone jhALa UThI hatI, satya prarUpaNA karanArane sAvadya zabda tIrthaMkaranAmatra bAMdhyuM tene lAyaka gaNe. te sAvadha nAma pADavAne upayogI lAgyuM. bIjA narakanirdezaka TaLI tenA meMbara (member) kahe tene Dara rAkhavAnuM nathI, paNa jeo AraMbha-parigrahamAM macelAM che teo naraka nigedamAM paDelAM ja che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna apavAdane dAkhalA tarIke levAya nahi ? anaMtA cAritre dravyathakI dareka siddha karyA, paNa bhAva-cAritra karyA tyAre eo kSe gayA che. dravya-cAritra dareka jIvane anaMtI vakhata AvyAM che. vyavahArarAzimAM ane te kALa jene thayo hoya te anaMtI vakhata nava raiveyaka sudhI jaI AvyA heya. anaMtI vakhate dravya-cAritra lIdhAM te nakkI thayAM, tyAre marUdevA mAtAne aMge zuM kahevuM? vyavahArarAzi mATe niyama bAMdhya. amadevAne vyavahArarAzimAM anaMta kALa thayA nathI. A bAju Azcarya che. Azcarya eTale apavAda, judA mArga. madevAne dravya-cAritra vinA bhAva-cAritra maLyuM tene Azcarya mAne che. je apavAda tarIke mele teno dAkhalo levAya nahi. A jIve anaMtI vakhata utkRSTa cAritra pAnyAM. zaMkAne sthAna paNa na hoya, evAM cAritra pAnyAM chatAM temAM zukavAra vanya nahi. sthAnAMga eTale bacAva mATe UbhI karAyelI dIvAdAMDI . vicAranI vyavasthA nahatI tethI AcArAMga banAvyA chatAM vicAranI vyavasthA karavAnI jarUra hatI. AcArAMga, sUyagaDAMga racyAM chatAM siddhAMtanI IthatA khyAlamAM na Ave tyAM sudhI kaI vakhate kayAM caDhI javAya tene patto nahi. vahANa majabUta ane vahANamAM mAM paNa sAro chatAM, vahANanA bacAva mATe dIvAdAMDI UbhI karavI joIe. dIvAdAMDI 'marudevisAmiNIe Na evameaMti-suvbae jeNaM / sA khukila vaMdaNijjA aJcata thAvarA siddhA // 924 // saccamiNaM accheragabhUaM puNa bhAsiaM imaM sutte anna'vi evamAI bhaNiyA iha pubasUrI hiM / / 9.25 / (paMcavastu) Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramuM sthAnAMgasUtra 209 heya te mAlane, vahANane ane musApharane bacAva thAya. AcAra ne vicAranI uttama sthiti hoya, chatAM kaI kaI jagyA para khaDake che te khyAlamAM rahevuM joIe. dIvAdAMDI UbhI karavAnA kArya mATe-vagIkaraNa mATe sthAnAMga racAyuM che. e vargIkaraNa karanArA ThANuganI aMdara pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvate jaNAvyAM che. ' jIvana parvatanA pratyAkhyAnanuM kAraNa anukama sAbita karyA pachI eka ekanI vyAkhyA karavI joIe. cha prakAranA anukamAM pahelAM kama nakakI karavo joIe. pAMcanA kramanA ekaso vIsamAM eka bhAMga kAmane ekase ogaNIsa bhAMgA nakAmAM. pUrvAnumUvIne bhAMge kAmane. pahelA vratanuM paheluM melAya evuM che, yAvatuM pAMcamAne pAMcamuM melAya tevuM che. pAMcamAnI aMdara sAdhana sivAyanI cIja levAnI baMdha, tethI "parigraDe nAma rAkhyuM. mUcchane aMge, rAgadveSane aMge nathI, johAgo veramaLa nahi, zovije. (Dha0 20 1) kahyuM che. viratine lAyaka cIja nahi. vivekane lAyakanI cIja, tenI pratijJA nahi. AvatA bhavamAM jaIe tyAM vate TakavAnAM nathI e samajIe chIe. AvatA bhavamAM paNa huM pApathI dUra rahuM chatAM paccakhANa jAvajajIvanAM karIe chIe. AvatA bhave pApa sevavA vagerenI icchA che? paccakhANa jAvajIvanAM. samajIe chIe ke AgaLa TakavAnuM nathI. vicAra ne vartanamAM AMtara joIe ? I eka daridra hato. e dAnatano sAro hato. e zeThane tyAM gaye.. zeTha DhaMga karIne sUI gayA. eNe paga cAMpavA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna mAMDyA, paMdara miniTa sudhI kAMI che nahi. zeThe pUchyuM, balA gaI? mane javAba na deve paDe mATe sUtA che, tethI devAnI dAnata nathI e cekabuM che. eTale be -e balA te gaI nathI, page vaLagI che. pilAe dekhyuM arara! badhI mArI jALa. khullI thaI gaI pUrata e nyAye AMkha lAla thaI, dalIla khUTI. kepe pUre tyAre zeSa kAMI nathI. zeTha beThA thayA ne belyA. tArAmAM ne mUrkhAmAM AMtare keTale? zeTha ne pitAnA vaccenuM aMtarUM mApIne beH mArA ne mUrkhanI vacce eka veMta ne cAra AMgaLanuM AMtarUM che. zeThane "mUrkha kahyo nahi paNa karAvya "bhU. jagatamAM tapAsIe te DAhyA ne gAMDA vacce AMtarUM keTaluM? tAMtaNa jeTaluM. gaNyAnuM nahi ganyAnuM. DAhyo hoya to vicAra Ave, gaLe ne vartana kare. vicAra Ave gaLe nahi ne vartana kare te "gADe. manuSyane IcchA pachI prayatna joIe. viratinI apekSAe lAyakAta. vicAra ane vartananA AMtarAnA abhAve devatAne cAritra, vratanI lAyakAta nathI. parigrahanuM lakSaNa have mULa vAta para Ave-AvatA bhave vratanI IcchA che; pApathI dUra rahevAnI IcchA che. AvatA bhave jaIe te vakhate mahAvratane TakAvavAnI bAjI ApaNuM hAthamAM nathI. AvatA bhavane mATe azakya dekhI choDI devuM paDe che. pAMcamA mahAvratamAM mUccha rAgadveSanuM viramaNa kahIe te jANI joIne vrata bhAMgavA mATe thAya. tethI levAthI viramavAnuM rAkhyuM. alpa, baha, sacitta ke acitta dharmopakaraNa sivAyanI cIja levI te "parigra" dharmasAdhana sivAyanI cIja levI te baMdha. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramu"] sthAnAMgasUtra * prazna-ghaDIALa rAkhavI ke nahi ? r * samAdhAna--cAvI devI e sa'jamanI virAdhanA che mATe ghaDIALa rAkhavI niha joie. upakaraNa ke adhikaraNa have mULa vAta para Ave--nathI te mUrchAbhAva, rAgadveSa, mamatvabhAva AvavAthI pAMcamA vratanA bhAMgavAne bhaya. dharmAMpakaraNa sivAyanI vastu levAnI badhI. 'saMyamanA upakAramAM vate te 'upakaraNa'; khAkI adhikaraNa. adhikaraNanA artha samajo. gRhasthane ge haLa, hathiyAra, cappu, e adhikaraNA-- durgatinAM sAdhana. durgati upakaraNa buddhithI TaLe che. haLa, hathiyAranI sagI durgati che, ema na samajazeA upakaraNanI buddhi vinAnA pATAM, pUThAM saMyamanuM sAdhana heAya. upakaraNapaNAnI buddhi haiAya tyAM durgatinuM ora cAlatu nathI. je vastu dutithI khacavA mATe cheDI-ghara hATahavelI eke vaLagyu nathI. je vastu pramAnanuM sAdhana amArAthI eka DagaluM cheTu thAya te pramAna thAya nahi, UnamAM UtaryA tarIke vaLagADayu nathI. sarvo jIveAnI vadhanI virati kahevI che, te pratijJA eghAnA sathavArA sivAya pALI zakuM niha. enAthI sADA 14 ? (a) 'jIvaraLa''75 retI yuvaRraLa, tathA raLamualadhiriti, (onisTo pR0 208); (A) na nuArU jIvavAra (jAra) savAraLa taM sittera cagaLa / atirenuM adirAM banatAM .. ajJayaM paridarate| (proni. 2742) (4) savAra na nuArU .. uvayAre sesayaM tu ahigaraNaM / iya unahiM pehitA puNaravi saMgahai suttasthaM (yatirina 0 221) * 211 .... Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 sthAnAMgasUtra ( vyAkhyAna traNa DagalAM cheTAM javAya nahi. saMyamanA sAdhananI buddhi sivAya je kAMI paNa levuM tenuM nAma "parigraha. tenAM paccakukhANa heya; nahi ke rAga ke dveSanAM. pAMcame sthAne melavAthI kama nakkI thaze. have eka ekanI vyAkhyA jaNAvavI joIe. hisAviramaNa zabda kema na kahyuM? ane prANAtipAta viramaNa kema kahyuM? Ane svarUpa thakI krame vicAra karavAmAM Avaze. ------- RAnA- vyAkhyAna 16 kArya karanAra AcAra gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIne bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArganuM sAdhya siddha karAvavA mATe, dvAdazAMganI racanA karatA thakA AcAravicAranI vyavasthA karavAnI hatI, chatAM pahelAM vyavasthA AcAranI rAkhI. kAraNake zAsananI pravRtti, vadhavuM TakavuM e AcAra upara AdhAra rAkhe che. dravya thakI paNa tyAgI thayela hoya, tyAganA pariNAma na paNa heya-AcAranI vyavasthA pUrvakane tyAgI hoya to tene tyAgI mAnavA taiyAra chIe. AgaLa jatAM vicAra e kArya karanArI svataMtra cIja nathI; AcAra e kArya karanArI cIja. : Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - cA -- --- ------- --- selamuM] sthAnAMgasUtra 213 mekSane mArga saMcama "ni vALa saMgame jeva" mekSane mArga kaye? keTalAka jJAna, darzana ne cAritra kahe. keTalAka jJAna ne kiyA kahe. saMyamamAM ja mekSa mArga. je vastu na hoya ane je na bane, paNa je vastu hoya ane bane, te tenuM kharUM kAraNa kahevAya. kSAyika kevaLajJAna, kSAyika samyatva thaI gayA chatAM, yathAkhyAta cAritra AvyA chatAM, haju mekSa cheTe che. kAraNa? ApaNe vicArIe te, teramA guNasthAnanI zarUAtamAM tapAsIe te, traNamAM adhurUM kayuM? kSAyika samyatva, kSAyika kevaLajJAna ane kSAyika cAritra prApta thaI gayAM chatAM mekSane aMge lAkhe pUrvanI vAra che. koDa pUrva mokSa roye keNe? samyagdarzana, samyajJAna, ane samyagdaritra saMpUrNa che. cAritrahanIyano eka aMza paNa rahyo che ema nahi kahI zake. dazanAvaraNIya, jJAnAvaraNIya tyAM nathI. coryAsI lAkha varSane coryAsI lAkha guNuM karIe tyAre eka pUrva thAya. tevA keDa pUrva eTale mekSa cheTe che. saMyama bAkI che. AzravanirodharUpa saMvaranI gerahAjarI ke saMyama bAkI mehanIya karmanA kSayathI thavAvALuM cAritra saMpUrNa thayuM che. AzravanirodharUpa saMvara te saMvararUpa saMyama haju bAkI che. bhale idri-kaSAye nathI. kriyAomAM IpathikI kriyA che. pacIsamAM bhale vIsa cAlI gaI hoya, ... 1 tabasaMjamA aNumao niggaMthaM pavayaNaM ca vvhaaro| saddaH jusuyANaM puNa nivvANaM saMjamA ceva / / (Ava0 nigA0 789) . Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna ' paNa eka kriyA IrSyApathikI che. sAthe traNa ceAga rahyA che, eTalA ja mATe 1pannavaNAjImAM prazna thaye-sayeAgikevalI mekSe . gayA ? kAI kAle sayeArgikevalI melle jatA nathI, gayA nathI, jaze nahi. kevaLajJAna pAmelA ne vicaratA munivara te 'sayeAgakevalI'. jeo samyaktva nathI pAmyA. jee jinezvaranI zraddhAmAM AvyA nathI, tattvamAM AvyA nathI, paNa meAkSanI IcchAvALA tene mATe chApa mAre che ke eka pudgala-parAva mAM meAkSe javAnA. samyaktva thayu, aze paNa virati nathI thaI tyAM chApa mAro che ke ardhuM pudgala-parAvamAM mekSe javAnA. dezivarita lIdhI. cAritranI jaghanya bhAvanA ATha bhave meAkSa denArI che. te pAMcamA, chaThThA, sAtamAvALA ATha bhave mekSe javAnA. ceAthAne mATe a puddagala-parAvate mekSe javAnA ema siTakeTa (Certificate, pramANapatra) Ape te sayeAgikevalIne mATe evAM bAraNAM khaMdha karI dIdhAM ke koi kALe sayeAgikevalI mAkSe gayA nathI, jatA nathI, jaze nahi. 2 dravyacAritravALA mekSe na * e jAya. cAhe tevuM vaDanu jhADa hAya paNa mULa khavAya teA paDavAnuM. sayeAgikevaLI mATe kema niyama nahi? have mULa vAta para Ave!--mithyAtve rahelA pahelA guNaThANAvALAne mAkSanA mATe IcchA thAya te eka puddagala-parAvarta nA niyama karyAM. pramAdI sAdhu, dezivarativALo chaye kAyanA kuTAmAM tene AThuM bhavaneA niyama. sacaitri-kevalIe 'zuM khAvuM ? ? se " mate! tahAsanethI siddhati nAva gata reti? zo. ! to phaLake samaDhe, (prajJA sUra 292) ha Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R selanuM ] sthAnAMgasUtra manuSyeA tattva na dekhe tyAre sIdhu khATu' lAge. lobha mIThA jhADanA mULa kADhe eka zeThIe hatA. ene peAtAnA bhANejane peAtAne ghera ucheryAM hatA. mA marI gaI hatI. A bicArA nirAdhAra thaI raheze. chekarAe milakata lai leze evA zeThane vicAra AnyA. chekarA samaje che dAdA cheH tyAM sudhI pachI ThIka che. mAmA dAda nahi de. zeThIAe dastAveja karyAM ne cAkappu" jaNAvyu ke jevI rIte traNa chekarAnA bhAga vaheMcavA, tevI ja rItanA bhAga bhANejane Apave. zeTha mAMdA paDayA. chekarA rAyA kare che, zeTha jANe che ke A A kAraNathI rAe che. bhalAmaNa karIza. trIjo bhAga leze tevA tane maLaze. zeTha marI gayA. keTalIka muddata gai. rAtadivasa rahevuM thAya temAM caDabhaDa thAya. eka hAthamAM e traNa. cUDI hoya teA khakhaDe. eka gharamAM rahevu tene saheje khelavu cAlavuM thAya. judA rahevAne vicAra thayA. lobha mIDA jhADanAM mULa kADhe. bhANejane je je kAMI maLe te saMskRtiyA, paNa ene himata che ke lakhyA che sarakhA bhAga. dAnata bagaDI. mane trIjo bhAga kahyo che te mApeA. pelA kaheH ceAthe bhAga lakhyA che. pelo kahe: trIjo kahyo che. samudAyanA ceAthA te zeSanA trIjo kADhe caDhayA. keTalAka 'jaja (Judge) akakalavALA hoya che. patAvI nAMkheA. zA mATe laDA che? tamArI takarAramAM kAMI jaDa nathI. e mAge che trIjo bhAga; amAre Apave che cA bhAga. seMkaDe AThane phera. hajAranI milakatamAM ghaNA phera paDI jAya. vakIlane kahe-akakala na pahoMcADe ema kahe tyAre dhuMvAku vA 215 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna ja thaI jAya. trIjA bhAganI, ceAthA bhAganI takarAra tame karI che, kAMI nathI. jaja kaheH trIjo bhAga e ja ceAthA bhAga ane ceAthe| bhAga e ja trIjo bhAga che. zeThIAe je trIjo bhAga kahyo che ane vIlamAM lakhyuM che te ane eka ja che. samudAyanA ceAthe e zeSanA trIjo. baMne bhAga meLavI le. seAnA ceAtheA pacIsa. seAmAMthI pacIsa kADhIne rahelAM paMcAtera. temAMthI trIjo pacIsa. enA jevu' vaheMcI leze, tevI ja rIte tene maLaze. dastAvejamAM cothA bhAga lakhyuM che te badhAnuM bhegu' karIne lakhyuM che. have takarAra zAnI kare che? akakala nahi paheoMcADanArA meTA vakIle heAya, sAcI vastu samajI na zake. tema mithyAtve rahelA meAkSanI IcchA kare. eka puddagala-parAvate mekSe jAya. cothe guNaThANe eka pApasthAnaka rokayuM. a puddagala-parAvamAM meAkSa, pAMcame Arabhaparigraha che, chatAM ATha bhave mAkSa. chaThThuM paNa ATha bhavanI chApa, sacegiMkevalI melle jatA nathI. jema paNe pharaka na hatA tema ahIM akakala paheoMcADAya. vastune na samaje tene seAnuM-pittala ane sarakhAM pahele eka puddagala-parAvate mekSa te pahelA guNuThANe rahele nahi paNa atyAre pahele che, meAkSanI IcchA che .tene 1. naralokametya sarvaguNa sampadaM durlabhAM punarlabdhvA zuddhaH sa / siddhimevyati bhavASTakAbhyantare niyamAt // ( prazamarati zloka 0 308 ) tvatpadya manuSyeSu bhuktvA bhogAn sudurlabhAn 1 virakto muktimApnoti zuddhAtmAntarbhavASTakam || (yo0 zA 0 pra03, zlo0 226) : Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 selamuM] sthAnAMgasUtra uddezIne che. ethene cothe rahele ardha pudgala-parAvarte mele javAne nathI. e badhA te pitapotAnAM sthAna cheDavAnA ane mese javAnA, tethI mudata mArI. sami-kevalIpaNAmAM rahevAnA paNa cheDavAnI zarate. paheluM, cothuM, chaDuM guNaThANuM choDavAnI zarate ahIM terame rahe ne caudame caDhe nahi, te mekSe jAya che ke kema? jaze ke kema? A terame TakI rahevAvALo ne pelA pahelAM vagere khasavAvALA. teme TakI rahevAvALAne mATe prazna che. temAthI AgaLa jAya nahi tevA mekSe gayA nahijoya nahi, ane jaze nahi. abha mele gayA nathI, jatAM nathI ane jaze nahi tevI rIte sagikevalI parNamAM 'niSedha karyo. sagikevalI mekSe jatA nathI, gayA nathI ane jaze nahi. vastune na samaje te baMne sarakhe. nAnA chokarAne pittaLa ne senuM baMne sarakhAM. saginakevalIne aMge sagIpaNAmAM nahi jAya, paNa e cheDIne mekSe jaya. abhavya abhavyapaNuM choDavAnA nathI. tethI javAnA nithI. sagi- kevalI te sthAnamAM rahe tyAM sudhI mokSe jAya nahi; cheDe tyAre jAya. A epha pharaka samaje tene vAMdho na Ave. * cAranA cakrAvAmAM hoya tyAM sudhI mekSanI prApti *: kSAyika-samyagdarzana, kSAyika-kevaLajJAnane kSAyika-cAritra prApta thayelAM che, paNa AjhavanidhirUpa saMvara, e saMvararUpa - saMyama saMgi-kevalIne prApta thaye nathI cAritra prApta . thayuM che, paNa saMyama nathI. IMdriya, kaSA, avrata ne covIsa kriyAo nIkaLI gaI che. ADatrIsa nIkaLyAM paNa cAra te beThAM che. traNa vega ane pacIsa kiyAmAMnI IpathikI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna kriyA A cAra beThAM che, tyAM sudhI kanAM dvAra khullAM che. jyAM sudhI cAranA cakrAvAmAM che, tyAM sudhI meAkSa nathI pAmI zakatA. * cAranA cakrAvAmAMthI nIkaLavuM kayAre mane ? aceAgipaNAmAM jAya tyAre. cArenI cAkI mUkI-iryApathikI ne traNa yAga e cArenI cAkI mUkI, tyAre mekSa ANye. zuddhanayavALo kaheH " nimnALo saMgamA cavaka nirvANu e saMyama. vyavahAre pravacana ane ni thapaNu-jJAna ane cAritra e khanene meAkSa mAnyA che. kevaLajJAna AvI jAya ane besI rahevu paDe te tenI tAkAta zI? zuddha-nayane muddo saMyama e ja meAkSa. yAM cAritranI prApti che tyAM samyagdarzana ne jJAna rahelAM che. "uttarahAme tu niyataH pUrvAmA (tA. a. ? sUru chu mA.). khIjI mAjue mananIyamuttaram (taravA0 10 TUMka mA.). uttara' jJAna pAritra 6 (savA. TI rii 26) eka ja vikalpa eka ja nA. . sama kAle samyagdarzana ane samyajJAna ; - samyagdarzana ne sabhyajJAna ane sAthe Ave che. je samaye samyagdarzananA lAbha te ja samaye samyajJAnanAM lAbha. samaya mAtra paNa samyagdarzana thayuM hoya ne ajJAnI rahe te mAnavA taiyAra nathI. be vacce eka samayanA paNa pharaka nathI. samyakcAritra hoya tene samyagdarzana ne samyajJAna hoya ja cAritranI samyagdarzana ne samyajJAnamAM bhajanA. paNa cAritra prApta thayuM ke samyagdarzana, samyajJAnanI bhaMjanA nathI. + Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ selamuM] . sthAnAMgasUtra 219 cAritra thayuM tyAM samyagdarzana ne samyajJAna che ja. AcAranI vyavasthA pahelI kema? kAyadAnI sAthe ApelA apavAde kAyadAmAMthI nIkaLI jAya, paNa tethI kAyadA khoTA nathI. mokSanuM kAraNa zuddhanayavALAe saMyama mAnyuM. saMyama e ja mokSa. temaja te ja sarva naye mAnelI hakIkata che ke cAritrarUpa guNamAM rahele hoya te "sAdhu". keTalAka guNane aMge jJAna le che. alpa svaravALo pahele AvA joIe. guNa zabdathI "jJAna" levAvALAne paNa caraNanI pUjyatA mAnavI paDe. caraNarUpI guNa le che tene vadhe nathI. sAmAnya apekSAe cAritra tyAM samyagdarzana ne samajJAna jarUra hoya. cAritra na hoya tyAM samyagdarzana ne sabhya jJAna hoye kharAM ne na e paNa hoya. AcAranI vyavasthA tethI pahelI karI. pachI vicAra, pachI vargIkaraNa. vidhi, niSedha vizeSaNane lAge - pAMca mahAvratomAM kama nakkI karyo. prANAtipAta viramaNa mAla vecI dIdhe; bAradAna anAmatamAM sepe che. hiMsAthI viramavuM te paheluM vrata hatuM. hiMsA-pramatta prAdhyApa hiMsA (ta era 7 - 8). pramAdavALA yAgathI je prANane viga tenuM nAma "hiMsA. evI hiMsAthI viramavAmAM maDAgrata. je vAkyamAM vizeSaNane sahita hoya tyAM cAhe te karavAnuM kahIe, te vizeSaNane lAge, cAhe niSedha karIe te vizeSaNane lAge; vidhi ne niSedha vizeSaNane lAgu thAya. . makhkhanuM dRSTAMta mUrkhanuM daSTAMta--eka manuSya melAM kapAM laIne Ave. vAhita hite Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 sthAnAMgasUtra vyiAkhyAna ApaNe kahyuM: melAM kapaDAM kADhI nAkha. e kADhIne nAga thaI jAya te "mU. meM kahyuM ne kADhI nAkhyAM. mUrkha kema kaho che? melAM e vizeSaNa ne lugaDAM e vizeSya. kADhI nAkhavAne niSedha nahi, paheravAne niSedha. ekale melApaNAne, nahi ke lUgaDAne. pelAe melAM ane lUgaDAM baMnene lagADe. tame melApaNuM khaseDavA mATe niSedha karyo. lUgaDAM kADhIne nAgA thavA para tatva na hatuM. niSedha melApaNano hate. zrAvakanA 21 ane mArgAnusArInA 35 guNenA bhedanuM kAraNa zaMkA-nyAyasaMnnatimatA vagere mArgAnusArInA 35 guNa batAvyAM. kaI jagyA para zrAvakanA ekavIsa kahyA ne koI jagyA para mArganusArInA pAMtrIsa guNa kahyA te mAnavA kayA? samAdhAna-kuTuMbane saMskArita karavuM tethI dharmane saMyoga maLe, tarata chApa paDe. cIphakhAM karIne, lUgaDAne khaTAI vALAM karIne, chIpA loko rAkhe che. chApa mArI ke ceTI. phATayA ne banyA paNa chApa jAya nahi. khAre ke sAbue dhUo te paNa jAya nahi. tevI rIte tamArA kuTuMbane evI sthitimAM taiyAra kare ke je vakhate dharmanI prAptine vakhata . 1 dhammarayaNassa jogeA aqhuddo rUvavaM pgisome| / loyapio akuure| bhIrU asaDho 'sadakkhinno / / 66 / lajja'luo dayAlU majjhatthe somadiTTi gunnraagii| sakkahasupaMkkhajutto sudIhadaMsI visesannU / / 57 vuDANugo viNIo kayannuo parahiyasthakArI ya taha ceva laddhalakkho igavIsaguNo havai saDro / / 58 // (prvcn"sArodvAre) 2 yogazAstra (juo. ThANAMga vyA, pR. 185) Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ selamuM sthAnAMgasUtra 221 Ave te vakhate dharma prApta thAya ne bhavAMtare ye e dharma na jAya. evA kuTuMbane taiyAra karavA mATe mArgAnusArInA pAMtrIsa guNa ane tamArA AtmAne taiyAra karavA mATe ekavIsa guNe. kheDUte varasAda AvavA pahelAM jamInane kheDIne taiyAra rAkhe che. varasAda AvyuM, bIja nAMkhyuM ke taiyAra. vyakita tarIke ekavIsa guNe, kauTumbika tarIke pAMtrIsa guNanI jarUra tethI zrAvakanA ane mArgAnusArInA guNone bheda batAvyuM che. vAsaMvannavimavA eTale ? zaMkA-zuM "cAnnavimava eTale nyAya rAkhavAne, pise bhego karavAno upadeza karyo? samAdhAna-jyAM viziSTa vAkaya hoya tyAM vidhi ne niSedha vizeSaNane lAgu thAya. vidhi nyAyane lAgu thaye, anyAyanA niSedhamAM-nahi ke paisA pedA karavAmAM- aticAravALuM cAritra choDavuM-kSAyopathamika dharmo choDavA eTale cAritra cheDavAnuM nathI. vidhi athavA niSedha je kAMI lAgu thAya te viziSTa vAkaya hoya tethI te vizeSaNane lAgu thAya. hiMsAnI vyAkhyA pramAdanA vegathI prANanI virAdhanA tenuM nAma "hiMsA, hiMsApaNuM kayAM jaIne rahuM? pramAdamAM. pramAdana heAya te hiMsA thaI gaNavI-pramAdamAM na hoya te hiMsA thaI na gaNavI. paga UMco karyo che bIje melavA mATe, tyAM samitivALA 1 uccAliyaMmi pAe IriyAMsamiyassa saMkamaTTAe / vAvajeja kuliMgI marijja taM jogamAsajjA / / 749 / / naya tassa tannimitto baMdhA suhamovi desio samae~ / aNavajjo upabhogaNa savvabhAveNa se| kA | 750 | (coghani.) Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna sAdhune hAthe kadI kaI marI jAya te paNa te hiMsAne nimitte sUkSama paNa baMdha nathI. bhagavatIjImAM sUtrakAra hiMsAnuM lakSaNa karatAM khulAse karyo. zrAvake paccakkhANa lIdhAM ke vanaspatine chedavI nahi. kuMbhAra hate. mATI davA gaye. kedALIe khodatAM jhADanA mULane kedALI lAgI gaI. mATIne ke vanaspatine ke baMnene AraMbha lAge? mAtra mATIne AraMbha lAge. tene aMge sAvaceta. sAdhune aMge sAvacetI hovAthI zrAvakane aMge vanaspati kapAI jAya te hiMsA na kahI. pramattaga nathI, tethI baMnene hiMsAmAMthI kADhI nAkhyA. pramattAga e hiMsAno khare mAla, prANano nAza e te enuM bAradAna. tatvArthasUtrakAra umAtinI vyAkhyA sUtrakAre, niryuktikAre kabUlelI ja che. pramattanA badale mahAvrata kema? ' - sAkSI pUrI paNa avaLI pUrI; pachI mArI AMkha UghaDI 1 tattha NaM je te pamattasaMjayA tesiNaM do kiriyAmao kajjaMti, taMtra gAmamA ca mAyAvattiyA 2 (masU22). 2 samaNovAsayassa NaM bhaMte ! puvAmeva vaNassaisamAraMbhe paccakakhAe se ya puDhaviM khagamANe annayarassa rukkhassa mUlaM chidejA se NaM bhaMte ! taM vayaM aticarati !, No tiNaDhe samaDhe, no khalu tassa baravALA, bAradyuti. (ma, TUra 266) 3 AyA ceva ahiMsA AyA hiMsatti nicchao eso| jo hoi appamatto ahiMsao hiMsao iy||| (oghani0 gA0 755) Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ selamuM] sthAnAMgasUtra 223 gaI tevI rIte UMghanA nAme uDADI dIdhuM. prANuvyaparopaNanI viratimAM sarva pramattayegathI viramavAnuM hatuM, chatAM pramattapaNAnI nAmanizAnI na rAkhI. ane mahAvrata banAvI dIdhuM? pramataga TaLyA vinAnI viratinI zI kiMmata? - zaMkA-mahAvrata eTale chelle che. "sagrAmo pALArUvAyAmo veraLa" trijorI chokarAne ApavAnI. TrasTIoe mAla ' laI lIdhe. chokarAne trijorI ApI. leDhe gaLe bAMdhyuM. tema hiMsAnI khuda jaDa-thAMbhale-khuda svarUpa je aMdara goThavAyelI hatI te kADhI nAMkhI. pramAdavALo yoga e kADhI nAkhIne mehyuM sarvaprANAtipAtathI viramavuM. ene kare zuM ? pramattaga jo TaLe che te enI kiMmata nathI. pramattaga TaLe nathI te viramyAnI kiMmata nathI. sarvathA prANAtipAtathI viramyA vIse vasAnI dayA pALI, chatAM pramattaga na khacce te pANImAM. vIsa vasAnI dayAmAM eke dayA na TaLI. pramattaga TaLe che te vIsa vasAnI dayA TaLelI ja che. pramattayega e prANAtipAtanI jaDa che samAdhAna-kAcA pANIne leTe DhALIne kAma karyuM hoya to ApaNane na khape. tIrthakarane mATe jana sudhI varasAda varasAvyuM te e tIrthakara samavasaraNamAM beThAM zuM jene?. lAkaDAM, kAMkarA, pAna, vAMsa taNAI jAya te vAyare ke? kone mATe? bhagavAnane mATe. AkhA jana sudhI vRSTi bhagavAnane mATe. temAM bhagavAna AvIne birAje. roja-roja AdhAkamAM emane mATe thayeluM upayogamAM le te DUbI jAya ke bIjuM ? DUbI javAnI vAta dUra rahI, paNa ghAtikarmanI kaNI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna na lAge, kAraNa pramattayAga nathI. kredha, mAna mAyA ne leAla e kaSAyA viccheda pAmI gayA che; tethI AvI sthitimAM pApa nathI lAgatu. prANAtipAtanI jaDa pramattayeAga che. prANavyaparApaNa e dravyahisA ne pramatta yAga e bhAva-hiMsA dravyahi sAthI viramAve che ne nAma ApavAnu' mahAvrata 'prANAtipAta' zabda lIdhA eTale dAkharata karyAM khALanA daravAje kAMi nahi. khALe cAkIdAra. samAdhAna-zaMkA karIne paheluM vrata uDAvyuM, paNa pramatta ceganA mRSAvAdAdi sAthe saMbaMdha che, je hiMsAnA lakSaNane aMge pramattayeAga jaNAvelA che te ekalI hiMsAmAM ke khIjAmAM? pramattayAga te khadhAmAM; maithuna sivAya cAremAM pramattayeAga, pramattayeAgata badhe lagADavAnu hovAthI pramAdAt mALacavarAvaLa na kahevAne badale pramattavet kahyuM. anuvRtti eka padamAM na Ave. pramattayoga dareka sUtramAM levAne che. hiMsAnA kAraNarUpa je pramattayoga te bhAva-hiMsA * mRSAvAdanA kAraNarUpa je pramattayoga te bhAva-mRSAvAda, pramattayoga e du'sAne ja che ema nahi. hiMsAne pramattayoga varele. mRSAvAdane vaLagele, adattAdAnane ane parigrahane paNa vaLageleA che. maithuna sAthe tA nathI ne ? jema AMkhathI rUpa dekhIe paNa mana joDe lAgeluM; kAnathI zabda sAMbhaLIe chIe, paNa mana joDe lAgeluM, zarIrathI UnAMTADhAM jANIe paNa mana jeDe lAgeluM che; tyAre mananA viSaya kayA? zabda, rUpa ne gaMdha e manane viSaya ? Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 selamuM] sthAnAMgasUtra mana te badhuM hatuM tethI hisAba nahi. rUpa, cakSune aMge saMbaMdhI. rUpa e cakSune ja viSaya, cakSu grahaNa kare te rUpane. je asAdhAraNa kAraNa hoya tene aMge vyapadeza thAya. pAMca iMdriyanA tevIsa viSayo asAdhAraNa kAraNapaNane aMge samajavA sAdhAraNa ane asAdhAraNu kAraNa pramattAga e cAremAM raheluM che, mATe sAdhAraNa kAraNa . pramoga sAdhAraNa kAraNa hevAthI tenAthI vyapadeza karyo nahi. prANanuM vyare paNa e asAdhAraNa kAraNa che. pahelA mahAvratamAM sarvathA prANAtipAtathI viramavAnuM kahyuM. asAdhAraNathI vyapadeza thAya. mahAvrata tarIkeno vyapadeza asAdhAraNa kAraNane kare tethI te vyapadeza karyo. . . . . zaMkA-karmabaMdha rokavA mATe prANAtipAtaviramaNa kare che ke anya koI kAraNe? karmabaMdhanuM asAdhAraNa kAraNa te pramarayoga che. pramattayoga kyAMthI thAya che, pramattayoga (magha, viSaya kaSAya, nidrA ane vikathAnA vyApAra) vaDe karIne prANano nAza karavuM te hiMsA. mattayogAta prANAyapareg hiMsA te vagere . AgaLa vicArAze. . . : ' ' . Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 17 gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSane mArga duniyA sAdhI zake tene mATe bAra aMganI racanA karatA thakA pahelAM AcArAMganI aMdara AcAranI vyavasthA karI, bIjA sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI ane te benI racanA karIne sAdhuone AcAra-vicAranI vyavasthA karI ApI. jaina zAsananuM dhyeya ja mokSa ' ' - pahelAM AcArAMga kema? kAryanI siddhi je saMpUrNa kAraNa maLI jAya te ApoApa thaI jAya. mema e paNa enA kAraNane AdhIna che. mokSanuM kAraNa karyuM ? "nizvA sAme veva.' saMjama e ja mokSanuM kAraNa jaNAvyuM, ane tasvArthakAre sAzanajJAnavAritrALa mokSamArga (varavA ao , ) sIdhuM vAkaya mUkI dIdhuM. mokSanuM sAdhya paNuM kayuM rAkhavuM vagere saMbaMdhI kAMI bolyA nahi. mekSanA svarUpa, zreSThatA, advitIyatA, ane saMpUrNa sAdhyatAne aMge kAMI bolyA nahi. kharI rIte te te badhuM paheluM kahevuM joIe. mokSane mArga kahevA beThA che, paNa mekSane mAge che keNa? sarakAra je gAma tarapha rela nAkhe che tyAM musApharo che ke nahi te tapAse. tema ahIM mokSanA musAphara te tapAso. samAdhAna-je je Arya, je je saMsAranA svarUpane samajanArA te mokSanA athI che, tethI mokSa zI cIja te samajAvAnI jarUra nathI. jenA zAsanamAM "mokSa' zabda e Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM] sthAnAMgasUtra 227 otaprata thayele che ke mokSanuM svarUpa vagere jANe ke nahi paNa ene mokSanI IcchA che. mokSanI mAMDaNuM joIe. bIjAnI mAMDaNI kAma na lAge. jena zAsanamAM samaju ke aNasamaju hoya paNa mokSarUpa dhyeya sivAya bIjI vAtane vaLage nahi. atyAre jaina dharma dayAnA sthAna tarIke prasiddha che, paNa jena zAsanamAM jaina dharma mokSamArga tarIke prasiddha che. keTalAMka zakya hoya che. temAM A rAjyanuM yeya suleha che te A rAjyanuM dhyeya prajAnI AbAdI che. tema jaina zAsananuM dhyeya ja mokSa. game te bAjI jAo tyAM javAnI chUTa che; paNa Ave tyAM AvavAnuM sthAna eka. cAhe te kaI samyakatva, koI cAritra, kaI vinayanI tIvratAvALo thAo. asaMkhyAtA jogamAM dhyeya eka ja; navakAra gaNave. aDadhI miniTanI cIja nahi paNa chatAM enuM dhyeya sarva karmane sarva pApano nAza. eka ja eya tarIke rahe che, rahyuM che, raheze-mokSa. mekSane na mAnanAra abhavyane paNa dezanA mekSanA dhyeyathI ja devI paDe A vAta vicAraze tyAre tamane mAlama paDaze ke abhavya mokSane na mAne paNa tene mezane mATenI dezanA pharajiyAta devI paDe. abhavya jIvane dezanA mekSanA dhyeyathI devI paDe che. mekSanA dayeya sivAya bIjI kahI zakAtuM nathI. kAraNa? lekene A ruce che. jemAM zAsanamAM mekSanuM dhyeya keTaluM sajajaDa pakaDAyuM haze ke jethI mokSa sivAya bIjuM eke dhyeya rahevA pAmyuM nahi haze. mAna-pUjA maLe e hetuo lekene rasa paDe tevI vastu kahe." - - - - Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna dharma mekSane mATe praznane uttara-bhavya karatAM abhavyanA pratibodhelA anaMtA mokSe gayA. tIrthakarane pratibodhathI je jIve mokSa pAmyA, tenA karatAM abhavyanA pratibodhelA anaMtA mokSe gayA. bhavya jIvane te sAdhIne khasI javuM che. abhavya te che, che ne che enA kAlane, dravya-cAritrane patto nathI. abhavya jIva mekSane na mAne, mokSane nakAme, kalpita mAne chatAM jena zAsananI jaDa mekSa sivAya bIjAmAM nathI tethI ene ekSa-tattvanI pharajiyAta prarUpaNa karavI paDe. jenI pAsethI mAna-pUjA levA mAge che, te AnA sivAya -mekSa sivAya bIjI vAta sAMbhaLavA mAgaze nahi. dharma e mokSathI chUTo paDI gaye to te paNa sAMbhaLavA mAge nahi. mokSanI sAthe saMbaMdhavALA dharmane sAMbhaLavA mAge. dharma karavAvALA, dharmane mAnavAvALa, AcaravAvALe. je mokSanI sAthe dharmane rAkhanAro na hoya te samakitI nahi. dharma mokSane mATe che evuM dayeya jenuM hAya nahi, te pachI devakane mATe dharma kare, mAne tethI tene mithyAtvamAM melIe chIe. pigalika sukha sAthe baMdhAyelA dharmanI nirarthakatA mithyAtvIo hoya te dravya-cAritrI A nakkI. anupayoga thAya te "dravya-cAritra. melavAnuM cAritra te "dravya-cAritra." cheka meTa thAya, paraNAvuM, pachI cAritra lauM AvuM vicAranAre kela dIH tuM le te mAre levuM, meM dhAryuM hatuM ke pAMca varSe leze. vahele taiyAra thaye tethI cAritra lIdhuM-tyAM dravya-cAritra. dharma e ja mAnavAne taiyAra chIe ke je dharmanI derI melanI sAthe baMdhAyelI. dharma eno e ja heya paNa * * Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 mAlano dara "galika sAthe deva, gurU, dha sattaramuM ) sthAnAMgasUtra derI je mekSa sAthe na baMdhAI heya paNa pagalika sukhanI sAthe baMdhAI hoya te te dharma jaina zAsana mAnavA taiyAra nathI, kettara mithyAtvavALe pUje che tIrthakarane ane e jaina zAsanamAM kahelI tapasyA kare che. paNa mekSane ghera kApele che. dera pagalika sAthe bAMdheluM che. Ane A deva, gurU, dharmanI ArAdhanAe eka vakhata "mithyAtvI eka vakhata "samakitI kahIe. mokSanI sAthe baMdhAI gaye te samyakatva, paNa pagalika sukhane dore baMdhAI gaye te mithyAtva. mokSa Icche te "bhavya." mokSa na Icche te teTalA mAtrathI abhavya nathI. bhavyanuM liMga abhavyamAM na hoya. - sUkSma ekedriya zuM mAne che. temaja saMjJI paMceMdriya chatAM samakita na pAme tyAM sudhI devane mAne nahi. je mokSanuM dhyeya te rahe tyAre bhavyanI karaNI karavAvALe mokSanA dhyeyamAM pite zraddhA kare. AcAranI vakhata sAdhya na rahe. daSTAMta tarIke jinezvaranI pUjA mokSa mATe hatI te sukhanA mATe mAnI, Apatti thaI te vakhate AMbelA kare, ThekANuM paDaze. ATalA vaidyane tyAM rakhaDuM chuM te AMbela zA khoTAM? roga jaze ne kalyANa thaze. AtmAnuM kalyANa, paisA baccA. A thatI vakhate je AMbela kare che te kaI sthitinuM ? AMbela batAvyuM; phAyade thaye te kUde che, rega maTe, kalyANa thayuM. AthI dravya-kriyA thaI gaI. kalyANa na gaNe te zraddhA ja na rahI. . jaina zAsanane eka ja sUra mekSa ja jena zAsane dharma mA che te dharma svataMtra mAnyo nathI. dayA, zAhukArI ke niSparigrahane svataMtra dharma tarIke mAnela nathI je mokSane aMge derIe baMdhAyelA hoya to ja Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te dharma vyavahAre dhama bhale hoya, upAdeya dharma ene na kahIe. zAthI? mokSanI sAthe baMdhAyelA nathI mATe. dharma kevaLa mekSane aMge AdaravA lAyaka che. jaina zAsanamAM khUNekhAMcare jyAM tyAM tapAsa te eka ja svara nIkaLe ane te e ke mekSa, jaina zAsanamAM kaI paNa nAnAmAM nAnI kriyA mekSanI sAthe baMdhAyA vagaranI hoya nahi. jaina zAsanamAM badhe dayeya mekSanuM che, tethI abhavyathI e sivAya bIjuM bolAya nahi. bIjA dezamAM gayA hoIe. tyAM ApaNe vyavahAramAM vAMkA rahIne bhAMgItUTa paNa tyAMnI ja bhASA je hoya temAM ja belivuM paDe. madrAsa tarapha jaIe tyAM temanI bhASAmAM ja balavuM paDe. bALabaccAM bIjI bhASA samaje nahi. navI tarakaDI nava vakhata namAja paDe. jaina zAsanamAM mekSa sivAya vAta ja na sAMbhaLe te pachI abhavyane mAna-pUjA levAno raste ke? ene vagara IcchAe paNa mokSanuM nirUpaNa karavuM paDe. sarakArI amaladAre hukama kADhanArA gAMdhIjIthI viruddha. teone paNa TeLuM bheguM thAya te vakhate gAMdhIjInI jaya bolIne AgaLa vadhavuM paDe, te pachI je abhavyane mAna-pUjA levI hoya te te e varga karatAM savA kUde te ja AgaLa vadhe. yuropiyana (European) ne dezI pAsethI mAna meLavavuM hoya te dezI karatAM savA gAMdhIjIne bhakta thAya. mokSanA dhyeyavALA pAsethI mAna meLavavuM hoya te navI tarakaDI nava vakhata namAja paDe. jene mAna levA mATe ghUsavuM hoya tene savAyuM kUdavuM paDe. A uparathI abhavyane mokSarUpa tatva kahevuM paDe che, ekSa-tatva sivAya enAthI bIjuM kahevAtuM nathI. e prabhAva jene AbALagopAlanuM dhoraNa. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM ] sthAnAgasUtra 231 tethI umAsvAtijI mikSa zabda sIdho melIne cAlyA. jaina dharmamAM mokSanA saMskAro gaLathuthImAM - mekSa ke? mokSa ja le. te viSe kAMI nahi. jainanAM baccane mekSa samajAvavuM paDe nahi jenanuM baccuM gaLathuthIthI makSa samaje che. mekSa ja dayeya hoya tene lIdhe mekSa zI cIja ? mekSa sarva karatAM utkRSTa te kAMI umAsvAtijIe kahyuM nahi. pAlItANAmAM rahelAne bhAvanagara AvuM che te kAMI jANuvAnI jarUra nathI. beDa (Board) upara sIdhe bhAvanagarane rasta che. bhAvanagaranA svarUpanI jarUra paDatI nathI. badhAM najIkanA gAmavALAo najIkanA zaheranI sthiti samajatAM hoya tema ahIM umAsvAtijIe mekSanuM barDa (Board) mAryuM. bhAvanagara kevuM che evuM borDa mAravA jAya te duniyA mUrkha kahe. bhAvanagaranI hakIkata badhA jANe che. tevI rIte jaina dharmamAM gaLathuthImAM mokSanA saMskAra maLelA hoya che. keI paNa jIva jagatathI sukAya temAM AnaMda kAI jIva mukAvanAre thAya temAM AnaMda. mokSe gayA ane amane mukAve temAM AnaMda. ATaluM badhuM jaina dharmanuM makSa mATe dhyeya che, tethI mokSano mArga umAsvAtie kahyo. jenA zAsananI jaDa mekSamAM eTalI badhI jAmelI che tethI abhavyane mokSanI prarUpaNa karavI paDe. je mAna-pUjAnI IcchAvALe, jene mikSa sAthe saMbaMdha nathI tenAthI mokSa sivAya bIjuM belAya nahi. puNyano pAce ja pApa vimukti adhyayana e AcArAMgamAMnuM chelluM adhyayana 1 vimotti cautthA, nisIha paMcamA cuulaa| (AcA0 cU0 pR. 4) Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna che. chakAyanA AraMbhane cheDe tame te paheluM adhyayana kahe. mekSa te gaLathuthImAM pAmele che, te kahevAnI jarUra nathI. zaMkA-je mokSa gaLathuthImAM che te navakAramAM zA mATe mahenata karavI? samAdhAna-kama e pAparUpa che. zubhAzubha karma AtmAne naDatararUpa che. kAussagamAM pAvALa mA nizvAgaTTA (Ava sU027) bolIe chIe. moTA zaheramAM moTA moTA baMgalA; eke jAjarU vagarane nahi. eke puNya pApa vagara rahyuM nathI. puNyano pAyo ja pApa. pApa nAza pAmyuM eTale puNya ApoApa besI raheze. cAhe tevAM puNya baMdhAya. tenI sthiti baMdhAvAnI te rAgadveSanI pariNatine age, kaSAyane lIdhe, sAtA-vedanIya bAMdhyuM te kaSAyane lIdhe. keI paNa puNya prakRti enI sthiti kaSAye dvArAe baMdhAya, puNyano paga te pApa. raI vakhate ThAma bagADIe chIe. ThAma bagADavAthI DarIe te dALa thavAnI? nA. rAga e kaSAya kharo. kaSAya sthiti - baMdhAve che. puNyanI sthiti ane puNyapaNuM e bemAM pharaka che. jema dAbaDI ane dAbaDInuM pakaDavuM e bemAM pharaka che tema temAM pharaka che. vega prazasta haze te puNyane bAMdhaze. avaguNu upara dveSa, nahi ke avaguNa upara , guNa ane guNa baMne upara rAga, e zAstranuM vidhAna, enuM ja nAma "prazasta rAga." avaguNa upara dveSa kare te "prazasta dveSa." avaguNu upara dveSa na kare. guNI upara dveSa karaze te bAkaDI na bAMdhe, paNa avaguNI upara dveSa karaze te luhAranI * 1 chajjIvaNiyA paDhame vIe carime ya savvadavvAiM / sesA mahavyayA - ravahu tahevaseLa vALa che (mArA ni. W0 5). Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM] sthAnAMgasUtra 233 sAme letuM maLyuM. benI paraMparA cAlI; ene cheDe nahi. zreSanA pariNAmane aMge vAta thAya che. avaguNa uparane dveSa sajajaDa nukazAna karaze. tame kupAtra na bane. e te kupAtra te kupAtra rahyo che. bebI te bebI hato. sAdhu supAtra hatuM te kupAtra zuM kAma thaye? mithyAtva, kaSAya ane avirati 'upara cheSa te "prazasta Sa. prazasta rAga-guNa, guNa upara. cheSa avaguNa upara hoya; avaguNI upara pa nahi. saMgama mahAvIranuM bhAvajIvana bagADavA mATe ma. eNe kAlacakra mAthe melyuM. tevAne aMge paNa jaavpApi ne, kUvAmatharatArathoDA iSad bAppAdrayobhadra, shriiviirjinnetryoH|| (yoga0 pra0 1 zlo0 3) - A sthiti. avaguNa upara paNa karuNA bhAva avaguNu upara dveSa e akartavya manuSyane padArtha upara prema hoya che te premanA prakarSamAM nukazAna sahana thatuM nathI. mAtAne ghaDapaNe chokare. mAtAne chokarA upara premanI khAmI nahi. chekaro mAtAnA vALa kheMce te vakhate Theke che. chokarAnI levAdevA nahi joIe. vALa kheMce, - vedanA thAya te sthitimAM mA samatAvALI hoya te kahe-vALa kheMcAya che, cheDI de, samatAvALI na hoya te dhakako mAre ane - kare paDe, ne vAgyuM te tene paMpALe pite. vItarAga paNAnI pariNati caMI nathI tyAM sudhI kedha thayA vinA na rahe. prazastapaNu dekhIe te avaguNa upara dveSa. avaguNa upara zreSa e kartavya. avaguNanA bedaNuM kADhe. guNane rAga e kartavya. jema bane tema guNamAM UMDA Utare, guNane mahimA vicAre ane enA rAgavALA thAo. avaguNI upara Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna dveSa Ave te kabya nahi. sUyagaDAMga karatAM AcArAMga pahelu racavAnuM kAraNa ' gaNadhara mahArAje jaina zAsanamAM mekSa te jaDa ghAlIne beThA che ema mAnya umAsvAtie mekSa jaDa ghAlIne beThelA che e mAnyuM. abhaLye paNa e mAnyuM. gharenI jaDa pRthvImAM peThelI che tema jaina zAsananI aMdara meAkSanI jaDa peThelI che. pahelavahelAM gaNadhare AcArAMga karyuM paNa sUyagaDAMga na karyuM, te mAthI samajAze. AcAramAM vyavasthita na thayela evA paNa puruSa hiMdunA cheka abhakSya, apaiya pehelethI vaje, nukazAna mATe thaze tyAre samajaze. jema hiMdupaNAnA kuLane aMge abhakSya, apeya padArtho pahelAM cheDavAmAM Ave ane nukazAna samajAya pAchaLathI tema jaina kuLamAM kaMdamULa cheDavAmAM Ave, ne nukazAna samajAya pAchaLathI. AcaraNa pahelAM ne samajaNu pachI zakA--pahelAM dIvA AvA na hatA. have te lAITa (Light) che, te rAtre khAvAmAM vAMdhe ze ? - samAdhAna-sarca lAITa(Search Light)nI jyeAta vadhAre ke kevaLajJAnanI jyAta vadhAre ? jainathI kaMdamULa khavAya nahi, e gaLathuthImAM. prathama AcAra zIkhavAya. mALakane Apa kAne kahevAya te zIkhave che ke sIdheA bApa' zabda zIkhavA che? jo kriyAne mukhya pada na Apavu heAya te tamArI vastu che temAM kriyA khaseDatA raheje. mAnuM dhAvaNu pachI lejo. pahelAM mA Ama kare che. ema mAne samajo. jee kriyAnA kaTTA duzmana che tee ethI jJAnanA nAme kriyAne khaseDe che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM] sthAnAMgasUtra 235 vaherAnuM dRSTAMta keI cere dADhI pakaDI. phalANA jAge che? phalANue dADhI pakaDI che base ApavA paDaze. eTalI pakaDaze te cAra ApavA paDaze. ceTalInA ravAse kahyA te dADhI choDAvavA. " A e jJAnanI vAta kahI te kriyA choDAvavA. jJAnane jamAne che, kriyA karIne jJAna le. kaI paNa jaina jJAnathI viruddha nathI. jJAnanuM ArAdhana karanArA che. saubhAgya-paMcamIe namo nANasa kahevAvALA che. kulane viSe, Ane viSe AcAranI pahelI jarUra ane samajaNa pachI. pahelAM "bhU belatAM zIkhyA ke pahelAM pANI pItAM zIkhyAM? jame tyArathI samajAvavAnI vAta rAkhe che? kevaLa dharmane aMge ceDAM kADhavAnI nIti che. sudharmAsvAmIne bAra aMganI racanA karavI hatI, vicAranI racanA karavI hatI. chatAM paNa AcAranI vyavasthA pahelI karI. sthAnAMganI racanA " tame dayA paLo che zAne aMge? sva samayanA vicAre 'paNa pachI Ave che. cheka bhU pIne bacate rahyo; pachI bhUnuM svarUpa jANaze tema sthAnAMgamAM sva samaya, para samayanI vyavasthA karI. vagIkaraNa kare te iyattA Ave, tethI ThAgajInI racanA " . . : : : : : - - - sthAnAMgane viSaya AcAra ke vicAra nahi paNu vagIkaraNa - pAMca mahAvrato che. hiMsA vagerene choDe che. bIjA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna matemAM mAtra nathI ema kahetA nathI. pAMca mahAvrato kahe che. AcAra graMtha nathI, vicAra graMtha nathI, sarvathA hiMsAthI viramavuM tenuM nAma "ahiMsA te AcArAMgane viSaya. hiMsAthI viramavuM te jaina zAsanamAM ja che te viSaya sUyagaDAMgane. - ahIM te vagIkaraNane viSaya. mahAvate pAMca che. ema kahe che paNa AdaravA lAyaka, TakAvavA lAyaka, vadhAravA lAyaka che ema kahetA nathI. sIdhuM kahe che-pAMca mahAvrata che. .. AcArAMgamAM je pariNAme nIkaLyo tene pakaDI rAkhaje. sUyagaDAMgamAM samajavuM. ahIM mahAvratane AdaravAnI, vadhAravAnI, TakAvavAnI vAta nahi paNa vargIkaraNanI vAta. zAstrakAre sIdhAM pAMca mahAvrato che ema kahyuM che. tame pALaje, leje ema kahyuM nathI. mamhAnubha! AcaravAno viSaya AcArAMgane ne vicAravAne viSaya rAyagaDAMga che' dravya-bhAva-hiMsAnI caturbhAgI , - pAMca mahAvratanA niyamamAM Aja anukrame. pahelAM prANu tipAta viramaNa koI bIjo kama kahevA mAge te nahi. pAMce : anukrama AgaLa joI gayA chIe. temAM prANAtipAta viramaNa e nAma kema rAkhyuM? hiMsA kema na rAkhyuM ? hiMsAM be prakAranI cheH dravya-hiMsA ane bhAva-hiMsA. temAM cAra bhAMgI paDe che(1) dravyathI temaja bhAvathI hiMsA, mAravAnI buddhie mAryo. (2) mAravAnI buddhi, pele khasI gaye. bhAvathI hiMsA, dravyathI hiMsA nahi. (3) dravyathI hiMsA paNa bhAvathI nathI. mAravAnI buddhi nahi, page jIva kacaDAI marI gaye. ane (4) dravyathI mAryo nahi ne bhAvathI paNa mAryo nahi te ce. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM ] sthAnAMgasUtra 237 dazavakalikamAM A cAra bhAMgA banAvelA che. hiMsA zabda baMnemAM " "hiMsA" zabda pramattaga ne prANavyaparopaNa baMnene lAgu paDelAM che. anupage cAle teTalA mAtrathI mahAvrata taiyuM pramoga ane dravyaprANuvyapa paNa baMnenA paccakhANa nathI. tamAruM paccakhANa te sUkSma bAdara, trasa ke sthAvaramAMnA koI jIva marAya nahi tenAM che. pramattaga-pariNatine rahevA de, enI pratijJA rahevA de ATalA ja mATe karma baMdhananA upara tattva rAkhIne tatvArtha kare. himAnuM lakSaNa kahyuM. aDI AcAra upara tatva rAkheluM hovAne lIdhe "prANAtipAta" ema kahyuM paNa sUkSma Adi cAra kahevAnuM kAma na hatuM. " sUkSma bAdara chatAM trasa sthAvara zA mATe? ' - zaMkA-sUkSma ne bAdara le te duniyAmAM jIva rahe te nathI trasa, sthAvara lo te duniyAmAM kaI jIva raheto nathI. badhA AvI jAya che. chatAM tame to cAre lIdhA. be vakhata babe zuM kAma lIdhAM? samAdhAna bevaDe dore bAMdheluM majabUta rahe. kabaje laI le. ane lakhAvI le. tame bevaDe re maja"bUta gaNe che, tethI badhAM vratamAM bevaDA derA karavA paDe. * . 1 hiMsAe paDiyakkho hAi ahiMsA ca bihA sA u| dave bhAve che taeA DijhIvArUvAtti | ( ni jAve che) 2 paMDhame bhaMte ! mahatvae pANAivAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte! paNAi- vAyaM paccavakhAmi, se suhama vA bAyaraM vA tasaM vA thAvaraM vA , (varazao ): ' . . . . . . . . . . . Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna . sUma-bAdara eTale zuM? pahelAM te "sUkSma artha nathI samajyA. "sUkSma zabdathI sUkSma nAmakarmanA udayane lIdhe je che te levAnA nathI. keI paNa jIva sUkSama jIvane haNI zakya nathI, haNuM zake nahi. enA eTalAM badhAM zarIre bArIka che ke jema kAcanI vaccethI ajavALuM cAlyuM jAya. kAcuM ajavALuM haNAya che? kAcanA pudgale karatAM ajavALAnA pagale bArIka che tethI nIkaLI jAya. tevI rIte sthala audArike, enI AgaLa sUkSma eTalA badhA bArIka ke enI AgaLa A badhA daravAjA, pilI cIja tene haNe zI rIte ? badhe AMgaLanI jALIo bora jhuDIe te uchaLI jAya paNa caNIbAra, maga dabAya nahi, tema bArIka zarIra AnAthI dabAya nahi. te pachI zI rIte ghAta thAya? sUkSma hiMsAnA viSayamAM nathI tethI lIdhA nathI. sUphamatrasa, bAdaranTasa, sUkSmasthAvara, bAdarasthAvara. sUkSma nAmakarmanA udayavALA nathI lIdhA. sUma, bAdara e be peTA bheda - trasa ne sthAvaranA. sUkSmatrasamAM kuthuMA bArIka. sthULa gAya, bheMsa, kIDI badhA bAdara trasa. sthAvaramAM zuM karaze? vAyukAya, teukAyane sUkSmamAM. sthAvaramAM vanaspatimAM lIlaphUlane sUkSmamAM lIdhI. ATha prakAranA sUkSma : ATha sUkSma kaha5ratramAM kahyAM. sUkSma vanaspati, IDA, ... ... . 1 vAsAvAsaM pajjosaviyANa iha khalu niggathANa vA niggaMthINa : vA imAiM aTTa suhumAiM jAI cha umattheNa niggatheNa vA nigaMthIe vA abhikkhaNaM abhi: jANiyavvAiM paDilehiyavvAiM bhavaMti, taMjahA-pANa Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM sthAnAMgasUtra - 239 vagerene pRthvIkAyanAM sthAne, apakAyanA sthAne te sUkSmamAM lIdhAM. sthAvaramAM je je sUkSma te sUkSma. je. je bAdara te bAdara. . . . . . . . ' sUkSma ne bAdaranI vyAkhyA . . . ' ' jene bacAvavA mATe tIvra prayatna karavo paDe te "sUkSma ocho kare paDe te bAdarI. sUkSma ne bAira e bhedo sUkSma nAmakarma ane bAdara nAmakarmane aMge lIdhA nahi. jIvane bacAva e tattva rAkhyuM. ahIM AcArane aMge sUtra racAyeluM che tethI 'hiMsA" zabda na letAM "prANAtipAta" zabda lIdhe. karaNa varjavAnuM nahi kArya varjaje. rAga-dveSa vartAvatA nathI. rAgathI prANAtipAta thato hoya te choDaje. jIvanI virAdhanAthI viramaje. e zaMkAte nIvAravAvAjho kema kahetA nathI ne prANAtipAta ema kema kahe che : " suDumaM ? paNagasuhumaM 2 bIaMsuhuma 3 hariyasuhumaM 4 pupphasuhumaM 5 aMDasuhuma 6 leNasuhuma 7 siNehasuhumaM. 8 // (kalpa0 sA sU0 44) Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 18 zAsananuM mULa AcAra gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIe bhavya jInA upakAra mATe, zAsananI pravRtti mATe, mezane mArga sAdhavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatAM thakAM kahyuM ke AcAra e zAsananuM mULa che. tIrthanI jaDe AcAra lokAMtika devatAoe bhagavAnane dIkSAnI vakhata " vinaMti karIH he lekanAtha! dharmatIrtha pravartAo. janmathI traNa jJAna hatAMH mati, ta ane avadhi. duniyAne vyavahAra janmane uddezIne cAle che, tethI pahelA bhavathI lAvelAM garbhamAM traNa jJAna hovA chatAM dharmatIrthanI pravRtti na gaNI. apratipAtI ane nirmaLa traNe jJAna hovA chatAM tIrthanI pravRtti thaI gayelI gaNI nahi. jyAre bhagavAnane dIkSAne vakhata AvyAM tyAre dharmatIrthanI pravRtti gaNa bhagavAne dIkSA levAno vicAra karyo tene aMge kAMtikAe kahyuMH dharmatIrtha pravartAo. mukhyatAe tIrthanI jaDa AcAra che. nItikArone muddo paNa e ja rahe che ke mArA prathama gharma ! jJAna ane kiyA baMne dharmarUpa hovA chatAM tIrthakara dIkSA le che, gaNudhare dIkSA le che. athanuM jJAna kyAre apAya? " dIkSA prApta karyA pachI aMgenuM racanA jJAna kone devuM? temAM zAstrakAroe niyama karyo. AvA vinayavALo, sadAcArI heya, bAra varSa cAritra pALyuM, sUtra caMDaNa karyA hoya tene artha. bAra varSa gayA pachI arthanuM jJAna. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM] . sthAnAMgasUtra 241 anuga pachI anujJA 'dazavaikAlikanI vyAkhyA karatAM pahelAM udeza, samuddeza, anujJA thaI gaye hoya tene "anuga" kahe che. "anuga" e jJAna AcAra pachI te vagere aneka kAraNathI AcAra prathama hevAthI AcArAMganI prathama yojanA karI. pApanuM mULa "jJAna : jJAna e jJAnarUpe sAdhya nathI. jagatamAM pApanuM mULa lobha kahevAya paNa heThA UtarIe te pApanuM mULa "jJAna, baherAne gALo do te kedha caDhe kharo? sAMbhaLatuM nathI. AMdhabhAnI sAmA ceSTA kare te tene Aveza AvatuM nathI. AMdhaLe che. zravaNa-iMdriyathI zabda sAMbhaLe tyAre e zabda kedha karAve. netra-idriyathI AkAra, rUpa, ceSTA jeNe te ja krodha caDhe. laka-pakSAghAta the have tene ThaMDuM, UnuM mAlama paDatuM nathI. kedha vagerenI pravRtti jJAna upara AdhAra rAkhe che. jene jeTaluM jJAna tene teTalI durgati. ekeMdriya jIva anatA che, paNa narake jatA nathI. kAraNake jJAnanI mAtrA vadhAre nathI. ekedriyane jJAna ochuM; durgati ochI. e keMdriya ochAmAM ochuM karma bAMdhe. saMgajanya duHkha narakane che. guNanA nAzane lIdhe dukha ekeMdriyane che. e keMdriyathI beIdriyamAM jJAna vadhyuM. sAthe sAthe karmanI pAyarI paNa vadhI. jevI rIte anukrame jJAna vadhe che tevI ja rIte anukrame pApa vadhe che. chokarAne sonI saMkhyAnuM jJAna. keTalA rU ApIe? e kahe. je vastu jANavAmAM AvelI nathI tene aMge kedha, mAna, mAyA, lebha thatA nathI. - 1 tAtvika prattara pR. 17 juo. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jJAna vadhAre tene AlocaNa paNa vadhAre : gItArthane sajajaDa AleyaNa ApI. jema jJAnanI mAtrA vadhI tema karmabaMdhananI mAtrA vadhI. tethI bhikSu karatAM anukrame ekane eka kArya mATe prAyazcitta vadhAre. pApanuM mULa jJAna paNa te choDavAnuM nahi prAyazcittanI vRddhi zAstrakAroe jJAna pramANe kahelI hevAthI, krodha, mAna vagere jANapaNane aMge vadhAre thatAM hovAthI, karma baMdha jANapaNane aMge vadhAre thato hovAthI pApanuM mULa labha che. paNa kharekhara pApanuM mULa jJAna che. e pApanuM mULa chatAM choDI devA jevuM nathI. chokare marI jaze, mokANa mAMDavI paDaze, ema dhArIne, tenA bhaye koI divasa janma baMdha karAya nahi. paNa maraNanA bacAva mATe upAye karAya. upadravanI jaDa paise. piso e ja duniyAmAM upadravanI jaDa che. sAmAnya garIbane mAthAM phUTayAM hoya te paNa korTamAM traNa dahADAmAM pheMsale. tyAre zeThiyAne aMge kAMI lakhyuM ke be heya te cha mahine, be varSe patto khAya nahi. paisAdArone mATe ja nyAya meMgho che. garIbone mATe nyAya sasto che. paisAdAra paNAne lIdhe nyAyanuM meMghApaNuM, mATe pisa kharAba tha.. 1. purisaM paDacca ahiyaM UNaM vA dija ahava tammattaM / te puNa purisA. dIyA ime samAseNa NAyavyA / purisA gItAgItA sahAsahA taha saDhAsaDhA keti / pariNAmA'pariNAmA atipariNAmA avatthUNa / / (10 mI 208 7, 206 8) . Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM bhayAnuM sthAna paisA cAra leke najara kare te kenA ghara. sAmI kare ? daridranA ghara sAmI najara karI heAya te najara pAchI kheMcI le. cArAne utpanna karanAra paise che. cArIbAjI, raDImAjInuM mULa paisA. bAra varSo sudhI rAkhIne ghara khAI gaI, tyAMthI kAMi AvavAnu nathI ema dhAryuM. tyAre tagaDI mUkaye. garIbanA naLI rAjAmahArAjA gaNatA nathI. rAjA, cAra, luccA. ane jugArInA bhaya paisAnI pADAzamAM, nyAyanu meghApaNuM paisAne lIdhe. jagatanA sarva bhayenu sthAna paise che. eTalA mAtrathI parihAra karAyA ? tema jJAna ekalA pApamAM laI gayu paNa tenI saMpatti dekhI ? * jJAna vinA mekSa nahi sthAnAMgasUtra . 243 ekedriyane svarga keTalA hAya che? eke devalAkane pAme nahi, vadheleA devaleAkane pAme. ekendriya jema narakane nathI pAmatA. tema devale kane paNa nathI pAmata. ekedriya jema tevAM pApakarma bAMdhatA nathI tema puNyanI tevI sthiti khAMdhate nathI puNya, devalAka e jJAnanI vRddhi upara AdhAra rAkhe che. mekSa e te jJAna sivAya thatA nathI. jJAnanuM bahumAna zAsanane aMge vicArIe . te zAsananI dorI kene soMpAya che ? jJAnavALAne. tIrthaMkara mahArAjA paNa gaNadhara dIkSA le che tyAre te sAmAnya vAsakSepa kare che. dvAdazAMgInI racanA vakhate teo UbhA thaine vAsakSepa kare che. bAra aMge karyA pachI anujJAneA vakhata Ave tyAre IMdra thALa laIne UbhA rahe. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 244 kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhyA ? sAdhunI vaMza prakAranI sAmAcArImAM trIjI tathAkAranI samAcArImAM je jaina zAsanane mAnanArA che. tene tathAkAra' karavAnI pharaja che ema kahyuM. arthAt je kahyuM tenI 'vrutti'. kAlakAcA kahevaDAve cheH huM na AvuM tyAM sudhI paryuSaNa na karaze. agiyAre gaNadharoe dvAdazAMgI racI, chatAM agicAranA mata sarakhA vicAra kareA, paryuSaNa sarakhA jainAnA advitIya tahevAra, jagata mAtra jANe mele zrAvakanA 'paju taNu' khele che. jaina dharmImAMthI AkhA jagatane asara karanArU pa nIkaLyuM, hAya te te paryuSaNanuM che. paryuSaNa sivAya nAnA eke tahevAra satra prasiddhivALe nathI. evA tahevArane mATe kAlakAcAya kahevaDAve che: huM AvuM tyAM sudhI na karo. tathAkAra'-jee gItA, pAMca AcAramAM vyavasthita, e kAlakAcArye kaMIka karyuM te sa saMghane kabUla. pachInA saMghane kabUla kAlakAcAya kahe: ceAthanI savaccharI sthAnAMgasUtra : [ vyAkhyAnaH * 1. icchAmicchAtahakkAro AvassiA yaM nisIhiA / ApucchaNA ya paripucchA chaMtA ya nimaMtaLA || (anu [o 6) i', .' 2. patiTTANasamaNasaMghassa ya ajjakAla gehiM saMdiTThe - jAvAhaM AgacchA mi tAva sumenlRi ne naisaniyanvI (ni30.1090 945nnU) 3 evaM juga pahANehiM caithI kAraNe pavattinA, saccavANumatA savvasAdhUNaM, (ni0 uM0 10 gA0 545 cU0 ). Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *-- * * * * * * tA . aDhAramu sthAnAMgasUtra 245 sUtrathI virUddha. nizItha sUtrakAre paryuSaNa parvamAM ja thAya. ema kahyuM che. pUrNa tithinuM nAma parva (laukika rUDhithI parva kahevAya) che. pAMcama, AThama, pUnama, aparvamAM paryuSaNa kare te prAyazcitta. te vastu ethe kare, apa kare, zramaNa saMgha kabUla kare che. kAlAkAcArya dravya, kSetra, kALa ane bhAvane dekhavAvALA che. kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhyA nathI. gItArthatA e zAsanane AdhAra ; te ja varSe utpAta che. jarmanIne belajIyamamAM thaIne javuM paDayuM tema temane maLavAnI majabUtI hatI, tethI lATa dezamAM AvavuM paDayuM ne balamitra ne bhAnumitrane joDe levA paDayA. je vakhate badhe bhAga khaLabhaLe che te vakhate prajAne namatuM ApavuM paDatuM hoya, te namatuM haMmezAM ApavAnuM na heya. AkhA dezamAM rAjya kAMti thaI gaI. zaka leke AvyA, rAjyakrAMti thaI, aparvanuM prAyazcitta ke zAsananI sthiti 'bemAMthI zuM vicAravuM? hAjarI na Ape te najare caDhe, khUMce. temAM adhikArI varga gerahAjara rahe te ene ghera badhuM hullaDa Ave. te vakhata dekhIne kAlakAcArye kahyuM cotha. te zAthI kabUla karI? AcArasiddhi gItArthapaNAne lIdhe. temanA vacanane aMge vikalpita "tathAkAra che ja nahi. zAsananuM cAlavuM e gItArtha 1 taM caH puNimAe paMcamIe dasamIe evamAdipavvesu pajjosaveyavvaM No apavvesu ( ni0 u0 10 gA0 545 cU0 ). H 20DhakAninAdena kRtaprayANAM, : nRpAH prcelgurulaattdeshm| taddezanAthau.. balamitrabhAnumitrau gRhItvA'guravantisImAm / / kAla : . To rU3) . Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyakhyAna 246 paNA upara AdhAra rAkhe che. eka AMkhe adhUrU dekhAya 1eka sAdhupaNuM gItAnuM che ane trIjuM sAdhupaNuM gItAnI nizrAmAM rahe tevu. AthI trIjI sAdhupaNu jinezvare jJAnathI dekhyu nathI te kahe kayAMthI ? jJAnane lIdhe thavAvALAM pApa dekhyAM, te jJAnane lIdhe thavAvALA phAyadA tapAsyA ? zAsananuM cAlavuM, sadgati, puNya prakRtinI tIvratA e jJAnane ja AbhArI. eka AMkhe dekhate hoya tevA jo jamaNI AMkha khullI hAya, te te ja khAju dekhe, jJAnane dUSita karanArane jJAnanA doSa ja dekhAya: madhyastha daSTivALA heAya te jJAnanA dUSaNA dekhyAM tenI sAthe tenAM bhUSaNA paNa dekhe. sArA narasAne AdhAra vAparanAra para jJAnane zAnI jaDa mAnavI ? jagatamAM hathiyAra zApa samAna ke AzIrvAda samAna ? ane kevAM gaNavAM ? zANAnA hAthamAM Ave te AzIrvAda; dAdhAragInA hAthamAM Ave te zApa samAna. hathiyAra svataMtra AzIrvAda samAna ke zApa samAna nathI. ema jJAna sArAnA hAthamAM Ave te zAsana calAvavAnu kAraNa ane meAkSanu kAraNa ane, jJAnane hisAbe sArA ke naThArA gaNavAnu rahyuM nahi tyAre 1 gIyattho ya vihAro biio gIyatthamIsio bhaNio etto vihAro nAnnAo jiNavarehiM / / 122 / / saMjamaAya vihAraNa nANe taha daMsaNe carite a / ANAlova jiNANaM kuvai dIhaM tu saMsAraM || 22 || eniyuktti). : Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM] sthAnAMgasUtra 247 sArA naThArA kene gaNavA? zana-hathiyArarUpa sArAnA hAthamAM Ave te sadgati sAthe naThArAnA hAthamAM Ave te durgati sAdhe. je sadAcArane sakhI te "sAra je durAcArano sakhI te naThArA sadAcArane dasta sadAcArane kSaNabhara na choDe. jJAnanuM pUjana sadAcAra A kalpa ne akalpano pUrepUro keLavAyela hoya te kalpane kaI divasa kharAba gaNe nahi. pAMce AcArarUpI pAMca sthAnamAM sthira saMyama, tapasyA karI bharapUra hoya, Ave heya ane gItArtha hoya tenA vacanane aMge nirvikalpapaNe tatti' A samAcAra. jaina zAsana jJAnanesvataMtra jJAna tarIke sAdhya mAnatuM nathI. sadAcArane mATe ene mAne che. jJAnanuM prayeAjana sadAcAra, AMkha dekhavAnuM kAma kare. dekhavAnA muddAo kAma kare nahi. ISTa hoya te dekhavuM, aniSTa heya te na dekhavuM. jJAna e je tatva hoya te paDI gayelI mahera dekhavAmAM AvI, jJAna thayuM che, uMcake nahi, zuM jAmAM nAkhe nahi. zuM kaho? ajJAnI. dekhyuM kAmanuM zuM? ne dekhyuM te tArI pharaja hatI, te tAre levI hatI. sApa dekhyo. sApa che, jJAna thayuM. khaso che. zuM karavA? jJAna ISTa prAptinA sAdhano saMpaDAvavAM ane aniSTa prAptinA sAdhane dUra karavA tarIke upayogI che. tema jJAna e koI paNa aMge ugI hoya te ISTanI prApti ane aniSTa dUra karavAmAM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 sthAnAMgasUtra " [ vyAkhyAna saMyamanA mATe dayA che padama nALa to cA e jemAM DAthI ja ajANyuM haze. ene bhAvArtha kayA rUpe lIdhe che? kedanI soya, keinI gaThaDI. sAyanI jAherakhabara devI che. gaThaDI gaLI javI che. jJAnane mATe A vAkya kahyuM ja nathI. saMyama dayAne mATe A vAkya kahyuM che. paheluM jhADa pachI phaLa. pahelAM strI pachI putra. jhADa upara tattva nathIH phaLa upara lekene tattva che. phaLanI IcchA hoya te jhADa vAva pahelI karAtI vastu e AgaLanA phaLane aMge. dayA karavA mAMge che, dayA karavI e tAruM kartavya che. dayA karma baMdhAvanAra nathI, bacAvanAra che. AkhuM prakaraNa dayAmaya che. jJAnanuM prakaraNa nathI.' upakrama ne upasaMhAra jaNane mATe " kema cAlu, kema besuM? kevI rIte rahuM ke pApa karma , na baMdhAya? jayaNAthI cAle, Ubhe rahe, bese, bole ne khAya te pApakarma bAMdhe nahi. AkhA prakaraNane upaghAta kyAM che? jayaNAne udezIne pApakarma na baMdhAya-A upa- . kama. enA piSaNamAM paDhamaM nALa to e jaNAvyuM. tAre dayA pALavI hoya to jIne samajI leje Azrava-mokSanuM jJAna meLavI leje. zAne mATe? jayaNA pALavA mATe. upakrame e 1 parvadezanA pR 1ra juo. 2 kaha care kaha ciTTe, hamAse kaha se| kahaM bhujte| bhAsate , pAvaM kammaM na baMghai / / 38 / / jayaM care jayaM ciTTe, jayamAse jayaM sae jaya bhujatA bhAsato, pAvaM kammaM na baMdhai / / 39 / / daza0) Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM] sthAnAMgasUtra 249 jayaNAne nAme, upasaMhAra jayaNAne mATe. jIva, ajIva ane baMnene jANanAre saMjama jANaze. upasaMhAra saMjamamAM upakrama ne upasaMhArane eka bAjue rAkhIe paNa gAthAmAM ja AvIe. sarva sAdhuo AvI rIte che. tatva dhyaNamAM - jagatamAM jene bhUkha lAgI teNe raseI karI. raI kare te ja bhUkha bhAMge tethI badhA dharAyalA che? tatva kayuM? cUlA saLagAvavAnuM paheluM paNa so kayAM? dharAvAmAM. cUlo saLagAvavA upara tavuM hoya te so cUlA saLagAve. dALa vagere na lAve te? raseI karIne dharAvAmAM tatva che tema jayaNamAM tatvo gItArtha ane gItAthI nizrA e ja sAdhupaNuM jIva, ajIvane jANe tyAre sarva jIvenI gati jANe. gati jANe; puNya, pApa, baMdha, ane mekSa paNa jANe. saMsArathI kaMTALe ne kaMTALAthI tyAgI A badhe anukrama zA mATe? sadAcAranI nIsaraNI. nathI dekhe upakrama ke upasaMhAra ke. nathI dekhavuM gAthAnuM tatva dalIlathI paNa sAbita kare che. ajJAnane "nakAmuM" kahIe chIe, ajJAna upara cIDha I gayA che evuM nathI. bicAro jANe nahi te zuM kare? jayadika na karI zake mATe ajJAna kharAba. ajJAnathI kharAbI ajJAnapaNe che tenA karatAM jayaNA nahi pALe tenI kharAbI che. ajJAnI karavAne zuM? A suMdara, asuMdara, viratine lAbha, aviratinuM nukazAna jANe zuM ? na jANe te kahI na zake. ene khAtara ajJAna kharAba. ajJAnI paNa jJAnInI nizrAmAM hoya te te jJAnI je mAnya che. ekalA jJAna upara jaIe te ajJAnI ekale hoya ke nizrAmAM hoya te nakAme. ajJAnI paNa jJAnI jevA ja Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna che, kAraNake jJAnInA vacananI nizrAmAM rahIne jJAnInI mAphaka vartAva karanArA e hoya che. agItArtha jo gItArthanI nizrAvALe heya te tenuM saMyama mAnya. jJAna pArakuM paNa kAma lAge AcAranI prabaLatA keTalI badhI svIkArI? eka dekhate hoya ane eka AMdhaLo hoya, AMdhaLo dekhatAnI AMgaLI pakaDanAre hoya ane jyAM javuM hoya tyAM baMne sAthe jAya. te pachI dekhanArA ane nahi dekhanArAmAM pharaka nahi. jJAna pArakA AtmAmAM raheluM te kAma lAge che. agItArthanI nizrAe sAdhupaNuM mAnyuM tema aviratinI nizrAe sAdhupaNuM mAnyuM nahi. jJAna sAthe dayAnI paNa AvazyakatA zaMkA-jJAna bIjAnA AtmAmAM raheluM phaLa na de to pachI bIjAnA AtmAmAM rahelI virati kema phaLa na de? samAdhAna- pArakuM jJAna bIjAne kAma lAge, paNa pArakuM cAritra bIjAne kAma na lAge. agItArthane paNa gItArthanI nizrAthI jJAna mAnyuM. javuM hoya tene TAMTI AmAM jora joIze. AcAra, cAritra pavitra kiyA e to zAsanamAM levI paDaze. jJAna te mAtra sAdhana tarIke. jJAna pahelAM paNa tethI tattva te dayAnuM ja lAvavAnuM che. je jJAnanI aMdara dayAno uddeza na rahe te te jJAnane jJAna mAnavA jaina zAsana taiyAra ja nathI. AthI jJAnane khaseDavuM che ema mAnaze nahi. dayAnA sAdhana tarIke jJAna dazavaikAlikamAM paheluM jJAna kahyuM che. jJAna e zAsananI jaDa che. jenA pariNAmamAM sadAcAra hoya te "jJAna. jJAna, jJAna tarIke upayogI nathI, paNa jJAna dayAnA sAdhana tarIke upagI che. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * r aDhAramuM] sthAnAMgasUtra 251 : AcAra tyAM sudhI ja zAsana - dvAdazAMgI gUMthatAM AcArAMga kema gUMcyuM? AcAra e prathama, kemake e dharmanI jaDa che. AcAra che tyAM sudhI ja zAsana che. chaThThA ArAmAM kathaMcit jJAna pAmanArA thaze paNa sAdhupaNuM nahi cAle tethI zAsanane viccheda. samyaktvanA mAlika cAre gativALA ane samyaga jJAnanA mAlika paNa cAre gativALA, paNa tyAM tIrtha nahi. devatA, nArakI, tiryaMcamAM tIrtha nahi. nigraMtha vagara tIrtha nahi "vi tize cihiM. zAsana pravatyuM tyAre gaNIe ke jyAre gaNadharanI dIkSA thAya-je dahADe sAdhupaNuM thAya te dahADe zAsananI pravRtti. je dahADe sAdhupaNuM baMdha thAya te dahADe zAsana baMdha. mahAvIrane juvAlikAmAM kevaLajJAna thayuM. paNa tIrthapravRtti kyAMthI gaNIe ? dIkSA thaI tyArathI. sAdhupaNAnI utpatti tyAM tIrthanI utpatti ne sAdhupaNAne cheDe tyAM tIrthane cheDe. tiryaMcamAM dezavirati hoya te paNa zAsana che nahi - A vicArIzuM tyAre sudharmAsvAmIe bAre aMganI racanA karatAM AcArane kema prathama sthAna ApyuM te samajAze. AthI AcArAMganI racanA karI ane pachI sUyagaDAMganI racanA karIne vicAranI vyavasthA karI. zaMkA-ThANuMgajImAM pAMca mahAvratanuM varNana karatAM prANAtipAtaviramaNa kema kahyuM? jIva DisA kema kahyuM nahi ? samAdhAna-pahelAM "hiMsA zabdamAM be vastu hatIH pramattaga 'Na viNA titthaM NiyaMThehiM NiyaMThA va atitthgaa| chakkAyasaMjamA vAva tAva duThThANujhanA II. ImAM pa0 318) Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara vasthAnAMgasUtra , [ vyAkhyAna ane prANanuM vyaparapaNuM pramattaganA paccakhANa nathI; paccakkhANa te prANuvyaparopaNanAM che. hiMsAthI viti kahevAmAM pratyAkhyAnaya, vivecanIya vastu che. hiMsA na rAkhIe ne "vadha zabda rAkhe heta te jIvavadhathI viramuM, kahevAmAM zI dazA thAta? sarvathA maraNathI viramavAnuM thAya. AMdhaLe, bahera karavAmAM koI paNa prakAre pratijJAne vAMdhe rahe nahi. vadhanA trividha bhede : : ' , ' ', zaMkAzvadhanA traNa bheda che. (1) je paryAyamAM je jIva rahyo te paryAyano nAza kare te "vadhI pANI pahelAM mojanA uchALA nahi hoya. pUrI vAta thavA de pachI bela. (2) je duHkha utpanna karavuM tenuM nAma "vadha" nathI. te paryAyano nAza karyo, nathI duHkhanI utpatti karI, eTalA mAtrathI vadhu saMpUrNa thaI gaye ema nahi. (3) pariNAmanI kilaSTatA karavI. A traNenuM nAma "vadha. paryAyano nAza, duHkhanI utpatti ane pariNAmanI kilaSTatA te "vadha. jinezvara mahArAje A traNanuM nAma "vadha" kaheluM che, te vadha-prayatnathI, udyama karIne, sAvacetI karIne varja jeIe mATe paDhane vacce nIvavahAro maLe kahIM de; pachI pALavAba zuM kAma ? ' varjana AcAra paratve, pratijJA para nahi , samAdhAna-varjavAnI apekSAe teM jaiNavele vadha varjavAne che paNa mAMdratamAM prANAtipAtaviramaNa rekhyuM tenuM kAraNa dhyAnamAM le. vadha e jagatamAM va asaMbhavita che. saMga, 1. duHkhAtpartimanaH klezaH tatparyAyasya ca kSayaH / yasyAH syAt sA - prayatnana, hiMsA devA visthitA che (hAridrIhaMkA-avaLi) Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM] sthAnAMgasUtra 253 agi kevalInI dazA vicArIe te tyAM paNa paryAyane nAza ane duHkhanI utpatti e be varjI zakAtAM nathI. chatAM jaLamAM siddha thayelAM, dariyAmAM, nadImAM siddha thaelA ApaNe mAnIe chIe. je vakhata siddha thanArAnAM zarIre madI, dariyA, jalAzimAM hoya te vakhata jene aMge paryAyane nAza che ke nahi? dukhanI utpatti che ke nahi? paryAyano nAza ne duHkhanI utpatti che. "vadha varjae azakya che eTaluM ja nahi, paNa asaMbhavita paNa che. A je kahyuM te pravRttine aMge. A traNa prakArane je vadha kahe che te vadhanuM varjana AcAra pratye che paNa pratijJA paratve naMthI vartananI apekSAe "pANI, vanaspati, vAyarAnI virAdhanA na thAya tema vartaje "ema zrAvakane kahIe chIe. . . . . AcArane ame Apelo upadeza * pratijJAmAM utArI de te tuM sthAnane samajela nathI. AcAra batAvavAmAM vAMdho nathI. paNa pratijJA na karI zakAya. vadha varjavAne aMge upadeza Ape te lAyaka ane jarUrI, paNa pratijJAne viSaya cAle che. pratijJAne aMge na cAle. pratijJA laIe te eka eka jalasiddha thayA te pratijJAthI bhraSTa che ema kahevuM paDe che. zrAvakane ekedriyanI virAdhanA vavAnI hatI, te varjIta thaI gaI, AcArane aMge varjavAnI hatI. AcArane viSaya che. pratijJAne viSaya che. sarva prANAtipAtaviramaNa e pratijJAne viSaya che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 19 dharmanI jaDa gaNadhara mahArAjA zrImAn sudhamosvAmIjIe bhavya jInA upakArane mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA AcAra e dharmanI mULa jaDa che ema kahyuM. tIrthapravRtti e paNa mahAvratanA uccAraNane aMge thayelI hoIne AcAranI jaDavALI . gaNAya. tIrthanuM TakavuM sAdhupaNuM hoya tyAM sudhI. avakezI jJAna kayuM? - jJAnane Adara jJAnanA muddAthI karAyela nathI. AdaravA lAyaka vastune khyAla Ave tethI te AdarI zakAya, chAMDavA lAyakane chAMDI zakAya te mATe jJAna che. grahaNa karavA lAyakanuM grahaNa karavuM ane chAMDavA lAyaka chAMDavuM e phaLa jJAnanuM che. je jJAna thayA pachI AdaravA lAyakane AdarI na zakayA, chAMDavA lAyakane chAMDI na zakyA, to jema jhADane phaLa na Ave tene "avakezI kahe che. tema te jJAna paNa "avakezI kahevAya. . jJAnanI sArthakatA zAthI? vAcakavarya umAsvAtie prazamaratimAM jaNAvyuM ke jJAnadhya pUruM virati." jJAnanuM phaLa virati che. jJAna e jJAnanI apekSAe AdaravAnuM hotuM nathI. virati thAya te ja jJAna gaNavuM. AdaravA lAyaka AdarAya ane chAMDavA lAyaka cheDAya. 1 vinaya phalaM zuzrapA, guruzuzrupAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virativiratiphalaM cAsra banirodhaH / / (prazamarati zlo0.72) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egaNIsamu sthAnAMgasUtra mithyAdRSTinu jJAna, e ajJAna zAthI? te zakA--tame te jakharA pakSapAtI, tamArUM' TIlu' dharAve te jJAnavALA, samyagdaSTi jJAnavALe, mithyAdraSTi jJAnavALe. e zu dAkhaDIne dAkhaDI nathI jANate, nathI mAnatA? e pAnAne pAnA tarIke jANe che ane mAne che. jema samyagdaSTi mAne che tema mithyAdraSTi paNa pAnAne pAnA mAne che. sarakhuM jJAna chatAM ekane jJAna ane bIjAne ajJAna! samyagdaSTine jJAna te ja jJAna. aphINane kaDavuM, gALane mIThA tame kahe, evuM paNa. kahe. e sarakhA chatAM ekane jJAnI, bIjAne ajJAnI zA muddAthI kaheA che ? samAdhAna ekAMtavAda heAvAne lIdhe sat, asatpaNAne pharaka nathI paDatA. sabhyaSTine cAhe jeveA iSTa viSaya hAya te paNa e puddagalanA svabhAva aniSTane aniSTa tarIke jANe, heyamAM upAdeyanI buddhi Ave tyAM puddagalanI dRSTi AvI. sabhyazTaSTi thavu darekane game che, paNa mithyAdraSTi thavuM keIne gamatuM nathI. pazu samyagdaSTinI sthiti kevI muzkelI bharelI che te vicAravu nathI. 'jitazatru'nu udAharaNa jitazatru rAjA che ane susmRddhi pradhAna che. (jJAtAnI0 13 : sUTa 68-66) ane khelavA nIkaLyA. khAi AvI. khAimAM AkhA gAmanI durgaMdhI hatI. rAjAe durgaMdhanuM sthAna Avyu tyAre mAMe DUcA daine gheADA doDAvI mUkayA. subuddhi samaktiI che. tene vicAra Ave che. puddagalanA piraNAmane A jIve samajI zakatA nathI. pADAzIne tyAM 255 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna saLagate pULe ghAle che. vagara sagAMsaMbaMdhIe mokANa zAnI mAMDe che? tAre ne pugalane saMbaMdha karyo ke jenI upara tuM arara! ahAha! kare che. A vAta mArA mAlikanA khyAlamAM AvI nathI, te enI sevAmAM rahyo zA kAmane? sahasadhI rahyo heya ne kaI rAjAne dhela mArI jAya te sahasAbI nekarImAM hAjara hoya ne pele dhela mArI jAya te tene dhikakAra. - huM paNa dharma pAmela chuM ne pugalanuM svarUpa jANe chuM. evAnI tahenAtamAM mahArAjA rAjAne dhela mArI jAya tethI mane zarama Ave che. "bAvana caMdana che, bALyuM ke ghasyuM to e sugaMdha Ape. samaktinA meMDhAmAM cAhe te saMpatti ke vipatti hoya te jema caMdana kaI divasa durgadhI vame nahi, tema A jIva paNa cAhe tevA ISTa saMgamAM, aniSTa saMyogamAM pitAnI sAcI samajaNane taje nahi. . . . . sthUlabhadranI parIkSA . . . . . . sthalabhadra bAra varSa sudhI vezyAne tyAM rahyA che. pachI pahelavahele muni veza le cheH rAjA parIkSA zAmAM le che? hAthI marI gayela che. lokonI nAsabhAga, paNa sAdhu sthira. emAM enI parIkSA. sIdhI lAIne cAlyA jAya che, tyAre rAjAe jANyuM ke sAdhu che. samyagdaSTinA vicAra ' have mULa vAta para Ave-pradhAna kahe mArA saMsargamAM 1rAyA bhaNai-pecchaha kavaDattageNa gaNiyAgharaM pavisai, AgAsatalaga oM pecchai, jahA matakaDevarassa jaNo avasarai muhANi ya ThAvai, so bhayavaM tadeva nA ! (bAve hAri0 kR0 21. nA nAnA Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM] . sthAnAMgasUtra 257 Avele tene dharma na Ape te huM dharma pAmele kAmane zuM ? sajjanenA guNe prApta thayelAnA "saMsargamAM AvIne samyadRSTinI prazaMsA na kare te doSa prazaMsA na kare te anAcAra, ne prAyazcittanuM sthAna. rAjAne kevI rIte samajAve e vicArI pite nokarane hukama karyo ke AmAMthI pANI laI leje. kharAba khAImAMthI pANI laI lIdhuM. e pANIne retI, kelasAmAMthI gALI svaccha karI, vAsita karyuM. pANI taiyAra thayuM tyAre rAjAne jamavA belAjo. nokarane kahI rAkheluM ke peluM pANI Apaje. rAjA kahe are pradhAna! pANI jevI cIja te te mArAthI chAnI rAkhI? A je sthAnanuM pANI hoya temAMthI ame bharI lAvIe te khUTI jAya emane? - pradhAna belyA-Apane Aveza na Ave te kahuM je khAI AgaLa ghoDe deDAvIne Ape nAThA hatA te A pANI. rAjA ekadama camaka! na hoya e pANI! kayalAne cAhe teTale dheIe te khaDI na thAya. pradhAne badhI prakiyA batAvI. A pANIne A badhAM sAdhane, e saMskAra karatAM elacI, laviMgane je rUpe meLavavA te rUpe meLave, gaMdha Ave te rUpe. e taiyAra kareluM pANI batAvyuM, tyAM kabUla karyuM. kolase kALa hoya che. emAMthI goLI kare che te sapheda. pariNAmanuM palaTavuM te pudgalane svabhAva. jyAM rAjAe mahenata dekhI tyAre rAjAe pUchayuM re ja AvI rIte kare che? nA sAheba, Apane mATe ja karyuM che. bIjuM pANI lAvIne karyuM hatuM te apUrva thAtane ? nA. AmAM eka kAraNa che. Apa e khAIne pANune dekhIne doDI gayA tyAre Apane pudgalano vicAra na AvyuM. pudgalanA Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 rathAnAM sUtra [ vyAkhyAna kharAbapaNAne lIdhe tamArAmAM kharApaNuM dekhyuM tethI mAre ATalI mahenata karavI paDI. pudagalanuM svarUpa samajAvyuM. jitazatrune samakita pamADyuM. pudagalane hepa e pArakI lAya subuddhimAM je pariti uttama hatI te rAjAmAM kema na Ave? pArakAne tyAM lAgelI lAya pitAne tyAM kema AvavA de? pAMkha gharanI kApI nAkhavI joie. subuddhi pradhAna, rAjAne mArge lAvavA mATe, pudagalanuM pariNamana kema thAya che te samajAvIne pagalanuM rahe te parimana thAya temAM ApaNe ghere hAtha lagADavI nIi. paNa te padArthanI aMdara A jIva deva kare che. gaTara ( Gutter)nuM paNa joI deva kare che, e ja pANI jaIne zAka thayuM tene AdarathI le che. zAthI? saMskArathI badalAyuM tethI, te ja ardha upara karIe chIe, te ja artha upara lIna thaIe chIe. nizcayathI vicArIe te jIvane I, aniSTa nathI. pArakI hAya gharamAM na ghAle. pudagalanA pariNAmanI vicivanA khyAlamAM AvI hoya te, pAnAne pAnAMrUpi kahe, paNa pitAne ghera DAya na lagADe. samyagdaSTine je jJAna thaze temAM eka bhava na thavA deze nahi. jyAre mithASTine je jJAna thaze, UnAne UnuM kaheze. samyagdaSTi vasturUpa jaNAve che, are kAMI nathI-rAcavuM mAcavuM nahi e jJAnanuM phaLa tethI karmabaMdhana naDi. kayuM jJAna saMsAra vadhAre ? jyAre sArUM dekhyuM tyAre hAza! kharAba dekhe tyAre are! je jJAna thAya te hAza! ane are!mAM pariName e jJAna te saMsAravRddhinuM kAraNa bane che. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM]. sthAnAMgasUtra 2pa9 'viratirUpa phaLa vinAnuM jJAna ajJAna, - jJAnanuM phaLa virati te na thavAthI mithyASTinA jJAnane jJAna kahI zakatA nathI, kemake ene viratinuM dhyeya na hoya. samyagdaSTinA bodhane jJAna tarIke manAyuM te sadAcAranA dhyeyane lIdhe. AdaravA lAyakane AdaravAnI, mekSa meLavavAnI buddhi na hoya te samyagdarzane "nahi. ahIM lAla paDade kareluM hoya ane sAme sUrya hoya, enuM ajavALuM enA para paDe che. vastunI lAlAza dekhAya. paNa vastu lAla nathI ahIM AbhAnA samakti na levAM. zAstranI vAta cAlatI hoya tyAM pudgala Ama che. uThayA eTale khaMkheryuM. samyaktvanI sthiti chAsaTha sAgarepamathI adhika jJAna, "jJAna" tarIke kayAre gaNyuM? virati upara dhyeya rahyuM che tyAre. jJAna jJAnarUpe AdareluM nathI paNa viratinA kAraNa tarIke AdareluM che. paheluM jJAna kharuM. pahelAM cUle saLagAvavAno paNa karavAnuM zuM? rAI. jemAM virati Ave nahi te jJAna nakAmuM. zaMkA-jJAnathI dayA thAya te sIdhuM kahevuM hatuM. zA mATe paDhamaM nALa to yA" kahevuM paDayuM ? eka ja padamAM be vAkyo zA mATe? samAdhAna-pahelAM jJAna thAya che, paNa te jJAna zA mATe ? dayA mATe. mATe jJAna meLavI dayAmAM AvA jagatamAM jJAna jJAnarUpe AdarAyuM nathI; jJAna phaLarUpe AdarAyuM che. gharanAM naLIAM gaNyAM che? lUgaDAnA tAMtaNA ? (tAtvika pU0 pR. 85 juo..) : Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna gaNavA beThA che? gaNe to jJAna thAta ne? naLIo gaNyAM heta te naLIAnuM jJAna thAta ne? upaga zene? jJAna jJAnarUpe levAtuM heta te ene upagaze? e kaI divasa rahetuM nathI. sukha zA mATe e savAla thatuM nathI. sukha sukharUpe AdaravA lAyaka che; hetu tarIke AdaravA lAyaka che. jJAna jJAnapaNe levAtuM nathI, hetu tarIke e levAya che. jJAna, sAdhana tarIke, nahi ke sAdhya tarIke naLIo gaNavAM tene phAyade che? jJAna sAdhana tarIke gaNyuM. tenAthI dayA thAya che mATe jJAna. jJAnanI kiMmata zAne lIdhe? rAjAne tyAM janmelA chokarAnI kiMmata rAjaputra tarIke che, putra tarIke nathI Azravane chAMDavA ane saMvarane AdaravA mATe jJAnanI jarUra che. jJAnanuM jJAnapaNe ArAdhyapaNuM nathI. AcArane aMge jJAnanuM ArAdhyapaNuM che. prazamaratimAM jJAnI puruM virati " kahyuM che. heyanuM heya, upAdeyanuM upAdAna. to havA dhyAnamAM laIzuM tyAre samajAze ke prathama AcAranuM dhyeyapaNuM che. dazavaikAlikamAM zayyabhavasUrijI "pama nALa to yA" ema kahe che, te eTalA mATe ke jJAnamAM be vAta jANe, paNa dayA nace kare. saMbhava vyabhicArane che. jeNe dayA karI tene pApa nathI, kaTuka phaLa nathI. arthapattithI Akhe upasaMhAra thaI gaye. upakama karyo. kaTaka phaLanA abhAvane lIdhe pApakarma na thAya. te pApabaMdha thAya te kaTuka phaLa thAya. upasaMhAranI vakhate pApaphaLa, kaTuka phaLanI vAta cheDI dIdhI. "jJAna" jJAna ane dayA bene aMge vyabhicAra che. tethI "to . yA" kahevuM paDayuM. dayAnA dhyeye jJAna AdaravAnuM che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamu sthAnAMgasUtra AcAranI dRSTie jJAnanI saphaLatA jJAna AcAranI dRSTie saphaLa che, mATe pahelAM AcAranI jarUra che. sudharmAsvAmIjIe pahelAM AcArAMganI racanA karI; pachI AcAramAM pravarte le! puruSa maLavAmAM miniTa ane jALavavAmAM jIdagI. eka lAkhanI cIja laine majAramAM jAya, lAkhanI milkata hAya ne ceka Akhe lai ALye, paNa lAvyA pachI jALavavAmAM jIMdagI joie. tema AcArAMgathI AcAranI prApti karAvI dIdhI, chatAM jALavavA mATe jIMdagInA prayatna joie. tene mATe sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI nAMkhI tethI maLelA AcAra AchA na thAya, khase nahi. vicAranI vyavasthA karyA pachI ThANAMgajImAM pAMca mahAvratA kahyAM. pramatta ceAga tarIke paccakkhANa nahi pALAvAyAMgo veramAM'' hiMsAmAM pramatta yoga, prANajyaparApaNe hiMsA, pramatta yeganI pratijJA karavAnI nathI hiMsAthI viramavAnu na ane, hiMsA vageremAM pramatta yega khadhAne lAgeleA che. strI-gamanamAM lAgeleA nathI. zAstrakAre manAI karI, tethI pramatta yegazAnA lagADeA che? pramatta cega pada na lAvavuM. te hiMsAmAM e prakAra che; jUDamAM e prakAra che; adattAdAnamAM e prakAra che; ane mUrchAmAM be prakAra che. Ama cAramAM e prakAra. ahIM cAthAmAM vizeSaNanA vyabhicAra nathI. pramatta cetra pAMcemAM lAgu paDe che te ene e nAmathI kahI zakIe nahi. 'mana' sparza, gaMdha vagere jANavAmAM lAgu rasane manane viSaya kahetA nathI. mana khadhAmAM lAgu paDe che te sAdhAraNa kAraNa che. pramatta yega e pAMce pApasthAnakAne aMge sAdhAraNa kAraNa che, tethI pramatta yAga hiMsArUpa che ema kahI zakIe nahi. pramatta yAtra * .. 261 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tarIke paccakkhANa thatAM nathI. prANavyaparApaNuthI viramaNu kahIe chIe. jIvanA vadhathI viramavAvALAne jIvanA vadhaja thatA nathI. kAraNake anAdi nidhana chatra che. tethI nIvAo veramAM asavita, jo ema kahIe te jItrane anitya' mAnavA paDe. jIva ane maraNanI samaja jIva Nu ? jIvana karanArA. jeNe daza prANathI jIvana karyuM che, ane karaze te 'jIva.' jIve che tenuM nAma jIva elIe chIe. samajyA heAya te ema kahIe nahi, jIvye che, jIve che, ane jIze te jIva. jIve che te jItra ema te nAstikane kabUla che. nAstikane da2e prANa mAnya che, mATe zAstrakAre e je jIjye, jIve che ane jIvaze te 'jIva' ema rAkhyuM. jIvana karanAre jIva. prANa e jIva na rahyo, prANane dhAraNa karanArA te jIva.' vadha thaze te prANaneA thaze. prANanI sAthe viyeAga tenuM nAma 'maraNu,'jIvaneA nAza anyA nathI, banaze nahi ane mane nahi. jIvathI viramaNu na kahyuM tethI prANAtipAta viramaNu kahyuM. prANane atipAta savita che. devadatta chUTA paDaze, yajJadatta chUTA paDayeA ema kahI zakAya. ekale chUTA paDaye ema na kahI zakAya. viyeAga che. jIva prANathI chUTA paDaye, prANa jIvathI chyo paDaye te kabUla. prANu ane jIva che ekarUpe maLelA heAvAthI chUTA paDavu tenu nAma 'hiMsA.' zaMkA...jIva ane prANunA viyeAganuM nAma 'maraNa' " 1. ege jIve0 ekaH - kevalo jIvitavAn jIvati jIviSyati ceti gautra:--bALavAraLadhAM gAma! (gaLA, pR. (2) Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 ogaNIsamu sthAnAMgasUtra te jIvAtipAta ke prANAtipAta rAkhe te sarakhAM ja che! samAdhAna-mahAnubhA! zAstrakAre ghaNuM AgaLa vadhIne cAlyA che. jyAM sudhI vItarAga dazA AvI nathI, saMjavalana kaSAyanI cekaDI gaI nathI, tyAM sudhI pratijJA kare te paNa duSaNanI taravAra te laTakatI ja che. duSaNanI taravAra laTakatI rahe tenAthI bacavuM e darekanI pharaja. aMtarmuhUrte te apramattapaNuM AvavuM joIe - jIvAtipAtathI-prANAtipAtathI bacavAnI pratijJA karI, tethI hamezAM taiyAra rahevuM joIe. dUSaNe te lAgavAnAM, te taiyAra kema thavuM? duniyAmAM dhULa UDyA vinA raheze nahi paNa gharadhaNIe sAvaraNI rAkhavI joIe. vadhAre vAyu Ave tyAre bAraNAM baMdha karIe chIe, paDadA rAkhIe paNa dhULa sarvathA baMdha thatI nathI, tema dUSaNa lAgavAnAM. savAre mirarachA mi kahe che pachI sAMje, pachI pakhImAM, cemAsImAM, saMvacharImAM dukkaDaM karavAnuM AvA ceDA kahe che. kSaNe kSaNe pramattadazAne pravADa vahyo che. AjakALa duSamakALa che, paNa kevaLajJAna cAlatA vakhatanI sthiti laIe. keDa pUrvanI sthiti dezanakreDa pUrva sudhI sAdhupaNuM paLe, emAM aMtarmahatuM te apramattapaNuM AvavuM joIe. apramatta paNuM aMtarmuhUrta. te apramattapaNuM ekaThuM karIe te aDatALIsa (48) miniTathI-aMtarmuhUrtathI vadhe nahi (ma, pR. 186). coryAsI lAkha varSane coryAsI lAkha varSa guNe tyAre=eka pUrva evAM keDa pUrva temAM aDatALIsa miniTa. hisAba mUke te varSe keTaluM? apramatta Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 264 sthAnAMgasUtra paNAnu... aMtarmuha e vIjaLInA jhabakArA jevuM che. apramattapaNAnI A jIvane muzkelI keTalI ? AvI muzkelI hAvAthI Aje prANAtipAtanuM ke jIvAtipAtanuM viramaNa kare temAM nirdoSapaNuM keTalu rahe ? bhADutI gharamAM rahevA lAge tyAM sAvaraNI joie. mahAvatA uccAravAnI sAthe prAyazcittanI zuddhi tA joIe. prANAnA hisAbe zuddhi ne prAyazcitta vyAkhyAna jIvAtipAta nahi letAM prANAtipAta levuM temAM bIjI vAta kema ? kAMi sauMbaMdha ? zuddhinuM prAyazcitta prANanA hisAbe che; jIvatA hiMsAme nathI. hiMsAnuM pApa prANanA hisAbe che. eka ekendriyane mAre ne eka manuSyane mAre. jIva tarIke ane sarakhA. prAyazcitta sarakhuM joiene? zAstrakAra koI divasa eka mAne khA? ekedriyane mAre te eka maryAM, manuSyane mAre te eka maryAM che ne ? jIvAtipAta sarakhA rahe, prANAtipAtamAM pharaka paDayA. prANane hiMsAme prAyazcitta prANanA hiMsAme zuddhi. paNa jIvanA hisAbe nathI te prAyazcitta gaNuvAtu nathI teA zuddhi gaNavAnI. adhika prANanA bacAvane mATe alpa prANanI virAdhanA kSatanya gaNAya. munirAja rastAmAM vihAra karI rahyA che. e ja rastA che. eka rastA pANImAM thaine javAnA che ane bIje lIaAtarImAM thaine javAnA che. utsa ne apavAda AmAMthI nIkaLe. e 'prANAtipAta' zabda rAkheA te nIkaLe. 'jIvAtipAta zabda rAkhA tA na nIkaLe. prANAtipAta viramaNa rAkhavAnuM kAraNa prANAtipAtane hisAbe paDilehaNa-pramAna che. puddagale Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM] sthAnAMgasUtra 26pa narI gati pAme. relave ATale badhe bhAra laIne cAle che. saMcAnI seya ATalI hoya che. calAyamAnanI sAthe vAyunuM utthAna che. vAyu bIjAne calAyamAna karyA vinA rahe nahi. jIvAtipAta rAkhe te paDilehaNa, pramArjanane dezavaTe deve paDe. utsarga, apavAdane aMge vicAra karIe. jIvane hisAbe trasa sthAvara sarakhA che. prANane hisAba sarakhe nathI. ahIM jIvane hisAba nathI. tethI prANAtipAta viramaNa rAkhyuM. zaMkA-prANuno hisAba rAkhe te julama thaI gayo. AkhA jagatanI hatyA eka bAju ane vATakI jeTalA prANInI virAdhanA eka bAju. prANano hisAba rAkhaze te vATakI kAcuM pANI pIdhuM tenuM pApa lAge tenA karatAM badhAM manuSyane mArI nAkho te ochuM pApa lAge? "prANAtipAtaviramaNa" zabda belI gayA. samAdhAna-ahIM kSapazamane lIdhe prANAtipAta viramaNa che. jJAnanA kSapazamamAM Ave. anaMtA ekeMdriya bhegA thAya te rasane jANavAnI tAkAta nathI. anaMtA rasanAvALA ekaThA thayA hoya te gaMdha jANavAnI tAkAta na Ave, dravyaprANamAM nahi rahetAM bhAvaprANamAM Avaze tyAre prANAtipAta viramaNa kema rAkhyuM te khyAlamAM Avaze. yuni hatyAmAM anaMta vera RSihatyA karanArAne anaMtA vera. eka vikalpa. eka 1 (a) parise Na bhate / isiM haNamANe kiM isiM haNi ne isa haNai ? gAyamA ! isipi haNai nAisipi haNai, se keNaTeNaM bhate ! eva vuccai jAva noisipi haNai ? goyamA! tassa NaM evaM bhavai evaM khalu ahaM ega isiM haNAmi, se NaM ega isiM haNamANe aNaMte jIve Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bAju RSinuM vera ane eka bAju badhA jIvenuM vera. mRgane . mAranAre ekalA mRganA verane sparyo. keI manuSya kAvaDa laIne Avate heya. tenuM AgaluM phADI nAkhe te pAchaluM ApaApa phUTI jAya chatAM AgalA pheDanAre te pheDayuM ema kahevAya. A pheDI nAkhe eTale pele ApoApa phUTI gaye. e nyAye kaSio cauda rAjalakamAM upadeza ApatA hatA. tethI "kApatikAtyAye trASine mAranAro anaMtA verane sparyo che. sAdhu mahAtmAmAM jJAna virati mATe che. * jIva nahi kahetAM prANa zabda kema rAkhe? vadha kema na vAparyo? e vAta have pachI Mphase taLade niyamo | (ma. sU. 30) (gA) "hiM ti RSim 'agaMte jIve haNai' ti RSi dhanannanaMtAn jIvAn hanti, yatastad ghAte'nantAnAM ghaat| bhavati, mRtasya tasya viraterabhAvenAnantajIvaghAtakatvabhAvAt ' athavA RSirjIvan bahUn prANinaH . pratibeodhayati, te ca pratibudhAH kramega: mokSamAsAdayanti, muktAzvAnantAnAmapi saMsAriNAmaghAtakA bhavanti, tadvadhe caitatsarvaM na bhavatyatamta DaoNnIvavA mavatIti (mA. pR. 421). Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : vyAkhyAna 20. jJAnanI upayogitA zI? : gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjI bhavya jInA upakAra mATe, zAsananI pravRtti mATe ane kSamArgane pravAha calAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatAM jaNAvI gayA ke jJAna e jJAnanA muddAo AdaravAnuM nathI. chAparAmAM naLIo gaNue te zo phAyade? jANavuM e ja. phAyado nathI. nAnAM baccAMone gaNavuM e phaLa che. emane aMge bhaNavuMgaNavuM e phaLa gaNue chIe tenuM kAraNa AgaLa vepAra rojagAramAM e javAne ethI AgaLa phaLa Ape te tarIke ene upAgI gayuM. jJAna sAdhana tarIke upagI " gujarAtInI bArAkhaDI zIkhave che. pahelAM aMgrejI zIkhavene? jJAna thaze. evA jJAnane zuM kare ? jJAna, jJAna tarIke, sAtha tarIke mAnyuM nathI. vyavahAranuM zikSaNa meLavAya te meLavAta. naDuiM phalANuM ja bhaNatara zA mATe? bacAonA jJAnamAM ApaNuM nema kayAM che? ene vartanamAM upayogI thAya emAM che. zikSaNa che evI me mAre che, je zikSaNa upayegamAM na Ave te gekhAvIne mAthuM khAI jAya che. jJAna, na tarIke upayogI nathI; sAdhana tarIke upagI che. cakSu dekhe. dekhavA mAtrathI phaLa nathI kAMTA dekhyA eTale paga, upADIne sAcavIne cAle. pAMgaLa, AMdhaLo A benI sthiti 1 hayaM nANaM kiyAhINaM, hayA annANI kiyA / pAsaMto paMgule raDo, pAtramANe adho ( niH 0 202) - - Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vicAro. AMdhaLo dekhe nahi enI pravRtti sAdhya vagaranI heya. pAMgaLuM dekhe, paNa pravRtti karavAnI nathI. ane lAImAMthI bacI zake nahi. lAMtare jaI zake nahi te dekhyAnuM phaLa zuM? jJAna te thayuM che ne? jema AganuM dekhavuM e bacAva karanAra na hovAthI vyartha jAya che. duniyAdArImAM chekarAne aMge, Agane aMge thayeluM jJAna, jJAna jJAnarUpe phaLadAyI nathI e joI zakyA. je AMkho na hoya te dAvAnaLamAMthI bacI zakavAne nahi. UlaTe evA khADAmAM jaI paDe ke moDo marato hoya te vahelo mare. kriyArUpe jJAnanI upayogitA. - jJAna che upayogI, paNa te upayogI jJAnarUpe nahi. tyAre jJAna kayA rUpe upayogI? jJAna e kiyAnA sAdhanarUpe upayogI che. alapa jJAna paNa je kiyAnI siddhi karanAra thayuM che te upAgI. meTuM jJAna je kiyAnI siddhi karanAra na thayuM te te nakAmuM. jene pApathI bacavAnuM kArya karI lIdhuM, te eTaluM ja mAtra jJAna dharAve ke pApathI bacavuM, vadhAre nahi te eTaluM jJAna dharAvanAro je pApathI bacI gaye te tene mATe badhAM guNaThANAM khulAM. pApanA ja parivAranI AvazyakatA bAramAM guNaThANAne cheDe ane temAM guNaThANanI zarUAtamAM kevaLajJAna thavAnuM paNa tene pahelAM samaye AThapravacanamAtAnuM jJAna hoya che. bAramA guNaThANane cheDe ATaluM jJAna heya. uttarAdhyayananA e (pravacanamAyA 30 24) nAmanA adhyayananuM gAna levuM nahi. jJAna naDatuM nathI paNa prakaraNa naDe che. jaghanyanuM prakaraNa levAnuM hovAthI e uttarA Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM] sthAnAMgasUtra 269 dhyayananuM jJAna nahi. mAtra aSTa pravacanamAtA eTalA jJAnavALe badhAM guNaThANa meLavI zake, jyAre kiyA vagarane, pApane nahi varjanAro traNa jJAnavALe hoya te paNa nakAme. mati, zruta, avadhine dhAraNa karanAro hoya te nakA. zAsananI rakSA kare, zAMti kare, zAsananI veyAvacca (vayAvRnya) ane samAdhi A badhuM karanAre hoya paNa e hisAbamAM nahi. ene age kAussaga karIe tyAre vaMzavattimAku na belI zakIe. samyadRSTi traNa jJAnavALA che. zAsananI zAMti vagere karanArA che, paNa varAvattikAI nathI. traNa jJAnavALA chatAM pApanA parihAravALA nathI. jenAthI pApano parihAra thAya tevA alpa jJAnavALe hoya te te zirasA vaMdya che. A vAta upAdhyAyajIe jaNAvI. graMthibheda vinA sabhyatvano abhAva eka nirvANapada AtmAnI rAgadveSanI, viSaya-kaSAyanI pravRttimAM na hoya, eka vAra e vicArAya te kalyANa thAya. thI paNa jJAnavALAe AtmAne kAbUmAM laI pApathI nivRtti karI zakyA che te jJAnanI kiMmata ghaNI che. AtmAne rAgadveSa, viSaya-kaSAyanI pravRttithI dUra rAkhe te kalyANa thAya. graMthibheda karyA sivAya keI samyakatva pAmatuM nathI, ane samyaphatva pAmyA sivAya keAI kSe jaI zakatuM nathI. mekSane mATe jene IcchA 1 appaMpi suyamahIyaM payAsayaM hoi caraNajuttassa / ikkopi jaha paivo savavu payAre (sava, niba mATe 12) ' ' 2 nirvA gapadamapyekaM, bhAvyate yanmuhurmuhuH / tadeva jJAnamutkRSTaM, - nirve jJAtri mUghaMsA | (jJAna) 30 cho2) Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2170 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hoya teNe samyakatva tarapha pahelI pravRtti karavI jarUrI che ghInI pravRttivALAe dahIM tarapha dhyAna rAkhavuM, paNa e dudhavALA tarapha dhyAna na rAkhe te? mokSanI IcchA rAkhavAvALAe samyaphatva tarapha dhyAna rAkhavAnuM che paNa samyaphatvavALAe graMthibheda tarapha dhyAna rAkhavAnuM che. kAraNake graMthibheda thayA sivAya samyakatva thavAnuM nathI. udyamanI jarUriyAta - graMthibheda kahe kene? vastu banAvavI hoya te pahelAM khyAla levuM joIe. keIka bhAgyazALIne khyAla vinA paNa banI jAya. jaMgalamAM bhUlA paDelAmAM ajANyA chatAM keIkane mArge AMdhI javAnuM thAya. graMthibhedane jANe nahi paNa nisargasamyakatva thAya. te te kaIka jaMgalamAM bhUle paDelo mAge Ave tevo jANa, paNa je nisaga-samyakatva saheje thaI jatuM heta te udyama karavAnI jarUra raheta nahi. duniyAmAM paNa jANatAne joDe levAnI musApharImAM jarUra paDe che. kAlacakranI apekSAe keTalAka nisarga-samyakatvavALA gaNAya paNa sAmAnya rIte kaIka gaNAya che mATe karavAnI IcchAvALAe udyama kare jarUrI.. graMthinuM svarUpa : graMthibheda karavAnI IcchA kone hoya ? graMthi nathI jANa tyAM zuM thAya? graMthi pahelAM samajavI joIe ke graMthi zI cIja che. zAstrakAre kahyuM chedurbheda rAgadveSanuM pariNAma te je "graMthi. karkaza rUDha evI gAMTha te "graMthi" karmathI thayela 1 gaThitti sudunbheo kavaDavaNarUDhagUDhagaMThina / jIvassa kmmkaLio ghArAsapariNAme II (vi0 nA 128 0). Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM sthAnAMgasUtra * 271 sajajaDa rAgadveSane pariNAma te ja gAMTha. jarA vicAra kara. sittera keDAcheDI. sAgarepama AgaLaH gAMTha nahi. chAsaTha, saDasaTha, aDasaTha, agaNetara AgaLa gAMTha nahi. eka kaDAkaDamAMthI papamane asaMkhyAtameM bhAga ocho thAya tyAM ja gAMTha. " * zaMkA-rAgadveSanI vRddhi ahIM che ema kahevuM joie. je rAgadveSanAM pariNAma sittera kaDAkaDI sAgaropamanI sthiti bele tyAM gAMTha kahe. tyAM kaI gAMTha che ema kahetuM nathI. badhAM zAstra eka keDIkeDa sAgaropama mAtra rahI, agaNotera kaDakaDa tUTI-eka kaDAkaDamAMthI papamane asaMkhyAtamAM tUTe tyAre gAMTha Ave ema kahe che. ': . . . . . . . samAdhAna-dariyAmAM madhya bhAgamAM jhelAM khAvAnAM na hoya; vadhAre jhelAM khAvAnuM kinArA para. tevI rIte A jIva sittera, agaNetaramAM jhele caDhele na hatuM, te kavADamAM. ahIM AvIne eka kaDAkeDa sAgaropama bAkI rahe tyAre ve caDhe. che. I sparza, rasa vagere maLe e hatuM . taddana nAnuM baccuM ramatamAM caDheluM hoya ene bhaNavuM e dhyeya nathI. ramavuM e dhyeya che. pravAhe cAle che, jyAM pAMca, sAta varSano thaye ke nizALe besADa. nizALe jAya tyAre . bhaNavAnuM bahAra Ave tyAre ramavAnuM " * keDIkeDa sAgaropama mehanIya karma bAkI rahe tyAM sudhI rU5 rasa tarapha dorAyele jyAM ahIM Ave tyAM graMthi najIka. mekSanuM sukha levuM e sthiti thaI. pahelAM vicAra na hatA, 1 aMtimakADAkADIe sambakammANamAuvajANa / paliyAsakhijaima __ bhAge khINe havai gaMThI / / (vi0 A0 1199) Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya te 272 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nizALamAM bhaNavAnuM, nIkaLe eTale ramavAnuM mana thAya. karo rajAmAM rAjI. bhaNavAnI kimata tene keTalI? paNa chokarAne hajI bhaNavA tarapha pUruM lakSa nathI tethI bhaNavAmAM rAjI nathI.' tema A jIva daherA upAzrayamAM rahe tyAM sudhI baMdhanImAM bahAra nIkaLe te zuM thayuM? sAmAyika pratikramaNamAM arthe kalAka vadhAre game te UMca nIco thAya che. jema chokarAne ' ardho kalAka vadhAre besADe te chokarAne kAMIne kAMI thAya che. kIDIo caDhe che, rUe che, mAstare pATha taiyAra karavAnA muddAo besADyo, tema sAmAyikamAM vadhAre vakhata jAya, pratikramaNamAM che zAMti dhImethI bole te "huM" thAya che. jo Ama thAya te ja jANavuM ke dhULiyA nizALiyA chIe. bhaNavAne rasa lAge tyAM coTalI bAMdhI rAtane be vAgyA sudhI vAMce che. mAbApa TAMgAToLI karIne nizALe mUkatA hatA tyAre kIDIo caDhatI hatI tene te chokaro atyAre coTalI bAMdhe che. camatkArI parivartana nAnA baccAne ramatamAM rasa hato te vakhate ene nizALa badhIkhAnuM lAgatuM hatuM, mAstara jama jevuM lAgatuM hatuM, ane mAstarane UThA bhaNAvavAmAM bahAdurI gaNAvate hate. paNa e chokaro zikSaNanA rasamAM AvyuM tyAre be vAgyA sudhI coTalI bAMdhIne ceTa lagAve che. anAdi kALathI jIva hate. cAhe te e keMdriya, cAhe te devatAnI gatimAM pharyo, ISTa rasa, rUpa vagere maLavAM joIe. eNe sukha sAdhya gaNya-duHkha dUra karavAnuM sAdhya mAnyuM. have e palaTo khAya che tyAM dazA palaTI jAya che. ISTa rasa, rUpa vagerene e phAMsIe gaNe che. anAdi kALathI jenI vahe lAgyo hato tene e "phAMsI gaNavA ne ra japI che mUkata " ja kare jevA lagatA hatA, paNa e chokarI . bhaNAvavAmAM ba Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM] sthAnAMgasUtra ra73 maMDe, mAstarane jama, nizALane baMdIkhAnuM mAnate hate tene rasa lAgyA pachI e ne e ja ramata kera jevI lAge. bhamaraDe, lapeTI saMgharI rAkhI hoya te batAve te cIDhAya che. ISTa sparza, rasa, rUpa, gaMdha, zabda jyAre jhera jevA lAge tyAre tenA sAmuM jotuM nathI. meha uMdaranI phUMka che. ka na mAre to bIjI vakhata karaDavA na pAme. TUMka mAre tethI vedanA DabAI jAya che. manuSyane jAgavA detI nathI. tema ISTa viSaye sparza vagere jAgavA detA nathI. mahArAjAe ISTa sparza vagere na rAkhyA hatA te A jIva rakhaData nahi. aniSTamAM rahevAvALe hota te saMsAramAM rAcavAmAcavAvALA thAta nahi. madhanuM mIThApaNuM e ja ATalI badhI pIDA bhagavAve che. ISTa viSaye jagatane phasAvanAra che. e na maLyA heta te kaLakaLatuM na raheta. ISTa viSaya maLyA tethI zAMti thAya. ' ekalA kanjhaTiva (Conservative) AvatA hoya te rAjyanI jaDa UMDI thAta nahi libarale (liberal)ja prajAnuM satyAnAza kADhe che-jarArA Ape che ISTa sparza vagere dekhAvinA suMdara. libare tarapha derAIe. te derAvAne lIdhe phasAyA chIe. upanaya eTalA pUrata ke e phasAvAnuM kAraNa. zAstrakAra iSTa sparza vagere sAtavedanIyanAM kAraNe-sAdhanonA paccakkhANa karavAnI pharaja pADe che. aniSTa rUpa vagerenI pharaja pADatA nathI. jema anAjanA badale mAMsanI chaTI rAkhIne anAja baMdha kare te nahi, paNa mAMsanA baMdhanAM paccakhANa heya. jema svastrI baMdha ne parastrI chuTI na hoya paNa parastrI baMdha hoya. jema Akho divasa khAvAnAM paccakhANa nahi paNa Akho divasa Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna upavAsanAM paccakkhANu hAya arthAt sAtAvedanIyathI maLavAvALA khArAka tenA tyAganAM paccakkhANu hAya. paccakkhANa tenAM hoya ? 274 upavAsa karavA e kahyuM. AjanA sUryodayathI kAlanA sUryAMya sudhI khAdhA na karavu ema kahyuM che? pIdhA ja karavu ema kahyuM che ? iSTa viSayAnA apaccakkhANa e pApanu kAraNa. TADhane veThavI e pApanuM kAraNa mAnyuM? TADha sahana karavI tene 'pariSaha' rAkhyuM: pratikULa viSayeAnA paccakkhANu niha, kaDavu tyAga karavAnA paccakkhANu rAkhyAM ? mIThuM tyAga karavAnAM paccakkhANu rAkhyAM. iSTa viSayAnA ja paccakkhANa karavAM ane temAM ja lAbha. tApanI AtApanA karavI heAya te khullAM medAnamAM jAe. che. parigrahathI viramavAnuM nAma 'paccakkhANuM.' paNa aparigrahathI viramavuM evuM keie. paccakkhANa rAkhyuM? je A jIvane leAbhAvanAra viSaya che tenA ja paccakkhANanI jarUra AtApanA, pariSaha, upasarga, brahmacarya, aparigrahanA paccakkhANu nahi, pAMca IMdriyanA iSTa viSaye te ja sAvanAra che. pAMca iMdriyAnA viSayane paccakkhANa lAyaka gaNyAM che, mAkSanA sAgarIta ane enI bhugaLanI samajaNa pApa bhegavavAthI nirjarA thAya che. evI rIte duHkha bhagavavAthI nirjarA thAya che ke ? nArakInI nirjarA kema hisAbamAM lIdhI ? devaleAkanI nirjarA hisAbamAM kema nahi? eka nAkArasI kare te nArakInuM AyuSya tUTe, te devalAkanu AyuSya tUTe ema kahene zubha karmanuM te mAMdhe ema . Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM) sthAnAMgasUtra ra75 jaNAvyuM. azubha viSane jeTale anubhava karaze teTalI UlaTI nirjarA zubha viSayanA paryAvasAnamAM baMdha ma. zubha viSaya baMdhanA gharanA. aniSTa viSane mokSanI sAthe vaLagADI dIdhA ISTa viSayane vaLagADyA nahi. gajasukamAlane mAthe aMgArA bharyA. dhakamuninA aMgethI cAmaDI ukhADI. aniSTa viSayanA dAkhalA dIdhA. ISTa viSayanA dAkhalA. koIe dIdhA nathI. aniSTa viSaya mekSanA bAraNAM sudhI pahoMcADanAro. aniSTa viSaya ApaNane mokSane sAgarIta. ISTa viSaya mokSanI bhugaLa. bAraNAnI bhuMgaLa-bAraNuM UghADI zakAya nahi. graMthibhedanuM svarUpa - jyAre graMthibheda thAya te vakhate zuM thAya? ISTa viSaye e ja mArI phAMsI, jagatanI phAMsI. aniSTa viSaye e ja pidugalika dukhe. enAthI bhaya nIkaLI jAya. pagalika sukhenI lAlaca nIkaLI jAya. je vakhate khyAlamAM Ave ke jyAM poddagalika sukhaduHkha na hoya ene haMmeza mATe sukha hoya. e dazA mane prApta thAo te "graMthi bheda." jhADa, pAMdaDuM, sukAI jAya tene pachI cAhe jeTaluM pANI zaTe e lIlArUpamAM na Ave. pANI vadhAre Ave te kehI jAya. ISTa viSacanI taraphanI prIti ane aniSTa viSaya tarapha dvaSa nIkaLI jAya te "graMthi bheda.' ISTa viSa pApanAM kAraNo che ane e cheDavA lAyaka che. sAMja savAra paDakamaNa karatAM hamezAM bolIe chIe: aDhAra pApasthAnaka. e aDhAre pApasthAnakene pUruM karatAM phenogrApha (Phonegraph) na banIe te graMthibheda, vidhi che mATe belavuM, mATe phogrApha. e aDhAranI pAvasthAnaka tarIke aMdaranI lAgaNI, Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76 sthAnAMgasUtra vyiAkhyAna hiMsA thatI hoya ane vaI zakAya tema na hoya te jIva kapAya te graMthibheda. pApanI bhayaMkaratA vinAnuM bolavuM e jokhamadArI vagaranuM nAmuM pAMca hajAra kamAo che, te vakhate pApamAM phasAye, eka beDI vadhI te vicAra nathI AvyuM te kahe "phanogrApha. A pariNati sudhAravA mATe phenegrApha kahyuM che, vagara jokhamanA hisAbe, jokhamadArInA hisAbamAM javAze. atyAre udhAra bAju pAMca, daza mAMDavA paDe te vakhate kalama thobhAve che. atyAre kalama jokhamadArInI cAle che. be udhAryA te vakhate gayA ema kahetA hatAM. je kalama dhrujatI hatI, te kalama vaDe pAMca hajAranA hiMvAlA nAkhatA hatA, te vakhate dhrujatI hatI ? vagara jokhamadArInI vAta hatI. tevI rIte jyAM sudhI pApanuM bhayaMkarapaNuM na lAge tyAM sudhI bolIe te zikhAunI peThe jokhamadArI vagaranuM nAmuM che. jokhamadArI vagaranA chokarAnA cepaDA koI paDAvI letA nathI. te te tame samajo ja che. bina jokhamadArInA nAmAmAMthI kharA nAmAmAM Avaze, tethI khoTuM bina jokhamavALuM nANuM lakhAve che. te lakhatAM zIkhe te vAha! mAre chokaro nAmuM zIkhe ! paNa je sAcA suMdara mokSane devAvALI kiDyA che temAM lAgaNuM vagarane abhyAsa thaye te tethI khaseDa nathI. arthAt lAgaNImAM lAva nathI. : - pApasthAnakane phenegrApha peThe AvavuM zobhe nahi abhyAsavALA che phenegrAphanI peThe, belyA ja javAnA tene te ja phAyado karanAra che. paNa dhULiyA nizALamAM raheze ke AgaLa Avaze? dukAna para besanArane e khoTuM nAmuM-vagara Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamu sthAnAMgasUtra 277 jokhamadArInu nAmuM lakhyuM pAlavatu nathI. je samyakatvanA mAge caDhayA che-jene jinezvaranA mata maLye che tevA manuSya pApasthAnakane phrAnegrApha peThe AleAve te ene zaeNAlatu nathI. pratikramaNamAM pApasthAnake che ke cAvIse kalAka pApasthAnako che ? pazrimaNamAM pApanuM sthAnaka, uDayA tyAre nahi te AtmA viMdhAye nathI. aDhAra pApasthAnakane bhayakara dekhe tA graMthibheda, bhaya karatA bhAvanAmAM AvavI joie. iSTa ane aniSTa viSayane bheTa samajAya ane pApasthAnaka bhaya kara lAge tA graMthibheda thayA ema gaNavuM... . utkRSTa jJAna kayuM? .. graMthine bhedavAvALuM jJAna pAMca viSayAnuM mAtra jJAna, te jJAna amalamAM melavAnuM thAya te khasa thAya. jo graMthimAM bhedavAvALu jJAna che, te AtmA parapariNatimAM na jAya. e svarUpa lakSamAM Avyu te e je jJAna utkRSTa: ` jJAna jJAnarUpe sAdhya nathI, paNa jJAna kriyAnA sAdhana rUpe ja sAdhya che. mAtra nirvANuM-padanA jJAnavALA mAtra aSTapravacanamAtAvALAne mATe khAramAM cAvat badhA guNuThANA mATe daravAjA khullA che. kriyAnA sAdhana vagaratu jJAna-avadhi jevu-atIdriya jevuM jJAna haiya te te paNa amAre zira akAvavA lAyaka nahi. zAsananI veyAvacca, rakSA, zAMti karanArA, traNa jJAnavALA samakitI devatA chatAM. vaMDhaLattiyA nahi. : : zaMkA--zrutajJAnamAM tA caMLattiyA kahIne kAussaga karavA che, avadhijJAnavALA tene mATe kema nahi ? samAdhAnazrutajJAnanI ArAdhanA karavI che. avadhijJAnavALA tenI 3 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna : nahi. A kriyAnA sAdhanarUpa zratajJAna che jyAre piluM avadhijJAna paNa kriyAne aMge nirUpayogI puravaravarahIdhaHH ' tAramuDha mAre pamAya che (zuda). e adhyayananuM zrutastava nAma ane zrutastavane adhikAra che te cAritranI zI jarUra hatI?navI laMkA saMgame-saMjama rahyo che mATe zrutajJAnanI adhikatA. baMne jagyA para je cAritrane nAme sthAna ApyuM-je zrutajJAna ArAdhavA mAgIe chIe te kiyAnA upaga vinAnuM nahi. je zrutajJAna kriyAne aMge upayogI che tene mATe kAusaga belIe tyAM vaMLavattinA belIe chIe. dayAnA sAdhana tarIke jJAna jJAnanI upayogitA ekasarakhI rIte jaina zAsana svIkAre che, paNa te kiyAnA sAdhana tarIke. ekalA jJAnane jJAna tarIke nahiM. "paDhamaM nAnuM to thA." zaMkA-paheluM jJAna ja che eTale badhAmAM AvI jatuM hatuM te tamo tathA melavAnuM kAraNa? to hA kema melyuM? jJAnathI ghaNuM kAryo thAya che, temAM ekane kayAMthI pakaDayuM? tamo vayA, na belyA hatA te tamAma kAryomAM jJAnane prathama . dara raheta. to belIne boLI mAryuM. baMdhAmAM paheluM jJAna thAta te ApoApa AvI jAta, te pachI to ya zA mATe? . samAdhAna-ame je jJAna laIe chIe te sarva sAdhAraNane levA mAgatA nathI. je jJAna dayA, virati, saMyamanuM sAdhana bane tene levA mAgIe chIe tethI tamo tathA kahevuM { " Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a * ogaNIsamuM sthAnAMgasUtra 279 paDayuM. gurunI balihArI guruM karatAM goviMdane vadhAre gaNyA.' goviMdane batAvyA tethI gurunI balihArI te pachI goviMdanI keTalI? gurunI balihArI zAne aMge che? goviMdane dekhADavAne aMge. tema jJAna pahele naMbare. zAne aMge? dayAnuM sAdhana ane tene aMge. A vAta.. vicArIzuM tyAre AkhuM prakaraNa badha besaze. kema besuM ke jethI pApa karma na baMdhAya ane kaTuka phaLa na lAge. jJAna AdaravA lAyaka jarUra zreSTha, uttama jJAnanI pahele naMbare jarUra jJAnanI jJAna tarIke jarUra nahi. kiyAnA sAdhana tarIke, AzravathI bacAve, nirjarAne nizcita kare tene aMge enI upagitA che. ' paccakhANuM prANanA parepaNanAM, " nahi ke premaraMganAM : gaNadhare bAra aMgamAM AcArane jaNAvanAra ArasaMganI pahelI racanA karI. jJAna e kriyAnA sAdhana tarIke che. AcArAMga pachI AcAramAM vadhe vicAra palaTI khAya. je vaLI paDe te mAthuM pheDe. bhethI paDe te mANasa mare. tema AcAramAM caDhele vicArano palaTo khaya te vadhAre nukasAna kare. AcAramAM caDhelAoe vicAramAM majabUta thavuM joIe tethI sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI. zaMkA-pachI ThANAjImAM AvyA tyAM tene pAMcamA adhyayanamAM hisA ne vadha zabda cheDyA, ne prANAtipAta kayAMthI pakaDa ? samAdhAna - DisAmAM pramatta ane prANuvyaparopaNa banenA paccakakhANuM" thAya. baMnenAM paccakhANa pAlave tema nathI; pAlavAM zakaya paNa nathI. cAhe teve--kALa hoya, chagha dazAmAM hoya tyA sudhI mitta, apramatta hIMcako khAvAnA. pramatta guNaThANAno kALa Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ myAna 280 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna aMtamuhUrta, apramattane aMtamuhUrta. cAritrane kALa dezana koDa pUrva, apramattanA aMtamuhUrta karatAM pramattanu aMtarmuhUrta ghaNuM moTu. kevalI mahArAja vidyamAna hoya, kevaLajJAna pAmavAvALe jIva hoya te paNa pramattapaNuM AvyA sivAya rahevAnuM nathI. te samajatAM hoIe te chatAM paccakhANa karIe te ene artha teDavA mATe. paccakhANa karyA e artha the. ethI AvatA bhavanuM paccakhANa pALI zakavAnA nathI ane AvatA bhavanA paccakhANa levAmAM Ave te paccakhANa pADavA (teDavA) mATe che. pramatta dazA aMtarmuha AvavAnI che. pramattapaNAmAM vadhAre vakhata, agara apramattamAM aMtarmuhUrtathI vadhAre vakhata rahevAnA nahi. pramattapaNuM AvyA sivAya rahevAnuM nathI te pachI hiMsAnA nAme pramatta dazAnA paccakakhANa karavAmAM Ave. be paccakakhANa thAya te pADavA mATe ane AthI ja hiMsAthI viramaNa na rAkhyuM, paNa "prANAtipAta viramaNa kahyuM. pramatta yaMga TALavA lAyaka che, paNa paccakhANa prANanA vyaparopaNanAM. bAhubalajI pramatta dazAnA rahyA paNa mahAvratamAM rahyA. pramatta ga sajajaDa paNa mahAvrata pharI uccAravA paDyAM nahi. pramatta eganAM paccakhANa na hatAM, prANavyaparopaNanAM pazu khANa hatAM tethI sarva hiMsAthI viramavuM na rAkhyuM. prANAtipAta zabda rAkhavAnuM kAraNa? "vadha zabda hiMsAnI vAse laTo che. "Trana TUiMkAyAm' ' ' (Tano vA vadhu 2! si. 1-2 - 6) na vadha) hiMsAnI . siddhi pramANe vadhanI siddhi che. "atipAta lIdhe temAM jIvA Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM] sthAnAMgasUtra ra81 tipAta na lIdhe. kAraNa ke jIvAtipAta asaMbhavita. kaI kahe sarvathA brahmacarya paNa kenuM vAMjhaNInuM? ene artha nahi. jivanuM maravuM kaI dahADe heya nahi. jIva keI dahADe marate nathI. jIvanuM svarUpa maravuM nathI. tethI prANAtipAta rAkhyuM. A je vrata pALavAnuM che te prANanI virAdhanA upara lakSa rAkhIne pALavAnuM che. tethI piDilehaNa, pramArjana karI zakIe chIe. kIDInuM dara hoya tyAM thaIne na jatAM, pANImAM thaIne javuM. prANAtipAta te bane ThekANe thayAM, ne? prANunA udeze pravRtti nivRtti hovAne lIdhe vadhAre prANa jyAM hoya tyAMthI varjavuM joIe. prANu zabda rAkhavAnuM kAraNa dravya-prANane age vAta karI te nadI kema UtarI zakaze ? varasAdamAM bALa ane vAnane mATe za gocarI lAvI zakazo? prANa zakha rAkhIne dravya-prANu ane bhAva-prANu. bhAva-prANane vadhAravA mATe dravya-prANuno bhega Apa paDe te te amArA vatanI bahAra nathI. nadI jANIne UtarIe chIe. bALa ane plAnane asahiSaNane aMge cAra chAMTA hoya te javuM paDe. je che ama karI zake tevAne mATe chUTa nathI. bALa ane plAnanA bacAva mATe che zaktiva LAne mATe nirapekSa che. "prANa zabda rAkhyA te ja phAvyA, "jIva zabda rAkhyA hatA te dravya-jIva, bhAva-jIva vi.mAMga thaI zakate nahi. zAstrakAre dravya-jIvamAM moDu vALyuM che. jagatanA cAra nikSepA mAnyA. Azrava, baMdha cAhe ta le. samyagadarzana le chanAM jIva ne. ajImAM dravya-nikSepa nahiM. mULa dravya-nikSepe UDI jAya che te dravya-jIva ne bhAva-jIva evA vibhAga kare kayAMthI? prANane aMge Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna dravya-prANu ane-bhAva-prANu ema kahI zakeA che. tarasa lAgI hAya, maraNu thAya. bharaNu thavAmAM bhAva-prANanA bhAga thAya tema kahetA nathI. jIvanu maraNa thAya te dravya-prANanA bhAga che. saMyama e bhAva-prANa che. bhAva-prANa e sAdhya che. bhAva-prANanu TakavuM, vadhavu e sAdhyuM. jyAre jIva zabda nahi rAkhatAM 'prANa' zabda rAkhIe te prAyazcitta AvavAnuM prANanA hisAbe, prANu zabdathI dravya-prANa ane bhAva-prANa ne levAnA che. dravya-prANa ane bhAva-prANu e baMnethI viramavAnu che. 'prANa' zabda levA kabUla pazu 'atipAta' zabda kema rAkhyuM ? vadha'kema na rAkhyo? 282 ; vyAkhyAna 21 AcArasaMganI racanAnA ane sthApanAnA kramamAM bheda gaNadhara mahArAjA zrImAn sudharmAsvAsIjI mahArAja bhavya jIveAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane meAkSamArga vahevaDAvavA mATe gaNadhara' padavI pAmatI vakhate dvAdazAMgInI racanA karatA thakA, pahelavahelI racanA zAnI kare che? mAre aMgamAM paheluM . AcArAMga che. paNa racanA pahelI AcArAMganI nathI te pachI pahelavahelI zAnI che ? cauda pUrvAnI, eTalA mATe te tenuM nAma pUrva che. pahelAM racAya eTale 'pUrva' kahevAya te pahelAM sthApana karavAmAM kema na AvyAM ? sthApanAnI apekSAe AcArAMga paheluM che. ni dha ke caritra vistArathI taiyAra thAya pachI zikSaNapethImAM Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM sthAnAMgasUtra 23 nAnA rUpamAM e melavAmAM Ave. racAya mATe pahele; sArarUpa itihAsa pachI ja kaDhAya. pahelA abhyAsa nAnAnA karavAne hAya-sArarUpa TAMcaNanA abhyAsa karavAne hAya, cauda pUrvamAMthI sArarUpa abhyAsane lAyakanuM badhuM. agiyAra melavAmAM AvyuM. zrutakevalI ane kevalajJAnInI prarUpaNAmAM samAnatA aMganI aMdara 1 zaMkA karIH kAi paNa vastu jagatabharamAM evI nathI ke coka pUmAM racAi na hoya. bAramAmAM badhuM AvI jAya che te agiyAra aMganI racanA zuM kAma karI ? samAdhAnamAramA agane bhaNele te zrutakelI. eka mAjI zrutakevalI prarUpaNA kare ne khIjI bAju kevalI bhagavAna je prarUpaNA kare temAM pharaka na heya. kAlakArA mahArAja upara iMdra kema khuza thayA hatA? je sImadharasvAmInI pAse dezanA sAMbhaLe, sevAmAM jAya, tevA manuSyane kAlakAcAca upara zAthI mAtra thaye cauda pUrva kevaLajJAnanA anaMtamA bhAge. nadIsUtramAM vAta cAlI che. sarva jIvene akSarane anaMtameA bhAga UghADA che. jaghanya, madhyama, utkRSTa, cauda rAjalekamAM jIvenI aMdara halakAmAM halake nigedIe. zrutakevalI-caudapUrvI; ene paNa akSaraneA anatame bhAga. zrutakevalI heAya teA paNa kevalInA bhAge anaMtamA hisse. mahAvideDamAM sImaMdharasvAmI pAse nigeAdanuM svarUpa iMdre sAMbhaLyu tyAre pUchyuM : he bhagavan ! bharatakSetramAM nigeAdanuM svarUpa kahenAra kai che? bhagavAne kahyuM: 1 tAttvaka praznottara pR 16 jue. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna zrutakevaLI kAlakAcArya che. iMdra AvyA ane nigodanuM svarUpa pUchayuM tyAre kAlakAcArya pAsethI Idra jevI rIte sImaMdharasvAmI pAse sAMbhaLyuM hatuM tevuM Abehuba svarUpa sAMbhaLyuM (vAcharAjathA cho. 1 thI 64). sarve kevalInAM vacanane ceda pUrvamAM samAveza zrutakevalI nahi tenI prarUpaNa kevalI sarakhI jyAre heya to zrutakevalInI prarUpaNa kevalI sarakhI hoya temAM navAI zI? je pUrvamAM eTaluM badhuM jJAna na gUMtheluM hoya te te pUrvene bhaNanAre kevalInI tulya prarUpaNAmAM AvI zakata nahi. kahevA lAyaka eka paNa viSayanuM kevalI mahArAja nirUpaNa kare te zrutakevalInA dhyAna bahAra hovuM joIe nahi. cauda pUrvamAM kevalInA badhAM vacane bAMdhI lIdhAM che. e sivAya koI paNa kaI paNa kALanA koInI AgaLa kaI kevalI belatA nathI. AcArAMgadi racavAne hetu je vastusthiti Ama che te pachI AcArAMga, sUyagaDAMga racavAnI jarUra zI? badhA sarakhI buddhinA detA nathI maMda buddhivALAne AgaLa caDhAvavA ema karavuM paDe. nAmAnI aMdara badhA AMkaDA Ave che; badhA pADA Ave che. pahelAM ekaDA zIkhave che ke nAmuM? tema pahelavahele dIkSita thAya te ekadama pUrvane dhAraNa kema kare ? daza zera ghI pacAvanAra durbalikApuSpamitranuM udAharaNa durbalikApuSpamitra AryarakSitajInA ziSya che. (sAva jU0 mA ? pR. 406-20). durbalikApu5mitranI sagA bauddha dharmanA che. temaNe durbalikApuSpamitramAM hADakAM nIkaLelAM dIThAM. eTale Arya rakSitasUrijIne kahyuM - Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM) sthAnAMgasUtra 285 mahArAja, tamArAmAM khAvApIvAnuM ThekANuM lAgatuM nathI; hADakAM nIkaLI gayAM. Arya rakSita kaheH jatI vakhata jamanAM dvAra dekhavAM paDe tenI khabara jananIne na hoya. rejanuM daza zera ghI khAya che paNa durbala. mahArAja, tamane eka jaNa mATe daza zera ghI roja ApanAra kezu? enI labdhi evI vicitra che ke rU kAMtine bheguM karanArI brAhmaNI paNa Ape che. suvAvaDamAM kAma lAge te mATe eNe saMgharIne bhareluM. AmAMthI e kaI dahADe chokarAne Ape kharI? paNa AvI sthitivALA labdhizALIne aMge devA taiyAra thaI jAya te ddhivALAnuM to pUchavuM zuM? AvAne daza zera bheguM karavuM temAM vizAta zI? tAle meLavIe. tamArA gharanI pAse. upAzraya che tyAM rAkho, duba likApuSpamitrane tyAM mekalyapilAoe daza zera ghI devA mAMDyuM. UlaTA dubaLA, "ahIM te pUchIne calAvatA, ahIM bhU te pa khAze nahi e ciMtAne lIdhe UlaTe dubaLe thato jAya. sagAMo kaheH enuM zarIra ja evuM che. pelAne gurue kahyuM : citavana baMdha kara paMdara vIsa divasa gayA tyAM te e alamasta. pelAone kabUla karavuM paDayuM ke ciMtavana jabarajasta che. pUrvanAM ciMtavane ATalAM badhAM jabarajasta hoya che. tene lIdhe daza zera ghI pacI jAya. zrutakevalIne lAyakanuM pUrvagata thana temAM pahelavahele dIkSita praveza karI zake nahi. je daSTivAdane lAyaka nahi tevAne mATe agiyAra aMganI racanA karavI paDI. . jJAna sAthe AcAranI paNuM AvazyakatA sthApana karavAmAM AvyuM AcArAMga paheluM, tethI prathama Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna AcAra e pahele dharma. jJAna e AcArane age upayegI. kreTa (Court)ne kAma vakIla pAsethI kAyadAnuM levAnuM, paNa eTalu kAma levAmAM pahelAM vaphAdArInA segana. cAlacalagatamAM keAi kesa( case )mAM AvI paDe te rajA devAya. cAlacalagata upara kepTane AdhAra rAkhavA paDe che. skUla ( School)nA mAstara (Master)ne bhaNAvavAnu kAma che, chatAM cAlacalagata sAthe saMbadha, muneima rAkheA che; nAmu lakhAvavuM che. duziyArI sAthe pramANikatA dekhavI paDe. cAlAkInI sAthe ceAkhAi dekhavI che. skUla ne kAleja ( College)mAM zikSaNanI sAthe zista dekhavAM che. vakIlAtanI vaphAdArI dekhavI che, te jJAna devAnI sAthe AcAra dekhavA paDe temAM navAI zI ? ahI AcAranI derI soMpavI che. AcArya je kahe tene ApaNe karI devuM. kAraNane jANavAvALA AcArya kadAca kahe ke dhoLA kAgaDA teA tenA vacanane phUTa nahi gaNe, samajaNa na paDe te ekAMtamAM kAraNa pUche. khulAse karavAnI chUTa, paNa karavAnu jJatti. jenA vacana upara vicAra karyA vinA tatti karavAnI pharaja na khAya te manuSya kevA hAve! joie ? e segananI AvazyakatA gItA paNuM ane dharmadezakaMpaNu jJAna mAtrane aMge na rAkhyu. AcAra ane jJAna, AcAra sivAya, nahi. AcArane aMge vicAra karIe. jema rAjyamAM nekara sArA adhikAra upara rAkhavAmAM Ave. tA zahenazAhane zahenazAhatane vaphAdArI rahevAnI pratijJA levaDAvAya. AyarlenDa ane IMgleMDanI takarAra A upara ja, IMgla MDavALA segana levaDAvavA mAMge; pelA kaheH nahi. amane zahenazAhata upara bharese nathI. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM ] sthAnAMgasUtra 287 jema zahenazAhatamAM rahevAvALAne rAjya ane rAjA uparanA vaphAdArInA segana levA paDe tema jaina zAsanamAM je koIne adhikArI tarIke AvavuM hoya te tene be segana levAM paDaze. jinezvaranA varganA nizALiyA keNa? ' jeo AcAravALA che ane mokSanA mArge pravartelA che te badhA mAlikanI lAIna (line)mAM zahenazAhata kaI? jinezvara mahArAjanA zAsananI kaI paNa zahenazAhata heya to che jIvanikAyanI dayA. enI vaphAdArInA segana sivAya pagaluM caDhavAnuM nathI. jenI pratijJA heAya ke A cha javanikAyane aMge mana, vacana ne kAyAthI vividha dayA pALavI ne jyAM sudhI pratijJA na le tyAM sudhI jinezvaranA kalAsa (Class)mAM paNa na AvI zake. sthAvaranI prarUpaNAne aMge jaina dharmanI advitIyatA je cha javanikAyanI dayAvALA nathI te bIjA manuSyane dharma samajAvatAM ye samajAvaze? trasa kAyanI dayAno ke cha jIvanikAyanI dayAno samajAvaze? cha javanikAyanI dayAne samajAvavA jAya te pithImAMnAM rIMgaNAM jevuM thAya. pite cha kAyanI dayA pALatuM nathI, te e dayA kaI? e kAyanuM nirUpaNa kare. pote pAcho pravarte te bIjAne chAyA zI thAya? pate eke kAcanI dayA pALe nahi, ane bIjAne che kAyanI jIvadayAne upadeza Ape te pithImAMnAM rIMgaNAM. je lokoe jIe kAyanI dayAne mATe pratijJA karelI hoya teo ja upadeza ApI zake. jenA mananuM tatva rathAvara matanA nirUpaNamAM che. trasane to bIjA loko paNa mAne che. lokottara tattva heya-jenadharmanI advitIyatA hoya te sthAvaranI Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna 288 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna prarUpaNAne aMge. vasa kAya mAnavAmAM buddhi . paNa sthAvarane aMge kevaLa bhare siddhasena divAkare jaNAvyuM jenatya-zraddhA samyakRtva zuM? chae javanikAyane mAnavA te. bIjAne jIva mAnavAmAM te ApaNI buddhi kAma kare. bhagavAne kaheluM te kharUM. trasa jIvanuM jIvapaNuM mAnavuM e kevaLa saMrvazanI buddhine age nathI, bheLI ApaNI buddhi paNa kAma kare che. e sarvare kahyuM, mane paNa jagyuM tethI trasa kAyanI dayA pALuM chuM. buddhi paNa cAle kharI. mitranI salAha manamAM lAge te manAya; na lAge te na manAya. trasa kAyane aMge jinezvaranAM vacana mitranA jevAM kahevAya. jAnavara ne manuSyane aMge jIvapaNuM mAnIe chIe temAM ApaNI buddhi cAle che. kevaLa sarvajJa bhagavAnanA bharose manAtuM heya te pRthvI, pANI, vAyu, agni ane vanaspatinA jI. ene mAnIe, karmabaMdhanavALA mAnIe, rakhaDatA mAnIe temAM ApaNI cAMca kayI jage para kheMcI che? e kema nahi. sthAvara kAyane aMge vicArIe te ekamAM cAMca kheMcelI nathI. . mukhya rakSaNaca cIja dayA tAtti zAne lIdhe karyuM? sAta lAkha pRthvIkAya zAne aMge? sAta lAkha utpattinAM judAM judAM rathAne. sarvajJa bhagavAna upara bharose. sarvAnA vacananA bharosAne lIdhe mAnIe chIe. buddhine pracAra emAM nahi. trasane mATe nirUpaNa thAya temAM te kAMIka 1 niameNa saddahaMto chakkAe niamao na sahahaha / haMdIa. gharelu vi saphaLo vimag || (nati. To 28). Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamu sthAnAMgasUtra 289 kAMIka buddhi cAle. sthAvaranA svarUpe mAnavAnu thAya te kevaLa sajJa bhagavAnanAja bhare se. A apekSAe siddhasene kahyuMH janapaNAnI jaDa cha jIvanikAyanI zraddhAmAM, cha jIvanikAryanu rakSaNuM te zahenazAhata jaina zAsananI je cha.jInikAyane age ahiMsA vagerenI pratijJAvALA hoya te ja zahenazAhatamAM upadeza ApI zake. pahelI A vaphAdArI joIe. cha jIvananikAyanI virAdhanA koi paNa prakAre nahi karuM pratijJA heAvI joIe. khIjuM ne trIjI' mahAvrata jabarajasta che. celyu' ne pAMcamuM mahAvrata paNa jabarajasta che. e dayAnI vADe che. anAja tarIke mukhya rakSaNIya cIja haiAya te te krayA' che. mukhya sAdhana tarIke cha jIvanikAyanI dayA che. khIjA vagere mahAtratA che, paNa e vADA che-mULa cIja niha. cha jIvinekAyanI dayAnI pratijJAvALeA na hoya tene jinezvara peAtAnA vargamAM dAkhala kare niDe. cha jIvanikAyanI zraddhA thAya te ja jainatva svaliMga jinezvarane va che. svaliMgamAM keAne dAkhava karAya? jene cha jIvanikAyanI dayA che tene. jene A vargomAM dAkhala na karyAM tene A paTA maLavAne nathI. jene paTA na manyA te kAinA upara hukama calAvI zake nahi. jANavAnu kahe che, milakata dharAve che, ane gharabAra hATaDavelI vagere dharAve che chatAM kAyadAthI khacAva karavAnI tAkAta nathI. vakIla arajI ghaDaze emAM sahI emanA nAmanI vakIlane mukhayAranAmu Ape. vakIla enA nAme khele, ane vAdI ke prativAdI gerahAjara ke hAjara heAya teA vakIla kahe amArAthI A sahana na thAya. asIla khAve che; mAtu. vakIlanu che: karoDonI milakata 7 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna sAcavI zakAya che. cha kAyanI dayAne aMge gItArthane mukhatyAranAmuM ApyuM te ApaNane ciMtA nahi. je bele te tArA jokhame. mukhatyAranAmuM ApyuM. kAM te bALagaMgAdhara tilakanI peThe pite bacAva karavA UbhA rahe ke kAM te vakIlane mukhatyAranAmuM Ape. kAM te chaye jIvanuM saMpUrNa jJAna kare ke kAM to chanA jJAnavALAne mukhatyAranAmuM Apo. jamanAbhAI, bheLAbhAI bhAgIdAra thAya. kaMpanI calAve. emanA gharanuM kharca peDhInA khAte lakhAya. A sthiti kayAre hoya? pUrI sthiti heya te. vAM paDe ke vakIlanI neTisa (Notice). eka vakhata e AvI gaI te vakIlanI hAjarI vinA bele nahi. eka vakhatanA be AvA bhAgIdAre. takarAranuM rUpa AvyuM tyAM vakIlanI hAjarI sivAya eka zabda balavAne nahi. tema A jIva A saMsAranI sAthe anAdine bhAgIdAra che, paNa jyAre mAlama paDayuM ke e te jaDa ane huM cetana eTale vAMdhe paDe. pachI te A vakIlanI hAjarI sivAya tAre mAre levA devA nahi. vAtacita karavAnI nahi. e sthitimAM AvI jAya te milakatanuM rakSaNa karI zake. noTIsa devAI, pachI ghAlamela kare te-gaphalata karI te A dastAveja UDI jAya. cha jIvanikAyane na jANato hoya te paNa vakIlane vacamAM rAkhIne vAta kare te kaI divasa phasAya nahi. cha javanikAyanI dayA e zahenazAhata; enuM nirUpaNa karanAra e zahenazAha. e mahApuruSa eka ja. cha javanikAyane cha javanikAya tarIke jaNAvanAra mahApuruSa eka ja che jIvanikAyanI zraddhA thAya te ja jainatva che. trasamAM ApaNI buddhi cAle. jemAM ApaNI buddhi na cAle temAM e je kAMI kahe te hitane mATe evI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM] sthAnAMgasUtra . 2991 zraddhAe bharose kayAre rahe? ' . . . . . . caMdraguptanI cANakarthamAM acI zraddhA : - caMdragupta pahele jabarajasta rAjA gaNAya che. te caMdragupta matanA moDhAmAM melAyele tyAre kahe cANakaya kahe te mArA phAyadAne mATe. vAta ema banelI ke caMdragupta hArIne Avele. savAra ene pakaDavA AvyuM. te vakhate cANakya caMdraguptane uddezIne kahyuM A rahyo caMdragupta. caMdraguptanI zraddhA A prasaMge jevAnI che. matanA meMDhAmAM melAyA chatAM e zraddhA rAkhe che, to jinezvaranA vacanamAM "mArI yAnamAM Ave te mAnuM" ema kahenAra kevo? jinezvaranA karatAM DAhyo? mArI zraddhA nathI ema ephakhuM kahe. trasa jIvanikAyanI zraddhAnuM tattva jabarajasta nathI. jainatvanuM tatva sthAvara kAyane jIva tarIke mAnavAmAM che. cha javanikAyanI dayA e zahenazAhata. e cha javanikAyane jANanAza, prarUpanArA zahenazAha. ene aMge jene vaphAdArI heya tene jinezvaranA pagathiyAmAM UbhA rahevAnuM sthAna che. jene zraddhA nathI tene jinezvaranA pagathiye caDhavAne haka nathI. trasamAM dayA pALanAra te bIjA matamAM ghaNuM che. vADa cIbhaDAM gaLe e ke nyAya? - zahenazAhane zahenazAhutane aMge vaphAdArInA segana levA paDe. cha kAyane rUnI peThe uchere, jALave tene adhikAra maLe. vADa cIbhaDA gaLe e anyAya kahevAya. je cha javanikAyanI dayA karanAranA paTTadhare che jIvaMnikAyanI dayA upara kucaDo pherave te vADe cIbhaDAM gaLavA mAMDayAM zaraNa tarIke niyata karelA bhaya tarIke thAya. . - pahelI AcArAMganI goThavaNa AcAramAM sthita ane Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna vicAramAM sthita thAya pachI ThANuga ane pachI mahAvata. dravya-duHkha dUra karavA mATe zAsana sthApavAnI jarUriyAta ' jIvanuM bAhya hita nahi tapAse ane bAhya ahita na cheDe, te atyaMtara hita sarjI zake nahi. jJAna, darzana ne cAritra meLavI devuM zA mATe? karmabaMdhanathI chUTavA. karmabaMdhana hoya to zuM nukazAna? dravya-duHkhe dukhi thAya. saMsAramAM rakhaDanAra thAya. jinezvara mahArAje A tIrtha sthApyuM che, zAsana pravartAvyuM che te sIdhAM dravya-duHkha TALavA mATe. jagatane duHkhI thatuM dekhyuM, duHkhamAM kaI zaraNa nahi. te tIvratara duHkhI thatuM dekhyuM tyAre zAsana pravartAvyuM. jene nAka, kAna nathI, tene natha-vALI zA kAmanI? tema je janma, jarA ne rega vagere upara tatva na hoya, tenA dravya-prANonA nAza upara tatva na hoya to zAsana sthApavAnI jarUra na hatI. dravya-duHkha eTale janma, jarA ne maraNanuM duHkha tIrthakarane aMge dravya-duHkha TaLavAne aMge mahimA gaNAvavAmAM Ave. dravya-du:khe tarapha bedarakArI hoya, te pachI jinezvarane zAsana sthApavAnI jarUra nathI. prANu zabda rAkhavAnuM kAraNa - pAMca mahAvratomAM paheluM mahAvrata hoya che te prANAtipAtanuM viramaNa che. "prANAtipAta' kema rAkhyuM? dravya-prANa ane bhAva-prANu tarIke prANanA vibhAga karI gayA. prAyazcitta-zuddhi prANu upara AdhAra rAkhe che. jIva koI divasa marato nathI. tenAthI viramavAnuM zreya nahi tethI "prANa" zabda rAkhe. atipAta karatAM vadha" zabda zuM cheTe ho? atipAtane Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM] sthAnoMgasUtra atipAtaH e 'dar' dhAtunuM rUpAMtara che ane 'da' e 'nivAsA' eTale haNavAnI icchAmAM dhAtu che. pAta' sAmAnya paDavAmAM che. svapaNuM cAlyuM na gayuM, nIce paDayA. UnA viyAga karI, adhaHnA sAga mATe vaparAya. . svataMtra pAta' zabda ekalA adhaHpatanamAM jaya. atipAtana' eTale nAza' je jIvanI hiMsA karI Aya te jIve paryApti-nAmakarma AMdhyu heya tene aMge IMdriya-paryApti thaI ane zvAsa levAnI tAkAta AvI. puNyanuM vRkSa UgI gayuM. ene jeNe mArI nAkhyuM teNe e kApI nAkhyu. paryApti-nAmakarmane puNyamAM laIe chIe. kheDutane kArtika mahine thayA hoya te vakhate tIDa paDe zuM thAya ? A bicAre pahelA bhatranuM mAMdhelu. puNyanA udayane lIdhe badhI paryApti maLI gaI che. atyAre puNya bhAgavatA kalleAla kare che. puNyanu ADaLIne taiyAra thayuM che. phaLe bheLavAya te vakhate sApha puNyanuM jhADa jaDamULathI ukheDI nAkhyuM. NubI ghere haze te khAze khare, paNa tIDe satyAnAza kADhI nAMkhyu. -- 293 bhAva-prANAnA AdhAra draca-prANa DisAmAM kema lAge che ? 'atipAta' zI cIja che? ADa Ubhu hoya tene pADI nAkhe. tema puNya prakRti jene maLelI tenu paDavuM. prANanA atipAtana karAtAM puNyanAM phaLanu atipAtana thAya, sparzana-IMdriyanA kSayApazama, AtmAnI jaDa jJAna, jJAnanI jaDa zarIra ne iMdriyA e sivAya ApaNI pAse jJAna nathI. ApaNe zarIrane AdhAre rahevAvALA chIe. kheDutane khetI, upara jIvana che. sarvajJo te anaMta jJAnamaya . heya che. A kheDuta tA AnI upara jIve che. sparza vage2e pAMca prakAranAM Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jJAna A zarIrane lIdhe che. AtmAnI jaDa jJAna che, paNa jJAnanI jaDa saMsArIne aMge kevaLa zarIra ne idri che. jeNe zarIra ne iMdriyone nAza karyo tene AtmAnA sarvaravane nAza karyo. manuSyane aMge maraNa e samyakatvano vighAtaka. zarIrane nAza karyo teNe samyagdarzana, jJAna ne cAritrane nAza kare che. bhAva-prANanI rakSA karavAnI IcchA hoya teNe dravya-prANanI rakSA karavAnI jarUra che. bhAva-prANane AdhAra dravya-prANa che. mAranAre jJAna, dana ne cAritra AtmAnuM svarUpa tene nAza karyo. puNyanuM jhADa phaLyuM kyuM hatuM. AkhuM jhADa ukheDI nAkhyuM. AtmA vadhIne Toce caDhele ha. merU parvatanA upara caDhelAne dhakko mAro eno artha che? julamanI bAkI nahi. A jIva aNasamaju avasthAmAM garbhamAM AvyuM hatuM te caDho eNe samyagdarzana, zAna ne cAritra meLavyAM. tenA dravya-prANune nAza thaye tyAre badhAne cUre thaI gaye. jIvanI hiMsA e moTuM nukazAna che. dravya-prANane nAza thatAM bhAva-prANono nAza thAya che. jIvanI hiMsA e moTAmAM moTuM pApa che. puNyanuM jhADa nAza pAmyuM prANane prahAra karyo che. dIve olavIe eTale ajavALuM ApoApa hAlI jAya che. tema prANuno nAza karavAthI puNyarUpI vRkSa nAza thAya che. viramavuM eTale zuM ? TA paDavuM. AkhA saMghanI AbarU lIdhI. jelamAMthI kayAre chUTa? ema pUchAya eTale AbarU lIdhI. tame hiMsAthI pAchA haThavAnuM kahe che eTale cokakasa thayuM ke hiMsAmAM paDelA hatA. saMghane hiMsAkhora kahe che! sarva hiMsAthI viramAve che tethI sarva sarva prakAre hiMsA karanArA hatA ema tame sAbita karyuM. have corI na karIza Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamu sthAnAMgasUtra 295 " eTale julama karyAM ne ? khadhAnI vacce cAra 'TheravI dIdhA, jelamAMthI chUTayA te jelamAM gaye' hatA, te jAhera karavA jevuM hatu. hiMsA cheDA eTale 'hi sAkheAra sAmita kare che. peAlIsa (Police)nI kerTamAM jaI gunegAra ekarAra (kabUlAta) kare te bacAvanA rastA nahiM, tevI rIte khIjAe kahyu : jelamAMthI kayAre chUTayA te jelamAM kayAre hatA te sAbita karavu rahyu paNa tame te kahevaDAvA che, ame cArI cheADIe chIe. tame kahyuM hota ke cArI cheADa te khacAvanA rastA hate. pahelA vratamAM kabUla karAvyu` ke sa` hiMsAthI pAche rahuM chuM eTale sAbita karAvyuM ke saM hiMsAmAM hatA. sahiMsAmAM che keNu ?'* ema kahe tene bacAva karavAne haka rahe. paNa have huM hiMsA cheDI dauM chuM ema khele tene bacAvanA rastA na rahe. A vrata karIne tamArA sarva bhakatAne hiMsA karanArA khatALyA. zakA--menu' apAdAna thatuM heta te sthira hAya tene pAMcamI lAge, gheADAthI mANasa paDaye. tema prANAtipAtathI chUTA paDaye. prANAtipAtane sthira banAvI. AtmAne gheADA. upara meThelA mANasanI peThe hiMsAthI jIvane khaseDayA ane AthI ja vRkSAta paLiina pataMti kahIe chIe. paNa tame te hiMsAthI sAdhu khase che ema kahevA karatAM sAdhuthI hiMsA khasI gaI ema kaheA che. eka te prANAtipAtathI viramavAnu kahIne 'hiMsAmeAra' anAvyA ane hiMsAthI jIva khase che ema kahe che! paNa jIvathI hiMsA khase ema nahi. enAM samAdhAne ApavA paDaze. : ' Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna rara jagatanA vyavahArane AdhAra AcAra - gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jInA upakArane mATe zAsananI pravRtti mATe ane mokSamArgane pravAha vahete rahe tene mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA, AcArAMgamAM AcAranA TakavA sAthe tIrthanuM TakavuM, AcAranA viccheda sAthe tIrthane viccheda, nigraMtha vinA zAsana heya nahi, kaho ke mahAvrata vinA zAsana pravartatuM nathI vagere jaNAvI gayA. jagatane Akhe vyavahAra AcAra upara pravarte che. ghAtikane kSaya karIne vItarAga sarvarUpaNanI sthitine pAmelAne devI tarIke mAnIe chIe. jUTha, parigraha karanArane deva" tarIke mAnyA nahi. jyAM dravya hoya tyAM bhAva hoya e nizcaya karI zake tema nathI. mekSane aMge bhAvaliMgane niyama rAkhyo ne dravyaliMganI bhajana rAkhI. dravya-tyAga aniyamita paNa bhAva-tyAga jarUra joie. bhAva-tyAga ane bhAvacAritra vinA mekSa nathI. dravya-tyAganuM aniyamitapaNuM che. bhAva-tyAganuM niyamitapaNuM che chatAM dravyathI hiMsA na pALane heya, jUTha vagere na cheDate hoya tevAne deva" ke "guru" mAnavA taiyAra nathI. ane tevI kriyAne "dharma" mAnavA taiyAra nathI. dravya-AcAranI mahattA zaMkA-tamAre guNa mAnavA che ke ADaMbara? ene AtmAmAM 'jUThane tyAga che ke nahi? bahArathI jUThano tyAga kare ke na Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvIsamuM] . sthAnAMgasUtra 297 kare paNa aMdarathI che ke nahi? bhAva cAritrane badhA mAnavA taiyAra che paNa kayAre mane saMbhavanI vyAkhyAe karIne paNa te sivAya mAnavA taiyAra nathI. barobara zera zeranA hisAbane hoya, ratilArane pharaka na haiya, mAtra saMbhava, paNa te saMbhava dhArIne telavAmAM melIe te kaI bharose na rAkhe chApa vagaranA kATalAM barAbara che ema keTalA mAnaze? vyavahAramAM te chApavALAne ja lAvIzuM. jene bhAva-cAritra ne bhAva-tyAga hoya tene mokSa thAya che. dravyathI tyAga che, jene dravyathI paNa liMga che ne jene dravyathI kriyAkaMDarUpa cAritra che. tene mAnavAnA. zAthI? chApa paDayAthI dravya tyAgane ane ja vyavahAra. jenI pAse strI, hathiyAra ke mALA e traNe heya tene "deva mAnIzuM nahi. bhAva-pariNatimAM jAo te A kathana che. pRthavIcaMdra sarakhAye strInA hAthamAM hAtha meLavyuM che. bhAva caDhI gaye te pAmI gayA. dravya che. jenA zAsananI majabUtI e che ke hathiyAra heya, bhale aMdarathI hRdaya rokakhuM heya te paNa tene "deva mAnavA taiyAra nathI. dravya-AcAra je upara mahattA. je dravya-AcAra upara mahattA na hoya te ahIM bhAvanA bhege dravya-tyAgane cihna tarIke rAkhe. kevaLajJAnanI pariNati thaI hoya paNa hathiyAravALe heya te "deve nahi. bahAra strIne tyAga nathI paNa kevaLajJAnanI pariNati thaI hoya te paNa deva nathI. bahArane vyavahAra nathI. kevalI thayA eTale saMpUrNa guNa che. bAhya vyavahAra na hoya te saMpUrNa guNa AdaravA lAyaka nahi; bhale ene AtmAne e : phAyade kare, . . . Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 298 sthAnAMgasUtra ** vyAkhyAna dravyatyAganI khAsa jarUra bharata mahArAjAnI sabhAmAM IMdra mahArAja AvyA. kevaLajJAna thai gayuM te jANyA chatAM IMdra sabhAmAM besatAM viratine namaskAra karIne bese che. evA IMdra kevaLajJAna jANIne AvyA che paNa vaMdana kha'dha; e cAkSu' kahe cheH dIkSita thAze. vicAra, rasAi thai gaI che, cUlA saLagAve enA jevu iMdranuM kathana che. jene AtmAmAM tyAga vasI gayA che tene utpanna thatI vakhata mahAranI cIja azuddha rahI paNa utpanna thayA pachI zuddha kema rahe? je manuSya meAhanA udayamAM, kaSAyanA udayamAM hAya tenA meha, kaSAya zuddha thaI gayAM mAnIe te bahAranI cIja rahevI joIe nahi, khasavI joie. AthI ja kevaLajJAna thaI gayAM chatAM tene dravyatyAga karaveA joie. anyaliMge ke gRhaliMge siddhanA dRSTAMtaneA abhAva 3 dravya-tyAga jIvane thatA kema nathI ? puddagalAstikAya eTale badhI strI, kuMTukhakakhIle| vagere. pariNati thayA vinA ceAthuM guNuThANuM nathI. tyAga thatA kema nathI. dravya-tyAgane rokanArI cIja apratyAkhyAnAvaraNIya ane pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya. kevaLajJAnane rokanArA kevaLa jJAnAvaraNIya. dravya-tyAga e svabhAva thaI gaye hoya te kevaLajJAna e AtmAne svabhAva thaI gayA te vakhate jarUra tyAga thave joie. anyaliMge siddha ne gRhaliMge siddha tee che ke jemane kevaLajJAna pachI pUrI e ghaDInuM AyuSya hAya naDui bAkI jemane be ghaDI AyuSya heya te anyaliMge siddha ke gRDaliMge siddha kahI zakAya nahi. bharata mahArAje kevaLajJAna pachI dasa hajAra varSa sAdhupaNuM pALyuM; valkalacIrI vicaryA che. * Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvIsamuM sthAnAMgasUtra 29 sIdhuM je anyaliMga ke guDaliMga siddhanuM udAharaNa levA jaIe te A vIsImAM nathI. daSTAnta te ke gRhasthapaNAmAM kevaLajJAna pAmyA heya ne tarata mekSe gayA tevuM joIe. tevuM dRSTAMta maLatuM nathI. keTalAka graMthakAe gRhiliMge siddhamAM marudevAmAtAnuM daSTAMta ApI dIdhuM tema ApI devuM hatuM ne? ahIM kevaLajJAna thayuM, pachI AyuSya hatuM, sAdhupaNuM lIdhuM. upacAra karIne bharata mahArAjA ane valkalacIrIne gRhilige ne anyasiMge siddhamAM lIdhA. cAritra e to AmAne svabhAva bAhya-tyAga e AtmAno svabhAva che. je e tyAga e AtmAno svabhAva na hoya te pratyAkhAnAvaraNIya ane apratyA + khyAnAvaraNIya kaSAya mAnavAnI jarUra zI? kevaLajJAna thayuM eTale rakhaDavAnA nathI. mekSa hAthamAM che te cAritra zuM kAma levuM paDyuM? cAritra e AtmAne svabhAva che. e pragaTa thAya temAM navAI zI? jene bAhA-tyAga na hoya tene AtmasvabhAva ceka thayela nathI; tethI strI, hathiyAra ke mALA rAkhavAvALA "deva" nahi je dravyane virodha che e khaseDavAmAM na Ave. " te devatvane aTakAve tethI kudevanuM cihna mAnyuM. devane ApaNuM jevI muzakelI na hoya ' hathiyAra zAne mATe rakhAya? zatru paNanI buddhi pahelAM ke : heya te zatrune mAre A buddhi. "strI e mehane cALo - hoya te ja strIno saMkalpa. mALA kema? sAmAyika, paDika maNumAM gaNe e zuM naDI? mALA nathI-julama, pApanuM sthAna nathI. emAM kudevapaNuM kayAMthI AvI gayuM? manuSyanI dRSTi che Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 sthAnAMgasUtra * [ vyAkhyAna pahoMce nahi tyAM sudhI emane vastunI satya sthiti mAlama, na paDe. mALA dharmasthAnamAM hoya che evuM mAnI le che. mALa zA mATe rAkhavI paDe tene vicAra karyo? eka ATha yAda na rahe-pAMca paMdara legassano kAusagga Ave tyAM muzkelI thaI paDe che. e ApaNI muzkelI TALavA mATe mALA che. bhajana karavA mATe che kharI, ApaNane muzkelI tevI devane muzkelI nathI.. mALA e ajJAnanuM-mehanuM cihna jene eka ATha, sAThanI muzkelI te kAka zuM. jANaze? bIjI bAju mALA zuM kAma le che? pApa teDavAIzvaranuM bhajana karavA. pApa che; mahApurUSa che. mahApurUSanA pratApe pApa teDavuM che? mahApurUSane japavA dvArA e pitAnAM pApa teDI rahyAM che. jeone pApa toDavAnAM hoya tene devI tarIke mAnavA? mALA e ajJAnanuM-mehanuM cihna che. gurUne aMge paNa kasAI hoya ane guNaThANe caDhI gaye heya. bane ke nahi? dravya thakI kulanI rItie pravartI rahyo che. evAmAM bhAvanA caDhI te kevaLajJAna pAme ke nahi? tema chatAM ene "gurU tarIke mAnIzuM nahi. kemake tyAganI pariNati bhale che paNa AcAra nathI. pariNati cepI hoya paNa dravyatyAga na hoya te "gurU" tarIke mAnavAnA nathI. gautamasvAmInuM udAharaNa - tugIA nagarImAM gautamasvAmI bajAramAM nIkaLyA, dAMDe khabhAmAM rAkhe. AkhA bajAramAM keIe namaskAra na karyo. pAchA barAbara rAkhIne AvyA to badhAe namaskAra karyo. zAstramAM A ullekha spaSTa nathI paNa kahevAya che mATe kahuM chuM. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAvIsamuM' sthAnAMgasUtra 31 aMdaranuM' azuddha hAya paNa bahAra zuddha hoya e ArAdhaka che. bahAra sArUM che paNa aMdaranuM mAlama paDayu' nathI te e ArAdhaka che, je manuSya mAyA mamatAmAM mUMjhAya tene tyAga karatAM AkarUM paDe, jenI pariNati sudharI che te kema na cheDe ? kudevanA lakSaNa tarIke hathiyAra, strI ne mALA gaNI zakIzu. aMdara hAya tenI vAta, mahAranAnI vAta zI ? jhADa navapallava hAya tA mAnavuM ke dara agni nathI, kudeva, gurU ne dudhanAM lakSaNA bAMdhyAM te vicArIzuM, zAsane samAcArathI kahyu. gaNudharAe dvAdazAMgI gU thatAM AcArAMgane ja prathama sthAna ApyuM. AcAra e te jaina zAsananI mudrA bhAvanI pariNati utpanna thaI kAne gaNIe? bhAva thAya tene, piraNAma cAkkhAnA artha e ke A badhu hetu evI buddhi thAya, cheDavAnI buddhi thai te pariNAma cAkakhA, jene sayeAga bhaya'kara lAge te bIje manAvavA Ave te kahe; A na heAya. zivakumAranuM udAharaNu zivakumAra kevI pariNatie tyAgamAM rahyo che! rAjAnA kahevAthI zrAvaka AvyuM che. vinayanI sthiti caDhatI karIne vAta kahI. dravya kharAmyuM che. bhAva sArA che. tenA bhAvamAM saMsAranA bhaDake UThelA che. bhAvamAM hoya temAM bhavanI kiMmata karavAnI nathI, zivakumAra eTale badhA tyAgI hatA ke bhAvanI sthitimAM tene thayu A zuM? jene bhAva-pariNati hoya tene dravyathI paNa. na chUTayu tethI bhaDakA thAya. pahelAM bhAtra jANavAne mATe. bhAva lAvavA mATe, TakAvavA mATe AcAranI jarUra. AcArane AdhAre tIrtha jaina Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10Ana 302 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna zAsanane sikako "AcAra" che e jaina TaMkazALane sikako che. pariNati e AtmAnuM svarUpa che. AcAra e jaina zAsanano sikko che. rAjA bhaMDAra ke kaThora tapAse tenA karatAM pahelI sudrA hAthamAM che. tevI rIte jaina zAsanamAM samyagdarzana, jJAna ane cAritra jarUrI che paNa AcAra e jaina zAsananI mudrA che. AcArAMgathI AcAranI ane sUyagaDAMgathI vicAranI vyavasthA karI. ThANuMgajImAM vAta AvI hatI ke jIvahiMsA baMdha kare evuM kone kahe che? corI karavI baMdha kare evuM kahe te kharA ? je manuSya pApa karatAM nathI teone pApa karavAnuM baMdha karo ema kahI zakAya nahi. enA moDhAmAM belA che; huM trasa ne bAdaranI hiMsAthI viramuM chuM. tame badhAne hiMsaka TharAve che. vaLa zuM kAma lIdho? - apAya be prakAre. eka kAyAnA saMsargathI ne bIje buddhinA saMsargathI. apAya eTale TApaNuM. banavAnA prasaMganI buddhithI - saMbaMdha karIne choDavuM. A prasaMga Ave to paNa karavuM nahi tenuM nAma "apAya. kAyAnA saMsargathI ta virame che. kAyAne saMsarga che. vaLI zuM kAma lIdhe? e te corathI rakSaNa kare. cora AvyuM kyAre? joDe lIdhe kemake kadI cora AvI paDe te bacAva kare e buddhithI lIdhe che. buddhine saMsarga. buddhithI cerenI kalpanA karI tene khaseDavAnuM vicAryuM. hiMsAnA paccakhANa kAyAnI buddhithI. je hiMsA nathI karatA tene aMge buddhine saMsarga che. kadAca prasaMga AvI paDe te mATe te na ja karavuM. saTTo ramanAre saTTAnA paccakhANa kare te kAyAthI saMsarga. saTTo ramatuM nathI te paccakhANa kare te buddhithI Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra 303 khAvIsamu saMsa` " sa``prANAtipAtaviramaNa. sa jIvanI Rsi'sAthI viramavAnuM rAkhyuM. te sajIvanI hiMsA karatA hatA ema nathI. buddhithI viramavAnI buddhi che.. jevI rIte buddhithI cerenI panA karI. ceArA AvI pahoMce ane rakSaNa kare tethI vaLAveA lIdhe, tema hi MsAne aMge kalpanA Ave, prasa Mge AvI jAya te paNa mAre hiMsA karavI nahi. buddhithI dhI hiMsAo kalpI, tethI dUra rahyo. cArI cheArDa e cArane ja kahevAya. duniyAmAM kAyAnA sasaMganAM dRSTAMta che mATe joDe dhyAna rAkha. vaphAdArInA segana levAya che tyAM prajA zu evaphAdAra hatI? evaphA thaye heAya te ja le ne ? nA. paNa khinavaphAdArInA prasaMga Ave te binavaphAdArI nirDa karU. vaphAdArIthI cAlIza e Azaye segana le che. AthI je hiMsAthI viramavAnu` kahe che te hiMsA karatA ja heAya e niyama nathI. ahIM 'apAdAna' ra kahIne pacamI kahI tethI ahIM apAdAnamAM paMcamI levAnI che. A sarva prakAranI hiMsA buddhithI samajI lIdhI che. buddhithI AtmAe sa'sa karyAM che ane Ave prasaMga Ave te te na karavI. ahIM kAyAnA sasane apAya nathI. sava' kahevAnu kAraNa zuM? 'sa'vizeSaNanI jarUra zI ? eka ghaTatu ghaTapaNuM eLakhyuM te duniyAnA badhA ghaTA eLakhAI gayA. ratibhara senAne pArakhyu. te AkhA jagatanu sAnu pArakhyuM. seAnApaNu khyAlamAM AvavAthI jaLananuM senu pArakhyuM. kaMTake na dekhya paNa senApaNuM khyAlamAM hatu. hiMsApaNuM te tamArA khyAlamAM te rAkho te pachI sarvathI kahevAnI jarUra zI? sarva DisAmAM hiMsApaNuM hoya te hiM'sAthI virame eTaluM khasa 'sa zabda' * 4. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 sthAnAMgasUtra ( [ vyAkhyAna nakAmo che. je je hiMsA hoya te badhAthI ApoApa viramavAnuM thaI jaze. "sarva melavAnuM kAma zuM? jene hiMsAmAM chakI rAkhavI haze te kaheze. dhULathI viramuM chuM. e enA paccakkhANa le. peTamAM dukhe te ajamo le. sarva zabda rAkhavAthI be lAbha sarva" zabda melIne phAyade che? kAraNa che che: eka mahAvratapaNuM jaNAvyuM che. prANAtipAta viramaNa emAM mahAvratane vani nathI, jyAre "sarva Ave tyAre mahAvratane vani che. dezathI virati kare tenuM nAma "aNuvrata. sarvathI virati kare tenuM nAma "mahAvrata "sarva zabda joDe tethI mahAvratapaNe samajAya che. eka ghaDAne keDe. ghaDAne keDe ke nahi? rUDha zabdo dezamAM kAma kare che. cauda svara ekaThA thAya te svara kahevA ke ekalA ekalAmAM svarapaNuM che? sarva prakAranI hiMsA choDavA mATe "sarva " levAnI jarUra che. prANAtipAtathI vivakSita. prANAtipAta nahi. jema ghI leTAmAM bharyuM hoya ane pachI . keI ghI pI gayo te e badhuM ghI pI gaye ema jaNAvyuM. te zuM duniyAmAM ghI nathI? nA tema nathI paNa ahIM leTA - pUratuM "badhuM samajavAnuM che. ahIM prANAtipAtamAM prANuM. tipAtanI eka vastu choDI de, te tethI prAtipAtanuM viramaNa thaI jAya evuM kaI kahe tethI mannA udezamAM jaNAvI uttaramAM "sarva' kahyuM ane tethI niravizeSa "sarva" levuM , ema jaNAvyuM che. tethI "sarva" zabda mela joIe. mahAvrata levuM joIe. * *veramaNa no artha * vema eTale viramavuM. je leke vastu samajI zakatA nathI. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 bAvIsamuM] : sthAnAMgasUtra san upasarga-dhAtu sAthe upasarga DAya. atyaMta sarva kALane mATe sarakavuM-khasyA karavuM tenuM nAma "saMsAra" hatuM. haMmezA bhaTakayA karavuM tenuM nAma "saMsAra." dhAtune upasarga joDAya ke nAmane joDAya tene khyAla nahi. samyaphasAra kare. virALathI viroSe kamaLa viramaLe e artha karavAvALA bicArA racAravAvALA hoya te judI vAta. "thI kyAM lAge? vizeSe levuM hoya te - saptamI levI paDe. paMcamI vibhAgamAM te viramaNane "pAchuM ' haThavuM" e artha karyA sivAya chUTake nathI. e ja jaga para saptamI heta te vizeSa ramavuM thaI jAta. paMcamI karIne cokhuM jaNAvI dIdhuM ke prANAtipAtathI chUTA paDavuM. "sarva" prANAtipAtane tyAga kahevuM hatuM ne? "tyAga" zabda rAkhe heta te "meTa" zabda na le paData ne paMcamI paNa na levI paData. jagatamAM AzravanI pravRtti keI divasa baMdha thavAnI nathI paga bacAvavA hoya teNe pite jeDA paherI levA. duniyAmAM kAMTA na hoya te prasaMga na Ave. jagata karmanA sakaMjAmAM sapaDAyeluM che. tema AzravamAM gaDamathala karyA karavAnuM che. tAre viramavAnuM che; Azrava tArAthI virame nahi. paccakhANa kare te ja kamathI bace A uparathI davanita kare che ke anAdi kALathI jIva AzravamAM paDe che. prANAtipAta viragaNu. gheDethI AdamI pa. jIvahiMsAthI pAchA haTha. hiMsA maTI cIja che. maTI cIja na hoya te pAchA haThavAnuM na hoya. AtmAthI hiMsA khasatI nathI; hiMsAthI AtmA khase che. tene mATe prANAtipAta-viramaNa. DisA e anAdinI cIja che. saMsArI jIva prANAtipAtanA AvavALe che. bIjuM zAstramAM kare te bhogave Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 gati nahi teTaluM , kare te te sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna evI sthiti che, jene zAsanamAM karanAra ne na karanAro bane bhegave. khanane gunha haiya che. eka hathiyAra laIne khUna karanArA tene guhe ane bIjI trIjI vastu laIne khUna karanArA tene paNa gunhe ja mAnIe chIe. kare te bhagave ne na kare te paNa bhegave e jaina zAsanane niyama che. arthAt je paccakhANa na kare te badhAMe bhogave e jaina zAsanano niyama. paccakakhANa kare te ja karmathI bace. paccakhANa nahi karavAvALA pApa kare ke na kare te ye pApane bAMdhe. eluM jaina zAsana ja evuM che ke je aviratine karma mAne che; bIjAM badhAM apakRtyathI karma mAne che. jeTalI virati nahi teTaluM karma, kare ke na kare. khUna kare te te khanane aMge gunhegAra hoya paNa A te khUnane jANatA nathI tevAne tame khanI TharAvI de che? ahIMthI pAMca gAu upara rahelA trasa jIve, ke vanaspatine ame jANatA nathI tenI hiMsA amane lAge? hA. virati nathI karI tethI. vrata paccakakhANa na kare eTale karma baMdha. AthI bIje naMbare. aviratine karmabaMdhanuM kAraNa rAkhyuM. mithyAtva sivAya aviratithI karmabaMdhanuM bIjuM kaI paheluM kAraNa nathI. kaMpanI (Company)nA meMbare(members) thayA. meMbara ghera jaI beThA. hAjara thaelAe guha rAjadroha karyo. temanA karavAthI gunhegAra AkhI TeLIne gaNavAnA. pelA bicArA te ghare beThelA. milamAM na ke nukazAna thAya te zera helaherone ghera beThA khamavAne. je kaMpanImAM meMbarapaNe nAma noMdhAyuM hoya temAM naphe ke nukazAna thayA te bhegavavuM paDe. nukazAna kema thayuM tenI khabara nathI. AkhA coda lokamAM evuM eke sthAna nathI ke jemAM ApaNe na jamyA heIe. badhAne pitAnA mAnyA te na Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvIsamuM] . sthAnAMgasUtra 307 che. virati karI nathI. tIrthakara mahArAja sarakhA garbhathI traNa jJAna dharAvanArA e gharathI nIkaLyA. tIrthakarathI ghara nathI nIkaLyuM; pita gharathI nIkaLyA che. avirati sAthe anAdinI vicArIe. AtmAmAMthI avirati na kADhI zakAya tame aviratimAMthI nIkaLI jAo. anAdi, dhruva evI avirati che. hiMsA anAdi kALanI che. mAtra tame nIkaLI jAva e te rahevAnI. prANAtipAtaviramaNa. hiMsA e anAdinI jagatanI vyApaka ane aviratinI cIja che. ene khaseDavA mAge te bane tema nathI. tAre khasavuM hoya te tuM khasa, phavA, taLAva gaLAya nahi. jeTaluM joIe teTaluM laI hAthe gALI le; jatine gALIza te kuvIza. jagatanAne gALavA jaIza te na phAve. tArA pitAnA AtmAne bacAvavo hoya te khasI jA. jIva-hiMsAnI avirati anAdinI sthira che; hiMsAnA kAryathI viramavAnuM tatva nathI, hiMsAnuM kArya te cheDI zakAya tevuM che, paNa hiMsAnI avirati anAdi kALanI che. tenI aviratinI pariNatithI tAre pAchA haThavAnuM che. hiMsA aMge eka ja vikalpa prANAtipAtanI aviratithI thate karmabaMdha zAzvate-nitya baMdhana thaI zake eve che. tene kalyANanI buddhi thAya te tuM khasI jA, tuM avirati-hiMsAno bhaya samaja, ene cheDa, e tene na cheDe, duniyA viSayane che. manuSya riddhine cheDe che ane riddhie manuSyane cheDa-e be vAta che paNa hiMsA tane na cheDe e cokkasa che. be raste vijemAM nathI be vikalpa che ja nahi, eka ja che. mane aMge be vikapa kahe che. (1) jIva zarIne cheDe ; (2) zarIra ne cheDe che. hiMsA keI divasa chine cheDavAnI nathI; ve hiMsA cheDI che. jene viSayaviSayI, Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jIva zarIra ene choDe, ene e cheDe paNa hiMsAdike pApasthAnakamAM ekaja niyama che. pApa jIvane choDe nahi. jIvane ja pApa choDavuM paDe. tethI prANAtipAta-viramaNa kahevuM paDayuM. jagatamAM pApa che, che ane che. hiMsA che, che ane che. tuM dhAre ke DisA jAya paNa e kaI divasa javAnI nathI mATe tAre javuM hoya te tuM jA. AthI prANAtipAtathI huM viramuM chu ema rAkhyuM. thAMbhale na cheDe tethI manuSya thAMbhale na choDa? manuSya te bAtha kADhI nAkhavI ja joIe. jIve te jarUra nIkaLI javuM ja joIe. e jarUriyAta jaNAvavAne aMge ahIM paMcamI che. jyAre viramaNa karuM chuM tyAre ja huM bacuM chuM. aviratithI kama AvatAM hatAM ema "viramaNa" zabda aviratine khyAla lAve. AthI aviratithI karmo Ave che ema jANIne, enAthI DarIne ane e karma baMdha karavAne "viramaNa zabda melavAnI jarUra che. . virati ke vrata na letAM "viramaNa" zabda kema lIdhe ? viramaNamAM "manA pratyayathI bhAva-pratyaya lIdhe te te kayA kALane aMge viramaNamAM ana eke kALane pratyaya nathI ? vyAkhyAna 23 tIrthanAM AdhAra - gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe zAsananI pravRtti mATe ane mokSamArga vahete rahe te mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA je pUrvanI pahelAM racanA karI hatI tene pahelAM sthApana nahi karatAM pahelavahelAM AcArAMganuM sthApana karyuM. bAra aMgomAM Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamuM sthAnAMgasUtra 209 AcArAMganI racanA (sthApanA) karavAmAM AvI. kAraNake tIrthanuM rahevuM, TakavuM te AcArane AdhAre che. sarva viratinA AcAre tIrthanI utpatti, TakavuM, cAlavuM che, tema hevAne lIdhe nigraMtha sivAca tIrtha ja nahi ema kahevAya che. aphaLa dezanA paryuSaNamAM sAMbhaLIe chIe-daza Azcaryo. temAM abhAvitA parSa nAmanuM Azcarya kahIe chIe. bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna utpanna thayuM. sasaraNa devatAe racyuM. bhagavAne dezanA dIdhI paNa keIne virati thaI nahi. dezanAne niSphaLa gaNI, joke keTalAka samyakatva pAmyA. samyakatva ane cAritrane saMbaMdha sabhyatva prApta thayuM te cAritrane AvyA vinA chUTake nathI. samyakatva AvyA pachI patita na thAya te saMkhyAtA sAgaropama jeTalI sthiti bhagavAI jAya tyAre cAritra Avye ja chUTake. samyakatvane pUchaDe cAritra baMdhAyeluM che, paNa cAritrane pUMchaDe sabhyatva baMdhAyeluM nathI. pahelAM virati maLI gaI samyaktva vagaranI te viratine dravya-cAritra-dravyavirati kahIe chIe paNa tenI sAthe samyakatva baMdhAyeluM nathI. cAritra-AcAra e anaMtI vakhata AvI jAya paNa samyatve anaMtI vakhata Ave nahi, samyakatva vadhAremAM vadhAre vakhata asaMkhyAta vakhata Ave. eka mANasa jAsusI karavA Ave te rAjyanI sukha samRddhi badhuM dekhe che, anubhave che paNa tenuM dhyeya eka ja ke caDhatI rAjAnI karavI che. sukha, sudhAre, samRddhi badhuM dekhe. aparimita guNe chatAM kayAM pila che te dekhavI che. kille Akhe majabUta hoya, khAM kyAM paDe tevo che te jue. rAjyamAM pila jyAM Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 sthAnAMgasUtra (vyAkhyAna che te jue. tema Ane pudgala tarapha dhyeya heya. pudagalanI arucinI vAta magajamAM na Utare. jemAM vidyA sAdhavA beThele te vakhate devI sAme Ave te na jue. vidyA sAdhIne te rAjapATa levAne che. hamaNAM devInI sAme joIza te rAjya na maLe, tema ene devaleka nahi maLe, Azcarya thayuM ? . have mULa vAta para Ave. dravya-cAritra anaMtI vakhata AvI jAya te paNa mekSa ke samyakatvane niyama nahi, paNa samyakatva AvI jAya te ardha muddagala-parAvartAmAM mekSa pAme. saMkhyAtA sAgaropama pachI cA ipAme. keI devatAo samakita to pAmyA che. manuSyo na AvavAthI sarva virati na thaI e Azcarya. manuSya ne AvyA te Azcarya nahi. sarva virati na thaI te Azcarya. mahAvIranA samavasaraNamAM samyakatva keI jIvone thaI gayuM, chatAM te dezanA saphaLa na gaNaI-niSphaLa thaI tethI Azcarya gaNAyuM. sarva virati na thaI tethI Azcarya. cAritrane AdhAre ja tIrtha AcAra paratve ja zAsana ane tIrtha pahelI dezanA vakhate tIrtha sthapAyuM nahi. pahelI dezanAmAM samyakatva thayA chatAM ene ApaNe niSphaLa gaNIe chIe. tIthanI sthApanA karAI nahi. sarva viratine levAvALo kaI thayuM nahi. tIrthanI sthApanA sarva viratine lenAre na thavAthI na thaIcAritrane AdhAre ja tIrthanI utpatti che ane tIrthanuM vahevuM paNa cAritrane AdhAre che. jyAM sudhI cAritra tyAM sudhI tIrtha, cAritrano viccheda te dahADe ja tIrthane virahe, gaNadhara mahArAje tethI pahelAM AcArAMga sthApana karyuM. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 bAvIsamuM) sthAnAMgasUtra emaNe AcArAMgamAM sAdhunA AcAranuM nirUpaNa karyuM. kullAM kimatI paNa te ghIne age jhaverI nekalesa (Nelace). teyAra kare paNa tenI piTI vIsa-pacIsa rUpiyAnI. e nekalesanuM rakSaNa karanAra hoya te te piTI. barAbara AcAramAM TakI rahe, e badhAnuM phaLa vicAranI suMdaratA rahe temAM che. vicAranuM astavyasta khAtuM thaI jAya to e ja caritra rakhaDAvanAra thaI jAya. cakravartI oe ane vAsudeoe niyANuM karyA tethI teo nara ke gayA. rakhaDI gayA. vicAra vyavasthita rahe te mela pamADe; vicAra palaTa thAya te rakhaDAve, . cAritra phaLa denAruM, mokSane aMge jarUrI che. tIrthanI jaDa che. enA vadhavAe vadhavuM. ghaTavAe ghaTavuM eTaluM saMbaddha che.paNa vicArasaraNI barobara cAle te kuLa de che. vicAra saraNImAM palaTe thAya te nukazAna thAya. sUyagaDAMganI racanA tethI karI. vagIkaraNane aMge ThANAMgajI. pAMcamA ThANAmAM paMcamahUvA pannara' e ullekha che. anukramasara ja pAMca mahAvrata che. temAM paheluM prANAtipAta-viramaNa. ramaNe zuM karavA nivartana rAkhe heta to artha Avata ke nahi ?. "ramai' zabda kema pakaDe che? dazavaikAlika, AcArAMga ne pakakhIsutramAM e zabda kema pakaDe che? veramaNa zabda yaugika nathI. . zamanA traNa prakAra : . ; . zabda traNa prakAranA hoya che. (1) rUDha (2). yaugika ane (3) mi. rUDhamAM vyutpattine saMbaMdha nahi. gaNita zIkhavAya che tyAre kahevAya che ke e nAmano mANasa, AmAM ane artha ze. kAMI nahi. ga, . e paNa eka jAtanuM AMdhaLuM anukaraNa Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna che. keTalAkane khyAlamAM na heAya. jagalInI lipi A. B. C. D. a, 6, 6, 7, enu ja anukaraNa. nathI svaranuM ThekANuM, nathI vyaMjananu' ThekANuM. ATaeNnI bhASAmAM kaMThaya lIdhA te kaya, jyAre enI bhASAmAM nathI akSarA pUrA, nathI racanA pUrI, chatAM anukaraNa karIne a, 7, , 4 lIdhA. vAratavika rIte A, A, haiM, hU~. z nA a kAMI nahi. te adhA rU. keTalAka zabda vyupatti pramANenA che. paeNroti ti hatAM. je karanAra hoya tene 'kartA' zabda lAgu thAya. kevaLa vyutpattithI lAgu thAya te ' yaugika,' yogikarUMDha zabda te vyutpatti ne pravRttine hiMsAkha rAkhe. ge eTale gAya. naiRti tiI:. cAle che te 7: te zuM bheMsa, gheADA cAlatA nathI ? tema gAya bese che, kayAM cAle che, chatAM ene 'geA'kahIe chIe, geA zabda vyutpatti laine rUDha karI nAkhyA, cAlatA hAthIne na lAgyuM paNa eThelI gAyane paNa 'gA' kahevAya. tevI rIte A veramaNu" zabda ekalA vyutpatti arthane lenArA nathI, vyutpatti laIe teA 'pAchu nivartavu' e nathI. A 'verama' zabda yaugika nathI. jo e yaugika zabda heAya te tyAga khuzIthI levAya. nahAtI paMcamInI jarUra. veramAMnI jarUra? kayAre? veramaNa yaugika heta te. paNa A veramaNa zabda "yeAgarUDha che. kAM rUDhi karI ? ``jJAvADa myuvaiyAvaLa. ema ceAgyarUDha kahyuM. virati-viramaNa kenuM nAma ? pAchuM haThavuM. eTalAnu nAma virati' nathI te ahIM 'tyAga' zabda have sUkSma ekendriya jIve| hiMsAthI chUTA rahelA che. kevaLa? virutirrAma jJAvAcyupelyAram (tattannA, tra. 7 jU. ? nA0) Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamuM] sthAnAMgasUtra - 313 jJAnI -sagi ke agi kevalI hiMsAnI jhApaTamAM AvI gayelAM che paNa sUkSma e keMdriya koInI hiMsA karatA nathI. haju bIjA jIvane anupage ane keTalI mahArAjane sarvadA upayoga chatAM hiMsA thAya, paNa sUkSma ekeMdriyane hiMsAM mAtra nathI. je tene hiMsA mAtra nathI te ene "mahAvratadhArI mAnI levA ? hiMsA rahitapaNuM eTaluM je hoya te sUkSma ekedriyane mahAtritadhArI mAnavA paDe. temaja siddha mArAja hiMsA rahita che, hiMsA karanArA nathI. jagatanA jIve hiMsA karIne karma bAMdhe tenAM kAraNe teo banatA nathI. sUkSma ekedriya ane siddhane svarUpahiMsA-dravyahiMsA nahi. hiMsAnA karanArA thAya nahi. hiMsA na karavI teTalA mAtranuM nAma "mahAvrata" kahevAmAM Ave to tene mahAvratadhArI ahiMsaka thAya, mATe hiMsAparihAra, hiMsAtyAga e mahAvratanA zabdomAM na rAkhyuM paNa "veramA ' zabda rAkhe. viramaNathI vividha arthanuM vetana "veramA' zabdamAM vadhAre zuM? "veramaNa zabda cogarUDha che. akaraNa, tyAga e badhA yogika che garUDha hovAthI e *verama" zabda kyAM lAgu thAya te vicAro kacarAthI pedA thAya te paMkaja paMjAta nAM ruti vaMka. mAchalI paNa kacarAmAMthI pedA thAya kacarAmAMthI janmela ane kamaLanI jAtane heya te paMkaja paNuM. bAkI deDakAM, kIDo, mAchalIo paMkaja nahi. vimaLa' eTale pAchuM haThavuM. nahi karavuM, tyAga kare eTalA mAtramAM 'viramaNa' zabda lAgatuM nathI. virama sAmAnya nivRtti athane rAkhanArA, nathI viziSTa nivRttine kahenAra che. jJa svADavu cAra viramaNa zabda melIne traNa vastu khecI che. jeno tyAga kare che tene jANe. mithASTi paNa, samyagdaSTi avirati, dezavirativALA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna paNa jANanArA hoya. abhyapatya-pratIti kare, jANe pachI te nahi karavAnI pratijJA kare. sUkSma ane bAdarane jANavA te viramaNane pahele aMza che. pratijJA karavI te bIjo aMza che. pratijJA na karo tyAM sudhI viratimAM AvelA nathI. A jIva karavAmAM jeTale athaDA nathI tenA karatAM virati na karavAmAM vadhAre athaDA che. A jIva pApa karavAne pratApe jeTale rajha nathI, tenA karatAM anaMta guNa saMsAra virati na karavAthI eNe vadhAryo che. anaMta kALa vadhAre rakhaDavuM paDayuM. anaMta kALa te (hiMsA) na karyA chatAM rakhaDavAmAM kADhaye. na karyA chatAM rakhaDavAnuM kema? avirati hovAne lIdhe. A jIva anAdi kALathI sUkSma nigodamAM hato. kaI hiMsA vagere karyA hatAM ke jethI sUkSma nigodamAM hatuM ? pApanAM paccakakhANa na karyA te mATe. gUmaDuM thayuM paNa ApaNane rUMvADuMye manamAM nathI ke khAuM chuM tethI tenuM piSaNa ene maLe. gUmaDuM thayuM hoya ane e pAka upara caDhe che tyAre mArA kherAkathI parU thAya tevI ApaNI IcchA-kalapanA hotI nathI, chatAM je pramANamAM kherAka levAnA te pramANamAM eno raLI gUmaDuM bhAga laI levAne. aviratithI bhayaMkara hAni jIvane avirati e vikAra che. je samaye karma Ave temAMthI avirati pitAne bhAga paDAvI le. vikAra saMga maLavAthI vadhe ja javAne. avirati e vikAra che. je samaye karma baMdhAya temAMthI aviratine hirase cAlu rahe. karavAthI - jeTalo kALa na kADhavo paDe, eTale kALa na karavAthI kADho " paDe. sUkSma e keMdriya jIve aviratinA vikArane lIdhe kama Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamuM] sthAnAMgasUtra 315 bAMdhanAra che. siddhane aviratino vikAra nathI, je kherAka khAya tenuM gUmaDuM thAya temAM bhAga jAya. siddha mahArAjane karma AvatAM nathI. ' sUkSma ekedriya jIvo aviratino tyAga karanArA nathIavirativALA che. saMjJI paMceMdriya samajI che. tyAga karatA nathI. avirativALe vadhAre rakhaDa? avirati karatAM ajJAna vadhAre rakhaDAve te mAnavAmAM vAMdho zuM? saMjJI paMceMdriya keTalI vakhata saMsAramAM rahyo? ane ekaeNkriyapaNAmAM keTalI vakhata rahyo? viratinuM upAdeyapaNuM na jANe te "ajJAna." aviratinA baMdha upara mukhyapaNuM rAkhIe chIe. sUkSma ekedriya karma bAMdhyAM. nahi karyA chatAM bAMdhyA. kAraNa? aviratine lIdhe. bAdara ekeMdriyapaNa karatAM virati karavAno kALa keTalo? aviratine lIdhe sUkSmapaNAmAM veDayuM. karavAvALe cheDavAvALAnA pakSamAM paNa jaI zake che. have mULa vAta para Ava-abhyapatya jaNavuM e goNa, pUrva kALanI kriyA geNa hoya. nAhIne jamavA besuM tyAre nAhavuM e gauNa. jJAna gauNa che, paNa gaNuM heyA vinA na cAle. pahelAM jANavuM joIe, jANyA chatAM pratijJAmAM na avAya te jANavAnI kimata nathI. jANavuM jarUrI che. zubha pratyAkhyAna kyuM? bhagavatImAM praznottara cAlyA. sArAM paraphakhANa kenA ' se keNaTTegaM bhaMte ! evaM vuccai sambapa.NehiM jAva siya dupaccakavAya bhavati ?, gAyamA ! jamsa NaM savapANehiM jAva sattahiM paccakkhAyamiti vadamANassA evaM abhisamannAgayaM bhavati ime jIvA ima ajIyA ime tasA. ime thAvarA tAsa NaM sadhapANehiM jAva sabyasattahiM paccakkhAyamiti vadamANassa ne supaccakavAyaM bhavati. dupacaya khAyaM bhavati, (bhaga0 za 7 u0 2 sU. 270) Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 sthAnAMmasUtra [ vyAkhyAna gaNavAM ? ne kharAba paccakkhANa kene gaNavA? dayAne uddezIne supaccakkhANanI ane dupaccakhANanI vyAkhyA karI. A jIva che, A ajIva che, A trasa che ne A sthAvara che. te jANIne paccakakhANa kare tenuM paccakhANa supaccakkhANa che. jIva che evuM jANe te supaccakhANa jyAM sudhI jANavAmAM na Ave tyAM sudhI supaccakkhANa gaNavAM na i jJAnanI jarUra che paNa "jJAna" zabdathI amuka jJAna-ene viSaya ema samajavAnuM che. jene parihAra kare che te parihAra karake vAne padArtha jANavuM joIe. jIvahiMsAno tyAga kare tyAre jIve jANavA je joIe. jeNe hiMsAno tyAga karavo che teNe sacitta ne - acittapaNane vibhAga, sthAvara ne sUkSma vibhAga karI le. jene parihAra kare che te vastu samajavI joIe. e samajyA sivAya parihAra kahIe te mA sAthe kare paccakakhANanA hAthe joDe che ne baDAra jaI patAsuM khAya che tenA jevI vAta thaI. patAsuM moDhAmAM bhareluM chatAM kaI pUche to kahe meM upavAsa karyo che. upavAsamAM khAvAnuM choDavuM joIe teno khyAla nAnAM baccAMne nathI. je manuSyane sacittano khyAla na hoya te hiMsA karato jaze ane kaheze huM hiMsA karato nathI teTalA mATe jJAtvA ' vagere kahyuM ane ahIM "mA" zabda rAkhe te eTalA mATe ke huM ekale pharate nathI. traNane laIne pharuM chuM. "jJA? je vastuno tyAga kare tene jANe. bIjAmAM paMcavIsa tattvane jANI lIdhA * pachI cAhe tema varte tema jaina zAsanamAM nathI jenA zAsanamAM - jJAna e jJAnane mATe sAdhya nathI. pravRttine nivRttinA upagipaNa mATe e sAdhya che. mATe kahyuM " myu " aMgIkAra kare ane "jaLa enI nahi karavAnI pratijJA karavI joIe. pApa jANyuM ane pApa nahi karavAnI pratijJA na thAya to Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamuM] sthAnAMgasUtra 317 kharekhara enA karatAM A ja sAre. A keNa gaNe? jJAnIjANanAra gaNe. keTalAMka vacano je je vyaktine lAyakanA heya te te vyasthita zebhe bheLAbhAI Ave tyAre jamanAbhAI kahe pidhAre te zobhe paNa bheLAbhAI kahe ke huM dhAruM chuM te te zize nahi. jANanAre pApathI haThe nahi tenA karatAM nahi jANanAro sAro che. bajAranI aMdara jhaverI vepAra karI rahyo che. tyAM rabArInA hAthamAM hIre AvI gaye che. te hIrAne samaje nahi. vizeThI ane tyAM ApIza te enA chokarAne gaLe bAMdhavAnuM thaze. zeTha lezo? zeTha kaheH "hA. zeThanA caherA uparathI rabArIne thayuM Ane levAno vicAra tha che. kaTakAnA pAMca levA che? kAcanA kaTakanA be paisA Ape nahi te hamaNAM pAchAM Avaze. tyAM dukAna uparathI Utare tyAM bIjo lAve. je utaryo te 'sAmI dukAnavALAe de ne kahyuMH alyA, ahIM Ava. A kaTake che. zeThe kahyuM aDhI rUpiyA. zuM kahyuM? pAMca. pAMca - nakkI che ? lAkhane hoya te paNa pAMca.ke? are zeThajI karoDano hoya te paNa pAMca. pelA prathamanA zeThe kahyuM lAva lAva. daI dIdhA. e e. mane te kiMmata na hatI tethI pAMcamAM ApI AvyA. tame hI jANatAM hatAM te aDhI rUpiyAmAM na lIdho , te mUrkha ke zeThajI mane "mUrNa kahe che. nyAya kare, amArAmAM mUkha koNa? tevI rIte je jIva mAnatA nathI. - nAstika che, temane hiMsAthI vicAra karavAne zAne heya? * bharata cakravatanA udagAra bharata maMDArAjA pitAnA mee bele che. mArA karatAM nAstika sArA. pahelAM kahyuM che ke "padhAre e zabda jimanAbhAInA mAM zobhe paNa ajJAnInA memAM zobhe nahi. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 : sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna je jJAnI che, te virati nathI karate tenA meMmAM A vAkya zebhe che. mArA karatAM avirati sArA" nAnuM karUM na jANatuM hoya ane e sApa upara paga mUke. mATe jANate heya ne paga mUke te mATe napAvaTa. nAstike jIva, puNya ane pApane mAnatA nathI. jANatA nathI. e na kare emAM navAI zI? AMdhaLo athaDAI paDe temAM keIne hasavuM AvatuM nathI. dekhato athaDAya tyAre hase che. nAstika mithyAtvI AMdhaLA hoI athaDAya che; paNa bharata mahArAja dI laIne pha paDe che. hiMsA vagere karma AvavAnAM bAraNuM che, chatAM baMdha karatA nathI te pachI huM jANanAro ke? jANyA mAnyA pramANe Dita ahitanI pravRtti na karI ne saburImAM huM-hetA haiema kahyuM to temAM bettara kilA khAyAM. kamane AvuM jANyuM ne mAnyuM pachI nirbhayapaNuM zAnuM? ' bharata mahArAjA pitAnA maDhe kahe che: mAro karatAM nAritaka-mithyAtvIo sArA bharata mahArAjA jJAnI che eTale potAnA AtmAnI niMdA karavAne aMge bele che. tethI te vAkya temane zobhe che paNa ajJAnane moDhe A vAkya zobhe nahi. sarva viratine me A vAkya zobhe nahi. jJAnI che, viratinI IcchA che te na karI zakta hoya tyAre baLApo kADhe tene zobhe. - mithyAtvI-ajJAnI tamAzagIrone na zobhe. jJAtyA - paheluM jANavuM joIe paNa jANavAthI ke jANavA mAtrathI mokSa nathI. mATe jANavA pachI mAnavuM ane tyArapachI AdaravuM ema bane tyAre mela. zaMkA - "deza-ArAdhaka kriyA kahI, sarva ArAdhaka jJAna." ema jJAnapaMcamInAzcayavadana. 6)mAM kahyuM che. jJAna thaze eTale ke basa. jJAna pachI pratijJA karavAnuM zuM kAma? sAdhAna- ahIM sarva Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 tevIsamuM ] sthAnAMgasUtra ArAdhakapaNuM upacArathI che nahi ke vAstavika jJAnavALAne aMge te zAstrakAre kahyuM: jJAnavALA ne kriyAvALe temAM jJAnavALe, deza-virAdhaka, kiyAvALe deza-ArAdhaka. ema mRtasaMpanna, zIlasaMpannane aMge jaNAvyuM. je jJAna pAmyuM. jene vastusthiti khyAlamAM AvI, jene zeTha vepAra karIne lAkhane mAla laI Ape. tene mAla bhale pAMca paisAmAM AvyuM hatuM paNa lAkhamAM jeTalA ochA Ave tenI kIDI caDhe che, lAkhamAM jeTalA ochA Ave tene nukazAna mAne. gaphalatanuM jAya te chAtIe vaLage. tema cAritra na maLyuM hoya tene khaTake rahe. ene nArakInuM dukha. hisAbamAM nahi eTale badho khaTake rahe. du:kha rahe. jene IdagImAM maLIvAno vakhata nathI tene khaTake. ApaNe manuSya je meLavavA mAgIe te ghaDInA chaThThA bhAgamAM meLavI zakIe. nArakI koI divasa virati meLavavAnA nathI. * kSetranI pIDA ochI. kSetranI pIDAmAM eka vakhata gunhegAra pitAnA gunhAne samaje tene pachI jelamAM duHkha na thAya. tevI rIte je je samakitI ja jANe che ke pApa karyA te bheLavIe chIe. kSetranI pratikULatA che; tethI zuM? paramAdhAmike mAre che tethI zuM? anAjanA duHkhe, khAvApIvAnA, oDhavAnA dukhe chAtI phATIne maryo nathI paNa AbarUno savAla Ave te vakhata chAtI tapAze. A samyakatvavALAne pahelAMnA bhave vrata-paccakakhANamAM virati na thaI tene eTale badhe dhakko lAge, ke nArakInA dukhe karatAM paNa vadhAre narakamAM gayelA javemAM mahAdana kene? samakitIne. jene AbarU javAne prasaMga Ave te manuSya je duHkha veThe che te akathya duHkha veThe che. tema vadhAre vedanAvALo heya te sama Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna kitI jIve che. kAraNa jANyA chatAM je na thAya te samaje che. siMhu zvedamAM pace che. skra u pAMjarAmAM pUrAya tyAre taraphaDIyA mAre tenA eke aze bakarAne pUrA te e taraphaDI na mAre, arthAt je jJAnI thayA tene lAgeH arara ! siddha pAMjarAmAM pUrAi gayA. aviratie ATaleA dAbI dIdheA che. ene jeTalI virati AchI thaI teTalI kALajAmAM baLatarA thAya. mAnI hAya ATaluM karavA makyo, ATaluM karyuM. nizALamAM gayA. caNA maLyA, patAsuM maLyu' tA meAja, ekale 'kriyAvALA tene pastAvavAnuM nathI. jeTalu kare teTaluM sukha thAya. A vAtane jJAtAstra sAthe meLavavAnuM che. gheADI kriyA karanAra ArAdhanA buddhimAM che. deza-ArAdhaka ane deza-virAdhanAnI samaja mAtAsUtranA agiyAramA adhyayana (sU0 67)mAM vAta cAlI, sahana karavu e sAdhunA dharyuM. sahana kenuM karavuM? gharanuM ke bahAranu ? gharanuM -caturvidha sa MghanuM. bahAranuM "anya matavALAnuM, gharavuM ne bahAranuM sahana kare te sarva ArAdhaka, tema ahIM jJAna ne kriyAvALe sarva ArAdhaka. paNa keika ahAranuM sahana kare ne gharanuM na kare; keAI gharanu saDana kare ne mahAranuM grahana na kare. koi caturvidha saMghanu saDana na kare, catudhi saMghanuM sahana kare. bahAranuM na kare, bahAranuM sahana kare. je mahAranuM badhAnuM sarva sahana kare che--maraNAMta upasarga hAya tA paNa sahana kare, chatAM te deza-ArAdhaka, paNa je zAsananuM sa sahana kare ne bahAranu' sahana na kare te mAtra deza-virAdhaka. tevI rIte ahIM ekalI kriyAvALe deza-ArAdhaka ane ekalA jJAnavALA paNa deza-ArAdhaka kahyo che. zAsana paMdara AnInA hisAkhamAM ane Akhu jagata Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrIzvarajI sthAnAMgasUtra 32 eka AnImAM pariNativALuM-jJAna jemAM avikatine sAthe hoya tevuM jJAna para AnI. te jJAna sarva ArAdhaka che, je tema che te abhyapetyanuM zuM kAma ? jene pratijJA karavAnI. marajI hoya tenuM ja kAna, paMdara. AnIvALuM jJAna che ne te virati tarapha jhukAvanArU jJAna che. ahIM padArthanuM jJAna thavuM joIe. "jJAvA' eTale jJAnavALo thayA chatAM, kamyuvera eTale svIkAravuM ane pachI pratijJA karavI joIe. AdrakumAre pratijJA karI hatI ne? pApa jANIne pApanI pratijJA karIne pApathI dUra rahevuM. pApane jANavuM, mAnavuM ane pApa na karavAnI pratijJA karavI. tema karIne tenAthI dUra rahevuM tenuM nAma "viramaNuM." dravya-prANa ane bhAva-prANa jANe te dvArAe karma kema baMdhAya che ane rokAya che te jANe che jIvanikAyanuM adhyayana (30 ka. 4) te cha javanikAyanuM svarUpa jaNAvanAruM hatuM chatAM kaTuka phaLa sudhI kema pahoMcyA? "viramaNa zabda tethI vaparAye. nukazAna baMdha thavAthI AtmAnI ujajavaLatAnuM svarUpa vagere jaNAvavuM joIe. sarva prANAtipAtakAtriA viramaga. sarva prANe jANavA, sarva prANone atipAta jANavo, enAthI kaTuka pariNAma Ave te jANavuM, te karma kema rekAya te samajavuM. prANAtipAtane AzrIne jJAna karavuM, enA paccakhANa karavAM. prANAtipAtathI dUra rahe. ahIM samAsa thaI zakyo nahi, tethI paMcamI rAkhavI paDI. sarva jAtinA prAkRtipAtane AzrIne jJAna, pratyAkhyAna-dUra rahevuM bane te paheluM prANAtipAta viramaNa-paheluM mahAvrata. prathama bhAga samApta Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1 .. (1) (a) kiM... jIvo tappariNao (dA01) puvapaDivannao u jiivaannN| jIvassa va jIvANa va paDucca paDivajamANaM tu // (Ava0 ni0 892); (bhA) jIvassa so jiNassa va ajIvassa u jiNiMdapaDimAe / jIvANa jatINaM piva ajIvANaM tu paDimANaM // 1 // jIvassAjIvassa ya jaiNo vivassa cegao samayaM / jIvassAjIvANa ya jaiNo paDimANa cegatthaM // 2 // jIvANamajIvassa ya jaINa vivasla cegao samayaM / jIvANamajIvANa ya jaINa paDimANa gatthaM (hari0 TI0 pR0 380) . (pR0 112) tae NaM se ANande gAhAvaI samaNassa bhagavao mahAvIrassa antie tappaDhamayAe thUlagaM pANAivAyaM paJcakkhAi0 (upA0 sU0 6). (2) nirarthikAM na kurvIta jIveSu sthAvareSvapi / hiMsAmahiMsAdharmazaH kaasnmokssmupaaskH|| (yoga0 pra0 2 zlo0 21) 3 (A) titthAisesasaMjaya0 (Ava0ni0 558) 'tIrtha' gaNadharastasmin sthite sati / (hAri0 TI0 pR0 233); (i) titthaM bhaMte ! titthaM titthakare titthaM ? goyamA! "arihA tAva niyamA titthayare, titthaM puNa cAuvaNNo samaNasaMgho, paDhamagaNaharo vA / (hari0 TI0 pR0 59). (4) pratyakSato na bhagavAnRSabho na viSNu-rAlokyate na ca haro na hirnnygrbhH| teSAM svarUpaguNamAgamasamprabhAvAt , jJAtvA vicArayata ko'tra praapvaadH|| (lokata0 ni0 zlo0 22); AgamaM AyaraMteNaM, attaNo hiyakaMkhiNA / titthanAho gurU dhammo, savve te bahumaniyA // (sa0 saptati zlo0 27). . (5) samatipavittI savA ANAvajjhatti bhavaphalA ceva / titthagaruddeseNavi Na tattao sA taduddesA // (paMcA0 gA0 357) (pR0 124) "coddasaputrI caunANovagae savvakkharamanivAI," (bhaga0 sU0 7). Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) (a) ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA NANAvihajoNiyA jAva kammaNiyANeNaM tatthavukamA NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM sarIresu sacittesu vA acittesu vA taM sarIragaM * vAyasaMsiddhaM vA * vAyasaMgahiyaM vA vAyapariggahiyaM uDDhavAesu0 (sUtra0 sU0. 5); (A) tadapkAyazarIraM vAtayonikatvAdapkAyasya vAyunopAdAnakAraNabhUtena, (sUtra0TI0pR0 358) (8) sAmIjIvAdattaM titthayaradattaM taheva ya gurUhi / evamadattaM cauhA paNNattaM viiyraagehiN.|| (sAMdhuaticAra). . (9) sunizcita naH parataMtrayuktiSu, sphuranti yAH kAzcana suuktsNpdH| tavaiva tAH pUvomahArNavotthitA, jagatpramANaM jina vAkyavipuSaH // (siddhasena0 dvAtri0 1 zlo0 30). . (9) (A) bhuMjAmo kamaDhagAdisu miMgAdi Navi pAse ahava tusiNIe / (ni0 u 01 bhA0 322) 'saMjamahe' ti, jai kei luddhagAdI pucchaMti-kato ettha bhagavaM diTThA migAdI? 'Adi' saddAto suarAtI, tAhe diTesuvi vattavvaM-Na vi 'pAse'tti Na diTutti vuttaM bhavati, ahavA tusiNIo acchati, bhaNati vA Na suNamitti, evaM saMjamaheuM musaaNvaato| cU0)- . (10) (A) bhikkhugamAdi0 esa samatto loo sakko ya'bhidhArate chattaM // (ni0 u 109 bhA0 323). 'seho'tti, seho pavajAbhimuho Agato paJcatito bA, taM ca saNNAyagA se pucchaMti, tattha jANaMtA vi bhaNaMti 'NaM jANAmo Na vA diTTho'tti, sehassa vA aNahiyAsassa loe kajamANe vahue vA acchamANe evaM vattavyaM 'esa sammatto loo 'thovaM acchtti'| (cU0) (11) dhammo caubviho daannsiiltvvivihbhaavnnaamio| . sAvaya ! jiNehi bhaNio. tiyasindanarindana miehiM // dANaM ca hoi tivihaM nANA'bhayaMdhammuMvaggahakaraM c| tattha nANadANaM tamahaM vocchaM samAsUNa (samarAiJcakahA taio bhavoM): .. (pR0 216) vemANie kappovagesu niyameNa tassa uvvaao| .. niyamA sijjhai ukkosapaNa so sattamaMmi bhave // (payannA gA072.) Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AN pariziSTa 2 sAkSigraMthAnAmakArAdi granthanAmAni patrAMkaH tattvArthabhAjya 18,103, 105, adhyAtmakalpadruma 186 218, 312 anuyogadvArasUtra . 244 tattvArthasUtra 22, 32,77, 80, AcArAMgacUrNi. .231 145, 146, 165, 180, 226 AcArAMganiyukti 232 tAttvikaMpraznottara 241, AcArAMgasUtra ..46, 161 259, 283 AvazyakacUrNi 90, 284 * dazavakAlikasUtra : 15, 23, AvazyakaTIkA hari092,203, ... 237,248, 321 256, 322, 322 dharmasaMgrahaNI :..44 - Avazyakaniyukti 52, 199, , nizIthacUrNi..... 323 .... 203, 213, 267, 269, nizIthasUtra . 244, 245 . AvazyaqasUtra . . . . 232. payannA . ...... uttarAdhyayanasUtra 90,. 268 parvadezanA .. . "248 ... upAzakadazAMgasUtra 12, 322 paMcavastu 51, 200, 208 .. odhaniyukti 109, 213 paMcAzaka 53, 193, 322 221.232,246 prajJApanAsUtra: 214 opapAtikasUtra - 165 praNidhAnasUtra 193 kalpasamarthana .. 51 pravacanasAroddhAra - 220 ': kalpasUtra' . . 239 prazasarati / 216, 254 .: kAlakAcAryakathA 245, 284 . bhagavatIsUtra 118, 124, rakSAmaNaqasUtra ... 21 222, 263, 266, 314, 322 :jItakalpabhApya 242, 251 yatijItakalpa 162 zAtAsUtra 255, 320 yatidinacaryA . 211 jhAnasAraaSTaka .. .. . .. 269 yogadRSTisamuccaya .:.43 tattvArthaTIkAhAri0 92, 203, yogazAstra 185, 266, 256 220, 233, 322 ... .. 323 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra 325 lokatattvanirNaya . 322 sAdhuaticAra 323 vizeSAvazyaka 270, 271 'siddhasenadvAtriMzikA 323 zrutastava . . 278 / sUtrakRtAMgasUtra 322 samarAiccakahA 323 samyaktvasaptati - 322 . sthAnAMgasUtra 1,180 saMmatitarka 288 209, 262 saMstArakapaurasi 122 hiMsASTaka hari0 252 - pariziSTa 3 - sAkSipAThAnAmakArAdi sAkSipAThAni patrAMkaH AzravanirodhaH saMvaraH 180 agArAo aNagAriyaM0 136. : Disiti RSim aNaMte'0266 . icchAmicchAtahakAro0 244 ajI . 185, saMcAliyaMmi pAe0 221 aTTha bhavAu caritte 199 uttaralAbhe tu niyataH0 218 atha striyA-muhyasi 'uttaraM' jJAnaM cAritraM ca 218 adezA0 .. . upakaraNaM-upakarotI. 211 anativya0 * upane i vA0 . 92 antaraGga 185 uvagaraM jaM jujai0 211 appaMpi suyamahIyaM0 269 . ekovi namokAro0 52 ayamaDhe paramaTe0 47 . egaggacittA jiNasAsaNa051 ahAvaraM purakkhAyaM0 . . 322 eMge jIve ekaH kevalo0 262 aMtimakoDAkoDIeN0 271: eMvamekamajIvAkhyaM0 105 AgameM AyarateNaM0 - 322 evaM jugappahArohiM0 244 AtmasaMyogena0 . . ... 103. eSa utsarga uktaH0 203 AyA ceva ahiMsA 222 karemi bhaMte ! sAmAiyaM0 12 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 sthAnAMgasUtra kahaM care kaha ciTTe0 248 taha caramasarIrattaM . 200 kiM ? jIvo tappariNao0 322 taM ca puSiNmAe0 . 245 kRtasaGgaH . . . 185 titthAisesasaMjaya0 322 kRtAparAdhepi jane0 233 titthaM bhaMte ! titthaM0 118 kohavivege0 .....209 tesipi bhAvacaraNaM0 200 gaMThatti suduvmeo0 . 270 danne bhAve ya thao0 193 gIyatyo ya vihAro0 624 dIrghadarzI .. 185 caraNapaDivattiheuM0 101 duHkhotpattirmanaH0 252 codasapucI caDa0 . 322 dezasarvato'NumahatI0 146 cyutvotpadya manuSyepu0 216 do ThANAI pariyAdittA 180 chajIvaNiyA paDhame vIe0 232 dvidhA'yaM dharmasaMnyAsa0 43 jaya vIyarAya jaga0 193 jayaM care jayaM ciTTe0 248 dhammarayaNassa jogo0 220 jaM jujai uvakaraNe0 . 211 dhammo cauviho dANA0 323 jaM saMmaMti pAsahA046 na ya tassa tannimitto0 221 jiNabhavaNaviva0 . . 193 naralokametya sarvaguNa 216 jinapannattaM tattaM0 122 naMdI sayA saMjame0 274 jIvasta so jiNasta 322 niameNa saddahaMto .288 jIvaslAjIvassa0 . .322 nirathikAM na kurcIta0 322 jIvANamajIvarasa ya0 322 nirvANapadamapyekaM0 269 jo sammattaM caritaM . 10 nevaM caraNAbhAve mokkha0 200 DhakkAninAdena0 245 nyAyasaMpannavibhavaH 185 Na vinA tinthaM NiyaMTehiM 251 paDhame bhaMte mahavyapa0 237 tapaNaM se ANande0 322 patiTTANasamaNasaMgha0 244 nanya paMje te pamatta0 222. parasaMyogena jIvasyA 105 tadapakAyazarIraM vAnayoni 323 paMca mahabbayA paM0 10 // tavalaMjamo aNumao0 2.3 pApabhIra 185 namyava-zaledayavasthA ra pAvANaM kammANaM Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 sthAnAMgasUtra pukkharavaradIvaDDhe0 . .. 278 vemANiesu kappovagesu0 323 purisajjAevi tahA0, 203 vyayamAyo... . 185 purisaM paDucca. ahiyaH 242 zaikSyo vA pravrajyAbhimukha 162 purisA gItAgItA0 142 saccamiNaM accheraga 51, 208 purise NaM bhaMte ! isiM0 265 samatipavittI savA 322 pratyakSato na bhaga0 322 samaNovAsayassaNaM bhaMte 222 pramattayogAt prANavya0 219 samyagdarzanajJAna0 79, 226 bhikkhugamAdi0 eso0 323 saMjamaAyavihAraNa : 246 bhujAyo kamaDhagA0 " 323 saMmattacaritAI jugavaM 90 marudevisAmie0 . 51, 208 sAmIjIvAdattaM0 '323 mithunaM-strIpuMsayo0 . . 18 sunizcitaM naH parataMtra 323 mucchA pariggaho0 22 sussUsa dhammarAo0 53 mUrchA parigrahaH . . . se keNaTeNaM bhaMte0 34 se jAo0 itthiyAoM 165 * yathAvada0 . . . . se NaMbhaMte !tahA sajogI0264 rAyAbhaNai-pecchaha... 256 se bhikkhU vA0 161 lajAluo dayAlU0 220 so ubhayakkhayaheU0 . .44 vAsAvAsaM pajosavi0 238. han hiMsAyAm... 280 - vinayaphalaM zuzrUSA0 254 hayaM nANaM kiyAhINaM0 267 'vimotti cautthA0 231 hiMsAe paDivakkho hoi0 237 virati ma jJAtvA0 : 312 hiMsA'nRtasteyaviSaya0 165 vuDDANugo viNIo.. 220 hiMsA'nRtasteyAbrahma . 105 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna sa 1 .. maLabhUta prathane ane tenA uttarA pra. 1--pR. 13-14 khAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM mahAvratanu adhUrApaNuM ke jethI mahAvIranA vakhatamAM pAMcapaNu' karavAmAM Avyu? agara kahe| mahAvIranA vakhatamAM adhikapaNu -meAkSa mAne pravartAvanArA mATe che? jo mahAvIra mahArAjanA zAsanamAM adhikatA ke nyUnatA nathI te 22mAM cAra kema rAkhavAM paDyAM. ane A zAsanamAM pAMca kema rAkhavAM paDyAM? 6. 1--pR. 14 A zAsanamAM nyUnatA ke adhikatA nathI. khAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM paNa nyUnatA ke adhikatA nathI....( pR. 17 ) e maLIne eka mahAvrata thAya che....e maLIne eka pratijJA hatI. (pR. 25) jagatanA vakra jaDAne pheravavA mahAvIrane zabda pheravavA paDyo. pra. 2--pR. 18 'AdAna'zabda prasiddha hatA te kema na rAkhyuM? 3. 2-pR. 18 khAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM jIve sarala, buddhizALI hatA-vakra na hatA. A teA vakra--jaDa eTale grahaNamAtranA paccakkhANathI pATI pakaDe. pra. 3--pR. 19 pAMca mahAvratA kema kahyAM ? chellA pAThe kema pheravyA ? u. 3--pR. 19 madhuM vakra-jaDapaNAne AbhArI che, chatAM ene mArge lAvave e zAsrakAranu dhyeya che. pra. 4--pR. 20 sanyAo paradAo veramaLa kema ? 3, 4--pR. 20-21 jo sannAo gAtro mele teA azana, pAna lIdhuM teA tamArUM mahAvrata gayu ema kahe ane upakaraNa Page #395 -------------------------------------------------------------------------- _